Οίκος Κεφαλά

Ιστορική Μελέτη γύρω από τους εν Ελλάδι Κεφαλάδες & τους κλάδους αυτών.

Αλέξανδρος Κεφαλάς

Λογοτέχνης-Ιστορικός ΤέχνηςΜέλος της Εραλδικής & Γενεαλογικής Εταιρείας Ελλάδος

I

« Κατά τας εν τη οικογενεία Κεφαλά παραδόσεις αύτη κατάγεται εξ Ηπείρου οπόθεν τρεις αδελφοί κατέφυγον

περί το 1500. Ο μεν εις Κρήτην, ο δε εις Θεσσαλίαν και ο τρίτος εις Κεφαλληνίαν Χριστόφορος ή Χριστόδουλος Κακούρης, λεγόμενος Κεφαλάς κατά το οικογενειακόν δένδρον, ένθα λόγω εκδουλεύσεως έλαβε ως τιμάριον, όλην την εκτεταμένην περιοχήν του Λογγού νοτίως του Ληξουρίου, εν η και μέχρι τούδε πολλά έχει κτήματα η οικογένεια και ιδιόκτητον ναόν των Αγιών Αποστόλων.Εις την Χρυσήν Βίβλον εγράφησαν οι Κεφαλάδες μεταξύ των ετών 1593-1604. Το δε οικόσημον αυτής παριστά

χρυσούν κεφαλήν ανδρός, θυρεόν μετά σημαιών πέριξ, και άνω στέμμα μετά πέντε εξοχών .»

(Σημειώσεις Ευάγγελου Β. Κεφαλά)1

Το μικρό αυτό απόσπασμα από το σημειωματάριο του παππού μου Ευάγγελου Βάϊου Κεφαλά, παρμένο από το γνωστό έργο του Ραγκαβή & τις αναφορές του Τσιτσέλη, σε συνδυασμό με τη φυσική περιέργεια για τις ρίζες της οικογένειας μου, έδωσε το έναυσμα για μία μικρή μελέτη γύρω από την οικογένεια και το όνομα των Κεφαλάδων. Σημαντική συμβολή υπήρξε το σχετικό αξιόλογο πόνημα του Ιωάννη Γ. Τυπάλδου-Λασκαράτου, Εφόρου της Εραλδικής & Γενεαλογικής Εταιρείας Ελλάδος. Προτού πέσει στα χέρια μου το έργο αυτό είχα κυριολεκτικά σταχυολογήσει από λίγες δυσεύρετες πηγές αναφορές και πληροφορίες που συγκλίνουν με τα γραπτά του Ι. Τυπάλδου-Λασκαράτου σε αρκετά σημεία. Η μελέτη αυτή είναι βιβλιογραφική κατά βάση και σκοπός της είναι να παρουσιάσει μία όσο το δυνατόν πιο συγκεντρωτική προσέγγιση του θέματος από κάποιον νεότερο ερευνητή, που κατάγεται από τον οίκο Κεφαλά. Ελπίζω η μικρή μου έρευνα να συνεισφέρει σε όποιον μελλοντικά θελήσει να ασχοληθεί με μία πιο εκτενή μελέτη του αντικειμένου.

Ιστορία

Οι πρώτες ιστορικές αναφορές βρίσκονται στο Βυζάντιο. Στο βυζαντινό στρατό πρώτοι στη σειρά ήταν οι αξιωματικοί, που καλούνταν άρχοντες, κοινώς "κεφαλάδες" και μάλιστα «άρχοντες από σπαθίου» για να διαχωρίζονται από τους πολιτικούς υπαλλήλους της βυζαντινής αυτοκρατορίας που καλούνταν κι αυτοί

1 Εισαγωγή για τον οίκο Κεφαλά από το έργο «Η Χρυσή Βίβλος των Ιονίων Νήσων» του Ευγένιου Ρίζου Ραγκαβή, τομ. 2, 1926.

II

άρχοντες. Σύμφωνα με τις πηγές ο οίκος Κεφαλά ανήκε στη δευτερη τάξη από τις τρεις του βυζαντινού πατρικιάτου ( patritiatum) και οι πρώτες πληροφορίες για την οικογένεια Κεφαλά προέρχονται από τον Θ΄αι. Από τη βυζαντινή περίοδο, επίσης, έχουμε πληροφορίες για τον Κωνσταντίνο Κεφαλά, λόγιο και κληρικό, πρωτόπαππα του παλατιού της Κωνσταντινούπολης και συγγραφέα της Παλατινής Ανθολογίας, συλλογή επιγραμμάτων διεθνώς αναγνωρισμένη από την ακαδημαϊκή κι επιστημονική κοινότητα. Στον VII τόμο του περίφημου κώδικα 23 αναφέρεται: «Αρχή των επιτυμβίων επιγραμμάτων ων εσχεδίασεν ο Κύρις Κωνσταντίνος ο Κεφαλάς ο μακάριος και αείμνηστος και τριπόθητος άνθρωπος.» Εκείνος ήταν, που σύμφωνα με τις πηγές, ευλόγησε και τα όπλα του βυζαντινού στρατού επί αυτοκράτορος Λέοντος Σ΄ εναντίον των Βούλγαρων. Από τους βυζαντινούς χρόνους μας έρχονται και οι αναφορές για τον Λέοντα Κεφαλά, στρατηγό επί Αλεξίου Α΄ Κομνηνού, υπερασπιστή της Λάρισας κατά των Νορμανδικών στρατευμάτων του Βαϊμούνδου. Το θάρρος του εξυμνείται από την Άννα Κομνηνή στα γραπτά της. Τέλος, γνωρίζουμε για τους αδελφούς Ιωάννη και Κωνσταντίνο Κεφαλά, που πολεμησαν μαζί με τους γιους τους στο πλευρό του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Από τον Κωνσατντίνο, μάλιστα, που κατέφυγε μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολη στην Κρήττη και συγκαταλέγεται ανάμεσα στους ευγενείς της νήσου (Nobili Cretensi) φαίνεται πως πηγάζουν και οι διάφοροι κρητικοί κλάδοι του οίκου στην Ελλάδα. Οι Κεφαλάδες της Κρήτης, που προέρχονται από τον βυζαντινό οίκο απευθείας, ίδρυσαν το ομώνυμο χωριό στον Αποκορώνα του Νομού Χανίων, που υπάρχει μέχρι και τις μέρες μας.

Στο σημείο αυτό γεννάται η εξής προβληματική που δεν μπορεί να απαντηθεί μετά βεβαιότητος από την ιστορική μελέτη: όλοι όσοι φέρουν το όνομα Κεφαλάς είναι απόγονοι του ξακουστού βυζαντινού οίκου; Και αυτό γιατί η λέξη Κεφαλάς δεν απαντάνται μονάχα ως ένα από τα αρχαιότερα σχηματισθέντα αριστοκρατικά ελληνικά επίθετα αλλά και ως τίτλος ευγενείας, τόσο βυζαντινός όσο και φράγκικος. Σίγουρα το γεγονός πως επρόκειτο για Έλληνες τοπικούς χωροδέσποτες που κατείχαν, ανά τους αιώνες, μεγάλες εκτάσεις γης (φέουδα) μαρτυρεί το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα το όνομα απαντάται ως τοπωνύμιο διάσπαρτο σε ολόκληρη την Ελλάδα. Το τοπωνύμιο στον ελλαδικό χώρο προέρχεται αρχικά από τους πρώτους Κεφαλάδες, που στάλθηκαν το 1182 από τον Αλέξιο Κομνηνό ως ηγέτες των βυζαντινών αποίκων. Για παράδειγμα, στην «Ιστορία του ελληνικού Έθνους» διαβάζουμε πως: «Η χερσόνησος του Αίμου ακολουθεί τη γενική τάση συγκέντρωσης της γης σε ολοένα και πιο μικρό αριθμό ιδιοκτητών, τάση που κυριαρχεί στην αγροτική οικονομία της αυτοκρατορίας τον 10ο και 12ο αι. Στη Μακεδονία και στη Θράκη εκτός από τα μοναστήρια, μεγάλες περιουσίες διαθέτουν ο αυτοκρατορικός οίκος και τα μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας, όπως ο Ισαάκιος Κομνηνός, ο Ανδρόνικος Κομνηνός και οι ανώτεροι αξιωματούχοι του κράτους,

III

όπως ο Ατταλειάτης(…)η οικογένεια Κεφαλά και άλλοι.» Επίσης, γνωρίζουμε πως στην Ενετοκρατούμενη Κρήτη, ο διαχωρισμός των παλαιών ελλήνων ευπατρίδων από τους Βενετούς αριστοκράτες που είχαν εγκατασταθεί στη νήσο γινόταν με τους όρους: παμπάλαιοι, πρωτοκεφαλάδες, αρχοντορωμαίοι, κεφαλάδες αναφορές στην αριστοκρατία των 12 αρχοντόπουλων που ήρθε στην Κρήτη μετά τη δίωξη των Αράβων από τον Νικηφόρο Φωκά.

Στο Χρονικόν του Μορέως, δε, που καλύπτει τον ελληνικό «Μεσαίωνα», αναφέρονται επίσης σαν προεστοί φεουδαλικών πατροπαράδοτων κτήσεων π.χ. «...εζήτησε ο μισήρ Ντζεφρές βουλιν των κεφαλάδων...τους κεφαλάδες κι Αρχηγούς του Φράγκικου φουσσάτου, και είπεν ούτως προς αυτούς, ..... Κράζει και λέγει των Φράγκων, όλων των κεφαλάδων, ...Εκεί ηύραν τόν πρίγκιπα μετά τούς κεφαλάδες ενώ εκράτει παρλαμά διά υπόθεσες όπου είχεν.»[1][2] Το « Χρονικό του Μορέως» είναι ένα εκτενές ποίημα (π. 10.000 στ.) συνθεμένο στις αρχές του 14ου αιώνα από κάποιον εξελληνισμένο Φράγκο που εξιστορεί την κατάκτηση του Μοριά από τους Φράγκους. Ανάμεσα στους στίχους του ξεπηδούν τίτλοι όπως "Δούκας " και οι Λογοθέτες (υπουργοί) των Αθηνών αλλά και οι αντίπαλοι του Δούκα, πρίγκιπες και "βαρώνοι" κεφαλάδες. Επίσης στο ίδιο κείμενο σημειώνεται : "οτι δε και οι άλλοι άρχοντες εις τα εκείσε κάστρη κεφαλάδες, (...) πολλούς άλλους των (...) εις την Δύσιν αρχόντων και κεφαλάδων." Σε κάποιο άλλο σημείο τέλος διαβάζουμε : "... έποικεν μετά τούς κεφαλάδες· ( ...) τούς κεφαλάδες κι αρχηγούς τού Φράγκικου φουσσάτου, ... ώσαύτως καί είς τούς έτερους κοντάδες, κεφαλάδες." Πιο συγκεκριμένα στις πηγές για την Φραγκοκρατούμενη Πελοπόννησο αναφέρεται πως: «Εις την αριστοκρατικήν ταύτην ολιγαρχίαν (των Φράγκων ευγενών δλδ) εισήλθον και τινές ιθαγενείς ευπατρίδαι, προχειρισθέντες ιππόται ή βαρώνοι. Ήσαν δε και ούτοι εκ των κεκτημένων πατροπαράδοτους κτήσεις, παρά των βυζαντινών δοθέντα, τας οποίας όχι μόνον άφηκαν εις αυτούς οι κατακτηταί, αλλά και ως αποτελούσας μέρος της φεουδαλικής οργανώσεως εθεώρησαν, και πάσας τα εξ αυτών προνομίας απένεμον εις τους ευγενείς τούτους Έλληνας χωροδεσπότας (άρχοντες, κεφαλάδες, arcondes Grex, varones griegos).» Στο εγκυκλοπαιδικό λεξικό του Ελευθερουδάκη αναφέρεται ότι «Ούτως εκαλούντο επί Φραγκοκρατίας εν Πελοποννήσω οι εγχώριοι ευπατρίδαι και τιμαριούχοι, οι οποίοι, κατόπιν ιδίων συμφωνιών, αναγνωρίσαντες την κυριαρχίαν των Φράγκων, διετήρησαν μεν τα παλαιά αυτών προνόμια, τους δουλοπαροίκους και τα κτήματα αυτών, έλαβον δε παρά των Φράγκων κατακτητών διάφορα νέα προνόμια, ανηγορεύθησαν και αυτοί ιππόται και είχον το δικαίωμα να μετέχωσι των συνελεύσεων του πριγκιπάτου της Αχαΐας, εκείνων μάλιστα, αι οποίαι εν τακταίς ημέραις συνεκαλούντο εν Ανδραβίδι, τη πρωτευούση του πριγκιπάτου τούτου. Απετέλουν κατά ταύτα οι «κεφαλάδες» εν τη Φραγκοκρατούμενη Πελοποννήσω ιδίαν κοινωνικήν τάξιν, η οποία όμως ήτο ολιγάριθμος εν συγκρίσει προς

IV

το μέγα πλήθος των εγχωρίων κατοίκων της χερσονήσου». Βλέπουμε πως τη σπουδαιότητα των Κεφαλάδων επί Φραγκοκρατίας μαρτυρεί το γεγονός ότι ήταν οι μόνοι εκ των Ελλήνων που είχαν το δικαίωμα να μετέχουν μαζί με τους Φράγκους άρχοντες στις τακτικές συνελεύσεις της Ανδραβίδας, πρωτεύουσας τότε του πριγκιπάτου της Αχαίας. Συνεπώς, η ισχυρή κοινωνική θέση που κατείχαν πριν από την Φράγκικη κατοχή, στην Πελοπόννησο κυρίως, όχι μόνο αναγνωρίστηκε από τους δυτικούς άρχοντες, αλλά και διατηρήθηκε με την παραχώρηση προνομίων. Κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας στην Ελλάδα οι Κεφαλάδες έπαιξαν τον ρόλο των δημογερόντων & προεστών εξαιτίας της παλαιάς βυζαντινής τους καταγωγής και σε ορισμένες περιπτώσεις συνεργάστηκαν σε διοικητικό επίπεδο με την Υψηλή Πύλη. Ενώ, όμως, ο Βυζαντινός Κεφαλάς ήταν αφέντης της γης του, ο τούρκος υπήκοος και υπόδουλος Τιμαριώτης αργότερα, ήταν περισσότερο υπάλληλος του τουρκικού κράτους αναγκασμένος να υποτάσσεται στην Οθωμανική Υψηλή Πύλη και να είναι μερικές φορές και λαομίσητος. Οι πηγές δεν μιλούν πάντα κολακευτικά για τους Κεφαλάδες εκείνης της περιόδου. Για παράδειγμα διαβάζουμε πως: "Στην τουρκοκρατία, η Παραμυθιά παρέμεινε μια χριστιανική πόλη, παρότι διευθυνόταν από μπέηδες, εν αντιθέσει με τις Φιλιάτες που καταστράφηκαν για να αποικισθούν από Αλβανούς, και οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να αυτοεξοριστούν στα χωριά της Μουργκάνας, και το Μαργαρίτη που οι βυζαντινοί κεφαλάδες προυχοντές του, αλλαξοπίστησαν, για να σώσουν τα κτήματα και τις περιουσίες τους, και έγιναν οι πιο σκληροί δυνάστες τούρκοι της περιοχής.2 Αλλού σημειώνεται πως "Ο μπέης των Σαλώνων έγραψε στους κεφαλάδες των τόπων (προκρίτους)..."(Η απήχηση της ναυμαχίας της Ναυπάκτου (1571) στις τουρκοκρατούμενες ελληνικές χώρες3). Στο Χρονικό του Γαλαξειδίου (1703) πάλι βλέπουμε πως: "Αναχωρών ο άρχοντας των Τούρκων, άφησε στα Σάλονα, στο ποδαρικό του αντιπρόσωπο, ένα από τους κεφαλάδες..." «Και εκεί με τα σπαθία τους εσφάξασι 'ολους , ογδοήκοντα χωρίς να λείπει κανένας. Εσκοτωθήκασι γουν οι πρώτοι κεφαλάδες και τα ανδρειωμένα παλικάρια με απιστία μεγάλη.»('ΕΞΕΓΕΡΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΩΡΙΕΩΝ 1453 - 1770 ). Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως επρόκειτο για τοπικούς άρχοντες με εξουσία και πλούτο συγκεντρωμένο στα χέρια τους τον οποίο ήθελαν να διατηρήσουν, προκειμένου να έχουν κάποια επιρροή, με κάθε κόστος. Ήταν φυσικό λοιπόν να γίνουν στόχος και αντικείμενο μίσους για τον ευρύτερο αγροτικό πληθυσμό. Παρόλα αυτά την περίοδο της Επανάστασης του 1821, οι πιο εύποροι εξ αυτών βοήθησαν στον απελευθερωτικό αγώνα και έπειτα ευεργέτησαν το νεοϊδρυθέν ελληνικό κράτος. Οι εν λόγω Κεφαλάδες δεν πρέπει να συγχέονται με την οικογένεια Κεφάλα, των γνωστών αγωνιστών για την ανεξαρτησία του υπόδουλου στον Τουρκικό ζυγό έθνους, αν και

2 (www . thesprotos - panta . blogspot . com ).3 (Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον.www . egolpio . com )

V

υπήρξαν ανάμεσα στους Κεφαλάδες αξιοσημείωτες περιπτώσεις ανδρών που αγωνίστηκαν και στη συνέχεια ευεργέτησαν το νεοσύστατο ελληνικό κράτος (19ος αιώνας), όπως ο Ιωάννης Κεφαλάς εξ Ηπείρου, ο βαρώνος Θεοχάρης Ολύμπιος Κεφαλάς εκ Θεσσαλίας και ο περιβόητος Καπετάν Νικόλαος Κεφαλάς, του οποίου η τυχοδιωκτική φύση και οι πολλές πληροφορίες που υπάρχουν γι’ αυτόν θα μπορούσαν να αποτελέσουν μία ξεχωριστή μελέτη.

Κατά την περίοδο αυτή χάνονται και τα μεγάλα προνόμια των αρχόντων κεφαλάδων. Τετρακόσια χρόνια οθωμανικής κυριαρχίας υπήρξαν, αρκετά για να αποδυναμώσουν τις οικογένειες αυτές από τις όποιες εξουσίες κατείχαν μέχρι τότε και δεν είναι τυχαίο ότι οι πηγές που έχουμε από αυτήν την περίοδο για τους Κεφαλάδες προέρχονται κυρίως από τα νησιά εκείνα που τελούσαν ακόμα υπό Ενετική ή Αγγλική κυριαρχία, όπως η Κέρκυρα, η Κεφαλονιά, η Ζάκυνθος και η Κρήτη, που τα μέλη του οίκου διατηρούσαν ακόμα το αριστοκρατικό τους κύρος, τους τίτλους και τις περιούσιες τους. Στη διατήρηση των γενεαλογικών δένδρων του οίκου συνέβαλε η πρακτική της καταγραφής κατά τα ενετικά πρότυπα των ευγενών σε καταλόγους, τις γνωστές Χρυσές Βίβλους. Στις μέρες μας, συνεπώς, διασώζονται αρκετές πληροφορίες για τους κλάδους των Ιονίων νήσων και ελάχιστες για εκείνους της υπόλοιπης Ελλάδας. Ο τίτλος της βαρωνίας των Κεφαλάδων, αν και δεν ακυρώθηκε, εντούτοις δεν αναγνωρίστηκε επίσημα μετά το 1830 από την μοναρχία του Όθωνα και την αυλή του. Ωστόσο, η παράδοση δεν μπορούσε να ξεχαστεί και αρκετοί έφεραν για δεκαετίες τον τίτλο του βερώνου, όπως ο Κεφαλάς Θεοχάρης Ολύμπιος, που αναφέραμε παραπάνω, που υπογραφόταν και μετά την Επανάσταση ως «βαρώνος Kephalas von Olympie.»

Οικογενειακό όνομα-επίθετο

To ερώτημα που προκύπτει από την έρευνα μου είναι αν πρόκειται τελικά για μία οικογένεια -εκείνη της καταγόμενης, σύμφωνα με τις σημειώσεις του παππού μου και άλλες μαρτυρίες, εξ Ηπείρου με τα διάφορα παρακλάδια της- ή περισσότερες από μία οικογένειες που ανέβηκαν στην τάξη των ιπποτών από τους Φράγκους και Ενετούς διατηρώντας τον βυζαντινό τίτλο ‘Κεφαλάς,’ μιας και βλέπουμε πως αρχικά για τίτλο επρόκειτο, που με το πέρασμα του χρόνου πήρε τη θέση του επιθέτου για τους κατόχους του, οι οποίοι αποτελούσαν μία ολιγάριθμη τάξη εν συγκρίσει προς τον πολυάριθμο αγροτικό πληθυσμό της Ελλάδος. Άλλωστε, τα σημερινά ελληνικά επίθετα δεν είναι τίποτε άλλο από παρωνύμια (παρατσούκλια), τοπωνύμια, φυσικά χαρακτηριστικά κ.α. Δεν είναι τυχαίο ότι συχνά στις ιστορικές πηγές αναφέρεται ως «τοπωνύμιον σύνηθες εν Ν. Ελλάδι από την εποχήν της φραγκοκρατίας, ότε τιμαριούχοι διατηρήσαντες τους τίτλους αυτών παρέμειναν

VI

γνωστοί ως Κεφαλάδες και η τοπική εκάστου περιοχή ως Κεφαλάς.»4

Το γεγονός ότι το όνομα συναντάται διάσπαρτο στον ελλαδικό χώρο μπορεί να σημαίνει δύο πράγματα:

Ι) Ότι πρόκειται για μία ελληνική οικογένεια από την Ήπειρο που οι διάφοροι κλάδοι της εξαπλώθηκαν και αλλού, κυρίως δε στη Θεσσαλία, στην Κρήτη και την Κεφαλονιά αλλά και στην Αιτωλοκαρνανία, την Κέρκυρα, τη Ζάκυνθο, την Πάρο. Ο επισκέπτης του βυζαντινού μουσείου της Εκατονταπυλιανής στην Πάρο μπορεί ανάμεσα στα εκθέματα να δει ένα αργυρό δισκοπότηρο, στην περιφέρεια της κυκλικής βάσης του οποίου βρίσκεται χαραγμένη η επιγραφή « + ΔΕΥΣΙΣ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΜΙΧΑΥΛ ΚΕΦΑΛΑ ΕΚ ΝΙΣΟΥ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ+1780 ΟΚΤΟΜΒΡΙΟΥ 29 Χ(...) ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΚΡ(η)Τ(ι)Κ(ού). Στην επίσημη ιστοσελίδα του μουσείου αναφέρεται το εξής σχετικά με αυτήν: «Αν και ο αφιερωτής Μιχαήλ Κεφαλάς δεν είναι γνωστός από τις πηγές, ίσως ανήκει στη γνωστή εώς σήμερα οικογένεια των Κεφαλάδων, η οποία κατέφυγε στην Κεφαλονιά γύρω στο 1500 από την Ήπειρο και ενεγράφη το 1593 ανάμεσα στους ευγενείς της νήσου.»

ΙΙ) Οι ιστορικές πηγές μιλούν μάλλον για μία ιδιαίτερη κοινωνική τάξη κατά τα πρότυπα των ευγενών της Δύσης, κυρίως στη Φραγκοκρατούμενη Πελοπόννησο. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν χωριά και περιοχές στην Ελλάδα με το τοπωνύμιο ‘Κεφαλάς.’ Αυτο δηλώνει μάλλον την ύπαρξη τοπικών αρχόντων (Κεφαλάδων) που έδωσαν το όνομα τους στην περιοχή που κατείχαν ως φέουδο.

Βλέπουμε, λοιπόν, πως το όνομα άλλοτε συναντάται ως το επίθετο μιας συγκεκριμένης οικογένειας και άλλοτε ως τίτλος ευγενείας μέχρι και την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Τα περισσότερα στοιχεία συνηγορούν υπέρ της εκδοχής διαφόρων αρχοντικών οικογενειών με το επίθετο Κεφαλά στον Ελλαδικό χώρο με τα διάφορα παρακλάδια τους και ορισμένες εξ αυτών με ρίζες που φθάνουν στους πρώτους Βυζαντινούς άρχοντες του 12ου αι. που ήρθαν για να διοικήσουν και παρέμειναν για αιώνες μετά στην Ελλάδα. Την άποψη αυτή ενισχύει και η ύπαρξη μίας πρωτοφανούς πληθώρας οικοσήμων που σχετίζεται με το όνομα Κεφαλά (βλ. Θυρεός-οικόσημο).

Δυστυχώς, ο υπέρμετρος εθνικισμός και η αναζήτηση ‘εθνικής’ ταυτότητας, χαρακτηριστικό του δέκατου ένατου αιώνα, έκαναν πολλούς Έλληνες ιστορικούς να ξεχάσουν ή να κλείσουν ηθελημένα τα μάτια στη δυτική επιρροή και τη μεσαιωνική ιστορία της χώρας μας, που πραγματικά παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Το

4 Πάπυρος, Εγκυκλοπαιδικόν και Γλωσσικόν Λεξικόν, Αθήναι 1961.(Τόμος β΄, ΚΕΦΑ, 4693-4696)

VII

αποτέλεσμα ήταν ιστορικές πηγές και πολύτιμα αρχεία εκείνης της περιόδου να αγνοηθούν στη συγγραφή της ιστορίας του έθνους μας ή λανθασμένα να ενταχθούν με αποστασιοποιημένη ματιά ως κάτι «ξένο» σε αυτό που η ιστορικοί καλούσαν λανθασμένα «ύστερη βυζαντινή περίοδο». Η οθωμανική κυριαρχία επίσης, στην κεντρική κυρίως Ελλάδα, έδωσε ας μου επιτραπεί η έκφραση, το τελειωτικό χτύπημα. Μπορεί αρκετοί Κεφαλάδες να διατήρησαν τα προνόμια τους αλλά με μεγάλο αντίτιμο. Πολλοί εξ αυτών αναγκάστηκαν στην καλύτερη περίπτωση να υιοθετήσουν την εμφάνιση και τον τρόπο ζωή των Τούρκων κατακτητών, ενώ στη χειρότερη να αλλαξοπιστήσουν. Αργότερα η επιρροή της Ανατολής, τόσο εμφανής σε όλες τις εκφάνσεις της νεοελληνικής κουλτούρας, έσβησε κάθε ίχνος δυτικής επίδρασης, με μοναδικές εξαιρέσεις τα νησιά των Ενετικών κτήσεων.

Με την ίδρυση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους και την ένωση με τα Επτάνησα αργότερα, το όνομα "Κεφαλάς" διατηρήθηκε απλά ως επίθετο για τους απογόνους των αριστοκρατικών αυτών οικογενειών, αφού σύμφωνα με το άρθρο 3§3 του ελληνικού συντάγματος: " Είς πολίτας Έλληνας τίτλοι ευγενείας ή διακρίσεως ούτε απονέμονται ,ούτε αναγνωρίζονται ".

Θυρεός-οικόσημο

Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές της εραλδικής επιστήμης το οικόσημο των Κεφαλάδων, αν και διαφέρει ανά οικογένεια, συνήθως φέρει κεφαλή ανδρός μετά σημαιών πέριξ (περιγραφικό σύμβολο κεφαλής-ηγεμονίας-εξουσίας) ή χρυσό λέοντα καθιστό με ουρά λεοπάρδαλης (σύμβολο ανδρείας & μεγαλοθυμίας) του κλάδου της Κέρκυρας, ενώ υπάρχουν και αναφορές για το ψάρι κέφαλο. Οι τρεις σημαίες εκατέρωθεν του αποδίδονται με κυανό χρώμα οι πρώτες και ερυθρό οι υπόλοιπες. Το κόκκινο χρώμα συμβολίζει συνήθως το αίμα, που χύθηκε στις μάχες ως ένδειξη ανδρείας. Το μπλε χρώμα, τέλος, συμβολίζει την αγνότητα και κατ’ επέκταση το ήθος. Στο άνω τμήμα βλέπουμε είτε τον δικέφαλο (σύμβολο της βυζαντινής τους καταγωγής) ή κράνος ευγενών/στέμμα πατρικίων με πέντε εξοχές (σύμβολο της βαρωνίας τους ) είτε και τα δύο μαζί. Σημαντική πηγή αποτελεί το έργο του Ραγκαβή που καταγράφει τα οικόσημα των αριστοκρατικών οικογενειών της Κεφαλονιάς, βασισμένο στη Χρυσή Βίβλο της νήσου, που καταστράφηκε με την έλευση των Γάλλων δημοκρατικών το 1797 και ανάμεσα τους συναντάται το όνομα ως CHEFALA/ Κεφαλά. Τέλος, ο εραλδιστής J. Rietstap περιγράφει το θυρεό των Κεφαλά της Ελλάδος ως «πράσινον εξ στάχυς χρυσοί, φέρον πλαίσιον του ιδίου με οκτώ πεντακτίνους αστέρας του πεδίου».

VIII

Το πρώτο καταγεγραμμένο οικόσημο του οίκου Κεφαλά απεικονίζει θυρεό με προτομή κεφαλής νέου σε προφίλ και είναι, ίσως, από τις αρχαιότερες απεικονίσεις. Αυτό απεικονίζεται και στα αρχεία του πανεπιστημίου της Πάδοβας ως το οικόσημο του ιατροφιλοσοφου Αναστάσιου Κεφαλά. Περιγράφεται ως: «οριζοντίως τετμημένον, ερυθρόν και κυανούν. Επί του όλου κεφαλή φυσική αριστερόστροφος». Του φοιτητή Στέφανου Κεφαλά περιγράφεται κατά τον ίδιο τρόπο μόνο που η κεφαλή, εδώ, είναι δαφνοστόλιστη. Το οικόσημο είναι ομιλούν ή φανερό (parlante). Το κεφάλι συμβολίζει το μυαλό, τον αρχηγό, την ισχύ και κατά το Ραγκαβή συνήθως αποδίδεται χρυσό. Επίσης από τις μελέτες της Εραλδικής και Γενεαλογικής Εταιρείας Ελλάδος (Ε.Γ.Ε.Ε.) γνωρίζουμε πως «(15. Κεφαλάς)Τα ονόματα και οι θυρεοί των σπουδαστών μελών της οικογένειας αυτής (Κεφαλά) είναι γνωστά. Εδώ δημοσιεύεται ανέκδοτη φωτογραφία του οικοσήμου του Αναστάσιου Κεφαλά (φωτογρ.3, πιν. ΚΓ΄) του κώδικα 482(c. LXVIII) και σημειώνεται ότι τα ήδη γνωστά οικόσημα των κλαδων (...) επισημάνθηκαν και στο αρχείο Pellegrini και του κλαδου Αθηνών-Κέρκυρας στο μνημείο της οικογένειας στο Νεκροταφείο της Κέρκυρας και σε έντυπο γενεαλογικό δένδρο του Αρχείου Βροκίνη ευρισκόμενο στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο Σορβόννης.5»

Όπως πολύ σωστά παρατητεί ο Ι. Τυπάλδος-Λασκαράτος η ποικιλία αυτή στους θυρεούς των εν Ελλάδι Κεφαλάδων επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ετερογενών κλάδων του οίκου Κεφαλά, που φανερώνει όχι μόνο την παλαιοβυζαντινή καταγωγή τους αλλά και την διάδοση τους σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο για αιώνες τώρα.

Εξέχοντα Μέλη-Κλάδοι

Οι Κεφαλάδες διακρίθηκαν στην εκκλησιαστική, πολιτική και πνευματική σκηνή του τόπου. Γνωρίζουμε για παράδειγμα, το Δαυίδ Κεφαλά στις αρχές του ιζ΄αι., που υπήρξε επίσκοπος Πολυφέγγου στην Πελοπόννησο και το Χρύσανθο Κεφαλά (1736-1818), από τον κλάδο της Κεφαλονιάς, που ήταν περίφημος κληρικός και διδάσκαλος. Αναφέρουμε, επίσης, ενδεικτικά τους: Καπετάν Νικόλα Κεφαλά (1770-1850;) ξακουστό θαλασσοπόρο, χαρτογράφο, συγγραφέα ναυτικών εγχειριδίων και δοκιμίων αλλά και φημισμένο τυχοδιώκτη, το Δημήτριο Κεφαλά, νομομαθή και γερουσιαστή περί τα 1800, τον ποιητή Παναγή Κεφαλά, που συνέθεσε σονέτα και ελεγείες, τον Αντώνιο Κεφαλά, που συνέταξε το υπόμνημα υπέρ της Ένωσης των Επτανήσων προς τον Βρετανό πρωθυπουργό Γουίλιαμ

5 Σελ.11/94,«Οι Κεφαλονίτες Σπουδαστές του Πανεπιστημίου της Πάδοβας και τα Οικόσημα τους από τον Ανέκδοτο Κώδικα 482 του ARCIVIO ANTICO, ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (Ε.Κ.Ι.Ε.)Τόμος 2, Αργοστόλι 1977

IX

Γκλάντστοουν, το Μιχαήλ Κεφαλά, πρόξενο της Επτανήσου Πολιτείας στην Κρήτη, τον Ιωάννη Κεφαλά εξ Ηπείρου, καραβοκύρη αγωνιστή και ευεργέτη του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, τον Αναστάσιο Κεφαλά, μετέπειτα Άγιο Νεκτάριο (1846-1920) λαοφιλή ιεράρχη και παιδαγωγό, μητροπολίτη Πενταπόλεως της εν Αιγύπτω (1899-1903). Διετέλεσε διευθυντής της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής(1894-1908), κατόπιν μόνασε στην Αίγινα, όπου ίδρυσε το μοναστήρι της Αγίας Τριάδος. Εκεί πέθανε και ετάφη. Μετά θάνατον αναγνωρισθηκε ως όσιος και ανακηρύχθηκε άγιος υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου κατά το 1961. Ο άγιος Νεκτάριος διaκρίθηκε και ως συγγραφέας. Έργα του: «Ιερών και φιλοσοφικών λογίων θησαύρισμα», «Περί της Μητρός του Κυρίου», «Περί των αιτιών του σχίσματος» «Γνώθι σ’ αυτόν» και πλήθος άλλων. Επίσης, τον Αθανάσιο Κεφαλά (1899-1930) μετεωρολόγο και συγγραφέα της μελέτης «Περί διανομής της βροχής» , το Γεώργιο (γεν. 1887), καθηγητή Οδοντιατρικής Σχολής Αθηνών και συγγραφέα. Αξίζει να αναφέρουμε πως το πατρικό όνομα του γνωστού λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου ήταν Κεφαλάς (ο πατέρας του ονομαζόταν Γαβριήλ Κεφαλάς).

Από το βυζαντινό κλάδο της Κρήτης, με γενάρχη των Κωνσταντίνο, διακρίθηκε ο Capitano Ανδρέας Κεφαλάς, στην υπηρεσία των Ενετικών αρχών (1619-1669) που σκοτώθηκε από τους Τούρκους στην πολιορκια του Χάνδακα. Από τον κλάδο της Κρήτης στα αρχεία Βροκίνη στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο της Σορβόνης διεσώζεται και το γενεαλογικό δένδρο του οίκου της Κρήτης, που ξεκινά με τον Ιωάννη Κεφαλά (1594-1669) και τον Παναγιώτη (1595-1668). Από αυτούς προήλθε και ο κλάδος της Αιτωλοακαρνανίας, καθώς μετά την πτώση του Χάνδακα πολλά μέλη του οίκου της Κρήτης κατέφυγαν εκεί, όπου έδωσε τον Παϊσιο Ανδρέου Κεφαλά (1650-1745) ηγούμενου της Μονής Καρπενησίου και τον Καπετάν Παναγή Ανδρέου Κεφαλά (1659-1756), που πολέμησε ως μισθοφόρος των Ενετών. Ο γιος του Δημήτριος (1725-1802) υπήρξε αξιωματικός της Γαληνοτάτης και έλαβε μέρος στην ελληνική επανάσταση του 1769 κατά των Τούρκων, υποκεινούμενη από την Αικατερίνη Β΄της Ρωσίας. Μετά τη συνθηκολόγηση με την Υψηλη Πύλη, οι Τούρκοι κατέλαβαν το Μεσολόγγι και η οικογένεια του πουλήθηκε στους Αλβανούς της Ναυπάκτου αλλά κατάφερε να την εξαγοράσει ο Δημήτριος λίγο αργότερα. Στις 25 Ιουνίου του 1785 με ειδικό διάταγμα η οικογένεια λαμβάνη τη Βενετσιάνικη υπηκοότητα. Με το γάμο του με την Έλενα Τσαμαλή το 1742 αποκτά τα ακόλουθα τέκνα: Ι) Αθανάσιος (1756-1845), ΙΙ) Σοφία (γεν. 1757) νυμφευθείσα για πρώτη φορά το 1794 τον Γ. Μπάρμπαλο και για δεύτερη φορά το 1796 τον Χ. Ντερσοβίτη, ΙΙΙ) Μαρία (1759-1797), IV) Ευφροσύνη (γεν. 1760), V) Ιωάννης (1761-1769), VI) Αικατερίνη (1762-1853), νυμφευθείσα τον Γάτσο για πρώτη φορά και τον Στεργιόπουλο για δεύτερη. Από τα τέκνα τους προέρχονται οι σημερινοί κλάδοι του οίκου στην Κρήτη.

X

Επίσης στη Χρυσή Βίβλο των Παξών αναφέρεται πως η οικογένεια Τράνακα ή Κεφαλά, από τις παλαιότερες των Παξών, είναι ηπειρωτικής καταγωγής (στο συμβολαιογράφο Βερονίκη, βιβλίο 3, σελ. 26, σημειώνεται: Τράνακας ή Κεφαλάς από Σούλι και Μοσχόπολη). Από τον κλάδο της Ηπείρου, έχουμε εκείνη την εποχή, τον Αθανάσιο Δημητρίου Κεφαλά (1756-1845), που υπήρξε Πρόεδρος των Δικαστηρίων στην Πρέβεζα κατά την περίοδο της Γαλλικής κατοχής της πόλης. Διακρίθηκε στην μάχη της Νικόπολης στις 12 Οκτωβρίου του 1793 και γι’ αυτό ενεγράφη στη Χρυσή Βίβλο της πόλης (Nobilta per fatti d’ armi) στις 4 Νοεμβρίου του ίδιου έτους. Αυτός υπήρξε και ο γενάρχης του κλάδου της Κέκυρας μιας και η οικογένεια του εγκαταστάθηκε στο νησί το 1804. Τη γενεαλογία του μας δίνει ο Pellegrini6 βασιζόμενος στο έργο του E.S. Cephalas “Cenni storici della famiglia Cephalas.”

Ο Αθανάσιος είχε δύο γιους, τον Ιωάννη (1794-1876), από το γάμο του το 1791 με την Βασιλική Φλώρου (Flora) και τον Δημήτριο (1810-1864/65) από το γάμο του το 1809 με την Έλενα Ρέντζου (Rentgo). Εξέχων Κεφαλάς ήταν ο Ιωάννης Κεφαλάς, του οποίου το όνομα μπορεί κανείς να δει ακόμα και σήμερα χαραγμένο στις μαρμάρινες πλάκες των ευεργετών στο κτίριο του Πανεπιστημίου επί της Ελ. Βενιζέλου στην Αθήνα. Στις πηγές αναφέρεται ως «αγωνιστής εξ Ηπείρου, γεννηθείς εν Πρεβέζη. Εμυήθη υπό του Ανδριανουπολίτου Παυλίδου εις την Φιλικήν Εταιρείαν και εχρημάτισε μετά του Καποδίστρια και Γεροστάθη μέλος της εν Κερκύρα Εφορείας. Συνέδραμε σπουδαίως τον Αγώνα δια της αποστολής όπλων τηλεβόλων (ων τέσσαρα φέροντα το μονόγραμμα αυτού σώζονται έτι εν Μεσολογγίω), πολεμοφοδίων και χρημάτων εις διαφόρους οπλαρχηγούς, μεθ’ ων διετέλει εις τακτικήν αλληλογραφίαν διαρκούσης της Επαναστάσεως και εξώπλισε το τριίστιον αυτού πλοίον «Σαμπίκο,» όπερ ανετινάχθη υπό του πλοιάρχου κατά την έξοδο της φρουράς του Μεσολογγίου, ίνα μη πέση εις χείρας των Τούρκων. Μετά την πτώσιν του Μεσολογγίου εξηγόρασεν ιδία δαπάνη πολλά γυναικόπαιδα, σώσας αυτά από του εξανδραποδισμού. Μετά την αποκατάστασιν του έθνους συνέδραμε γενναίως πάσαν εθνικήν ανάγκην, ανεκηρύχθη δε και ευεργέτης του Πανεπιστημίου προσενεγκών σπουδαίον ποσόν. Εξαιρετικώς δε, καίτοι ειδικός νόμος δεν επέτρεπεν εις τους υπηκόους της Ιονίου Πολιτείας ν’ αποδέχωνται ξένην υπηρεσίαν, εδόθη αύτω δις υπό της Ιονίου Γερουσίας η άδεια να διευθύνη επί μακρόν το εν Κερκύρα γενικόν προξενείον της Ελλάδος. Εν τη πόλει δε ταύτη και απέθανε.»7 Για τη δράση του τιμήθηκε με το Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος και έγινε ιππότης του χαλκού αριστείου του Αγώνος. Το 1827 παντρεύτηκε τη Λάμπρω Βαρζέλη (Lambra Varzelli) και απέκτησε τα εξής τέκνα: Ι) Σπυρίδων (γεν. 1828), ΙΙ) Βασιλική

6 Pellegrini G.(σς.75-76).7 Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν-Ελευθερουδάκης, Αθήναι 1929, (Τόμος Έβδομος, ΚΕΦΑ, σελ.559-560)

XI

(1829-1878), νυμφευθείσα το 1847 τον Π. Κομπότη, III) Ελένη (1830-1904), νυμφευθείσα το 1849 το Σ. Βροκίνη, IV) Ασπασία (1832-1849), V) Αγγελική (1832-1836), VI) Σοφία (1834-1892), νυμφευθείσα το 1856 τον Α.Τζίνη, VII) Καλλιόπη (1835-1837), VIII) Αριστείδης (1836-1838), IX) Γεώργιος (γεν. 1840), νυμφευθείς το 1871 τη Μαριέττα Κωνσταντινίδου και απέκτησαν τα εξής τέκνα: 1) Κωνσταντίνος (1872-1895), 2) Σπυρίδων (1873-1894), 3) Αθανάσιος (1875), διευθυντής του Υγειονομικού Κερκύρας, 4) Ιωσηφίνα (1877-1894), 5) Ιωάννης (1879), 6) Ευφροσύνη (1881), Αντώνιος (1884) και Ευαγγελία (1891), X) Αθανάσιος (1844-1989). Ο πρωτότοκος Σπυρίδων ενυμφεύθει το 1857 την Κόμισσα Ελισαβέττα (γεν. 1841), θυγατέρα του κόμη Σπυρέττου Θεοτόκη. Τα τέκνα τους ήταν: Ι) Αμαλία-Ευγενεία (γεν.1858), σύζυγος του Συνταγματάρχη Α. Μπότσαρη, ΙΙ) Νικόλαος-Θεμιστοκλής (1860), ενυμφεύθει τη Rosa Desonts και απέκτησαν την Ελένη (1898) και το Σπυρίδωνα (1903), ΙΙΙ) Κορίνα (1861-1865), IV) Βίκτωρ-Δημοσθένης (1863), V), Ιωάννης (1871), ενυμφεύθει τη Μαριέττα, θυγατέρα του καθηγητή και οικοσημολόγου της Ιστορικής & Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος Σ. Κ. Σακελλαρόπουλου και απέκτησαν την Ελισαββέτα (1902-1946). Εκτός από τον κλάδο της Κέρκυρας που αντλεί την καταγωγή του από την Πρέβεζα, απαντάνται και άλλος κλάδος στο χωριό Σπαρτίλας, που τα μέλη του όμως προέρχονται από το Ληξούρι και κληρονόμησαν την οικογένεια Γερανού, κληρονόμος του οίκου Μπαρμπάτη. Επίσης ο ποιητής σονέτων Μαρίνος Κεφαλάς από τη Ζάκυνθο, έλεγε πως καταγόταν από τον κλάδο της Κέρκυρας. Μέλη του εν Κερκύρα οίκου υπάρχουν μέχρι και σήμερα στην Κέρκυρα.

Η αριστοκρατική οικογένεια Κεφαλά της Ζακύνθου, που κατάγεται από την Ήπειρο, κατά τον Ι. Τυπάλδο Λασκαράτο, ενεγράφη στη Χρυσή Βίβλο της νήσου το 1582. Από τα μέλη της διακρίθηκε ο Ιωάννης, αποκαλούμενος Magnifico. Στο νησί βρίσκουμε και άλλους κλάδους του οίκου προερχόμενοι κυρίως από την Κεφαλονιά (1653, 1665, 1708), την Κέρκυρα και την Πελοπόννησο (1602). Εξέχοντες Ζακυνθινοί Κεφαλάδες είναι: ο Αναστάσιος Γερ. Κεφαλάς, πρόξενος το 1894 της Ελλάδας στη Σιέρα Λεόνε, και ο ξακουστός Καπετάν Νικόλας Κεφαλάς. Γεννήθηκε, σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές το 1763/70 και μεγάλωσε στη Ζάκυνθο, όπου και διδάχθηκε τα πρώτα γράμματα κοντά στον Αντώνιο Μαρτελάο και τον καθολικό ιερωμένο Νικολό Ρενώ. Από μικρή ηλικία, όμως, στράφηκε στη θάλασσα και το εμπόριο (αρχικά ως ναύτης και αργότερα ως καπετάνιος σε δικό του πλοίο) πραγματοποιώντας αρκετά ταξίδια στη Μεσόγειο θάλασσα.

Μεταξύ των ετών 1809-10 βρέθηκε στους Παξούς, που ήταν εκείνη τη περίοδο υπό γαλλική κατοχή. Εκεί επιδόθηκε σε μια προσπάθεια εκδίωξης από το νησί της γαλλικής φρουράς. Αφού παρουσιάστηκε

XII

ως απεσταλμένος του Άγγλου αρχιστράτηγου Όσβαλντ και με την συνεργασία των τοπικών αρχόντων κατάφερε να διώξει τη γαλλική φρουρά και να υψώσει μια αγγλική σημαία στην περιοχή. Γνωρίζοντας, όμως, ότι σύντομα οι Γάλλοι θα αποστείλουν στρατιωτικές δυνάμεις και θα προσπαθήσουν να ανακαταλάβουν τους Παξούς έφυγε εν τέλει για τη Ζάκυνθο. Στο μεταξύ, όμως, είχει καρπωθεί τα χρήματα του δημοσίου ταμείου δίνοντας την υπόσχεση ότι θα περιέπλεε γύρω από το νησί δήθεν για προστασία. Την ίδια περίοδο προβαίνει σε εξορμήσεις στο Ιόνιο με στόχο τα γαλλικά πλοία, αφού είχει προηγουμένως λάβει δίπλωμα καταδρομέα από την αγγλική διοίκηση του νησιού του. Ωστόσο, λίγο αργότερα, οι καλές σχέσεις του με τους Άγγλους θα κλονιστούν και φέρεται να στρέφεται τελικά προς τη γαλλική πλευρά. το 1812 κατηγορήθηκε για ναυταπάτη όταν, σύμφωνα με ισχυρισμούς Ζακυνθινών επιχειρηματιών, οικειοποιήθηκε εμπορεύματα, που του είχαν αναθέσει να μεταφέρει με το πλοίο του στην Κωνσταντινούπολη. Αν και αρνήθηκε τις κατηγορίες το δικαστήριο το 1815 τον έκρινε ένοχο, δήμευσε την περιουσία του στο νησί και του απαγόρευσε την επιστροφή στο Ιόνιο εφ’ όρου ζωής.Εξόριστος, πλέον, από την παρτίδα του συνέχισε τα ταξίδια του στη θάλασσα. Ένας από τους επόμενους σταθμούς του ήταν η Ρωσία, όπου ναυπηγησε ένα καινούργιο καράβι με το όνομα "Υπομονή". Με το πλοίο αυτό πρόκειται ταξίδεψε τα επόμενα χρόνια στον Εύξεινο Πόντο, τη Μεσόγειο αλλά και τον Ατλαντικό φτάνοντας μέχρι και την Αμερική. Εκεί φαίνεται πως έλαβε χρήματα από τους ομογενείς υποσχόμενος κέρδη από διάφορες επιχειρήσεις. Την περίοδο αυτή έρχεται σε επαφή με εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής του, όπως τους Αδαμάντιο Κοραή, Ανδρέα Κάλβο και Ούγο Φώσκολο, ενώ τον Ιούλιο του 1813 θα γίνει δεκτός στη Δρέσδη από το Μέγα Ναπολέοντα, ο οποίος του έδωσε συστατική επιστολή προς το Γάλλο πρεσβευτή του στην Κωνσταντινούπολη. Το 1817 ταξίδεψε στη Βιέννη για να τυπώσει τα ναυτικά του συγγράμματα «Οδηγία Θαλάσσιος» και «Θαλάσσιος Νομοθεσία». Ακολούθησε το «Σχέδιον τοπογραφικόν του Θρακικού Βοσπόρου», που θα κυκλοφορήσει τον επόμενο χρόνο στο Λονδίνο. Το 1818 εξέδωσε, επείσης, το ναυτικό χάρτη των ελληνικών θαλασσών με τίτλο "Χάρτα εκτεταμένη του Αρχιπελάγους", καθώς και τη "Χάρτα ναυτική της Μεσογείου".

Το διάστημα 1819-21 ταξίδεψε στις Ινδίες και την Περσία. Έπειτα από συνάντησή του με τον Σάχη της Περσίας Μεχμέτ Αλη Μιρζά, ανέλαβε εκ μέρους του να μεταβεί στη Ρωσία προκειμένου να παροτρύνει τον Τσάρο σε πόλεμο εναντίον των Τούρκων. Κατά τον περίπλου του στην Ερυθρά Θάλασσα -και έχοντας υπό τις διαταγές του έναν στολίσκο πλοίων με ελληνική σημαία προέβει σε καταδιώξεις τουρκικών καραβιών. Με την έναρξη της επανάστασης του 1821 ταξίδεψε στη Ρωσία και την Πορτογαλία με σκοπό να προωθήσει τις ελληνικές θέσεις σχετικά με τον Αγώνα και να εξασφαλίσει την υποστήριξη ξένων ηγετών. Επέστρεψε στην

XIII

επαναστατημένη χώρα τον Αύγουστο του 1822, στο Ναύπλιο. Στα 1823 ταξίδεψε εκ νέου στις Ινδίες προκειμένου να πείσει τους Πέρσες εμπόρους να συνδράμουν χρηματικά στον Αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία. Το ποσό που συγκέντρωσε το κατέθεσε ο ίδιος στο Λονδίνο το 1824, ώστε να χρησιμοποιηθεί από την ελληνική κυβέρνηση. Στην Ινδία γνωρίστηκε με τον λόγιο Δημήτριο Γαλανό, ο οποίος του παρέδωσε ένα χειρόγραφο με κείμενο του φιλοσόφου Σανακέα στα σανσκριτικά, καθώς και την ελληνική του μετάφραση, προκειμένου να φτάσει στα χέρια των αρχηγών της Επανάστασης. Εκείνος, ωστόσο, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού που πραγματοποίησε στη Ρώμη το 1825, παρέδωσε το ινδικό κείμενο στη Βιβλιοθήκη του Βατικανού και εξέδωσε την ελληνική μετάφραση συνοδεύοντάς την μια ιταλική απόδοση του κειμένου από τον ίδιο. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Ρώμη επεδίωξε να συναντηθεί και με τον Πάπα Λέοντα του ΙΒ΄ ισχυριζόμενος ότι ήταν απεσταλμένος της ελληνικής κυβέρνησης και με υπόμνημά του ζήτησε τη μεσολάβηση της Αγιότητας του προς τους ηγεμόνες των ευρωπαϊκών χωρών υπέρ των ελληνικών θέσεων για πολιτική ανεξαρτησία, δίνοντας από την πλευρά του υποσχέσεις περί ενώσεως των δύο Εκκλησιών. Το εν λόγω υπόμνημα (που δημοσιεύτηκε σε ιταλικές και ελβετικές εφημερίδες της εποχής) προκάλεσε την αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία έσπευσε με ανακοίνωσή της να διαψεύσει τους ισχυρισμούς του Καπετάν Κεφαλά. Ύστερα από την αποτυχία του σχεδίου του και αφού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Ρώμη, επισκέφτηκε διάφορες πόλεις μεταξύ των οποίων η Κωνσταντινούπολη και το Βελιγράδι. Κατά την παραμονή του στην Πόλη εξέδωσε το «Περί πατρίδος του Ομήρου». Το 1837 ταξίδεψε στο Λονδίνο, όπου υπέβαλλε στις αγγλικές αρχές αιτήματα για την άρση της απαγόρευσης επαναπατρισμού του στα Ιόνια νησιά. Τόσο οι επιστολές του προς τον Βασιλιά Γεώργιο Δ΄, τον Κάνινγκ, την βασίλισσα Βικτωρία, αργότερα, όσο και η συνάντησή του με τον πρωθυπουργό Πάλμερστον δεν απέφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα και η αίτησή του απορρίφθηκε. Την ίδια χρονιά στο Παρίσι εξέδωσε το υπόμνημά του «Συμβουλές του Έλληνα Ζακυνθινού Καπετάν Νικολό Κεφαλά προς τους αναγνώστες του , αφιερωμένες στο αγγλικό έθνος». Το 1840, ακολούθησε η έκδοση στην Κωνσταντινούπολη μιας μελέτης του σχετικά με τον πρακτικό υπολογισμό της ώρας.

Τα επόμενα χρόνια συνέχισε τα ταξίδια του στην Ανδριανούπολη, την Κρήτη, την Παλαιστίνη , όπου συνάντησε τον Πατριάρχη, την Κύπρο και την Κωνσταντινούπολη. Στην Πόλη μάλιστα δικάστηκε εξαιτίας της αυτοβιογραφίας που εξέδωσε εκεί. Το 1846 τύπωσε ένα ακόμη φυλλάδιό του στη Σμύρνη. Τα λίγα στοιχεία για τις δραστηριότητές του μέχρι το τέλος της ζωής του είναι αντιφατικά και εικάζεται ότι πέθανε το 1847 στην Κωνσταντινούπολη ή σύμφωνα με άλλες πηγές το 1850 στη Θεσσαλονίκη. Παρά τον τυχοδιωκτικό του χαρακτήρα, θεωρείται ένας από τους αληθινούς

XIV

κοσμοπολίτες Έλληνες του 19ου αι. και ενας πολυγραφότατος συγγραφέας.

Το όνομα άπαντάται και στην Πάρο ήδη από τον δέκατο έβδομο αι., ως οικογένεια μεγαλοκτηματιών παλαιοβυζαντινής προέλευσης, στα χωριά Μάρμαρα και Μάρπησσα, ενώ στο Μουσείο Όθωνα της Νάουσα υπάρχει και ο θυρεός τους.

Κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 ο πιο γνωστός από τις ιστορικές πηγές είναι ο Βαρώνος Θεοχάρης Ολύμπιος Κεφαλάς, στρατηγός και ηγέτης της γνωστής Γερμανικής Λεγεώνας. Επονομαζόμενος βαρώνος Θεοχάρης Ολύμπιος Κεφαλάς, υπήρξε πλούσιος προεστός της Θεσσαλίας κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης και μετέπειτα στρατηγός και δραστήριος πολιτικός της Προσωρινής Ελληνικής Κυβερνήσεως. Κατά την ιδρυτική συνέλευση του Αρείου Πάγου στα Σάλωνα υπήρξε εκπρόσωπος διά αντιπροσώπου της Θεσσαλίας, όπου είναι ακόμα και σήμερα γνωστοί οι κλάδοι του οίκου. Στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» αναφέρεται πως η Α’ Εθνοσυνέλευση : (…) ‘συνίσταται από δώδεκα Έλληνας, από τους οποίους οι πλείονες πρέπει να είναι ικανώς πεπαιδευμένοι.’ Τα πρώτα μέλη που εξέλεξε η συνέλευση ήταν : (…) Κωνσταντίνος Σακελλίων ως αντιπρόσωπος του βαρώνου Θ. Κεφαλά(…)» Επίσης στο βιβλίο «Τα κατά την αναγέννησιν της Ελλάδος», Ανδρέου Ζ. Μαμούκα, Τόμος Β', Πειραιάς, Τυπογραφία Ηλίου Χριστοφίδου, Η αγαθή τύχη, 1839, σελ. 84-85 (από τα Πρακτικά της Συνέλευση των Σαλώνων, 17 Νοεμβρίου 1821 του Οργανισμού της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας) διαβάζουμε: «Στις 15-20 Νοεμβρίου 1821, συνήλθε ένα συμβούλιο στην Άμφισσα στο οποίο συμμετείχαν πληρεξούσιοι της Στερεάς, της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας. Υπό την καθοδήγηση του Θεόδωρου Νέγρη συντάχθηκε η «Νομική Διάταξις της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος», ένα είδος Συντάγματος και θεσμοθετήθηκε ένα κυβερνητικό σχήμα, ο Άρειος Πάγος, που αποτελείτο από 14 μέλη» ανάμεσα τους αναφέρεται ο Κωνσταντίνος Σακελίων κατ'επιτροπίαν του Βαρώνου Θεοχάρου Κεφαλά (Θεοχάρη Κεφαλά Ολύμπιου), Αγράφων και Κοκόση. Ο Βαρώνος Θεοχάρης Κεφαλάς θεωρείται ο πιο εξέχων του κλάδου της Θεσσαλίας και από τα τέκνα του προέρχονται οι σημερινοί κλάδοι των κεφαλάδων της Θεσσαλίας, αν και στα μέσα του εικοστού αιώνα πολλοί μετοίκησαν στην Αθήνα. Δυστυχώς λόγω εκτεταμένης καταστροφής στα ιστορικά αρχεία της Θεσσαλίας δε μπορούμε να προσδιορίσουμε την ακριβή ημερομηνία γέννησης του. Γνωρίζουμε, εντούτοις, από άλλες πηγές πως υπήρξε ιδιαίτερα μορφωμένος και πολύγλωσσος. Με την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα και την αυξημένη ανάγκη συγκέντρωσης χρημάτων για τη στήριξη του, στάλθηκε το 1822 μαζί με τον Πολυχρόνη Δροσινό από τον Άρειο Πάγο στην Ευρώπη για την εύρεση πόρων. Η αριστοκρατική ανατροφή και η πολυμάθεια του

XV

τον έκανα ευπρόσδεκτο στους υψηλούς φιλελληνικούς κύκλους της εποχής και ήταν αρκετές για την επιτυχή σύναψη δύο δανείων (από τα πρώτα του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους) με τις τράπεζες της Ζυρίχης και της Μασσαλίας. Με τα χρήματα αυτά δημιούργησε μια Γερμανική Λεγεώνα αποτελούμενη από εξακόσιους οπλίτες που στάλθηκαν αρχικά στην Ύδρα.

Ο βαρώνος Κεφαλάς αναχώρησε για τη Γερμανία ως εντεταλμένος της Α' Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου, μαζί με τον Πολυχρόνη Δροσινό (και οι δύο ήταν μέλη της Συνέλευσης) για την εξασφάλιση οικονομικής βοήθειας που ήταν αναγκαία για τον Αγώνα. Στη Ζυρίχη βρισκόταν επίσης και ο Μιχαήλ Σχινάς, διπλωματικός απεσταλμένος της ελληνικής κυβέρνησης. Στις 23 Ιουλίου του 1822 άρχισαν διαπραγματεύσεις με τη ''Φιλελληνική Επιτροπή της Ζυρίχης'' για τη συνομολόγηση δανείου 150.000 φλωρινίων για λογαριασμό της Ελλάδας παρουσιάζοντας παράλληλα το επικυρωμένο από τον Άρειο Πάγο έγγραφο του Τηρς για τη δημιουργία και την λειτουργία της Γερμανικής Λεγεώνας. Τελικά, και ύστερα από μακρές διαπραγματεύσεις, στις 14 Ιανουαρίου του 1823 υπογράφηκε επίσημο συμφωνητικό που ρύθμιζε τα σχετικά με την κάθοδο της Γερμανικής Λεγεώνας στην Ελλάδα. Το συμφωνητικό αυτό προέβλεπε ότι η αμοιβή των μελών της Λεγεώνας και η εξόφληση του δανείου των 150.000 φλωρινίων, θα αποτελούσε εθνικό χρέος καθώς και ότι η Λεγεώνα θα υπαγόταν στην κεντρική ελληνική κυβέρνηση. Στο μεταξύ οι άνδρες της Λεγεώνας (115 Γερμανοί και Ελβετοί υπό την ηγεσία του βαρώνου Θεοχάρη Κεφαλά) είχαν αναχωρήσει για την Μασσαλία στα τέλη του Οκτωβρίου του 1822 από όπου στις 10 Νοεμβρίου του 1822 αναχώρησαν για την Ελλάδα, όπου και έφτασαν στις 6 Δεκεμβρίου. Τα ζητήματα που αφορούσαν τη Γερμανική Λεγεώνα ρυθμίστηκαν οριστικά με τον νόμο 20 της 14ης Ιανουαρίου του 1823 «περί Γερμανικής Λεγεώνας» που προέβλεπε ότι θα αποτελούνταν από 600 άνδρες και ο οργανισμός της θα ρυθμιζόταν με τροποποίηση της σύμβασης που είχε υπογραφεί στη Ζυρίχη.

Η ιδέα για την ίδρυση του εν λόγω σώματος ήταν του καθηγητή της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου και φιλέλληνα, Ειρηναίου Θείρσιου Φρήντριχ Τηρς. Στις αρχές του καλοκαιριού του 1821 ξεκίνησαν οι προσπάθειες για την υλοποίηση της συγκεκριμένης ιδέας όμως πολύ σύντομα, τον Ιούλιο του 1821, έγινε γνωστό στις αυστριακές αρχές το σχέδιο δημιουργίας της Λεγεώνας με αποτέλεσμα να σταματήσει για λίγο κάθε σχετική ενέργεια. Ο Τηρς όμως επέμενε στην υλοποίηση του σχεδίου του και τελικά ήρθε σε επαφή με τον Θεσσαλό προεστό βαρώνο Θεοχάρη Ολύμπιο Κεφαλά, που βρισκόταν στην Τεργέστη, και ο οποίος το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς ήρθε στην Ελλάδα για να υποβάλλει στις ελληνικές αρχές το σχέδιο του Τηρς.

XVI

Ο βαρώνος Κεφαλάς έφτασε στην Ελλάδα το Σεπτέμβριο του 1821, εκλέχτηκε μέλος του Αρείου Πάγου (που τότε ήταν η ανώτατη αρχή της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας) και υπέβαλε το σχέδιο του Τηρς για έγκριση στο σώμα, που το επικύρωσε στις 23 Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς. Το κείμενο προέβλεπε ότι η Λεγεώνα, που θα συγκροτούταν στη Γερμανία, θα είχε δικούς της αξιωματικούς, θα υπαγόταν όμως στον «των Πανελλήνων αρχιστράτηγον» και θα μετείχε στις μάχες μαζί με τις ελληνικές δυνάμεις. Βάση της θα ήταν ο Βόλος. Παράλληλα θα εκπαίδευε τους Έλληνες στην ευρωπαϊκή πολεμική τακτική. Αναγνωριζόταν επίσης η υποχρέωση της ελληνικής κυβέρνησης να καταβάλλει τους μισθούς των λεγεωνάριων και τις συντάξεις μετά το τέλος της επανάστασης καθώς και να τους παραχωρήσει γαίες. Επίσης η ελληνική κυβέρνηση υποσχέθηκε να πολιτογραφήσει Έλληνες όσους από τους εθελοντές θα το ζητούσαν. Η Γερμανική Λεγεώνα, ωστόσο, βοήθησε μερικώς στον Αγώνα καθώς γρήγορα φάνηκε ότι οι άνδρες της δεν μπορούσαν να ζήσουν υπό τις δύσκολες συνθήκες στις οποίες ζούσαν οι επαναστάτες και πολλοί λεγεωνάριοι, μεταξύ των οποίων και ο βαρώνος Κεφαλάς, πέθαναν από επιδημία τύφου που είχε ξεσπάσει. Σύντομα πολλοί άρχισαν να επιστρέφουν στις χώρες ενώ ορισμένοι που δεν έφυγαν εντάχθηκαν στο σώμα του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι. Λίγο πριν το θάνατο του από τύφο (γύρω στα 1824), του απονεμήθηκε τιμητικά ο βαθμός του στρατηγού. Επίσης στα αρχεία της Μεγάλης Τεκτονικής Στοάς της Ελλάδας απαντάται το όνομα του, αλλά δε μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα αν πρόκειται για τον ίδιο ή για τον υιό του Θεοχάρη.

Οι κλάδοι της Θεσσαλίας, προέρχονατι αρχικά από εκείνον της Ηπείρου, και έχουν μακρινή συγγένεια με τους αντίστοιχους της Κεφαλονιάς μιας και οι ρίζες βρίσκονται στην ίδια οικογένεια (τρία αδέλφια). Η οικογένεια Κεφαλά στη Θεσσαλία απαντάται ήδη ως οικογένεια προεστών από τον 15ο αι. Η καταστροφή των αρχείων της περιοχής, όμως, καθιστά δύσκολη τη γενεαλογική έρευνα. Ωστόσο γνωρίζουμε πως στις αρχές του αιώνα η οικογένεια του Βάϊου Κεφαλά κατείχε μεγάλες εκτάσεις γης στο Θεσσαλικό κάμπο.

Η πιο διακεκριμένη οικογένεια είναι αυτή της Κεφαλονιάς, η οποία κατέφυγε εκεί από την Ήπειρο περί το 1500. Στις ιστορικές πηγές ο κλάδος αναφέρεται ως «Όνομα οικογενείας εν Κεφαλληνία, καταφυγούσης εκεί, κατά τας παραδόσεις, εξ Ηπείρου περί τω 1500 μ. Χ. και αναγραφείσης τω 1593 μεταξύ των ευγενών της νήσου.»8

Μία άλλη πηγή αναφερόμενη στο όνομα συγκλίνει στην ίδια άποψη λέγοντας ότι πρόκειται για «επώνυμον επιφανούς κεφαλληνιακής οικογενείας καταγομένης εξ Ηπείρου. Περί τω 1500 εγκατεστάθη εις Κεφαλληνίαν ο Χριστόφορος ή Χριστόδουλος Κακούρης, επονομαζόμενος Κεφαλάς, και έλαβε παρά των Ενετών, τους

8 Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν-Ελευθερουδάκης, Αθήναι 1929, (Τόμος Έβδομος, ΚΕΦΑ, σελ.559-560)

XVII

οποίους υπηρέτησε, τιμάρια.»9 Η μόνη ιστορική αναφορά για την οικογένεια Κακούρη είναι αυτή του Ιακώβου Κακούρη (15ος αιώνας), ευγενούς από την Κέρκυρα, στενά συνδεόμενου με τις Ενετικές αρχές. 10 Ο Ι. Τυπάλδος Λασκαράτος αναφέρει πως «η οικογένεια Κακούρη(...), απαντάται μεταξύ των προυχόντων των Αθηνών, οπόθεν ήλθεν εις Ζάκυνθον (1633).»11

Από εκείνη την περίοδο προέρχονται και οι τρεις πιο γνωστοί κλάδοι του ΟίκουΚεφαλά, μέλη των οποίων βρίσκονται στην Κεφαλονιά, τη Κρήτη και τη Θεσσαλία. Η οικογένεια Κεφαλά μεταξύ των ετών 1593-1604 αναφέρεται μεταξύ των ευγενών του νησιού, εγγεγραμμένη στην Χρυσή Βίβλο, όπου υπήρχε και ο οικογενειακός θυρεός της. Πρώτος της οικογένειας στην Κεφαλλονιά αναφέρεται ο Χριστόφορος ή Χριστόδουλος Κακούρης, επονομαζόμενος Κεφαλάς, ο οποίος έλαβε τιμάρια από τους Ενετούς στην περιοχή του Λογγού, ενώ τα δυο άλλα αδέρφια κατέφυγαν στην Κρήτη και στη Θεσσαλία. Οι κλάδοι της Κεφαλονιάς είναι αρκετοί και έχουν διαφορετικά προσωνύμια κατά το πατρωνυμικό σύστημα της νήσου μας αναφέρει ο Τσιτσέλης. Αν και χωρίς αμφιβολία η οικογενεια συγκαταλέγεται ανάμεσα στους ευγενείς της νήσου, το όνομα περιέργως δεν απαντάται στο πρώτο βιβλίο του Συμβουλίου της Κοινότητας (Libro Consigli). Σύμφωνα με την προφορική παράδοση υπήρχε παλιό γενεαλογικό δένδρο του οίκου, όπου γενάρχης αναφέρεται ο Λέων περί το 1400 αντί του Χριστόδουλου περί το 1460. Πράγμα πολύ πιθανό, μιας και το όνομα αυτό απαντάται συχνά σε παρακλάδια του οίκου. Αν και στα γενεαλογικά δένδρα του 15ου –18ου αι. συνήθως εμφανίζονται οι άρρενες απόγονοι του οίκου και σπάνια οι θυγατέρες, ωστόσο η ανασύσταση, αν και μάλλον ελλιπής, παρέχει αρκετές πληροφορίες για αρκετά μέλη του οίκου. Σύμφωνα με το έργο του Ραγκαβή μπορούμε να διακρίνουμε τους ακόλουθους κλάδους:

1) Ο Χριστόφορος Κακουρης (γεν. 1460), εγκαταστάθηκε στην Κεφαλονιά το 1480, όπου και παντρεύτηκε. Από το γάμο του απέκτησε τρεις γιους: Ι) Ζουάν Κεφαλάς (Zuanne γεν. 1490), από τον οποίο προέρχεται ο κλάδος Cavlidorei (Καβλιδόρη ;), ΙΙ) Φραγκίσκος Κεφαλάς (Francesco γεν. 1495), ΙΙΙ) Ιάκωβος Κεφαλάς (Giacomo γεν. 1500), από τον οποίο προέρχεται ο κλάδος Paterachi (Πατεράκη).2) Ο Φραγκίσκος Χρ. Κεφαλάς είχε δύο γιους: Ι) Ανδρέας Κεφαλάς (γεν. 1545), ΙΙ) Δον Συμεών Κεφαλάς (γεν. 1555), κληρικός.

9 ΠΑΠΥΡΟΣ-ΛΑΡΟΥΣ, Αθήναι 1963,(Τόμος Όγδοος, ΚΕΦΑ, σελ.449)

10 Κακούρης: Ιάκωβος, ευγενής εκ Κερκύρας(ιε΄αι.), σταλείς εις Ενετίαν ως αντιπρόσωπος της πατρίδος του και επιτυχών την χορήγησιν εις αυτήν διαφόρων προνομίων.

11Φιλαδελφέως Ν. Θ. «Ιστορία των Αθηνών επί Τουρκοκρατίας (1400-1800), τομ. Β΄, εν Αθήναις 1902, σς 64 & 83-112/ Κονόμου Ντίνου, «Επτανησιακά φύλλα», 8, 1973, σ. 143

XVIII

3) Ο Δον Συμεών Φρ. Κεφαλά είχε τρεις γιους: Ι) Βρεττός Κεφαλάς(Vretto 1575+), ΙΙ) Σταμάτης Κεφαλάς (γεν. 1580), και ΙΙΙ) Δημήτριος κατά κόσμον Κεφαλάς (1585-1639), ιερομόναχος με το όνομα Δαυίδ, ηγούμενος της Μονής της Κυράς των Αγγέλων στην Κόρινθο από το 1615-1639.4) Ο Ανδρέας Φρ. Κεφαλάς είχε ένα γιο: Γεώργιος ή Τζώρτζης Κεφαλάς (Zorzi γεν. 1580).5) Ο Τζώρτζης Α. Κεφαλάς είχε δύο γιους: Ι) Ανδρέας Κεφαλάς (1600+) και ΙΙ) Φραγκίσκος Κεφαλάς (ή Frangia γεν. 1605).6) Ο Σταμάτης Κεφαλάς του Δον Συμεών Κεφαλά είχε ένα γιο: Νικόλας Κεφαλάς (Nicolo γεν. περ. 1600/1610). 7)Ο Φραγκίσκος Τζ. Κεφαλάς είχε ένα γιο: Θεόφιλος Κεφαλάς (γεν. 1630), γενάρχης του κλάδου Θεόφιλου (Teofilo γεν. 1630). 8) Ο Νικόλας Στ. Κεφαλάς είχε ένα γιο: Χρισόδουλος Κεφαλάς (1625/40).9) Ο Χριστόδουλος Νικ. Κεφαλάς είχε δυο γιούς: Ι) Ζανέττος Κεφαλάς (Zanetto γεν. 1648), γενάρχης του κλάδου Ματτιάτων (Mattiato), και ΙΙ) Αντώνιος Μάρκος Κεφαλάς (γεν. 1650).10) Ο Αντώνιος Μάρκος Χρ. Κεφαλάς είχε τέσσερις γιούς: Ι) Ζανέττος Κεφαλάς, ΙΙ) Δόκτωρ Αναστάσιος Κεφαλάς (γεν. 1670), ιατρός, ΙΙΙ) Λαζαρέττος Κεφαλάς (Lazaretti), IV) Συμεών Κεφαλάς.11) Ο Δόκτωρ Αναστάσιος Κεφαλάς είχε δύο γιούς: Ι)Παύλος Κεφαλάς (Paolo γεν. 1690), γενάρχης του κλάδου Pavlei (Παυλή), και ΙΙ) Συμεών Κεφαλάς (γεν. 1710). 12) Ο Συμεων Κεφαλάς είχε ένα γιο: Αναστάσιος Κεφαλάς.13) Ο Φραγκίσκος Τζ. Α. Κεφαλάς είχε ένα γιο: Πολύδωρος Κεφαλάς (γεν. 1660).14) Κλάδος Θεόφιλου: Ο Πολύδωρος Θεόφιλου Κεφαλάς (γεν. 1660) είχε δύο γιούς: Ι) Θεόφιλος Κεφαλάς (γεν.1690), ενυμφεύθει την Μαριέττα ..., και ΙΙ) Δον Ζουάν Κεφαλάς (1695), κληρικός, γενάρχης του κλάδου Σάκ(χ)η (Sachei). 15) Ο Θεόφιλος Πολ. Κεφαλάς είχε τρεις γιούς: Ι) Χριστόδουλος κατά κόσμον Κεφαλάς, ιερομόναχος με το όνομα Χρύσανθος (Crisanto 1736-1818) , Καθηγητής Αρχαίας Εληνικής Παγματείας & Θεολογίας, ΙΙ) Ανδρέας Κεφαλάς (γεν. 1738), και ΙΙΙ) Δόκτωρ Δημήτριος Κεφαλάς (γεν. 1740), νομομαθής & πολιτικός, το 1800 εξελέγη γερουσιαστής. 16) Ο Ανδρέας Θ. Κεφαλάς είχε τέσσερις γιούς: Ι) Ηλίας (ή Λιας) Κεφαλάς (Elia γεν. 1765), στις 17 Ιουλίου του 1786 ενυμφεύθει την Ρουμπίνη (Rubina), θυγατέρα του Ανδρέα Χοϊδά (Choida), γνωστού αριστοκρατικού οίκου της νήσου, που του χάρισε ένα γιο τον Ανδρέα(;) Κεφαλά, ΙΙ) Νικόλας Κεφαλάς (βαπτ. 24 Ιανουαριου του 1771), ΙΙΙ) Κωνσταντίνος Κεφαλάς (βαπτ. 13 Νοεμβρίου 1772), IV) Παναγής Κεφαλάς (βαπτ. 13 Οκτωβρίου 1782), λόγιος, ποιητής σονέτων, ελεγειών και πολιτικής σάτυρας, καθηγητής της Ιταλικής & των Λατινικών,.17) Ο Παναγής Α. Κεφαλάς είχε ένα γιο: Νικόλας Κεφαλάς (γεν.1800).

XIX

18) Κλάδος Ματτιάτων: Ο Ζανέττος Χρ. Κεφαλάς είχε δύο γιους: Ι) Ματθαίος Κεφαλάς (Matteo γεν. 1690), και ΙΙ) Βασίλειος Κεφαλάς (Basilio γεν. 1695).19) Ο Ματθαίος Ζ. Κεφαλάς είχε δύο γιούς: Ι) Ιωάννης Κεφαλάς (Giovanni γεν. 1720), και ΙΙ) Αναστάσιος Κεφαλάς (γεν. 1725).20) Ο Βασίλειος Ζ. Κεφαλάς είχε ένα γιο: Σπυρίδων Κεφαλάς.21) Ο Ιωάννης Μ. Κεφαλάς είχε δύο γιους: Ι) Σπύρος Κεφαλάς (Spiro) και ΙΙ) Αναστάσιος Κεφαλάς.22) Ο Αναστάσιος Μ. Κεφαλάς είχε τρεις γιούς: Ι) Βαγγέλης Κεφαλάς (Vangheli 1745-2 Ιουλίου 1773), ενυμφεύθει την Trevisana Cochini (Κοκκίνη) στις 2 Ιανουαρίου του 1764, ΙΙ) Δόκτωρ Σπυρίδων Κεφαλάς (γεν. 1750), και ΙΙΙ) Ματθαίος Κεφαλάς.23) Ο Βαγγέλης Α. Κεφαλάς είχε τρεις γιούς & μία θυγατέρα: Ι) Παναγής Κεφαλάς (γεν. 1765), ΙΙ) Ακριβή Κεφαλά (Acrivie γεν. 1768), ενυμφεύθει την πρώτη Μαρτίου του 1784 το Νικόλαο, γιο του Σπυρίδωνα Καρούζο (Caruso), γόνο αριστοκρατικής οικογένειας, ΙΙΙ) Ματθαίος Κεφαλάς (γεν. 1770), και IV) Γεράσιμος Κεφαλάς (γεν. 1772).24) Ο Ματθαίος Β. Κεφαλάς είχε μία θυγατέρα: Μαρία Κεφαλά, ενυμφεύθει το 1830 το Δόκτορα Αντώνιο Σπ. Κεφαλά, του κλάδου Παυλή.25) Κλάδος Παυλή: Ο Παύλος Α. Κεφαλάς είχε τέσσερις γιους: Ι) Δημήτριος Κεφαλάς (γεν. 1712), ΙΙ) Αντώνιος Κεφαλάς (περ. 1723 ;), Ανδρέας Κεφαλάς (γεν. 1718), ενυμφεύθει στις 18 Νοεμβριου του 1738 την Κατερίνα, θυγατέρα του Θεοδόσιου Πολυκαλά (Policala), και IV) Δον Ιωάννης Κεφαλάς (γεν. 1720), κληρικός. 26) Ο Δημήτριος Π. Κεφαλάς είχε τρεις γιούς: Ι) Αναστάσιος Κεφαλάς, ΙΙ) Πέτρος Κεφαλάς, και ΙΙΙ) Σπυρίδων Κεφαλάς, εφημέριος της εκκλησίας της Αναλήψεως στο Ληξούρι περ. 1776.27) Ο Ανδρέας Π. Κεφαλάς είχε τρεις γιούς: Ι) Θεόδωρος Κεφαλάς (γεν. 1740), ΙΙ) Παύλος Κεφαλάς (γεν. 1750), ενυμφεύθει στις 4 Ιανουαρίου του 1786 την Ρεγγίνα, θυγατέρα του Νικόλα Κουλουμπή (Culumbi), και ΙΙΙ) Αθανάσιος Κεφαλάς. 28) Ο Δον Ιωάννης Π. Κεφαλάς είχε τέσσερις γιούς: Ι) Δόκτωρ Γεράσιμός ή Γεώργιος Κεφαλάς (γεν. 1753), ιατρός, ενυμφεύθει στις 23 Φεβρουαρίου του 1813 την Ευγενία, θυγατέρα του Δον Ιωάννη Λευκόχειλου (Lefcochilo), και απεβίωσε λίγες μέρες μετά το γάμο της, ΙΙ) Χαράλαμπος ( ή Rocco) Κεφαλάς (γεν. 1775), ΙΙΙ) Αλέξανδρος Κεφαλάς (γεν. 1760), και IV) Μιχαήλ Κεφαλάς (γεν. 1765).29) Ο Θεόδωρος Α. Κεφαλάς είχε δύο γιούς και μία θυγατέρα: Ι) Άγγελος Κεφαλάς (γεν. 1762), ΙΙ) Παναγής Κεφαλάς (γεν. 1765), ενυμφεύθει την πρώτη Ιουνίου του 1786 την Άννα, θυγατέρα του Δημήτριου Λαυράγκα (Lavranga), γενάρχης του κλάδου Τσικάων (Tsicao) ή Τσανγκρή (Tsangri), και ΙΙΙ) Μαρία Κεφαλά ( 1765-28 Απριλίου 1782), ενυμφεύθει τον Γεράσιμο, υιό του Δόκτορα Αντώνιου Πυλαρινού (Pilarino), γόνο αρχοντικής οικογένειας της νήσου.

XX

30) Παύλος Α. Κεφαλάς είχε τρεις γιούς: Ι) Ανδρέας Κεφαλάς (γεν. 1780), ΙΙ) Ζουάν Κεφαλάς, και ΙΙΙ) Νικόλας Κεφαλάς, το 1843 ήταν μέλος του Συμβουλίου και της Συγκλήτου της νήσου. 31) Ο Χαράλαμπος Ι. Κεφαλάς είχε τρεις γιούς: Ι) Σπυρίδων Κεφαλάς (1777-1866), ενυμφευθει την Αντζιολέττα, θυγατέρα του Αντζολάτου Συνοδινού (Anzolato Sinadino), αρχοντικής οικογένεια της νήσου, ΙΙ) Ιωάννης Κεφαλάς (βαπτ. 23 Απριλίου 1784), ενυμφεύθει την Αγγελική (Angelica)… ΙΙΙ) Ανδρέας Κεφαλάς.32) Ο Αλέξανδρος Ι. Κεφαλάς είχε ένα γιο: Απόστολος Κεφαλάς (γεν. 1790).33) Ο Μιχαήλ Ι. Κεφαλάς είχε τρεις γιους: Ι) Ιωάννης Κεφαλάς, ΙΙ) Αθανάσιος Κεφαλάς, και ΙΙΙ) Νικόλας Κεφαλάς.34) Ο Αγγελος Θ. Κεφαλάς είχε ένα γιο: Θεόδωρος Κεφαλάς .35) Ο Ανδρέας Π. Κεφαλάς είχε δύο γιούς: Ι) Παύλος Κεφαλάς, και ΙΙ) Χαράλαμπος Κεφαλάς (γεν. 1820), ενυμφευθει στις 11 Μαίου του 1845 την Μαρία, θυγατέρα του Νικόλα Χωραφά, αρχοντικής οικογένειας της νήσου.36) Ο Σπυρίδων Χαρ. Κεφαλά είχε ένα γιο: Δόκτωρ Αντώνιος Κεφαλάς (7 Ιανουαρίου 1801-11 Μαίου 1872), ιατρός & πολιτικός, ενυμφεύθει την Μαρία, θυγατέρα του Ματθαίου Κεφαλά, που απεβίωσε στις 4 Απριλίου του 1860. Συνέταξε το περίφημο υπόμνημα υπέρ της Ένωσης των Επτανήσων προς τον Βρετανό πρωθυπουργό Γουίλιαμ Γκλάντστοουν. Μετά την ένωση εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη και υπηρέτησε την ιατρική επιστήμη με τεράστια επιτυχία.37) Ο Ιωάννης Χαρ. Κεφαλάς είχε τρεις γιούς: Ι) Γεράσιμος Κεφαλάς, απεβίωσε στη Οδησσό, λόγιος & καθηγητής του Λυκείου στο Αργοστόλι, ΙΙ) Παναγής Κεφαλάς, ενυμφεύθει την Σοφία, θυγατέρα του Μιχαήλ Τυπάλδου Φορέστη (Michele Tipaldo-Foresti), και ΙΙΙ) Χαράλαμπος Κεφαλάς.38) Ο Απόστολος Αλ. Κεφαλάς είχε τρεις γιούς: Ι) Αλέξανδρος Κεφαλάς, ΙΙ) Λεωνίδας Κεφαλάς, και ΙΙΙ) Γεράσιμος Κεφαλάς. 40) Κλάδος Τσικάων ή Τσανγκρή: Ο Παναγής Θ. Κεφαλάς είχε τέσσερις γιούς: Ι) Κωνσταντίνος Κεφαλάς (1790+), ΙΙ) Αντώνιος Κεφαλάς (1795+), ΙΙΙ) Απόστολος Κεφαλάς (γεν. 1800), και IV) Διονυσιος Κεφαλάς.41) Ο Απόστολος Π. Κεφαλάς είχε τρεις γιούς: Ι) Παύλος Κεφαλάς (1825+), ΙΙ) Παναγής Κεφαλάς (1830+), και ΙΙΙ) Ανδρέας Κεφαλάς (γεν. 1835).42) Κλάδος Πατεράκη: Από τους άγνωστους στις μέρες μας απογόνους του Ιάκωβου Χρ. Κεφαλά, κατάγεται: Ι) Ευστάθιος (ή Ευτύχης) Κεφαλάς (Eustacchio γεν. 1760), ενυμφεύθει στις 2 Ιουλίου του 1786 την Ρουμπίνη, θυγατέρα του Μάριου Καζαίτη (Maris Cazzaiti), αρχοντικής οικογένειας, ΙΙ) Ζουάν Κεφαλάς (γεν. 1765), και ΙΙΙ) Άγγελος Κεφαλάς (γεν. 1770).43) Ο Ευστάθιος Κεφαλάς είχε τέσσερις γιούς και μία θυγατέρα: Ι) Αναστάσιος Κεφαλάς (γεν. 1790), ΙΙ) Πέτρος Κεφαλάς (γεν. 1792), IV) Παύλος Κεφαλάς (1795- πριν το 1843), ΙΙΙ) Ανδρέας Κεφαλάς (γεν. 1797), V) Ρεγγίνα Κεφαλά, (1800-3 Ιανουαρίου 1828),

XXI

ενυμφεύθει το 1820 τον Κόντε Νικόλαο Καρούζο, υιό του Κόντε Δημήτριου Καρούζο, απέκτησε πιθανότατα ένα γιο τον Ευστάθιο. 44) Ο Ζουάν Κεφαλάς είχε ένα γιο: Σπύρος Κεφαλάς (1797-1866), ενυμφεύθει την Αναστασία, θυγατέρα του Λάσκαρη-Ζερβού (Lascariς Zervo), αρχοντικής οικογένειας.45) Ο Άγγελος Κεφαλάς είχε πέντε γιούς και δύο θυγατέρες: Ι) Σπυρίδων Κεφαλάς (1843-1879), έπιχειρηματίας με εμπορικές συναλλαγές στην Αγγλία, ΙΙ) Παύλος Κεφαλάς (1847-1869), ΙΙΙ) Ιφιγένεια Κεφαλά (1847-Κέρκυρα 1869), IV) Νικόλας Κεφαλάς (1849-1880), επιχειρηματίας στο Μάντσεστερ της Αγγλίας, απεβίωσε στη Νάπολη, V) Γεράσιμος Κεφαλάς (1851-1901), VΙ) Ασπασία Κεφαλά (απεβίωσε στο Αργοστόλι το 1894), ενυμφεύθει τον Δόκτορα Θρασύβουλο Κεφαλά, υιό του Δόκτορα Αντώνιου Κεφαλά, του κλάδου Παυλή, ο οποίος απεβίωσε στις 18 Δεκεμβρίου του 1870, και VII) Παναγής Κεφαλάς (24 Σεπτεμβρίου 1855-Αθήνα 9 Ιανουαρίου 1909), ενυμφεύθει το 1875 την Αιμιλία (Amelia), θυγατέρα του Σπυρίδωνα Λαυράγκα. 46) Ο Αναστάσιος Ευστ. Κεφαλάς είχε τρεις γιους: Ι) Διονύσιος Κεφαλάς, ΙΙ) Χαράλαμπος Κεφαλάς (γεν. 1815), και ΙΙΙ) Δον Ευστάθιος Κεφαλάς, κληρικός στο Ληξούρι. 47) Ο Πέτρος Ευστ. Κεφαλάς είχε ένα γιο: Παναγής Κεφαλάς.48) Ο Παύλος Ευστ. Κεφαλάς είχε τέσσερις γιούς και μία θυγατέρα: Ι) Άγγελος Κεφαλάς (1799-1894), επιχειρηματίας, ενυμφεύθει την Μαρία, θυγατέρα του Σπυρίδωνα Φωκά, αρχοντικής οικογένειας, ΙΙ) Ιωάννης Κεφαλάς (γεν. 1800), κάτοικος Τεργέστης, ΙΙΙ) Ευστάθιος Κεφαλάς (γεν. 1805), ΙV) … Κεφαλά (γεν. 1810), και V) Νικόλας Κεφαλάς , το 1843 ήταν μέλος του Συμβουλίου της νήσου. 49) Ο Ανδρέας Ευστ. Κεφαλάς είχε πέντε γιούς: Ι) Νικόλας Κεφαλάς, ΙΙ) Χαράλαμπος Κεφαλάς, ΙΙΙ) Τζώρτζης Κεφαλάς, IV) Μιχαήλ Κεφαλάς (γεν. 1827), και V) Παναγής Κεφαλάς.50) Ο Ευστάθιος Π. Κεφαλάς είχε τρεις γιούς: Ι) Παναγής Κεφαλάς, ΙΙ) Ανδρέας Κεφαλάς (γενν. 1832), απεβίωσε στην Ρουμανία, και ΙΙΙ) Γεράσιμος Κεφαλάς (γεν.1835). 51) Κλάδος Θεόφιλου: Ο Νικόλας Π. Κεφαλάς είχε πέντε γιους : Ι) Παναγής Κεφαλάς, εγκατεστημένος στη Κέρκυρα, ΙΙ) Χριστόδουλος Κεφαλάς, εγκατεστημένος στην Κέρκυρα, ΙΙΙ) Σπυρίδων Κεφαλάς, IV) Δημήτριος Κεφαλάς, κάτοικος Κέρκυρας, και V) Κωνσταντίνος Κεφαλάς.52) Κλάδος Παυλή: Τέκνα του Χαράλαμπου Α. Κεφαλά & της Μαρίας Ν. Χωραφά: Ι) Ανδρέας Κεφαλάς (γεν. 1846), ΙΙ) Παναγής Κεφαλάς (γεν. 1850), ΙΙΙ) Παύλος Κεφαλάς, και IV) Χριστόφορος, επιχειρηματίας στην Ρωσία. 53) Τέκνα Δόκτορα Αντώνιου Σπ. Κεφαλά & Μαρία Ματθ. Κεφαλά : Ι) Χαράλαμπος Κεφαλάς (γεν. 1830), νομομαθής, ενυμφεύθει την Άννα ή Αντζιολέττα, θυγατέρα του Θεόδωρου Τυπάλδου-Πρετεντέρη (Teodoro Tipaldo-Pretenderi), και απέκτησαν : 1) Ιωάννης Κεφαλάς 24 Φεβρουαρίου 1857, απεβίωσε-2) Αντώνιος Κεφαλάς (γεν. 1859), ενυμφεύθει τη Δάφνη Κουρουκλή-Μουλίνο (Daphne Curucli Moulino) και απέκτησαν: α) Βασίλειος Κεφαλάς, β) Πανταλέων Κεφαλάς, γ)

XXII

Χαράλαμπος Κεφαλάς , δ) ... Κεφαλά, και ε)...(;), 3) Μιχαήλ Κεφαλάς (γεν. 1862), νομομαθής, και 4) Λέων Κεφαλάς (γεν. 1864), ενυμφεύθει τη Ζαφειρούλα, θυγατέρα του Ανδρέα Μελισσινού (Melissino), αρχοντικής οικογένειας, απέκτησαν: α) Ανδρέας Κεφαλάς, β) Πηνελόπη Κεφαλά, και γ) Μαρία Κεφαλά (γεν. 1868). ΙΙ) Δόκτωρ Θρασύβουλος Κεφαλάς (1832-18 Δεκεμβρίου 1872), ιατρος, ενυμφεύθει την Ασπασία Άγγελου Κεφαλά, απέκτησαν: 1) Αντώνιος Κεφαλάς, 2) Μαρία Κεφαλά, και 3) Αγγελική Κεφαλά, ΙΙΙ) Θεαγένης (Teageni) Κεφαλάς, γεννήθηκε στην Πάτρα και βαπτίσθηκε στις 15 Ιουνίου του 1834, απεβίωσε στην Κέρκυρα το 1920, νομικός, ενυμφεύθει την Ρεγγίνα, θυγατέρα του Χριστόδουλου Μεταξά, αρχοντικής οικογένειας, και απέκτησαν: 1) Αντώνιος Κεφαλάς (γεν, 13 Ιουνίου 1865), νομικός, 2) Χριστόδουλος Κεφαλάς (Κωνσταντινούπολη 13 Δεκεμβρίου 1898-Κάιρο 16 Φεβρουαρίου 1909), 3) Θρασύβουλος Κεφαλάς (9 Οκτωβρίου 1871-23 Οκτωβρίο 1898), και 4) Μιλτιάδης Κεφαλάς (23 Οκτωβρίου 1877), τραπεζίτης, IV) Ανδρέας Κεφαλάς, απεβίωσε σε μικρή ηλικία, και V) Σπυρίδων Κεφαλάς (17 Μαρτίου 1849), μεγαλέμπορος.54) Τέκνα του Παναγή Ι. Κεφαλά & της Σοφίας Μ. Τυπάλδου-Φορέστη: Ι) ... Κεφαλάς, ενυμφεύθει την ... στην Λιβαδειά, ΙΙ) Ιωάννης Κεφαλάς, ΙΙΙ) ... Κεφαλάς, ενυμφεύθει την Σοφία, θυγατέρα του Σπύρου Τυπάλδου-Φορέστη, αρχοντικής οικογένειας, απέκτησαν: 1) Ιωάννης Κεφαλάς, παντρεύτηκε και απεβίωσε στην Κωνσταντινούπολη, και 2) Μιχαήλ Κεφαλάς, ενυμφεύθει τη Μπέλλα (Bella), θυγατέρα του Αντώνιο Καζαίτη, αρχοντικής οικογένειας, και απέκτησαν ένα γιο: α) Παναγής Κεφαλάς (γεν. 1922), και IV) Μιχαήλ Κεφαλάς.55) Κλάδος Τσικάων: Τέκνα του Ανδρέα Απ. Κεφαλά και της ... Φραγκούδη: Ι) Παναγής Κεφαλάς, κληρικός, έζησε στην Σπάρτη, ενυμφεύθει την ... Αναλυτή (Analiti), και ΙΙ) Απόστολος Κεφαλάς, κάτοικος Ληξουρίου.56) Κλάδος Πατεράκη: Τέκνα Σπύρου Ζ. Κεφαλά & της Ασπασίας Λάζαρη Ζερβού: Ι) Ιωάννης Κεφαλάς (γεν. 1830), ΙΙ) Διονύσιος Κεφαλάς, ΙΙΙ) Καλομοίρα Κεφαλά, ενυμφεύθει τον Χαράλαμπο Τσίκ(χ)λη (Tsicli) (διαζ.), ΙV) Βενετία Κεφαλά, V) Άννα ή Αγνή Κεφαλά, VI) Μαρία Κεφαλά, ενυμφεύθει τον Ανδρέα Μαρκέττη (Marchetti), VII) Δόκτωρ Αντώνιος Κεφαλάς (απεβίωσετ το 1872), και VIII) Τζόγια (Gioia) Κεφαλά, ενυμφεύθει τον Σπύρο, γιο του Γεράσιμου Καρδάκη Αβλάμη (Cardaki Avlami).57) Tέκνα του Παναγή Αγ. Κεφαλά & της Αμαλίας Σπ. Λαυράγκα: Ι) Άγγελος Κεφαλάς, φαρμακοποιός, ΙΙ) Γρηγόριος Κεφαλάς, έμπορος, ΙΙΙ) Ευάγγελος Κεφαλάς (1880-Κέρκυρα Ιανουάριος 1913) , ιατρός, και IV) Γεώργιος Κεφαλάς, Οδοντίατρος εν Αθήναις. 58) Τέκνα Χαράλαμπου Αν. Κεφαλά : Ι) Ανδρέας Κεφαλάς, παντρεύτηκε και τεκνοποίησε στην Ρουμανία, ΙΙ) Γεράσιμος Κεφαλάς, απέκτησε: 1) Χαράλαμπος Κεφαλάς, έζησε στο Ληξούρι, και άλλα(2,3,4) τρία άγνωστα τέκνα.59) Τέκνα Ανδρέα Ευστ. Κεφαλά : Ι) Δημήτριος Κεφαλάς, φαρμακοποιός εγκατεστημένος στην Ρουμανία, παντρεμένος,

XXIII

απεβίωσε το 1910, ΙΙ) Μιλιτιάδης Κεφαλάς, και ΙΙΙ) πέντε κόρες αγνώστων στοιχείων.60) Τέκνα Γεράσιμου Ευστ. Κεφαλά: Ι) Σοφία Κεφαλά, ενυμφεύθει τον Κωνσταντίνο Αρβανίτη (Arvaniti), II) Κωνσταντίνος Κεφαλάς, απεβίωσε σε νεαρή ηλικία, ΙΙΙ) Γεράσιμος Κεφαλάς (γεν. 1 Οκτωβρίου 1891), ιατρός στο Ληξούρι, IV) Νικόλας Κεφαλάς (γεν. 9 Νοεμβρίου 1893), φαρμακοποιός στο Ληξούρι, ενυμφεύθει την Ρενέ, θυγατέρα του ιστορικού Ηλία Τσιτσέλη (Ciceli), απέκτησαν μία κορη την Χρυσάνθη, που απεβίωσε, V) Έλενα Κεφαλά, απεβίωσε το 1915, VI) Διονύσιος Κεφαλάς, ενυμφεύθει την Αγγελική ..., απέκτησαν: 1) Ανδρέας Κεφαλάς, απεβίωσε σε μικρή ηλικία, VII) Χαράλαμπος Κεφαλάς (1863-1922), ενυμφεύθει την Χρυσάνθη Ξυδάκτυλου (Xedactilo), VIII) Γεώργιος Κεφαλάς (γεν. 1863), ενυμφεύθει την Κατερίνα Ζακυνθινού (Zakinthino), ΙΧ) Βαρβάρα Κεφαλά, ενυμφεύθει τον Σπυρίδωνα Κουταβά ( Cutava), έμπορο στο Ληξούρι, και Χ) Μαρία Κεφαλά, έζησε στο Ληξούρι.61) Τέκνα Μιχαήλ Ανδρέου Κεφαλά : Ι) Άννα Κεφαλά, ενυμφεύθει τον Κωνσταντίνο Δαμουλιάνο (Damouliano) στην Ρωσία, ΙΙ) Παναγής Κεφαλάς, καπετάνιος, ΙΙΙ) Μαρία Κεφαλά, IV) Κωνσταντίνος Κεφαλάς, έζησε στο Ληξούρι, V) Έλενα Κεφαλά, VI) Έλενα Κεφαλά, έζησε στο Ληξούρι, και VII) Γεράσιμος Κεφαλάς (γεν. 1906).62) Κλάδος Καβλιδόρη : Τρείς γιοι του ... Κεφαλά: Ι) Αναστάσιος Κεφαλάς, απέκτησε: 1)Παναγής Κεφαλάς , και 2) Σπύρος Κεφαλάς, ΙΙ) Σπύρος Κεφαλάς, απέκτησε: 1) Γεώργιος Κεφαλάς, και ΙΙΙ) Γεράσιμος Κεφαλάς, ενυμφεύθει την Ευαγγελία, θυγατέρα του Γεράσιμου Πασχάλη (Paschali), απέκτησαν: 1) Διονυσιος Κεφαλάς, παντρεμένος στην Οδησσό, 2) Νικόλας Κεφαλάς, παντρεμένος, απεβίωσε στην Σεβαστούπολη, 3) Σαράντης Κεφαλάς, παντρεμένος στην Σεβαστούπολη, απεβίωσε στην Ρωσία, και 4) Χαράλαμπος Κεφαλάς, δολοφονήθηκε το 1880.63) Κλάδος Σάκ(χ)η : Τέκνα Γεώργιου Κεφαλα: Ι) Θεόδωρος Κεφαλάς, παντρεμένος, απέκτησε: 1) Ιωάννης Κεφαλάς, ενυμφεύθει την Ρεγγίνα Ζακυνθινού, απέκτησαν: α) Γεώργιος Κεφαλάς (1885-1905), ΙΙ) Σπυρίδων Κεφαλάς, ΙΙΙ) Παναγής Κεφαλάς, ενυμφεύθει την ... Αλύπιου (Alipio), απέκτησαν: 1) Μαρία Κεφαλά και 2) Ρεγγίνα Κεφαλά, και IV) Πέτρος Κεφαλάς, ενυμφεύθει την Κερασιά Ζερβού, αρχοντικής οικογένειας της νήσου, απέκτησαν: 1) Χαράλαμπος Κεφαλάς (1855-1905).

Στα ανέκδοτα πρωτόκολλα των νοταρίων του 16ου αι., μας πληροφορεί ο Ι. Τυπάλδος Λασκαράτος, πως μνημονεύονται αρκετά μέλη του οίκου Κεφαλά άγνωστα από τη γενεαλογική έρευνα του Ραγκαβή, όπως ο Γεώργιος Κεφαλάς, ο παπά Αλέξης Κεφαλάς, ο Ρουμπέρτος Κεφαλάς ποτέ Γεωργίου, επίτροπος μονής Χαβδάτα, ο Σαούλης Κεφαλάς, ο πρωτόπαπας Ιωάννης Κεφαλάς, ο παπά Λάιος Κεφαλάς, ο Καλοιωάννης Κεφαλάς, ο Ιωσήφ Κεφαλάς, ηγούμενος της μονής της Αγίας Παρασκευής του Ταφίου, κ.α. Επίσης, από τον κλάδο της Κεφαλονιάς προέρχεται κι εκείνος της Κύπρου. Γενάρχης φαίνεται να είναι ο έμπορος Νικόλαος Κεφαλάς και υποπρόξενος

XXIV

του Βασιλείου των Δύο Σικελιών στην Λάρνακα μέχρι τις αρχές του 1841, σύζυγος της Ελέγκως Περιστάνη, Κυπρίας Κεφαλληνιακής καταγωγής12.Μέλη των κλάδων της Κεφαλονιάς υπάρχουν μέχρι και σήμερα τόσο στην Κεφαλονιά όσο και στην Αθήνα.

Κεφαλάδες απαντώνται και σε διάφορα άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως στη Λευκάδα, την Ιθακη, αλλά και τη Θράκη. Το όνομα Κεφαλάς συναντάται, επίσης, στους καταλόγους των ευγενών των Βαλκανίων, αλλά και της πρώην Ρώσικης Αυτοκρατορίας μεταξύ των ετών 1797-1888 ως KEFALA/ CEPHALA / CEFALA/ KEPHALA/ CHEFALA/ ΚΕΦΑΛΑΣ. Επίσης, στη Βενετία στις αρχές του 16ου αι. έχουμε πληροφορίες για τον Εμμανουήλ Κεφαλά (1527-1528), επιμελητή (Gastaldo) της Ελληνικής αδελφότητας και το βικάριο Νικόλαο Κεφαλά (1536-1537). Στον ανέκδοτο κώδικα 482 του Archivio antico dell’ universita di Padova περιέχονται τα οικόσημα των φοιτητών Αναστάσιου, Βασίλειου και Στέφανου Κεφαλά. Το πιο πιθανό είναι ότι πολλοί εξ αυτών μετοίκησαν και διακρίθηκαν στον τόπο όπου εγκαταστάθηκαν. Άλλωστε τα Βαλκάνια, η Ιταλία και η Ρωσία αποτελούσαν πάντοτε για τους Έλληνες γείτονες χώρες και προσφιλή προορισμό σπουδών και εργασίας, πόσω μάλλον το δέκατο όγδοο και δέκατο ένατο αιώνα, που οι συνθήκες στην υποδουλωμένη Ελλάδα δεν ήταν ευνοϊκές. Επίσης στο Παλέρμο της Σικελίας η οικογένεια Cefalas συγκαταλέγεται ανάμεσα στην αριστοκρατία της νήσου. Γίνεται λόγος για τη baronia di Cefalas, ενώ διασώζεται ως τις μέρες μας το αρχοντικό του Duca di Cefala στην ιστορική πόλη. Σε ιταλικές πηγές για την αριστοκρατία της περιοχής αναφορικά με την προέλευση του ονόματος γίνεται λόγος για την βυζαντινή ευγενική καταγωγή του.

12 Κουδουνάρη Λ. Αριστείδη, «Μερικαί παλαιαί οικογένειαι της Κύπρου», Λευκωσία, 1972, σς. 83-84.

XXV

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΙΚΟΝΩΝ:

Βασιλικό Διάταγμα Δημητρίου ΠαλαιολόγουΑρχίζει με την προσφώνηση προς τους αποδέκτες: “Άρχοντες κεφαλάδες της Λήμνου”·

Θυρεοί Κεφαλάδων:

XXVI

Chefala. Κεφαλή ανδρός μετά σημαιών πέριξ και στέμμα πέντε εξοχών.

ΚΕΦΑΛΑΣ: Το αρχαιότερο ομιλούν οικόσημο του Οίκου Κεφαλά.

XXVII

Cephalas/Grece. Λέοντας ξαπλωμένος, κλάδος Κέρκυρας.

Τρεις κέφαλοι και στέμμα πέντε εξοχών, κλάδος Σικελίας.

XXVIII

Νο. 39 Cephala/Κεφαλάς(κεφαλή ανδρός προφίλ).

XXIX

XXX

XXXI

Μαρμάρινος θυρεός της οικογένειας μου. Πίσω όψη άρρενες απόγονοι του οίκου μεταξύ των ετών 1900-2000.

Castello di Cefala/ Σικελία.

XXXII

ΠΗΓΕΣ

XXXIII

bΕγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν-Ελευθερουδάκης, Αθήναι 1929

bΙστορία του Ελληνικού Έθνους

bΙστορίες της Ηπείρυ, Λέων Ι. Μελάς

bΠάπυρος, Εγκυκλοπαιδικόν και Γλωσσικόν Λεξικόν, Αθήναι 1961

bΠΑΠΥΡΟΣ-ΛΑΡΟΥΣ, Αθήναι 1963

b«Οι Κεφαλονίτες Σπουδαστές του Πανεπιστημίου της Πάδοβας και τα Οικόσημα τους από τον Ανέκδοτο Κώδικα 482 του ARCIVIO ANTICO , ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (Ε.Κ.Ι.Ε.)Τόμος 2, Αργοστόλι 1977

b «Οικογένιαι Κεφαλά εις την Ελλάδαν-Ιστορικά & Εραλδικά Στοιχεία, Ιωάννης Τυπάλδος-Λασκαράτος, Παρνασσός, Τόμος ΙΗ, 1976

b Τα Χρονικά του Μορέως-Συμβολαί εις την Φραγκοβυζαντινήν Ιστορίαν και Φιλολογίαν, Αδαμάντιου Ι. Αδαμάντιου, Εκδόσεις Πελεκάνος

b Σπύρος Γασπαρινάτος " Η Βενετοκρατία στα νησιά του Ιονίου Πελάγους"

b Eugene Rizo Rangabè Livre d'or de la noblesse ionienne, 1926

bGrandes Familles de Grece-Dictionaire historique-Par i s 1983

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

ΙΕΡΟΝ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΕΚΑΤΟΝΤΑΠΥΛΙΑΝΗΣ-ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ(ΑΡΓΥΡΟΝ ΠΟΤΗΡΙΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ)http :// ekatontapyliani . gr /4_ museum / index . html Παξοί-Λίμπρο ντ’ Όρο Παξών-(Libro d’ Oro)-Ιωάννης Δόικας (σελ.24)http :// www . translatum . gr / etexts / idoikas / libro . htm GENERAL COLLECTION OF COATS OF ARMS FOR THE ALL_RUSIAN EMPIRE 1797-1888(BLITZ List) http :// feefhs . org / blitz / blitznob . html BALKANS NOBILITY GENEALOGY-GENEALOGIES IN THE COLLECTION.http://www.geocities.com/tfboettger/research/balkgen.htmlΤΑ ΟΙΚΟΣΗΜΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣhttp :// www . kefalonitis . gr

XXXIV