1

เภสชกรครอบครวกบงานบรบาลทางเภสชกรรมทบาน

เภสชกร จตพร ทองอมงานเภสชกรรม กลมงานบรการสขภาพศนยบรการสาธารณสข 51 วดไผตนส านกอนามย กรงเทพมหานคร

Home Pharmaceutical Care ?

การดแลสขภาพทบานเปนการใหบรการดานสขภาพทเนนการดแลผปวยเปนรายบคคลโดยขนอยกบสภาพแวดลอมและสมาชกในครอบครวเปนส าคญถอวาเปนการดแลผปวยอยางตอเนอง

เภสชกรประจ าครอบครว (Family Pharmacist)

2

จะใชยาตวไหนด มยา 3 ชนดทบาน จากโรงพยาบาลเดยวกน

กลมผปวยทออกเยยม1. โรคเรอรงทมการใชยาอยางตอเนอง มรปแบบการใชยา ทซบซอน เชน ความดนโลหตสง เบาหวาน2. กลมผปวยเฉพาะ เชน ผสงอาย สตรมครรภ ผปวยฟอกไต3. ผปวยทไมสามารถดแลตนเองได เชน อมพาต หรอตองใหยาทางสายใหอาหาร

บทบาทของเภสชกรในการออกเยยมบาน

1. ตดตามการใชยาของผปวยทงในดานของประสทธภาพ และความปลอดภย2. คนหา แกไข และปองกนปญหาทเกดจากยา3. เปนแหลงขอมลดานยาและการรกษาดวยยา แกสมาชกในทมสขภาพทออกเยยมบาน4. ใหความรแกผปวย รวมถงญาตและผดแล เกยวกบยาและการใชยาทไดรบมา

* การท างานรวมกบสมาชกในทมสขภาพ

* การสรางความสมพนธทดกบผปวย ญาตและผดแล

* ทกษะในการปฏบตงานเวชศาสตรครอบครว เชน การสอสาร การเขยนและอานผงครอบครว การตดตามการใชยาของผปวย ทงประสทธภาพและความปลอดภย

ทกษะของเภสชกรทตองมในการออกเยยมบาน ทกษะการตดตามการใชยาทางคลนก

3

อะไร คอ แผนภมครอบครว (Genogram)

กรณศกษาท 1 ผปวยหญงไทย ค (HT , DM )

• Rx 2 มกราคม 2554Amitriptyline 25 mg 1*1 hsFlunarizine 5 mg 2*1 hsCinnarizine 25 mg 1*3 pcChalkcap 1000 1*1 pc

• Rx 19 มกราคม 2554Aspirin 325 mg 1*1 pcOmeprazole 20 mg 1*2 ac

• Rx 27 มกราคม 2554Glipizide 5 mg 1*1 acAmlodipine 5 mg 1*1 pcAtenolol 100 mg ½*1 pc

• Rx 28 มกราคม 2554Tramadol 50 mg 1*3 pcDiazepam 2 mg 1*2 pcLorazepam 0.5 mg 1*1 hs

กรณศกษาท 2 ผปวยชายไทยค (HT , CVA , Parkinson on NG tube)

4

5

มองผปวยเปนศนยกลางและองครวมกนยามากๆแลวไตจะวาย

(ความคด)

กไมเหนเปนอะไร สบายด ไมตองใชยากได บางทลองกนยากบแยกวาอก

(อารมณ ความรสก)

ถาฉนกนยาแลวเปนอะไรไปใครจะดแลสาม (ความคาดหวง)

นอนหลบด กนงาย ถายคลองไมมปญหา (สมรรถภาพ)

กรณศกษาท 3 ผปวยหญงไทยค เคยมประวตเปนนวในไต

• Enalapril 5 mg

1*1 pc

• Amlodipine 10 mg

1*1 pc

• Ciprofloxacin 250 mg

2*2 pc

• Domperidone

1*3 ac

6

ไดยน แตไมไดฟง (Hearing but not Listening)• ท าไมคนไขดอ• ท าไมคนไขพดไมรฟง• ท าไมคนไขพดไมรเรอง• ท าไมคนไขรแลวยงไมท า

• ความคดเหลานเกดขนเพราะเรา

• เพยงแคไดยน แตไมไดฟง

ท าอยางไรใหฟงเปน• เตอนตนเองวาตองฟงเพอใหเขาใจความคดของคนไข• การฟงเปนจะท าใหประหยดเวลา• ฟง เพอท าความรจกคนไข ไมใชซกประวต• ฟงเรองราว จนเหนภาพการด าเนนชวต• ฟงใหได ขอเทจจรง(Fact) ความคด (Idea) อารมณและความรสก

(Feeling)• มมมองตอคนไขจะเปลยนไปหากเรารบฟงปญหาอนๆ

นอกเหนอจากปญหาทางกาย • การฟงจะท าใหชวยเหลอคนไขไดตรงจด

ผมงอน...ไมกนแลวยา?????• Enalapril 5 mg 1*1 pc

• Oxybutyrin 5 mg 1*2 pc

• Metformin 500 mg 1*3 pc

• Glipizide 5 mg 11/2 – 1 ac

• Aspirin 81 mg 1*1 pc

• Simvastatin 10 mg 1*1 hs

• Madopar 250 mg ½*3 pc

• MTV 1*1 pc

• Folic 5 mg 1*1 pc

กรณศกษาท 4 ผปวยชายไทยค (HT , DM, Parkinson)

•Metformin แพทยสง 1 × 3 ผปวยรบประทาน 1 × 2

7

กรณศกษาท 5 ผปวยหญงไทยค (HT , DM , DLP , CKD)

•Apresoline แพทยสง 2 × 3 ผปวยรบประทาน 2 × 2

จดบนทกเทาทจ าเปน

8

กรณศกษาท 6 ผปวยชายไทยค (HT , CVA , Parkinson on NG tube)

• Tizanidine 4 mg 1*1 hs

• Baclofen 10 mg 1*4 pc

• Depakine chrono 500 mg 1*1 hs

• Amlodipine 5 mg 1*1 pc

• Folic 5 mg 1*1 pc

• Vitamin B complex 1*2 pc

• Levomet 125 mg 1*4 ac

• Enalapril 5 mg 1*1 pc

• Amitriptyline 10 mg 1*1 hs

ปญหาทพบจากการใหยาทางสายใหอาหาร• บดผสมยารวมกน หรอ ผสมไปพรอมกบอาหาร

• ไมเจอจางยาน ากอนให

• ใหยาบางชนดหลงอาหารทนท ทงทตองใหหางจากอาหาร เชน Phenytoin

• บดยาทหามบด เชน Depakin Chrono , Xatral XL

9

จะใหฉนกนเทาไรด?????

แพทยระบบประสาทสงรบประทานวนละ

3 ครงแพทยตอมไรทอ

สงรบประทานวนละ 2 ครง

กรณศกษาท 7 ผปวยชายไทยค (DLP , CVA )

• Rx 15/11/2010

– Aspirin 81 mg

2*1 pc

– Vitamin B Complex

1*2 pc

– Simvastatin 20 mg

1*1 pc

– Clonazepam 0.5 mg

1*1pc

• Rx 22/03/2011

– Aspirin 325 mg

2*1 pc

– Vitamin B Co

1*2 pc

– Simvastatin 40 mg

½ * 1 pc

– Lorazepam 0.5 mg

1*1pc

กรณศกษาท 8 ผปวยหญงไทยค (HT , CVA on NG tube)

• Enalapril 20 mg 1*2 pc

• Madiplot 20 mg 1*1 pc

• Aspirin 81 mg 1*1 pc

• Lipitor 10 mg 1*1 hs

พบผปวยแอบแฝงในชมชนทออกเยยม

10

ผลการด าเนนงานการบรบาลทางเภสชกรรมทบานแขวงจนทรเกษม เขตจตจกร กรงเทพมหานครระหวางเดอน มนาคม 2553 – มกราคม 2554

• เยยมผปวย 141 ราย

5 อนดบโรคเรอรงทพบมากทสดจากการออกเยยม

– ความดนโลหตสง 110 ราย

– ไขมนในเลอดผดปกต 65 ราย

– เบาหวาน 61 ราย

– โรคหลอดเลอดสมอง 19 ราย

– โรคหลอดเลอดหวใจตบ 6 ราย

– โรคหด 6 ราย

0

20

40

60

80

100

120

HT DM IHD

จ ำนวน

ผลการด าเนนงานการบรบาลทางเภสชกรรมทบานแขวงจนทรเกษม เขตจตจกร กรงเทพมหานครระหวางเดอน มนาคม 2553 – มกราคม 2554

• ผปวยม 3 โรครวมกน ไดแก ความดนโลหตสง เบาหวาน ไขมนในเลอดผดปกต รวม 33 ราย

• ผปวยม 2 โรครวมกน ไดแก ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดผดปกต 30 ราย

• ผปวยม 2 โรครวมกน ไดแก ความดนโลหตสง เบาหวาน 18 ราย

• ผปวยใหยาทางสายใหอาหาร 3 ราย

ผลการด าเนนงานการบรบาลทางเภสชกรรมทบานแขวงจนทรเกษม เขตจตจกร กรงเทพมหานครระหวางเดอน มนาคม 2553 – มกราคม 2554

• พบผปวยทเกดปญหาจากการใชยา 54 ราย (ประมาณ 40% ของผปวยทออกเยยม)

• ปญหาทพบมากทสด 5 อนดบแรก ไดแก– ผปวยขาดยา 13 ราย

– ผปวยรบประทานยาหรอ ใชยาผดวธ 12 ราย

– ผปวยลมรบประทานยา 10 ราย

– ผปวยเกดอาการขางเคยงของยา 9 ราย

– ผปวยลดขนาดยาเอง 3 ราย

11

ปญหาการลมรบประทานยา

• มกพบปญหากบยาทตองรบประทานกอนอาหาร กอนนอน หรอเวลาเยน

ปญหาการใชยาผดวธ

• ยาพนในโรคหด

• ยาหยอดตาทใชมากกวา 2 ชนดขนไป

• ยาฉด insulin

ปญหาการเกดอาการขางเคยงจากการใชยา

• ภาวะน าตาลในเลอดต าจากยาฉด Insulin หรอ sulfonylurea

ปญหาการใชยาอยางไมเหมาะสม

• รบประทานยา Cafergot ทกวนเปนเวลาหลายปตดตอกน

• รบประทานยา Tramadol แกปวดเขาทกวน

ปญหาการรบประทานยาไมตรงเวลา ปญหาการเกบรกษายาไมถกตอง ไมเหมาะสม

12

ปญหาผปวยใชยาสมนไพร ยาแผนโบราณ ผลตภณฑเสรมอาหาร อยางไมเหมาะสม

ปญหาการใชยาชด

ปญหาการไมควบคมอาหาร

การเยยมบาน เนนใหผปวยและญาต

มศกยภาพและความมนใจในการดแลตนเองทบานมากขน

13

บรการไรรอยตอ........ภาคปฏบต“การคนหาและแกไขโจทยอบตใหม การใชยาซ าซอนทกลาวเปนเรองใหมส าหรบผปวยรายนเมอกลบมารกษาตอทบาน แลวไปพบแพทยในคลนกใกลบานท าใหไดรบยาซ าซอน เสยงตอผลขางเคยงจากการใชยามากเกนขนาด เชนเดยวกบการสอความหมายคลาดเคลอนเกยวกบอาการเหนอยหลงกนอม ซงผปวยเขาใจผดวาเกดจากยา จงเสยงตอการหยดใชยา น าไปสผลการรกษาลมเหลว การเยยมบานท าใหคนพบปญหาอบตใหมเหลานและพยายามแกไขกอนสายเกนไป”

ศ.นพ. ไพบลย สรยะวงศไพศาล ประธานคณะบรรณาธการบรหาร วารสารคลนก

เภสชกรครอบครว (Family Pharmacist)