Писмо од главниот уредник

REPREZENT JANUARI 1/2013 1

Носител на материјалните права на написите е издавачот. Забрането е препечатување, копирање и

умножување на написите или нивни делови без претходно обезбедена

согласност од издавачот.

ИздавачРАФАЈЛОВСКИ КОНСАЛТИНГ

Сметка210-0522737201-81

во НЛБ Тутунска банка АД - СкопјеДаночен број МК4030998343900

Главен и одговорен уредникД-р Горан Рафајловски

УредникЈасмина РафајловскаИздавачки советВера Рафајловска

М-р Трајан НиколоскиД-р Горан Рафајловски

Јанче ЛековскиД-р Борче ДавитковскиРедакциски одборВојко Рафајловски

Јасмина РафајловскаСтојко ПауновскиМ-р Етем Исени

Софија Јанчева БелчеваТехнички уредникЛеополдина Гаќева

Адресаул. Орце Николов бр. 190

П. фах 710 Скопјеwww.rafajlovski.com.mk

e-mail: reprezent@rafajlovski.com.mk

ТелефониПретплата:

02/3088-900;Економски совети:

078/220-443; 078/220-469;078/385-507

Правни совети:078/385-511

Факс02/3088-912

Печати

ПОЧИТУВАНИ КОМИНТЕНТИ!

Не ка ни е со сре ќа Но ва та 2013 го ди на!Го ди на во ко ја што си те ние тре ба да

се кон со ли ди ра ме и да ра бо ти ме сог лас-но но ви от За кон за вр ше ње на сме тко водс тве ни ра бо ти. Си те Вие што ве ќе имате трај ни уве ре ни ја, ка ко и Вие што има те при-вре ме ни уве ре ни ја има те за кон ска об вр ска за кон ти ну и ра но про фе си о нал но усо вр шу-ва ње од нај мал ку 40 ча са го диш но за ов ла-стен сме тко во ди тел и 30 ча са го диш но за сме тко во ди тел, во спро тив но мо же да ви би дат од зе ме ни уве ре ни ја та од стра на на Ин сти ту тот на сме тко во ди те ли и ов ла -сте ни сме тко во ди те ли. За дол жи тел но то кон ти ну и ра но про фе си о-нал но усо вр шу ва ње ќе го во дат ве ќе поз на ти те и ре но ми ра ни ком па-нии од об ла ста на сме тко водс тво то, а не но во фор ми ра ни ком па нии или ста ри те со ју зи, би деј ќи исто то ќе би де кон тро ли ра но од стра на на Ин сти ту тот.

Од ед на стра на ова прет ста ву ва огром на чест за нас кои се здо-би ва ме со тоа пра во, но и об вр ска кон ти ну и ра но то про фе си о нал но усо вр шу ва ње да го спро ве ду ва ме спо ред мно гу по ви со ки стан дар ди од до се гаш ни те. За тоа ве ру вај те во ква ли те тот и во ком па ни и те кои по ве ќе од де се ти на го ди ни ра бо тат на овој па зар. Но ви те, пр во ќе тре ба да се до ка жат, а по тоа да се здо би јат со тоа пра во. Со ве-ту ва ња та за го диш на та сме тка ќе зна чат одра бо ту ва ње на за дол-жи тел ни от број на го диш ни ча со ви за кои што ќе би де те на вре ме но из ве сте ни.

Спи са ни е то број 1 е се ко гаш мно гу спе ци фич но за ра ди об вр ски-те кои ги има ме на по че то кот на го ди на та, ка ко и огром на та за да-ча око лу под го то вка та на Го диш на та сме тка и Фи нан си ски те из ве-штаи. Трг ну ва ме со за дол жи тел на та ре ги стра ци ја за ДДВ и од би вка на влез ни от ДДВ, из ме ни те и до пол ну ва ња та на За ко нот за ДДВ, ка ко и 15 Фе вру а ри 2013 го ди на рок кој е кра ен за до ста ву ва ње на Го-диш ни от из ве штај за бру то ос тва ре ни те при хо ди - Обра зец ПДД-ГИ. Го диш ни от из ве штај за исп ла те ни те при хо ди при откуп на зем јо дел-ски те про из во ди од фи зич ки ли ца - Обра зец ПДД-ГИ/ОЗП, ка ко и Го-диш ни от из ве штај за уп ла те ни от да нок по за др шка - Обра зец ДД-И.

Го обра бо ту ва ме и Стан дар дот МСС 19 и Од дел 28 од МСФИ за МСЕ - Ко ри сти на вра бо те ни те (пла ти, на до ме сти, бо ну си, пен зии или ко ри сти при пен зи о ни ра ње ка ко и дру ги ко ри сти по пре ста но кот на ра бот ни от од нос, от прем ни ни и слич но). Ме ѓу на род ни те Стан-дар ди за Фи нан си ско Из ве сту ва ње не за вис но од го ле ми на та на друш-тва та се дел од кон ти ну и ра но то про фе си о нал но усо вр шу ва ње.

По чи ту ва ни претп лат ни ци, оче ку вам де ка си те ќе Ве ви дам на со-ве ту ва ња та за го диш на та сме тка, зо што овој пат за ед но ќе трг не-ме на пред во по диг ну ва ње на на ша та сме тко водс тве на стру ка, на она рам ни ште за кое што со го ди ни со ну вав ме.

СРЕЌНИ ПРАЗНИЦИ!Со почит

Д-р Горан Рафајловски

2 REPREZENT JANUARI 1/2013

Содржина

СМЕТКОВОДСТВОСМЕТКОВОДСТВОКОРИСТИ НА ВРАБОТЕНИТЕ - МЕ ЃУ НА РО ДЕН СМЕТКОВОДСТВЕН СТАНДАРД 19 И ОД ДЕЛ 28 ОД МСФИ ЗА МСЕСи те ви до ви на на до ме сто ци што друш тво то ги да ва во раз ме на за ус лу ги те што ги вр шат вра бо те ни те, вклу чу вај ќи ги и ди ре кто ри те и ра ко во-ди те ли те се на ре ку ва ат ко ри сти на вра-бо те ни те.Сме тко водс тве ни от трет ман на ко ри сти те на вра бо те ни те (освен за транс ак ци и те на пла ќа ња врз ос но ва на ак ции) се уре де ни со МСС 19 и Оддел 28 од МСФИ за МСЕ. Ко ри сти те на вра бо те ни те мо же да би дат: кра тко роч ни и дол го роч ни ..........3

ДАНОЦИДАНОЦИИЗМЕНИ И ДОПОЛНУВАЊА НА ЗАКОНОТ ЗА ДДВСо из ме ните на За ко нот за ДДВ со пов ла сте на да ноч на стап ка од 5% да се ода но чу ва про ме тот и уво зот на ма ши ни за авто мат ска обра бо тка на по да то ци и нив ни еди ни ци (комп ју те ри) и тер мал ни сон че ви си сте ми и ком по-нен ти ка ко и про ме тот на: соф твер за ма ши ни за авто мат ска обра бо тка на по да то ци те и нив ни те еди ни ци (комп ју те ри) ...........................................12

ГОДИШНИОТ ИЗВЕШТАЈ ЗА БРУТО ОСТВАРЕНИТЕ ПРИХОДИ ВО 2012 ГОДИНА ОБРАЗЕЦ ПДД - ГИСог лас но За ко нот за пер со нал ни от да нок на до ход исп ла ту ва чи те на при хо ди те за кои се пла ќа акон та ци ја на пер со на лен да нок на до ход по од-би вка се долж ни до 15 Фе в ру а ри 2013 го ди на до УЈП да под не сат Обра зец ПДД-ГИ ...................................21

ГОДИШНИОТ ИЗВЕШТАЈ ЗА УПЛАТЕНИОТ ДАНОК ПО ЗАДРШКА ЗА 2012 ГОДИНА - ОБРАЗЕЦ ДД-ИДо маш ни те прав ни ли ца, до маш ни те фи зич ки ли ца ре ги стри ра ни за вр ше ње на деј ност, стран ски те прав ни ли ца, или стран ски те фи зич ки ли ца (не ре зи ден ти) со по сто ја на де лов на еди ни ца во Ре пуб-ли ка Ма ке до ни ја (исп ла ту ва чи на при хо-ди) има ат об вр ска при се ко ја исп ла та на при хо ди на стран ски те прав ни ли ца да го за др жат и да го уп ла тат да но кот на со од вет на уп лат на сме тка. ..............29

СМЕТКОВОДСТВО

Јасмина Рафајловска

КОРИСТИ НА ВРАБОТЕНИТЕ МЕ ЃУ НА РО ДЕН СМЕТКОВОДСТВЕН СТАНДАРД 19 И ОД ДЕЛ 28 ОД МСФИ ЗА МСЕ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

ДАНОЦИ

Вера Рафајловска

ИЗМЕНИ И ДОПОЛНУВАЊА НА ЗАКОНОТ ЗА ДДВ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Наташа Ристовска

ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕГИСТРАЦИЈА ЗА ДДВ И ОДБИВКА НА ВЛЕЗНИОТ ДДВ ВО ЗАЛИХИТЕ (ОБРАЗЕЦ ДДВ-05/1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Софија Јанчева Белчева

ГОДИШНИОТ ИЗВЕШТАЈ ЗА БРУТО ОСТВАРЕНИТЕ ПРИХОДИ ВО 2012 ГОДИНА ОБРАЗЕЦ ПДД - ГИ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Иван Стојанов

ГОДИШНИОТ ИЗВЕШТАЈ ЗА УПЛАТЕНИОТ ДАНОК ПО ЗАДРШКА ЗА 2012 ГОДИНА ОБРАЗЕЦ ДД-И. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Јасмина Рафајловска

ГОДИШЕН ИЗВЕШТАЈ ЗА ИСПЛАТЕНИ ПРИХОДИ ПРИ ОТКУП НА ЗЕМЈОДЕЛСКИ ПРОИЗВОДИ ОД ФИЗИЧКИ ЛИЦА ЗА 2012 ГОДИНА (ОБРАЗЕЦ ПДД-ГИ/ОЗП) . . . . . . . . . . 33

ДЕВИЗНО РАБОТЕЊЕ

М-р Александар Ивановски РЕГИСТРИРАЊЕ НА ДИРЕКТНИТЕ ИНВЕСТИЦИИ

РЕАЛИЗИРАНИ ОД СТРАНА НА РЕЗИДЕНТИ И НЕРЕЗИДЕНТИ . . . . . . . 37

БАНКИ

Ацо Димитровски МЕТОДОЛОГИЈА

ЗА УТВР ДУ ВА ЊЕ НА АДЕ КВАТ НО СТА НА КА ПИ ТА ЛОТ (ТРЕТ ДЕЛ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

БУЏЕТИ И БУЏЕТСКИ КОРИСНИЦИ

Бранислав Гулев ПРЕСМЕТКА НА АМОРТИЗАЦИЈА

И РЕВАЛОРИЗАЦИЈА КАЈ БУЏЕТСКИТЕ КОРИСНИЦИ. . . . . . . . . . . . . . . 60

CONTENT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Сметководство

REPREZENT JANUARI 1/2013 3

Си те ви до ви на на до ме сто ци што друш тво то ги да ва во раз ме на за ус лу ги те што ги вр шат вра бо те ни те, вклу чу вај ќи ги и ди ре кто ри те и ра ко во ди те ли те се на ре ку ва ат ко ри сти на вра бо те ни те.

Сме тко водс тве ни от трет ман на ко ри сти те на вра бо те ни те (освен за транс ак ци и те на пла ќа-ња врз ос но ва на ак ции) се уре де ни и тоа за:

• Сред ни те и го ле ми друш тва со Ме ѓу на род-ни от Сме тко водс твен Стан дард 19 - Ко ри сти на вра бо те ни те (во на та мош ни от текст: МСС 19);

• Ма ли те и ми кро друш тва со Од дел 28 од Ме ѓу на род ни от Стан дард за Фи нан си ско Из ве-сту ва ње за Ма ли и Сред ни Ен ти те ти (во на та-мош ни от текст: Од дел 28).

Ко ри сти те на вра бо те ни те мо же да би дат: кра тко роч ни и дол го роч ни.

Кра тко роч ни те ко ри сти за вра бо те ни те се ме рат спо ред не ди скон ти ран из нос кој се оче-ку ва да би де пла тен во раз ме на за ус лу га та.

Об вр ски те што про из ле гу ва ат од пла но ви за де фи ни ра ни ко ри сти по пре ста нок на ра-бот ни от од нос и дру ги дол го роч ни ко ри сти на вра бо те ни те се ме рат со од зе ма ње на об је-ктив на та вред ност на да ту мот на из ве сту ва ње од средс тва та на пла нот (до кол ку по сто јат) од се гаш на та вред ност на нив ни те об вр ски во сог лас ност со пла но ви те на де фи ни ра ни те ко-ри сти или дру ги ше ми за дол го роч ни ко ри сти на вра бо те ни те на да ту мот на из ве сту ва ње.

Во овој на пис се оп фа те ни ос нов ни те прин-ци пи на ме ре ње на ко ри сти те на вра бо те ни те сог лас но МСС 19 и Од дел 28 од МСФИ за МСЕ.

Јасмина РАФАЈЛОВСКА

КОРИСТИ НА ВРАБОТЕНИТЕ - МЕ ЃУ НА РО ДЕН СМЕТКОВОДСТВЕН СТАНДАРД 19 И ОД ДЕЛ 28 ОД МСФИ ЗА МСЕ

јал но оси гу ру ва ње, пла те ни го диш ни од мо ри и пла те ни отсус тва по ра ди бо ле ду ва ње, учес тво во до би вка та и бо ну си (до кол ку тре ба да се пла-тат во рам ки те на два на е сет ме се ци од кра јот на пер и о дот) и не мо не тар ни ко ри сти (ка ко што е здрав стве на за шти та, до му ва ње, авто мо бил и бесп лат ни или суб вен ци о ни ра ни до бра или ус лу ги) за по стој ни те вра бо те ни;

б) Ко ри сти по пре ста нок на ра бот ни от од нос ка ко пен зии, дру ги пен зи ски ко ри сти, жи вот но оси гу ру ва ње по пре ста нок на ра бот ни от од нос и здрав стве на за шти та по пре ста нок на ра бот-ни от од нос;

в) Дру ги дол го роч ни ко ри сти за вра бо те ни те, вклу чу вај ќи отсус тва по дол го го диш на служ-ба или отсус тво по опре де лен број на го ди ни, ју би леј ни или дру ги ко ри сти за дол го го диш на служ ба, ко ри сти за ра ди дол го роч на ин ва лид-ност и, до кол ку не се пла ќа ат це лос но во те кот на два на е сет ме се ци пос ле кра јот на пер и о дот, учес тва во до би вка, бо ну си и од ло же ни при ма-ња;

г) От прем ни ни, што прет ста ву ва ат ко ри сти на вра бо те ни те што тре ба да се пла тат ка ко ре-зул тат на:• Од лу ка на друш тво то да го пре ки не ра бот ни-от од нос на вра бо те ни от, пред во о би ча е ни от да тум на пен зи о ни ра ње; или

• Од лу ка на вра бо те ни от да при фа ти до бро-вол но за ми ну ва ње ка ко тех но ло шки ви шок во раз ме на за тие ко ри сти.

Би деј ќи се ко ја ка те го ри ја иден ти фи ку ва на од (а) до (г) по го ре има раз лич ни ка ра кте ри сти ки, стан-дар ди те вос по ста ву ва ат по себ ни ба ра ња за се ко ја ка те го ри ја.

Ко ри сти те за вра бо те ни те на кои се при ме ну ва МСС 19 и Од дел 28 ги вклу чу ва ат оние кои се обез-бе де ни или:

(a) Спо ред фор мал ни пла но ви или дру ги фор-мал ни до го во ри, по ме ѓу не кое друш тво и вра бо те ни те ка ко по е дин ци, гру па на вра бо те ни или нив ни прет став ни ци.

1. ДЕ ЛОК РУГ НА ПРИ МЕ НА

Сог лас но точ ка та 4 од МСС 19 и точ ка та 28.1 од Од дел 28, ко ри сти те за вра бо те ни те вклу чу ва ат:

а) Кра тко роч ни ко ри сти за вра бо те ни те, ка ко што се пла ти, над ни ци и при до не си за со ци-

Сметководство

4 REPREZENT JANUARI 1/2013

(б) Спо ред за кон ски ба ра ња, или пре ку аранж-ма ни во деј но ста, спо ред кои од друш тва та се ба ра да при до не сат во на ци о нал ни те, др жав-ни те, пла но ви те во деј но ста или дру ги пла но ви за по ве ќе ра бо то да ва чи.

(в) Спо ред не фор мал ни пра кти ки од кои про-из ле гу ва из ве де на об вр ска. Не фор мал ни те пра кти ки соз да ва ат из ве де на об вр ска ко га друш-тво то не ма ре ал на ал тер на ти ва, освен да пла ти ко ри сти за вра бо те ни те. При мер, на из ве де на об вр ска е ко га со про ме на во не фор мал ни те пра кти ки на друш тво то ќе се при чи ни не при фат-ли ва ште та на не го ви от од нос со вра бо те ни те.

Ко ри сти за вра бо те ни те вклу чу ва ат ко ри сти кои им се обез бе ду ва ат на вра бо те ни те или на од нив за вис-ни ли ца и мо же да би дат под ми ре ни со пла ќа ња (или со обез бе ду ва ње на до бра или ус лу ги) кои се вр шат ди рект но на вра бо те ни те, на нив ни те со пруж ни ци, де ца или на дру ги од нив за вис ни ли ца, или на дру ги ка ко на при мер, оси гу ри тел ни друш тва.

Вра бо те ни от мо же да ра бо ти во не кое друш тво со пол но ра бот но вре ме, скра те но ра бот но вре ме, по сто ја но, на по вре ме на или при вре ме на ос но ва. За це ли те на стан дар ди те, тер ми нот вра бо те ни вклу чу ва и ди ре кто ри и друг ра ко во ден пер со нал.

2. ДЕ ФИ НИ ЦИИ

Во точ ка та 7 од МСС 19 се де фи ни ра ни одре де ни тер ми ни со одре де ни зна че ња (Од дел 28 не со др жи де фи ни ции, но и за овој Од дел одре де ни те тер ми ни има ат исто зна че ње):

Ко ри сти за вра бо те ни те се си те фор ми на на до-ме сток кои ги да ва друш тво то во за ме на за из вр ше на ус лу га од стра на на вра бо те ни те.

Кра тко роч ни ко ри сти за вра бо те ни те се ко ри сти за вра бо те ни те (освен от прем ни на та) кои дос пе ва ат за под ми ру ва ње во рам ки те на два на е сет ме се ци по кра јот на пер и о дот во кој вра бо те ни те ја из вр ши ле по вр за на та ус лу га.

Ко ри сти по пре ста нок на ра бот ни от од нос се ко-ри сти за вра бо те ни те (освен от прем ни на та) кои тре ба да се пла тат по пре ста но кот на ра бот ни от од нос.

Пла но ви за ко ри сти по пре ста нок на ра бот ни от од нос се фор мал ни или не фор мал ни аранж ма ни спо-ред кои друш тво то обез бе ду ва ко ри сти по пре ста нок на ра бот ни от од нос за еден или по ве ќе вра бо те ни.

Пла но ви за де фи ни ра ни при до не си се пла но ви за ко ри сти по пре ста нок на ра бот ни от од нос спо ред кои друш тво то пла ќа фикс ни при до не си во не кое по-себ но друш тво (фонд) и не ма да има за кон ска или из ве де на об вр ска да пла ќа до пол ни тел ни при до не си до кол ку фон дот не рас по ла га со до вол но средс тва да ги исп ла ти си те ко ри сти за вра бо те ни те во вр ска со нив на та ус лу га во те ков ни от и прет ход ни те пер и о ди.

Пла но ви за де фи ни ра ни ко ри сти се пла но ви за ко ри сти по пре ста нок на ра бот ни от од нос освен пла-но ви за де фи ни ра ни при до не си.

Пла но ви на по ве ќе ра бо то да ва чи се пла но ви за де фи ни ра ни при до не си (освен др жав ни те пла но ви) или пла но ви за де фи ни ра ни ко ри сти (освен др жав-ни те пла но ви) кои:

(a) Ги здру жу ва ат средс тва та уп ла те ни ка ко при-до не си од стра на на раз ни друш тва кои не се под за ед нич ка кон тро ла.

(б) Ги ко ри стат тие средс тва за да обез бе дат ко ри сти за вра бо те ни те во по ве ќе од ед но друш тво, та ка што ни во то на при до не си и ко ри сти се утвр ду ва-ат не за вис но од иден ти те тот на друш тво то кое ги вра бо ту ва ра бот ни ци те за кои ста ну ва збор.

Оста на ти дол го роч ни ко ри сти за вра бо те ни те се ко ри сти за вра бо те ни (освен ко ри сти по пре ста нок на ра бот ни от од нос и от прем ни ни те) кои не дос пе ва ат за пла ќа ње во рам ки те на два на е сет ме се ци по кра јот на пер и о дот во кој вра бо те ни те ја из вр ши ле по вр за на та ус лу га. От прем ни ни се ко ри сти за вра бо те ни те кои тре ба да се пла тат ка ко ре зул тат на или:

(a) Од лу ка на друш тво то да го пре ки не ра бот ни от од нос на не кој вра бо тен пред во о би ча е ни от да тум на пен зи о ни ра ње.

(б) Од лу ка на вра бо те ни от да при фа ти до бро вол но за ми ну ва ње ка ко тех но ло шки ви шок во за ме на за овие ко ри сти.

Сметководство

REPREZENT JANUARI 1/2013 5

Стек на ти ко ри сти за вра бо те ни те се ко ри сти за вра бо те ни те кои не за ви сат од ид но вра бо ту ва ње.

Се гаш на вред ност на об вр ска за де фи ни ра-ни ко ри сти е се гаш на та вред ност, пред од зе ма ње на би ло кои средс тва на пла нот, на оче ку ва ни ид ни пла ќа ња по треб ни да се под ми ри об вр ска та ко ја про-из ле гу ва од ус лу га та на вра бо те ни от во те ков ни от и прет ход ни те пер и о ди.

Тро шок за те ков на ус лу га е зго ле му ва ње то на се гаш на та вред ност на об вр ска та за де фи ни ра ни ко-ри сти ко ја про из ле гу ва од ус лу га та на вра бо те ни от во те ков ни от пер и од.

Тро шок за ка ма та е зго ле му ва ње, во те кот на пер-и о дот, на се гаш на та вред ност на об вр ска та за де фи ни-ра ни ко ри сти кое про из ле гу ва од фа ктот што ко ри сти те се еден пер и од поб ли ску до нив но то под ми ру ва ње.

3. КРА ТКО РОЧ НИ КО РИ СТИ ЗА ВРА БО ТЕ НИ ТЕ

Сог лас но точ ки те 8 и 9 од МСС 19 и точ ка та 28.4 од Од дел 18 кра тко роч ни ко ри сти за вра бо те ни-те вклу чу ва ат:

а) Пла ти, над ни ци и при до не си за со ци јал но оси-гу ру ва ње;

б) Кра тко роч ни пла те ни отсус тва (ка ко што се пла те ни го диш ни од мо ри и пла те ни отсус тва по ра ди бо ле ду ва ње), ка де што на до ме сто кот за отсус тва та се оче ку ва да дос пее за под ми ру ва ње во рам ки те на два на е сет ме се ци по кра јот на пер и о дот во кој вра бо-те ни от ја из вр шил по вр за на та ус лу га;

в) Учес тво во до би вка та и об вр ски за бо ну си во рам ки те на два на е сет ме се ци по кра јот на пер и о дот во кој вра бо те ни те ја из вр шу ва ле по вр за на та ус лу га;

г) Не мо не тар ни ко ри сти (ка ко што се здрав стве на за шти та, до му ва ње, авто мо бил, суб вен ци о ни ра ни те до бра или ус лу ги) за по стој ни те вра бо те ни.

Оп што зе ме но, сме тко водс тво то за кра тко роч ни ко ри сти за вра бо те ни те е ед но став но по ра ди тоа што не се по треб ни акту ар ски прет по ста вки за ме ре ње на об вр ска та или тро шо кот и не по стои мож ност за би ло ка ква акту ар ска до би вка или за гу ба. По на та му, кра тко роч ни те об вр ски за ко ри сти за вра бо те ни те се ме рат на не ди скон ти ра на ос но ва.

3.1. Приз на ва ње и ме ре ње

Сог лас но точ ка та 10 од МСС 19 и точ ка та 28.3 од Од дел 28 ко га не кој вра бо тен му пру жил ус лу га на

друш тво то за вре ме на прес ме тков ни от пер и од, друш-тво то тре ба да го приз нае не ди скон ти ра ни от из нос на кра тко роч ни те ко ри сти за вра бо те ни кои се оче ку ва да се пла тат во раз ме на за таа ус лу га:

а) Ка ко об вр ска (прес ме та на об вр ска), по од зе ма ње на би ло ка кви из но си кои се ве ќе пла те ни. До кол ку ве ќе пла те ни от из нос го над ми ну ва не ди скон ти ра ни от из нос на ко ри сти те, друш тво то тре ба да го приз нае тој ви шок ка ко средс тво (од на пред пла тен тро шок) до из но сот до кој претп ла та та ќе во ди кон, на при мер, на ма лу ва ње на ид ни те пла ќа ња или ре фун ди ра ње на го то ви на.

б) Ка ко рас ход, освен ако не кој друг стан дард ба ра или доз во лу ва вклу чу ва ње на ко ри сти те во на бав на та вред ност на не кое средс тво (на при мер, МСС 2 или Од дел 13 - За ли хи и МСС 16 или Од дел 17 - Нед виж-но сти, по строј ки и опре ма).

4. КО РИ СТИ ПО ПРЕ СТА НОК НА РА БО ТЕН ОД НОС

Пла но ви те за ко ри сти по пре ста нок на ра бот ни от од нос се кла си фи ци ра ат ка ко пла но ви за де фи ни ра ни на до ме сти или пла но ви за де фи ни ра ни ко ри сти.

4.1. Ос нов ни прин ци пи на пла но ви теза де фи ни ра ни ко ри сти

Со цел да се раз бе ре сме тковoдстве ни от трет ман на пла но ви те за де фи ни ра ни ко ри сти во фи нан си ски те из ве шта и те на друш тво то (ра бо то да вач), осо бе но е важ но да се има во пред вид ка кво е вли ја ни е то на пла-но ви те за де фи ни ра ни ко ри сти врз ра бо то да ва чот.

Функ ци о ни ра ње то на пла но ви те за де фи ни ра ни ко ри сти е не за вис но од (друш тво то) ра бо то да ва чот и со од вет но на на ве де но то, пла но ви те за де фи ни ра ни ко ри сти рас по ла га ат со свои средс тва и об вр ски кон ко рис ни ци те на пла но ви те (вра бо те ни те кај друш тво то). Ка ко ре зул тат на тоа средс тва та и об вр ски те на пла но-ви те за де фи ни ра ни ко ри сти се иск лу че ни од Из ве шта-јот за фи нан си ска та со стој ба на ра бо то да ва чот.

Ме ѓу тоа, ра бо то да ва чот има об вр ска да фи нан си ра би ло ка ков ку сок на фи нан си ски средс тва во пла но ви те за де фи ни ра ни ко ри сти (и исто та ка има и “пра во” на би ло ка ков ви шок на фи нан си ски средс тва). Не то де фи-ци тот (или су фи ци тот) пре ста ву ва раз ли ка та по ме ѓу:

Об је ктив на та вред ност на средс тва та на пла нот, фи нан си ски те ин ве сти ции и дру ги те ин ве сти ции, и

Ид ни те об вр ски на ше ма та за обез бе ду ва ње на ко ри сти за вра бо те ни те (чле но ви те на пен зи ска та ше-

Сметководство

6 REPREZENT JANUARI 1/2013

ма), глав но во фор ма на пен зии по пен зи о ни ра ње то: овие ид ни об вр ски се дол го роч ни и исти те се ди скон-ти ра ат, од нос но све ду ва ат на се гаш на та вред ност.

Раз ли ка та по ме ѓу прет ход но на ве де ни те два из но-са се при ка жу ва во Из ве шта јот за фи нан си ска со стој ба на друш тво то (ра бо то да ва чот) ка ко дол го роч на об вр-ска или дол го роч но средс тво.

4.2. Про ме ни во об је ктив на та вред ностна средс тва та на пла нот

Об је ктив на та вред ност на средс тва та на пла но вите на де фи ни ра ни те ко ри сти се ме ну ва се ко ја го ди на и тоа:

се зго ле му ва ка ко ре зул тат на ос тва ре ни от при-но сот од средс тва та во сопс тве ност на пла нот, ка ко и при но сот од ре а ли зи ра ни те фи нан си ски вло жу ва ња. Средс тва та на пла нот исто та ка се зго ле му ва ат и ка ко ре зул тат на уп ла та та на при до не си во те ков на та го ди-на од стра на на вра бо те ни те (чле но ви те на пла нот).

се на ма лу ва ка ко ре зул тат на фа ктич ки те исп-ла ти на ко ри сти те од пла нот, на при мер исп ла ти на пен зии на вра бо те ни те кои ги ис пол ни ле ус ло ви те за пен зи о ни ра ње.

4.3. Про ме ни во се гаш на та вред ностна об вр ски те на пла нот

Се гаш на та вред ност на об вр ски те на пла нот исто та ка се ме ну ва се ко ја го ди на. Име но:

Об вр ски те се на ве де ни ка ко се гаш на вред ност, та ка што се ко ја го ди на дел од ди скон тот се ко ре ги ра и се гаш на та вред ност на об вр ски те се зго ле му ва;

Об вр ски те исто та ка се зго ле му ва ат ка ко што вра бо те ни те, кои во мо мен тот се чле но ви на пла но ви-те, до би ва ат по го лем број на пен зи ски ов ла сту ва ња со обез бе ду ва ње на по ве ќе ус лу ги oд вра бо те ни от. Тро-шо ци те за те ков ни ус лу ги (и тро шо ци те за ми на ти ус-лу ги, об јас не ти по доц на) се до да ва ат на об вр ски те;

Об вр ски те за пла нот се на ма ле ни за фа ктич ки-те исп ла ти на ко ри сти те од пла нот, ка ко исп ла та на пен зи ја до чле но ви те кои се се га пен зи о ни ра ни. Ова е по ра ди тоа што исп ла ти те на ко ри сти те прет ста ву ва ат на ми ру ва ње на дел од об вр ски те во ше ма та.

4.4. Раз ли ки од акту ар ска та прес ме тка

По стои ед на до пол ни тел на комп ли ка ци ја. Оче ку ва-на та вред ност на средс тва та на ше ма та, на кра јот на

го ди на та де лум но за ви си од прет по ста вки те на пра ве-ни од стра на на про це ни те ли те за по вра тот на средс-тва та од пла нот во те кот на го ди на та. Овие фа ктич ки оче ку ва ња или прет по ста вки обич но се по греш ни, во по ма ла или по го ле ма ме ра.

Слич но, се гаш на та вред ност на об вр ски те на пла нот за ви си од прет по ста вки те на про це ни те ли те за фа кто ри те, ка ко на при мер, жи вот ни от век на пен-зи о ни ра ни те чле но ви на пла нот. Овие прет по ста вки, исто та ка, мо жат да се про ме нат. Ко га ќе се про ме нат акту ар ски те прет по ста вки, ќе се по ја ви акту ар ска до-би вка или за гу ба ко ја ќе вли јае на об вр ски те на ра бо-то да ва чот кон пла нот за де фи ни ра ни ко ри сти.

4.5. Сме тко водс твен трет ман напла но ви те за де фи ни ра ни ко ри сти

Фа зи на сме тко водс тве ни от трет ман

Се ко ја го ди на, оче ку ва ни от ви шок или ку сок/не до-ста ток во об вр ски те на ра бо то да ва чот за де фи ни ра-ни те ко ри сти на пен зи ски от фонд мо ра од но во да се про це ни. Mора да се пре зе мат след ни ве че ко ри, за да се на пра ви оваа про цен ка:

Да се за поч не со средс тва та на пен зи ски от план и се гаш на та вред ност на ид ни те об вр ски, на по че то кот на фи нан си ска та го ди на

Да се прес ме та ат средс тва та на пла нот и се гаш-на та вред ност на ид ни те об вр ски на кра јот од фи нан-си ска та го ди на, до кол ку фа ктич ки те прес ме тки би ле точ ни. Осо бе но, да прет по ста ви ме де ка ди сконт на та стап ка е точ на и де ка оче ку ва на та стап ка на по врат на ин ве сти ци и те на фон дот е исто та ка точ на.

1За да се прес ме та кои би би ле средс тва та на пла-нот, врз ос но ва на овие прет по ста вки, по треб на е след на ва прес ме тка:

Средс тва та на пен зи ски от план на по че то кот на го ди на та

А

Плус: Оче ку ван по врат од ин ве сти ци и те на фон дот на по че то кот на го ди на та

B

Плус: При до не си п ла те ни на фон дот C

Ми нус: Ко ри сти исп ла те ни од фон дот (D)

Оче ку ва ни средс тва на пен зи ски от план на кра јот од го ди на та A+B+C-D

2За да се прес ме та ко ја би би ла оче ку ва на та сегаш-на вред ност на по сто еч ки те ид ни об вр ски на пла-нот, по треб на е след на ва прес ме тка:

Сметководство

REPREZENT JANUARI 1/2013 7

Се гаш на та вред ност на об вр ски те напен зи ски от план на по че то кот на го ди на та

Плус: Ди скон ти ра на та вред ност на овиеоб вр ски за ед на го ди на А

= Се гаш на та вред ност на об вр ски те x Ди сконт на стап ка % B

(Ова е по ра ди фа ктот што об вр ски те сеед на го ди на поб ли ску, та ка да се гаш на тавред ност е по ви со ка)

Плус: Тро шо ци за те ков ни ус лу ги C

Ми нус: Ко ри сти исп ла те ни од фон дот(= исп ла те ни об вр ски) (D)

Оче ку ва на та се гаш на вред ност на об вр ски те на пен зи ски от план на кра јот на го ди на та A+B+C-D

Овие прес ме тки ја обез бе ду ва ат оче ку ва на та по-зи ци ја на пен зи ски от план на кра јот на го ди на та и оче ку ва ни от ви шок или ку сок.

Про це ни те лот мо ра да до ста ви те ков на про цен-ка, на кра јот од го ди на та, за фа ктич ка та вред ност на средс тва та на пла нот, пос лед на про цен ка на се гаш на-та вред ност на по сто еч ки те и ид ни об вр ски и те ков на про цен ка на ви шо кот или ку со кот на пла нот

Во до би вка та или за гу ба та за го ди на та во из ве шта-и те на ра бо то да ва чот, след ни ве ста вки се зе ме ни ка ко тро шо ци или ко ри сти:

во 000 денариПриз на е ни во до би вка та или за гу ба та

Тро шо ци за те ков ни и ми на ти ус лу ги: рас-хо ди (X)

Тро шо ци за ка ма та (ко рек ци ја на ди скон тот, ви ди по го ре): рас хо ди

(X)

Оче ку ван по врат на средс тва та на пла нот (ви ди по го ре): ко рист X

Акту ар ска до би вка или за гу ба (или дел од тоа): исто то е об јас не то по доц на X или (X)

Овој сме тко водс твен трет ман нај до бро мо же да се об јас ни пре ку:

След на та ин фор ма ци ја се од не су ва на пла нот за де фи ни ра ни ко ри сти на Друш тво то А за го ди-на та ко ја за вр шу ва на 31 Де кем ври 2012:

во 000 де на риНа 1 Ја ну а ри 2012

Об је ктив на вред ност на средс тва та на пла нот 900

Се гаш на вред ност на об вр ски те на пла нот 1.850

Не по сто јат не приз на е ни акту ар ски раз ли ки

Во те кот на 2012

Тро шок за те ков на ус лу га 90

При до не си исп ла те ни во пла нот 150

Ко ри сти исп ла те ни од пла нот 60

Акту ар ски прет по ста вки

Ди сконт на стап ка 11%

Оче ку ван по врат на средс тва та на пла нот 3%

Не то акту ар ско вред ну ва ње на 31 Де кем-ври 2012

Об је ктив на вред ност на средс тва та на пла нот 850

Се гаш на вред ност на об вр ски те на пла нот 1.960

Че кор 1: По чет на по зи ци ја

На по че то кот на го ди на та по стои де фи цит во пла-нот од 950.000 де на ри по ра ди фа ктот што средс тва та од пла нот (900.000 де на ри) се по ма ли од се гаш на та вред ност на оче ку ва ни те ид ни об вр ски (1.850.000 де на ри).

Исти те 950.000 де на ри мо ра да се при ка жат ка ко об вр ска во Из ве шта јот за фи нан си ска та со стој ба на друш тво то. Ова е об вр ска ко ја друш тво то ја има нас-пре ма пен зи ски от план. (Средс тва та и об вр ски те на фон дот се чу ва ат во по себ но пен зи ско друш тво и не се при ка жу ва ат во Из ве шта јот за фи нан си ска та со стој ба на друш тво то. Са мо ку со кот е при ка жан ка ко об вр ска во из ве шта и те на друш тво то).

Че кор 2: Усог ла су ва ње со по доц не жен да тум

Прет по ста вки те на про це ни те лот за ди сконт на та стап ка и вра ќа ње то на ин ве сти ци и те, фа ктич ки те па-рич ни исп ла ти во и од пен зи ски от фонд и тро шо кот за те ков на ус лу га се упо тре бу ва ат за да пре не се по чет на-та по зи ци ја на по че то кот од го ди на та под прет по ста вка де ка прет по ста вки те на про це ни те лот се точ ни. Ова ќе го да де из но сот за оче ку ва ни от ви шок или ку сок на кра јот на го ди на та.

При мер:

Сметководство

8 REPREZENT JANUARI 1/2013

КНИ ЖЕ ЊЕ:

во 000 де на ри

Опис Ра бот ни бе ле шки

По зи ци ја на фон дот

По зи ци ја на друш-тво тоНе то

Об вр-ски

Сред-ства

На по че то котна го ди на та (1.850) 900 (950)

1. Тро шок за ка ма та 1.850.000 x 11% (204) (204)

2. Ос тва ре на ка ма та 900.000x 3% 27 27

3. Тро шок за те ков на ус лу га Да де но (90) (90)

4. Исп ла те ни при до не си Да де но 150 150

5. Исп ла те ни ко ри сти Да де но 60 (60) 0

Оче ку ва на со стој ба на кра јот од го ди на та (2.084) 1.017 (1.067)

Бе ле шки

(1) На кра јот на го ди на та, ид ни те пен зи ски исп ла ти се ед на го ди на поб ли ску и за поч ну ва ко рек ци-ја та на ди скон тот. Би деј ќи об вр ска та е ди скон-ти ра на на 11%, 1.850.000 де на ри на по че то кот на го ди на та се ко ре ги ра на 11%. Се гаш на та вред ност на об вр ска та се зго ле му ва за 204.000 де на ри (1.850.000 × 11%) и ова прет ста ву ва ку сок/де фи цит на друш тво то.

(2) Средс тва та во пла нот се оче ку ва ше да ге не ри-ра ат по врат од 3% во те кот на го ди на та и ова ќе го на ма ли де фи ци тот на друш тво то за 27.000 де на ри.

(3) Вра бо те ни те кои из вр ши ле до пол ни тел ни ра бо ти, нив ни те ид ни пен зи ски ко ри сти ќе се зго ле мат. Тро шо кот за те ков на ус лу га го реф-ле кти ра зго ле му ва ње то на де фи ци тот/ку со кот по ра ди овие ви со ки пен зи ски исп ла ти.

(4) Друш тво то исп ла ти ло па рич ни средс тва во фон дот во те кот на го ди на та, со што се на ма-лил де фи ци тот.

(5) Од пла нот е исп ла те но на чле но ви те кои се пен зи о ни ра ни. Тоа го пра ви со про даж ба на дел од ин ве сти ци и те со цел да под ми ри дел од об вр ска та. Оваа транс ак ци ја не ма ни ка ков ефект врз друш тво то.

По пре но сот по зи ци ја та на по че то кот на го ди на та, де фи ци тот/ку со кот на пла нот се зго ле мил од 950.000 де на ри на 1.067.000 де на ри, што прет ста ву ва зго ле-

му ва ње од 117.000 де на ри. Ова зго ле му ва ње е при-ка жа но во Би лан сот на ус пех (Из ве штај за се оп фат на до би вка), ка ко тро шок за го ди на та. За оваа транс ак-ци ја спро ве де но е след но во:

435 - Дол го роч ни ко ри стиза ре зер ви ра њана вра бо те ни те ........................267.000273 - Ре зер ви ра ња за ко ри сти

на вра бо те ни те ........................... 117.000100 - Сме тка .........................................150.000

Ре зер ви ра ња за тро шо циза ко ри сти на вра бо те ни

Че кор 3: Раз ли ка од акту ар ска та прес ме тка

Со пре не су ва ње на пен зи ска та по зи ци ја, ко ристеј ќи ги прес ме тки те на про це ни те лот, оче ку ва ни от де фи-цит на кра јот од го ди на та из не су ва ше 1.067.000 де на-ри. Ме ѓу тоа, но во то акту ар ско вред ну ва ње на кра јот од го ди на та по ка жу ва де ка фа ктич ки от де фи цит во мо мен тот е про це нет на 1.110.000 (1.960.000 се гаш на вред ност на об вр ски те ми нус 850.000 де на ри вред ност на средс тва та на пла нот).

По стои не об јас не та раз ли ка од 43.000 де на ри (1.110.000 - 1.067.000). Иста та е на ре че на "раз ли ка од акту ар ска та прес ме тка".

во 000 де на ри

Опис Ра бот ни бе ле шки

По зи ци ја на фон дот

По зи ци ја на друш-тво тоНе то

Об вр-ски

Средс-тва

На по че то котна го ди на та (1.850) 900 (950)1. Тро шок за ка ма та 1.850.000

x 11% (204) (204)

2. Ос тва ре на ка ма та 900.000x 3% 27 27

3. Тро шок за те ков на ус лу га (90) (90)

4. Исп ла те ни при до не си 150 150

5. Исп ла те ни ко ри сти 60 (60) 0

Оче ку ва на со стој ба на кра јот од го ди на та (2.084) 1.017 (1.067)Раз ли ка од акту ар ска та прес ме тка 124 (167) (43)Фа ктич ка со стој ба на 31 Де кем ври 2012 (1.960) 850 (1.110)

Сметководство

REPREZENT JANUARI 1/2013 9

КНИ ЖЕ ЊЕ:

Ко га ќе се ажу ри ра акту ар ска та про цен ка на кра јот од се ко ја го ди на, се откри ва ат гре шки те во ори ги нал-ни те про цен ки. Акту ар ска та про цен ка е зас но ва на на број ни прет по ста вки, и со тек на вре ме, фа ктич ки те ре зул та ти мож но е да не од го ва ра ат на на пра ве ни те прет по ста вки.

Во овој При мер, про це ни те лот прет по ста вил де ка средс тва та ќе ге не ри ра ат по врат од 3%. На кра јот од 2012 изг ле да де ка тие ге не ри ра ле по врат по мал од 3 %, по ра ди фа ктот што про цен ка та на фа ктич ки те средс тва на кра јот од го ди на та е зна чи тел но по ни ска од пред ло же на та. Раз ли ка та од акту ар ска та прес ме-тка мо ра да би де прес ме та на.

4.6. Сме тко водс твен трет манна раз ли ка та од акту ар ска та прес ме тка

Стан дар ди те овоз мо жу ва три мож ни сме тко водс тве-ни трет ма ни на раз ли ка та од акту ар ска та прес ме тка:

а) Це лос но при ка жу ва ње на раз ли ка тапре ку Би лан сот на ус пех(Из ве шта јот за се оп фат на до би вка)

Раз ли ка та од акту ар ска та прес ме тка да би де еви-ден ти ра на во до би вка та или за гу ба та (Би лан сот на ус пех) во мо мен тот, со што би се усог ла сил пен зи ски от де фи цит во Из ве шта јот за фи нан си ска та со стој ба на друш тво то.

Во прет ход ни от При мер акту ар ска та раз ли ка мо же да се от пи ше ка ко тро шок од 43.000 де на ри во 2012 го ди на, а об вр ска та на друш тво то спре ма пен зи ски от план ќе би де при ка жа на во Из ве шта јот за фи нан си-ска та со стој ба во из нос од 1.110.000 де на ри.

Во друш тво то ќе се спро ве де след но во:

435 - Дол го роч ни ко ри стиза ре зер ви ра њана вра бо те ни те ..........................43.000273 - Ре зер ви ра ња за

ко ри сти на вра бо те ни те ...............43.000Раз ли ка по акту ар ски прес ме тки

б) Ко ри дор при стап

Сме тко водс тве ни от трет ман во прет ход на та ва ри-јан та ќе до ве де до го ле ми ва ри ја ции во Фи нан си ски от

из ве штај за до би вка та и за гу ба та на друш тво то од ед на го ди на во дру га, по ра ди фа ктот што раз ли ка та од акту ар ска та прес ме тка мо же да би де до ста го-ле ма. Про це ни те ли те мо жат да ги сме нат нив ни те прет по ста вки дра стич но (на при мер, отка ко "па ѓа ње-то" на па зар ни от ка пи тал ја на ма ли ло вред но ста на ин ве сти ци и те во пла нот, или отка ко про це ни те лот ја зго ле мил про цен ка та на жи вот ни от век на пен зи о ни-ра ни те вра бо те ни).

До кол ку по стои го ле ма раз ли ка од акту ар ска та прес ме тка, се ко ја го ди на, друш тво то со ста бил на не то до би вка, мо же да из ве сту ва за до би вка та ко ја флу кту и ра се ко ја го ди на. Раз ли ки те од акту ар ска та прес ме тка мо жат да го со кри јат опе ра тив ни от пер-фор манс на друш тво то.

Со тек на вре ме, по вол ни те и не по вол ни те раз ли ки од акту ар ска та прес ме тка мо жат во го ле ма ме ра да се ану ли ра ат ед на со дру га.

Ка ко ре зул тат на тоа, стан дар ди те доз во лу ва ат упо тре ба на тест за ма те ри јал ност, на ре чен "ко ри дор при стап", со цел да опре де ли кол кав дел (до кол ку по-стои) тре ба да се приз нае во до би вка та или за гу ба та (Би лан сот на ус пех) се ко ја го ди на. Друш тво то мо же да од лу чи да усвои "ко ри дор при стап" ка ко сво ја сме тко водс тве на по ли ти ка. Ко га ќе го усвои "ко ри дор при ста пот", единс тве на та раз ли ка од акту ар ска та прес ме тка вне се на во Би лан сот на ус пех е де ка дел од раз ли ка та е "над вор од ко ри до рот" (ги над ми ну ва гра ни ци те по ста ве ни од ко ри до рот).

Гра ни ци те на ко ри до рот се по ста ву ва ат на по ви-со ки от из нос од:

• 10% од об је ктив на та вред ност на средс тва та на пла нот на по че то кот на го ди на та

• 10% од се гаш на та вред ност на об вр ски те на пла-нот на по че то кот на го ди на та.

Зна чи, во прет ход ни от При мер, ко ри до рот е по-ви сок од:

900.000 x 10% = 90.0001.850.000 x 10% = 185.000

Ко ри до рот из не су ва 185.000 де на ри.

Имај ќи во пред вид де ка акту ар ска та раз ли ка из-не су ва 43.000 де на ри и е по ма ла од ко ри до рот, раз-ли ка та од акту ар ска та прес ме тка не се при ка жу ва во Би лан сот на ус пех, до кол ку се ко ри сти овој трет ман ка ко сме тко водс тве на по ли ти ка.

Сметководство

10 REPREZENT JANUARI 1/2013

во 000 де на риНе то де фи цит на кра јот на го ди на та (пос лед на про цен ка на про це ни те лот) 1.110

Ми нус не приз на е на акту ар ска за гу ба (43)

Не то об вр ска приз на та во Из ве шта јот за фи нан-си ска та со стој ба на друш тво то 1.067

в) Це лос но при ка жу ва њена раз ли ка та пре ку ре зер ви те

Овој ме тод оп фа ќа при стап кој ги вред ну ва пен зи ски-те об вр ски на друш тво то спре ма пла но ви те за де фи ни-ра ни ко ри сти, спо ре ду вај ќи ја об је ктив на та вред ност на средс тва та и се гаш на та вред ност на об вр ски те. Овие средс тва ќе ги вклу чат ин ве сти ци и те во фи нан си ски те ин стру мен ти, чи ја што це на мо же да би де про мен ли-ва и да се дви жи на го ре, на до лу со го ле ми из но си во те кот на би ло ко ја го ди на. При ста пот од пр ви от ме тод за из ве сту ва ње на раз ли ки те од акту ар ска та прес ме-тка мо же да ре зул ти ра со зна чи тел ни флу кту а ции во еви ден ти ра на та до би вка, се ко ја го ди на.

Со упо тре ба на "ко ри дор при ста пот", дел од "раз ли ка та од акту ар ска та прес ме тка" мо же да се од ло жи. Друш тва та мо жат да од бе рат да ли са ка ат да го усво јат "ко ри дор при ста пот", ка ко и на чи нот на кој тре ба да би де при ме нет. Да ва ње то мож ност на друш тва та на из бор на сме тко водс твен ме тод соз да ва проб ле ми при спо ред ли вост на фи нан си ски те из ве-штаи ме ѓу друш тва та.

Од ло жу ва ње то на раз ли ки те од акту ар ски те прес ме тки (со упо тре ба та на "ко ри дор при стап") и при ка жу ва ње то на ста вки те во Из ве шта јот за фи нан-си ска та со стој ба не се ис пол ну ва ат де фи ни ци и те за средс тва та и об вр ски те од Рам ка та за под го тву ва ње и пре зен ти ра ње на фи нан си ски те из ве штаи и Од де лот 2 - Кон цеп ти и пре ов ла ду вач ки прин ци пи.

Со овој ме тод, на друш тва та им е доз во ле но да ги пре поз на ва ат акту ар ски те до би вки и за гу би, вед наш и во це лост во пер и о дот во кој на ста ну ва ат, но не мо ра да из ве сту ва ат за овие до би вки или за гу би пре ку до би-вка та или за гу ба та (Би лан сот на ус пех). На ме сто тоа, тие ди рект но мо жат да се еви ден ти ра ат во ре зер ви те ка ко оста на та се оп фат на до би вка/за гу ба и по тоа во Из ве шта јот за фи нан си ска та со стој ба.

Друш тво то кое ќе ја усвои оваа сме тко водс тве на по ли ти ка мо ра да ја при ме ни иста та на си те свои пла-но ви за де фи ни ра ни ко ри сти и си те свои акту ар ски до би вки или за гу би.

4.7. Тро шо ци за ми на ти ус лу ги

Друш тво то мо же да ги ме ну ва ус ло ви те на сво-јот пен зи ски план отка ко исти от ќе би де ста вен во упо тре ба, та ка што ид ни те ко ри сти исп лат ли ви на пен зи о ни ра ни те вра бо те ни се ме ну ва ат. Ова вли јае на ид ни те пен зи ски исп ла ти та ка што се ме ну ва се-гаш на та вред ност на об вр ски те на пла нот. Тро шо ци те на ми на ти те ус лу ги мо же да пре диз ви ка ат да се зго-ле ми или на ма ли пен зи ска та об вр ска, во за вис ност од на пра ве ни те про ме ни кои исто та ка се приз на е ни во Би лан сот на ус пех:

До кол ку ко ри сти те се "стек на ти" и вра бо те ни те не-по сред но/вед наш има ат пра во на но ви те ко ри сти, то гаш зго ле му ва ње то на об вр ски те на пла нот тре ба вед наш да се приз нае (ка ко рас ход во Би лан сот на ус пех).

До кол ку тро шо ци те се "стек на ти" во ид ни на, и вра бо те ни те не маа пра во на ко ри сти те се до по-доц не жен да тум, то гаш тро шо ци те на друш тво то за зго ле му ва ње то на об вр ски те на пла нот тре ба да се рас пре де лат по пер и о ди те на стек ну ва ње.

Друш тво то ра бо ти со пен зи ски план кој обез бе-ду ва пен зи ја од 2% од пос лед на та пла та за се ко ја го ди на на да ва ње ус лу га. Вра бо те ни те има ат пра-во на членс тво во пен зи ски от план по пет го ди ни ус лу га. На 1 Ја ну а ри 2013 го ди на друш тво то ја зго ле му ва пен зи ја та на 2,5% од пос лед на та пла та за се ко ја го ди на на из вр шу ва ње на ус лу га та, поч-ну вај ќи од 1 Ја ну а ри 2010 го ди на. На да ту мот на зго ле му ва ње то, се гаш на та вред ност на до пол ни-тел ни те ко ри сти за ус лу га та од 1 Ја ну а ри 2010 до 1 Ја ну а ри 2013 го ди на е ка ко што сле ду ва:

во 000 де на риВра бо те ни со по ве ќе од пет го ди ни служ-ба на 1 Ја ну а ри 2013 150Вра бо те ни со по мал ку од пет го ди ни служ ба на 1 Ја ну а ри 2013 (про се чен пер-и од до стек ну ва ње: три го ди ни) 120

270

• Друш тво то приз на ва: вед наш 150.000 де на ри, би деј ќи тие ко ри сти се

ве ќе стек на ти 120.000 де на ри врз пра во ли ни ска ос но ва во те-

кот на три го ди ни од 1 Ја ну а ри 2013 го ди на.

При мер:

Сметководство

REPREZENT JANUARI 1/2013 11

5. ДРУ ГИ ДОЛ ГО РОЧ НИКО РИ СТИ ЗА ВРА БО ТЕ НИ ТЕ

Дру ги дол го роч ни ко ри сти за вра бо те ни те се оние ко ри сти на вра бо те ни те кои не се до би ва ат во те кот на пр ви те 12 ме се ци по кра јот на пер и о дот во кој вра бо те ни те ја вр ше ле сво ја та ра бо та (на при мер, дол го роч ни те ко ри сти за ин ва ли ди тет, учес тво то во до би вка та и бо ну си кои се исп ла ќа ат 12 ме се ци или по ве ќе на кра јот од пер и о дот во кој вра бо те ни те ги вр шат сво и те ус лу ги).

Друш тво то ја ме ри сво ја та об вр ска за дол го роч ни те ко ри сти за вра бо те ни те на не то зби рот на се гаш на та вред ност на об вр ска та за ко ри сти на да ту мот на из ве-сту ва ње, на ма ле на за се гаш на та вред ност на средс-тва та на пла нот на да ту мот на из ве сту ва ње од кој об вр ски те тре ба ди рект но да се под ми рат. Про ме на та на об вр ска та се приз на ва во пер и о дот ко га на ста ну-ва, освен ко га овие ко ри сти мо жат да се при пи шат на фи нан си ски те пла но ви.

6. ОТП РЕМ НИ НА

Друш тво то мо же да би де об вр за но со за кон, до го-вор но или со дру ги ви до ви на до го во ри со вра бо те ни-те или нив ни те прет став ни ци или из ве де на об вр ска ба зи ра на на пра кти ка та на ра бо те ње то или жел ба та да се де лу ва пра вед но, да се из вр шат исп ла ти ко га им пре ста ну ва ра бот ни от од нос на вра бо те ни те. Овие пла ќа ња се на ре ку ва ат от прем ни ни.

Друш тво то ги ме ри от прем ни ни те спо ред нај до-бра та про цен ка на рас хо ди те што мо жат да би дат по треб ни за под ми ру ва ње на об вр ска та на да ту мот на из ве сту ва ње. Си ту а ции во кои тре ба да се по све-ти вни ма ние е ко га има ме по ну да за охра бру ва ње на до бро во лен тех но ло шки ви шок. Во тие слу чаи тре ба да се про це ни бро јот на вра бо те ни те кој ќе ја при фа ти по ну да та. По крај тоа, ко га от прем ни на та се де ли на два на е сет ме се ци по кра јот на пер и о дот на из ве сту ва ње, друш тво то мо ра да ја одре ди стап ка та за ди скон ти ра ње на оче ку ва ни от при лив до нив на та се гаш на вред ност.

7. РАЗ ЛИ КИ ВО СМЕ ТКО ВОДС ТВЕ НИ ОТТРЕТ МАН МЕ ЃУ МСС 19 И ОД ДЕЛ 28

Раз ли ки те во ба ра ња та/ус ло ви те ме ѓу МСС 19 и Од дел 28 се:

• МСС 19 и Од дел 28 со др жат исти прин ци пи за приз на ва ње и ме ре ње, но Од дел 28 е со ста вен на ед но ста вен ја зик и вклу чу ва по мал ку упат ства/на со ки за тоа ка ко да се при ме нат прин ци пи те;

• Во од нос на пла но ви те за де фи ни ра ни ко ри сти: МСС 19 ус ло ву ва друш тво то да го приз нае не-

стек на ти от тро шок од ми на та ус лу га ка ко рас ход врз пра во ли ни ска ос но ва за вре ме на про се чен пер и од, сé до де ка ко ри сти те не би дат стек на ти. Од дел 28 тро шо ци те за ми на ти ус лу ги ка ко рас хо ди ги приз на-ва вед наш ка ко до би вка или за гу ба во пер и о дот во кој на ста на ле;

МСС 19 ба ра об вр ска та за де фи ни ра ни ко ри сти се ко гаш да би де из ме ре на со при ме на на акту ар ска ме то да на про е кти ра на кре дит на еди ни ца. Од дел 28 обез бе ду ва одре де ни по ед но ста ву ва ња/упро сту ва ња на ме ре ња та, но ги за др жу ва ос нов ни те прин ци пи, ме-ѓу тоа ја на ма лу ва по тре ба та, за прес ме тка та да би дат вклу че ни над во реш ни струч ња ци - акту а ри. Од дел 28 по јас ну ва де ка се оп фат ни те акту ар ски вред ну ва ња не мо ра да се вр шат на го диш но ни во;

МСС 19 му доз во лу ва на друш тво то да из бе ре ме ѓу раз лич ни те ме то ди за приз на ва ње на акту ар ски те до би вки и за гу би. Од дел 28 го при ме ну ва нај ед но став-ни от ме тод што го доз во лу ва МСС 19 (т.е. приз на ва ње на акту ар ски те до би вки и за гу би во мо мен тот ко га ќе на ста нат);

МСС 19 го ус ло ву ва друш тво то кое ќе из бе ре да ги приз нае акту ар ски те до би вки и за гу би во оста-на та та се оп фат на до би вка, исто та ка, во оста на та та се оп фат на до би вка да ги приз нае и прис по со бу ва ња та што про из ле гу ва ат од гра ни ци те на приз на ва ње на средс тва та за ви шо кот во пла нот. Од дел 28 ги де-фи ни ра гра ни ци те за приз на ва ње на средс тва та за ви шок во пла нот, но не на ве ду ва де ка друш тво то кое из би ра да ги приз нае акту ар ски те до би вки и за гу би во оста на та се оп фат на до би вка да мо ра да ги приз нае и прис по со бу ва ња та што про из ле гу ва ат од гра ни ци те за приз на ва ње на средс тва та во оста на та се оп фат на до би вка. МСС 19 ги де фи ни ра акту ар ски те до би вки и за гу би и го спе ци фи ци ра нив ни от со став, во кон текст на ме ре ње на се гаш на та вред ност на об вр ски те за де фи ни ра ни те ко ри сти на друш тво то. Од дел 28 ги опи шу ва акту ар ски те прет по ста вки ка ко про цен ки за де мо граф ски те ва ри јаб ли (ка ко што се флу кта ци ја та и смрт но ста) и фи нан си ски те ва ри јаб ли (ка ко што се ид ни те зго ле му ва ња на пла ти и здрав стве ни те тро шо-ци) што вли ја ат врз вред но ста на ко ри сти те.

Даноци

12 REPREZENT JANUARI 1/2013

Вера РАФАЈЛОВСКА

ИЗМЕНИ И ДОПОЛНУВАЊА НА ЗАКОНОТ ЗА ДДВ

ДАНОЧНИ ОСЛОБОДУВАЊА БЕЗ ПРАВО НА ОДБИВКА НА ДДВ

Со из ме ни те на член 23 став 1 точ ка 8 и но ва та точ-ка 8-а, јас но се де фи ни ра ат кри те ри у ми те врз ос но ва на кои да ноч ни от об врз ник мо же да ко ри сти да ноч но ос ло бо ду ва ње за про ме тот на до бра и ус лу ги од об-ла ста на кул ту ра та што е од на ци о на лен ин те рес.

Се ос ло бо ду ва од ДДВ:1. Про ме тот од уста но ви те што вр шат деј ност

од об ла ста на кул ту ра та со не про фит на цел за кул тур ни те ус лу ги и до бра не по сред но по вр-за ни со тие ус лу ги во сог лас ност со про пи си те од об ла ста на кул ту ра та и про ме тот од бо та-нич ки гра ди ни, жи во тин ски пар ко ви, пар ко ви, ар хи ви и до ку мен та ци о ни цен три.

Спо ред член 18 од За ко нот за кул ту ра, уста но ва е прав но ли це што вр ши деј ност од об ла ста на кул ту ра-та со не про фит на цел. Не про фит на цел е ко га прав но ли це, ос тва ре на та раз ли ка ме ѓу при хо ди те и рас хо ди те од вр ше ње то на деј но ста од об ла ста на кул ту ра та ја вло жу ва во иста та деј ност, а пла ти те и дру ги те на до ме-сто ци на ра бот ни ци те не над ми ну ва ат по ве ќе од 30% од ви си на та на пла ти те за со од ве тен вид за ни ма ње и на до ме сто ци те утвр де ни со ко ле кти вен до го вор.

2. Про ме тот на влез ни ци за јав ни на ста ни кои се од на ци о на лен ин те рес од об ла ста на кул ту-ра та, а кои јав ни на ста ни ка ко та кви се утвр де-ни и се фи нан си ра ат пре ку Го диш на та про гра-ма за ос тва ру ва ње на на ци о нал ни от ин те рес во кул ту ра та за го ди на та во ко ја се одр жу ва јав ни от на стан до не се на од Ми ни стерс тво то за

кул ту ра. Да ноч ни от об врз ник пред да за поч не со про ме тот на влез ни ци те тре ба да обез бе ди до ку мент од Ми ни стерс тво то за кул ту ра.

ДАНОЧНИ ОСЛОБОДУВАЊА ПРИ УВОЗ НА ДОБРА

Со из ме ни те на член 27-б став 1 точ ка 3 и но ва та точ ка 26-а се вр ши усог ла су ва ње на За ко нот за ДДВ со Ца рин ски от за кон.

Се ос ло бо ду ва ат од пла ќа ње на ДДВ: Др жав ја ни те на Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја и стран-ски др жав ја ни за про ме ти од не ко мер ци јал-на при ро да со ма ла вред ност ис пра те ни од странс тво од фи зич ки ли ца; и

Пра тки те со ма ла вред ност ис по ра ча ни од странс тво за при ма чи во зем ја та чи ја вкуп на вред ност по пра тка не го над ми ну ва из но сот од 22 евра во де нар ска про тив вред ност.

Ос ло бо ду ва ња та од член 27-б точ ка 3 и 26-а не се од не су ва ат на ту тун и про из во ди од ту тун, ал ко хол и ал-ко хол ни пи ја ло ци, ка ко и на пар фе ми и то а лет ни во ди.

УКИНУВАЊЕ НА ВРЕМЕНСКОТО ОГРАНИЧУВАЊЕ ЗА ПРИМЕНА НА ПОВЛАСТЕНА ДАНОЧНАСТАПКА ЗА ОДРЕДЕНИ ДОБРА И УСЛУГИ

Со прет ход ни те из ме ни на За ко нот за ДДВ бе ше про пи ша но до 31.12.2012 го ди на со пов ла сте на да ноч-на стап ка од 5% да се ода но чу ва про ме тот и уво зот на ма ши ни за авто мат ска обра бо тка на по да то ци и нив ни еди ни ци (комп ју те ри) и тер мал ни сон че ви си сте ми и ком по нен ти ка ко и про ме тот на: соф твер за ма ши ни за авто мат ска обра бо тка на по да то ци те и нив ни те еди ни ци (комп ју те ри).

Со бри ше ње то на вре мен ско то огра ни чу ва ње со пов ла сте на да ноч на стап ка од 5% трај но ќе се ода но чу ва про ме тот и уво зот на ма ши ни те за авто мат ска обра бо тка на по да то ци и нив ни еди ни-ци (комп ју те ри) и тер мал ни те сон че ви си сте ми и ком по нен ти ка ко и про ме тот на ус лу ги за соф твер за ма ши ни за авто мат ска обра бо тка на по да то ци и нив ни еди ни ци (комп ју те ри).

Собранието на Република Македонија донесе Закон за изменување и дополнување на Законот за данокот на додадена вредност.

Овој Закон е објавен во "Службен весник на РМ", број 155/12 и влезе во сила од 18.12.2012 година.

Даноци

REPREZENT JANUARI 1/2013 13

Во За ко нот за да но кот на до да де на вред ност, утвр де на е об вр ска та на да ноч ни те об врз ни-ци кои во те кот на ка лен дар ска та го ди на ќе го ис пол нат пра гот за ре ги стра ци ја за ДДВ да се ре ги стри ра ат за це ли те на ДДВ. Ре ги стра ци ја та за да но кот на до да де на вред ност мо же да би де за дол жи тел на или до бро вол на.

Со цел за ос тва ру ва ње на мож но ста за од би-вка на влез ни от ДДВ со др жан во за ли хи те кои не се про да де ни пред стек ну ва ње на ста ту сот "да но чен об врз ник ре ги стри ран за це ли те на ДДВ", од стра на на Упра ва та за јав ни при хо ди, про пи шан е Обра зец ДДВ-05/1 - Из ве сту ва ње за да но кот на до да де на вред ност со др жан во за ли-хи на до бра на ме не ти за на та мош на про даж ба пред ре ги стра ци ја за це ли те на ДДВ.

Де та ли те око лу по стап ка та и на чи нот на за-дол жи тел на и до бро вол на ре ги стра ци ја на да-ноч ни те об врз ни ци за це ли те на ДДВ, уре де ни се со одред би те на член 51 од За ко нот за да но-кот на до да де на вред ност ("Служ бен вес ник на РМ", број 44/99... 155/12, во на та мош ни от текст: За ко нот за ДДВ).

Наташа РИСТОВСКА

ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕГИСТРАЦИЈА ЗА ДДВ И ОДБИВКА НА ВЛЕЗНИОТ ДДВ ВО ЗАЛИХИТЕ

(ОБРАЗЕЦ ДДВ-05/1)

ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕГИСТРАЦИЈАЗА ЦЕЛИТЕ НА ДДВ

За дол жи тел на та ре ги стра ци ја за це ли те на ДДВ, се од не су ва за да ноч ни те об врз ни ци кои во прет ход на та ка лен дар ска го ди на ос тва ри ле вку пен про мет по ви сок од 2.000.000 де на ри. Об врз ни ци за за дол жи тел на ре-ги стра ци ја за це ли те на ДДВ се и но во фор ми ра ни те суб је кти кои при от поч ну ва ње то со вр ше ње на деј ност пред ви ду ва ат де ка ќе ос тва рат про мет над 2.000.000 де на ри.

Си те да ноч ни об врз ни ци, чиј вку пен про мет во те-кот на го ди на та над ми нал из нос од 2.000.000 де на ри об врз ни ци се за ре ги стра ци ја за да но кот на до да де на

вред ност. При ја ва та за ре ги стра ци ја се под не су ва нај-доц на до 15-ти во ме се цот кој сле ди по ме се цот ко га е ос тва рен про ме тот над 2.000.000 де на ри. Ва кво то за кон ско ре ше ние ја на мет ну ва об вр ска т�