นิตยา ศุภฤทธ์ิ ... · (Fixed industrial gauges)- ... (Well logging...

นตยา ศภฤทธ ผเชยวชาญฯสวนกลาง ส านกงานปรมาณเพอสนต

1

2. ประกาศคณะกรรมการพลงงานปรมาณเพอสนต เรองมาตรฐานความปลอดภยทางรงสออกตามความพระราชบญญตพลงงานปรมาณเพอสนต พ.ศ.2504-พ.ศ.2549

2

ประกาศราชกจจานเบกษา : 29 ม.ย. 2549บงคบใช : 30 ม.ย. 2549

กฎระเบยบดานเทคนคท operators & regulators ควรร

นตยา ศภฤทธ

พ.ป.ส.9(4)-ปร.1-01 มาตรฐานการปองกนรงส พ.ป.ส.9(4)-ปร.2-01 การจ าแนกประเภทวสดกมมนตรงส พ.ป.ส.9(4)-ปร.2-02 การจ าแนกประเภทเครองก าเนดรงส พ.ป.ส.9(4)-ปร.3-01 เครองหมายสญลกษณทางรงส พ.ป.ส.9(4)-ปร.4-01 บรเวณรงส พ.ป.ส.9(4)-ปร.5-01 เกณฑปลอดภยพ.ป.ส.9(4)-ปร.6-01 หลกสตรมาตรฐานในการอบรม บคคลทท างานในบรเวณรงส

3

ขอก าหนด 7 หวขอ


1. มาตรฐานการปองกนรงส

ผรบใบอนญาตเปนผรบผดชอบสงสด

การใชประโยชนจากรงสเกดประโยชนตอบคคล สงคม มากกวา ผลเสย

การไดรบรงสจากการใชประโยชนตองควบคมใหไดรบรงสนอย ทสดเทาทจะท าได (ALARA) และผรบใบอนญาตจะตอง รบผดชอบ ไมใหบคคลไดรบรงสเกนปรมาณ (Dose Limit) ท ก าหนดไวในกฎกระทรวงก าหนดเงอนไขวธการขอรบ ใบอนญาตฯ พ.ศ. 2550 ยกเวนบคคลทไดรบการวนจฉยหรอ รกษาทางการแพทย

4นตยา ศภฤทธ

การไดรบรงสทางการแพทยใหใชขอก าหนดของคณะกรรมการปองกนอนตรายจากรงสทางการแพทย

ในสถานปฏบตการทางรงสตองมนโยบายการปองกนรงส บคลากร งบประมาณ แผนปฏบตงานทปลอดภย

ตองเกบรกษาตนก าเนดรงสไมใหเกดการสญหาย ถกขโมยหรอถกท าลาย หรอน าไปใชงานโดยบคคลทไมไดรบอนญาต

ตองออกแบบหองปฏบตการทางรงส ระบบ อปกรณทใชกบตนก าเนดรงสในลกษณะการปองกนเชงลก (Defence in Depth)

ตองมระบบเฝาระวงและบนทกการปฏบตงานทางรงส และปฏบตงานตามขอก าหนด

5

1. มาตรฐานการปองกนรงส (ตอ)


วสดกมมนตรงส ชนดปดผนกและไมปดผนก แบงออกเปน 5 ประเภท ตามขนาดของการเปนอนตราย ดงน ประเภทท 1 : วสดกมมนตรงสทเปนอนตรายสงสด (Extremely

dangerous) ประเภทท 2 : วสดกมมนตรงสเปนอนตรายมาก (Very dangerous)ประเภทท 3 : วสดกมมนตรงส ทเปนอนตราย (Dangerous)ประเภทท 4: วสดกมมนตรงส ทมโอกาสเปนอนตราย (Unlikely to

be dangerous)ประเภทท 5 : วสดกมมนตรงสทไมนาเปนอนตราย (most unlikely to

be dangerous)

6

2. การจ าแนกประเภทวสดกมมนตรงส


ประเภทวสดกมมนตรงส จ าแนกตาม (1)การประยกตใชประโยชน หรอ(2)อตราสวนความเปนอนตราย (คา A/D)

A = คากมมนตภาพของวสดกมมนตรงส D = คาความเปนอนตรายของนวไคลดรงส (อยในตารางท 2 ของพ.ป.ส.9(4)-ปร.2-01)ประเภทวสดกมมนตรงส อตราสวนความเปนอนตราย (A/D) 1 A/D≥1000

2 1000>A/D≥103 10>A/D≥14 1>A/D≥0.015 0.01>A/D

7

หากวสดกมมนตรงสอยรวมกนหรอใกลกน ใหค านวณ (A/D) รวม กรณ unsealed sources ใหจ าแนกตาม คา A/D


วสดกมมนตรงสประเภท 1

•เครองก าเนดไฟฟาดวยความรอนซงใชไอโซโทปรงส(Radioisotope thermoelectric generators (RTGs))• เครองฉายรงส (Irradiators)• เครองรงสรกษาระยะไกล (Teletherapy )• เครองรงสรกษาระยะไกลแบบหลายล ารงส ชนดตดตงอยกบท (Fixed, multi-beam teletherapy (gamma knife))

8

ตวอยางจ าแนกตามการประยกตใชประโยชน


9

จากเอกสาร International Atomic Energy,Identification of Radioactive Sources and Devices; Reference Manual, Technical Guidance, IAEA Nuclear Security SeriesNo. 5, IAEA,Vienna(2007)

10

จากเอกสารInternational Atomic Energy,Identification of Radioactive Sources and Devices; Reference Manual, Technical Guidance, IAEA Nuclear Security SeriesNo. 5, IAEA,Vienna(2007)

Elekta Gamma Knife Co-60 Teletherapy

http://nuclearsafety.gc.ca/eng/nuclear-substances/licensing-nuclear-substances-and-radiation-devices/sealed-source-tracking.cfmสบคนวนท 18 ก.พ. 2559


11

ตวอยางจ าแนกตามการประยกตใชประโยชน (ตอ)


• อปกรณถายภาพดวยรงสแกมมาทางอตสาหกรรม (Industrial gamma radiography)

• เครองรกษารงสระยะใกล ชนดรงสปรมาณปานกลางถงสง(High/medium dose rate brachytherapy)

นตยา ศภฤทธ 12

วสดกมมนตรงสประเภท 2อปกรณถายภาพดวยรงสแกมมาทางอตสาหกรรม

http://www3.epa.gov/radtown/industrial-radiography.htmlสบคนวนท 4 ม.ค. 2559


วสดกมมนตรงสประเภท 2อปกรณถายภาพดวยรงสแกมมาทางอตสาหกรรม

http://idopperluberani.blogspot.com/2011/04/vol-40-gamma-radiography.htmlสบคนวนท 18 ก.พ. 2559

http://nuclearsafety.gc.ca/eng/nuclear-substances/licensing-nuclear-substances-and-radiation-devices/sealed-source-tracking.cfmสบคนวนท 18 ก.พ. 2559นตยา ศภฤทธ

14

การถายภาพดวยรงสแกมมาทางอตสาหกรรม

http://idopperluberani.blogspot.com/2011/04/vol-

40-gamma-radiography.html

สบคนวนท 28 ก.พ. 59นตยา ศภฤทธ

15

วสดกมมนตรงสประเภท 2High dose rate brachytherapy

http://nuclearsafety.gc.ca/eng/nuclear-substances/licensing-nuclear-substances-and-radiation-devices/sealed-source-tracking.cfm สบคนวนท 28 ก.พ. 2559


วสดกมมนตรงสประเภท 3(ตามการประยกตใชประโยชน)

•เครองวดทางอตสาหกรรมดวยรงสแบบตดตงอยกบท(Fixed industrial gauges) -อปกรณวดระดบของผลตภณฑ (Level gauges) -อปกรณวดตะกอน (Dredger gauges) -อปกรณวดอตราการไหลบานสายพานโดยใชวสดกมมนตรงสความแรงรงสสง (Conveyor gauges containing high activity sources) -อปกรณวดการหมนของทอ (Spinning pipe gauges)•เครองวดแบบแทงส ารวจหลมลกดวยรงส (Well logging gauges)


http://www.sistec.com.au/ สบคนวนท 18 ก.พ. 2559

http://nuclearsafety.gc.ca/eng/nuclear-substances/licensing-nuclear-substances-and-radiation-devices/sealed-source-tracking.cfm

สบคนวนท 18 ก.พ. 2559

วสดกมมนตรงสประเภท 3Fixed industrial gauges



• เครองรงสรกษาระยะใกลชนดรงสปรมาณต า (Low dose rate brachytherapy)

• เครองวดความหนา/เคลอบผวดวยรงส (Thickness/fill-level gauges)

• เครองวดดวยรงสแบบเคลอนท (Portable gauges)• เครองวดความชน/ความหนาแนนดวยรงส (moisture/density

gauges)• เครองก าจดไฟฟาสถต (Static eliminators)• เครองวดความหนาแนนกระดก (Bone densitometers)


Low dose rate brachytherapy

http://www.nickbrookurology.com/low-dose-rate-brachytherapyสบคนวนท 23 ก.พ. 2559


http://nuclearsafety.gc.ca/eng/nuclear-substances/licensing-nuclear-substances-and-radiation-devices/sealed-source-tracking.cfmสบคนวนท 18 กพ59


Nuclear density gauge BETA DENSITY AND THICKNESS GAUGE

เอกสารการฝกอบรมเรอง Nuclear Gauges, By: James M. Malcom, NMED Radiation Control Bureau, State of New Mexico: www.esafetyline.com/eei/.../JMalcom_Nuclear%20Gaugesสบคนวนท 19 ก.พ. 2559


21

จากเอกสาร International Atomic Energy,Identification of Radioactive Sources and Devices; Reference Manual, Technical Guidance, IAEA Nuclear Security SeriesNo. 5, IAEA,Vienna (2007)(photograph: Betarem)

Portable gauge Portable gauge in use

http://nuclearsafety.gc.ca/eng/nuclear-substances/licensing-nuclear-substances-and-radiation-devices/sealed-source-tracking.cfm สบคนวนท 18 ก.พ. 2559



23

จากเอกสารInternational Atomic Energy,Identification of Radioactive Sources and Devices; Reference Manual, Technical Guidance, IAEA Nuclear Security SeriesNo. 5, IAEA,Vienna(2007)


• เครองรงสรกษาระยะใกลเฉพาะการรกษาตอตา และการรกษาแบบฝง ถาวร (Low dose rate brachytherapy eye plaques and permanent sources)• อปกรณวเคราะหแบบการเรองรงสเอกซ (X ray fluorescence devices, XRF)• อปกรณตรวจจบอเลคตรอน (Electron capture devices)• อปกรณวเคราะหโดยขบวนการ Mossbauer (Mossbauer spectrometry)• หวสายลอฟา (Lightening Preventor)


Nickel-63 sealed source used in electron capture detectors

Lightening Preventor

http://nuclearsafety.gc.ca/eng/nuclear-substances/licensing-nuclear-substances-and-radiation-devices/sealed-source-tracking.cfmสบคนวนท 18 ก.พ. 2559



จากเอกสาร International Atomic Energy,Identification of Radioactive Sources and Devices; Reference Manual, Technical Guidance, IAEA Nuclear Security SeriesNo. 5, IAEA,Vienna (2007)

การปรบเปลยนประเภทวสดกมมนตรงส

สามารถปรบไดกรณมการเปลยนแปลงของการปองกนอนตรายจากรงสความมนคงของวสดกมมนตรงสการประยกตใชประโยชน ท าใหความเปนอนตรายเปลยนไป

ด าเนนการโดย

ปส. จะตองแจงใหผรบใบอนญาตทราบ โดยมการบนทกเหตผลไว


3. การจ าแนกประเภทเครองก าเนดรงส

จ าแนกออกเปน 3 ประเภท ตามขนาดของการเปนอนตราย :

ประเภทท 1 เปน เครองก าเนดรงสเปนอนตรายมาก (Very dangerous)

ประเภทท 2 เปน เครองก าเนดรงสทเปนอนตราย (Dangerous)

ประเภทท 3 เปน เครองก าเนดรงสทมโอกาสเปนอนตราย (Unlikely to be dangerous)

โดยแบงตามลกษณะการใชงาน พลงงาน ระยะเวลาการใชงาน และการปองกนอนตรายจากรงส


เครองก าเนดรงสประเภท 1

เครองเรงอนภาคส าหรบงานรงสรกษาทางการ แพทย ส าหรบ คน หรอสตว

เครองเรงอนภาคส าหรบงานฉายรงสอตสาหกรรม

เครองเรงอนภาคส าหรบงานศกษาวจย รวมถง เครองก าเนดรงสซนโครตรอน

เครองเรงอนภาคส าหรบการตรวจสนคาทดาน ศลกากร


เครองเรงอนภาคทางการแพทย

https://ascannotdo.files.wordpress.com/2013/03/thairath130312_002c.jpg สบคนวนท 25 ก.พ. 2559



Large Area, High Energy X-Ray Imaging

การถายภาพดวยรงสเอกซพลงงานสงเพอตรวจสอบสนคาในตคอนเทนเนอร

30


เครองก าเนดรงสประเภท 2เครองเอกซเรยถายภาพรงสทางอตสาหกรรมเครองเอกซเรยแบบตดตงอยกบทรวมถงเครอง Fluoroscopy,

Tomography และ Chiropractic radiographyเครองเอกซเรยคอมพวเตอรเครองเอกซเรยแมมโมกราฟฟเครองเอกซเรยเฉพาะทาง เชน Cardiac Catheterization, Digital

Subtraction, Angiography และอนๆเครองเอกซเรยฟนเครองเอกซเรยส าหรบตรวจวดความหนาแนนของกระดกเครองเอกซเรยส าหรบสตวเครองเอกซเรยแบบเคลอนท (Portable X-rays)


CT scan หรอX-ray computed tomography (X-ray CT)

https://en.wikipedia.org/wiki/CT_scan#/media/File:UPMCEast_CTscan.jpg สบคนวนท 25 ก.พ. 2559


นตยา ศภฤทธ32

http://www.abdentcare.com/dental_xray.php สบคนวนท 25 ก.พ. 2559

Dental X-Ray



http://ari-cn.com/xraymachinemobilexraymachine-c-40_41.htmlสบคนวนท 25 ก.พ. 2559

Portable X-ray



เครองก าเนดรงส ประเภท 3

เครองเอกซเรยตรวจกระเปา

เครองเอกซเรยส าหรบงานวเคราะห โดยอยใน ลกษณะปดมดชด


36

การถายภาพดวยรงสเอกซเพอตรวจสอบกระเปา


Wavelength dispersive X-ray fluorescence spectrometerส าหรบงานวเคราะห

http://www.rigaku.com/en/products/xrf/primus2?gclid=CPSh4PW5kssCFcwWaAod9m4H3A สบคนวนท 25 ก.พ. 2559



4. เครองหมายสญลกษณทางรงส

บรเวณรงส ตองมปายเครองหมายสญลกษณทางรงสพนปายเปนสเหลอง วงกลมตรงกลางและแฉกมสมวงแดง หรอสด ารศมของวงกลมตรงกลางมขนาด 2 เทาของระยะหางจาก วงกลมและแฉก

38

http://www.oaep.go.th/images/news/20120203134110.jpg

เพอใชวางกฎระเบยบภายในหนวยงานทขอใบอนญาตฯ วสดกมมนตรงสและเครองก าเนดรงสการแบงพนทปฏบตงานทางรงส แบงตามปรมาณรงส และ/หรอมโอกาสเกดการเปรอะเปอนทางรงสทผปฏบตงานอาจไดรบดงน ก. พนทควบคม (Controlled Area) : บรเวณทท าใหบคคลมโอกาสไดรบปรมาณรงสสงกวา หรอมคาเทากบ 3 ใน 10 ของขดจ ากดปรมาณรงสส าหรบผปฏบตงานทางรงส

ข. พนทตรวจตรา (Supervised Areas) : บรเวณทมไดเปนพนทควบคม แตมโอกาสท าใหประชาชนทวไป (ไมใชผรบบรการทางการแพทย) ไดรบปรมาณรงสสงกวาขดจ ากด

39

5. บรเวณรงส


IAEA : กจกรรมทปลดออกจากการก ากบดแล ตองไมท าใหประชาชนไดรบรงสเกน 10 µSv/y และการท างานในรอบป คาปรมาณรงสยงผลรายกลม (Collective Effective Dose) ของประชาชนไมเกน 1 ซเวรต-คนใชเฉพาะกากกมมนตรงสทเกดจากวสดกมมนตรงสชนดไมปดผนกทใชในทางการแพทย ศกษาวจย และอตสาหกรรมทไมเกยวกบวฏจกรเชอเพลงนวเคลยร ไมใชกบ sealed sources และกากกมมนตรงสทเกดจากแปรสภาพ NORM (วสดกมมนตรงสในธรรมชาต)

เกณฑปลอดภยนใชเพอระบายกากกมมนตรงสหรอวสดทปนเปอนวสดกมมนตรงสทมคากมมนตภาพต ากวาเกณฑปลอดภย ออกสสงแวดลอม

40

6. เกณฑปลอดภย


กอนระบายออกสสงแวดลอมได ผรบใบอนญาตตองตรวจวดคากมมนตภาพของกากวสดฯ ซงจะตองมคากมมนตภาพตอปรมาณ ต ากวาเกณฑปลอดภยส าหรบของแขง ของเหลว และกาซใน พ.ป.ส.9(4)-ปร.5-01 ของประกาศคณะกรรมการ พ.ป.ส.ฯ

จดท าบนทกขอมลกมมนตภาพรงสทระบายออกไปและตองเกบบนทกไวใหพนกงานเจาหนาท ปส. ตรวจสอบ

แลวจดท ารายงานตอส านกงานปรมาณเพอสนตตามแบบรายงานทก าหนด พรอมผลการตรวจวดคากมมนตภาพ

การระบายกาก/วสดฯ ออกสสงแวดลอม


ผรบใบอนญาต ตองอบรมผปฏบตงานทางรงสกอนการเขาไปปฏบตงานจรง โดยจดอบรมอยางนอยตองครอบคลมหวขอดงนส าหรบผปฏบตงานในพนทตรวจตรา หรอใชวสดกมมนตรงสชนดปดผนก หรอใชเครองก าเนดรงส

- ผลของรงสทไดรบจากทงภายในและภายนอกรางกาย (1 ชม.) - กฎเกณฑและมาตรการเกยวกบการปองกนอนตรายจากรงส (2 ชม.) - พ.ร.บ. พลงงานปรมาณเพอสนต พ.ศ. 2504 กฎกระทรวงฯ กฎระเบยบขององคกรเกยวกบการปองกนอนตรายจากรงสการเกบวสดกมมนตรงส/เครองก าเนดรงสใหปลอดภยวธการท า ทะเบยนประวตของตนก าเนดรงส / รายงานผลการไดรบปรมาณรงสของผปฏบตงาน และการปฏบตในกรณเกดฉกเฉนทางรงส (3 ชม.)

42

7. หลกสตรมาตรฐานในการอบรมบคคลทท างานในบรเวณรงส


ส าหรบผปฏบตงานในพนทควบคม หวขออบรมเชนเดยวกบผปฏบตงานในพนทตรวจตรา และหากมโอกาสเปรอะเปอนรงส ใหเพมหวขอ - การใชตนก าเนดรงสชนดไมปดผนกอยางปลอดภย (1 ชม.) - การช าระความเปรอะเปอนทางรงส (1 ชม. + 1 ชม. ปฏบตการ)

- การจดการกากกมมนตรงส จากการใชตนก าเนดรงสชนดไมปดผนก (1 ชม.) - การขนสงวสดกมมนตรงส (2 ชม.) - หวขออนเพมเตมตามความเหมาะสมและความจ าเปน - กฎระเบยบทแกไข (ถาม)

ผรบอนญาตตองจดฝกอบรมฟนฟความรใหผปฏบตงาน อยางนอย 2 ปตอครง


ตวอยางค าถามทายบท

1. ประกาศคณะกรรมการพลงงานปรมาณเพอสนต เรองมาตรฐานความ ปลอดภยทางรงส พ.ศ. 2549 ออกมาบงคบใชภายใต พ.ร.บ. ใด2. กรณผปฏบตงานไดรบปรมาณรงสเกนก าหนด ใครเปนผรบผดชอบสงสด ตามมาตรการปองกนรงส3. วสดกมมนตรงสแบงตามขนาดของการเปนอนตราย ไดกประเภท และ ประเภทใดทมอนตรายสงสดและต าสด4. อตราสวนความเปนอนตรายค านวณจากคาใด5. วสดกมมนตรงสประเภท 3 มคาอตราสวนความเปนอนตรายเทาใด6. ตามการประยกตใชประโยชนนน เครองฉายรงสและ Gamma Knife ใชวสด กมมนตรงสประเภทใด


ตวอยางค าถามทายบท (ตอ)

7. High/medium dose rate brachytherapy ใชวสดกมมนตรงสประเภทใด8. Fixed industrial gauges และ Portable gauges ใชวสดกมมนตรงสประเภท ใดบาง9. กรณปรบเปลยนประเภทวสดกมมนตรงสเกดจากกรณใดบาง10. หากมการปรบเปลยนประเภทวสดกมมนตรงส ส านกงานปรมาณเพอสนต ตองด าเนนการอยางไร11. เครองก าเนดรงสแบงตามขนาดของการเปนอนตราย ไดกประเภท และ ประเภทใดทมอนตรายสงสดและต าสด12. เครองเรงอนภาคส าหรบงานฉายรงสอตสาหกรรม และเครองเรงอนภาค ส าหรบการตรวจสนคาทดานศลกากร จดเปนเครองก าเนดรงสประเภทใด13. เครองหมายสญลกษณทางรงสมลกษณะอยางไร และน าไปใชเมอใด



14. การแบงพนทปฏบตงานทางรงส มกประเภท อะไรบาง แตละประเภทม ความแตกตางอยางไร 15. กจกรรมทางรงสทปลดออกจาการก ากบดแลตามมาตรการของ IAEA นน ประชาชนบรเวณนนตองไดรบปรมาณรงสไมเกนเทาไร และการท างานใน รอบป มคาปรมาณรงสยงผลรายกลม (Collective Effective Dose) ของ ประชาชนไมเกนเทาไร16. เกณฑปลอดภยตามประกาศคณะกรรมการ พ.ป.ส. ฉบบนใชกบกาก กมมนตรงสทเกดจากวสดกมมนตรงสชนดใด17. ผใดรบผดชอบในการตรวจวดคากมมนตภาพของกากกมมนตรงส และกอน ระบายออกสส งแวดลอมได จะตองมคากมมนตภาพตอปรมาณเปนอยางไร18. เมอมการระบายกากกมมนตรงสออกสส งแวดลอม ผรบใบอนญาตตอง ด าเนนการอยางไร



19. การอบรมผปฏบตงานกอนการเขาไปปฏบตงานทางรงสจรง เปนความ รบผดชอบของผใด 20. หวขอการอบรมส าหรบผปฏบตงานในพนทควบคมมอะไรบาง21. ผรบอนญาตตองจดฝกอบรมฟนฟความรใหผปฏบตงาน อยางนอย กปตอครง

กตตกรรมประกาศ : ผเขยนขอขอบคณคณสรวทย เสมสวสด ทชวยเหลอในการเผยแพร เอกสารนลงในเวบไซตของส านกงานปรมาณเพอสนต


นิตยา ศุภฤทธ์ิ ... · (Fixed industrial gauges)- ... (Well logging...

Documents

Transcript of นิตยา ศุภฤทธ์ิ ... · (Fixed industrial gauges)- ... (Well logging...