Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ KOINΩΝΙA

ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ 3Ο ΓΕΛ ΑΡΓΟΥΣ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013 – 2014

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Muse

Σαϊσανά Αθανασία

Σούγιολτζη Σοφία Μαρία

Τσεμπερά Νεκταρία

Ψαρρού Μαρία

Ανώνυμοι

Ουλή Ελένη

Ντόκος Βασίλειος

Γκανάς Κωνσταντίνος

Νάσσης Νικόλαος

Πανάγος Γεώργιος

Minions

Μερκούρη Εύη

Ντούλα Βασιλική

Παπασταύρου Ειρήνη

Χανιά Κατερίνα

Passengers

Ηλιοπούλου Πέγκυ

Γάτσιου Ελευθερία

Κατσικίδη Ελεντίνα

Τσιώρου Χριστιάννα

Στην ερευνητική εργασία μας θελήσαμε να ασχοληθούμε με την θέση της γυναίκας στην

Ελληνική κοινωνία από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα. Συγκεκριμένα ξεκινήσαμε να αναζητούμε

τη θέση της γυναίκας στην Αρχαία Ελλάδα. Συνεχίσαμε στη Βυζαντινή εποχή, στην περίοδο

της Τουρκοκρατίας και καταλήξαμε στην Νεότερη εποχή. Επιπρόσθετα ασχοληθήκαμε με το κίνημα του φεμινισμού σε παγκόσμια αλλά και ιδιαίτερα

σε Ελληνική διάσταση.

Η μητριαρχία ήταν ο πρώτος τύπος κοινωνίας, που εντοπίστηκε στην ανθρώπινη προϊστορία.

Οι άνθρωποι ζουν αρμονικά και χωρίς πολέμους, καλλιεργούν την γη κι απολαμβάνουν όλοι κι όλες τους καρπούς των κόπων τους.

Η γυναίκα λατρεύτηκε ως θεά - Μητέρα, ως θεά της γονιμότητας, μιας και αυτή ήταν που έφερνε στον κόσμο τα παιδιά. Την σέβονταν και την εκτιμούσαν γιατί είχε κυρίαρχη θέση στην οικογένεια αλλά και στην αγωγή και στην ανατροφή είχε την αποκλειστική μέριμνα.

Στην μητριαρχική οικογένεια τα παιδιά έπαιρναν το όνομα της μητέρας και την περιουσία την έπαιρναν οι κόρες.

Μητριαρχία

Με την εμφάνιση όμως του αρότρου τα πάντα ανατρέπονται. Η γυναίκα δεν έχει την σωματική δύναμη να οργώνει και έτσι η ισχύς και η εξουσία περνάει στον άντρα.

Η επικράτηση του πατέρα - συζύγου, επιδεινώνει τη θέση της μητέρας-θεάς και την κάνει σκλάβα και υποταγμένη στις απαιτήσεις του συζύγου-εξουσιαστή, κάτι που της επιβάλλεται από τις συνθήκες εργασίας που επικρατούν και

από το κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί.

Μητρικό δίκαιο

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗ ΜΙΝΩΙΚΗ ΚΡΗΤΗ

Οι γυναίκες θεωρούνταν ισότιμες με τους άνδρες.

Συμμετείχαν στα ταυροκαθάψια, σε τελετουργίες και στο κυνήγι.

Ελάμβαναν την εξέχουσα θέση της ιέρειας, όπως της θεάς πότνιας, , σύμβολο της γυναικείας δύναμης και δημιουργίας

Φανερώνει την ηλικία, την απασχόληση, την ιδεολογία την κοινωνική τάξη.

Οι γυναίκες επιμελούνταν το ντύσιμό τους.

Τα ενδύματα κοσμούνταν από μέταλλα, πέτρες ή κόκκαλα.

Οι κομμώσεις ήταν περίτεχνες.

ΕΝΔΥΣΗ - ΚΑΛΛΩΠΙΣΜΟΣ

Οι γυναίκες δεν μπορούσαν να παντρευτούν έξω από τη φυλή.

Σε περίπτωση χηρείας όφειλε να παντρευτεί τον κοντινότερο συγγενή της.

Για να παντρευτούν ήταν απαραί-

τητη η προσφορά προίκας.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΖΩΗ

Οι γυναίκες ασχολούνταν με την επεξεργασία των σιτηρών, τη φύλαξη και τη διανομή τους και διακρίνονταν στην υφαντική.

Σε γενικές γραμμές η θέση των γυναικών άρχισε να υποβαθμίζεται, σε σχέση με τη θέση των γυναικών στη μινωική Κρήτη.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΟ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Ο οίκος

Η γέννηση μίας κόρης δεν ήταν τόσο καλοδεχούμενη στην ελληνική οικογένεια. Λαμβανομένου υπόψη όχι μόνο του κόστους ανατροφής τους αλλά παράλληλα και της υποχρέωσης παραχώρησης σε αυτήν προίκας.

Ονόμαζαν μία ορφανή και άγαμη ή χήρα κόρη χωρίς αδερφό, ως «επίκληρο». Την «επίκληρο» μπορούσε να παντρευτεί ο θείος της ή ο ξαδερφός της ή τα αδέλφια του παππού της.

Η θέση της ήταν στο γυναικωνίτη και ο ρόλος της καθαρά παιδοποιητικός.

ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ

Οι γυναίκες στην Αρχαία Αθήνα, μπορούσαν να συμμετέχουν στις θρησκευτικές γιορτές της πόλης.

Στα Θεσμοφόρια μάλιστα μπορούσαν

να συμμετέχουν μόνο γυναίκες.

Κατά τη διάρκεια της γιορτής

συγκεντρώνονταν στο ιερό της Δήμητρας

και έτσι μπορούσαν να περάσουν κάποιες μέρες μακριά από το σπίτι τους

Γυναίκα και θρησκεία

Στην πολιτική ζωή η θέση της γυναίκας ήταν ανύπαρκτη. Οι γυναίκες δε θεωρούνταν πολίτες.

Δεν είχαν δικαίωμα κατοχής εγγείου ιδιοκτησίας επομένως ούτε κληρονομιάς.

Δεν τους επιτρεπόταν να χειρίζονται οι ίδιες τις αστικές υποθέσεις τους. Για το λόγο αυτό εκπροσωπούνταν ενώπιον της πολιτείας από τον κύριό τους.

Γυναίκα και πολιτική

Η μουσική κατείχε σημαντική θέση στη ζωή της γυναίκας και ήταν η ψυχαγωγία της στα διαμερίσματα του γυναικωνίτη.

Μια άλλη διασκέδαση των γυναικών ήταν τα οικιακά ζώα και τα πουλερικά.

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η ανάγκη υποχρεώνει την Αθηναία να κάνει ακόμα και δουλειές δούλας.

Οι γυναίκες είτε ζουν στην πόλη είτε στο χωριό, δεν τα καταφέρνουν να τελειώσουν, πριν νυχτώσει, όλες τις δουλειές τους.

Μονότονα κυλούσε η ζωή της εύπορης γυναίκας.

ΦΤΩΧΕΣ

Εντελώς διαφορετικά ζούσαν οι εταίρες. Σε διάκριση από τις άλλες γυναίκες, αυτές είχαν γνώσεις της λογοτεχνίας και δεν τους ήταν ξένη η τέχνη.

ΕΤΑΙΡΕΣ

Σε περίπτωση διάλυσης του γάμου ο σύζυγος υποχρεωνόταν να επιστρέψει την προίκα αλλά και να προσθέσει ένα συμπλήρωμα.

Το διαζύγιο με αίτηση της γυναίκας ήταν δύσκολο. Η γυναίκα έπρεπε να παρουσιάσει γραπτές αποδείξεις επειδή θεωρούνταν υποδεέστερη και ήταν εξαρτημένη.

ΤΑ ΔΙΑΖΥΓΙΑ

Οι συγγενείς και φίλοι μαζεύονται γύρω από το κρεβάτι της.

Της νεκρής της κλείνανε τα μάτια και το στόμα και της κάλυπταν το πρόσωπο με ένα πανί.

Οι φίλοι θα 'ρθουν να δώσουν τον τελευταίο χαιρετισμό κι όταν φύγουν θα πλύνουν τα χέρια τους με τρεχούμενο νερό.

Όλοι οι συγγενείς φορούν ενδύματα κλειστού χρώματος και έχουν κοντά κομμένα τα μαλλιά τους.

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ

Οι Σπαρτιάτισσες δεν είχαν άμεσα συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα της πόλης τους.

Ασκούσαν αναμφίβολα επιρροή στους άνδρες τους.

Η πατρούχος μοναχοκόρη έχει δικαίωμα να κληρονομήσει την περιουσία του πατέρα της.

Αυτή η κληρονομιά μπορεί να θεωρηθεί και ως προίκα.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ

Μόνο στη Σπάρτη οι γυναίκες διέθεταν οικονομική δύναμη και επιρροή.

Τα κορίτσια ασχολούνταν με τον αθλητισμό και ελάμβαναν δημόσια εκπαίδευση.

Στο σχολείο είχαν τη δυνατότητα και ενθαρρύνονταν να συμμετέχουν στις αθλητικές δραστηριότητες.

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Οι οικοδέσποινες φρόντιζαν τα κτήματα των συζύγων τους.

Έλεγχαν τον οικογενειακό πλούτο την αγροτική οικονομία.

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΣΣΑΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΑΣ

Στην αρχαία Σπάρτη η προίκα συνίσταται από χρήματα, ιματισμό, πολύτιμα αντικείμενα, δούλους, σπίτια ή γη.

Παρόλο που το χρηματικό ποσό δίδεται προς διαχείριση στο σύζυγο, σε περίπτωση διαζυγίου ή θανάτου της γυναίκας επιστρέφεται στον αρχικό κάτοχο, ή την οικογένεια της νύφης.

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΙΚΑΣ

Ο ρόλος των γυναικών στο δημόσιο βίο της πόλης περιοριζόταν ουσιαστικά στη θρησκεία.

Συμμετείχαν σε τελετές προς τιμήν του Διονύσου.

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Κατά βάση οι Σπαρτιάτισσες αφιερώνονται στη μητρότητα.

Η κατάλληλη ηλικία γάμου ήταν είκοσι έτη.

Ο γάμος διαλυόταν αν δεν υπήρχαν απόγονοι.

Δεν ασχολούνταν με την οικιακή οικονομία, για τις δουλειές αυτές εργάζονταν οι δούλες.

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Είχε οικονομικά και νομικά δικαιώματα.

Τότε εμφανίστηκαν τα πρώτα γυμνά γυναικεία αγάλματα και ειδώλια.

Είχε ελεύθερη βούληση.

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Ο πατέρας ή ο αδερφός ασκούσε πατριαρχική εξουσία.

Δεν μπορούσαν να ασκήσουν δημόσιο λειτούργημα.

Βελτιώθηκε η νομική θέση της.

Απέκτησε περισσότερη δύναμη και ελευθερία.

Στις επαρχίες της Ελλάδας δεν είναι γνωστό πώς προσδιορίστηκαν οι ρόλοι των μελών της κατά

τις επιμειξίες και τους γάμους με Ρωμαίους,

καθώς και πώς επέδρασε η μορφή της

ελληνικής οικογένειας στη ρωμαϊκή.

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΡΩΜΗ

ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Ζούσε το μεγαλύτερο διάστημα της ζωή της στο σπίτι.

Δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήρια της οικογένειάς τους.

Οι κοινές ζούσαν στα μιμαρεία και στα καπηλειά.

Ασκούσαν επιρροή στην πολιτική και στις υποθέσεις του κράτους.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Ασχολούνταν με την υφαντική και τα χειροτεχνήματα.

Δεν μορφώνονταν με εξαίρεση εκείνες που είχαν οικονομική δυνατότητα.

Τα δικαιώματά τους ήταν

ταυτόσημα με των ανδρών.

Οι γυναίκες έπαιξαν

καθοριστικό ρόλο στην επανάσταση.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

ΝΕΟΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Αποτελούσε βάρος για τον οικογενειακό περίγυρο.

Αντιμετωπιζόνταν σαν άψυχο σώμα, σαν μια σκλάβα.

Την περίοδο εκείνη, ωστόσο, άρχισαν να εμφανίζονται δειλά-δειλά κάποια επαγγέλματα, όπως της δασκάλας, της μεταφράστριας, της ποιήτριας και της συγγραφέως, ιδίως μετά το 1887.

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ

ΦΕΜΙΝΙΣΜΟΣ

Το φεμινιστικό κίνημα είναι οι συλλογικές προσπάθειες των γυναικών, ώστε να ξεπεράσουν οι ίδιες τα όρια του «ιδιωτικού» χώρου και να εισέλθουν ισότιμα με τον άντρα στον «δημόσιο». Από το τέλος του 19ου αιώνα, αρχίζει η γυναίκα σε όλο τον κόσμο να εισβάλει στα «αντρικά» επαγγέλματα και στις επιστήμες, να αποκτά δικαιώματα ψήφου και να διεκδικεί θέση στα δημόσια και κυβερνητικά αξιώματα.

Άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα «σκιρτήματα» της Γυναικείου Κινήματος για κοινωνική ισοτιμία με τις Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου και Ευανθία Καΐρη.

Ξεκίνησαν να λειτουργούν τα πρώτα σχολεία, χωριστά για

της γυναίκες, τα λεγόμενα «Παρθεναγωγεία».

Στις συναντήσεις του «Συλλόγου Κυριών υπέρ της γυναικείας

παιδεύσεως» οι γυναίκες συζητούσαν για την καταπίεσή τους

και για το δικαίωμα της ψήφου, που ήθελαν να αποκτήσουν.

Το γυναικείο κίνημα στην Ελλάδα του 19ου αι.

το σημαντικότερο ίσως πρόσωπο, για την απαρχή του νεότερου Γυναικείου Κινήματος στην Ελλάδα.

εκδίδει το 1887 την «Εφημερίδα των Κυριών», που κυκλοφόρησε για 30 χρόνια και ίδρυσε ιδρύματα και οργανώσεις, όπως τη «Σχολή της Κυριακής, απόρων γυναικών και κορασίδων», το «Άσυλο Ανιάτων Γυναικών», καθώς και το Λύκειο Ελληνίδων.

Καλλιρρόη Παρρέν

Στις αρχές του 20ου αιώνα σε όλη την Ευρώπη οι γυναίκες

διεκδικούν το δικαίωμα να εκλέγουν και να εκλέγονται, ονομάζονται «σουφραζέτες».

Το 1930 καταφέρνουν να αποκτήσουν οι Ελληνίδες το δικαίωμα του «εκλέγειν» (δηλαδή να «εκλέγουν») μόνο στις Δημοτικές Εκλογές, και αυτό μόνον όσες είχαν συμπληρώσει την ηλικία των 30 ετών και ήταν εγγράμματες.

Πλήρη πολιτικά δικαιώματα θα κατοχυρωθούν στο γυναικείο φύλο περίπου 20 χρόνια μετά, το 1952, όταν η κυβέρνηση επιτρέπει το εκλέγειν και το εκλέγεσθαι σε όλες τις γυναίκες άνω των 21 ετών.

20ος αιώνας Το εκλογικό δικαίωμα των Ελληνίδων

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΗΜΕΡΑ

Στις αναπτυγμένες, πλέον, χώρες ήδη από την δεκαετία του 1970 οι γυναίκες άρχισαν να αναλαμβάνουν καινούργιες θέσεις εργασίας. Έχει να εναντιωθεί απέναντι σε προκαταλήψεις του παρελθόντος-κυρίως των ανδρών-που θέλουν την γυναίκα σε δύο κυρίως χώρους, την κουζίνα και την κρεβατοκάμαρα. Τέλος απέκτησε πολιτικά δικαιώματα και οικονομική ανεξαρτησία.

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σήμερα οι περισσότερες γυναίκες έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση. Έχουν τη δυνατότητα να σπουδάσουν ή να αποκτήσουν διευθυντικές ή πανεπιστημιακές θέσεις.

Πάντως, σύμφωνα με στοιχεία της Unesco 600.000.000 γυναίκες παραμένουν αναλφάβητες.

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Σήμερα, οι γυναίκες που μετέχουν στην πολιτική δεν θεωρούνται αυτόνομα πολιτικά δρώντα υποκείμενα και η σκοταδιστική νεοφιλελεύθερη ιδεολογία στον 21ο αιώνα επαινεί ακόμη τις καλές συζύγους και μητέρες.

Η ΕΕ που θέλουμε πρέπει να εφαρμόσει στην πράξη την ισόρροπη συμμετοχή των γυναικών σε όλους τους τομείς της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής ζωής.

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η βία ενάντια στις γυναίκες αποτελεί δυστυχώς ακόμη και σήμερα, διαδεδομένη μάστιγα και μάλιστα όχι μόνο στις υποβαθμισμένες κοινωνίες.

Ενδεικτικά παραδείγματα:

Μία στις πέντε γυναίκες παγκοσμίως πέφτει καθημερινά θύμα κάποιας μορφής κακοποίησης.

Κάθε μέρα 14 γυναίκες θανατώνονται από γονείς ή συγγενείς επειδή «ατίμασαν» την οικογένειά τους.

Στις ΗΠΑ μία γυναίκα κακοποιείται κάθε εννιά λεπτά.

………όμως οι πραγματικοί αριθμοί παραμένουν άγνωστοι, αφού ο φόβος της κατακραυγής οδηγεί τις περισσότερες γυναίκες στη σιωπή….

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

• Αυξημένα κατά 47%, σε σύγκριση με όλα τα προηγούμενα χρόνια, είναι τα κρούσματα βίας κατά των γυναικών, που καταγράφηκαν φέτος, στην Ελλάδα του 2013, με μία στις τρεις γυναίκες να έχει πέσει θύμα ξυλοδαρμού.

• Η βία προς τις γυναίκες έχει πολλά πρόσωπα, όπως ο οικονομικός εκβιασμός, η σεξουαλική ταπείνωση, ο τραυματισμός, ο σωματικός βιασμός.

…και στη χώρα μας;

ΕΡΕΥΝΑ

• Αναλάβαμε την πρωτοβουλία να κάνουμε μία έρευνα στο σχολείο μας, ώστε να ανιχνεύσουμε τις απόψεις των συμμαθητών μας. Από τις απαντήσεις τους καταλήξαμε στα εξής:

Τα περισσότερα παιδιά δε δέχονται τη γυναίκα κατώτερη του άνδρα. Δώδεκα αγόρια όμως απάντησαν θετικά, δηλώνοντας πως η γυναίκα είναι κατώτερη κυρίως στην εργασία αλλά και στην οδήγηση!!

Αγόρια και κορίτσια μοιράστηκαν στην ερώτηση « αν υπάρχουν ανδρικά επαγγέλματα», απαντώντας θετικά σε όσα χρειάζονται κυρίως μυϊκή δύναμη ( οικοδόμος, μηχανικός, οδηγός φορτηγού).

η δημιουργία οικογένειας δύναται να γίνει εμπόδιο στην ανέλιξη της γυναίκας στον εργασιακό χώρο.

ένα μεγάλο ποσοστό των συμμαθητών μας πιστεύει ότι η επιλογή θετικών ή θεωρητικών μαθημάτων στο

σχολείο είναι θέμα φύλου.

Τ Ε Λ Ο Σ