การเคลอนทของสงมชวต

1.1 การเคลอนไหวโดยอาศยการไหลของไซโทพลาซม

ภายในไซโทพลาซมมไมโครฟลาเมนต เปนเสนใยโปรตน

…………และ………….ซงเปนโครงสรางททาให

เอนโดพลาซมไหลไปมาภายในเซลลไดและดนเยอหมเซลลให

โปงออกมาเปน……..…… ทาใหอะมบาเคลอนไหวได

เรยกวา การเคลอนไหวแบบอะมบา ไซโทพลาซมในเซลล

อะมบาแบงเปน 2 สวน คอ

- ชนนอก (ectoplasm) มลกษณะคอนขางแขงและไหล

ไมได

- ชนใน (endoplasm) มลกษณะเปนของเหลวและไหลได

เรอง การเคลอนทของสงมชวตเซลลเดยว

การเคลอนไหวโดยอาศยแฟลเจลลมหรอซเลยซงเปน

โครงสรางเลกๆ ทยนออกมาจากเซลลสามารถโบกพดไปมาได ทา

ใหสงมชวตเคลอนทไปได

แฟลเจลลม (flagellum) มลกษณะ……………………………….

ยาวกวาซเลย แฟลเจลลมเปนโครงสรางทพบในสงมชวตเซลล

เดยวบางชนด เชน ……………………………………………….

ซเลย (cilia) มลกษณะ………………..ยนยาวออกจากเซลลของพช

หรอสตวเซลลเดยว หรอเซลลสบพนธ ใชโบกพดเพอใหเกดการ

เคลอนทภายในนาหรอของเหลว พบใน…………………………..

เรอง การเคลอนทของสงมชวตเซลลเดยว (ตอ)

1.2 การเคลอนไหวโดยอาศยแฟลเจลลมหรอซเลย

การเคลอนทของไสเดอนเกดจากการ

ทางานรวมกนของกลามเนอ……………. และ

กลามเนอ………………..หดตวและคลายตว

เปนระลอกคลนจากทางดานหนามาทางดาน

หลงทาใหเกดการเคลอนทไปทางดานหนา

ไสเดอนมกลามเนอ 2 ชด คอ กลามเนอ

วงกลมรอบตว อย……………………… และ

กลามเนอตามยาว ตลอดลาตวอย……………..

นอกจากนไสเดอนยงใชเดอยซงเปนโครงสราง

เลก ๆ ทยนออกจากผนงลาตวรอบปลองชวยใน

การเคลอนทดวย

เรอง การเคลอนทของสตวไมมกระดกสนหลง

2.1 การเคลอนทของไสเดอน

พลานาเรยเปนสตวจาพวกหนอนตวแบนอาศยอยในนาม

กลามเนอ 3 ชนด คอ

● …………..…….. อยทางดานนอก

● ……………….... อยทางดานใน

● …………..ยดอยระหวางสวนบนและสวนลางของลาตว

พลานาเรย เคลอนทโดยการลอยไปตามนา หรอ คบคลาน

ไปตามพชใตนาโดยอาศย……..…....และ……………..สวนกลามเนอ…………จะชวยใหลาตวแบนบางและพลวไป

ตามนา ในขณะทพลานาเรยเคลอนไปตามผวนา ซเลยทอยทางดาน

ลางของลาตวจะโบกพดไปมาชวยเคลอนตวไปไดดยงขน

เรอง การเคลอนทของสตวไมมกระดกสนหลง (ตอ)

2.2 การเคลอนทของพลานาเรย

แมงกะพรน มของเหลวท เรยกวา …...….. แทรกอยระหวางเนอเยอชนนอกและเนอเยอ ชนใน มนา

เปนองคประกอบสวนใหญของลาตวแมงกะพรนเคลอนท

โดยการ……………………..และทผนงลาตว

สลบกน ทาใหพนนาออกมาทางดานลางสวนตวจะพงไป

ในทศทาง…………….กบทศทางนาทพนออกมา

การหดตวนจะเปนจงหวะทาใหตวแมงกะพรนเคลอนไป

เปนจงหวะดวย

เรอง การเคลอนทของสตวไมมกระดกสนหลง (ตอ)

2.3 การเคลอนทของแมงกะพรน

เรอง การเคลอนทของสตวไมมกระดกสนหลง (ตอ)

2.4 การเคลอนทของหมก

เคลอนทโดยการหดตวของกลามเนอลาตว พนนาออกมาจาก

…………. ซงอยทางสวนลางของสวนหว ทาใหตวพ ง

ไปขางหนาในทศทาง………….......กบทศทางของนา

นอกจากนสวนของไซฟอนยงสามารถเคลอนไหวได ทาใหเกด

การเปลยนแปลงทศทางของนาทพนออกมา และยงทาใหเกด

การเปลยนแปลงทศทางของการเคลอนทดวย สวนความเรว

นน ขนอยกบความแรงของ………………………แลวพนนาออกมา หมกมครบอยทางดานขางลาตว ชวยใน

……………………………………........

เพมเตมรายละเอยด

ดาวทะเล มระบบการเคลอนทดวย………………..ประกอบดวย ………….. สโตนแคเนล รงแคแนล

เรเดยลแคแนล ……………… ดาวทะเลเคลอนทโดย

นาเขาสระบบทอนาดรโพไรตและไหลผานทอวงแหวนรอบ

ปากเขาสทอเรเดยลแคแนลและทวบฟท เมอกลามเนอท

แอมพลลาหดตวดนนาไปยงทวบฟท ทวบฟทจะยดยาวออก

ไปดนกบพนทอยดานลางทาใหเกดการเคลอนท เมอเคลอนท

ไปแลวกลามเนอของทวบฟทจะหดตวทาใหทวบฟทสนลง

ดนนากลบไปทแอมพลลาตามเดม การยดหดของ……….หลายๆ ครงตอเนองกนทาใหดาวทะเลเกดการเคลอนทไปได

เรอง การเคลอนทของสตวไมมกระดกสนหลง (ตอ)

2.5 การเคลอนทของดาวทะเล

แมลง เปนสตวไมมกระดกสนหลง แตแมลงมโครงรางภายนอก ซงเปนสาร

พวก…………….. มลกษณะเปนโพรง เกาะกนดวยขอตอซงเปนเยอทงอได ขอตอขอแรก

ของขากบลาตวเปนขอตอแบบ บอลแอนดซอกเกต สวนขอตอแบบอนๆ เปนแบบบานพบ

การเคลอนไหวเกดจากทางานสลบกนของ กลามเนอ……………..และ…………………

ซงเกาะอยโพรงไคทนน โดย กลามเนอ…………………….ทาหนาทในการงอขา และ

กลามเนอ………………..ทาหนาทในการเหยยดขา ซงการทางานเปนแบบ………………

เหมอนกบคน

เรอง การเคลอนทของสตวไมมกระดกสนหลง (ตอ)

2.6 การเคลอนทของแมลง

แมลงมระบบกลามเนอเปน 2 แบบ คอ

- ระบบกลามเนอทตดตอกบโคนปกโดยตรง

- ระบบกลามเนอทไมตดตอกบปกโดยตรง

เรอง การเคลอนทของสตวไมมกระดกสนหลง (ตอ)

2.6 การเคลอนทของแมลง (ตอ)

• โลมาและวาฬ มครบอกชวยในการวายนา และหางทแบนขนาดใหญ

ขนานกบพน เคลอนทโดยการตวดหางและใชครบอกชวยพยงตว

ทาใหเคลอนทไปขางหนาไดเปนอยางด

3.1 การเคลอนทของโลมาและวาฬ

เรอง การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง

- ระบบกลามเนอ ทยดตดอย 2 ขางของกระดก

สนหลง โดยการหดตวของกลามเนอขางใดขาง

หนงทงชด เรมจากหวไปหางและการพดโบกของ

ครบหาง ทาใหปลาเคลอนทเปนรปตว ………..

- ครบตางๆ ไดแก ครบเดยว เชน ……………….

…………...จะชวยพดโบกใหเคลอนทไปขางหนา

และ ครบค เชน ………………………………..

ซงชวยในการพยงตวและเคลอนทลงในแนวดง

เรอง การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง (ตอ)

3.2 การเคลอนทของปลา

เปดขณะทเคลอนไหวในนา จะใชโครงสรางทมลกษณะเปนแผนบางๆ ยดตดอย

ระหวางนวเทาชวยโบกพดนา ทาใหลาตวเคลอนไปขางหนาได เรยกวา…………..

ทากระโดดของกบจะใชขาหลงทงสองในการดดตวไปขางหนา

เรอง การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง (ตอ)

3.3 การเคลอนทของกบและเปดในนา

สตวกลมนจะมขาคหนาทเปลยนแปลงไปมลกษณะเปนพาย

เรยกวา ……………………. ชวยในการพดโบกรวมกบสวนประกอบอนของ

รางกาย ทาใหเคลอนทในนาไดเปนอยางด

เรอง การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง (ตอ)

3.4 การเคลอนทของเตาทะเล แมวนา และ สงโตทะเล

เรอง การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง (ตอ)

3.5 การเคลอนทของนก

นกมกลามเนอทใชในการขยบปกทแขงแรง โดยกลามเนอนจะยดอยระหวาง

โคนปกกบกระดกอก (keel or sternum) กลามเนอคหนง ทาหนาทเปน กลามเนอยกปก

(levater muscle) คอ กลามเนอ……………………………………………………. และ

กลามเนออกคมขนาดใหญมาก ทาหนาท ในการหบปกลง (depresser muscle) คอ

กลามเนอ……………………………………………………………………..

การบนโดยการกระพอปกพบทว ๆ ไป คอ จะกางปกออกกวางสด แลวกระพอไป

ขางหนาพรอม ๆ กบกระพอลงขางลาง (คลายกบการวายนาทาผเสอ) จากนนจะล

ปกและยกขนขางบนพรอม ๆ กบขยบไปทางหาง

เรอง การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง (ตอ)

3.5 การเคลอนทของนก (ตอ)

ระบบโครงกระดกของคน

ระบบโครงกระดก หมายถง ……………………..

...............................................................................................

รวมถงสงตางๆ ทมาเกยวพน ไดแก ……………………….

………………………………………..

เรอง การเคลอนทของคน

4.1 ระบบโครงกระดกและขอตอ

หนาทของระบบโครงกระดก

1. เปนโครงราง ทาใหคนเราคงรปอยได นบเปนหนาทสาคญทสด

2. เปนทยดเกาะของกลามเนอลาย เปน รวมทงพงผด

3. เปนโครงรางหอหมปองกนอวยวะภายใน ไมใหเปนอนตราย เชน …………………

…………………………………………………………………………………….

4. เปนแหลงเกบ…………………….ทใหญทสด

5. เปนแหลงสรางเมดเลอดชนดตางๆ

6. ชวยในการเคลอนไหว โดยเฉพาะกระดกยาวทาใหเราสามารถเคลอนไหวเปนมมท

กวางขน

7. กระดกบางชนดยงชวยในการนาคลนเสยง ชวยในการไดยน เชน …………………..

………………… ซงอยในหตอนกลาง จะทาหนาทนาคลนเสยงผายไปยงหตอนใน

เรอง การเคลอนทของคน (ตอ)

4.1 ระบบโครงกระดกและขอตอ

กระดกออน (Cartilage)

กระดกออน จดเปนเนอเยอเกยวพนชนดพเศษ ทมเมทรกซแขงกวาเนอเยอเกยวพน

ชนดอนๆ ยกเวน …………………….หนาทสาคญ ของกระดกออน คอ ………………………………...

เนองจากผวของกระดกออนเรยบ ทาใหการเคลอนไหวไดสะดวก ……………….กระดกออนจะพบทปลายหรอหวของกระดกทประกอบเปนขอตอตางๆ และยงเปน

…………………………………………………….ทวรางกาย

ความแตกตางในแงของปรมาณและชนดของ fiber ทอยภายใน matrix มผลให

คณสมบตของกระดกออนแตกตางกนไป ทาใหสามารถจาแนกชนดของกระดกออนได

เปน ………. ชนด

4.1 ระบบโครงกระดกและขอตอ

เรอง การเคลอนทของคน (ตอ)

กระดกออน (Cartilage) (ตอ)

กระดกออนจาแนกชนดไดเปน 3 ชนด

1. กระดกออนโปรงใส (Hyaline Cartilage)

มลกษณะใสเหมอนแกว เพราะมเมทรกซโปรงใส เปน

ชนดทพบมากทสดในรางกาย เปนตนกาเนดโครง

กระดกสวนมากในรางกาย เชน ………………………

……………………………………………………….

บรเวณสวนหวของกระดกยาว เชน ………………….

………………………………………………………...

4.1 ระบบโครงกระดกและขอตอ (ตอ)

เรอง การเคลอนทของคน(ตอ)

2. กระดกออนยดหยน (Elastic Cartilage)

เปนกระดกออนทยดหยนไดด มเมทรกซเปน

พวกเสนใย ยดหยนมากกวาเนองจากม

…………………………………….. พบไดท

……………………..………………………..

กระดกออน (Cartilage) (ตอ)

กระดกออนจาแนกชนดไดเปน 3 ชนด (ตอ)

4.1 ระบบโครงกระดกและขอตอ (ตอ)

เรอง การเคลอนทของคน (ตอ)

3. กระดกออนเสนใย (Fibrous

Cartilage) พบในรางกายนอยมาก เปนกระดก

ออนทมสารพนนอยแตมเสนใยมาก พบไดท

…………………………………………………

…………………………………………………

…………………………………………………

กระดกออน (Cartilage) (ตอ)

กระดกออนจาแนกชนดไดเปน 3 ชนด (ตอ)

เรอง การเคลอนทของคน (ตอ)

4.1 ระบบโครงกระดกและขอตอ (ตอ)

กระดก (Bone) เปนเนอเยอ……………………………. (Supporting tissue) ทแขงทสด

แบงตามลกษณะโครงสรางไดเปน 2 พวกคอ

1. กระดกฟองนา (Spongy Bone) เปนกระดกทม…………………………….…. พบท

สวนปลายทงสองขางของกระดกยาว สวนผวนอกตรงสวนปลายกระดก จะมกระดกออนหม

อย สวนทเปนรพรนจะม…………………………………………………………………….

2. กระดกแขง (Compact Bone) หมายถงกระดกสวนทแขงแรง จะพบอยบรเวณผวนอก

สวนกลางๆของกระดกยาว มเนอกระดกมากกวาชองวาง ในภาคตดขวางจะเหนเปนชนๆ

ดงน

เรอง การเคลอนทของคน (ตอ)

4.1 ระบบโครงกระดกและขอตอ (ตอ)

2.1 เยอหมกระดก (Periosteum) มลกษณะบางเหนยว เปนสวนทมหลอดเลอดฝอยเพอนาอาหารไปเลยงกระดก และชนในสดของเยอหมกระดกจะมเซลลออสทโอบลาสต (Osteoblast) เปนเซลล…………………………………………………………….

2.2 เนอกระดก นบเปนโครงสรางท………………………………………………………

2.3 ชองวางในรางกาย (Medullary Cavity) เปนชองวางทม…………………………….

2.4 ไขกระดก (Bone Marrow) มสเหลอง ประกอบดวยเซลลไขมนจานวนมาก ไขกระดก

2.4.1 ไขกระดกแดง เปน…………………………… เรมสรางประมาณกลางวยเดก เมอวยรนจะถกแทนทโดยเซลลไขมน กลายเปนไขกระดกเหลอง

2.4.2 ไขกระดกเหลอง เปน…………………….อาจเปลยนกลบเปนไขกระดกแดงได

เรอง การเคลอนทของคน (ตอ)

4.1 ระบบโครงกระดกและขอตอ (ตอ)

กระดกชนดตางๆ

เรอง การเคลอนทของคน (ตอ)

4.1 ระบบโครงกระดกและขอตอ (ตอ)

ขอตอและเอนเชอมกระดก

เรอง การเคลอนทของคน (ตอ)

4.2 ขอตอและเอนเชอมกระดก

ขอตอ

คอ ตาแหนงทกระดกตงแต ………….. ชน ขนไปมาจรดกนโดยม…………… ................................. มายดใหตดกนเปนขอตออาจเคลอนไหวไดมาก

หรอนอย หรอไมไดเลยกได ขนอยกบชนดของขอตอนนๆ แตประโยชนทสาคญคอ

เพอ……………………………....…. และใหกระดกทมความแขง

อยแลว สามารถเคลอนไหวหรอปรบผอนไดตามสภาพและหนาทของกระดกทอย

ณ ตาแหนงนน ๆ

เรอง การเคลอนทของคน (ตอ)

4.2 ขอตอและเอนเชอมกระดก (ตอ)

ขอตอแบบลกกลมในเบา

………………………

………………………..

พบท…………………..

………………………...

เรอง การเคลอนทของคน (ตอ)

4.2 ขอตอและเอนเชอมกระดก (ตอ)

ขอตอแบบบานพบ

ขอตอแบบน พบไดท

บรเวณ……………………

เคลอนไหวไดแบบ…………

...............................................

...............................................

เรอง การเคลอนทของคน (ตอ)

4.2 ขอตอและเอนเชอมกระดก (ตอ)

ขอตอแบบเลอน - จะมผวแบนเรยบ ซงจะเลอน

………………………………

………………………….....

พบไดท………………………..

………………………………

………………………………

เรอง การเคลอนทของคน (ตอ)

4.2 ขอตอและเอนเชอมกระดก (ตอ)

ขอตอแบบเดอยหมน พบใน

…………………….…..………….

มลกษณะ……………………….…

……………………………………

……………………………………

เรอง การเคลอนทของคน (ตอ)

4.2 ขอตอและเอนเชอมกระดก (ตอ)

มแตกระดกกบขอตอ ยง

เคลอนไหวไมไดหรอกนะ !!

ตองมระบบกลามเนอดวย

ใชไหมคะ!?!

4.3 ระบบกลามเนอ

เรอง ระบบกลามเนอ

กลามเนอ(muscle) เปนตวททาใหเกดการเคลอนไหวโดยทางานรวมกบระบบโครงกระดก กลามเนอแบงออกเปน 3 ชนด คอ

1. กลามเนอลาย ( skeletal muscle ) เปนกลามเนอชนดเดยวทยดเกาะกบกระดก

ประกอบดวยเซลลทมลกษณะเปน ทรงกระบอกยาว เรยกวา ………………..

…………………………….. ถาดดวยกลองจลทรรศนจะมองเหน เปน

…………………………………………………......................................................

การทางาน…………………………………………………….(voluntary muscle)

เชน ………………………………………………………………………………...

เรอง ระบบกลามเนอ (ตอ)

4.3 ระบบกลามเนอ (ตอ)

กลามเนอลาย ประกอบดวยเซลลทมลกษณะยาวเหมอนเสนใย

เรยกวา เสนใยกลามเนอ ( muscle fiber ) อยรวมกนเปนมด

เซลลแตละเซลลในเสนใยกลามเนอจะมหลายนวเคลยส

ในเสนใยกลามเนอแตละเสนจะประกอบดวยมดของ

เสนใยฝอย หรอเสนใยกลามเนอเลก ( myofibrils ) ทมลกษณะเปนทอนยาว

เรยงตวตามแนวยาว ภายในเสนใยฝอยจะประกอบดวยเสนใยเลกๆ

เรยกวา …………………………………………………………………..

เรอง ระบบกลามเนอ (ตอ)

4.3 ระบบกลามเนอ (ตอ)

ไมโอฟลาเมนต ประกอบดวยโปรตน 2 ชนด คอ ไมโอซน

( myosin ) และแอกทน ( actin ) ไมโอซนมลกษณะเปนเสนใยหนา

สวนแอกทนเปนเสนใยทบางกวา การเรยงตวของไมโอซน

และแอกทน อยในแนวขนานกน ทาใหเหนกลามเนอเปนลายขาวดา

สลบกน

เรอง ระบบกลามเนอ (ตอ)

4.3 ระบบกลามเนอ (ตอ)

2. กลามเนอเรยบ ( smooth muscle ) เปนกลามเนอ………………………….……

ประกอบดวยเซลลทมลกษณะ……………………………………………………….….

ทางาน…………………………………………………………..( involuntary muscle )

เชน ………………………………………………………………………………………

3. กลามเนอหวใจ ( cardiac muscle ) เปนกลามเนอของหวใจโดยเฉพาะรปราง

เซลล จะม………………………………………..เหมอนกลามเนอลาย แตแยกเปนแขนง

และเชอมโยงตดตอกนกบเซลลขางเคยงการทางาน……………………………………

เชนเดยวกบกลามเนอเรยบ

เรอง ระบบกลามเนอ (ตอ)

4.3 ระบบกลามเนอ (ตอ)

ลกษณะเซลล

กลามเนอชนดตางๆ

เรอง ระบบกลามเนอ (ตอ)

4.3 ระบบกลามเนอ (ตอ)

กลามเนอไบเซพ (biceps) และกลามเนอไตรเซพ (triceps)

ปลายขางหนงของกลามเนอทงสองยดตดกบกระดกแขนทอนบน สวนปลายอกดาน

หนงยดตดอยกบกระดกแขนทอนลาง เมอกลามเนอ ………หดตว ทาใหแขนงอตรง

บรเวณขอศอก ขณะทแขนงอ กลามเนอ…………จะคลายตว แตถากลามเนอไบเซพ

คลายตวจะทาใหแขนเหยยดตรงได ซงขณะนนกลามเนอไตรเซพจะหดตว ดงนน

กลามเนอไบเซพจงเปนกลามเนอ……………………………. สวนกลามเนอไตรเซพ

จะเปนกลามเนอ……………………………….

การทางานของกลามเนอท

เหนไดชดเจน ไดแก การ

ทางานของกลามเนอแขน

เรอง ระบบกลามเนอ (ตอ)

4.3 ระบบกลามเนอ (ตอ)

เรอง ระบบกลามเนอ (ตอ)

4.3 ระบบกลามเนอ (ตอ)

รปภาพแสดงโครงสรางของ

กลามเนอ การเรยงตวของ

ไมโอฟลาเมนต โปรตนแอกทน

และไมโอซน

เรอง ระบบกลามเนอ (ตอ)

4.3 ระบบกลามเนอ (ตอ)