Με το καλό να μας μπει - με το καλό να μας βγειΜε το καλό να μας μπει - με το καλό να μας βγει

ΚαλέςΚαλέςΓιορτέςΓιορτές

Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τεύχος 42 ∆εκέμβρης 2010

2

Οι εκλογές με ονόματα και νούμεραΟ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣΜηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση

Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών

Τζωρτζ 6 Αθήνα 106 77

Τεύχος 42 Δεκέμβρης 2010

Εξώφυλλο: Κώστας Ντούμπας

Διόρθωση κειμένου: Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης

ΕΚΔΟΤΗΣ:Πάνος Β. Καπετανίδης

τηλέφωνο: 210 46 16 664Γράψε για την εφημερίδα

«Ο Καραγκιόζης μας».Στείλε το κείμενό σου με e-mail στο:

somateiokaragkiozh@gmail.comwww.karagkiozis.com

Τα αποτελέσματα των εκλογώνστις αρχαιρεσίες της 27ης Νοέμβρη

ΣΤΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟΤο Σάββατο 27 Νοέμβρη 2010 πραγματοποιήθηκε η ετήσια Γενική Συνέλευση του

Σωματείου που περιλάμβανε αρχαιρεσίες για την ανάδειξη των οργάνων της Διοίκησης, δηλαδή του Διοικητικού Συμβουλίου και Εξελεγκτικής Επιτροπής (διετής θητεία), καθώς και για την εκλογή Καλλιτεχνικού Διευθυντή και Καλλιτεχνικού Συμβουλίου της Εθνικής Σκηνής Θεάτρου Σκιών.

Όπως και στις πρόσφατες Δημοτικές και Περιφερειακές εκλογές, έτσι και οι αρχαιρεσίες του Σωματείου μας σημαδεύτηκαν από την χαμηλή συμμετοχή των μελών.

Σημεία των καιρών ή οικονομική κρίση;Την απάντηση θα κληθεί να δώσει το νέο Δ.Σ. και ευελπιστούμε να πάρει τις

κατάλληλες αποφάσεις για την μείωση αν όχι την εξάλειψη αυτού του φαινόμενου.

ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ:ΚΑΠΕΤΑΝΙΔΗΣ ΠΑΝΟΣ 15

ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΑΣΟΣ 9ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΡΓΥΡΗΣ 8ΚΩΣΤΙΔΑΚΗΣ ΤΑΚΗΣ 8ΓΙΩΡΓΑΝΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ 6

ΚΟΤΣΟΡΕΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ 4 ψήφους.

Για Καλλιτεχνικός Διευθυντήςτης Εθνικής Σκηνής Θεάτρου Σκιών:

ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ 11ΚΟΤΣΟΡΕΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ 3 ψήφους.

Για το Καλλιτεχνικό Συμβούλιοτης Εθνικής Σκηνής Θεάτρου Σκιών:

ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ 11,ΚΑΠΕΤΑΝΙΔΗΣ ΠΑΝΟΣ 11, ΚΩΣΤΙΔΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 10, ΑΓΡΑΦΙΩΤΗΣ ΘΩΜΑΣ 6, ΑΛΕΦΡΑΓΚΗΣ

ΝΙΚΟΛΑΟΣ 6, ΓΡΑΒΑΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ 4 ψήφους.

Για την Ελεγκτική Επιτροπή: ΔΑΝΕΛΛΗΣ ΑΘΩΣ 15, ΚΑΡΕΛΛΑΣ ΗΛΙΑΣ 13,

ΜΠΙΛΛΙΝΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ 13 ψήφους.

Την Τετάρτη 1η Δεκέμβρη συνήλθαν τα μέλη του νεοεκλεγμένου Δ.Σ. του Σωματείου βάσει του καταστατικού και για την συγκρότηση σε σώμα. Έτσι, Πρόεδρος εκλέχτηκε: ο Πάνος Καπετανίδης, Γενικός Γραμματέας: ο Αργύρης Αθανασίου, Ταμίας: ο Πέτρος Γιωργανιός Αντιπρόεδρος: ο Δημήτρης Κωστιδάκης και Β΄ Αντιπρόεδρος με αρμοδιότητες σε θέματα επαρχίας: ο Τάσος Γεωργίου.

3

«ΟΙ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ»

του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη

Α) «Πίσω στο χρόνοκαι στα Γιάννεναμε τον Ιάκωβο»

Η χώρα έβραζε! Ο λαός αγωνιούσε… Τα σκλαβωμένα

αδέρφια δεν άντεχαν άλλο… Ο «μαρμαρωμένος Βασιλιάς» ήταν έτοιμος να αναλάβει δράση… Και τα ευζωνικά τάγματα περίμεναν μονάχα μία διαταγή. Να ξεχυθούν στην απέραντη θεσσαλική γη, τον απέραντο θεσσαλικό κάμπο, για να απελευθερώσουν τα αλύτρωτα ελληνικά εδάφη και να μπορέσουν να ολοκληρώσουν το έπος του 1821. Πιο πάνω από τον Κραβασαρά, στα σύνορα του ελληνικού Βασιλείου, περίμενε η Ήπειρος με το σκλαβωμένο ακόμα Σούλι. Ακόμα πιο ψηλά η Μακεδονία, απέναντι τα νησιά και η Ιωνία και πιο κάτω η μονίμως επαναστατημένη Κρήτη. Και πάνω από όλα, η Πόλη και η Αγιά-Σοφιά…

Τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τα λαχταρούσαν πολλοί με «μήλον της έριδος» τη γη της Μακεδονίας. Η Τουρκιά ήταν μεγάλο αγκάθι για την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία. Τι θα έπρεπε να κάνουνε μαζί της; Να την κρατάν στη ζωή όπως-όπως ή να την ξεκάνουν και να τη μοιράσουν εδώ και εκεί; Οι Βούλγαροι καραδοκούσαν, όπως και οι Σέρβοι. «Και εμείς; Τι κάνουμε εμείς; Εμείς βλέπουμε τα αδέλφια μας σκλαβωμένα και περιμένουμε τις ξένες δυνάμεις να μας βοηθήσουν; Μα αυτές δεν έχουν διόλου μπέσα». Η βοήθειά τους παύει, όταν παύσουν τα συμφέροντα να είναι κοινά…

Ο Γιάννης τα σκεφτόταν όλα αυτά, αλλά δεν τα πολυκαταλάβαινε.

Άκουγε και μάθαινε, αν και πολλά από τα παραπάνω δεν μπορούσε να τα κατανοήσει. Ήταν όμως βέβαιος ότι μία ήταν η λύση. Να ξεχυθούν πέρα από τα σύνορα και να απελευθερώσουν τα αδέλφια. Περίμενε λοιπόν την πολυπόθητη διαταγή. Σκεφτόταν και το μακαρίτη τον Όθωνα που λέγανε ότι θάφτηκε φορώντας φουστανέλα. Αυτός ήταν μεγάλος βασιλιάς! Και ο Γεώργιος; Αυτός περισσότερο για την κοσμική ζωή νοιαζόταν! Και οι πολιτικοί μας; Μπέρδεμα μεγάλο! Ο Δημήτρης Βούλγαρης υπόλογος για εκλογική νοθεία… Ο Τρικούπης «χτυπάει» το παλάτι για τις βασιλικές παρεμβάσεις στην πολιτική ζωή και δεν πολυνοιάζεται για όσα γίνονται πέρα από τα σύνορα. Ο Κουμουνδούρος δείχνει κι αυτός άτολμος για τα εξωτερικά μας. «Ως πότε όμως θα πρέπει να τα περιμένουμε όλα μονάχα από τον ήρωα του 1821, τον μπουρλοτιέρη και «Ναύαρχο» Κωνσταντίνο Κανάρη; Τι να κάνει και δαύτος, τόσο χτυπημένος από τη μοίρα με τα αδικοχαμένα τα παιδιά του και στα βαθιά του τα γεράματα, εκεί στο αρχοντικό της

4

ερημικής Κυψέλης; Αχ, πότε θα μεγάλωνε ο Διάδοχος, για να μπει μπροστά και να κατασπαράξει την Τουρκιά;»

Όμως ο Γιάννης δεν είχε το νου του μονάχα σε μεγαλοϊδεατικές βλέψεις. Τον ένοιαζαν και κάποια άλλα πράγματα, αν και ως εύζωνας τα είχε παραμελήσει προσωρινά. Τον ένοιαζε και η τέχνη του: το πανί, τα κεριά και οι σκιές τους, οι σκαλιστές φιγούρες, ο μπερντές και κυρίως ο καμπούρης του. Ως εύζωνας στην Αθήνα, στο λίγο χρόνο που είχε μείνει εκεί, έβλεπε κάποιες παραστάσεις, στο Θησείο συνήθως, αλλά η καρδιά του δεν βάσταγε να τις ξαναδεί. Περίτεχνες οι φιγουρίτσες που έπαιζαν! Τι βάρβαρο όμως το περιεχόμενο!

Ο καμπούρης ντυμένος με τα καλά του ρούχα, τα παπούτσια και το καπέλο του, να βρίζει συνεχώς και να επαναλαμβάνει αισχρότητες. Και αυτή η μανία με το όπιο που έχουν κάποιοι ήρωες! Και αυτή η μανία τους να ξενοκοιτάζουν στο χαμάμ ο καμπούρης και ο Χατζιβάτ! Έβλεπε και θλιβόταν. Καμία σχέση με όσα βλέπανε και παίζανε στον Κραβασαρά και με όσα είχε πρωτοδεί στα Γιάννενα μικρός με τον πατέρα του…

Στα μέρη εκείνα, στα δυτικά, τούτες οι αισχρότητες δεν είχαν πια καθόλου

πέραση. Ο γέρο-Ιάκωβος, στα οθωμανικά ακόμη Γιάννενα, είχε φτιάξει νέα μόδα. Λέγανε ότι παλιά, επί Αλή Πασά, τα έπαιζε και του λόγου του τούτα τα παλιά και αισχρά έργα. Όπως ίσως τα είχε δει και τα είχε ακούσει και ο ίδιος. Και όπως άρεσαν και στον Αλή. Όποιος ξένος έφτανε εκεί, καμάρωνε τον Ιάκωβο στην αυλή του Πασά να παριστάνει τα κωμικά καμώματα του καμπούρη, όπως τα βλέπανε και στην Πόλη. Γιάννενα και Πόλη είχανε εξάλλου κοινά έθιμα και συνήθειες. «Τσερέκ Σταμπούλ» λεγόντουσαν τα Γιάννενα. Και ο Ιάκωβος το είχε μάθει καλά το ποίημα από τους παλιότερους μάστορες του Καραγκιόζ-μπερντέ. Και στου Αλή το κονάκι αλλά και μέσα στα καφενεία των μαχαλάδων. Μέχρι και ο Λόρδος τον είχε δει και ακούσει. Όλα αυτά όμως μέχρι που πέθανε ο Αλή. Σαν αποκεφάλισαν τον Τεπελενλή, όπως σοφά είχε προφητεύσει ο Πατροκοσμάς, ο Ιάκωβος άλλαξε μυαλά. Άρχισε πλέον να παίζει χωρίς φόβο και έπαιζε μονάχα όσα ήσαν απαγορευμένα μέχρι τότε. Αυτά μόνο. Όλα όσα έπαιζαν ως τότε στα κρυφά…

Άλλαξαν οι συνήθειες, άλλαξε μαζί και ο καμπούρης. Ο Ιάκωβος έβγαλε τον Αλέξανδρο τον Μέγα στο πανί να νικάει το θεριό. Έβγαλε και τους κλέφτες από το βουνό. Πήρε τους βλάχους και τους έκανε σκιές από κουτσούνια. Έβγαλε στο πανί τον Κατσαντώνη στο πλάι του καμπούρη. Δίχως

5

το φόβο του Αλή, έδειχνε τα βασανιστήρια των Χριστιανών μόλις με πέντε φιγούρες. Εμφάνισε τον Βεληγκέκα, τον Ταχήρ και τα σαράγια, τόλμησε και εμφάνισε ακόμα και τη σκιά του Τεπελενλή. Ο Γιάννης τον είχε προλάβει τον Ιάκωβο στα βαθιά του τα γεράματα να δείχνει τον Κατσαντώνη να σφυροκοπείται. Και να σου ο βασανιστής να βαράει με τη βαριοπούλα, να σου και ο Αλή με τις απειλές! Κι ο ήρωας βουβός να υπομένει το φρικτό μαρτύριο! Κι ο κόσμος να κλαίει το ίδιο βουβά!

Είχε βρεθεί στα Γιάννενα πριν χρόνια, μικρός ήταν ακόμα, με τον πατέρα του για δουλειές. Είχαν περάσει τα σύνορα του Βασιλείου και από τον Κραβασαρά φτάσανε

στα, οθωμανικά ακόμη, Γιάννενα. Μεγάλη και θρυλική πόλη τα Γιάννενα, πρώτα στα άρματα, τα γρόσια και τα γράμματα. Το πνεύμα της κυρά-Φροσύνης πλανιόταν ακόμα πάνω από τη λίμνη. Και μαζί της το πνεύμα του Αλή, το νησάκι, τα τζαμιά και οι εκκλησιές, τα σχολειά, οι Εβραίοι, τα εμπορικά, η ευγενική αύρα του Πατροκοσμά, τα στενά δρομάκια, κάποιοι φραγκολεβαντίνοι, οι βροχές, ένα κλίμα μουντό και μελαγχολικό, η Ρωμιοσύνη και πάνω από όλα, οι σκιές του καραγκιοζά, του Ιάκωβου του Γιαννιώτη…

Γέροντας πια ο Ιάκωβος, ηλικιωμένος και καταβεβλημένος από το χρόνο και την κούραση, είχε έναν καφενέ για μόνιμο στέκι και ακόμα έδινε τις παραστάσεις του. Τις αισχρές κωμωδίες του Καραγκιόζ τις είχε απαρνηθεί

προ πολλού. Ακόμα και να τις ζητούσε κάποιος, ο Ιάκωβος αρνιόταν πεισματικά να τις παίξει. Για τους πολλούς έπαιζε το θρύλο του Μεγαλέξανδρου, ακόμα και στην τούρκικη τη γλώσσα, αν χρειαζόταν. Δεν τον πείραζε. Σαν όμως ανέβαζε έργα μόνο για Χριστιανούς, τότε η ειδικότητά του ήσαν οι ιστορίες από τα χρόνια του Αλή και οι διωγμοί των Σουλιωτών. Σε μια τέτοια παράσταση ϧϢϠ είχε πάει ο πατέρας. Ο μπερντές μικρός. Οι φιγούρες από τσίγκο ή και από χαρτόνι. Τα κεριά αναμμένα. Το έργο οπωσδήποτε στα ελληνικά. Η σκιά του καμπούρη πανταχού παρούσα. Το κοινό αμιγώς χριστιανικό. Στο παραθύρι ένας τσιλιαδόρος για καλό και για κακό. Αν και κανείς δεν θα τολμούσε να κάνει ή να πει κάτι. Οι εποχές του Αλή είχανε περάσει ανεπιστρεπτί. Για το φόβο όμως των Ιουδαίων, έπρεπε όλοι να παίρνουν τα μέτρα τους…

Η φιγούρα του Αλή διέταζε το δήμιο να αρχίσει το σφυροκόπημα του Κατσαντώνη, για να βασανίσει και να ξεκάνει το «αστροπελέκι της σκλαβιάς». Και τα βασανιστήρια άρχιζαν. Ούτε ένα «ωχ» δεν έβγαζε ο Αντώνης και ο Πασάς άφριζε από το κακό του. Όλο το έργο ήταν ένα μικρό έπος γεμάτο από τσολιάδες, κλέφτες και αρματολούς, περιπέτεια, γέλιο, συγκίνηση και ένα ανεμοφτερούγισμα λευτεριάς. «Εμάς μας άγγιζε για τους αλύτρωτους Γιαννιώτες αδερφούς μας και τους Γιαννιώτες τούς άγγιζε για την ένωση με την Ελλάδα. Αν και σε γεράματα βαθιά, ο Ιάκωβος είχε πάντα τα κέφια του με ένα αίσθημα εθνικής ανάτασης. Δίπλα του ένας νεαρός, ο βοηθός του. Δεν ήξερα τότε πώς τον λέγανε. Δεν μου το είχε πει ο πατέρας. Έβλεπα μόνο ότι βόηθαγε τον Ιάκωβο. Έμελε να τον γνωρίσω για τα καλά, λίγα χρόνια αργότερα, όταν ήρθε στον Κραβασαρά ως ώριμος καλλιτέχνης πια, έτοιμος για τη δική του παράσταση. Λεγόταν Ηλίας». (συνεχίζεται) Στο επόμενο τεύχος: Β) «Πίσω στο χρόνο και στον Κραβασαρά με τον Ηλία»

6

Χιόνι, κάρτες, κεριά, δώρα,

στολισμένα δέντρα... Όλα αυτά οδηγούν το μυαλό όλων μας χωρίς αμφιβολίες και περιστροφές στα Χριστούγεννα. Σκεφτήκατε όμως ποτέ τι σχέση έχουν τα κεριά με τα Χριστούγεννα και γιατί κάθε χρόνο στολίζουμε ένα δέντρο και ευχόμαστε να χιονίσει;

Στην Βίβλο δεν γίνεται καμία αναφορά ότι υπήρχε χιόνι την νύχτα που γεννήθηκε ο Χριστός και όμως, κάθε χρόνο η ελπίδα πως θα ζήσουμε "λευκά Χριστούγεννα" επανέρχεται! Από ποэ μας ήρθε τελοϥɯπάντων αυτή η τρελή ιδέα πως τα Χριστούγεννα πρέπει να είναι λευκά για να είναι τέλεια; (Γιατί όχι πράσινα; Ή μπλε;)

Το πιο πιθανό είναι η ιδέα αυτή να μεταδόθηκε γύρω στο 1843Ȯ όταν ο Άγγλος συγγραφέας Τσαρλς Ντίκενς έγραψε την ίσως πιο διάσημη χριστουγεννιάτικη ιστορία για ένα πάμπλουτο, μα πολύ τσιγκούνη επιχειρηματία και εχθρό των Χριστουγέννων, τον Εμπενίζερ Σκρουτζ.

Την παραμονή των Χριστουγέννων επισκέπτονται τον Σκρουτζ τρία πνεύματα, το πνεύμα των περασμένων, το πνεύμα των παρόντων και αυτό των μελλοντικών Χριστουγέννων. Τα πνεύματα του δείχνουν πως το να έχει φίλους είναι πολύ σημαντικότερο από το να αποκτήσει όλο και περισσότερα χρήματα. Μετά από αυτή την επίσκεψη ο Σκρουτζ αλλάζει εντελώς και δωρίζει πολλά χρήματα και δώρα σε γνωστούς και άγνωστους!

Την εποχή που έγραψε ο Ντίκενς την ιστορία τουȮ επικρατούσε στην Αγγλία ένας παγετώνας, η Αγγλία ήταν λοιπόν για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα καταχιονισμένη, όπως και το σενάριο του Ντίκενς!

Όταν λοιπόν οι άνθρωποι στα

επόμενα χρόνια διηγούνταν αυτή την ιστορία, είχαν πάντα στο μυαλό ότι συνέβηκε τα Χριστούγεννα και μάλιστα σε κατάλευκο τοπίο, γι' αυτό ίσως να επικράτησε η άποψη πως το χιόνι είναι απαραίτητο για ωραία Χριστούγεννα.

Οι χιονάνθρωποι στις χριστουγεννιάτικες κάρτες... είναι απλώς το αποδεικτικό στοιχείο πως θέλουμε τα Χριστούγεννα να είναι λευκά!

Τώρα που μιλάμε για κάρτες... Αυτό το έθιμο να μπλοκάρουμε τις ταχυδρομικές υπηρεσίες ανά το παγκόσμιο στέλνοντας τόνους και τόνους χριστουγεννιάτικες κάρτες στους φίλους και γνωστούς μας κάθε Χριστούγεννα, από ποэ μας ήρθε;

Την ιδέα της χριστουγεννιάτικης κάρτας λέγεται πως είχε ένας Άγγλος δημόσιος υπάλληλοςȮ ο οποίος φιλοτέχνησε την πρώτη με ένα φίλο του καλλιτέχνη το 1840.

Την χρονιά αυτή άνοιξε το πρώτο δημόσιο ταχυδρομείο στην ΑγγλίαȮ μιας και είχαν αρχίσει να φτιάχνονται σιδηρόδρομοι, οπότε τα γράμματα και οι κάρτες μπορούσαν να μετακινηθούν πολύ πιο γρήγορα και προ πάντων φτηνά, έτσι ώστε να μπορούν και οι φτωχοί να στέλνουν κάρτες.

Οι εικόνες και τα μοτίβα στις κάρτες, πολλά και διάφορα! Αρχικά διακοσμούσαν τις κάρτες κυρίως η γέννηση του Χριστού αλλά και διάφορα χιονισμένα τοπία, αργότερα γύρω στο 1910-1920 άρχισαν οι κάρτες να αποκτούν κορδέλες και άλλα στολίδια. Σήμερα μπορεί κανείς να βρει κάρτες με την εικόνα της γέννησης του Χριστού, με ευχές σε όλες τις γλώσσες, ακόμη και με ανέκδοτα!

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΝΤΟΥΜΠΑΣ

Καλά χριστούγενναΚαλά χριστούγεννα

7

Πληρώστε τις συνδρομές σας,για να μη μαζεύονται, στον λογαριασμό του Σωματείου

μας, τράπεζα Eurobank, αριθμός λογαριασμού: 0026.0062.17.0200632294

IBAN: GR0802600620000170200632294

Με απόφαση του νέου Δ.Σ. τα γραφεία του Σωματείου θα ανοίγουντην ΠΡΩΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ.Λόγω γιορτών των Χριστουγέννων,

θα ανοίξουν την θα ανοίξουν την Πέμπτη 13 ΓενάρηΠέμπτη 13 Γενάρη για την για την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίττας.κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίττας.

Το νέο Δ.Σ.εύχεται στα μέληκαι τους φίλους του Σωματείου

χρόνια πολλά!!χρόνια πολλά!!Υγεία και ευτυχίαΥγεία και ευτυχίασε όλο τον κόσμοσε όλο τον κόσμο