Писмо од главниот уредник

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 1

Носител на материјалните права на написите е издавачот. Забрането

е препечатување, копирање и умножување на написите или нивни делови без претходно обезбедена

согласност од издавачот.

Издавачрафајловски коНсалтиНг

Сметка210-0522737201-81

во НлБ тутунска банка аД - скопјеДаночен број Мк 4030998343900

Главен и одговорен уредникД-р горан рафајловски

Уредникјасмина рафајловска

Издавачки советвера рафајловска

М-р трајан НиколоскиД-р горан рафајловски

јанче лековскиД-р Борче Давитковски

Редакциски одборвојко рафајловски

јасмина рафајловскастојко ПауновскиМ-р Етем исени

софија јанчева БелчеваТехнички уредниклеополдина гаќева

Адресаул. орце Николов бр. 190

П. фах 710 скопјеwww.rafajlovski.com.mk

e-mail: reprezent@rafajlovski.com.mk

ТелефониПретплата:

02/3088-900;Економски совети:

078/220-443; 078/220-469; 078/385-507

Правни совети:078/385-511

факс 02/3088-912

Печати

Почитувани коминтенти!

Исклу­чи­тел­но­ си­лен­ старт­на­ вто­ри­от­дел­од­ го­ди­ната.­ Го­лем­број­ на­ за­кон­ски­из­ме­ни­кои­во­мно­гу­тоа­го­ме­ну­ва­ат­ра­бо­те­ње­то­на­ком­па­ни­и­те­во­Ре­пуб­ли­ка­Ма­ке­до­нија.

Ра­фај­лов­ски­кон­сал­тинг­ве­ќе­од­ржа­еден­ис­клу­чи­тел­но­ ус­пе­шен­ се­ми­нар­ чи­ја­што­ус­пеш­ност­ја­пот­врдив­те­Вие,­по­чи­ту­ва­ни­ко­ми­тен­ти­и­ве­ќе­го­на­ја­ву­ва­ме­вто­риот,­кој­што­поч­ну­ва­на­кра­јот­од­ок­том­ври­и­зав­ршу­ва­ во­ прва­та­ не­де­ла­ на­ но­ем­ври.­Овој­се­ми­нар­е­традицио­нал­но­поз­нат­ка­ко­бес­пла­тен­се­ми­нар­за­Вас,­на­ши­те­прет­плат­ници,­со­што­уш­те­ед­наш­Ви­по­ка­жу­ва­ме­де­ка­не­са­мо­што­сме­нај­ква­ли­тет­ни­и­нај­ком­пе­тен­тни,­ту­ку­сме­и­на­јев­ти­ни­со­вкуп­на­та­по­ну­да­на­ус­лу­ги­што­ги­до­би­ва­те­од­нас.­Мо­жам­да­ка­жам­де­ка­сме­горди­на­си­те­Вас,­по­чи­ту­ва­ни­ко­ми­тен­ти­што­ве­ќе­се­ри­оз­но­поч­нав­те­да­го­раз­би­ра­те­зна­че­ње­то­на­со­ве­ту­ва­ња­та­кои­што­и­пок­рај­Ва­шите,­си­гу­рен­сум,­из­вон­ред­ни­зна­е­ња­Ви­по­ма­га­ат­мно­гу­по­лес­но­да­ги­над­ми­ну­ва­те­се­кој­днев­ни­те­теш­ко­тии­што­про­из­ле­гу­ва­ат­од­ра­бо­те­ње­то­и­ме­ну­ва­ње­то­на­за­кон­ска­та­ре­гу­ла­тива.

Пок­рај­со­ве­ту­ва­њата,­се­раз­бира,­пот­ре­бен­е­и­Реп­ре­зен­тот,­спи­са­ние­кое­што­де­тал­но­и­прак­тич­но­Ви­ги­об­ра­бо­ту­ва­за­кон­ски­те­из­ме­ни­што­и­во­ид­ни­на­ќе­се­слу­чу­ва­ат­со­ог­ром­на­бр­зина,­пред­сé­за­ра­ди­тоа­што­и­на­све­тот­му­е­пот­реб­но­усог­ла­су­ва­ње­на­ис­тите.

Во­овој­број­на­Реп­ре­зент­поч­ну­ва­ме­со­т.н.­вред­нос­но­усог­ла­су­ва­ње­на­ма­те­ри­јал­ни­и­не­ма­те­ри­јал­ни­сред­ства­и­на­за­лихи,­зош­то­не­ма­ниш­то­по­важ­но­од­ре­ал­но­то­и­об­јек­тив­но­пре­зен­ти­ра­ње­на­ис­ти­те­во­фи­нан­сис­ки­те­из­веш­таи.­По­на­та­му­оди­ме­со­асигна­ци­ја­или­крат­ко­ка­жа­но­упа­ту­ва­ње­и­пре­зе­ма­ње­на­долг­со­што­во­овој­на­пис­ќе­ги­до­би­е­те­пре­циз­но­спе­ци­фич­нос­ти­те­од­кои­ис­та­та­про­из­ле­гува,­ка­ко­и­прак­ти­чен­при­мер­на­до­го­вор­и­не­го­во­смет­ко­вод­стве­но­еви­ден­ти­рање.­Про­дол­жу­ва­ме­со­ин­вес­ти­цис­ко­вло­жу­ва­ње­од­за­ку­пец­во­об­јект­на­за­ку­по­да­вач­од­ас­пект­на­ДДВ,­ка­ко­и­но­ви­ни­те­во­на­чи­нот­на­пресме­ту­ва­ње­и­пла­ќа­ње­на­ДДВ­во­по­ста­пка­на­при­сил­на­нап­лата.­Од­прав­ни­те­те­ми­дис­ку­ти­ра­ме­за­на­до­мест­на­штета,­те­ма­ко­ја­ги­за­се­га­си­те­ком­па­нии,­пред­сé­по­ра­ди­по­стоја­ни­те­суд­ски­туж­би­што­се­слу­чу­ва­ат­по­ме­ѓу­ис­тите.

И­уш­те­ед­наш­са­кам­да­Ве­по­ви­кам­на­ок­том­врис­ко­то­со­ве­ту­ва­ње­да­при­сус­тву­вате,­пред­сé­за­ра­ди­Вас,­за­Ва­ша­кон­ти­ну­и­ра­на­обука,­обу­ка­ко­ја­во­ид­ни­на­со­си­гур­ност­ќе­ста­не­за­дол­жи­тел­на­и­ќе­Ви­по­мог­не­Вам­по­чи­ту­ва­ни­ко­ми­тен­ти­да­се­спра­ви­те­со­си­те­проб­ле­ми­од­се­кој­днев­но­то­ра­бо­тење.

Со­почитД­р­Горан­Рафајловски

2 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

Содржина

СМЕТКОВОДСТВОВРЕДНОСНО УСОГЛАСУВАЊЕ НА МАТЕРИЈАЛНИ И НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА И НА ЗАЛИХИБа­ра­ње­то­за­ре­ал­но­об­јек­тив­но­пре­зен­ти­ра­ње­во­фи­нан­сис­ки­те­из­веш­таи­по­не­ко­гаш­ре­зул­ти­ра­со­пот­ре­ба­за­вред­нос­но­усог­ла­су­ва­ње­на­сред­ства­та­во­би­лан­сот­во­од­нос­на­кни­го­вод­стве­на­та­сос­тојба.­Про­цен­ки­те­за­вред­нос­но­усог­ла­су­ва­ње­на­дол­го­роч­ни­те­ма­те­ри­јал­ни­и­не­ма­те­ри­јал­ни­сред­ства­тре­ба­да­се­ба­зи­ра­ат­на­на­че­ла­та­на­МСС­36­­­Обез­вред­ну­ва­ње­на­сред­ства­и­Од­дел­27­од­МС­ФИ­за­МСЕ.­...............................3АСИГНАЦИЈА (УПАТУВАЊЕ) И ПРЕЗЕМАЊЕ НА ДОЛГСогласно­Законот­за­платниот­промет,­пла­ќањето­со­пресметка­(компензација,­асигнација,­цесија,­преземање­на­долг)­не­може­да­се­врши­доколку­учесникот­во­платниот­промет­има­блокирана­сметка­и­ќе­се­применува­од­31­Декември­2015­година.­............................8

ДАНОЦИИНВЕСТИЦИСКО ВЛОжУВАЊЕ ОД ЗАКУПЕЦ ВО ОбЈЕКТ НА ЗАКУПОДАВАч ОД АСПЕКТ НА ДДВИнвестициското­вложување­од­страна­на­закупецот­во­туѓ­објект,­не­беше­прецизно­уредено­со­Законот­за­ДДВ.­Токму­затоа­во­практиката­се­јавуваа­дилеми,­особено­во­врска­со­прашањето­за­правото­на­одбивка­на­претходниот­данок­од­страна­на­закупецот.­Со­цел­нормативно­да­се­уреди­ова­прашање­се­донесе­Закон­за­измени­и­дополнувања­на­Законот­за­ДДВ.­................................13НОВО ВО НАчИНОТ НА ПРЕСМЕТУВАЊЕ И ПЛАќАЊЕ НА ДДВ ВО ПОСТАПКА НА ПРИСИЛНА НАПЛАТА, ОДНОСНО ПРИСИЛНО ИЗВРшУВАЊЕ НА ДВИжЕН И НЕДВИжЕН ИМОТСо­овие­из­ме­ни­и­до­пол­ну­ва­ња­на­За­ко­нот­за­ДДВ,­пок­рај­да­ноч­ни­от­об­врз­ник­и­да­ноч­ни­от­долж­ник,­се­вне­су­ва­тре­то­ли­це­на­кое­се­врши­пре­не­су­ва­ње­на­дел­од­да­ноч­ни­те­об­врски­по­ос­нов­на­да­но­кот­на­до­да­де­на­вред­ност,­кое­би­ги­из­вршу­ва­ло­во­име­и­за­смет­ка­на­долж­ни­кот­во­по­ста­пката,­или­од­ас­пект­на­За­ко­нот­за­ДДВ,­во­име­и­за­смет­ка­на­про­да­ва­чот­на­имо­тот.­...........................29

СМЕТКОВОДСТВО­ Јасмина­Рафајловска

ВРЕДНОСНО­УСОГЛАСУВАЊЕ­НА­МАТЕРИЈАЛНИИ­НЕМАТЕРИЈАЛНИ­СРЕДСТВА­И­НА­ЗАЛИХИ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

­ Jасмина­РафајловскаАСИГНАЦИЈА­(УПАТУВАЊЕ)­И­ПРЕЗЕМАЊЕ­НА­ДОЛГ . . . . . . . . . . . . 8

ДАНОЦИ

­ Вера­РафајловскаИНВЕСТИЦИСкО­ВЛОжУВАЊЕ­ОД­ЗАкУПЕЦ­ВО­ОБЈЕкТ­НА­ЗАкУПОДАВАч­ОД­АСПЕкТ­НА­ДДВ­. . . . . . . . . . . . . . . . 13

­ Оливера­ТасевскаНОВО­ВО­НАчИНОТ­НА­ПРЕСМЕТУВАЊЕ­И­ПЛАќАЊЕ­­НА­ДДВ­ВО­ПОСТАПкА­НА­ПРИСИЛНА­НАПЛАТА,­ОДНОСНО­ПРИСИЛНО­ИЗВРшУВАЊЕ­НА­ДВИжЕН­И­НЕДВИжЕН­ИМОТ . . . . . . . . 29

ПЛАТИ И НАДОМЕСТОЦИ

­ Д­р­Горан­РафајловскиНАДОМЕСТ­НА­ТРОшОЦИ­ЗА­РАБОТА­НА­ТЕРЕН­(ТЕРЕНСкИ­ДОДАТОк)­ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

ДЕЛОВНО ПРАВО

­ Д­р­Горан­РафајловскиНАДОМЕСТ­НА­шТЕТА­ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

ДЕВИЗНО РАбОТЕЊЕ

­ Иван­СтојановНОВ­кВАРТАЛЕН­ИЗВЕшТАЈ­ЗА­ВЛОжУВАЊА­ОД­СТРАНСТВО­кВС22. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

бУџЕТИ И бУџЕТСКИ КОРИСНИЦИ

­ Бранислав­ГулевЕВИДЕНТИРАЊЕ­НА­НАБАВкА­НА­ПОСТОЈАНИ­СРЕДСТВА­ПО­ПАТ­НА­ЛИЗИНГ­И­СМЕТкОВОДСТВЕНО­ЕВИДЕНТИРАЊЕ­НА­ОБВРСкИТЕ­кАЈ­БУџЕТСкИТЕ­кОРИСНИЦИ­И­ЕДИНИЦИТЕ­НА­ЛОкАЛНА­САМОУПРАВА­.­.­.­.­.­.­.­.­.­.­.­49

бАНКИ

­ Ацо­ДимитровскиСМЕТкОВОДСТВЕН­И­РЕГУЛАТОРЕН­ТРЕТМАН­НА­СРЕДСТВАТА­шТО­БАНкИТЕ­И­шТЕДИЛНИЦИТЕ­ГИ­ПРЕЗЕМААТ­ВРЗ­ОСНОВА­НА­НЕНАПЛАТЕНИТЕ­ПОБАРУВАЊА­(II­ДЕЛ)­. . . . . . . . . . 53

КРАТКИ ИНфОРМАЦИИ­ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

CONTENT­ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Сметководство

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 3

Јасмина рафајловска дел на смет ко вод стве ни те по ли ти ки на друш твото. Вред нос но то усог ла су ва ње е ко рек ци ја на ко рис ни от век на сред ствата, од нос но прет ста ву ва стап ка на амор ти за ци ја ко ја нас та ну ва од пов тор на про ценка.

Пос та пки те врза ни за вред нос но то усог ла су ва­ње на ма те ри јал ни те и не ма те ри јал ни те сред ства упатуваат на тоа дека на кра јот на се кој пе ри од на из вес ту ва ње друштвото тре ба да оце ни да ли по стои ин ди ка ци ја де ка сред ство то мо же би е обез вред нето. До кол ку по стои так ва ин ди ка ција, ен ти те тот тре ба да го про це ни на до мест ли ви от из нос на сред ството.

До колку и са мо до колку, на до мест ли ви от из нос на сред ство то е по мал од не го ва та смет ко вод стве на вред ност, смет ко вод стве на та вред ност на сред ство то тре ба да се на ма ли до не го ви от на до мест лив из нос. Ова на ма лу ва ње прет ста ву ва за гу ба по ра ди обез­вред ну вање.

За гу ба та за ра ди обез вред ну ва ње на средства та тре ба вед наш да се приз нае ка ко рас ход за пе ри о дот, ос вен ако сред ства та се еви ден ти ра ат по ре ва ло ри­за ци о на вред ност.

За не ма те ри јал ни те сред ства пот реб но е друш тво­то да ја про це ни на до мес ти ва та вред ност нај мал ку ед наш го диш но на кра јот на пресмет ков ни от пе ри од и тоа осо бе но за: не ма те ри јал ни те сред ства кои се амор ти зи раат, не ма те ри јал ни те сред ства кои не се амор ти зи раат, ка ко и за Гуд ви лот стек нат во де лов ни ком би на ции.

Пос та пката за ут врду ва ње на обез вред ну ва ње на ма те ри јал ни те сред ства се врши по прок ни же на та амор ти за ција, а ако друш тво то врши ре ва ло ри за ци ја и по прок ни же на та ре ва ло ри за ци ја на ма те ри јал но то сред ство. За се ко ја за гу ба за ра ди обез вред ну ва ње на ре ва ло ри зи ра но то сред ство се на ма лу ва ат ре ва­ло ри за ци о ни те ре зерви.

При ут врду ва ње да ли од дел но сред ство е обез­вред нето, на јед нос тав но е прво да се ут врди не то реализационата вред ност и ако таа е по го ле ма од сметко вод стве на та се гаш на вред ност, не ма пот ре­ба да се ут врду ва упот реб на вред ност, би деј ки не ма обез вред ну ва ње на тоа сред ство.

Ба­ра­ње­то­ за­ре­ал­но­об­јек­тив­но­пре­зен­ти­ра­ње­во­фи­нан­сис­ки­те­из­веш­таи­по­не­ко­гаш­ре­зул­ти­ра­со­пот­ре­ба­за­вред­нос­но­усог­ла­су­ва­ње­на­сред­ства­та­во­би­лан­сот­во­од­нос­на­кни­го­вод­стве­на­та­сос­тојба.­Oт­писот­на­по­нис­ка­­­об­јек­тив­на­вред­ност­го­на­ре­ку­ва­ме­вред­нос­но­усог­ла­су­вање.­По­след­ица­на­ова­на­ма­лу­ва­ње­е­ ге­не­ри­ра­ње­на­ тро­шок­ кој­ се­ од­ра­зу­ва­ на­те­ков­ни­от­ре­зул­тат­на­ра­бо­те­ње­то­на­друш­твото.­вред­нос­но­то­усог­ла­су­ва­ње­не­тре­ба­да­би­де­по­след­ица­на­не­ис­к­ни­же­на­амор­ти­за­ција,­ту­ку­ трај­но­ гу­бе­ње­на­ вред­нос­та­ на­ дел­од­сред­ства­та­за­ра­ди­па­зар­ни­окол­ности,­наг­ли­про­ме­ни­во­тех­нич­ко­тех­но­лош­ки­от­раз­вој­на­од­ре­де­на­оп­рема,­пог­реш­на­про­цен­ка­во­вло­жу­ва­ња­во­дру­ги­друш­тва­кои­ра­бо­тат­со­за­гу­ба­или­про­пад­нале,­ка­ко­и­за­ра­ди­не­нап­ла­ти­вост­на­по­ба­ру­ва­ња­од­ку­пу­ва­чи­кои­зав­рши­ле­во­сте­чај­или­лик­ви­да­ција.

од­ овие­ при­чи­ни­ се­ препо­ра­чу­ва­ да­ се­врши­про­цен­ка­на­имо­тот­на­друш­тво­то­при­го­диш­ни­от­по­пис,­да­се­пот­врду­ва­ат­сал­да­та­на­ку­пу­ва­чите,­ка­ко­и­да­се­до­не­сат­од­лу­ки­за­вред­нос­но­усог­ла­су­ва­ње­за­оние­сред­ства­за­кои­си­те­про­цен­ки­и­ин­фор­ма­ции­упа­ту­ва­ат­на­тоа­де­ка­не­е­мож­но­да­би­дат­про­да­де­ни­и­нап­ла­тени,­ту­ку­ис­ти­те­тре­ба­да­би­дат­на­док­на­де­ни­од­те­ков­ни­от­ре­зул­тат­и­по­це­на­друш­тво­то­да­по­ка­же­за­губа.

врЕД­Нос­Но­УсоГ­ла­сУ­ва­ЊЕ­На­Дол­Го­роЧ­НИ­Ма­ТЕ­рИ­јал­НИ­И­НЕ­Ма­ТЕ­рИ­јал­НИ­срЕД­сТва­

Про цен ки те за вред нос но усог ла су ва ње на дол го­роч ни те ма те ри јал ни и не ма те ри јал ни сред ства тре ба да се ба зи ра ат на на че ла та на МСС 36 ­Обез вред­ну ва ње на сред ства и Од дел 27 од МС ФИ за МСЕ. Ста пки те на амор ти за ци ја тре ба да би дат сос та вен

врЕДНосНо­УсоГласУваЊЕ­На­МаТЕрИјалНИИ­НЕМаТЕрИјалНИ­срЕДсТва­И­На­ЗалИХИ

Сметководство

4 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

КНИ­ЖЕ­ЊА:

КНИ­ЖЕ­ЊА:

1. Друштвотоспоредсвојата сметководственаполитикаопремата јавреднувапонабавнавредност

2. Погодишнатасметкаутврдилодека порадитехничказастареност сметководственатавредностна компјутеротепоголемаодвредноста штоможедасенадоместиитоа:• Набавнавредност ............................ 100.000• Исправканавредноста ...................... 50.000• Вредностштоможе дасенадомести ................................. 20.000

• Намалувањенавредноста порадиобезвреднување .................... 30.000

451- Вредносноусогласување

напостројкииопрема ..............30.000018- Вредносноусогласување

напостројкииопрема ..................30.000По од лу ка из врше но вред нос но усог ла су ва ње на оп ре мата

Друштвотоедолжноредовно,апоправилозавре-менасоставувањетонаИзвештајотзафинансискатасостојба,дасогледуваидапроценувадалидошлодообезвреднувањенаопремата,ивонареднитегодинидруштвото завременасоставувањенабилансите,должноедапроверидалоевентуалносеисполнетиусловитезаукинувањеназагубитепорадиобезвред-нување.Вослучајтиеусловидасеисполнети,укину-вањетоназагубитесекнижикакоприход.

-Ревалоризирананабавна вредностнамашина............................ 200.000

-Ревалоризиранаисправка навредностнамашината ................... 120.000

-Вредностштоможеда сенадомести.......................................... 60.000a) Продажнацена ................................. 80.000б) Проценетитрошоци

напродажба ...................................... 20.000в) Нетопродажнацена(а-б) ................ 60.000г) Употребнавредност ......................... 50.000

-Износнаобезвреднување (80.000-60.000) ..................................... 20.000

-Ревалоризационирезерви формиранисоревалоризација намашината .......................................... 12.000

Вопримерот се тргнуваодпретпоставкатадекапретходное прокниженапресметкатанаамортиза-цијата.

930- Ревалоризационирезерви нанематеријални иматеријалнисредства ............12.000

451- Вредносноусогласување наматеријалнисредства ............8.000018- Вредносноусогласување

наматеријалнисредства .............20.000На ма лу ва ње на вред нос та на ма ши ната

Когадруштвотовршивреднувањенапостројкииопрема,попочетнотопризнавање,соприменанамоде-лотнаревалоризација,тогашматеријалнитесредствасеискажуваат споредревалоризиранитевредности,намаленизаакумулиранатаамортизацијаизавкуп-ните загуби зарадиобезвреднување.Ивослучаитекогадруштвотојасведуваревалоризиранатасметко-водственавредностнаматеријалнитесредстванапа-зарнавредност,можедадојдедообезвреднувањенавредностанаматеријалнотосредствоиврзтааосновазадолжителнодасекнижинамаленатавредност.Ваквислучаиимамекогатрошоцитезапродажбанаматери-јалнотосредствопретставуваатзначајниизноси,пора-диштовредносташтоможедасенадоместиепониска

При­мер­1: Вредносно­усогласување­на­опремата­што­не­се­ревалоризира

При­мер­2: Вредносно­усогласување­на­опремата­што­се­ревалоризира

Сметководство

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 5

КНИ­ЖЕ­ЊА:

це­на­во­во­о­би­ча­е­ни­от­тек­на­ра­бо­тење,­на­ма­ле­на­за­про­це­не­ти­те­ тро­шо­ци­ за­дов­ршу­ва­ње­на­про­из­вод­ство­то­и­про­це­не­ти­те­тро­шо­ци­пот­реб­ни­да­се­из­врши­про­даж­бата.

Про­це­не­та­та­про­даж­на­це­на­се­зе­ма­без­да­нок­на­до­да­де­на­вред­ност,­ак­ци­зи­и­дру­ги­да­вач­ки­ако­се­сод­ржа­ни­во­про­даж­на­та­цена.

Про­це­не­ти­те­тро­шо­ци­за­дов­ршу­ва­ње­на­про­из­вод­ство­то­се­пресме­ту­ва­ат­за­за­ли­хи­те­на­не­дов­рше­но­то­про­из­вод­ство.­До­нив­нај­чес­то­се­до­а­ѓа­со­при­ме­на­на­со­од­ве­тен­про­цент­на­дов­рше­ност,­што­се­ут­врду­ва­со­по­пис­на­за­ли­хите.

Про­це­не­ти­те­тро­шо­ци­пот­реб­ни­да­се­из­врши­про­даж­бата,­ се­ пресме­ту­ва­ат­ на­ за­ли­хи­те­ на­ не­дов­рше­но­то­про­из­вод­ство­и­на­за­ли­хи­те­на­го­то­ви­те­про­из­води.­До­нив­нај­чес­то­се­до­а­ѓа­со­при­ме­на­на­со­од­ве­тен­ про­цент­ на­ про­це­не­ти­ тро­шо­ци­ на­ про­даж­ба­од­про­це­не­та­та­про­даж­на­це­на­врз­ос­но­ва­на­ис­кус­тво­то­од­прет­ход­ни­те­пе­ри­оди.

Про­цен­ки­те­тре­ба­да­се­зас­но­ва­ат­врз­ос­но­ва­на­нај­ве­ро­дос­тој­ни­до­ка­зи­дос­тап­ни­во­вре­ме­то­ко­га­се­вр­шат­про­цен­ки­те­за­из­но­сот­по­кој­се­оче­ку­ва­за­ли­хи­те­да­би­дат­про­да­дени.­Во­овие­про­цен­ки­се­зе­ма­ат­пред­вид­про­ме­ни­те­на­це­ните,­но­и­пок­рај­тоа­сод­ржат­суб­јек­тив­но­ра­су­ду­вање.

Во­по­ве­ќе­то­зем­ји­се­упот­ре­бу­ва­тер­ми­нот:­"по­нис­ка­од­тро­шо­ци­те­или­па­за­рот",­нас­про­ти­тер­ми­нот­во­МСС­2­по­нис­ка­од­тро­шо­ци­те­или­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­та­вред­ност.

Раз­ли­ка­та­во­тер­ми­но­ло­ги­ја­та­би­има­ла­ма­ло­или­ни­как­во­вли­ја­ние,­би­деј­ќи­па­за­рот­во­о­би­ча­е­но­се­де­фи­ни­ра­опе­ра­тив­но­ка­ко­тро­шо­ци­на­за­ме­на­или­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­вред­ност.

Ме­ѓу­тоа,­ ед­на­ зна­чај­на­ раз­ли­ка­ е­ де­ка­ па­за­рот­во­о­би­ча­е­но­се­де­фи­ни­ра­ка­ко­за­ви­сен,­кој­при­ка­жу­ва­рам­ка­на­вред­ности,­во­ко­ја­не­се­зе­ме­ни­са­мо­тро­шо­ци­те­за­дов­ршу­ва­ње­на­про­из­вод­ство­то­и­тро­шо­ци­те­за­про­дажба,­ ту­ку­ис­то­ така,­ во­од­ре­де­ни­слу­чаи­и­оче­ку­ва­ни­от­нор­ма­лен­про­фит­(до­бивка),­кој­тре­ба­да­би­де­за­ра­бо­тен­од­про­даж­бата.­Ток­му­за­тоа,­го­лем­број­ек­спер­ти­предла­гаат,­при­ут­врду­ва­ње­то­на­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­та­вред­ност­да­се­вклу­чи­и­оче­ку­ва­на­та­нор­мал­на­про­фит­на­маржа,­за­да­не­би­дат­приз­на­е­ни­пре­ку­мер­ни­до­бив­ки­или­ за­гу­би­ во­ид­ни­те­пе­ри­о­ди­ка­ко­ре­зул­тат­на­непот­пол­на­при­ме­на­на­концеп­тот­за­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­вред­ност.

Спо­ред­МСС­2­и­Од­дел­13­од­МС­ФИ­за­МСЕ­су­ро­ви­ни­те­и­дру­ги­те­по­мош­ни­ма­те­ри­јали,­кои­се­чу­ва­

од­смет­ко­вод­стве­на­та­вред­ност,­со­прет­постав­ка­де­ка­упот­реб­на­та­вред­ност­е­уш­те­по­ниска.

Врз­ос­но­ва­на­ис­ка­жа­но­то­на­ма­лу­ва­ње­на­вред­нос­та­на­ма­те­ри­јал­но­то­сред­ство­во­на­ред­ни­от­пресмет­ко­вен­ пе­ри­од­ тре­ба­ да­ се­ ко­ре­ги­ра­ ос­но­ви­ца­та­ за­пресмет­ка­на­амор­ти­за­ција.

1.­ Друш­тво­то­на­ба­ви­ло­ли­ценца­за­про­из­вод­ство­на­плоч­ки­за­пе­ри­од­од­5­го­ди­ни­во­вред­ност­од­..................................... 100.000

2.­ На­кра­јот­на­тре­та­та­го­ди­на­за­ра­ди­зас­та­ре­на­тех­но­ло­ги­ја­друш­тво­то­на­ба­ву­ва­но­ва­ма­ши­на­за­про­из­вод­ство­на­плоч­ки­ко­ја­ќе­ра­бо­ти­по­но­ва­тех­но­ло­гија

3.­ Со­ог­лед­де­ка­ста­ра­та­ли­ценца­не­мо­же­да­се­про­да­де­друш­тво­то­од­лу­чи­ло­да­ја­от­пи­ше­преостанатата­не­а­мор­ти­зи­ра­на­­вред­ност­на­ли­ценца­та­во­из­нос­од­..................... 40.000

450­­­ Вред­нос­но­усог­ла­су­ва­ње­на­не­ма­те­ри­јал­ни­сред­ства­...........40.000008­­­ Вред­нос­но­

усог­ла­су­ва­ње­на­не­ма­те­ри­јал­ни­сред­ства­..............40.000

ВРЕД­НОС­НО­УСОГ­ЛА­СУ­ВАЊЕ­НА­ЗА­ЛИ­ХИТЕ

На­кра­јот­на­пе­ри­о­дот­на­из­вес­ту­вање,­од­нос­но­со­го­диш­на­та­сметка,­вред­нос­та­на­за­ли­хи­те­во­Из­веш­та­јот­за­фи­нан­сис­ка­та­сос­тој­ба­(Би­лан­сот­на­сос­тој­бата)­се­ко­гаш­тре­ба­да­би­де­ис­ка­жа­на­по­по­нис­ка­та­од­на­бав­на­та­вред­ност­или­це­на­та­на­чи­не­ње­од­ед­на­стра­на­и­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­та­вред­ност­од­дру­га­страна.

Ко­га­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­та­вред­ност­е­по­нис­ка­од­на­бав­на­та­вред­ност­или­од­це­на­та­на­чи­нење,­тре­ба­да­се­из­врши­вред­нос­но­усог­ла­су­ва­ње­на­за­ли­хи­те­врз­то­вар­на­рас­хо­дите.

Спо­ред­МСС­2­и­Од­дел­13­од­МС­ФИ­за­МСЕ­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­та­вред­ност­е­про­це­не­та­про­даж­на­

При­мер­3: Вредносно­усогласување­на­нематеријални­средства

Сметководство

6 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

КНИ­ЖЕ­ЊА:

ат за про из вод ство не се от пи шу ва ат под на бав на та вред ност, до кол ку се оче ку ва го то ви те про из во ди за кои ќе би дат пот ро ше ни да би дат про да де ни по или над це на та на чи нење.

Ме ѓу тоа, ко га на ма лу ва ње то на це на та на ма те­ри ја ли те ука жу ва де ка це на та на чи не ње на го то ви те про из води, ќе би де по го ле ма од не то ре а ли за ци о на та вред ност, вред нос та на ма те ри ја лот се от пи шу ва (на­ма лува) до не то ре а ли за ци о на та вред ност. Во овој слу чај нај доб ро рас по ложли во ме ри ло за нив на та не то ре а ли за ци о на вред ност ќе би де тро шо кот на за мена.

Во врска со вред нос но то усог ла су ва ње на за ли хи те по не то ре а ли за ци о на вред ност ед но од пра ша ња та што се по ста ву ва е:

Да­ли­ вред­нос­но­то­ усог­ла­су­ва­ње­се­ врши­по­е­ди­неч­но­-­за­се­ко­ја­за­ли­ха­или­тоа­мо­же­да­се­врши­на­по­ви­со­ко­ни­во­-­за­гру­па­на­срод­ни­за­лихи?

Во врска со ова пра ша ње во­точ­ка­та­29­од МСС 2 не е за зе мен де ци ден став. Се на ве ду ва де ка за ли хи те во о би ча е но се от пи шу ва ат до не то ре а ли за ци о на та вред ност став ка по ставка, од нос но за се ко ја за ли ха посебно. Ме ѓу тоа, про пи ша но е де ка во не кои слу чаи ко га не е ра ци о нал но за ра ди го ле ми теш ко тии или високи тро шо ци тоа да се нап ра ви на ни во на гру па за ли хи (на при мер: за ли хи од ис та про из вод на ли нија, за ли хи за слич на на ме на или ко неч на упот реба, про из­во ди кои ќе се про да ва ат на ис то ге ог раф ско под рач је и слично.

Во про дол же ние пре ку ед нос тав ни при ме ри ќе го при ка же ме вред нос но то усог ла су ва ње на за ли хи те на ма те ри јали, не дов рше но про из вод ство и за ли хи те на го то ви про из води.

1. Друш тво то Х има за ли ха на ма те ри јали за про из вод ство за кои се оче ку ва дека не то ре а ли за ци о ната, од нос но нето про даж на та це на ќе би де по нис ка од це на та на чи не ње на го то ви те про из води. На смет ка та на вред нос но то усог ла су вање (смет ка 318) од прет ход ни те пе ри оди има из нос од ........................... 20.000

2. Сос тој ба та на за ли хи те на ма те ри јали на 31.12 е следна:

Ред.­бр.

Опис Вред­ност Раз­ли­ка­(3-4)Сметко­

вод­ственаПро­це­нета

1 2 3 4 51. Су ро ви ни и ма те ри ја ли А 580.000 552.000 28.0002. Вред нос но усог ла су вање 20.000 12.000 8.0003. Не то вред ност (1­2) 560.000 540.000 20.000

Врз ос но ва на по да то ци те во При ме рот во смет ко­вод ство то ќе се спро ве де след ново:

456 ­ Вред нос но усог ла су ва ње на за ли хи те на ма те ри јали ..............8.000318 ­ Вред нос но усог ла су вање

на за ли хи те на ма те ри јали ............8.000На­ма­лу­ва­ње­на­вред­нос­та­на­за­ли­хи­те­на­ма­те­ри­јали

Тре ба да на по ме не ме дека, друш тво то сог лас но точ­ка­та­33­од МСС 2, во на ред ни от пресмет ко вен пе ри од има об врска да из врши но ва про цен ка на не то ре а ли за ци о на та вред ност ако се уш те има за ли хи на кои во прет ход ни от пе ри од им е на ма ле на вред носта.

Ану ли ра ње то на прет ход но на ма ле на та вред ност на за ли хи се врши во ко рист на при хо ди те (318/756).

1. Друш тво то УХ про из ве ду ва про из вод А и Б. Спо ред смет ко вод стве на та по ли ти ка во це на та на чи не ње вкал ку ли ра ни се тро шо ци за: ди рек тен ма те ри јал, ди рек тен труд, оп шти ва ри ја бил ни и оп шти фик сни тро шоци. Про це не та та про даж на вред ност е ут врде на спо ред це ните на 31.12. Про це не ти от сте пен на дов рше ност на не дов рше но то про из вод ство е ут врден со по пи сот, а про це не ти те тро шо ци за про даж ба се ут врде ни врз ос но ва на ис кус тво то од по ра неш ни те го дини. На 31.12, друш твото ја ут врди ло не то ре а ли за ци о ната, од носно не то про даж на та вред ност ка ко следи:

При­мер­4: Вредносно­усогласување­на­залиха­на­материјали

При­мер­5: Вредносно­усогласување­на­залихите­на­недовршено­произ­­водство­и­на­готови­производи

Сметководство

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 7

КНИ­ЖЕ­ЊА:

Ред.­бр. Опис

Не­дов­рше­но­про­из­вод­

ство

Го­то­ви­про­из­води

А Б А Б1 2 3 4 5 61. Про­це­не­та­про­даж­на­це­на­

без­ДДВ40.000 44.000 40.000 44.000

2. Про­це­не­ти­тро­шо­ци­за­дов­ршу­ва­ње­на­про­из­вод­ството­(р.­бр.­2.1/100)­х­(100­­­р.­бр.­2.2)

12.800 7.600 - -

2.1.­Це­на­на­чи­нење 32.000 38.000 32.000 38.0002.2.­ Про­цент­на­дов­рше­

ност­на­про­из­вод­ство­во­од­нос­на­це­на­та­на­чи­нење

60% 80% 100% 100%

3. Про­це­не­ти­тро­шо­ци­пот­реб­ни­за­про­даж­ба­(р.­бр.­1­х­р.­бр.­3.1)

4.000 8.800 4.000 8.800

3.1.­ Про­цент­на­тро­шо­ци­за­про­даж­ба­во­од­нос­на­про­даж­на­та­цена

10% 20% 10% 20%

4. Не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­вред­ност­(р.­бр.­1­­­р.­бр.­2­­­р.­бр.­3)

23.200 27.600 36.000 35.200

5. Вред­нос­но­усог­ла­су­вање 8.800 10.400 ­ 2.800

Врз­ос­но­ва­на­по­да­то­ци­те­во­прет­ход­на­та­та­бе­ла­во­смет­ко­вод­ство­то­ќе­се­спро­ве­де­след­ново:

456­­­ Вред­нос­но­усог­ла­су­вање­на­за­ли­хите­...............................22.000608­­­ Вред­нос­но­усог­ла­су­вање­

на­не­дов­ршен­про­из­вод­А­.............8.800608­­­ Вред­нос­но­усог­ла­су­вање­

на­не­дов­ршен­про­из­вод­Б­...........10.400638­­­ Вред­нос­но­усог­ла­су­ва­ње­на­

за­ли­хи­те­на­го­тов­про­из­вод­Б­.......2.800На­ма­лу­ва­ње­на­вред­нос­та­на­за­ли­хи­те­на­не­дов­рше­но­про­из­вод­ство­и­го­то­ви­про­из­води

Во­врска­ со­ по­да­то­ци­те­ во­При­ме­рот­ ги­да­ва­ме­сле­дни­ве­по­јас­ну­вања:

•­ Це­на­та­на­чи­не­ње­на­за­ли­хи­те­на­не­дов­рше­ни­те­про­из­во­ди­е:­А­(32.000)­и­Б­(38.000)­и­тие­се­по­ви­со­ки­од­нив­на­та­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­вред­ност,­за­А­(23.200)­и­Б­(27.600),­тоа­зна­чи­овие­за­ли­хи­во­Из­веш­та­јот­за­фи­нан­сис­ка­та­сос­тој­ба­ќе­се­ис­ка­жат­по­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­та­вред­ност,­би­деј­ќи­е­по­ниска.

•­ Це­на­та­на­чи­не­ње­на­го­то­ви­те­про­из­во­ди­А­(32.000)­е­по­ма­ла­од­не­го­ва­та­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­вред­ност­

(36.000)­и­не­се­спро­ве­де­ни­кни­же­ња­за­на­ма­лу­ва­ње­на­вред­носта,­до­де­ка­це­на­та­на­чи­не­ње­за­го­то­ви­от­про­из­вод­Б­(38.000)­е­по­ви­со­ка­од­не­го­ва­та­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­вред­ност­ (35.200),­што­зна­чи­оваа­за­ли­ха­во­Из­веш­та­јот­за­фи­нан­сис­ка­та­сос­тој­ба­ќе­се­ис­ка­же­по­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­вред­ност,­би­деј­ќи­е­по­ниска.

Вред­нос­но­то­усог­ла­су­ва­ње­кое­е­врз­то­вар­на­рас­хо­ди­те­ќе­би­де­ис­ка­жа­но­и­во­Из­веш­та­јот­за­се­оп­фат­на­та­до­бив­ка­во­де­лот­Би­ланс­на­ус­пех.

На­по­мена:­ Ако­ друш­тво­то­ за­ли­хи­те­ ги­ во­ди­ по­план­ски­цени,­би­деј­ќи­кај­нас­по­стои­вак­ва­прак­тика,­во­тој­слу­чај­нај­нап­ред­тре­ба­да­се­пресме­та­от­ста­пу­ва­ње­то­од­план­ски­те­це­ни­и­да­се­ут­врди­це­на­та­на­чи­нење,­а­по­тоа­да­се­спо­ре­ди­со­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­та­вред­ност.­Во­за­вис­ност­од­тоа­ко­ја­е­по­нис­ка,­за­ли­хи­те­во­Из­веш­та­јот­за­фи­нан­сис­ка­та­сос­тој­ба­ќе­се­ис­ка­жат­по­по­ма­ла­та­вред­ност.

До­кол­ку­по­ра­ди­по­рас­тот­на­про­даж­ни­те­цени,­на­ма­лу­ва­ње­то­на­про­це­не­ти­те­тро­шо­ци­за­дов­ршу­ва­ње­на­про­из­вод­ство­то­или­на­ма­лу­ва­ње­то­на­тро­шо­ци­те­за­про­дажба,­на­кра­јот­на­след­ни­от­пресмет­ко­вен­пе­риод,­не­то­ре­а­ли­за­ци­о­на­та­вред­ност­е­над­це­на­та­на­чи­нење,­тоа­зна­чи­за­из­но­сот­за­кој­во­прет­ход­ни­от­пе­ри­од­е­на­ма­ле­на­вред­нос­та­на­за­ли­хи­те­тре­ба­да­се­зго­ле­ми­вред­нос­та­на­за­ли­хи­те­во­ко­рист­на­при­хо­дите,­та­ка­што­но­ва­та­смет­ко­вод­стве­на­вред­ност­ќе­би­де­ис­та­на­це­на­та­на­чи­не­ње­и­ќе­се­спро­ве­де­след­но­во­кни­жење:­(608,­638/756).

Сметководство

8 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

АСИГНАЦИЈА (УПАТУВАЊЕ) И ПРЕЗЕМАЊЕ НА ДОЛГ

Јасмина РАфАЈЛОВСкА на тре то ли це - при мач на упа ту ва ње (асиг на тор), да му исп ла ти опре де лен па ри чен из нос или да му да де кре дит за сме тка на упа ту ва чот.

Со до го во рот ме ѓу упа ту ва чот и при ма чот на упа-ту ва ње то, по треб на е и из ја ва од асиг на тот за при-фа ќа ње на упа ту ва ње то. Со неа упа те ни кот ста ну ва ди ре ктен долж ник кон при ма чот на упа ту ва ње то.

При фа ќа ње то на упа ту ва ње то не мо же да се от-по ви ка.

При ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот) мо же упа-ту ва ње то да го пре не се на друг пред при фа ќа ње то од упа те ни кот (асиг на тот), освен ако со са мо то упа ту ва ње или за ра ди по себ ни окол но сти не мо же да се из вр ши пре нос, од нос но упа ту ва ње то да е не пре нос ли во.

Из ја ва та за при фа ќа ње на упа ту ва ње то пре диз-ви ку ва прав но дејс тво во мо мен тот ко га асиг на то рот ќе ја при ми.

Са мо то при фа ќа ње на упа ту ва ње то не зна чи и ис пол ну ва ње, ту ку со неј зи но то при фа ќа ње са мо се стек ну ва пра во да се ба ра ис пол ну ва ње (член 1060 став 1 од За ко нот).

Во асиг на ци ја та учес тву ва ат три и по ве ќе ли ца. При-тоа, бит но е де­ка­ед­но­ли­це­е­са­мо­до­ве­ри­тел,­а­дру­го­ли­це­е­ са­мо­долж­ник,­ до­де­ка­дру­ги­те­учес­ни­ци­во­асиг­на­ци­ја­та­се­во­ме­ѓу­себ­но­долж­нич­ко-до­ве­ри­тел-ски­од­но­си­и­сво­и­те­об­вр­ски­мо­жат­да­ги­под­ми­рат­до­ви­си­на­на­нај­ни­ска­та­об­вр­ска­од­нос­но­по­ба­ру­ва­ње.

Во асиг на ци ја та на ста ну ва ат три прав ни од но си и тоа:

1Од нос ме ѓу при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на­то рот) и упа те ни кот (асиг нат), уре ден во член

1060 до 1063 од За ко нот, кој се на ре ку ва ап стра ктен од нос, би деј ќи ме ѓу овие двај ца пред при фа ќа ње то на асиг на ци ја та од стра на на упа те ни кот (асиг на тот), не по сто ел ни ка ков прет хо ден са мо сто ен пра вен од-нос врз ос но ва на кој и по по вод на кој би дош ло до нив на ме ѓу себ на сог лас ност за асиг на ци ја, ту ку тој од нос на ста ну ва ме ѓу нив ду ри по нив на та сог лас ност за асиг на ци ја та;

2Од нос ме ѓу при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на­то рот) и упа ту ва чот (асиг нан тот), уре ден во член

По крај без го то вин ски те и го то вин ски те пла­ќа ња, долж ни ци те и до ве ри те ли те сво и те об вр­ски, од нос но по ба ру ва ња мо жат да ги нап ла тат и по прес ме тко вен пат со: ком пен за ци ја, це си ја, асиг на ци ја и пре зе ма ње на долг.

Во овој на пис ќе ги по јас ни ме спе ци фич но­сти те на асиг на ци ја та и пре зе ма ње то на дол гот со пра ктич ни при ме ри на до го во ри те и нив но то сме тко водс тве но еви ден ти ра ње.

Согласно Законот за платниот промет, пла­ќањето со пресметка (компензација, асигнација, цесија, преземање на долг) не може да се врши доколку учесникот во платниот промет има блокирана сметка и ќе се применува од 31 Декември 2015 година.

Сог лас но За ко нот за фи нан сис ка дис цип­ли на пла ќа ње то со до го во ри за це сија, асигна­ција, пре зе ма ње или прис та пу ва ње кон долг, ком пен за ци ја и дру ги слич ни до го во ри не сме­ат да се ко рис тат на на чин кој ќе пре диз ви ка од ло жу ва ње на ис пол ну ва ње то на па рич ни те об врски во сог лас ност со ут врде ни те ро ко ви во овој за кон.

1. АСИГНАЦИЈА (УПАТУВАЊЕ)

Асиг на ци ја та (упа ту ва ње) е уре де на во чле но ви те од 1059 до 1073 од За ко нот за об ли га ци о ни те од но си ("Служ бен вес ник на РМ", број 18/01...161/09, во на та-мош ни от текст: За ко нот).

Со асиг на ци ја (упа ту ва ње) ед но ли це, упа ту вач (асиг нант) ов ла сту ва дру го ли це, упа те ник (асиг нат), за не го ва сме тка да из вр ши не што за опре де ле но тре то ли це, при мач на упа ту ва ње (асиг на тор), а не го го ов-ла сту ва да го при ми тоа из вр шу ва ње од свое име.

Асиг на ци ја та прет ста ву ва нај рас про стра не то средс тво на ин ди рект но кре ди ти ра ње или на па рич на исп ла та од стра на на бан ка или од ли це (асиг нат), кај кое упа ту ва чот (асиг нан тот) има по кри тие или кре дит,

Сметководство

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 9

1064 до 1068 од За ко нот, кој се на ре ку ва од нос на ва­лу та та, би деј ќи сто ру ва ње то на кое има пра во асиг на­то рот, нај че сто се од не су ва на исп ла та на опре де лен из нос на па ри што пр ви от му го дол жи на дру ги от;

3Од­нос­ме­ѓу­упа­ту­ва­чот­(асиг­нан­тот)­и­упа­те­ни­кот­(асиг­на­тот), уре ден во член 1069 до 1070 од

За ко нот, кој се на ре ку ва од нос на по кри тие, би деј ќи из вр шу ва ње то на сто ру ва ње то на при ма чот на упа ту­ва ње то (асиг на то рот) од стра на на упа те ни кот (асиг на­тот), ба ра на стра на та на упа ту ва чот (асиг нан тот) да по стои ма те ри јал но по кри тие, за тоа што упа те ни кот (асиг на тот) го на ми ру ва при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот), од оние ма те ри јал ни средс тва што за кон крет но то на ми ру ва ње ве ќе ги до бил од упа ту ва чот (асиг нан тот) или до пол ни тел но ќе ги до бие врз ос но ва на не ко ја нив на ме ѓу себ на сог лас ност.

Со при фа ќа ње на упа ту ва ње то од стра на на асиг­на тот на ста ну ва нов об ли га то рен од нос ме ѓу асиг на тот и при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот) не за вис но од од но сот ме ѓу упа ту ва чот (асиг нан тот) и упа те ни кот (асиг нат) и од но сот ме ѓу упа ту ва чот (асиг нант) и при­ма те лот на упа ту ва ње то (асиг на то рот).

Од но сот ме ѓу учес ни ци те во асиг на ци ја та мо же да се при ка же со след на ва ше ма:

Сог лас но член 1063 од За ко нот пра во то на при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот) да ба ра ис пол ну ва ње од упа те ни кот (асиг на тот), за ста ру ва за ед на го ди на.

Ме ѓу тоа овој рок на за ста ре ност не се од не су ва и на ос нов ни от од нос ме ѓу упа ту ва чот (асиг нан тот) и упа те ни кот (асиг на тот), ка ко и на од но сот со при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот). За нив ва жи оп шти от рок на за ста ре ност про пи шан во член 360 од За ко нот.

За ко нот не про пи шу ва де ка асиг на ци ја та се склу­чу ва во пис ме на фор ма, ме ѓу тоа за вис но од слу ча и те, во о би ча е но се да ва пис ме но упа ту ва ње.

Во пра кти ка та До го во рот за асиг на ци ја, ка ко и Из ја ва та за асиг на ци ја мо же да ја има ат след на ва со др жи на:

До­го­вор­за­асиг­на­ци­ја­(упа­ту­ва­ње)

Склу чен на ден _________2014 го ди на ме ѓу:1. Ин вест ДОО ­ Скоп је, за ста пу ва но од

____________________2. Бе ко ДОО ­ Скоп је, за ста пу ва но од

____________________; и3. Зо на М ДОО ­ Скоп је, за ста пу ва но од

____________________До го вор ни те стра ни се до го во ри ја:

Член­1Ин вест ДОО ­ Скоп је (во на та мош ни от текст:

асиг нант) се об вр зу ва да да де упа ту ва ње (ов ла­сту ва ње) на Бе ко ДОО ­ Скоп је (во на та мош ни от текст: асиг нат) во не го во име да ја из вр ши об вр ска­та спре ма Зо на М ДОО ­ Скоп је (во на та мош ни от текст: асиг на тор) во из нос од 660.000 де на ри за фа кту ра број _____ од _______ 2014 го ди на.

Член­2Об вр ска та на асиг нан тот спре ма асиг на то рот

за ра ди што е на пра вен овој до го вор ќе пре ста не отка ко асиг на тот ќе го ис пол ни упа ту ва ње то.

Член­3Асиг на тот е дол жен да да де из ја ва де ка го

при фа ќа упа ту ва ње то и тоа при фа ќа ње не мо же да се от по ви ка.

Член­4Во слу чај на спор над ле жен е над леж ни от Ос­

но вен суд во Скоп је.Член­5

Овој до го вор е со ста вен во 6 (шест) при ме ро ци, од кои по 2 (два) за се ко ја од до го во ре ни те стра ни.

Член­6Овој до го вор ста пу ва во си ла со де нот на пот­

пи шу ва ње то на овој до го вор и пот пи шу ва ње то на из ја ва та за асиг на ци ја.

Беко­ДОО­­­Скопје­(асигнат)

Инвест­ДОО­­­Скопје­(асигнант)

_______________________ _______________________

Зона­М­ДОО­­­Скопје­(асигнатор)

_______________________

Сметководство

10 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

КНИ­ЖЕ­ЊА:

2209 - Останати об вр ски спре ма до ба ву ва чи во земјата (Зо на М) ...............660.000100 - Сме тка ....................................660.000

Пла­те­но­врз­ос­но­ва­на­До­го­вор­за­асиг­на­ци­ја

В)­Кај­при­ма­чот­(асиг­на­то­рот)­-­Зо­на­М­ДОО­-­Скоп­је

1209 - Оста на ти по ба ру ва ња од ку пу ва чи во земјата (Бе ко) ...................660.000120 - По ба ру ва ња од ку пу ва чи

во зем ја та (Ин вест) ................660.000По­ба­ру­ва­ња­од­упа­те­ни­кот­врз­ос­но­ва­на­До­го­вор­за­асиг­на­ци­ја

1000 - Сме тка ...................................660.0001209 - Оста на ти по ба ру ва ња од ку пу ва чи

во земјата (Бе ко) ....................660.000Пла­те­но­врз­ос­но­ва­на­До­го­вор­за­асиг­на­ци­ја

На­по­ме­на: За ра ди по ед но ста ву ва ње во при ме рот не се да де ни кни же ња та кај Ин вест ДОО, во вр ска со про даж ба та на про из во ди те на Бе ко ДОО (120/741, 230; 700/630), ка ко и на ба вки те на ре про ма те ри ја ли-те од Зо на М ДОО (310, 130/220; 400/310; 600/490; 630/600). Исто та ка не се да де ни и кни же ња та кај Бе ко ДОО за на бав ка та на сто ки те од Ин вест (660, 130/220), ка ко и кај Зо на М за про даж ба та на сто ки те на Ин вест ДОО (120/741, 230; 701/660).

Ако во асиг на ци ја та учес тву ва ат на при мер че ти ри друш тва: А по ба ру ва од Б 1.200.000 де на ри; Б по ба ру-ва од В 1.500.000 де на ри, а Г по ба ру ва од А 1.000.000 де на ри. Друш тва та кои во исто вре ме дол гу ва ат и по ба ру ва ат (А и Б) врз ос но ва на до го во рот за асиг-на ци ја ги ов ла сту ва ат сво и те долж ни ци да во нив но име ги под ми рат нив ни те об вр ски кон до ве ри те ли те. Друш тво то кое дол жи (В) ја под ми ру ва об вр ска та кон друш тво то кое са мо по ба ру ва (Г) и тоа во из нос на нај-ни ско то по ба ру ва ње кое из не су ва 1.000.000 де на ри.

2.­ ПРЕЗЕМАЊЕ­НА­ДОЛГ

Пре зе ма ње то на долг е уре де но во чле но ви те од 434 до 438 од За ко нот за об ли га ци о ни те од но си ("Служ бен вес ник на РМ", број 18/01...161/09, во на-та мош ни от текст: За ко нот).

Пре зе ма ње то на долг се вр ши со до го вор ме ѓу долж ни кот и пре зе ма чот, со кој се сог ла сил до ве ри-те лот.

ИЗЈАВА­ЗА­АСИГНАЦИЈА

Да ва ме из ја ва за Асиг на ци ја на по ба ру ва ња та и об вр ски те во из нос од 660.000 де на ри.

Беко­ДОО­-­Скопје Зона­M­ДОО­-­Скопје Инвест­ДОО­-­Скопје

сметка сметка сметка

износ (ден.)

ф-ра датумизнос (ден.)

ф-раизнос (ден.)

по Договор бр. _______ од 30.07.2014

660.000дел од 1127514/001

15.07.14 100.000 153/14 660.000

1128802/001 22.07.14 40.000

1129720 25.07.14 520.000

Вкупно: 660.000 Вкупно: 660.000 Вкупно: 660.000

(место, датум) (место, датум) (место, датум)

одговорно лице одговорно лице одговорно лице

Врз ос но ва на по да то ци те од До го во рот за асиг на-ци ја, во сме тко водс тво то ќе се спро ве дат след ни ве:

А)­Кај­упа­ту­ва­чот­(асиг­нант)­-­Ин­вест­ДОО­-­Скоп­је

220 - Об вр ски спре ма до ба ву ва чи те во зем ја та (Зо на М) ...............660.0002209 - Оста на ти об вр ски од до ба ву ва чи

во земјата (Бе ко) ....................660.000За­об­вр­ска­кон­упа­те­ни­кот­(асиг­на­тот)­врз­ос­но­ва­на­До­го­вор­за­асиг­на­ци­ја

2209 - Оста на ти об вр ски од до ба ву ва чи во земјата (Бе ко) ........................660.000120 - По ба ру ва ња од ку пу ва чи

во зем ја та (Бе ко) ....................660.000По­ба­ру­ва­ње­од­упа­те­ни­кот­врз­ос­но­ва­на­До­го­вор­за­асиг­на­ци­ја

Б)­Кај­упа­те­ни­кот­(асиг­нат)­-­Бе­ко­ДОО­-­Скоп­је220 - Об вр ски спре ма

до ба ву ва чи (Ин вест) .............660.0002209 - Оста на ти об вр ски

спре ма до ба ву ва чи во земјата (Зо на М) ................660.000

За­об­вр­ска­кон­при­ма­чот­на­упа­ту­ва­ње­то­врз­ос­но­ва­на­До­го­вор­за­асиг­на­ци­ја

Сметководство

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 11

Спо­ред­ ова­ до­го­во­рот­ за­ пре­зе­ма­ње­ на­ долг­ е­прав­на­ра­бо­та­со­ко­ја­се­вр­ши­про­ме­на­на­долж­ни­кот,­а­до­ве­ри­те­лот­оста­ну­ва­ист.

За­раз­ли­ка­од­це­си­ја­та­кај­ко­ја­не­се­ба­ра­сог­лас­ност­од­долж­ни­кот­би­деј­ќи­на­долж­ни­кот­му­е­се­ед­но­ко­му­ќе­му­од­го­ва­ра­за­дол­гот,­ кај­пре­зе­ма­ње­то­на­долг,­на­до­ве­ри­те­лот­не­му­е­се­ед­но­кое­ли­це­ќе­му­би­де­долж­ник.­Ток­му­за­тоа,­ако­до­ве­ри­те­лот­не­да­де­сог­лас­ност­на­до­го­во­рот­ за­пре­зе­ма­ње­на­долг,­ тој­до­го­вор­не­ва­жи.­Сог­лас­но­став­5­од­член­434­од­За­ко­нот,­до­го­во­рот­за­пре­зе­ма­ње­на­долг­има­дејс­тво­на­до­го­вор­за­пре­зе­ма­ње­на­ис­пол­ну­ва­ње,­за­вре­ме­до­де­ка­до­ве­ри­те­лот­не­ќе­да­де­сво­ја­­сог­лас­ност­за­до­го­во­рот­за­пре­зе­ма­ње­на­долг,­ка­ко­и­ако­тој­од­бие­да­да­де­сог­лас­ност.

При­чи­ни­те­по­ра­ди­кои­тре­то­ли­це­го­пре­зе­ма­дол­гот­врз­се­бе,­мо­же­да­би­дат­раз­лич­ни­(да­му­се­да­де­по­да­рок­на­долж­ни­кот,­да­му­се­вра­ти­не­ка­ков­прет­хо­ден­долг­или­да­му­се­да­де­за­ем).­Со­ог­лед­на­тоа­што­се­ра­бо­ти­за­дис­по­зи­тив­ни­одред­би,­сво­ја­та­сог­лас­ност­за­

пре­зе­ма­ње­на­дол­гот,­до­ве­ри­те­лот­мо­же­да­ја­ус­ло­ви­со­из­вес­ни­мо­да­ли­те­ти.­На­при­мер:­да­ба­ра­до­се­гаш­ни­от­долж­ник­да­оста­не­ка­ко­га­рант­за­тоа­де­ка­пре­зе­ма­чот­ќе­го­ис­пол­ни­дол­гот­што­го­пре­зел.

Кај­пре­зе­ма­ње­то­на­долг­по­сто­јат­три­учес­ни­ци:

1­Пр­во­би­тен­долж­ник­ ­­долж­ник­кој­ го­пре­не­су­ва­сво­е­то­дол­гу­ва­ње­на­но­ви­от­долж­ник;

2­Пре­зе­мач­на­дол­гот­­­нов­долж­ник­кој­врз­ос­но­ва­на­до­го­во­рот­ја­пре­зе­ма­об­вр­ска­та­од­пр­во­бит­ни­от­долж­ник;­и

3­До­ве­ри­тел­кој­оста­ну­ва­не­про­ме­нет,­ме­ѓу­тоа­сво­е­то­по­ба­ру­ва­ње­ќе­го­нап­ла­ти­од­но­ви­от­долж­ник­(пре­зе­мач­на­долг).Пре­зе­ма­чот­на­долг­(но­ви­от­долж­ник)­не­од­го­вара­

за­не­нап­ла­те­ни­те­ка­ма­ти­кои­ста­са­ле­за­нап­ла­та­до­пре­зе­ма­ње­то­на­дол­гот,­ако­по­и­на­ку­не­е­до­го­ворено.

Во­пра­кти­ка­та­До­го­во­рот­ за­пре­зе­ма­ње­на­долг,­мо­же­да­ја­има­след­на­ва­со­др­жи­на:

До­го­вор­за­пре­зе­ма­ње­на­долг

Склу­чен­на­ден­__________2014­го­ди­на­ме­ѓу:1.­ Ма­ктекс­ДОО­­­Скоп­је,­за­ста­пу­ва­но­од­

____________________2.­ Ен­те­ри­ер­ДОО­­­Скоп­је,­за­ста­пу­ва­но­од­

____________________;­и3.­ Тер­мо­ДОО­­­Скоп­је,­за­ста­пу­ва­но­од­

____________________До­го­вор­ни­те­стра­ни­се­до­го­во­ри­ја:

Член­1

Ма­ктекс­ДОО­­­Скоп­је­(во­на­та­мош­ни­от­текст:­но­ви­от­долж­ник),­го­пре­зе­ма­дол­гот­од­Ен­те­ри­ер­ДОО­­­Скоп­је­(во­на­та­мош­ни­от­текст:­долж­ни­кот),­што­го­има­спре­ма­Тер­мо­ДОО­­­Скоп­је­(во­на­та­мош­ни­от­ текст:­ до­ве­ри­тел)­ во­из­нос­од­200.000­де­на­ри­за­ф­ра­број­20­од­_______­2014­го­ди­на.

Член­2

Но­ви­от­долж­ник­ќе­ ја­под­ми­ри­об­вр­ска­та­кон­до­ве­ри­те­лот­во­рок­од­8­де­на­од­ко­га­до­ве­ри­те­лот­ќе­се­сог­ла­си­со­одред­би­те­на­овој­до­го­вор.

Но­ви­от­долж­ник­не­од­го­ва­ра­ за­неп­ла­те­ни­те­за­тез­ни­ка­ма­ти­кои­се­ста­са­ни­до­де­нот­на­склу­

Сметководство

12 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

КНИ­ЖЕ­ЊА:чу­ва­ње­на­овој­до­го­вор.­Об­вр­ска­та­ за­нив­ ќе­ ја­под­ми­ри­долж­ни­кот.

Член­3

Долж­ни­кот­и­но­ви­от­долж­ник­од­но­си­те­за­пре­зе­ме­ни­от­долг­ ќе­ ги­ уре­дат­ со­по­се­бен­до­го­вор­за­за­ем.

Член­4

Во­слу­чај­на­спор­над­ле­жен­е­над­леж­ни­от­ос­но­вен­суд­во­Скоп­је.

Член­5

Овој­до­го­вор­ста­пу­ва­во­си­ла­и­ќе­се­при­ме­ну­ва­од­де­нот­ко­га­до­ве­ри­те­лот­ќе­се­сог­ла­си­со­не­го­ви­те­одред­би,­од­нос­но­отка­ко­ќе­го­пот­пи­ше­овој­до­го­вор.

Член­6

Овој­до­го­вор­е­со­ста­вен­во­6­(шест)­ед­на­кви­при­ме­ро­ци,­од­кои­по­2­(два)­за­се­ко­ја­до­го­вор­на­стра­на.

Ентериер­ДОО­-­Скопје­(должник)

Матекс­ДОО­-­Скопје­(нов­должник)

_______________________ _______________________

Термо­ДОО­-­Скопје­(доверител)

_______________________

Врз­ос­но­ва­на­по­да­то­ци­те­од­До­го­во­рот­за­пре­зе­ма­ње­на­долг,­во­сме­тко­водс­тво­то­ ќе­се­спро­ве­дат­след­ни­ве:

А)­Кај­Ен­те­ри­ер­ДОО­-­Скоп­је­(долж­ник)

220­­­ Об­вр­ски­спре­ма­до­ба­ву­ва­чи­те­во­зем­ја­та­(Тер­мо)­................200.0002209­­­ Оста­на­ти­об­вр­ски­

од­добавувачи­во­земјата­(Ма­ктекс)­..............200.000

Пре­нос­на­долг­од­Тер­мо­на­Ма­ктекс­врз­ос­но­ва­на­До­го­вор­за­пре­зе­ма­ње­на­долг

Б)­Кај­Ма­ктекс­ДОО­-­Скоп­је­(нов­долж­ник)

1209­­­ Останати­побарувања­од­купувачи­во­земјата­(Ентериер)­...........200.0002209­­­ Оста­на­ти­об­вр­ски­

од­до­ба­ву­ва­чи­во­земјата­(Тер­мо)­......................200.000

Пре­зе­ма­ње­на­долг­врз­ос­но­ва­на­До­го­вор­за­пре­зе­ма­ње­на­долг2209­­­ Оста­на­ти­об­вр­ски­

од­до­ба­ву­ва­чи­во­земјата­(Тер­мо)­................200.0001000­­­ Сме­тка­....................................200.000

Пла­те­но­врз­ос­но­ва­на­До­го­вор­за­пре­зе­ма­ње­на­долг

В)­Кај­Тер­мо­ДОО­-­Скоп­је­(до­ве­ри­тел)

1209­­­ Оста­на­ти­по­ба­ру­ва­ња­од­ку­пу­ва­чи­во­земјата­(Ма­ктекс)­..................200.000120­­­ По­ба­ру­ва­ња­од­ку­пу­ва­чи­

во­зем­ја­та­(Ен­те­ри­ер)­............200.000При­фа­ќа­ње­нов­долж­ник­врз­ос­но­ва­на­До­го­вор­за­пре­зе­ма­ње­на­долг1000­­­ Сме­тка­...................................200.000

1209­­­ Оста­на­ти­по­ба­ру­ва­ња­од­ку­пу­ва­чи­во­земјата­(Ма­ктекс)­...................200.000

Нап­ла­те­но­од­но­ви­от­долж­ник­врз­ос­но­ва­на­До­го­вор­за­пре­зе­ма­ње­на­долг

На­по­ме­на:­За­ра­ди­по­ед­но­ста­ву­ва­ње­во­при­ме­рот­не­се­да­де­ни­кни­же­ња­та­за­прет­ход­ни­от­долж­нич­ко­до­ве­ри­тел­ски­од­нос­ме­ѓу­долж­ни­кот­(Ен­те­ри­ер)­и­до­ве­ри­те­лот­(Тер­мо)­врз­ос­но­ва­на­кои­се­еви­ден­ти­ра­ни­по­ба­ру­ва­ња­та­и­об­вр­ски­те.

Даноци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 13

Ин вес ти цис ко то вло жу ва ње од стра на на за ку пе цот во туѓ об јект (соп стве ност на за-ку по да ва чот), не бе ше прецизно уре де но со За ко нот за да но кот на до да де на вред ност ("Служ бен вес ник на РМ", број 44/99...12/14, во на та мош ни от текст: За ко нот за ДДВ). Ток му за-тоа во прак ти ка та се ја ву ваа ди леми, осо бе но во врска со пра ша ње то за пра во то на од бив ка на прет ход ни от да нок од стра на на за ку пе цот.

Чес то во до го во рот за за куп се вне су ваа кла узули, со кои за ку пе цот ќе вло жу ва со цел де лов ни от прос тор да го прис по со би за врше-ње на сво ја та деј ност, но де ка по ис те кот на до го во рот за за куп се об врзу ва де лов ни от прос тор да му го вра ти на за ку по да ва чот во не го ва та прво бит на сос тојба, со што стек ну-ва ше пра во на од бив ка на прет ход ни от да нок.

Ме ѓу тоа, са ма та кла узу ла пред ви де на во до-го во рот за за куп, со ко ја за ку пе цот се об врзу ва да го вра ти де лов ни от прос тор во ис та сос тој ба ка ко што го при мил, зна чи без до пол ни тел но то ин вес ти цис ко вло жу ва ње кое има по дол гот ра-ен ка рак тер (на при мер, без прег рад ни те ѕи до-ви што ги из гра дил, без вгра де ни те плочки, без до пол ни тел ни те вло жу ва ња со кои ја сме нил елек трич на та или во до вод на та инста ла ција, без вгра де ни те вра ти и про зо ри и слично), е не ре ал но и не ос твар ливо, би деј ќи е јас но де ка по ис те кот на до го во рот за за куп овие вло жу-ва ња ќе му ги ос тави на за ку по да ва чот.

Спо ред тоа, ако за ку пе цот не му ги "префак-ту ри раше" овие вло жу ва ња на за ку по да ва чот, тој не ма ше пра во на од бив ка на прет ход ни от ДДВ сод ржан во влез ни те ис пол ну вања.

Со цел нор ма тив но да се уре ди пра ша ње то за ин вес ти цис ко то вло жу ва ње на за ку пец во туѓ об јект кој го ко рис ти за врше ње на сво ја та

Вера РАФАЈЛОВСКА

ИНВЕСТИЦИСКО ВЛОЖУВАЊЕ ОД ЗАКУПЕЦВО ОБЈЕКТ НА ЗАКУПОДАВАЧ ОД АСПЕКТ НА ДДВ

сто пан ска деј ност, се до не се За кон за из ме ну-ва ње и до пол ну ва ње на За ко нот за да но кот на до да де на вред ност ("Служ бен вес ник на РМ", број 130/14, во на та мош ни от текст: из ме ни те на За ко нот за ДДВ).

Из ме ни те на За ко нот за ДДВ во де лот на ин вес ти цис ко то вло жу ва ње на за ку пец во туѓ об јект и уки ну ва ње то на Reverse charge за при-сил на та нап ла та во из вршна по ста пка, во си ла се од 11 Сеп тем ври 2014 го дина, до де ка дру ги-те из ме ни дел ќе се при ме ну ва ат од 1 Ја ну а ри 2015 го дина, а дел од 1 Март 2015 го дина.

Во овој на пис Ви да ва ме упат ства со прак-тич ни при ме ри за ин вес ти цис ко то вло жу ва ње на за ку пец во туѓ об јект спо ред из ме ни те на За ко нот за ДДВ.

Во За ко нот за ДДВ по ве ќе па ти се из врши ја из ме ни и до пол ну вања, но не се из врши ја из ме ни и до пол ну ва ња во Пра вил ни кот за спро ве ду ва ње на За ко нот за ДДВ, кој ка ко под за кон ски про пис тре ба по кон крет но да ги де фи ни ра од ред би те од За ко нот, со цел да не ма ди ле-ми за од ре де ни пра ша ња и ќе овоз мо жи по ед нос тав на до след на при ме на на За ко нот. Ток му за тоа и во врска со овие из ме ни на За ко нот за ДДВ по стојат от во ре ни пра шања, за кои ве ру ва ме низ прак ти ка та ќе се нај дат и со од вет ни ре ше нија. Ве ру ва ме де ка во нај ско ро вре-ме ќе се до не сат и из ме ни на под за кон ски те про писи.

За по лес но раз би ра ње на из ме ни те на За ко нот за ДДВ, за ин вес ти цис ко то вло жу ва ње на за ку пец во туѓ об јект, нај нап ред ќе ги да де ме за кон ски те од редби, а по тоа Ви да ва ме и при ме ри со кои ќе ја по јас ни ме прак тич на та при ме на на из ме ни те на За ко нот за ДДВ.

1. ДЕ ФИ НИ РА ЊЕ НА ПО И МОТ ИН ВЕС ТИ ЦИСКОВЛО ЖУ ВА ЊЕ ВО ТУЃ ОБ ЈЕКТ

Во но ви от член 34-а во став 2 е про пи шано:"За ин вес ти цис ки вло жу ва ња од став (1)

на овој член се сме та ат вло жу ва ња та во

Даноци

14 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

објек тот из врше ни од стра на на за ку пец кои се од не су ва ат на: гра дење, ре кон струк ција, адап та ција, над град ба и дог рад ба со кои се зго ле му ва вред нос та на за ку пе ни от об јект."

Вак во то де фи ни ра ње на ин вес ти цис ко то вло жу-вање, от ста пу ва од де фи ни ра ње то по За ко нот за гра-де ње ("Служ бен вес ник на РМ", број 130/09...28/14), би деј ќи са мо то гра де ње ги оп фа ќа и из град ба та на но ва градба, ре кон струк ци ја та и адап та ци ја та на по-стој на градба, ка ко и дог рад ба та и над град бата. Се пак, не за вис но од тоа што во За ко нот за ДДВ се пов то ру-ва ат овие ис пол ну ва ња ("по доб ро два па ти ка жано"), ов де ќе по јас ни ме де ка сог лас но За ко нот за гра дење, под гра де ње се под раз би ра из ве ду ва ње на гра деж ни ра боти, из ра бот ка на про ек тна до ку мен та ција, врше ње на под гот ви тел ни ра боти, из град ба на но ва градба, дог рад ба и над град ба на по стој на градба, ре кон-струк ци ја и адап та ци ја на по стој на градба, врше ње на гра дежно-инста ла тер ски ра боти, гра дежно-зав ршни ра боти, вгра ду ва ње на оп ре ма и дру ги ра бо ти со кои се фор ми ра це ли на та на град бата.

Си те ос та на ти ис пол ну ва ња (ре кон струк ција, адап-та ција, над град ба и дог радба) се од не су ва ат на "из-вршу ва ње на ра бо ти на по стоен об јект".

Ре кон струк ци ја та е из ве ду ва ње на ра бо ти во рам ки те на по стој ни от га ба рит на об јект со кои се вли јае врз ис пол ну ва ње то на ос нов ни те ба ра ња за град ба и со кои се ме ну ва усог ла се нос та на град ба-та со про ек тот спо ред кој е из гра дена, со ме ну ва ње на фа сада, про ме на на тех но лош ки от про цес и на инста ла ци ите, са на ци ја и за ме на на кон струк тив ни еле мен ти и слично.

Адап та ци ја та е из ве ду ва ње на гра деж ни ра бо ти на по стоен об јект со кој се врши про ме на на ор га-низаци јата на прос то рот во об јек тот, се врши за ме на на уреди, постројки, оп ре ма и инста ла ци ја од ис ти ка па ци тет, а со кои не се вли јае на: ста бил нос та и си гур нос та на об јек тот, над во реш ни от из глед, без бед-нос та на со сед ни те об јекти, со об ра ќа јот и жи вот на та сре дина.

Над град ба та е из ве ду ва ње на ра бо ти на по стоен об јект со кои се вли јае на ос нов ни те еле мен ти спо ред кои е из гра ден об јек тот, а по себ но на кон струк ци ја та во ви си на (из град ба на но ви спра тови).

Дог рад ба та е из ве ду ва ње на ра бо ти на по стоен об јект со из град ба на но ва пов рши на над вор од га ба-ри тот на по стој ни от об јект, при што мо же да се вли јае на кон струк тив ни от сис тем на по стој ни от об јект.

2. ПРО МЕТ НА ДОБРА

Со из ме ни те на За ко нот за ДДВ, ин вес ти цис ко то вло жу ва ње во туѓ об јект е де фи ни ра но ка ко про мет на добра, не за вис но да ли е со на до мест или без на-до мест.

Име но во член 3 став 2 во но ва та точ ка 7 е про-пи шано:

"Про ме тот на доб ра од стра на на за ку пе-цот кон за ку по да ва чот во слу чај на ин вес ти-цис ко вло жу ва ње во об јект на за ку по да ва чот из вршен од стра на на за ку пе цот, ос вен вло-жу ва ње кое се од не су ва на те ков но (ре довно) од ржу ва ње на об јек тот, ко га об јек тот се ко рис ти за врше ње на сто пан ска деј ност на за ку пе цот."

Во член 3 став 3 во но ва та точ ка 4 е про пи шано:"Про ме тот на доб ра без на до мест од стра-

на на за купe цот кон за ку по да ва чот, во слу чај на ин вес ти цис ко вло жу ва ње во об јект на за ку-по да ва чот из вршен од стра на на за ку пе цот, ос вен вло жу ва ње кое се од не су ва на те ков но (ре довно) од ржу ва ње на об јек тот, во слу чај ко га об јек тот се ко рис ти за врше ње на сто-пан ска та деј ност на за ку пе цот."

Вак ва та од ред ба во За ко нот за ДДВ, суш тин ски го изед на чу ва про ме тот на доб ра без на до мест со про ме-тот на доб ра за на до мест и прет ста ву ва от ста пу ва ње од ре дов но то ода но чу ва ње на про ме тот без на до мест. Име но во ци ти ра ни от член 3 став 3 на За ко нот за ДДВ про пи ша но е ода но чу ва ње на про ме тот на доб ра са мо до кол ку ста ну ва збор за "са мо пот ро шу вачка" - од нос-но зе ма ње то на доб ра за лич ни пот ре би од стра на на да ноч ни от об врз ник, за вра бо те ни те ли ца или за дру ги це ли кои не се пов рза ни со деј носта, ка ко и да ва ње то на доб ра на соп стве ни ци те на вло го ви те во друш твата, чле но вите, или спре ма нив блис ки лица, се сме та за про мет ка ко да е из вршен за на до мес т.

Со до пол ну ва ње то на ци ти ра ни те од ред би и ин вес-ти цис ко то вло жу ва ње во туѓ об јект со на до мест или без на до мест има трет ман на про мет на добра, што зна чи под ле жи на ода но чу ва ње (на при мер, на бав ка на плочки, са ни та рии, цигли, бе тон, мал тер, же лезо, од стра на на за ку пе цот кој ќе ги вгра ди во об јек тот на за ку по да ва чот).

Под ин вес ти цис ко вло жу ва ње не се сме та ат вло-жу ва ња та кои се од не су ва ат на те ков но (ре довно) од ржу ва ње на об јек тот. На при мер, за ку пе цот пок рај

Даноци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 15

об врската да ја пла ќа до го во ре на та за куп ни на (по па-зар на вред ност на об јек тот спо ред ви дот на град бата, ло ка ци ја та и слично), ќе има пра во на соп ствен тро шок да го мо ле ри са прос то рот, да вгра ди чај на кујна, да из врши сит ни поправки, да на ба ви и по с тави кли ма уред и слично, кои ќе ги ко рис ти до де ка трае вре ме-то за за куп, а по тоа ќе ги де мон ти ра и об јек тот ќе го вра ти во не го ва та прво бит на сос тојба. Тоа зна чи овие вло жу ва ња не вли ја ат на по доб ру ва ње на кван ти те тот и на ква ли те тот на об јек тот, кој е соп стве ност на за-ку по да ва чот, од нос но не ма да се зго ле ми вред нос та на об јек тот, ни ту од нив ќе има ко рист за ку по да ва чот.

Овие вло жу ва ња не под ле жат на ода но чу ва ње сог лас но член 3 став 2 точ ка 7, а за ку пе цот ако ги ис-пол ну ва ус ло ви те од член 33 и 34 од За ко нот за ДДВ при на бав ка та има пра во на од бив ка на ДДВ.

За ку пе цот овие вло жу ва ња сог лас но стан дар ди те ги еви ден ти ра ка ко рас ход, а до кол ку ги ис пол ну ва ат кри те ри у ми те за приз на ва ње на ма те ри јал но сред-ство, сог лас но МСС 16 и Од дел 17 од МС ФИ за МСЕ ги амор ти зи ра за пе ри о дот до де ка трае до го во рот за за куп.

3. ПРО МЕТ НА УС ЛУГИ

Не са мо за про ме тот на доб ра од стра на на за ку-пе цот, ту ку и за про ме тот на ус луги, во слу чај на ин-вес ти цис ко вло жу ва ње во об јек тот на за ку по да ва чот, из врше но е до пол ну ва ње на За ко нот за ДДВ.

Така, во чле нот 6 во ста вот 2 до да де на е но ва точ ка 5 ко ја гласи:

"Про ме тот на ус лу ги од стра на на за купe-цот кон за ку по да ва чот, во слу чај на ин вес ти-цис ко вло жу ва ње во об јект на за ку по да ва чот из вршен од стра на на за ку пе цот, ос вен вло-жу ва ње кое се од не су ва на те ков но (ре довно) од ржу ва ње на об јек тот, во слу чај ко га об јек-тот се ко рис ти за врше ње на сто пан ска та деј ност на за ку пе цот."

Во член 6 став 3, во но ва та точ ка 4 е про пи шано:"Про мет на ус лу ги без на до мест од стра на

на за купe цот кон за ку по да ва чот, во слу чај на ин вес ти цис ко вло жу ва ње во об јект на за ку-по да ва чот из вршен од стра на на за ку пе цот, ос вен вло жу ва ње кое се од не су ва на те ков но (ре довно) од ржу ва ње на об јек тот, во слу чај ко га об јек тот се ко рис ти за врше ње на сто-пан ска та деј ност на за ку пе цот."

Со до пол ну ва ње на ци ти ра ни те од ред би и ин вес-ти цис ко то вло жу ва ње е про мет на ус лу ги од стра на на за ку пе цот кон за ку по да ва чот со на до мест и без на до мест. На при мер, ако за ку пе цот ја фи нан си ра град бата, дог рад бата, ре кон струк ци ја та или над град-ба та на об јек тот на за ку по да ва чот, ко ја по ис те кот на до го во рот за за куп ќе ос та не на за ку по да ва чот.

4. ДА НОЧ НА ОС НОВА

Во но ви от став 4 од член 19 од За ко нот за ДДВ, е де фи ни ра на да ноч на та ос но ва за про мет на доб ра и/или ус луги, со на до мес т или без на до мес т, при ин вес-ти цис ко вло жу ва ње од стра на на за ку пе цот во об јект на за ку по да ва чот.

Но ви от став 4 од член 19 гласи:"Во слу ча и те на член 3 став (2) точ ка 7,

член 3 став (3) точ ка 4, член 6 став (2) точ ка 5 и член 6 став (3) точ ка 4 од овој за кон, за да ноч на ос но ва се сме та па зар на та вред ност без да но кот на до да де на вред ност на ин вес ти-цис ко вло жу ва ње во об јект на за ку по да ва чот из врше но од стра на на за ку пе цот, ко ја е оп ре-де ле на од ов лас тен про це ну вач во мо мен тот на нас та ну ва ње на да ноч ни от долг сог лас но член 31, став (7) на овој за кон."

Со вак во то де фи ни ра ње на да ноч на та ос но ва (из-нос на кој се пресме ту ва да но кот), се нас то ју ва да се до бие по ре ал на да ноч на ос нова.

Де фи ни ра ње то на да ноч на та ос нова, ка ко па зар-на вред ност, прет поста ву ва ис пол ну ва ње на не кол ку ус лови:

• про ме тот да е ос тва рен од за ку пе цот кон за ку по-да ва чот;

• про ме тот да е непос ре дно пов рзан со об јек тот во кој за ку пе цот ја врши сто пан ска та деј ност;

• да ноч ни от об врз ник (за ку пе цот) да е ре гис три ра-ни за це ли те на ДДВ;

• да се из врши про цен ка од ов лас тен про це ну вач на из врше ни от про мет;

• про це не та та вред ност да се од не су ва на де нот на прес та ну ва ње на до го во рот за за куп или на де нот на из врше но то пла ќа ње за из врше ни от про мет.

Про це не та та па зар на вред ност е мож на ре ал на вред-ност во мо мен тот на про цен ка та (по стои ве ро јат ност).

Про цен ка на па зар на та вред ност по пра ви ло ќе се из врши на де нот на ис те кот на до го во рот за за куп или на де нот на от ка жу ва ње на до го во рот за за куп, би деј ќи

Даноци

16 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

во пе ри о дот на ин вес ти цис ко то вло жу ва ње па зар на та вред ност е из но сот кој е ис ка жан во фак ту ра та или друг до ку мент (си ту а ци ја и слично), кои за ку пе цот ги при мил од до ба ву ва чот за из врше но то гра дење, адап та ција, ре кон струк ција, дог рад ба или над градба.

Про цен ка на па зар на та вред ност би тре ба ло да има и во слу чај ко га за ку пе цот сам ги из вршу ва гра деж ни те ра боти, а со цел да се избег не мож нос та за зло у пот-ре ба од стра на на за ку пе цот во од нос на вред нос та на ин вес ти цис ко то вло жу вање.

Во слу ча и те ко га е до го во рен на до мест за из врше-но то ин вес ти цис ко вло жу вање, а ис ти от изос та нал од не ко ја при чина, во тој слу чај не е пот реб но врше ње на про цен ка на вред носта, би деј ќи не е, и не мо же да нас та не дол гу ван да нок. Во овие слу чаи не ста ну ва збор за про мет без на до мест кој е изед на чен со про-ме тот за на до мест, ту ку за про мет за на до мест, но кој не е нап ла тен. Оваа сос тој ба во прак ти ка та теш ко би се слу чила, би деј ќи за ку пе цот, до кол ку не го до бил на до мес тот или ќе го про дол жи ко рис те ње то на об јек-тот неп ла ќај ќи за куп ни на (што зна чи со на до мест) или по суд ски пат ќе го нап ла ти на до мес тот. Ис то та ка и за ку по да ва чот, ако е ДДВ об врз ник, не би имал ни ка-ков ин те рес да ве ту ва на до мест, а да не го плати, во ус ло ви ко га и без пла ќа ње на на до мес тот мо же да го ис ка жу ва дол гу ва ни от и по ба ру ва ни от да нок.

5. КО ГА Е МО МЕН ТОТ НА НАС ТА НУ ВАЊЕНА ДА НОЧ НИ ОТ ДОЛГ

Во о би ча е но е вре ме то на нас та ну ва ње то на да ноч-ни от долг да се врзу ва за вре ме то на из вршу ва ње на про ме тот на доб ро то или ус лу гата, или пак за вре ме то на при ма ње на пла ќа њето, до кол ку ис то то е из врше но пред из вршу ва ње то на про ме тот (аван сно пла ќање). Утврду ва ње то на вре ме то на нас та ну ва ње на да но-кот, од нос но на да ноч ни от долг, е со се ма раз бир ливо: до кол ку нас та на ла ода но чи ва та ак тив ност од стра на на да ноч ни от об врз ник, или пак до бил па ри за ода но-чив про мет кој ќе следи, па спо ред тоа нор мал но е да нас та не да нок кој ќе и се дол жи на држа вата.

Кај ин вес ти цис ко то вло жу ва ње од стра на на за-ку пе цот во туѓ об јект, вре ме то на нас та ну ва ње то на да но кот се врзу ва за прес та но кот на до го во рот за за куп (ис те ку вање, рас ки ну ва ње или от ка жу ва ње на до го во рот) или де нот ко га е из врше на уп ла та та на на-до мес тот од стра на на за ку по да ва чот, ко га про ме тот е из вршен за на до мест.

Имено, во но ви от став 7 од член 31 од За ко нот за ДДВ е про пи шано:

"(7) За вре ме на нас та ну ва ње на да но чен долг во слу чај на ин вес ти цис ко вло жу ва ње во об јект на за ку по да ва чот из врше ни од стра на на за ку пе цот, се смета:

1. Де нот на прес та ну ва ње на до го во рот за за куп, во слу чај на ис те ку ва ње на вре ме-то за кое е склу чен, ос вен ко га за ку пот се про дол жу ва или

2. Де нот на рас ки ну ва ње или от ка жу ва ње на до го вор за за куп или

3. Де нот ко га е из врше на уп ла та та на на-до мес то кот од стра на заку подавачот, ко га за вре ме на важ нос та на до го во рот за за куп е из вршен про ме тот со на до-мест во смис ла на член 3 став (2) точ ка 7 и член 6 став (2) точ ка 5 од овој за кон."

Ако доб ро се ана ли зи ра но ви от став 7 на чле нот 31, мо же да се зак лу чи де ка има ме от ста пу ва ње од во о би че ни от мо мент на нас та ну ва ње на дол гу ва ни от да нок. От ста пу ва ње то е ка рак те рис тич но осо бено, кај точ ка та 3 од овој став. За сис те мот на ДДВ бит но е да е из вршен про мет за на до мест за да ис ти от би де пред мет на ода но чу вање, но да ли так ви от на до мест, ќе се пла ти или не, во оп што не е битно.

Во оваа точ ка 3, мо мен тот на нас та ну ва ње на дол-гу ва ни от да нок (да но чен долг) се врзу ва за пла ќа њето, но тоа пла ќа ње нај чес то е по из врше ни от про мет и не прет ста ву ва аванс - нап ро тив, тоа мо же и да не се ос твари. Во нај го лем број слу чаи пла ќа ње то на на-до мес тот, за ин вес ти цис ко то вло жу вање, од стра на на за ку по да ва чот нај чес то ќе би де со про ти вис пол-ну ва ње - из нај му ва ње на об јек тот (зош то би пла ќа ле за ку по да ва чите, ако по ба ру ва ат за куп нина).

Во слу чај ко га е до го во ре но пла ќа ње на на до мест од стра на на за ку по да ва чот за из врше ни от про мет од стра на на за ку пе цот, а пла ќа ње то не е из вршено, не за вис но од тоа по ра ди ко ја при чи на изос та на ло пла ќа њето, во тој слу чај, не мо же да се сме та де ка е ис пол нет ус ло вот од точ ка та 3 на ста вот 7 на чле-нот 31 од За ко нот за ДДВ. Ова зна чи дека, не мо же да се пресме ту ва да но кот, да се ис ка жува, од нос но при ја ву ва и плаќа, ка ко и од би ва ка ко прет хо ден да нок, во слу чаи на пре не су ва ње на об врската. Во овие слу-чаи, ка ко што из не сов ме и прет ходно, не ста ну ва збор за про мет без на до мест, кој е изед на чен со про ме тот со на до мест, ту ку за не из ми ре на об врска.

Даноци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 17

Ве ру ва ме де ка ќе сле дат из ме ни на За ко нот за ДДВ во точ ка та 3 од став 7 на член 31.

6. ОД БИВ КА НА ПРЕТ ХОД НИ ОТ ДА НОКПРИ ИН ВЕС ТИ ЦИСКО ВЛО ЖУ ВА ЊЕВО ОБ ЈЕКТ НА ЗА КУ ПО ДА ВА ЧОТ

Со ог лед на тоа што на ин вес ти цис ко то вло жу ва ње во об јект на за ку по да ва чот, од стра на на за ку пе цот, ко га тој го ко рис ти за из вршу ва ње на соп стве на та сто-пан ска деј ност, сог лас но од ред би те на чле но ви те 3 и 6 на За ко нот за ДДВ им е да ден трет ман на про мет кој е пред мет на ода но чу ва ње и тоа не за вис но да ли има или не на до мест, со се ма ло гич но е и да ва ње то пра во на од бив ка на ДДВ на врши те лот на так ви от про мет. Со дру ги збо ро ви ка жано, за ку пе цот со вло жу ва ње то врши ода но чив про мет, кој да ва пра во на од бив ка на прет ход ни от да нок.

За це ли те на ос тва ру ва ње то на пра во то на од-бивка, во За ко нот за ДДВ во став 1 од но ви от член 34-а е про пи шано:

"Пра во то на од бив ка спо ред член 33 на овој за кон мо же да се ос тва ри и ако да ноч ни-от об врз ник ги упот ре бу ва на ба ве ни те или уве зе ни те добра, од нос но при ме ни те ус лу ги за ин вес ти цис ки вло жу ва ња во об јек тот на за ку по да ва чот, во слу чај ко га об јек тот се ко-рис ти за врше ње на сто пан ска та деј ност на да ноч ни от об врз ник кој е за ку пец."

Ако доб ро се ана ли зи ра овој став на но ви от член 34-а, ка ко и чле но ви те 33 и 34, мо же да се зак лу чи дека, за ку пе цот има пра во на од бив ка на прет ход ни от да нок, ако се ис пол не ти сле дни ве ус лови:

• да ноч ни от об врз ник (за ку пец) да е ре гис три ран да но чен об врз ник за це ли те на ДДВ,

• на бав ка та да е из врше на од друг да но чен об врз-ник кој ис то та ка е ре гис три ран за це ли те на ДДВ (из вршен про мет) и/или,

• да но кот да се од не су ва за пла ќа ње кое е из врше но за про мет кој ќе сле ди и ќе би де ода но чив и /или,

• да но кот да е пла тен за увоз на доб ра (или да е одоб ре но од ло же но пла ќање),

• да е до би е на фак ту ра ко ја ги ис пол ну ва ус ло ви те од чле нот 53,или чле нот 54,

• фак ту ра та и/или ца рин ска та дек ла ра ци ја да се еви ден ти ра ни во кни го вод ство то на за ку пе цот,

• на ба ве ни те или уве зе ни те добра, од нос но ко-рис те ни те ус лу ги да се непос ре дно пов рза ни со

ин вес ти цис ко то вло жу ва ње во об јек тот на за ку по-да ва чот кој се ко рис ти за врше ње на сто пан ска та деј ност на да ноч ни от об врз ник кој е за ку пец, и

• да не е ис клу че но пра во то на од бив ка на прет-ход ни от да нок.

Са мо при це лос на ис пол не тост на прет ход но ци-ти ра ни те ус лови, мо же да се ко рис ти пра во то на од-бив ка на прет ход ни от да нок. Фак тот што про ме тот од за ку пе цот спре ма за ку по да ва чот ќе се из вршу ва во не кој по доц не жен пе риод, не ма ни как во вли ја ние на пра во то на од бив ка на прет ход ни от да нок.

7. СМЕТ КО ВОД СТВЕН ТРЕТ МАН НАИН ВЕС ТИ ЦИСКО ВЛО ЖУ ВА ЊЕ НАЗА КУ ПЕЦ ВО ОБ ЈЕКТ НА ЗА КУ ПО ДА ВАЧ

За ку пе цот ин вес ти цис ко то вло жу ва ње во об јект на за ку по да ва чот смет ко вод стве но да го еви ден ти ра како:

Ма те ри јал но сред ство:• Ако ин вес ти цис ко то вло жу ва ње по ис те кот на

до го во рот за за куп не ос та ну ва кај за ку по да ва-чот. Во тој слу чај сог лас но МСС 16 и Од дел 17 од МС ФИ за МСЕ - Нед виж ности, построј ки и оп-рема, за ку пе цот вло жу ва ње то го еви ден ти ра ка ко ос нов но сред ство и го амор ти зи ра во пе ри о дот спо ред до го во рот за за куп;

• Ако ин вес ти цис ко то вло жу ва ње го врши со цел за ку пе ни от об јект да го из да ва во под за куп (ако тоа е до го во ре но со до го во рот за за куп), сог лас но МСС 40 и Од дел 16 од МС ФИ за МСЕ - Вло жу ва-ња во нед виж ности, го еви ден ти ра ка ко вло жу-ва ње во нед виж ности. Ако вло жу ва ња та во нед-виж нос ти се вред ну ва ат по об јек тив на вред ност, не се врши пресмет ка на амор ти за ција, ту ку се врши обез вред ну вање.Ако вло жу ва ња та во нед виж нос ти се вред ну ва-ат по на бав на вред ност, во тој слу чај се врши пресмет ка на амор ти за ција.

При ход и рас ход:• Ако ин вес ти цис ко то вло жу ва ње ста ну ва соп стве-

ност на за ку по да ва чот со на до мест;Рас ход:• Ако за ку по да ва чот по ис те кот на до го во рот за

за куп на за ку пе цот не му го на до мес ти из но сот на ин вес ти цис ко то вло жу вање.

За ку по да ва чот об јек тот кој го из да ва под за куп сог лас но МСС 40 и Од дел 16 од МС ФИ за МСЕ - Вло-

Даноци

18 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

жу ва ња во нед виж ности, вло жу ва ња та ги еви ден ти ра ка ко вло жу ва ња во нед виж нос ти на смет ка та 0201 и се кое до пол ни тел но вло жу ва ње од не го или од за ку-пе цот го еви ден ти ра на оваа сметка.

8. ИН ВЕС ТИ ЦИС КО ВЛО ЖУ ВА ЊЕ ВО ТУЃОБ ЈЕКТ СОП СТВЕ НОСТ НА ПРАВ НО ЛИЦЕ

Во прак ти ка та нај чес то за ку пе цот врши ин вес ти цис-ко вло жу ва ње во де ло вен прос тор кој е во соп стве ност на за ку по да вач кој е прав но лице.

Во про дол же ние да де ни се не кол ку при ме ри за ин вес ти цис ко вло жу ва ње на за ку пе цот во об јект на за ку по да ва чот од ас пект на ДДВ и тоа кај за ку пе цот и кај за ку по да ва чот.

8.1. Ин вес ти цис ко вло жу ва њево туѓ об јект со на до мест

Сог лас но до го во рот ме ѓу за ку по да ва чот и за ку-пе цот, ин вес ти цис ко то вло жу ва ње мо же да би де со на до мест, а тој на до мест за ку по да ва чот може:

• да го пла ти со пари; или• на мес то да го пла ти со па ри да го ком пен зи ра со

за куп ни ната; или• дел да плати, а дел да ком пен зи ра со за куп ни-

ната.

1. Друш тво то Мла дост ДОО Скоп је - за ку пец,врши деј ност тр го ви ја на го лемо.За чу вање на за ли ха та со друш тво тоИд ни на ДОО Скопје - за ку по да вач,склу чи ло до го вор за за куп нама га цин за пе ри од од ........................5 го дини

2. До го во ре на е ме сеч наза куп нина по па зар навред ност со вклу чен ДДВ................... 171.265

3. По три го диш но ко рис те ње на ма га ци нот,за ку пе цот (со прет ход на сог лас ност одза ку по да ва чот кој ја обез бе дилдо ку мен та ци јата за дог радба) содруш тво то Град ба ДОО Скопје,склу чил до го вор за дог радба.

4. На 18 Ок том ври, Град ба ДОО наза ку пе цот му дос тави ла фак ту раза дог рад ба без ДДВ ....................... 3.193.080

5. На 26 Ок том ври за ку по да ва чотна за ку пе цот му пла тилза дог рад бата .................................. 3.767.835

6. На 27 Ок том ври за ку пе цот наза ку по да ва чот му дос тавилфак ту ра со ДДВ за дог рад бата ...... 3.767.835

7. Вред нос та на вло жу ва ње тосо про ценка без ДДВ е ис тасо вред нос та на до би е на тафак ту ра за дог радба ....................... 3.193.080

8. На 30 Ок том ври за ку по да ва чот наза ку пе цот му дос тавил фак ту ра заза куп ни на за ме сец ок том ври(145.140 + 26.125 ДДВ)....................... 171.265

9. За ку пе цот, за ку по да ва чоти Град ба ДОО се ме сеч нида ноч ни об врз ни ци за ДДВ

Во При мер 1 има три про мета:

Важно: За ку пе цот за дог рад ба та на за ку по да ва чот му фак ту ри рал со ДДВ. Спо ред на ше мис ле ње на овој на чин би тре ба ло да се по ста пи са мо ако за ку по да-ва чот не е ДДВ об врз ник. Ако за ку пе цот и за ку по да-ва чот се ДДВ об врз ници, во тој слу чај сме та ме де ка за ку пе цот на за ку по да ва чот тре ба да му фак ту ри ра со пре не су ва ње на да ноч на та об врска, од нос но сог-лас но член 32-а (во овој на пис да де но е во При мер 2).

Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 1, во про-дол же ние да де ни се смет ко вод стве ни те до ку менти, смет ко вод стве на та еви денци ја и сос та ве ни да ноч ни при ја ви за ДДВ од стра на на за ку пе цот и за ку по да ва чот.

При мер 1: Инвестициско вложување од закупец во туѓ објект со надомест

Даноци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 19

а. МЛаДОСТДОО-ЗаКУПЕЦ

МесецОктомври2014година

МладостДОО- закупецпри­мил­фак­ту­ра­без­ДДВ­од­ГрадбаДООза­дог­рад­ба­на­де­ло­вен­прос­тор,­дос­тавил­фак­ту­ра­со­ДДВ­до­Ид­ни­на­ДОО­­­за­ку­по­да­вач­за­дог­рад­ба­на­де­лов­ни­от­прос­тор­и­при­мил­фак­ту­ра­од­Ид­ни­на­ДОО­за­за­куп­ни­на­за­ме­сец­ок­том­ври.

ГРаДБаДОО-СКОПЈЕ

ул.­Караорман­бр.­117 Скоп­је,­18.10.2014

1000­Скоп­је

Сме­тка:­21005428106444

Де­по­нент:­НЛБ­Туту­н­ска­бан­ка­АД

тел.­389­(2)­2387­532

МК­4030007047340

Фактураброј121/2

МЛаДОСТДООул.­Дебарца­бр.­80,­1000­Скоп­је(име­и­адре­са­на­при­ма­чот)

Ред.бр. Опис Вредност

безДДВСтап-ка

Да-нок

Вкупнавредност

1 Доградба­на­деловен­објект 3.193.080 18% 0 3.193.080

Вкупно: 3.193.080

Собукви:­три­ми­ли­о­нис­то­де­ве­де­се­тит­ри­ил­ја­ди­и­о­сум­де­сет­де­на­ри

Напомена: Пре­не­су­ва­ње­на­да­ноч­на­об­врска­сог­лас­но­член­32-а­став­1,­точ­ка­1­и­член­53­став­6­од­За­ко­нот­за­ДДВ.

ПресметканаДДВодпримателотнадобротосог-ласночлен32-аи40одЗаконотзаДДВ:3.193.080х18%=574.755

Фа­кту­ри­рал___________________

МПОд­го­во­рен­ра­бот­ник

___________________

МЛаДОСТДОО-СКОПЈЕ

ул.­Дебарца­бр.­80 Скоп­је,­27.10.2014

1000­Скоп­је

Сме­тка:­21005428906477

Де­по­нент:­НЛБ­Туту­н­ска­бан­ка­АД

тел.­389­(2)­3021­543

МК­4030003384053

Фактураброј320

иДНиНаДООул.­Охридска­бр.­45,­1000­Скоп­је(име­и­адре­са­на­при­ма­чот)

Ред.бр. Опис Вредност

безДДВСтап-ка Данок Вкупна

вредност

1 Доградба­на­деловен­објект 3.193.080 18% 574.755 3.767.835

Вкупно: 3.767.835

Собукви:­три­ми­ли­о­ни­се­дум­с­то­ше­е­се­ти­се­ду­мил­ја­ди­о­сум­с­тотри­е­се­ти­пет­де­нари

Фа­кту­ри­рал___________________

МПОд­го­во­рен­ра­бот­ник

___________________

иДНиНаДОО-СКОПЈЕ

ул.­Охридска­бр.­45 Скоп­је,­30.10.20141000­Скоп­јеСме­тка:­21005426906271Де­по­нент:­НЛБ­Туту­н­ска­бан­ка­АДтел.­389­(2)­3080­300МК­4030000047308

Фактураброј10/14

МЛаДОСТДООул.­Дебарца­бр.­80,­1000­Скоп­је(име­и­адре­са­на­при­ма­чот)

Ред.бр. Опис Вредност

безДДВСтап-ка Данок Вкупна

вредност

1 Закупнина­за­месец­октомври­2014­година 145.140 18% 26.128 171.265

Вкупно: 171.265

Собукви:­сто­се­дум­де­се­ти­ед­на­ил­ја­дад­вес­та­ше­е­се­ти­пет­де­нари

Фа­кту­ри­рал___________________

МПОд­го­во­рен­ра­бот­ник

___________________

Даноци

20 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

КНИ ЖЕ ЊA:

Врз ос но ва на фак ту ри те за ме сец ок том ври 2014 го ди на во смет ко вод ство то на Мла дост ДОО - за ку-пец, спро ве де ни се сле дниве:

4120 - Услу ги за дог радба ..............3.193.08013090 - Да нок на до да де на

вред ност (член 32-а) ...............574.755220 - Об врски спре ма

до ба ву вачи ...............................3.193.08023090 - Об врски за ДДВ

(член 32-а) ..................................574.755По ф-ра број 121/2 од Град база дог рад ба (член 32-а)220 - Об врски спре ма

до ба ву вачи ...........................3.193.0801000 - Сметка ......................................3.193.080

Пла те но по ф-ра 121/2 за дог радба120 - По ба ру ва ња

од ку пу вачи ...........................3.767.8357400 - При хо ди од про дажба

на доб ра и ус луги ....................3.193.080230 - Об врски за ДДВ ..........................574.755

По ф-ра 320 за дог радба1000 - Сметка ..................................3.767.835

120 - По ба ру ва њаод ку пу вачи ..............................3.767.835

Нап ла те но по ф-ра 320 за дог радба414 - За куп нина ................................145.140130 - Да нок на

до да де на вред ност ...................26.125220 - Об врски спре ма

до ба ву вачи ..................................171.265По ф-ра 10/14 за куп ни наза ме сец ок том ври220 - Об врски спре ма

до ба ву вачи ..............................171.2651000 - Сметка .........................................171.265

Пла те но по ф-ра 10/14 заза куп ни на за ме сец ок том ври

Врз ос но ва на по да то ци те во При мер 1 и под прет-постав ка де ка во ме сец ок том ври Мла дост ДОО - за-ку пец не ма дру ги про мети, ќе гo сос тави Обра зе цот ДДВ-04 (скра тен при каз).

ПРОМЕТ НА ДОБРА И УСЛУГИ

Да ноч на ос но вабез ДДВ ДДВ

Ода но чив про мет по оп шта да ноч на стап ка 01 3,193,080 02 574,755

Примен промет во земјата за кој данокот го пресметува примателот на прометот по општа даночна стапка(член 32-а) 13 3,193,080 14 574,755

Вкупен ДДВ (02+04+10+12+14+16) 17 1,149,570

ВЛЕЗНИ ИСПОЛНУВАЊА СО ПРАВО НА ОДБИВКА

Да ноч на ос но вабез ДДВ ДДВ

Влезен промет 18 145,140 19 26,125

Влезен промет во земјата за кој данокот го пресметува примателот на прометот 22 3,193,080 23 574,755

Претходни даноци за одбивање (19+21+23+25) 26 600,880

Даночен долг/побарување*ако барате враќање на данокот внесете "х" пред полето 28 548,630

Б. КАЈ ИД НИ НА ДОО - ЗА КУ ПО ДА ВАЧ

Ме сец Ок том ври 2014 го дина

Ид ни на ДОО - за ку по да вач, при мил фак ту ра со ДДВ од Мла дост ДОО - за ку пец за дог рад ба та на де лов ни от прос тор и на Мла дост ДОО - за ку пец, му дос тавил фак ту ра за за куп ни на за ме сец ок том ври.

www.rafajlovski.com.mk

Даноци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 21

КНИ­ЖЕ­ЊA:

МЛАДОСТ­ДОО­-­СКОПЈЕ

ул. Дебарца бр. 80 Скоп је, 27.10.2014

1000 Скоп је

Сме тка: 21005428906477

Де по нент: НЛБ Туту н ска бан ка АД

тел. 389 (2) 3021-543

МК 4030003384053

Фа­кту­ра­број­320

ИДНИНА­ДОО­ул. Охридска бр. 45, 1000 Скоп је

(име и адре са на при ма чот)

Ред.­бр. Опис Вред­ност­

без­ДДВСтап-ка Да­нок Вкуп­на­

вред­ност

1 Доградба на деловен објект 3.193.080 18% 574.755 3.767.835

Вкуп­но: 3.767.835

Со­букви: три ми ли о ни се дум с то ше е се ти се ду мил ја ди о-сум с тотри е се ти пет де нари

Фа кту ри рал___________________

МПОд го во рен ра бот ник

___________________

ИДНИНА­ДОО­-­СКОПЈЕ

ул. Охридска бр. 45 Скоп је, 30.10.20141000 Скоп јеСме тка: 21005426906271Де по нент: НЛБ Туту н ска бан ка АДтел. 389 (2) 3080-300МК 4030000047308

Фа­кту­ра­број­10/14

МЛАДОСТ­ДОО­ул. Дебарца бр. 80, 1000 Скоп је(име и адре са на при ма чот)

Ред.­бр. Опис Вред­ност­

без­ДДВСтап-ка Да­нок Вкуп­на­

вред­ност

1 Закупнина за месец октомври 2014 година 145.140 18% 26.128 171.265

Вкуп­но: 171.265

Со­букви: сто се дум де се ти ед на ил ја дад вес та ше е се ти-пет де нари

Фа кту ри рал___________________

МПОд го во рен ра бот ник

___________________

Врз ос но ва на фак ту ри те во смет ко вод ство то на Ид­ни­на­ДОО­-­за­ку­по­да­вач, спро ве де ни се сле дниве:

0201 - Вло жу ва ња во нед виж ности - гра де жен об јект за наем ......................3.193.080

130 - Да нок на до да де на вред ност .................574.755220 - Об врски спре ма

до ба ву вачи ...............................3.767.835По ф-ра 320 од Мла дост за дог радба452 - Вред нос но усог ла су ва ње на

вло жу ва ња во нед виж ности ...250.000028 - Вред нос но усог ла су ва ње на

вло жу ва ња во нед виж ности ......250.000Обез вред ну ва ње на вло жу ва ње во дог радба120 - По ба ру ва ња од ку пу вачи ........171.265

747 - При хо ди од за куп нина ................145.140230 - Об врски за ДДВ ............................26.125

По ф-ра 10/14 за за куп ни на за ме сец ок том ври1000 - Сметка .....................................171.265

120 - По ба ру ва ња од ку пу вачи ...........171.265Нап ла те но по ф-ра 10/14 за за куп ни на за ме сец ок том ври

На­по­мена: Во При­мер­1 за ку по да ва чот вло жу-ва ње то во нед виж нос ти го еви ден ти ра по об јек тив на вред ност и за обез вред ну ва ње то за 2014 го ди на е зе мен прет поста вен из нос 250.000. Ако за ку по да ва чот вло жу ва ње то во нед виж нос ти го еви ден ти ра по на бав-на вред ност, во тој слу чај ќе пресме та амор ти за ција.

Врз ос но ва на по да то ци те во При­мер­ 1 и под прет постав ка де ка во ме­сец­ок­том­ври­Ид­ни­на­ДОО­-­ за­ку­по­да­вач­не ма дру ги про мети, ќе го сос тави Обра зе цот ДДВ-04 (скра тен при каз).

Даноци

22 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

ПРОМЕТ НА ДОБРА И УСЛУГИ

Да ноч на ос но ва без ДДВ ДДВ

Ода но чив про мет по оп шта да ноч на стап ка 01 145,140 02 26,125

Примен промет во земјата за кој данокот го пресметува примателот на прометот по општа даночна стапка (член 32-а) 13 0 14 0

Примен промет во земјата за кој данокот го пресметува примателот на прометот по повластена даночна стапка (член 32-а) 15 0 16 0

Вкупен ДДВ (02+04+10+12+14+16) 17 26,125

ВЛЕЗНИ ИСПОЛНУВАЊА СО ПРАВО НА ОДБИВКА

Да ноч на ос но ва без ДДВ ДДВ

Влезен промет 18 3,193,080 19 574,755

Претходни даноци за одбивање (19+21+23+25) 26 574,755

Даночен долг/побарување *ако барате враќање на данокот внесете "х" пред полето 28 ‡ 548,630

8.2. Ин вес ти цис ко вло жу ва ње од за ку пец во туѓ об јект со

на до мест (при ме на на член 32-а)

Нај­чес­то­во­прак­ти­ка­та­за­ку­пе­цот­и­за­ку­по­да­ва­чот­се­до­го­ва­ра­ат­на­до­мес­тот­за­ин­вес­ти­цис­ко­то­вло­жу­ва­ње­да­се­ком­пен­зи­ра­со­за­куп­ни­ната.

Ако­до­след­но­се­при­ме­ни­чле­нот­31­став­7­точ­ка­3­од­За­ко­нот­за­ДДВ­тоа­би­има­ло­трет­ман­на­де­лу­мен­про­мет,­од­нос­но­на­де­лум­на­нап­ла­та­од­за­ку­по­да­ва­чот.­На­овој­на­чин­ка­ко­де­лу­мен­про­мет­спо­ред­При­мер­2,­за­ку­пе­цот­ќе­тре­ба­да­при­ка­жу­ва­22­па­ти­де­лу­мен­про­мет­(ме­се­ци­те­до­ис­те­кот­на­до­го­во­рот­за­за­куп)­што­е­несфат­ливо,­би­деј­ќи­не­ста­ну­ва­збор­за­кон­ти­ну­и­ра­на­градба.

Важно:­За­да­се­отстранат­проблемите­во­практич­ната­примена­на­член­31­став­7­точка­3,­според­наше­мислење­најдобро­решение­е­и­кај­вториот­промет,­односно­префактурирањето­ за­инвестициското­вложување­од­закупецот­кон­закуподавачот­да­биде­во­согласност­со­член­32­а,­би­деј­ќи­во­крај­на­ли­ни­ја­за­ку­по­да­ва­чот­се­сог­ла­сил­да­го­пла­ти­на­до­мес­тот­на­ин­вес­ти­цис­ко­то­вло­жу­ва­ње­од­стра­на­на­за­ку­пе­цот­(не­за­вис­но­што­тоа­ќе­би­де­дел­по­дел­со­па­рич­ни­сред­ства­или­со­ком­пен­зи­ра­ње­на­по­ба­ру­ва­ња­та­за­за­куп­нина)­како­што­е­дадено­во­Пример­2.

1.­ Мла­дост­ДОО­–­за­ку­пец­склу­чил­до­го­вор­за­за­куп­со­Ид­ни­на­ДОО­­­за­ку­по­да­вач­за­пе­ри­од­од­.............5­го­дини

2.­ Ме­сеч­на­за­куп­ни­на­по­па­зар­на­вред­ност­со­ДДВ­.................. 171.265

3.­ По­3­го­ди­ни­ко­рис­те­ње­на­ма­га­ци­нот,­за­ку­пе­цот­и­за­ку­по­да­ва­чот­се­до­го­во­ри­ле­за­дог­радба­на­ма­га­ци­нот­во­вред­ност­без­ДДВ­....................... 3.193.080

4.­ Од­Град­ба­ДОО­до­би­е­на­е­фак­ту­ра­без­ДДВ­............................. 3.193.080­(Про­ценeта­та­вред­ност­без­ДДВ­е­ис­та­со­вред­нос­та­од­фак­ту­рата)

5.­ На­27­Ок­том­ври­за­ку­пе­цот­на­за­ку­по­да­ва­чот­му­дос­тавил­фак­ту­ра­без­ДДВ­за­дог­рад­бата­................... 3.193.080

6.­ На­30­Ок­том­ври­за­ку­пе­цот­до­бил­фак­ту­ра­за­за­куп­ни­на­за­ме­сец­ок­том­ври­(145.140­+­26.125­ДДВ)....................... 171.265

7.­ За­ку­по­да­ва­чот­и­за­ку­пе­цот­се­сог­ла­си­ле­вло­жу­ва­њето­за­дог­рад­ба­та­да­се­ком­пен­зи­ра­со­за­куп­ни­на­та­за­22­ме­се­ци­(до­ис­те­кот­на­до­го­во­рот­за­за­куп)

8.­ За­ку­пе­цот,­за­ку­по­да­ва­чот­и­Град­ба­ДОО­се­ДДВ­об­врз­ници

Во­При­мер­2,­пов­тор­но­има­ме­три­про­мети,­но­гра­деж­на­та­фир­ма­е­по­диз­ве­ду­вач,­за­ку­пе­цот­е­во­уло­га­на­из­ве­ду­вач,­а­за­ку­по­да­ва­чот­е­ин­вес­ти­тор.

Пример­2: Инвестициско­вложување­од­заку­пец­во­туѓ­објект­со­надомест­(ком­пензирање­на­вложувањето­со­за­купнина)­и­со­примена­на­член­32­а

Даноци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 23

КНИ­ЖЕ­ЊA:

A.­ МЛА­ДОСТ­ДОО­-­ЗА­КУ­ПЕЦ

Ме­сец­Ок­том­ври­2014­го­дина

Мла­дост­ДОО­-­за­ку­пец­при­мил­фак­ту­ра­без­ДДВ­од­Град­ба­ДОО­за­дог­рад­ба­на­де­ло­вен­прос­тор,­дос­тавил­фак­ту­ра­без­ДДВ­до­Ид­ни­на­ДОО­­­за­ку­по­да­вач­за­дог­рад­ба­на­де­лов­ни­от­прос­тор­и­при­мил­фак­ту­ра­од­Ид­ни­на­ДОО­за­за­куп­ни­на­за­ме­сец­ок­том­ври.

ГРАДБА­ДОО­-­СКОПЈЕ Скоп­је,­18.10.2014

Фа­кту­ра­број­121/2

МЛАДОСТ­ДОО­ул.­Дебарца­бр.­80,­1000­Скоп­је(име­и­адре­са­на­при­ма­чот)

Ред.­бр. Опис Вред­ност­

без­ДДВСтап-ка

Да-нок

Вкуп­на­вред­ност

1 Доградба­на­деловен­објект 3.193.080 18% 0 3.193.080

Вкуп­но: 3.193.080

Со­букви:­три­ми­ли­о­нис­то­де­ве­де­се­тит­ри­ил­ја­ди­и­о­сум­де­сет­де­на­ри

На­по­мена:­Пре­не­су­ва­ње­на­да­ноч­на­об­врска­сог­лас­но­член­32-а­став­1,­точ­ка­1­и­член­53­став­6­од­За­ко­нот­за­ДДВ.

Пресмет­ка­на­ДДВ­од­при­ма­те­лот­на­доб­ро­то­сог-лас­но­член­32-а­и­40­од­За­ко­нот­за­ДДВ:3.193.080­х­18%­=­574.755

Фа­кту­ри­рал___________________

МПОд­го­во­рен­ра­бот­ник

___________________

МЛАДОСТ­ДОО­-­СКОПЈЕ Скоп­је,­27.10.2014

Фа­кту­ра­број­320

ИДНИНА­ДОО­ул.­Охридска­бр.­45,­1000­Скоп­је(име­и­адре­са­на­при­ма­чот)

Ред.­бр. Опис Вред­ност­

без­ДДВСтап-ка

Да-нок

Вкуп­на­вред­ност

1 Доградба­на­деловен­објект 3.193.080 18% 0 3.193.080

Вкуп­но: 3.193.080

Со­букви:­три­ми­ли­о­нис­то­де­ве­де­се­тит­ри­ил­ја­ди­и­о­сум­де­сет­де­на­риНа­по­мена:­Пре­не­су­ва­ње­на­да­ноч­на­об­врска­сог­лас­но­

член­32-а­став­1,­точ­ка­1­и­член­53­став­6­од­За­ко­нот­за­ДДВ.

Фа­кту­ри­рал___________________

МПОд­го­во­рен­ра­бот­ник

___________________

ИДНИНА­ДОО­-­СКОПЈЕ Скоп­је,­30.10.2014

Фа­кту­ра­број­10/14

МЛАДОСТ­ДОО­ул.­Дебарца­бр.­80,­1000­Скоп­је(име­и­адре­са­на­при­ма­чот)

Ред.­бр. Опис Вред­ност­

без­ДДВСтап-ка Да­нок Вкуп­на­

вред­ност

1 Закупнина­за­месец­октомври­2014­година 145.140 18% 26.128 171.265

Вкуп­но: 171.265

Со­букви:­сто­се­дум­де­се­ти­ед­на­ил­ја­дад­вес­та­ше­е­се­ти­пет­де­нари

Фа­кту­ри­рал___________________

МПОд­го­во­рен­ра­бот­ник

___________________

Врз­ос­но­ва­на­фак­ту­ри­те­за­ме­сец­ок­том­ври­2014­го­ди­на­во­смет­ко­вод­ство­то­на­Мла­дост­ДОО­-­за­ку-пец­спро­ве­де­ни­се­сле­дниве:

4120­­­ Услу­ги­за­дог­радба­..............3.193.08013090­­­Да­нок­на­до­да­дена­

вред­ност­(член­32­а)­.............. ­574.755220­­­ Об­врски­спре­ма­

до­ба­ву­вачи­...............................3.193.08023090­­­Об­врски­за­ДДВ­(член­32­а)­..... ­574.755

По­ф-ра­број­121/2­од­Град­ба­за­дог­рад­ба­(член­32-а)

Даноци

24 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

220 - Об врски спре ма до ба ву вачи ...........................3.193.0801000 - Сметка ......................................3.193.080

Пла­те­но­по­ф-ра­121/2­за­дог­радба0479 - Оста на ти дол го роч ни по ба ру вања

(дол го ро чен за куп) .............. 3.193.08074004 - При хо ди од про даж ба

на добра и ус лу ги без ДДВ (член 32-а) ................ 3.193.080

По­ф-ра­320­за­дог­рад­ба­(член­32-а)414 - За куп нина ................................145.140130 - Да нок на

до да де на вред ност ...................26.125220 - Об врски спре ма до ба ву вачи .....171.265

По­ф-ра­10/14­за­куп­ни­на­за­ме­сец­ок­том­ври220 - Об врски спре ма

до ба ву вачи ..............................171.2650479 - Оста на ти дол го роч ни

по ба ру вања (дол го ро чен за куп)......................145.140

1000 - Сметка ...........................................26.125Ком­пен­зи­ра­ње­на­ин­вес­ти­цис­ко­вло­жу­вање­со­за­куп­ни­на­за­ме­сец­ок­том­ври

Важно: Вкуп­ни­от­ из­нос­ од­ 3.193.080­ де­на­ри­за­ ин­вес­ти­цис­ко­то­ вло­жу­ва­ње­ за­ку­пе­цот­ ќе­ го­ком­пен­зи­ра­со­за­куп­ни­на­та­и­тоа­за­2014­го­ди­на­435.420­де­нари,­за­2015­го­ди­на­1.741.680­де­на­ри­и­за­2016­го­ди­на­1.115.980­де­нари.

Врз ос но ва на по да то ци те во При­мер­2 и под прет-постав ка де ка во ме сец ок том ври Мла­дост­ДОО­-­за-ку­пец­не ма дру ги про мети, ќе го сос тави Обра зе цот ДДВ-04 (скра тен при каз) и Обра зе цот ДДВ-ИПДО.

ПРОМЕТ НА ДОБРА И УСЛУГИ

Да ноч на ос но ва без ДДВ ДДВ

Промет во земјата за кој данокот го пресметува примателот на прометот (пренесување на даночна обврска согласно член 32-а) 08 3,193,080

Примен промет во земјата за кој данокот го пресметува примателот на прометот по општа даночна стапка (член 32-а) 13 3,193,080 14 574,755

Примен промет во земјата за кој данокот го пресметува примателот на прометот по повластена даночна стапка (член 32-а) 15 0 16 0

Вкупен ДДВ (02+04+10+12+14+16) 17 574,755

ВЛЕЗНИ ИСПОЛНУВАЊА СО ПРАВО НА ОДБИВКА

Да ноч на ос но ва без ДДВ ДДВ

Влезен промет 18 145,140 19 26,125

Влезен промет во земјата за кој данокот го пресметува примателот на прометот 22 3,193,080 23 574,755

Претходни даноци за одбивање (19+21+23+25) 26 600,880

Даночен долг/побарување *ако барате враќање на данокот внесете "х" пред полето 28 ‡ 26,125

ДДВ-ИПДО

Извештај за извршен промет на добра и услуги за кои даночен должник е даночниот обврзник кон кого е извршен прометот

Вкупно нето износ на извршениот промет 3,193,080

ПОДАТОЦИ ЗА ПРИМАТЕЛИТЕ НА ПРОМЕТОТ

Р. бр. ЕДБ Назив и адреса Број на

фактураДатум на фактура

Вкупен нето

износ на изврше­

ниот промет

1 2 3 4 5 61 4030000047308 Иднина ДОО

Охридска 45, Скопје 320 27/10/2014 3,193,080

Б.­ Кај­ИД­НИ­На­ДОО­-­За­КУ­ПО­Да­ВаЧ

Ме­сец­Ок­том­ври­2014­го­дина

Ид­ни­на­ДОО­- за­ку­по­да­вач, при мил фак ту ра без ДДВ од Мла­дост­ДОО­ -­ за­ку­пец­ за дог рад ба та на

Даноци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 25

КНИ­ЖЕ­ЊA:де­лов­ни­от­прос­тор­и­на­Мла­дост­ДОО­-­за­ку­пец,­му­дос­тавил­фак­ту­ра­за­за­куп­ни­на­за­ме­сец­ок­том­ври.

МЛАДОСТ­ДОО­-­СКОПЈЕ Скоп­је,­27.10.2014

Фа­кту­ра­број­320

ИДНИНА­ДОО­ул.­Охридска­бр.­45,­1000­Скоп­је(име­и­адре­са­на­при­ма­чот)

Ред.­бр. Опис Вред­ност­

без­ДДВСтап-ка

Да-нок

Вкуп­на­вред­ност

1 Доградба­на­деловен­објект 3.193.080 18% 0 3.193.080

Вкуп­но: 3.193.080

Со­букви:­три­ми­ли­о­нис­то­де­ве­де­се­тит­ри­ил­ја­ди­и­о­сум­де­сет­де­на­риНа­по­мена:­Пре­не­су­ва­ње­на­да­ноч­на­об­врска­сог­лас­но­

член­32-а­став­1,­точ­ка­1­и­член­53­став­6­од­За­ко­нот­за­ДДВ.

Пресмет­ка­на­ДДВ­од­при­ма­те­лот­на­доб­ро­то­сог-лас­но­член­32-а­и­40­од­За­ко­нот­за­ДДВ:3.193.080­х­18%­=­574.755

Фа­кту­ри­рал___________________

МПОд­го­во­рен­ра­бот­ник

___________________

ИДНИНА­ДОО­-­СКОПЈЕ Скоп­је,­30.10.2014

Фа­кту­ра­број­10/14

МЛАДОСТ­ДОО­ул.­Дебарца­бр.­80,­1000­Скоп­је(име­и­адре­са­на­при­ма­чот)

Ред.­бр. Опис Вред­ност­

без­ДДВСтап-ка Да­нок Вкуп­на­

вред­ност

1 Закупнина­за­месец­октомври­2014­година 145.140 18% 26.128 171.265

Вкуп­но: 171.265

Со­букви:­сто­се­дум­де­се­ти­ед­на­ил­ја­дад­вес­та­ше­е­се­ти­пет­де­нари

Фа­кту­ри­рал___________________

МПОд­го­во­рен­ра­бот­ник

___________________

Врз­ос­но­ва­на­фак­ту­ри­те­во­смет­ко­вод­ство­то­на­Ид­ни­на­ДОО­-­за­ку­по­да­вач,­спро­ве­де­ни­се­сле­дниве:

0201­­­ Вло­жу­ва­ња­во­нед­виж­ности­­­гра­де­жен­об­јект­за­наем­......................3.193.080

13090­­­Да­нок­на­до­да­де­на­вред­ност­(член­32­а)­.............. ­574.75528803­­­Оста­на­ти­дол­го­роч­ни­

об­врски­.....................................3.193.08023090­­­Об­врски­за­ДДВ­(член­32­а)­..... ­574.755

По­ф-ра­320­од­Мла­дост­за­дог­рад­ба­(член­32-а)452­­­ Вред­нос­но­усог­ла­су­ва­ње­

на­вло­жу­ва­ња­во­нед­виж­ности­.......................250.000028­­­ Вред­нос­но­усог­ла­су­ва­ње­

на­вло­жу­ва­ња­во­нед­виж­ности­..........................250.000

Обез­вред­ну­ва­ње­на­вло­жу­ва­ње­во­дог­радба120­­­ По­ба­ру­ва­ња­од­ку­пу­вачи­........171.265

747­­­ При­хо­ди­од­за­куп­нина­................145.140230­­­ Об­врски­за­ДДВ­............................26.125

По­ф-ра­10/14­за­за­куп­ни­на­за­ме­сец­ок­том­ври28803­­­Оста­на­ти­дол­го­роч­ни­

об­врски­....................................145.1401000­­­ Сметка­.......................................26.125

120­­­ По­ба­ру­ва­ња­од­ку­пу­вачи­.................................171.265

Ком­пен­зи­ра­ње­на­за­куп­ни­на­та­за­ме­сец­ок­том­ври­со­ин­вес­ти­цис­ко­то­вло­жу­вање

На­по­мена:­Во­При­мер­2,­за­ку­по­да­ва­чот­вло­жу­ва­ња­та­во­нед­виж­нос­ти­ги­еви­ден­ти­ра­спо­ред­об­јек­тив­на­вред­ност­и­из­но­сот­на­обез­вред­ну­ва­ње­то­за­2014­го­ди­на­е­250.000­де­нари.­Ако­за­ку­по­да­ва­чот­вло­жу­ва­ња­та­во­нед­виж­нос­ти­ги­еви­ден­ти­ра­по­на­бав­на­вред­ност,­во­тој­слу­чај­врши­пресмет­ка­на­амор­ти­за­ција.

Важно:­Вкуп­ни­от­из­нос­од­3.193.080­де­на­ри­за­ин­вес­ти­цис­ко­то­вло­жу­ва­ње­за­ку­по­да­ва­чот­ќе­го­ис­ком­пен­зи­ра­со­за­куп­ни­на­та­и­тоа­за­2014­го­ди­на­435.420­де­нари,­за­2015­го­ди­на­1.741.680­де­на­ри­и­за­2016­го­ди­на­1.115.980­де­нари.

Врз­ ос­но­ва­ на­ по­да­то­ци­те­ во­При­мер­ 2­ и­ под­прет­постав­ка­де­ка­во­ме­сец­ок­том­ври­Ид­ни­на­ДОО­-­за­ку­по­да­вач­не­ма­дру­ги­про­ме­ти­ќе­го­сос­тави­Обра­зе­цот­ДДВ­04­(скра­тен­при­каз).

Даноци

26 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

КНИ­ЖЕ­ЊA:

ПРОМЕТ НА ДОБРА И УСЛУГИ

Да ноч на ос но ва без ДДВ ДДВ

Ода но чив про мет по оп шта да ноч на стап ка 01 145,140 02 26,125

Примен промет во земјата за кој данокот го пресметува примателот на прометот по општа даночна стапка (член 32-а) 13 3,193,080 14 574,755

Примен промет во земјата за кој данокот го пресметува примателот на прометот по повластена даночна стапка (член 32-а) 15 0 16 0

Вкупен ДДВ (02+04+10+12+14+16) 17 600,880

ВЛЕЗНИ ИСПОЛНУВАЊА СО ПРАВО НА ОДБИВКА

Да ноч на ос но ва без ДДВ ДДВ

Влезен промет во земјата за кој данокот го пресметува примателот на прометот 22 3,193,080 23 574,755

Претходни даноци за одбивање (19+21+23+25) 26 574,755

Даночен долг/побарување *ако барате враќање на данокот внесете "х" пред полето 28 26,125

8.3. Ин вес ти цис ко вло жу ва ње во туѓ об јект без на до мест

Чес­то­во­прак­ти­ка­та­се­слу­чу­ва­за­ку­по­да­ва­чот­да­се­сог­ла­си­за­ку­пе­цот­да­из­врши­ин­вес­ти­цис­ко­вло­жу­ва­ње­во­об­јек­тот­кој­го­ко­рис­ти­под­за­куп,­но­без­да­му­на­до­мес­ти­за­тоа­вло­жу­вање,­не­за­вис­но­од­тоа­што­по­ис­те­кот­на­до­го­во­рот­за­за­куп­вло­жу­ва­ње­то­ќе­ос­та­не­во­не­го­ва­соп­стве­ност.

1.­ Друш­тво­то­А­-­за­ку­пец­и­друш­тво­то­Б­-­за­ку­по­да­вач­склу­чи­ле­до­го­вор­за­за­куп­за­пе­ри­од­од­........................5­го­дини

2.­ До­го­во­ре­на­е­ме­сеч­на­за­куп­ни­на­по­па­зарна­вред­ност­во­из­нос­од­(100.000­+­18.000­ДДВ)...................... ­118.000

3.­ Со­до­го­во­рот­за­за­куп­е­уре­де­но­за­ку­пе­цот­да­из­врши­адап­та­ци­ја­на­де­лов­ни­от­прос­тор­без­на­до­мест­(да­нап­ра­ви­3­канце­ла­рии­со­прег­ра­ду­вање)­во­вред­ност­од­(600.000­+­108.000­ДДВ).................... ­708.000

4.­ За­ку­пе­цот­и­за­ку­по­да­ва­чот­се­ме­сеч­ни­ДДВ­об­врз­ници

5.­ По­ис­те­кот­на­до­го­во­рот­за­за­куп­спо­ред­Из­веш­та­јот­од­ов­лас­тен­про­це­ну­вач,­про­це­не­тата­па­зар­на­вред­ност­без­ДДВ­е­.......... 200.000

Врз­ос­но­ва­на­по­да­то­ци­те­од­При­мер­3­во­про­дол­же­ние­ да­де­но­ е­ смет­ко­вод­стве­но­то­ еви­ден­ти­ра­ње­кај­за­ку­пе­цот­и­за­ку­по­да­ва­чот­и­тоа­во­пе­ри­о­дот­на­до­го­во­рот­за­за­куп­и­по­ис­те­кот­на­пе­ри­о­дот­за­до­го­во­рот­за­за­куп.

I.­ Во­ПЕ­РИ­о­ДоТ­НА­До­Го­Во­РоТ­ЗА­ЗА­КУП

А. Кај Друш тво то А - за ку пец

01590­­­Вло­жу­ва­ња­во­ту­ѓи­нед­виж­ности­............................600.000

13090­­­Да­нок­на­до­да­де­на­вред­ност­(член­32­а)­...............108.000220­­­ Об­врски­спре­ма­

до­ба­ву­вачи­..................................600.00023090­­­Об­врски­за­ДДВ­(член­32­а)­......108.000

По ф-ра за гра деж ни ус лу ги по член 32-а414­­­ За­куп­нина­................................100.000130­­­ Да­нок­на­до­да­де­на­вред­ност­.....18.000

220­­­ Об­врски­спре­ма­до­ба­ву­вачи­..... 118.000По ф-ра за ме сеч на за куп нина220­­­ Об­врски­спре­ма­до­ба­ву­вачи­....600.000220­­­ Об­врски­спре­ма­до­ба­ву­вачи­.... 118.000

1000­­­ Сметка­.........................................708.000Пла те но по ф-ри432­­­ Тро­шо­ци­за­амор­ти­за­ција­......120.000

0191­­­ Аку­му­ли­ра­на­амор­ти­за­ција­.......120.000Пресме та на амор ти за ци ја за ед на го дина

Б. Кај Друш тво то Б - за ку по да вач

120­­­ По­ба­ру­ва­ња­од­ку­пу­вачи­........ 118.000747­­­ При­хо­ди­од­за­куп­нина­................100.000230­­­ Об­врски­за­ДДВ­............................18.000

По ф-ра за ме сеч на за куп нина1000­­­ Сметка­..................................... 118.000

120­­­ По­ба­ру­ва­ња­од­ку­пу­вачи­........... 118.000Нап ла те на ф-ра за за куп нина

При­мер­3: Инвестициско­вложување­во­туѓ­објект­без­надомест

Даноци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 27

КНИ ЖЕ ЊA:

II. ПО ИС ТЕ КОТ НА ДО ГО ВО РОТЗА ЗА КУП (ПО 5 ГО ДИНИ)

ДРУШТВО А - ЗАКУПЕЦ - СКОПЈЕ Скоп је, ..............2019

Фа кту ра број ...

ДРУШТВО Б - ЗАКУПОДАВАЧ ул. ______ бр. ___, ______

Ред. бр. Опис Вред ност

без ДДВСтап-

ка Да нок Вкуп на вред ност

1 За адаптација на деловен простор по проценета вредност 200.000 18% 36.000 236.000

Вкуп но: 236.000

Со букви: три ми ли о нис то де ве де се тит ри ил ја ди и о сум-де сет де на риНа по мена: Без обврска за плаќање.

Фа кту ри рал___________________

МПОд го во рен ра бот ник

___________________

Врз ос но ва на по да то ци те за про це не та та па-зар на вред ност во смет ко вод ство то се спро ве де ни сле дниве:

А. Кај Друш тво то А - за ку пец

4473 - Да нок на до да де навред ност за по да рок .................36.000230 - Об врски за ДДВ ............................36.000

Пла тен ДДВ

Б. Кај Друш тво то Б - за ку по да вач

0201 - Вло жу ва ња во нед виж нос ти- об јект за наем .......................200.000

130 - Да нок надо да де на вред ност ...................36.000769 - Оста на ти при ходи.......................236.000

За адап та ци ја на де ло вен прос тор

9. ИН ВЕС ТИ ЦИС КО ВЛО ЖУ ВА ЊЕ ВО ТУЃОБ ЈЕКТ СОП СТВЕ НОСТ НА ФИ ЗИЧ КО ЛИЦЕ

Во прак ти ка та за ку по да вач мо же да би де и фи зич ко ли це кое не е ДДВ об врз ник. Ме ѓу тоа, од 1 Ја ну а ри 2015 го ди на со на ма лу ва ње на пра гот за ре гис тра ци-ја за ДДВ, фи зич ки те ли ца - гра ѓа ни кои ќе из да ва ат

под за куп прос тор, од кој ќе ос тва ру ва ат при хо ди над 1.000.000 де нари, ќе има ат об врска да се ре гис три ра ат за це ли те на ДДВ.

Фи зич ки те ли ца кои ос тва ру ва ат при хо ди од за куп-ни на има ат об врска за пла ќа ње на пер со на лен да нок на при хо ди од имот. Сог лас но За ко нот за пер со на-лен да нок на до ход, ко га ис пла ту вач е прав но лице, пресмет ка та и пла ќа ње то на пер со нал ни от да нок ја врши прав но то лице.

Фи зич ко то ли це има об врска до УЈП да дос тави Акон та тив на да ноч на при ја ва Обра зец ПДД-АДП/ПИ и до го вор за за куп.

Пер со на лен да нок на при хо ди од имот (на за куп-ни ната) се пла ќа не за вис но да ли фи зич ко то лице, е ре гис три ра но за це ли те на ДДВ или не е.

Во про дол же ние да ден е При мер 1 ко га за ку по да-вач е фи зич ко ли це кој не е ДДВ об врз ник.

1. Друш тво то А – за ку пец со фи зич коли це НН – за ку по да вач склу чи ледо го вор за за куп за пе ри од од..........5 го дини

2. Ме сеч на за куп ни на во не то из нос ....... 50.0003. За ку пе цот из вршил адап ти ра ње

на де лов ни от прос тор безна до мест и до бил фак ту ра(180.000 без ДДВ) ............................... 180.000

4. Ин вес ти цис ко то вло жу ва ње поис те кот на до го во рот ос та ну ваво соп стве ност на за ку по да ва чот

5. За ку пе цот е ме се чен да но ченоб врз ник за ДДВ, а за ку по да ва чотне е ДДВ об врз ник

6. По ис те кот на до го во рот заза куп спо ред Из веш та јот одов лас тен про це ну вач про це не та тапа зар на вред ност без ДДВ е ............ 70.000

При мер 1: Инвестициско вложување вотуѓ објект на физичко лице

Даноци

28 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

КНИ­ЖЕ­ЊA:

КНИ­ЖЕ­ЊA:

Во про дол же ние да де но е смет ко вод стве но то еви­ден ти ра ње кај за ку пе цот и тоа во пе ри о дот на до го­во рот за за куп и по ис те кот на пе ри о дот на до го во рот за за куп (по 5 го дини).

А.­ КАј­ДРУШ­ТВО­ТО­А­-­ЗА­КУ­ПЕЦ

I.­ ВО­ПЕ­РИ­О­ДОТ­НА­ДО­ГО­ВО­РОТ­ЗА­ЗА­КУП

01590 ­ Вло жу ва ња во ту ѓи нед виж ности ....................180.000

13090 ­ Да нок на до да де на вред ност (член 32­а) .................32.400220 ­ Об врски спре ма до ба ву вачи .....180.00023090 ­ Об врски за ДДВ (член 32­а) ........32.400

По ф-ра за адап та ци ја на туѓ де ло вен прос тор соп стве ност на фи зич ко ли це без на до мест414 ­ Наем ...........................................54.054

2205 ­ Об врски спре ма фи зич ки лица ................................50.000

23508 ­ Об врски за пер со на лен да нок на при хо ди од имот ..............4.054

По до го вор за за куп ни на за 1 ме сец220 ­ Об врски

спре ма до ба ву вачи .................180.0001000 ­ Сметка .........................................180.000

Пла те но по ф-ра за адап та ција432 ­ Амор ти за ција .............................36.000

019 ­ Аку му ли ра на амор ти за ција .........36.000Пресме та на амор ти за ци ја за прва та го дина

Пресмет­ка­та­ на­ пер­со­нал­ни­от­ да­нок­ за­ за-купнина:

50.000 : 0,925 = 54.054 ­ бру то из нос54.054 х 25% = 13.514(54.054 ­ 13.514) х 10% = 4.054 ­ пер со на лен да нокили50.000 х 8,108108% = 4.054 ­ пер со на лен да нок

II.­ ПО­ИС­ТЕ­КОТ­НА­ДО­ГО­ВО­РОТ­ЗА­ЗА­КУП­(ПО­5­ГО­ДИНИ)

Врз ос но ва на Из веш та јот од ов лас те ни от про­це ну вач, про це не та та па зар на вред ност без ДДВ е 70.000 де нари.

Пресмет­ка­за­ДДВ:70.000 х 18% = 12.600

Пресмет­ка­на­пер­со­на­лен­да­нок70.000 : 0,925% = 75.67675.676 х 25% = 18.919(75.676 ­ 18.919) х 10% = 5.676или 70.000 х 8,108108% = 5.676

Друш­тво­то­А­-­за­ку­пец­врз ос но ва на по да то ци­те за пресмет ка на ДДВ и пер со нал ни от да нок ќе ги спро ве де сле дниве:

4473 ­ Да нок на до да де на вред ност за по да рок .................12.600

414 ­ За куп нина ....................................5.676230 ­ Об врски за ДДВ ............................12.60023508 ­ Пер со на лен да нок ..........................5.676

Пресмет ка на ДДВ и пер со на лен да нок230 ­ Об врски за ДДВ .........................12.60023508 ­ Пер со на лен да нок ......................5.676

1000 ­ Сметка ...........................................18.276Пла те ни да ноци

Даноци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 29

Со За ко нот за из ме ну ва ње и до пол ну ва ње на За ко нот за да но кот на до да де на вред ност ("Служ­бен вес ник на РМ", број 130/14, во на та мош ни от текст: За ко нот за ДДВ) се про пи шаа но ви од­редби, ме ѓу дру го то и во де лот на пресме ту ва ње­то и пла ќа ње то на да но кот на до да де на вред ност во по ста пка на при сил на нап лата, од нос но при­сил но из вршу вање. Со ис клу чок на ед на од ред­ба со ко ја се бри ше од ред ба та за при ма те лот на про ме тот ка ко да но чен долж ник, кај про ме тот на нед виж нос ти во по ста пка на нап ла та на долг по при си лен пат, си те ос та на ти из ме ни и до пол ну­вања, ќе се при ме ну ва ат од 01.01.2015 го дина.

Со овие из ме ни и до пол ну ва ња на За ко нот за ДДВ, пок рај да ноч ни от об врз ник и да ноч ни от долж ник, се вне су ва тре то ли це на кое се врши пре не су ва ње на дел од да ноч ни те об врски по ос нов на да но кот на до да де на вред ност, кое би ги из вршу ва ло во име и за смет ка на долж­ни кот во по ста пката, или од ас пект на За ко нот за ДДВ, во име и за смет ка на про да ва чот на имо тот. Пре не су ва ње то на да ноч ни те об врски за пресме ту вање, из вес ту ва ње и пла ќа ње на да но кот за до да де на вред ност на суб јек тот кој ја врши нап ла та та по при си лен пат и не го во то вклу чу ва ње во сис те мот на ДДВ е нап ра ве но со цел по доб ру ва ње на нап ла тата.

Оливера таСеВСка

НОВО ВО НачиНОт На ПРеСМетуВање и Плаќање На ДДВ ВО ПОСтаПка На ПРиСилНа НаПлата, ОДНОСНО ПРиСилНО иЗВРшуВање На ДВижеН и НеДВижеН иМОт

ос но ва на суд ска од лука, од лу ка до не се на во уп­рав на по ста пка или пак, но тар ска ис права, до а ѓа до при сил но из вршу ва ње на об врската со зап ле ну ва ње и про даж ба на имот . Не за вис но ка ко е име ну ва на по ста пката ­ из вршна по ста пка или по ста пка на при­сил на нап лата, ста ну ва збор за врше ње на про мет по при си лен пат ­ при сил но из вршу вање, со што се врши нап ла та на ос нов но то па рич но или друг вид по ба ру вање.

Суб јек тот кој ја врши при сил на та нап лата, не е учес ник во про ме тот, тој не про да ва соп ствен имот, ту ку со про даж ба та врши впа ри чу ва ње на имот соп­стве ност на долж ни кот во по ста пката за при сил но из вршу вање. По пи ша ниот, про це нет и зап ле нет имот (доб ро спо ред За ко нот за ДДВ), во ни е ден мо мент од по ста пката на впа ри чу ва ње не пре ми ну ва во соп стве­ност на суб јек тот кој го врши впа ри чу ва њето. По ра ди оваа сос тојба, не ста ну ва збор за про мет од долж ни­кот во по ста пката кон суб јек тот кој ја врши нап ла та та (из вршу ва њето), ту ку за про мет од не го кон ку пу ва чот на имо тот во по ста пката.

За ра ди по јас но раз би ра ње на ода но чу ва ње то со да но кот на до да де на вред ност, нак рат ко ќе из­не семе:

Што прет ста ву ва про мет кај нап ла та та на дол гот по при си лен пат, ко ја е да ноч на та ос но ва за из врше ни от про мет?

Ко га нас та ну ва дол гу ва ни от да нок, кој е да но чен об врз ник и кој е да но чен долж ник за нас та на ти от да нок на до да де на вред ност?

Ко га и под кои ус ло ви се ос тва ру ва пра во то на од бив ка на прет ход ни от да нок, ка ко и тоа кој и ко га го пресме тува, при ја ву ва и пла ќа да но кот на до да­де на вред ност?

Ми нис те рот за фи нан сии сог лас но член 43­а став (6), тре ба да до не се нов Обра зец ДДВ­ПН ПИ ­ Из веш­тај за зад ржа ни от да нок на до да де на вред ност во по ста пка на при сил на нап ла та и при сил но из вршу­вање, на кој ќе се из врши пресмет ка та и пла ќа ње то на ДДВ.

Во по ста пката на при сил но из вршу ва ње врз дви­жен и нед ви жен имот (из вршна по ста пка или

по ста пка на при сил на нап лата), нас та ну ва про мет без вол ја на прав ни от соп стве ник за пре не су ва ње на пра во то на рас по ла га ње врз оној кој го стек ну ва имо тот. Во овие слу чаи, про ме тот, од нос но про ме на­та на соп стве нос та се врши по ра ди не ис пол ну ва ње на ос нов на та па рич на или друг вид об врска из ра зе на во пари, ко ја ја има долж ни кот кон до ве ри те лот. Во ус ло ви на дос пе а на и не ис пол не та об врска, а врз

Даноци

30 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

1. ПРО МЕТ НА ДОБРО

Со до пол ну ва ње то на чле нот 4 од За ко нот за ДДВ со нов став (4) (член 2 од За ко нот за из ме ну ва ње и до пол ну ва ње За ко нот за ДДВ), се де фи ни ра про ме-тот на движ ни от и нед виж ни от имот, ка ко про мет од долж ни кот кон ку пу ва чот.

Овој став гласи:"(4) При пре но сот на дви жен и нед ви жен

имот во по ста пка на при сил на нап ла та сог-лас но За ко нот за да ноч на по ста пка и во по-ста пка за при сил но из вршу ва ње сог лас но со За ко нот за из вршу вање, до кол ку до ве ри те лот непос ре дно не се стек ну ва со доб рото, се сме-та де ка про ме тот е из вршен од долж ни кот кон стек ну ва чот на доб рото."

Со до да ва ње то на овој став во За ко нот за ДДВ, са мо се по јас ну ва де ка ста ну ва збор за еден про мет - впро чем и да не по стои вак ва од редба, не мо же да има два про мета, би деј ќи оној кој го спро ве ду ва при-сил но то из вршу ва ње не врши про мет ни ту во свое име ни ту за сво ја сметка.

Овој про мет за да прет ста ву ва пред мет на ода но-чу вање, мо ра да ги ис пол ну ва ус ло ви те од чле нот 2 точ ка 1 од За ко нот за ДДВ:

Долж ни кот во по ста пката ка ко соп стве ник на доб ра та (движ ни от и/или нед виж ни от имот) мо-ра да е ре гис три ран да но чен об врз ник за це ли те на ДДВ,

Доб ра та кои се про да ва ат по при си лен пат (движ ни от и/или нед виж ни от имот) да при па ѓа ат на сто пан ска та деј ност на да ноч ни от об врз ник - долж ник во по ста пката,

Про даж ба та да е из врше на за на до мес ток (впа-ри чу ва ње то да е из вршено) и

Про даж ба та да е из врше на на те ри то ри ја та на ва же ње на За ко нот за ДДВ (во зем јата).

2. ДА НОЧ НА ОС НОВА

Спо ред За ко нот за ДДВ, во ос нова, на до мес то кот кој се до би ва или кој тре ба да се до бие, од нос но кој се да ва или тре ба да се даде, прет ста ву ва да ноч на ос но ва на ко ја се пресме ту ва да но кот на до да де на вред ност. Во на до мес ток вле гу ва се она што при ма-те лот на доб ро то и/или ус лу гата, го да ва или тре ба да го да де за да го до бие доб ро то и/или ко рис ти ус лу га та (пари, добра, ус лу ги или бе не фи ции). На до мес то кот

мо же и да не од го ва ра на об јек тив на та вред ност на про ме тот, од нос но ис пол ну ва ње то - тој ќе би де при фа-тен ка ко да ноч на ос нова, ос вен во по себ ни те слу чаи кои се про пи ша ни во чле нот 19 од За ко нот за ДДВ.

Под по себ ни слу чаи, во кои да ноч на та ос но ва е по раз лич на од она што прет ход но го на ве дов ме се:

а) про ме тот на доб ра без на до мес ток (член 3 став (3) и про ме тот на ус лу ги без на до мес ток (член 6 став (3)), ка де да ноч на та ос но ва е на бав на та це на или це на та на чи нење, од нос но из да то ци те за из врше на та ус лу га ако се ра бо ти за про мет на ус луги;

б) кај про мет со ли ци ти ра ње (над да вање), да ноч-на та ос но ва е по сти гната та крај на це на (из зе-мај ќи го ДДВ);

в) кај про ме тот на упот ре бу ва ни добра, до кол ку за ис по ра ка та на доб ра та не се дол жел да нок до врши те лот на про ме тот, да ноч на та ос но ва е раз ли ка та ме ѓу на бав на та и про даж на та це на (из зе мај ќи го ДДВ);

г) кај про ме ти те по из ра зи то нис ки цени, кои се ос тва ре ни од: тр гов ски те друш тва спре ма соп-стве ни ци те на вло гови, нив ни те чле но ви или спре ма нив блис ки ли ца и од фи зич ки ли ца спре ма нив ни блис ки лица, да ноч на та ос но ва мо же да би де или нис ка та (ба га телна) це на или це на та на чи нење, од нос но на бав на та цена, во за вис ност од тоа што е по ви соко;

д) кај про ме ти кај кои на до мес то кот е во доб ро или ус луга, од нос но кај раз мена, да ноч на та ос но ва прет ста ву ва па зар на та вред ност на при ме но то доб ро од нос но ко рис те на та ус лу га (из зе мај ќи го ДДВ); и

ѓ) кај на до мес то кот (про ви зи јата) за ус лу га та за от ста пу ва ње на прив ре мен агенцис ки ра бот ник на ра бо то да вач ко рис ник, сог лас но За кон.

Со За ко нот за из ме ну ва ње и до пол ну ва ње на За-ко нот за ДДВ, во чле нот 4 (член 19 од ЗДДВ) пок рај до пол ну ва ње то со став за да ноч на та ос но ва кај ин вес-ти ци о ни те вло жу ва ња во об јект на за ку по да ва чот, се из врши и до пол ну ва ње со став (5) за да ноч на ос но ва при про даж ба та на имот во по ста пка на при сил но из-вршу вање.

Во овој став се вели:"(5) При пре но сот на дви жен и нед ви жен

имот во по ста пка за при сил на нап ла та и во по ста пка за при сил но из вршу вање, да ноч на ос но ва прет ста ву ва по сти гната та крај на

Даноци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 31

це на на ма ле на за да но кот на до да де на вред-ност, пресме тан со при ме на на пресмет ков на стап ка ут врде на врз ос но ва на про пи ша на та да ноч на стапка."

Ова до пол ну ва ње јас но ука жу ва де ка да ноч на та ос но ва прет ста ву ва по сти гната та крај на це на и тоа из зе мај ќи го ДДВ. Ва ка де фи ни ра на та да ноч на ос-нова, во це лост од го ва ра на да ноч на та ос но ва кај над да ва ње то - впро чем и про даж ба та по при си лен пат, ис клу чу вај ќи го ис клу чо кот на про даж ба со непос-ре дна спо годба, се ко гаш се ос тва ру ва со над да вање.

Тоа што да но кот на до да де на вред ност се из зема, од нос но крај на та це на се сме та за бру то цена, од ко ја тре ба да се из зе ме да но кот, е со се ма нор мално, би-деј ќи тој, во ни кој слу чај не мо же да вле гу ва во да ноч-на та ос но ва - не мо же са ми от на се бе да прет ста ву ва да ноч на ос но ва (член 17 точ ка 1 од За ко нот за ДДВ).

Ко ја пресмет ков на стап ка ќе се при мени, ќе за ви си од тоа за кое доб ро ста ну ва збор, од нос но да ли ис то то под ле жи на ода но чу ва ње со оп шта та да ноч на стап ка или пак со пов лас те на та да ноч на стапка. Пресмет-ков на та стап ка се до би ва ко га со од вет на та стап ка се пом но жи со 100, а се по де ли со зби рот од со од вет на та стап ка со 100.

Пресмет ков на та стап ка кај доб ра та кои се ода но-чу ва ат со про пи ша на та оп шта стап ка се до бива: 18 х100 / 100+18 = 15,2543, а кај пов лас те на та да ноч на стап ка 5х100 /100+5 =4,7620.

До би е ни от да нок со ко рис те ње на пресмет ков на та стап ка се ми ну си ра од крај на та (бруто) це на и се до-би ва да ноч на та ос нова.

За по ед нос тав но и ди рек тно пресме ту ва ње на да но кот при бру то на до мес ток мо же да се ко рис ти фор му лата: бру то из нос х да ноч на стапка/100+ да-ноч на стапка.

Да ноч на та ос но ва мо же да се до бие и ко га бру то це на та се по де ли со де ли тел: за оп шта та стап ка (18%) 1,18 и за пов лас те на та стап ка (5%) 1,05. На ва ка до-би е на та да ноч на ос но ва со при ме на на про пи ша на-та стап ка се до би ва ис то та ка да но кот на до да де на вред ност.

Со ог лед на фак тот, де ка пресме ту ва ње то на да-но кот го врши суб јек тот кој врши нап ла та по при си-лен пат (кое ќе го по јас ни ме по долу), не му мо ра да му би де поз на то ко ја да ноч на стап ка ќе ја при мени, од нос но да ли про ме тот на имо тот (доб рото) под ле жи на ода но чу ва ње и да ли е ода но чи во и со ко ја стап ка се ода но чува.

Ова на мет ну ва пот ре ба од доб ро поз на ва ње на За ко-нот за ДДВ од суб јек ти те кои го из вршу ва ат нап ла ќа ње то по при си лен пат, но и по ве ќе со ра бот ка со долж ни кот во по ста пката и соп стве ник на имо тот кој се про дава. Без соз на ние кој е да ноч ни от долж ник, од нос но да ли ис ти от е ре гис три ран за це ли те на ДДВ или не, не ќе мо же да се из вршат об врските.

3. ВРЕ МЕ НА НАС ТА НУ ВА ЊЕ НАДА НО КОТ НА ДО ДА ДЕ НА ВРЕД НОСТ

Кај про ме тот во зем јата, во ос но ва вре ме то на нас-та ну ва ње то на да ноч ни от долг се врзу ва за вре ме то на из вршу ва ње на про ме тот на доб ро то или ус лу гата, или пак за вре ме то на при ма ње на пла ќа њето, до кол ку ис то то е из врше но пред из вршу ва ње то на про ме тот (аван сно пла ќање). Со ог лед на тоа што са мо про ме тот кој е пред мет на ода но чу ва ње и кој е ода но чив мо же да до ве де до нас та ну ва ње на дол гу ван да нок, тоа и врзу-ва ње то на вре ме то на из вршу ва ње на про ме тот со вре-ме то на нас та ну ва ње на да но кот е со се ма нор мално. Ис то та ка и врзу ва ње то на нас та ну ва ње то на да но кот со аван сно то пла ќа ње и тоа са мо за про мет кој ќе се ос тва ри и кој со си гур ност ќе би де ода но чив е раз бир-ливо, би деј ќи то гаш, држа ва та са мо го по ба ру ва сво јот дел (са мо во ви си на на да но кот за до би е ни от из нос).

Со ста вот (8) на член 31 од За ко нот за ДДВ (член 5 од За ко нот за из ме ну ва ње и до пол ну ва ње на За-ко нот за да но кот на до да де на вред ност), вре ме то на нас та ну ва ње на дол гу ва ни от да нок се врзу ва за вре-ме то на уп ла та та од ку пу ва чот на доб ра та (имо тот) во по ста пката на про даж ба та по при си лен пат. Во овој став е про пи шано:

"(8) По ис клу чок на став (1) од овој член, за вре ме на нас та ну ва ње на да но чен долг во по-ста пка за при сил на нап ла та и во по ста пка за при сил но из вршу ва ње се сме та де нот ко га е из врше на уп ла та од стра на на стек ну ва чот на доб рото, во слу чај на про ме тот на доб ро кое е пред мет на про даж ба во по ста пка за при-сил на нап ла та сог лас но За ко нот за да ноч на по ста пка или во по ста пка за при сил но из вршу-ва ње сог лас но со За ко нот за из вршу вање."

Во слу ча и те на про даж ба на зап ле не ти от имот, про даж ба та мо же да се ре а ли зи ра единстве но са мо до кол ку ку пу ва чот* го пла ти по сти гна ти от из но сот ка-ко нај по во лен ку пу вач или ка ко до го во рен из нос при непос ре дна та спо год бе на про дажба.

Даноци

32 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

*Напомена: Во овој напис ќе го користиме терминот купувач на доброто или купувач на имотот, иако во Законот за изменување и дополнување на Законот за ДДВ се користи терминот стекнувач, каде што се зборува за наплатата по присилен пат. Купувачот е стекнувач, но стенувачот не секогаш е купувач. Примателот на исполнувањето, овде е купувач, бидејќи тој се стекнува со имотот (добрата) со купување, односно со плаќање на надоместокот во пари. Секогаш станува збор за купопродажба. Впрочем и во Законот за ДДВ јасно се кажува дека време на настанување на данокот е времето на уплатата. Нема да настане данок на додадена вредност, или поточно кажано нема да се изврши промет, доколку не се плати постигнатата бруто цена.

Пла ќа ње то на депо зи тот (до кол ку е пред ви ден и се ба ра ка ко про цент од по чет на та цена), но и доп ла та та до по сти гната та крај на цена, во суш ти на се пла ќа ња пред из вршу ва ње то на про ме тот. Про ме тот нас та нува, по пла ќа њето. До кол ку не дој де до пла ќа ње од стра на на нај по вол ни от по ну ду вач во тој слу чај не ма да дој де ни до про даж ба на имо тот - единстве но уп ла те ни от депо зит ка ко га ранци ја за се ри оз нос та на ку пу ва ње то му про па ѓа на нај по вол ни от по ну ду вач.

Ме ѓу тоа, во од ре де ни слу чаи, би деј ќи За ко нот за ДДВ го об врзу ва суб јек тот за нап ла та та по при си лен пат, ме ѓу дру го то да го из гот ви и ак тот за соп стве ност на де нот на уп ла тата, а нај доц на во рок од пет ра бот ни дена, мож но е да дој де до ис тов ре ме но из вршу ва ње на про ме тот и при ма ње на уп ла тата. Ова ќе се слу чи са мо то гаш, ко га на де нот на при ма ње на уп ла тата, ќе се из врши из гот ву ва ње на ак тот за пре да ва ње на имо тот (пот врда, за пис ник или ре ше ние) и ќе се пре-да де имо тот на ку пу ва чот.

4. ДА НО ЧЕН ОБ ВРЗ НИК И ДА НО ЧЕН ДОЛЖ НИК

Во ос но ва да но чен об врз ник е оној кој из вршу ва трај но или пов ре ме но сто пан ска деј ност од ко ја ос тва-ру ва при ходи. До кол ку во рам ки те на так ва та деј ност, да ноч ни от об врз ник ос тва ру ва про ме тот кој е пред мет на ода но чу ва ње и се ода но чува, тој ќе го пресмета, еви ден тира, при ја ви и пла ти да но кот за тој про мет. Значи, пра ви ло е оној кој ги ос тва ру ва при хо дите, по точ но кој го ос тва ру ва про ме тот тој и да го дол жи и пла ќа да но кот.

Ко га да ноч ни от об врз ник кој го из вршу ва про ме-тот е стра нец (не ма ни ту се диш те ни ту под руж ни ца

во Ре пуб ли ка Ма ке до нија), во тој слу чај об врската за пресме ту вање, при ја ву ва ње и пла ќа ње пре ми ну ва на при ма те лот на про ме тот, кој е ре зи дент и тој по ста ну-ва да но чен долж ник.

Со чле нот 32-а од За ко нот за ДДВ, да ноч ни те об-врски за пресме ту вање, при ја ву ва ње и пла ќа ње на да но кот, под ис пол не тост на од ре де ни ус лови, се пре не се ни на при ма те лот на про ме тот.

Во овој член, бе ше пред ви де но пре не су ва ње на да ноч ни те об врски и за про ме тот на нед виж нос ти кој се ос тва ру ва ше во по ста пка на нап ла та на долг по при си лен пат. Во овој слу чај, мо ра ше да би дат и из врши те лот на про ме тот - долж ник во по ста пката и соп стве ник на нед виж нос та и при ма те лот (ку пу вач-стек ну вач) на нед виж носта, ре гис три ра ни да ноч ни об врз ни ци за це ли те на ДДВ.

Кај про ме тот на дви жен имот, ос тва рен во по ста пка на нап ла та по при си лен пат (пред мети, од нос но ства ри по За ко нот за да ноч на по ста пка), да ноч ен об врз ник е тој кој го ос тва ру ва про ме тот и го дол жи да но кот на до да де на вред ност.

Со бри ше ње на точ ка та 3 од ста вот (1) на чле нот 32-а од За ко нот за ДДВ (член 6 од За ко нот за из ме-ну вање...) и кај про ме тот на нед виж ности, да но чен долж ник е да ноч ни от об врз ник сог лас но член 32 точ ка 1. Ова зна чи дека, пов тор но се вра ќа да ноч ни от об-врз ник да би де и да но чен долж ник кој е долж ник во по ста пката на нап ла та по при си лен пат и соп-стве ник на нед виж нос та ко ја се про дава.

На по ме ну ва ме дека, за раз ли ка од дру ги те од ред би кои се од не су ва ат на да но кот на до да де на вред ност во по ста пката на нап ла та по при си лен пат, оваа од-ред ба за да ноч ни от долж ник не ма од ло же на при мена.

5. ОД БИВ КА НА ПРЕТ ХОД НИ ОТ ДА НОК

Во прак ти ката, мно гу рет ко се слу чу ва ше да ноч ни от об врз ник кој из вршил на бав ка во по ста пка на про даж-ба на зап ле нет дви жен или нед ви жен имот, да до бие фак ту ра од да ноч ни от об врз ник кој е соп стве ник на тој имот, од нос но долж ник и чии имот е про да ден. Без да до бие фак тура, тој не мо же да го ос тва ри пра во то на од бив ка на да но кот на до да де на вред ност кој се сод ржи во оваа на бавка. Од тие при чини е из врше на из ме на на член 34 став 1 точ ка 2 ко ја гласи:

"2. Врз ос но ва на фак ту ра ко ја е из да де на во сог лас ност со член 53 и 53-б од овој за кон, или ца рин ска дек ла ра ци ја во ко ја е по себ но ис-

Даноци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 33

ка жан пла те ни от да нок за уво зот или ак тот од член 53 став (2) и Из веш та јот од член 43-а став (2) од овој за кон и ако тие до ку мен ти се еви ден ти ра ни во кни го вод ство то на да ноч-ни от об врз ник.”

Ова зна чи дека, да ноч ни от об врз ник кој ку пил имот (добро), прет ход ни от да нок мо же да го од бие ако:

тој, ка ко да но чен об врз ник е ре гис три ран за це-ли те на ДДВ;

да ноч ни от об врз ник кој е долж ник и чии имот е про да ден ис то та ка да е ре гис три ран да но чен об врз ник за це ли те на ДДВ;

да но кот да се од не су ва за пла те ни от имот, од-нос но ку пе ни от имот;

да е до би ен акт со кој се пот врду ва пре да ва ње то на имо тот од стра на на суб јек тот кој ја спро ве-ду ва по ста пката на нап ла та по при си лен пат, од нос но да се по се дува, пот врда за из врше на-та про даж ба и/или ре ше ние за пре да ва ње во

за вис ност од тоа да ли е дви жен или нед ви жен имот, или пак до кол ку на бав ка та е из врше на во по ста пка на при сил но из вршу ва ње кај из врши-тел, то гаш да се по се ду ва зак лу чок за из врше-на та про дажба;

да е до би ен Из веш тај за зад ржа ни от да нок на до да де на вред ност во по ста пка на при сил на нап ла та и ли при сил но из вршу вање,

на бав ка та да е еви ден ти ра на во кни го вод ството, на ба ве ни от имот да слу жи за из вршу ва ње на

деј нос та на да ноч ни от об врз ник ко ја да ва пра во на од бив ка и

да не е ис клу че но пра во то на од бив ка на прет-ход ни от да нок.

Ка ко што мо же да се за бе лежи, при вак ва та на бав-ка не се ба ра по се ду ва ње на фак ту ра од про да ва чот на имо тот, за да мо же да се ос тва ри прав о то на од-бив ка на прет ход ни от да нок. Впро чем со до пол ну ва-ње то на ста вот (2) на чле нот 53 од За ко нот за ДДВ, да ноч ни от об врз ник - долж ник, чии имот се про да ва во по ста пка на при сил на нап ла та или при сил но из-вршу ва ње не из да ва фак ту ра:

"По ис клу чок од ста вот (1) на овој член, при пре но сот на дви жен и нед ви жен имот во по ста пка на при сил на нап ла та и во из вршна по ста пка не се из да ва фак ту ра од стра на на да ноч ни от об врз ник,. . ."

Но и во ва ков слу чај, са мо при це лос на ис пол не тост на прет ход но ци ти ра ни те ус лови, мо же да се ко рис ти пра во то на од бив ка на прет ход ни от да нок.

6. ПРЕСМЕ ТУ ВАЊЕ, ПРИ ЈА ВУ ВА ЊЕИ ПЛА ЌА ЊЕ НА ДА НО КОТ

Ка ко што ре ков ме уш те во по че то кот на овој на-пис, во сис те мот на да но кот на до да де на вред ност, со За ко нот за из ме ну ва ње и до пол ну ва ње на За ко нот за да но кот на до да де на вред ност, се вне се суб јект на кој му се пре не соа дел од да ноч ни те об врски, кои беа об врски на да ноч ни от об врз ник или на да ноч ни от долж ник. Имено, пресме ту ва ње то на да но кот и пла ќа-ње то на да но кот, сог лас но но ви от член 43-а (член 9 од За ко нот за из ме ну вање...) пре ми на ка ко за дол жи тел-на об врска на суб јек тот кој ја из вршу ва нап ла та та по при си лен пат сог лас но За ко нот за да ноч на по ста пка или За ко нот за из вршу вање. Ис то та ка и Из веш та-јот (ДДВ-ПНПИ), ка ко из вес ту ва ње на Упра ва та за пресме та ни от и пла те ни от да нок, мо же да се ко рис ти

Даноци

34 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

www.rafajlovski.com.mk

ка ко да ноч на при јава, во ус ло ви ко га да ноч ни от об врз-ник, кој е долж ник и чии имот се про дава, не дос тави, од нос но не го при ја ви дол гу ва ни от да нок.

Пресме ту ва ње то на да но кот при про даж ба та на имот на долж ни кот, мо же да се врши са мо до кол ку се ис пол не ти ус ло ви те од точ ка та 1 на чле нот 2 од За ко нот за ДДВ. Ова зна чи де ка да нок ќе се пресме та са мо до колку:

да ноч ни от об врз ник, кој е долж ник во по ста пката на нап ла та по при си лен пат е ре гис три ран за да но кот на до да де на вред ност;

движ ни от и/или нед виж ни от имот (доб рата) се дел од имо тот на да ноч ни от об врз ник, од нос но при па ѓа ат на сто пан ска та сфе ра на де лу ва ње на долж ни кот;

движ ни от и/или нед виж ни от имот се про да де ни и е нап ла тен на до мес ток и

про ме тот на движ ни от и/или нед виж ни от имот да под ле жи на ода но чу ва ње и да е ода но чив.

Си те овие окол ности, за се кој по е ди не чен слу чај на про даж ба на имот во по ста пка на нап ла та по при-си лен пат, мо ра да му би дат поз на ти на суб јек тот кој ја из вршу ва нап ла та та (впа ри чу ва њето) со цел пра-вил но и нав ре ме но да се пресмета, из вес ти и пла ти дол гу ва ни от да нок на до да де на вред ност.

Во по со че ни от член 43-а се вели: "(1) Во слу чај на про мет од член 4 став (4)

на овој за кон, ко га долж ни кот е ре гис три ран за да но кот на до да де на вред ност при про мет на дви жен и нед ви жен имот во по ста пка за при-сил на нап ла та сог лас но За ко нот за да ноч на по ста пка и во по ста пка за при сил но из вршу ва-ње сог лас но со За ко нот за из вршу вање, во име и за смет ка на долж ни кот пресме ту ва ње то и пла ќа ње то на да но кот на до да де на вред ност за про ме тот на доб ра та кои се пред мет на про даж ба во овие по ста пки го врши суб јек тот над ле жен за при сил на нап лата, од нос но при-сил но из вршу вање.

(2) Суб јек тот над ле жен за при сил на нап ла-та од нос но при сил но из вршу ва ње од ста вот

(1) на овој член пресме ту ва ње то на да но кот го врши на по се бен об ра зец (ДДВ-ПНПИ) Из-веш тај за зад ржан да нок на до да де на вред ност во по ста пка на при сил на нап ла та и при сил но из вршу вање, а пла ќа ње то на да но кот на до да-де на вред ност го врши по е ди неч но за се кој да-но чен об врз ник на бу џет ска смет ка ут врде на со по себ ни про писи, на де нот ко га е из врше на уп ла та та од стра на на стек ну ва чот на доб-рото, за про ме тот на доб ро то кој е пред мет на про даж ба во по ста пка за при сил на нап ла та сог лас но За ко нот за да ноч на по ста пка и во по ста пка за при сил но из вршу ва ње сог лас но со За ко нот за из вршу вање, а нај доц на во рок од пет ра бот ни дена.

(3) Првен ство на на ми ру ва ње од из но сот уп ла тен од стра на на стек ну ва чот на доб ро-то за про ме тот из вршен во по ста пки на при-сил на нап ла та сог лас но За ко нот за да ноч на по ста пка или при сил но из вршу ва ње сог лас но За ко нот за из вршу вање, има на ми ру ва ње то на об врската за пла ќа ње то на да но кот на до да де на вред ност.

(4) Суб јек тот над ле жен за при сил на нап-ла та од нос но при сил но из вршу ва ње од ста-вот (1) на овој член е дол жен Из веш та јот од ста вот (2) на овој член за ед но со ак тот кој го из гот ву ва сог лас но За ко нот за да ноч на по ста пка и За ко нот за из вршу ва ње кој е ос нов за стек ну ва ње со соп стве ност на движ ни те и нед виж ни те добра, да ги дос тави до над леж-ни от да но чен ор ган, до долж ни кот и до стек-ну ва чот на доб ро то на де нот ко га е из врше на уп ла та та од стра на на стек ну ва чот на доб-рото, за про ме тот на доб ро то кој е пред мет на про даж ба во по ста пка за при сил на нап ла та сог лас но За ко нот за да ноч на по ста пка и во по ста пка за при сил но из вршу ва ње сог лас но со За ко нот за из вршу вање, а нај доц на во рок од пет ра бот ни дена.

(5) Над леж ни от да но чен ор ган врз ос но ва на Из веш та јот од ста вот (2) на овој член го за дол жу ва да ноч ни от об врз ник, од нос но долж ни кот за из но сот на пресме та ни от и пла те ни от да нок на до да де на вред ност, до-кол ку долж ни кот не го ис ка жал про ме тот во да ноч на та при ја ва ко ја се под не су ва сог лас но член 41 на овој за кон.

Даноци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 35

(6) Ми нис те рот за фи нан сии ги про пи шу­ва фор ма та и сод ржи на та на Из веш та јот од ста вот (2) на овој член."

Од од ред би те на овој член мо же да се зак лу чи дека:- пресме ту ва ње то на да но кот на до да де на вред­

ност го врши суб јек тот кој ја врши при сил на та нап ла та или при сил но то из вршу вање. Пресме­ту ва ње то се врши во име и за смет ка на да ноч­ни от об врз ник кој е долж ник;

- пресме ту ва ње то го врши суб јек тот, на по се бен об ра зец (ДДВ­ПНПИ) Из веш тај за зад ржан да­нок на до да де на вред ност во по ста пка на при­сил на нап ла та и при сил но из вршу вање:

- пла ќа њето, ис то та ка го врши суб јек тот кој ја врши нап ла та та по при си лен пат и тоа на со­од вет ни те бу џет ски смет ки кои се про пи ша ни со по себ ни те про писи;

- пла ќа ње то го врши нај кас но до пет ти от ра бо тен ден сме та но од де нот на уп ла та та од стра на на ку пу ва чот на имо тот;

- од нап ла те ни от из нос од ку пу ва чот, првен стве но пра во на на ми ру ва ње има да но кот на до да де на вред ност;

- нај кас но до пе ти от ра бо тен ден сме та но од де­нот на уп ла тата, суб јек тот кој ја из вршил про­даж ба та на имо тот по при си лен пат, дол жен е Из веш та јот . .. (ДДВ­ПНПИ), за ед но со ак тот кој e ос новa за стек ну ва ње на соп стве ност (пот врда, ре ше ние или за пис ник) да ги дос тави до над­

леж на та еди ни ца на Упра ва та за јав ни при ходи. Ов де под над леж на еди ни ца се мис ли на Ре ги­о нал на та ди рек ци ја или Ди рек ци ја та за го ле ми да ноч ни об врз ни ци на ко ја и при па ѓа да ноч ни от об врз ник ­ долж ник, чии имот е про да ден;

- Из веш та јот (ДДВ­ПНПИ), со со од вет ни от акт (пот врда, ре ше ние или за пис ник) до пет ти от ден го дос та ву ва и до про да ва чот на имо тот ­ долж­ник и до ку пу ва чот на имо тот;

- да ноч ни от об врз ник­ долж ник во по ста пката на нап ла та по при си лен пат е дол жен да го при­ја ви про ме тот кој е ос тва рен со про даж ба та и нап ла та та и да но кот на до да де на вред ност кој при па ѓа на так ви от про мет. Би деј ќи тој го ос тва­ру ва про ме тот ­ тој е про да вач, при ја ву ва ње то го врши во ре дов на та да ноч на при ја ва (ДДВ­04) за со од вет ни от да но чен пе риод;

- до кол ку да ноч ни от об врз ник ­ долж ник не го при ја ви да но кот на до да де на вред ност кој се дол гу ва по ос нов на про даж ба та на имо тот, над­леж на та еди ни ца на Упра ва та за јав ни при хо ди е ов лас те на да из врши не го во за дол жу вање, врз ос но ва на до би е ни от Из веш тај... (ДДВ­ПНПИ) и

- Ми нис те рот за фи нансии е ов лас тен да ја пропише фор ма и сод ржи на на Из веш та јот..., а со тоа и да го овоз мо жи пресме ту ва њето, из­весту ва ње то и пла ќа ње то на да но кот на до да­де на вред ност, во име на да ноч ни от об врз ник ­ долж ник.

Плати и надоместоци

36 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

Д-р Горан РаФаЈЛОВСКИ

Те­рен­ски­от­до­да­ток­ е­ на­до­мест­ за­ зго­ле­ме­ни­те­тро­шо­ци­кои­ра­бот­ни­кот­ги­има­ко­га­е­упа­тен­да­ра­бо­ти­на­те­рен,­од­нос­но­ко­га­за­ра­ди­по­тре­би­те­од­про­це­сот­на­ра­бо­та,­од­дел­ни­ра­бо­ти­тре­ба­да­се­из­вр­шат­над­вор­од­се­ди­ште­то­на­ра­бо­то­да­ва­чот­во­дру­го­ме­сто­и­исти­те­мо­же­да­тра­ат­по­долг­пер­и­од.

Нај­че­сто­по­ста­ву­ва­ни­пра­ша­ња­се:Ка­ко­тре­ба­ да­ по­ста­пи­ра­бо­то­да­ва­чот­ ­

при­утвр­ду­ва­ње­на­пра­во­то,­ви­си­на­та­на­на­-­до­ме­сто­т­и­да­ноч­ни­от­трет­ман­на­те­рен-ски­от­до­да­ток?

Те рен ски от до да ток е уре ден со след ни ве за кон ски про пи си и дру ги акти:

За ко нот за ра бот ни те од но си ("Служ бен вес ник на РМ", број 62/05...113/14);

Оп шти от ко ле кти вен до го вор за при ват ни от се ктор од об ла ста на сто панс тво то ("Служ бен вес ник на РМ", број 88/09...189/13);

Оп шти от ко ле кти вен до го вор за јав ни от се ктор на Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја ("Служ бен вес ник на РМ", број 10/84 и 85/09);

Ко ле ктив ни те до го вори на ни во на деј ност; Ко ле ктив ни от до го вор на ни во на ра бо то да-

вач; За ко нот за пер со на лен да нок на до ход ("Служ-

бен вес ник на РМ", број 80/93...13/14); За ко нот за да но кот на до би вка ("Служ бен вес ник

на РМ", број 112/14).Сог лас но член 113 став 1 точ ка 2 од За ко нот за ра-

бот ни те од но си, ра бот ни кот има пра во на на до мест на тро шо ци те по вр за ни со ра бо та на те рен (те рен скиот до да ток).

Ви си на та, ос но ви ца та и ро кот за прес ме ту ва ње и исп ла та на на до ме стот на овие тро шо ци се уре ду ва со за кон и ко ле кти вен до го вор. Тоа зна чи овој За кон са мо го утвр ду ва пра во то на те рен скиот до да ток.

НаДОМЕСТ­На­ТРОШОЦИ­За­РаБОТа­На­ТЕРЕН­(ТЕРЕНСКИ­ДОДаТОК)

Во член 35 став 1 али не ја 3 од Оп шти от ко ле кти вен до го вор за при ват ни от се ктор од об ла ста на сто панс-тво то е про пи ша но:

"Ра­бот­ни­кот­има­пра­во­на...­-­те­рен­ски­до­да­ток­во­за­вис­ност­од­обез­бе­де­ни-

те­ус­ло­ви­за­ра­бо­та­на­те­рен­(сме­сту­ва­ње,­ис­хра­на­и­слич­но),­во­ви­си­на­утвр­де­на­со­ко­ле­кти­вен­до­го­вор­на­ни­во­на­гран­ка,­од­нос­но­од­дел,­од­нос­но­на­ни­во­на­ра­бо­то­да­вач"…

Слич на одред ба за те рен ски до да ток има и во член 21 од Оп шти от ко ле кти вен до го вор за јав ни от се ктор, со тоа што ви си на та на на до ме сто ци те се усог ла су ва со анекс на ко ле кти вен до го вор на го диш но ни во.

Од прет ход но ка жа но то, оп шти те ко ле ктив ни до го-во ри не ја утвр ду ва ат ви си на та на те рен ски от до да ток, ту ку са мо опре де лу ва ат де ка тоа за ви си од обез бе де-ни те ус ло ви за ра бо та на те рен (сме сту ва ње, ис хра на и слич но). Во нај го лем број ко ле ктив ни до го во ри на ни во на деј ност има са мо упа ту вач ка нор ма, пра ша-ње то на те рен ски от до да ток да би де ре гу ли ра но со ко ле кти вен до го вор на ни во на ра бо то да вач. Со тоа е оста ве на мож ност во за вис ност од спе ци фи ки те на ра бо та се кој ра бо то да вач да ги уре ди си те пра ша ња во вр ска со те рен ски от до да ток.

Друш тва та на вработените им исплатуваат те рен-ски до да ток, ко га нив ни те актив но сти се над вор од се ди ште то на друш тво то или не го ви те де лов ни еди ни-ци (на при мер: из град ба на гра деж ни об је кти, иско пи, ин ста ли ра ње и по пра вка на по строј ки, во ве ду ва ње на тех но ло шко комп ју тер ски си сте ми и слич но).

Во ко ле ктив ни от до го вор на ни во на ра бо то да вач по крај ви си на та на те рен ски от до да ток, би тре ба ло да се ре гу ли ра ат и дру ги пра ша ња, на при мер:

• од да ле че но ста од се ди ште то на друш тво то, однос но де лов ни те еди ни ци (на­при­мер, над 50 км и слич но),

• вре ме то на ра бо та на те рен (на­при­мер, од пр ви от ден, над 10 де на, над 30 де на и слич но), и

• други прашања.Во пра кти ка та нај че сто за работа на терен, наместо

теренски додаток се исп ла ту ва ат днев ни ци за служ-бе ни па ту ва ња.

Плати и надоместоци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 37

На­ше­мис­ле­ње­е­работодавачот­со­својот­колек­тивен­ договор­ ви­си­на­та­ на­ те­рен­ски­от­ до­да­ток­би­ требало­ да­ ја­ утврди­ најмногу­ до­ износот­ на­дневниците­за­службените­патувања,­би­деј­ќи­во­За­ко­ни­те­за­да­но­ци­те­е­про­пи­ша­но­тоа­да­би­де­нај­ни­ски­от­из­нос.

Во­про­дол­же­ние­е­да­ден­Прег­лед­на­кој­начин­е­уредено­ прашањето­ за­ те­рен­ски­ до­да­ток­ во­ ко­ле­ктив­ни­те­до­го­во­ри­на­ни­во­на­деј­ности­кои­се­во­си­ла.

ПРЕГЛЕД на те рен ски до да ток спо ред

ко ле ктив ни те до го во ри на ни во на деј ност

Ред. бр.

Ко ле кти вен до го вор

Ви си на на те рен ски от

до да ток

Ме ѓу себ ни иск лу чу ва ња

со дру ги на до ме сто ци

1.

Ко­ле­кти­вен­до­го­вор­за­зем­јо­делс­тво­и­пре­хран­бе­на­ин­ду­стри­ја

со­КД­на­ни­во­на­ра­бо­то­да­вач не­ма­одред­ба

2.

Ко­ле­кти­вен­до­го­вор­за­ту­тун­ско­сто­панс­тво

со­КД­на­ни­во­на­ра­бо­то­да­вач

со­днев­ни­ци­за­слу­ж­бе­ни­па­ту­ва­ња,­на­до­мест­за­ис­хра­на­и­од­во­ен­жи­вот

3.

Ко­ле­кти­вен­до­го­вор­за­уго­сти­тел­ска­деј­ност

со­КД­на­ни­во­на­ра­бо­то­да­вач

со­днев­ни­ци­за­слу­ж­бе­ни­па­ту­ва­ња­и­на­до­мест­за­ис­хра­на

4.

Ко­ле­кти­вен­до­го­вор­за­ко­му­нал­ни­деј­но­сти

со­КД­на­ни­во­на­ра­бо­то­да­вач

со­днев­ни­ци­за­слу­ж­бе­ни­па­ту­ва­ња­и­на­до­ме­сток­за­ис­хра­на

5.

Ко­ле­кти­вен­до­го­вор­за­ко­жар­ска­ин­ду­стри­ја

со­КД­на­ни­во­на­ра­бо­то­да­вач не­ма­одред­ба

6.

Ко­ле­кти­вен­до­го­вор­за­хе­ми­ска­ин­ду­стри­ја

до­75%­од­из­но­сот­на­днев­ни­ца­та­

не­ма­одред­ба

7.

Ко­ле­кти­вен­до­го­вор­за­тек­стил­на­ин­ду­стри­ја­

со­КД­на­ни­во­на­ра­бо­то­да­вач не­ма­одред­ба

Ред. бр.

Ко ле кти вен до го вор

Ви си на на те рен ски от

до да ток

Ме ѓу себ ни иск лу чу ва ња

со дру ги на до ме сто ци

8.

Ко­ле­кти­вен­до­го­вор­за­здрав­стве­на­та­деј­ност

не­по­ве­ќе­од­60%­(не­е­на­ве­де­на­ос­но­ви­ца­та)

со­днев­ни­ци­за­служ­бе­ни­па­ту­ва­­­ња­и­на­до­мест­за­­ис­хра­на­и­со­од­­­во­е­ни­от­жи­вот­до­­­кол­ку­ме­сто­то­за­кое­се­при­ма­те­рен­­ски­от­до­да­ток­и­од­во­е­ни­от­жи­вот­се­сов­па­ѓа­ат

9.

Ко­ле­кти­вен­до­го­вор­за­пра­во­суд­ни­те­ор­га­ни­и­ор­га­ни­те­на­ло­кал­на­та­са­мо­у­пра­ва

не­е­пред­ви­ден со­на­до­мест­за­од­во­ен­жи­вот

10.

Ко­ле­кти­вен­до­го­вор­за­со­ци­јал­на­за­шти­та

најниската­плата­се­зголемува­за­3%

не­ма­одред­ба

11.

Ко­ле­ктив­ни­от­до­го­вор­Ми­ни­стерс­тво­то­за­вна­треш­ни­ра­бо­ти

30%­од­про­сеч­на­ме­сеч­на­пла­та­во­РМ­исп­ла­те­на­за­прет­ход­ни­те­три­ме­се­ци­(без­сме­сту­ва­ње,­ис­хра­на­и­пре­воз)

со­днев­ни­ци­за­служ­бе­ни­па­ту­ва­ња,­на­до­ме­сто­кот­за­од­во­ен­жи­вот

12.Ко­ле­кти­вен­до­го­вор­за­енер­ге­ти­ка

со­КД­на­ни­во­на­ра­бо­то­да­вач не­ма­одред­ба

Важно:­Повеќето­колективни­договори­на­ниво­на­дејност­не­се­во­сила,­бидејќи­не­се­донесени­нови­колективни­договори­или­не­е­продолжена­важноста­на­постојните­колективни­договори­или­пак­од­други­причини­не­се­донесени.­До­колку­нема­колективен­договор­на­ниво­на­дејност­друштвото­прашањата­за­теренскиот­додаток,­како­и­други­прашања­во­врска­со­исплата­на­надоместоци­на­вработените,­треба­да­ги­уреди­со­колективен­договор­на­ниво­на­работодавач.

ДАНОЧЕН АСПЕКТ НА ТЕРЕНСКИОТ ДОДАТОК

Спо­ред­член­6­став­1­точ­ка­6­од­За­ко­нот­за­пер­со­на­лен­да­нок­на­до­ход,­да­нок­на­до­ход­не­се­пла­ќа­на­при­ма­ња­та­врз­ос­но­ва­на:

"6) На до ме сток на тро шо ци за служ бе ни па ту ва­ња, за те рен ски до да ток (сме сту ва ње и ис хра на) или

Плати и надоместоци

38 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

од­во­ен­жи­вот­од­се­мејс­тво­то­на­вра­бо­те­ни­те­ли­ца­во­ви­си­на­на­нај­ни­ски­от­из­нос­утвр­ден­со­Оп­шти­от­ко­ле­кти­вен­до­го­вор­за­приватниот­сектор­од­областа­на­сто­панс­тво­то,­од­нос­но­за­вра­бо­те­ни­те­во­не­сто­панс­тво­то­во­ви­си­на­утвр­де­на­со­про­пи­си­те­за­ор­га­ни­те­на­др­жав­на­та­упра­ва."

Слич­на­одред­ба­е­и­во­член­9­став­1­точ­ка­2­али­не­ја­1­од­За­ко­нот­за­да­но­кот­на­до­би­вка:

"2)­Исп­ла­те­ни­те­на­до­ме­сто­ци­на­тро­шо­ци­и­дру­ги­лич­ни­при­ма­ња­од­ра­бо­тен­од­нос,­освен­утвр­де­ни­те­со­оваа­точ­ка­во­из­но­си­кои­не­го­над­ми­ну­ва­ат:

­­нај­ни­ски­от­из­нос­на­исп­ла­те­ни­те­днев­ни­ци­за­служ­бе­ни­па­ту­ва­ња,­те­рен­ски­до­да­ток­или­од­во­ен­жи­вот­утвр­ден­со­Оп­шти­от­ко­ле­кти­вен­до­го­вор­за­при­ват­ни­от­се­ктор­од­об­ла­ста­на­сто­панс­тво­то­на­Ре­пуб­ли­ка­Ма­ке­до­ни­ја­и­про­пи­си­те­за­ор­га­ни­те­на­др­жав­на­та­упра­ва,­при­што­исп­ла­ти­те­врз­оваа­ос­но­ва­ме­ѓу­себ­но­се­иск­лу­чу­ва­ат."

До­кол­ку­ра­бо­то­да­ва­чот­исп­ла­ти­те­рен­ски­до­да­ток­над­про­пи­ша­ни­те­из­но­си,­согласно­Законот­за­данокот­на­добивка,­раз­ли­ка­та­ќе­се­ода­но­чи­со­пер­со­на­лен­да­нок­и­во­бру­то­из­нос­се­вне­се­во­Обра­зе­цот­ДБ,­ка­ко­не­приз­нат­рас­ход.

ПРАКТИЧНИ ПРИМЕРИ

Ка­ко­и­за­служ­бе­ни­те­па­ту­ва­ња,­исто­та­ка­и­при­ра­бо­та­на­те­рен­мо­же­да­на­ста­нат­и­дру­ги­тро­шо­ци­ка­ко­што­се:

­ тро­шо­ци­за­пре­воз­(ако­не­е­ор­га­ни­зи­ран);­ па­та­ри­ни;­ ко­ри­сте­ње­на­ин­тер­нет;­ из­нај­му­ва­ње­на­про­сто­рии;­ тро­шо­ци­за­фо­то­ко­пи­ра­ње­и­слич­но.Зна­чај­но­е­да­се­на­по­ме­не­де­ка­ви­си­на­та­на­те­

рен­ски­от­до­да­ток­ во­ ко­ле­ктив­ни­от­до­го­вор­на­ни­во­на­ра­бо­то­да­вач­тре­ба­да­би­де­во­сог­лас­ност­со­ко­ле­ктив­ни­от­до­го­вор­на­ни­во­на­деј­носта,­но­не­по­ве­ќе­од­ви­си­на­та­на­днев­ни­ци­те­за­служ­бе­ни­па­ту­ва­ња.

Во­про­дол­же­ние­се­да­де­ни­два­при­ме­ра­за­прес­ме­тка­и­исп­ла­та­на­те­рен­ски­до­да­ток­во­сог­лас­ност­со­ко­ле­ктив­ни­от­до­го­вор­на­ни­во­на­хе­ми­ска­ин­ду­стри­ја.

На по ме на:­Ни­ту­во­еден­од­прет­ход­но­ци­ти­ра­ни­те­про­пи­си­не­е­про­пи­ша­на­со­др­жи­на­та­и­об­ли­кот­на­еви­ден­ци­ја­та­за­прес­ме­тка­на­на­до­ме­сто­т­за­те­рен­ски­до­да­ток.­Во­про­дол­же­ние­е­да­ден­при­мер­на­Одлука­за­исплата­на­теренски­додаток,­како­и­пресметки­за­теренски­додаток­кои­друш­тва­та­мо­же­да­ги­ко­ри­стат­или­да­ги­при­ла­го­дат­спо­ред­сво­и­те­по­тре­би.

Врз­ос­но­ва­на­член­35­од­Оп­шти­от­ко­ле­кти­вен­до­го­вор­ за­ при­ват­ни­от­ се­ктор­од­об­ла­ста­на­ сто­панс­тво­то­член­ ___­ од­ Ко­ле­ктив­ни­от­ до­го­вор­ на­ ни­во­ на­ деј­ност__________________­и­член­___­­од­Ко­ле­ктив­ни­от­до­го­вор­ на­ Друш­тво­то­ ________________________­(Упра­ви­те­лот­на­ДОО,­Управ­ни­от­од­бор­на­АД­или­друг­ов­ла­стен­ор­ган­во­друш­тво­то),­ја­до­не­се­след­на­ва:

ОД ЛУ КА ЗА ИСП ЛА ТА НА ТЕ РЕН СКИ ДО ДА ТОК

На­ра­бот­ни­ци­те­______________________________­да­им­се­исп­ла­ти­те­рен­ски­до­да­ток­за­ра­бо­та­на­те­рен­во­ви­си­на­од­75%­од­днев­ни­ца­та­за­служ­бе­но­па­ту­ва­ње­што­се­исп­ла­ту­ва­во­пер­и­о­дот­на­ра­бо­та­та­на­те­рен,­ка­ко­и­тро­шо­ци­те­за­пре­воз.

ОБ РАЗ ЛО ЖЕ НИЕ

Ра­бот­ни­ци­те­_________________­се­упа­те­ни­на­ра­бо­та­над­вор­од­се­ди­ште­то­на­Друш­тво­то­__________________­на­ те­рен­ во­ ______________,­ за­ра­ди­ из­вр­шу­ва­ње­ на­следниве­работни­задачи­_______­во­сог­лас­ност­со­Од­лу­ка­та­за­рас­по­ре­ду­ва­ње­во­дру­го­ме­сто­на­ра­бо­та.

Друш­тво­то­има­ор­га­ни­зи­ра­но­сме­сту­ва­ње.

Прав на по у ка:­Про­тив­оваа­Од­лу­ка­ра­бот­ни­кот­има­пра­во­на­при­го­вор­до­_______________­(вто­ро­сте­пен­ор­ган­во­Друш­тво­то)­во­рок­од­15­де­на­од­вра­чу­ва­ње­то­на­Од­лу­ка­та.

Во­______­на­________­ ­­­­­­­­­­­Ов­ла­сте­но­ли­це­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­_______________

При мер 1: Обез бе де но е сме сту ва ње

1.­ Друш­тво­то­А­ис­пра­ти­ло­3­ра­бот­ни­ка­на­те­рен­со­­обез­бе­де­но­сме­сту­ва­ње­................... 10­де­на

2.­ Ви­си­на­на­те­рен­ски­от­до­да­ток­сог­лас­но­ко­ле­ктив­ни­от­до­го­вор­на­друш­тво­то­(1.708­х­75%)­................1.281

3.­ Исп­ла­тен­е­аванс­................................38.4304.­ По­вра­ќа­ње­од­те­рен­под­не­се­на­­

е­прес­ме­тка

При мер 1: Од лу ка за исп ла та на те рен ски до да ток

Плати и надоместоци

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 39

КНИ­ЖЕ­ЊА:

Врз ос но ва на по да то ци те од прес ме тка та во сме­тко водс тво то се спро ве де ни след ни ве:

1456 ­ Аванс за те рен ски до да ток за СС ..............................12.810

1456 ­ Аванс за те рен ски до да ток за НГ...............................12.810

1456 ­ Аванс за те рен ски до да ток за ВП ..............................12.810102 ­ Па рич ни средс тва

во бла гај на ......................................38.430Исп­ла­тен­аванс­за­те­рен­ски­до­да­ток4410 ­ На до мест за

те рен ски до да ток .........................38.4304402 ­ Тро шо ци за пре воз ........................3.600

1456 ­ Аванс за те рен ски до да ток за СС .................................12.810

1456 ­ Аванс за те рен ски до да ток за НГ ..................................12.810

1456 ­ Аванс за те рен ски до да ток за ВП .................................12.810

102 ­ Па рич ни средс тва во бла гај на ........................................3.600

По­прес­ме­тка­за­те­рен­ски­­до­да­ток

На­по­ме­на: Би деј ќи е обез бе де но сме сту ва ње и ис хра на, во ко ле ктив ни от до го вор на ни во на ра бо­то да вач, те рен ски от до да ток е утвр ден во ви си на од 20% од 75% од днев ни ца та.

Друш тво ___________________ Ме сто на тро шок ___________________Адре са _____________________ Ра бо тен на лог број __________________

Прес­ме­тка­на­те­рен­ски­до­да­ток­за­пер­и­од­од­13.10.2014­до­22.10.2014­го­ди­на

Ред.­бр.

Име­и­­пре­зи­ме

Број­на­де­но­ви

Из­носДру­ги­тро­

шо­ци Вкуп­но Аванс За­исп­ла­та­(кол.­7­­­кол.­8)По­ден Вкуп­но­

(кол.­3­х­кол.­4)1 2 3 4 5 6 7 8 91. СС 10 1.281 12.810 1.200 14.010 12.810 1.2002. НГ 10 1.281 12.810 1.200 14.010 12.810 1.2003. ВП 10 1.281 12.810 1.200 14.010 12.810 1.200

Вкуп­но 38.430 3.600 42.030 38.430 3.600

Прес ме тал ___________________ Одо брил ___________________

При­мер­2: Обез­бе­де­но­е­сме­сту­ва­ње,­ис­хра­на­и­пре­воз

1.­ Друш­тво­то­А­ис­пра­ти­ло­3­­ра­бот­ни­ка­на­те­рен­со­­обез­бе­де­но­сме­сту­ва­ње,­­ис­хра­на­и­пре­воз­................................ 10­де­на

2.­ Ви­си­на­на­те­рен­ски­от­­до­да­ток­сог­лас­но­­ко­ле­ктив­ни­от­до­го­вор­на­друш­тво­то­1.708­х­75%­=­1.281­1.281­х­20%­=­256­......................................256

3.­ Но­ќе­ва­ње­то­е­­обез­бе­де­но­во­при­ват­но­сме­сту­ва­ње­(400­ден.­х­10­де­на­х­­3­ра­бот­ни­ка)­........................................12.000

Плати и надоместоци

40 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

КНИ­ЖЕ­ЊА:

Друш­тво­___________________­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­Ме­сто­на­тро­шок­___________________Адре­са­_____________________­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­Ра­бо­тен­на­лог­број­__________________

Прес­ме­тка­на­те­рен­ски­до­да­ток­за­пер­и­од­од­13.10.2014­до­22.10.2014­го­ди­на

Ред.­бр.

Име­и­пре­зи­ме

Број­на­де­но­ви

Из­нос Дру­ги­тро­шо­ци Вкуп­но Аванс За­исп­ла­та­­

(кол.­7­­­кол.­8)По­ден Вкуп­но­(кол.­3­х­кол.­4)

1 2 3 4 5 6 7 8 91. СС 10 256 2.560 - 2.560 - 2.5602. НГ 10 256 2.560 - 2.560 - 2.5603. ВП 10 256 2.560 - 2.560 - 2.560

Вкуп­но 7.680 ­ 7.680 ­ 7.680

Прес­ме­тал­___________________­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­Одо­брил­___________________

Друш­тво­___________________­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­Скоп­је­______________­год.

Прес­ме­тка­на­пер­со­на­лен­да­нок­од­до­ход­на­при­ход­од­имот­и­имот­ни­

пра­ва­за­ме­сец­октом­ври­2014­го­ди­на­(за­но­ќе­ва­ње)

Ред.­бр.

Име­и­пре­зи­ме

При­ход Тро­шо­ци­(кол.­3­х­30%)

Ос­но­ва­за­да­нок­(кол.­3­­­кол.­4)

Пер­со­на­лен­да­нок­(кол.­5­х­10%)

За­исп­ла­та­(кол.­3­­­кол.­6)

1 2 3 4 5 6 71 АА 12.000 3.600 8.400 840 11.160

Вкуп­но 840 11.160

Прес­ме­тал­ М.П.­ Ов­ла­сте­но­ли­це___________________­ ___________________

Врз­ос­но­ва­на­по­да­то­ци­те­во­прет­ход­ни­те­прес­ме­тки­во­сме­тко­водс­тво­то­се­спро­ве­де­ни­след­ни­ве:

4410­-­На­до­мест­за­те­рен­ски­до­да­ток­...........................7.680102­-­ Па­рич­ни­средс­тва­

во­бла­гај­на­........................................7.680По прес ме тка за те рен ски до да ток414­-­ На­ем­.............................................12.000

2205­-­ Об­вр­ски­кон­гра­ѓа­ни­нот­АА­................................. 11.160

23508­-­Об­вр­ски­за­пер­со­на­лен­да­нок­............840По прес ме тка за но ќе ва ње

2205­-­Об­вр­ски­кон­гра­ѓа­ни­нот­АА­.............................. 11.160

23508­-­Об­вр­ски­за­­­пер­со­на­лен­да­нок­............................8401000­-­ Сме­тка­.............................................12.000

Пла те на за куп ни на и пер со на лен да нок

Во­при­ме­рот­не­се­да­де­ни­книжења­за­тро­шо­ци­те­за­ пре­воз­ и­ ор­га­ни­зи­ра­на­ис­хра­на­ кои­ треба­да­ се­еви­ден­ти­раат­на­кла­са­та­4.

Деловно право

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 41

надомест на штета

Во се кој днев но то ра бо те ње на тр гов ски те друш тва не е ис клу че но во оп ре де ле ни слу чаи да нас та не ште та за ед на од стра ни те кои учес­тву ва ат во прав ни от про мет. Пре диз ви ка на та ште та мо ра да се на до мести. По и мот, при чи ну­вање, ут врду вање, од го вор ност и на до мес ту­ва ње на нас та на та ште та е ут врде но со За ко нот за об ли га ци о ни те од но си ("служ бен вес ник на Рм", број 18/01...161/09).

Д-р Горан РафајлоВски пол ну ва ње то на ис ти от пре диз ви ку ва ште та на ед на та или пак на две те стра ни во до го во рот.

Утврду ва ње то на на до мес тот на ште та та мо же да е пред ви де но од нап ред во са ми от до го вор или пак ис то то да би де пред мет на ек спер ти за на ов лас те ни про це ни те ли или веш ти лица.

Ште та та мо же да би де фи зич ки пре диз ви кана. Ова е нај ле сен вид за ут врду ва ње на ште та при што се ут-врдува, пред се, ви си на та на ште та та врз ос но ва на про цен ка на униш те ни те движ ни или нед виж ни сред-ства на ош те те на та страна. За ова по стојат по ве ќе ме то ди на про ценка, но нај чес то се упот ре бу ва про-цен ка та пот пре на врз ви си на та на це на та на движ но то или нед виж но то сред ство, не го ва та упот реб на вред-ност, ка ко и од би ва ње то за амор ти за ци ја на ис тoтo.

За да мо же ме да ут врди ме де ка е нас та на та штета, мо ра од нап ред да се ут врди од го вор ност за сто ри те-лот на пре диз ви ка на та штета.

За ко нот во сво и те оп шти од ред би пред ви ду ва де ка се кој е дол жен да се воз др жи од по стап ка со ко ја мо-же на друг да му пре диз ви ка ште та. Оваа од ред ба за воз држу ва ње од при чи ну ва ње на ште та е пов рза на со од ред ба та со ко ја е ут врде но де ка тој што со ви на ќе му при чи ни ште та на друг, дол жен е да ја на до ме сти при чинeта та штета. Ви на та се ко гаш е пов рза на со од го вор нос та на оној што ја при чи нил ште тата.

од Го ВоР ност

За да по стои од го вор ност за при чи не та ште та пот реб но е да по стојат:

- Суб јек ти - штет ник и оште тен,- Штета,- Штет но деј ствo,- Ос нов на од го вор ност - вина.

сУБ јекти

1. штет ни кот мо же да би де се кое прав но или фи-зич ко ли це кое ќе му при чи ни ште та на друг. За да по стои од го вор ност на прав но то ли це за при чи не та ште та пот реб но е прав но то ли це да има прав на спо-

Под по и мот ште та се под раз бира:- на ма лу ва ње на не чиј имот (обич на ште та);- спре чу ва ње то на зго ле му ва ње на не чиј имот

(ис пу ште на ко рист), и - по вре да на лич ни те пра ва (не ма те ри јал на ште та).Обич на та ште та и ис пуш те на та ко рист прет ста ву-

ва ат ма те ри јал на ште та ко ја е опип лива. Имо тот на друш тво то е на ма лен (оп ре де ле ни доб ра се ош те те ни или униш тени) или не кој спре чил тој имот да се зго-ле ми (по стое ле ус ло ви имо тот да се зго ле ми, но до тоа не дош ло за ра ди оп ре де ле ни штет ни окол ности), што зна чи де ка на друш тво то му е пов ре де но од ре-де но пра во за кое има ло ус ло ви да се ос тва ри ако не дош ло до при чи ну ва ње на ште тата.

Не ма те ри јал на та ште та пак се од не су ва на пов-ре да на лич ни те пра ва ка ко што се пра во на жи вот, уг лед, дос то инство. Нај чес то не ма те ри јал на та ште та нас та ну ва со кри вич ни те де ла про тив чес та и уг ле дот на чо ве кот, ка ко и при со об ра ќа ј ни те нез го ди со смртни по след ици или ин ва ли ди тет.

ПРи Чи нУ Ва Ње на ма те Ри јал на штета

За да мо же да се ут врди ште та по ме ѓу прав ни те лица, за дол жи тел но е да по стојат до го во ри по ме ѓу ис-тите. Во до го во ри те ек сп ли цит но се на ве де ни пра ва та и об врските на прав ни те ли ца во ме ѓу себ ни от од нос. Утврду ва ње то на пра ва та и об врските прет ста ву ва ос но ва на еден за е мен об ли га ци о нен од нос и не ис-

Деловно право

42 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

соб­ност.­Прав­ни­те­ ли­ца­ има­ат­ прав­на­ спо­соб­ност­до­кол­ку­на­ста­пу­ва­ат­во­прав­ни­от­про­мет­во­сог­лас­ност­со­за­кон,­сво­јот­ста­тут,­до­го­во­рот­за­друш­тво­то,­од­нос­но­нив­ни­те­оп­шти­акти.

2. Оште тен мо­же­да­би­де­се­кое­прав­но­или­фи­зич­ко­ли­це­чиј­имот­е­на­ма­лен­со­што­му­е­пов­ре­де­но­оп­ре­де­ле­но­пра­во­кое­мо­жел­да­го­ос­твари.

ПО СТОЕЧКА, ЕВЕН ТУ АЛНА-ИД НА ИЛИ ПРЕТ ПОСТА ВЕ НА ШТЕТА

За­да­по­стои­ва­ков­вид­на­штета,­пред­се,­пот­реб­но­е­да­се­ут­врди­штет­но­деј­ство.­При­ут­врду­ва­ње­то­на­штет­но­то­деј­ство­мо­же­ме­да­сог­ле­да­ме­деј­ства­пре­зе­ме­ни­со­на­ме­ра­или­пак­со­нев­ни­ма­ние.­Да­ли­ви­дот­на­на­не­су­ва­ње­на­ште­та­мо­же­ме­да­го­кла­си­фи­ци­ра­ме­ка­ко­ак тив но учес тво во на не су ва ње то на штета, или пак па сивно,­не­ја­на­ма­лу­ва­ште­та­та­пре­диз­ви­ка­на­од­вак­ви­те­деј­ства,­ни­ту­пак­од­го­вор­нос­та­ко­ја­про­из­ле­гу­ва­од­ис­тата.

По ра ди фак тот што ште та та прет ста ву ва на ма-лу ва ње на имот или спре чу ва ње за не го во зго ле-му вање, мно гу е теш ко ут врду ва ње то на вак ви от вид на штета.

Во­ си­ту­а­ци­ја­ ко­га­ има­ме­очиг­лед­но­ на­не­су­ва­ње­на­штета,­ка­ко­на­при­мер,­за­доц­ну­ва­ње­на­ро­ко­ви­те­ут­врде­ни­со­до­го­во­рот­за­ис­по­ра­ка­на­од­ре­ден­вид­на­сто­ка­која,­до­кол­ку­не­се­ис­по­ра­ча­нав­ре­мено,­ис­та­та­по­ве­ќе­не­мо­же­да­би­де­ни­ту­про­да­де­на­ни­ту­вгра­дена,­прет­ста­ву­ва­ек­сп­ли­ци­тен­при­мер­за­ди­рек­тно­на­не­су­ва­ње­на­штета.­Во­вак­ви­си­ту­а­ции­во­до­го­во­ри­те­мо­ра­да­по­стои­об­врска­и­па­ри­чен­на­до­мест­кој­ќе­му­би­де­ис­пла­тен­на­ош­те­те­ни­от­од­стра­на­на­штет­ни­кот.

Но,­ко­га­има­ме­си­ту­а­ци­ја­на­па­сив­но­на­не­су­ва­ње­на­штета,­по­точ­но­ште­та­на­не­се­на­со­неп­ре­зе­ма­ње­на­деј­стви­ја­од­стра­на­на­штет­ни­кот­кон­ош­те­те­ниот,­има­ме­мно­гу­ по­теш­ка­ си­ту­а­ци­ја­ за­ ут­врду­ва­ње­ на­штета.­Во­ овој­ слу­чај­ ош­те­те­ни­от­мо­ра­ да­ до­ка­же­ка­ко­со­неп­ре­зе­ме­ни­те­деј­стви­ја­штет­ни­кот­му­на­нел­ди­рек­тна­ште­та­на­ош­те­те­ни­от­и­му­вли­ја­ел­на­ид­ни­от­фи­нан­сис­ки­ре­зул­тат.

ШТЕТ НО ДЕЈ СТВО

Штет но деј ствие прет­ста­ву­ва­ деј­ствие­ кое­ е­презе­ме­но­со­на­ме­ра­или­од­нев­ни­ма­ние­на­друг­да­му­се­на­не­се­штета.­Тоа­мо­же­да­би­де­ак­тив­но­или­па­сив­но­­­не­кој­е­дол­жен­неш­то­да­сто­ри­но­про­пуш­

тил­тоа­да­ го­стори,­а­од­про­пуш­та­ње­то­нас­та­на­ла­ште­та­за­друг.

ВИ НА

Од го вор ност по ос нов на­ви на има­то­гаш­ко­га­штет­ни­кот­со­сво­и­те­по­ста­пки­имал­на­мера,­са кал да­му­при­чи­ни­ште­та­на­друг­или­зна ел де­ка­од­не­го­во­то­деј­ствие­ќе­нас­та­не­ште­та­за­друг.­Ви­на­за­пре­диз­ви­ка­на­ште­та­по­стои­и­то­гаш­ко­га­штет­ни­кот­презел­деј­стви­ја­со­нев­ни­ма­ние.­Штет­ни­кот­не­се­ос­ло­бо­ду­ва­од­ви­на­ако­тврди­де­ка­нез­на­ел­де­ка­со­сво­е­то­по­ста­пу­ва­ње­ќе­пре­диз­ви­ка­ште­та­или­со­неп­резе­ма­ње­на­оп­ре­де­ле­ни­деј­стви­ја­кои­мо­рал­да­ги­стори,­а­за­ра­ди­неп­ре­зе­ма­ње­то­нас­та­на­ла­ште­та­за­друг.

За­ко­нот­ут­врду­ва­и­од­го­вор­ност­за­друг.­Ова­е­од­го­вор­ност­ко­га­ро­ди­те­лот­од­го­ва­ра­за­ште­та­што­ ја­сто­ри­ло­не­го­во­то­ма­ло­лет­но­дете.­

Ва­ков­вид­на­од­го­вор­ност­по­стои­и­ко­га­ра бо то-да ва чот од го ва ра за ште та што­ја­при­чи­нил­не­гов­вра­бо­тен,­во­врска­со­ра­бо­тата,­на­тре­ти­лица.­Ко­га­ра­бо­то­да­ва­чот­ќе­ис­пла­ти­оп­ре­де­лен­из­нос­по­ос­нов­на­вак­ва­штета,­тој­ис­пла­те­ни­от­из­нос­мо­же­да­го­по­ба­ру­ва­од­ра­бот­ни­кот­во­рок­од­6­ме­се­ци­од­де­нот­на­ис­пла­тата.­Об­врската­за­на­до­мест­на­вак­ва­ште­та­е­про­пи­ша­но­и­со­За­ко­нот­за­ра­бот­ни­те­од­носи.­Ра­бо­то­да­ва­чот­сво­е­то­по­ба­ру­ва­ње­мо­же­да­го­ос­тва­ри­со­зад­ршка­од­пла­та­и­тоа­со­зад­ршка­на­1/3­од­пла­та­до­кол­ку­има­сог­лас­ност­од­ра­бот­ни­кот­кој­ ја­при­чи­нил­ште­тата.­Во­слу­чаи­ко­га­не­ма­сог­лас­ност­од­ра­бот­ни­кот­за­зад­ршка­од­пла­та­ра­бо­то­да­ва­чот­има­пра­во­да­под­не­се­туж­ба­про­тив­ра­бот­ни­кот.

Од­го­вор­ност­за­друг­по­стои­ко­га­прав но ли це од-го ва ра за­ште­та­што­ќе­ ја­при­чи­ни­не­гов­ор­ган­кон­тре­ти­ли­ца­во­врше­ње­или­во­врска­со­врше­ње­то­на­со­ја­та­фун­кција.­Ако­ со­ ак­ти­те­ на­друш­тво­то­ не­ се­пред­ви­де­ни­од­ред­би­за­на­чи­нот­на­на­до­мес­ту­ва­ње­на­оваа­штета,­то­гаш­прав­но­то­ли­це­има­пра­во­на­на­до­мест­на­ште­та­од­ли­це­то­или­ли­ца­та­кои­на­мер­но­по­ос­нов­на­ви­на­ја­пре­диз­ви­ка­ле­ште­та­та­во­рок­од­6­ме­се­ци­од­ис­пла­та­та­на­ште­та­та­на­тре­ти­лица.­За­ко­нот­за­тр­гов­ски­те­друш­тва­ја­про­пи­шу­ва­од­го­вор­нос­та­за­ште­та­при­чи­не­та­кон­тре­ти­ли­ца­(до­ве­ри­те­лите)­ка­ко­и­од­го­вор­ност­на­чле­но­ви­те­на­ор­га­ни­те­на­уп­ра­ву­ва­ње­за­при­чи­не­та­ште­та­на­друш­твото.

Об јек тив на та од го вор ност е­од­го­вор­ност­без по­стое­ње­на­вина,­кај­оваа­од­го­вор­ност­во­оп­што­не­се­ис­пи­ту­ва­да­ли­не­кој­презел­или­про­пуш­тил­да­сто­ри­

Деловно право

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 43

неш­то­ка­ко­би­бил­ви­но­вен­за­пре­диз­ви­ка­на­та­штета.­Об­јек­тив­на­та­од­го­вор­ност­е­за­ште­та­при­чи­не­та­од­по­се­ду­ва­ње­на­пред­ме­ти­или­врше­ње­на­деј­но­сти­од­кои­про­из­ле­гу­ва­зго­ле­ме­на­опас­ност­од­ште­та­за­око­ли­на­та.­Од­об­јек­тив­на­та­од­го­вор­ност­ли­це­то­не­мо­же­да­се­ос­ло­бо­ди­со­до­ка­жу­ва­ње­де­ка­не­ма­ви­на­на­не­го­ва­страна.­За­вак­ва­при­чи­не­та­ште­та­од­опас­ни­пред­ме­ти­од­го­ва­ра­има­те­лот­на­опас­ни­те­пред­мети,­а­за­ште­та­од­опас­ни­дејности,­од­го­ва­ра­ли­це­то­што­се­за­ни­ма­ва­со­таа­деј­ност.­

На­до­мес­тот­на­ма­те­ри­јал­на­та­ште­та­прет­ста­ву­ва­от­стра­ну­вање,­на­до­мес­ту­ва­ње­или­уб­ла­жу­ва­ње­на­штет­ни­те­по­след­ици­што­нас­та­на­ле­по­ра­ди­оп­ре­де­ле­ни­штет­ни­деј­ствија.­Од­го­вор­но­то­ли­це­што­ ја­при­чи­ни­ло­ште­та­та­е­долж­но­да­ ја­вос­пос­тави­сос­тој­ба­та­што­би­ла­пред­нас­та­ну­ва­ње­на­ште­тата.­Ако­вос­поста­ву­ва­ње­то­во­прет­ход­на­сос­тој­ба­не­е­можно,­од­го­вор­но­то­ли­це­е­долж­но­да­ис­пла­ти­со­од­вет­на­су­ма­во­па­ри­на­име­на­до­мест­на­штета.­Вос­поста­ву­ва­ње­то­во­по­ра­неш­на­сос­тој­ба­всушност­прет­ста­ву­ва­сос­тој­ба­во­ко­ја­се­на­о­ѓал­пред­ме­тот­или­пра­во­то­пред­пре­диз­ви­ку­ва­ње­на­ште­та­та­во­бук­вал­на­смисла.­Во­прак­са­та­мно­гу­мал­ку­ се­ упот­ре­бу­ва­овој­ инс­ти­тут.­По­ед­нос­тав­но­е­да­се­ба­ра­на­до­мест­во­па­ри­на­име­на­до­мест­на­штета.­

Об­врската­за­на­до­мест­на­ште­та­та­се­сме­та­ за­ста­са­на­од­мо­мен­тот­на­на­ста­ну­ва­ње­то­на­ште­та­та.

Пра­во­то­да­се­ба­ра­на­до­мест­на­ште­та­пред­суд­зас­та­ру­ва­во­рок­од­3­го­ди­ни­од­мо­мен­тот­ко­га­ош­те­те­ни­от­дознал­за­ште­тата.­Ова­по­ба­ру­ва­ње­во­се­кој­слу­чај­зас­та­ру­ва­за­5­го­ди­ни­од­де­нот­на­нас­та­ну­ва­ње­на­ште­тата.

ДО­ГО­ВОР­НА­ШТЕТА

Ко­га­ште­та­та­нас­та­на­ла­ ка­ко­ не­ис­пол­ну­ва­ње­на­до­го­вор­ни­ об­врски­ ста­ну­ва­ збор­ за­ до­го­вор­на­штета.­За­ко­нот­ ги­ ут­врду­ва­до­го­вор­ни­те­ об­врски­ и­по­след­ици­те­од­нив­но­то­не­ис­пол­ну­вање.­До­ве­ри­те­лот­е­ов­ла­стен­да­ба­ра­од­долж­ни­кот­ис­пол­ну­ва­ње­на­об­вр­ска­та,­а­долж­ни­кот­е­дол­жен­да­ја­ис­пол­ни­ка­ко­што­гла­си­во­до­го­во­рот.

Ко­га­долж­ни­кот­не­ма­да­ја­ис­пол­ни­об­вр­ска­та­или­ќе­за­доц­ни,­до­ве­ри­те­лот­има­пра­во­да­ба­ра­и­на­до­мест­на­ште­та­та­што­ја­пре­тр­пел­по­ра­ди­тоа.

Пра­во­то­ за­на­до­мест­на­ште­та­ ко­ја­ про­из­ле­гу­ва­од­до­го­во­рен­ од­нос­ за­поч­ну­ва­ од­мо­мен­тот­ на­ за­поч­ну­ва­ње­на­пре­го­во­ри­ за­ склу­чу­ва­ње­на­до­го­вор­

ка­де­до­го­вор­ни­те­стра­ни­се­из­ло­жи­ле­на­тро­шо­ци­за­таа­цел­па­та­ка­неп­ри­фа­ќа­ње­на­по­ну­да­без­при­чи­на­или­не­се­ри­оз­на­по­ну­да­пре­диз­ви­ку­ва­ат­ште­та­на­спро­тив­на­та­пред­до­го­вор­на­страна.­Од­го­вор­нос­та­за­на­до­мест­на­ште­та­во­вак­ви­слу­чаи­па­ѓа­на­то­вар­на­не­со­вес­на­та­до­го­вор­на­страна.­

Во­до­го­во­рот­стра­ни­те­мо­же­да­ут­врдат­од­ред­би­со­кои­ќе­пред­ви­дат­пра­ва­и­об­врски­во­врска­со­нас­та­ну­ва­ње­ и­ на­до­мес­ту­ва­ње­ на­ евен­ту­ал­на­штета.­До­го­во­ре­ни­те­стра­ни­во­ни­ту­еден­слу­чај­не­сме­ат­да­до­го­во­рат­ос­ло­бо­ду­ва­ње­на­од­го­вор­ност­од­при­чи­ну­ва­ње­на­штета.

Ко­га­до­го­во­ре­ни­те­стра­ни­не­ма­да­пред­ви­дат­пра­ва­и­об­врски­по­ос­нов­на­ште­та­во­до­го­во­рот,­до­кол­ку­нас­та­не­ште­та­ќе­се­при­ме­ну­ва­ат­од­ред­би­те­од­За­ко­нот.­

Осло­бо­ду­ва­ње­од­од­го­вор­ност

Долж­ни­кот­мо­же­да­се­ос­ло­бо­ди­од­од­го­вор­но­ста­ако­до­ка­же­де­ка:

-­ она­што­е­ пред­мет­ на­об­вр­ска­та­ слу­чај­но­би­про­пад­на­ло­ и­ ко­га­ тој­ сво­ја­та­ об­вр­ска­ би­ ја­испол­нил­на­вре­ме,

-­ не­мо­жел­да­ ја­ ис­пол­ни­об­врската­по­ра­ди­во­нре­ден­на­стан­(ви­ша­си­ла)­што­се­слу­чила­по­склу­чу­ва­ње­на­до­го­во­рот,­а­кој­не­мо­жел­да­ја­спре­чи,­из­бег­не­или­от­стра­ни.

Деловно право

44 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

Обем на на до мес тот

Обе­мот­ на­ на­до­мес­тот­ за­ пре­диз­ви­ка­на­ште­та­што­нас­та­на­ла­ со­не­ис­пол­ну­ва­ње­на­од­ред­би­те­на­до­го­во­рот­се­ут­врду­ва­сог­лас­но­за­ко­нот­ка­ко­и­од­ред­би­те­во­до­го­во­рот­за­на­до­мест­на­штета.­Во­за­ко­нот­се­ут­врде­ни­кри­те­ри­у­ми­со­кои­ќе­се­ут­врду­ва­да­ли­до­ве­ри­те­лот­има­пра­во­на­на­до­мест­на­обич­на­ште­та­и­на­на­до­мест­на­ис­пу­ште­на­­ко­ри­ст­или­са­мо­на­ед­на­та­од­нив.

Во­слу­чај­на­мер­но­не­ис­пол­ну­ва­ње,­ка­ко­и­не­ис­пол­ну­ва­ње­по­ра­ди­крај­но­нев­ни­ма­ние,­до­ве­ри­те­лот­има­пра­во­да­ба­ра­од­долж­ни­кот­на­до­мест­на­це­ло­куп­на­та­ште­та­што­на­ста­на­ла­по­ра­ди­по­вре­да­на­до­го­во­рот.­Стра­на­та­што­се­по­ви­ку­ва­на­по­вре­да­на­до­го­во­рот­е­долж­на­да­ги­пре­зе­ме­си­те­ме­рки­за­да­се­на­ма­ли­ште­та­та,­ина­ку­дру­га­та­стра­на­мо­же­да­ба­ра­на­ма­лу­ва­ње­на­на­до­ме­стот.

ДО­ГО­ВО­РЕ­НА­КАЗНА

До­го­вор­ни­те­ стра­ни­мо­жат­ да­ се­ до­го­во­рат­ во­слу­чај­на­не­ис­пол­ну­ва­ње­или­за­доц­ну­ва­ње­со­ис­пол­ну­ва­ње­на­до­го­во­ре­ни­те­об­врски­де­ка­долж­ни­кот­ќе­му­пла­ти­на­до­ве­ри­те­лот­опре­де­лен­па­ри­чен­из­нос­или­ќе­му­при­ба­ви­не­ко­ја­дру­га­ма­те­ри­јал­на­ко­рист­(до­го­вор­на­каз­на).

До­го­вор­на­каз­на­не­мо­же­да­би­де­до­го­во­ре­на­за­па­рич­ни­об­вр­ски.

Ви­си­на­та­на­до­го­во­ре­на­та­каз­на­та­мо­же­да­се­оп­ре­де­ли­во­еден­вку­пен­из­нос,­во­про­цент,­или­за­се­кој­ден­за­доц­ну­ва­ње­но­тре­ба­да­се­вни­ма­ва­таа­да­би­де­сраз­мер­на­со­вред­но­ста­и­зна­че­ње­то­на­пред­ме­тот­на­об­вр­ска­та.­

Ко­га­ каз­на­та­ е­до­го­во­ре­на­ за­не­ис­пол­ну­ва­ње­на­до­го­во­рот,­до­ве­ри­те­лот­мо­же­да­ба­ра­или­ис­пол­ну­ва­ње­на­об­вр­ска­та­или­до­го­вор­на­каз­на.­Долж­ни­кот­не­ма­пра­во­на­из­бор,­за­не­го­ис­пол­ну­ва­ње­то­на­об­врската­е­при­марно,­тој­не­ма­пра­во­да­ја­исп­ла­ти­до­го­вор­на­та­каз­на­и­да­се­отка­же­од­до­го­во­рот.

Ко­га­ е­до­го­во­ре­на­ каз­на­ за­ за­доц­ну­ва­ње­на­долж­ни­кот­до­ве­ри­те­лот­има­пра­во­да­ба­ра­и­ис­пол­ну­ва­ње­на­об­вр­ска­та­и­до­го­вор­на­та­ каз­на.­Ко­га­До­ве­ри­те­лот­ќе­ба­ра­и­ис­пол­ну­ва­ње­и­до­го­вор­на­каз­на­дол­жен­е­по­при­е­мот­на­за­доц­не­то­то­по­ба­ру­вање,­без­од­ла­га­ње­да­му­со­оп­штил­на­долж­ни­кот­де­ка­го­за­др­жу­ва­сво­е­то­пра­во­на­до­го­вор­на­каз­на­во­спро­тив­но­го­гу­би­тоа­право.

Ова­е­нај­чест­при­мер­на­до­го­во­ре­на­каз­на­во­гра­деж­ниш­твото.­Во­точ­но­ут­врде­ни­те­ро­ко­ви­ко­га­од­ре­де­на­стра­на­има­за­доц­ну­ва­ње­кое­што­пре­диз­ви­ку­ва­ко­неч­но­за­доц­ну­ва­ње­на­соз­да­ва­ње­на­ма­те­ри­јал­ни­те­добра,­нај­чес­то­стра­ни­те­на­днев­на­ос­но­ва­мак­си­мум­до­3­ме­се­ци­ја­ут­врду­ва­ат­ште­та­та­ко­ја­нас­та­ну­ва­за­ра­ди­не­нав­ре­ме­но­из­вршу­ва­ње­на­об­врските.­Оваа­ште­та­не­смее­да­би­де­по­го­ле­ма­од­20%­од­вкуп­на­та­вред­ност­на­до­го­во­ре­на­та­об­врска.

До­ве­ри­те­лот­ има­ пра­во­ на­каз­не­на­ ка­ма­та­без­ог­лед­на­тоа­да­ли­пре­тр­пел­не­ка­ква­ште­та.­

Ако­ште­та­та­е­по­го­ле­ма­од­из­но­сот­што­би­го­до­бил­на­име­на­каз­не­на­ка­ма­та,­тој­има­пра­во­да­ја­ба­ра­раз­ли­ка­та­до­це­лос­ни­от­на­до­мест­на­ште­та­та.

НА­ДО­МЕСТ­ПРЕД­ВИ­ДЕН­СО­ЗА­КОН

Ако­во­до­го­во­рот­е­пред­ви­де­на­до­го­вор­на­казна,­а­со­за­кон­за­ис­то­то­е­оп­ре­де­лен­на­до­мест,­до­ве­ри­те­лот­не­ма­пра­во­на­ед­но­да­ја­ба­ра­до­го­вор­на­та­каз­на­и­на­до­ме­стот­опре­де­лен­со­за­кон,­ос­вен­ако­е­тоа­доз­во­ле­но­со­са­ми­от­за­кон.­Со­За­ко­нот­за­фи­нан­сис­ка­дис­цип­ли­на­пред­ви­ден­е­на­до­мест­за­за­доц­ну­ва­ње­во­из­нос­од­3.000­де­нари.­Овој­на­до­мест­се­од­не­су­ва­на­па­рич­ни­об­врски­и­ис­ти­от­не­ја­ис­клу­чу­ва­ка­мата.

Напомена:­Детални­ упатства­ за­неисполнување­на­парична­обврска­согласно­Законот­за­финансиска­дисциплина­Ви­ дадовме­ во­ списанието­Репрезент­број­9/14­под­наслов:­ "3.000 денари надоместок за доцнење при исполнување на парична обврска врз основа на деловни трансакции кои се однесуваат на испорака на стоки и давање на услуги".

Девизно работење

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 45

НОВ кВарталеН ИЗВеШтаЈ За ВлОЖУВаЊа ОД СтраНСтВО кВС22

Во "Служ бен вес ник на рМ" бр. 108/14 об ја­ве но е но во Упат ство за на чи нот на из вес ту­ва ње за сос тој ба та и про ме ни те на ка пи та лот и на ме ѓуком па нис ки от долг на ка пи тал но пов рза ни те суб јек ти врз ос но ва на вло жу ва­ња од стран ство. Со но во то упат ство пок рај тоа што е про пи шан на чи нот на из вес ту ва ње за сос тој ба та и про ме ни те на ка пи та лот и ме­ѓуком па нис ки от долг на ка пи тал но пов рза ни те суб јек ти врз ос но ва на вло жу ва ња та од стран­ство, про пи ша на е и фор ма та и сод ржи на та на:

Го диш ни от из веш тај за вло жу ва ња од стран ство "ВС 22" и,

квартал ни от из веш тај за вло жу ва ња од стран ство "кВС 22".

По ра ди приб ли жу ва ње на ро кот за дос та ву­ва ње на квартал ни от из веш тај за вло жу ва ња од стран ство кВС 22 за об врз ни ци те кои сог­лас но из вес ту ва ње то на На род на та бан ка на рМ се од бра ни да го дос та ву ва ат овој из веш та ј, во овој на пис ќе се зад ржи ме кон об јас ну ва ње на на чи нот на по пол ну ва ње ка ко и ро ко ви те за дос та ву ва ње на "квартал ни от из веш тај за вло жу ва ња од стран ство ­ кВС 22".

Иван СтОЈаНОВ Порт фо лио ­ ин вес ти тор е не ре зи дент кој учес тву ва со по мал ку од 10% во ка пи та лот на прет при ја ти е то во кое се ин вес тира.

Ин ди рек тен ин вес ти тор е не ре зи дент кој не ма ка пи тал но вло жу ва ње но има ин ди рек тна пов­рза ност со прет при ја ти е то во кое се ин вес тира. При тоа ин ди рек тна та пов рза ност про из ле гу ва од учес тво то на ин ди рек тни от ин вес ти тор во ка пи та лот на дру ги не ре зи ден ти во син џи рот на пов рза ност, а се ут врду ва сог лас но со ме то дот на мул тип ли ци ра но учес тво.

Ме тод на мул тип ли ци ра но учес тво е ме тод за пресме ту ва ње на ин ди рек тна та пов рза ност на ин вес ти то рот со прет при ја ти е то во кое се ин­вес тира. Ин ди рек тна та пов рза ност се ут врду ва пре ку т.н ин ди рек тно учес тво од 10% или над 10%. Пресме ту ва ње на про цен тот на ин ди рек­тно то учес тво се врши врз ос но ва на мно же ње на про цен ти те на учес тво на си те ин вес ти то ри на го ре во син џи рот на пов рза ност.

Ма ти чен ин вес ти тор е ин вес ти тор кој се на о ѓа на врвот на син џи рот на пов рза ност. Ма тич ни от ин вес ти тор мо же да се ја ви во свој ство на ди­рек тен ин вес ти тор или ин ди рек тен ин вес ти тор.

Ин вес ти тор со хо ри зон тал на пов рза ност во син џи рот е не ре зи дент кој што за ед но со прет­при ја ти е то во кое се ин вес ти ра ­ ре зи дент има ат за ед нич ки ма ти чен ин вес ти тор.

Пов рат но вло жу ва ње прет ста ву ва ка пи тал но вло жу ва ње на прет при ја ти е то во кое се ин вес­ти ра во ка пи та лот на ди рек тни от ин вес ти тор по ма ло од 10%.

ОБ ВрЗ НИ ЦИ За ДОС та ВУ Ва Ње На кВартал НИ От ИЗ ВеШ таЈ

Об врз ни ци за из вес ту ва ње и дос та ву ва ње на об ра зе цот "КВС 22" се ре зи ден ти те во кои се ин вес­тира. Об врз ни ци те за дос та ву ва ње на квартал ни те из веш таи ги из би ра На род на та бан ка на Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја (во про дол же ние НБРМ) врз ос но ва на

За по лес но раз би ра ње и по пол ну ва ње на об ра зе­цот КВС 22 важ но е да би дат об јас не ти од дел ни по и ми од упат ство то кои има ат важ но зна чење:

Прет при ја тие во кое се ин вес тира: прет ста ву ва ре зи дент (прав но лице) кое што има ка пи тал но вло жу ва ње од не ре зи дент (прав но или фи зич ко лице) и/или има по ба ру вања/об врски од ра бо те­ње то со ин вес ти то ри ­ не ре зи ден ти (ме ѓуком па­нис ки долг), во за вис ност од ви дот на пов рза носта.

Ди рек тен ин вес ти тор е не ре зи дент кој учес тву­ва со 10% или над 10% во ка пи та лот на прет­при ја ти е то во кое се ин вес тира. Прет при ја ти е то во кое се ин вес ти ра има ка пи тал но вло жу ва ње од ди рек тни от ин вес ти тор и мо же да има ме­ѓуком па нис ки долг со него.

Девизно работење

46 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

прет­ход­на­спро­ве­де­на­по­ста­пка­на­из­бор­на­при­ме­рок.­На­род­на­та­бан­ка­ед­наш­го­дишно,­врши­из­бор­на­при­ме­рок­на­из­вес­ту­ва­чи­ко­иш­то­ста­ну­ва­ат­об­врз­ни­ци­за­из­вес­ту­вање,­по­што­писме­но­ги­из­вес­ту­ва­ре­зи­ден­ти­те­што­се­из­бра­ни­за­об­врз­ни­ци­за­из­вес­ту­вање.­Из­бра­ни­те­об­врз­ни­ци­ги­дос­та­ву­ва­ат­квартал­ни­те­из­веш­таи­се­до­де­ка­не­до­би­јат­писме­но­из­вес­ту­ва­ње­од­НБРМ­за­от­по­ви­ку­ва­ње­од­об­врската­за­дос­та­ву­ва­ње­на­квартал­ни­те­из­веш­таи.­Из­вес­ту­ва­чот­е­дол­жен­да­дос­та­ву­ва­еден­об­ра­зец­КВС­22­за­си­те­ин­вес­ти­то­ри­­­не­ре­зи­денти.­На­мес­то­об­врз­ни­кот­­­из­вес­ту­вач­ка­ко­из­вес­ту­вач­мо­же­да­се­ја­ви­дру­го­прав­но­ли­це­кое­со­писме­но­ов­лас­ту­ва­ње­(пол­но­мошно)­е­ов­лас­те­но­да­из­вес­ту­ва­во­не­го­во­име.

Об­врз­ни­ци­те­ за­ дос­та­ву­ва­ње­ на­ квартал­ни­от­из­веш­тај­ со­дос­та­ву­ва­ње­на­КВС­22­ ја­из­вес­ту­ва­ат­НБРМ­за про ме на та на про цен ту ал но то учес тво на ди рек тни те ин вес ти то ри во ка пи та лот на прет при ја ти е то во кое се ин вес тира, ос тва ре­ниот/пла ни ра ни от фи нан сис ки ре зул тат ка ко и за ис пла те на та до бив ка кон ин вес ти то ри те ­ не ре зи денти.

РО­КО­ВИ­ЗА­ДОС­ТА­ВУ­ВА­ЊЕ­НА­КВАРТАЛ­НИ­ТЕ­ИЗ­ВЕШ­ТАИ

Ро­кот­ за­дос­та­ву­ва­ње­на­ квартал­ни­те­ из­веш­таи­е­се­кој­20­ти­во­на­ред­ни­от­ме­сец­по­зав­ршу­ва­ње­на­из­веш­тај­ни­от­квартал­и­тоа:

1.­Прв­квартал 20­ти­Април2.­Втор­квартал 20­ти­Јули3.­Трет­квартал 20­ти­Ок­том­ври4.­Чет­врт­квартал 20­ти­Ја­ну­ари

НА­ЧИН­НА­ПО­ПОЛ­НУ­ВА­ЊЕ­НА­ОБ­РА­ЗЕ­ЦОТ

Дел­1.­По­да­то­ци­за­прет­при­ја­ти­е­то­во­кое­се­ин­вес­тира.

Во­по­ле­то­1.1­"На­зив­на­прет­при­ја­ти­е­то­во­кое­се­ин­вес­тира"­се­пи­шу­ва­це­лос­ни­от­на­зив­на­прет­при­ја­ти­е­то­во­кое­се­ин­вес­тира.

Во­по­ле­то­1.2­"Ма­ти­чен­број"­се­пи­шу­ва­ма­тич­ни­от­број­на­прет­при­ја­ти­е­то­во­кое­се­ин­вес­ти­ра­од­ре­гис­та­рот­на­прав­ни­ли­ца­ кој­што­се­во­ди­ кај­Цен­трал­ни­от­ре­гис­тар­на­РМ.

Во­по­ле­то­1.3­"Ор­га­ни­за­цис­ка­форма"­се­пи­шу­ва­фор­ма­та­на­ор­га­ни­за­ци­ја­та­на­прет­при­ја­ти­е­то­во­кое­

се­ин­вес­ти­ра­во­сог­лас­ност­со­ЗТД­(ДОО,­АД,­итн.).Во­по­ле­то­1.4­"Деј­ност­-­НАЦЕ"­се­пи­шу­ва­ши­фра­

та­на­деј­нос­та­на­прет­при­ја­ти­е­то­во­кое­се­ин­вес­тира,­од­ре­гис­та­рот­на­прав­ни­ли­ца­кој­што­се­во­ди­кај­ЦРМ.

Во­ по­ле­то­ 1.5­ "Ин­сти­ту­ци­о­на­лен­ сек­тор"­ се­пи­шу­ва­ши­фра­та­на­сек­то­рот­на­кој­му­при­па­ѓа­прет­при­ја­ти­е­то­во­кое­се­ин­вес­тира.­

Во­ по­ле­то­ 1.6­ "Сос­тој­ба­ на­ ден"­ се­ пи­шу­ва­кварта­лот­за­кој­што­се­из­вес­тува,­со­да­ту­мот­на­кра­јот­на­кварта­лот­(пр.­30.09.2014).

Дел­2.­По­да­то­ци­за­про­ме­на­на­ка­пи­та­лот­на­ди­рек­тни­от­ин­вес­ти­тор.

По­ле­то­ 2.1­ "Да­ли­има­про­ме­на­во­про­цен­ту-ал­но­то­учес­тво­на­ин­вес­ти­то­рот­во­ка­пи­та­лот­на­прет­при­ја­ти­е­то­во­кое­се­ин­вес­тира"­се­обе­ле­жу­ва­2.1.1­"ДА"­во­слу­чај­ко­га­ди­рек­тни­от­ин­вес­ти­тор­има­про­цен­ту­ал­но­учес­тво­во­ка­пи­та­лот­на­прет­при­ја­ти­е­то­во­кое­се­ин­вес­ти­ра­во­те­кот­на­из­веш­тај­ни­от­квартал­и­се­по­пол­ну­ва­та­бе­лата.­Во­спро­тив­но­се­обе­ле­жу­ва­по­ле­то­2.1.2­"НЕ".

Та­бе­ла­та­ги­сод­ржи­сле­дни­ве­пот­реб­ни­по­да­тоци:­на­зив­на­ди­рек­тни­от­ин­вес­ти­тор,­ши­фра­на­ зем­јата,­на­зив­на­зем­јата,­%­учес­тво­на­кра­јот­на­прет­ход­ни­от­квартал­и­%­учес­тво­на­кра­јот­на­из­веш­тај­ни­от­квартал.

До­кол­ку­ин­вес­ти­то­ри­те­се­фи­зич­ки­ли­ца­од­ис­та­земја,­из­вес­ту­ва­чот­ги­при­ка­жу­ва­по­да­то­ци­те­збир­но­за­си­те­фи­зич­ки­ли­ца­од­таа­земја.

Дел­3.­По­да­то­ци­за­ос­тва­рен/пла­ни­ран­фи­нан­сис­ки­ре­зул­тат­на­прет­при­ја­ти­е­то­во­кое­се­ин­вес­тира.

Из­но­сот­на­до­бив­ка­та­се­пи­шу­ва­со­по­зи­ти­вен,­а­из­но­сот­на­за­гу­ба­та­се­пи­шу­ва­со­не­га­ти­вен­пред­з­нак.

Во­по­ле­то­3.1­"Оства­рен­фи­нан­сис­ки­ре­зул­тат­во­из­веш­тај­ни­от­ квартал"­ се­ пи­шу­ва­ из­но­сот­ на­ос­тва­ре­ни­от­фи­нан­сис­ки­ре­зул­тат­ (до­бив­ка­или­ за­губа)­на­кра­јот­на­из­веш­тај­ни­от­квартал.­Во­по­ле­то­3.2­"Оства­рен­фи­нан­сис­ки­ре­зул­тат­во­из­веш­тај­на­та­го­ди­на­зак­луч­но­со­из­веш­тај­ни­от­квартал"­се­пи­шу­ва­вкуп­ни­от­из­нос­на­ос­тва­ре­ни­от­фи­нан­сис­ки­ре­зул­тат­(до­бив­ка­или­за­губа)­во­из­веш­тај­на­та­го­ди­на­зак­луч­но­со­из­веш­тај­ни­от­квартал.

Во­по­ле­то­3.3­"Пла­ни­ран­фи­нан­сис­ки­ре­зул­тат­во­те­ков­на­та­(из­веш­тај­ната)­го­дина"­се­пи­шу­ва­из­но­сот­на­пла­ни­ра­ни­от­фи­нан­сис­ки­ре­зул­тат­(до­бив­ка­или­за­губа)­за­це­ла­та­из­веш­тај­на­го­дина.

Девизно работење

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 47

Во по ле то 3.4 "Пла ни ран фи нан сис ки ре зул тат за на ред на та _________ го дина" се пи шу ва из но сот на пла ни ра ни от фи нан сис ки ре зул тат (до бив ка или за губа) за на ред на та из веш тај на го дина.

Дел 4. По да то ци за не то ис пла те на та до бивка.

Во по ле то 4.1 "Из нос на ис пла те на та до бив ка кон ин вес ти то ри те - не ре зи денти" се пи шу ва из­но сот на не то ис пла те на та до бив ка во из веш тај ни от квартал.

Де лот 5. Ин фор ма ции за кон такт ­ прет при ја тие во кое се ин вес тира, се по пол ну ва со по да то ци те за прет при ја ти е то во кое се ин вес тира.

Во по ле то 5.1 "Ад реса/се диш те на прет при ја-ти е то во кое се ин вес тира" се пи шу ва ат ад ре са та и се диш тето, име то и пре зи ме то на од го вор но то лице.

Во по ле то 5.2 "Ли це за кон такт и ад ре са на е-пош та за кон такт" се пи шу ва име то и пре зи ме то на ли це то за кон такт и ад ре са та на елек трон ска та пошта, бро е ви те за те ле фон и факс за кон такт со ин вес ти ра­но то прет при ја тие.

Де лот 6. Ин фор ма ции за кон такт ­ ов лас тен из­вес ту вач се по пол ну ва са мо до кол ку прет при ја ти е то во кое се ин вес ти ра ов лас ти ло дру го прав но ли це ­ ов лас тен из вес ту вач, да из вес ту ва во не го во име за вло жу ва ња та од не ре зи денти.

Во по ле то 6.1 "На зив и се диш те на ов лас те ни-от из вес ту вач" се пи шу ва ат на зи вот и се диш те то на ов лас те ни от из вес ту вач и ма тич ни от број на ов лас­те ни от из вес ту вач

Во по ле то 6.2 "Ли це за кон такт и ад ре са на е-пош та за кон такт" се пи шу ва име то и пре зи ме то на ли це то за кон такт и ад ре са та на елек трон ска та пошта, бро е ви те за те ле фон и факс за кон такт со ов­лас те ни от из вес ту вач.

Де лот 6 се пот врду ва со пот пис на од го вор но то ли це на ов лас те ни от из вес ту вач.

На по мена: Во при лог на упат ство то се да де ни ши фрар ни ци те за сек тор во прет при ја ти е то во кое се ин вес тира. Овие ши ф ри се пот реб ни за по пол ну ва ње на по ле то 1.5 "Ин сти ту ци о на лен сек тор"

Друш­тво­то­Де­ус­ Ком­ДОО­Скоп­је­ до­би­ло­из­вес­ту­ва­ње­од­НБРМ­де­ка­е­из­бра­но­во­при­ме­ро­кот­на­прет­при­ја­ти­ја­кои­имаа­об­врска­да­дос­та­ву­ва­ат­"Квартал­ни­из­веш­таи­за­вло­жу­ва­ња­од­стран­ство­­­КВС­22".­Друш­тво­то­Де­ус­Ком­ДОО­е­долж­но­да­дос­тави­кварта­лен­из­веш­тај­за­из­ми­на­ти­от­трет­квартал­за­пе­ри­од­од­01.07­­­ 30.09.2014­ го­ди­на­ нај­доц­на­ до­ 20­Ок­том­ври.­Друш­тво­то­Де­ус­Ком­е­во­це­лос­на­соп­стве­ност­на­ди­рек­тни­от­ин­вес­ти­тор­ДЕ­УС­Ком­­­Гер­ма­нија.­Во­из­веш­тај­ни­от­квартал­друш­тво­то­­­из­вес­ту­вач­ис­пла­ти­ло­ди­ви­ден­да­кон­ди­рек­тни­от­ин­вес­ти­тор­во­из­нос­од­1.000.000­де­нари.

При мер:

Девизно работење

48 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

ДЕУС КОМ

4 9 5 8 2 3 1 Д О О

Деус Ком - Германија 276 Германија 100% 100%

бул. Партизански одреди бр. 154 1-15

Стојан Петков

deuscom@yahoo.com

Стојан Петков

++389 2 2444 444

S. Petkov

2 6 2 0 1 1 0 0 2

3.000.000

12.000.000

14.000.0002015

Х

9.000.000

30.09.2014

1.000.000

Буџети и буџетски корисници

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 49

Се по за чес те на та сос тој ба на не дос тиг на бу џет ски сред ства на мет на пот ре ба од ко рис­те ње на ли зин гот/на е мот ка ко на чин на на бав ка на по стоја ни сред ства.

Во от сус тво на про пи ша ни смет ко вод стве­ни на че ла и принци пи се на мет на пот ре ба та да се при ме ну ва ат де фи ни ци и те кои се да де ни во ме ѓу на род ни те смет ко вод стве ни стан дар­ди за пресмет ков но то смет ко вод ство кои ги при ме ну ва ат тр гов ски те друш тва и јав ни те прет при ја тија.

Во ус ло ви ко га по стој на та за кон ска ре гу­ла тива, пред се За ко нот за смет ко вод ство за бу џе ти те и бу џет ски те ко рис ни ци не ма про­пи ша но смет ко вод стве ни по ли ти ки и на че ла кои ќе го ре гу ли ра ат ли зин гот ка ко на чин на на бав ка на по стоја ни те сред ства се на мет ну ва пра ша ње то на кој на чин од го вор ни от смет ко­во ди тел ќе го спро ве де смет ко вод стве но то еви ден ти ра ње на овој на чин на на бавка.

Бранислав ГУЛЕВ

ЕВидЕнтирањЕ на набаВка на поСтојани СрЕдСтВа по пат на ЛиЗинГ и СмЕткоВодСтВЕно ЕВидЕнтирањЕ на обВрСкитЕ

кај бУџЕтСкитЕ кориСници и ЕдиницитЕ на ЛокаЛна СамоУпраВа

ње на би лан сни те по зи ции, ре ва ло ри за ци ја и по пис", кој е сос та вен дел на на ве де ни от за кон, се про пи ша ни смет ко вод стве ни те принци пи и на че ла во про це ну ва­ње на би лан сни те по зи ции спо ред кои:

- дол го роч ни те и крат ко роч ни те сред ства се ис ка жу ва ат по на бав на вред ност, кои ја со чи­ну ваат: ку пов на та це на зго ле ме на за увоз ни да вачки, да нок на до да де на вред ност, из да то ци за пре воз и дру ги тро шо ци кои учес тву ва ат при на бав ката,

- па рич ни те сред ства во бла гај на и на смет ки­те во до маш на ва лу та се ис ка жу ва ат во но ми­на лен из нос, а во стран ска ва лу та по кур сот на На род на та бан ка на Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја на де нот на би лан си ра њето,

- по ба ру ва ња та и об врските се приз на ва ат спо ред до го во ре ни те из но си во до го во рот.

Ка ко што мо же да се за бе ле жи про пи ша ни те смет­ко вод стве ни на че ла и принци пи се дос та оп шти, а дел од ис ти те не мо жат да се при ме нат. Имено, спо ред смет ко вод стве но то на че ло за про це ну ва ње на по ба­ру ва ња та и об врски, про из ле гу ва де ка до го во рот е смет ко вод ствен до ку мент, од нос но до каз за смет ко­вод стве на та тран сак ција, што се ка ко де ка не мо же да се при фати, пред се за ра ди фак тот што во прак са та во те кот на пресмет ков ни от пе ри од мо же де лум но да се спро ве де до го во рот, а ка ко до каз за смет ко вод стве­ни от нас тан прет ста ву ва ат фак ту ри те за из врше на та тран сак ција, за ед но со проп рат ни те смет ко вод стве ни до ку менти, ка ко што се ис прат ници, при ем ници.

Во от сус тво на Ме ѓу на род ни Смет ко вод стве ни Стан дар ди за Ја вен Сек тор (ос вен првиот), ка ко ал­тер на тив но ре ше ние се при ме ну ва ат де фи ни ци и те кои се сос та вен дел на Ме ѓу на род ни те Смет ко вод стве ни Стан дарди/Ме ѓу на род ни те Стан дар ди за Фи нан сис ко Из вес ту ва ње кои ги при ме ну ва ат тр гов ски те друш тва, кои об јас ну ва ат за:

- ви до ви те на на еми,- вре мет ра е ње то на на е мите,

Бу џе ти те и бу џет ски те ко рис ни ци се должни, сог­лас но За ко нот за смет ко вод ство за бу џе ти те и бу џет ски те ко рис ници, да ги при ме ну ва ат смет­

ко вод стве ни те принципи, смет ко вод стве но при фа те­на та прак ти ка и смет ко вод стве ни те стан дарди. Спо ред ис ти от за кон, Ме ѓу на род ни те Смет ко водстве ни Стан­дар ди за Ја вен Сек тор се об ја ву ва ат во "Служ бен вес­ник на РМ", но ис тите, ос вен први от не се об ра бо тени, пре ве де ни и об ја вени. Тоа пре диз ви ку ва проб лем кај од го вор ни те смет ко во ди тели, во ут врду ва ње на на­чи нот на еви ден ти ра ње на од дел ни смет ко вод стве ни тран сак ции во смет ко вод стве на та еви денција.

Да се пот се тиме, во де лот на ме нет за "Про це ну ва­

Буџети и буџетски корисници

50 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

- об­јек­тив­на­та­вред­ност­на­ис­ти­те­и- ко­рис­ни­от­век­на­упот­реба.По­че­ток­на­вре­мет­ра­е­ње­то­на­на­е­мот­е­да­ту­мот­

од­кој­на­е­ма­те­лот­има­пра­во­да­го­ко­рис­ти­сред­ство­то­кое­е­пред­мет­на­на­е­мот.­Вре­мет­ра­е­ње­то­на­на­е­мот­е­пе­ри­о­дот­за­кој­што­на­е­ма­те­лот­склу­чил­до­го­вор­за­из­нај­му­ва­ње­на­сред­ството.

Об­јек­тив­на­та­вред­ност­прет­ста­ву­ва­из­но­сот­ за­кој­сред­ство­то­мо­же­да­би­де­раз­ме­не­то­или­об­врската­под­ми­рена.

Ко­рис­ни­от­век­на­упот­ре­ба­прет­ста­ву­ва­пе­ри­од­во­рам­ки­те­на­кој­што­се­оче­ку­ва­сред­ство­то­да­би­де­еко­ном­ски­ко­рис­те­но­и­бро­јот­на­про­из­вод­стве­ни­или­слич­ни­еди­ни­ци­кои­се­оче­ку­ва­да­се­до­би­јат­од­сред­ството.

На­е­мот­прет­ста­ву­ва­до­го­вор­со­кој­на­е­мо­да­ва­те­лот му­го­пре­не­су­ва­на­на­е­ма­те­лот пра­во­то­на­ко­рис­те­ње­на­да­де­но­сред­ство­за­до­го­во­рен­вре­мен­ски­пе­риод,­а­за­пред­мет­но­то­пре­не­се­но­пра­во­на­е­мо­да­ва­те­лот­до­би­ва­на­до­мест­во­те­кот­на­до­го­во­ре­ни­от­пе­риод.

Спо­ред­Ме­ѓу­на­род­ни­те­смет­ко­вод­стве­ни­стан­дар­ди­во­прак­са­та­мо­же­да­се­при­ме­ну­ваат:

- Фи­нан­сис­ки­на­ем­и- Опе­ра­ти­вен­на­ем.Со­фи­нан­сис­ки­от­на­ем­се­пре­не­су­ва­ат­си­те­ри­

зи­ци­и­наг­ради/на­до­мес­то­ци­свој­стве­ни­за­соп­стве­нос­та­ над­ да­де­но­то­ сред­ство.­По­ зав­ршу­ва­ње­ на­до­го­во­ре­ни­от­рок,­соп­стве­нос­та­мо­же­но­не­мо­ра­да­би­де­пре­не­сена.­Опе­ра­тив­ни­от­на­ем­ги­не­ма­овие­ка­рак­те­рис­ти­ки­ка­ко­што­ги­има­фи­нан­сис­ки­от­наем.­

До­кол­ку­при­на­е­мот­не­се­пре­не­су­ва­ат­си­те­ри­зи­ци­и­наг­ра­ди­свој­стве­ни­за­соп­стве­носта,­то­гаш­на­е­мот­прет­ста­ву­ва­опе­ра­ти­вен.­

Во­до­го­во­рот­за­на­ем­за­дол­жи­тел­но­тре­ба­да­се­де­фи­ни­ра­пе­ри­о­дот­на­за­поч­ну­ва­ње­на­на­е­мот­и­вре­мет­ра­е­ње­то­на­на­е­мот.­По­че­то­кот­на­вре­мет­ра­е­ње­то­на­на­е­мот­му­да­ва­пра­во­на­на­е­ма­те­лот­од­тој­мо­мент­да­го­ко­рис­ти­сред­ство­то­за­сво­и­те­пот­реби.­Од­тој­мо­мент­ за­поч­ну­ва­ еви­ден­ти­ра­ње­то­ на­ сред­ствата,­об­врските,­рас­хо­ди­те­пов­рза­ни­со­на­е­мот,­за­вис­но­од­ви­дот­на­на­е­мот.­Вре­мет­ра­е­ње­то­на­на­е­мот­го­ут­врду­ва­пе­ри­о­дот­на­ко­рис­те­ње­на­сред­ство­то­и­об­врските­за­пла­ќа­ње­на­на­до­мес­то­кот,­ка­ко­и­ис­ка­жу­ва­ње­на­сред­ствата,­по­ба­ру­ва­ња­та­и­об­врските­за­тој­пе­риод.

Кла­си­фи­ка­ци­ја­та­ на­ на­е­ми­те­е­ зас­но­ва­на­ на­сте­пе­нот­до­кој­што­ри­зи­ци­те­и­наг­ра­ди­те­кои­се­свој­стве­ни­ за­ соп­стве­нос­та­ над­ из­нај­ме­но­то­ сред­ство­ос­та­ну­ва­ат­кај­на­е­мо­да­ва­те­лот­или­се­пре­не­су­ва­ат­на­

на­е­ма­те­лот.­Прет­ход­но­на­ве­де­ни­те­ри­зи­ци­се­од­не­су­ва­ат­од­мож­ни­за­гу­би­по­ра­ди­не­ис­ко­рис­тен­ка­па­ци­тет­или­тех­но­лош­ка­зас­та­ре­ност,­до­де­ка­наг­ра­ди­те­прет­ста­ву­ва­ат­оче­ку­ва­ња­од­про­фи­та­бил­но­то­ра­бо­те­ње­во­те­кот­на­еко­ном­ски­от­век­на­упот­ре­ба­и­до­бив­ка­од­зго­ле­му­ва­ње­то­на­вред­нос­та­или­ре­а­ли­за­ци­ја­на­ос­та­то­кот­на­вред­носта.­

Се­кој­ вид­ на­ на­ем­ тре­ба­да­ се­ зас­но­ва­ на­пот­пи­шан­до­го­вор­ме­ѓу­ две­те­ страни,­ на­е­ма­те­лот­ и­на­е­мо­да­ва­те­лот.­Но,­ тре­ба­да­ се­ис­так­не­де­ка­по­дел­ба­та­од­нос­но­разгра­ни­чу­ва­ње­то­да­ли­на­е­мот­е­фи­нан­сис­ки­или­опе­ра­ти­вен­за­ви­си­пред­се­од­суш­ти­на­та­на­тран­сак­ци­јата,­а­по­мал­ку­од­фор­ма­та­на­до­го­во­рот.

Ка­ко­фи­нан­сис­ки­на­ем­се­сме­таат:­пре­не­су­ва­ње­на­соп­стве­нос­та­над­сред­ство­то­на­на­е­ма­те­лот­до­кра­јот­на­вре­мет­ра­е­ње­то­на­на­е­мот,­ка­ко­и­ку­пу­ва­ње­на­сред­ство­то­по­це­на­ко­ја­се­оче­ку­ва­да­би­де­по­нис­ка­од­об­јек­тив­на­та­вред­ност,

При­да­ва­ње­на­сред­ства­под­фи­нан­сис­ки­на­ем­тре­ба­да­се­прет­поста­ват­нас­та­ни­кои­ќе­пре­диз­ви­ка­ат­за­гу­ба­или­до­бивка.­Имено,­от­по­ви­ку­ва­њето/от­ка­жу­ва­ње­то­на­на­е­мот­пре­диз­ви­ку­ва­за­гу­ба­којa­па­ѓа­на­то­вар­на­на­е­ма­те­лот,­до­де­ка­ва­ри­ра­ње­то­на­об­јек­тив­на­та­вред­ност­на­сред­ства­та­кои­се­из­да­ва­ат­под­на­ем­мо­же­да­пре­диз­ви­ка­до­бив­ка­или­за­губа,­за­вис­но­од­тоа­да­ли­вред­нос­та­на­сред­ства­та­се­зго­ле­му­ва­или­на­ма­лу­ва­во­спо­ред­ба­со­првич­на­та­об­јек­тив­на­вред­ност.

Кла­си­фи­ка­ци­ја­та­на­на­е­мот­се­пра­ви­при­по­че­то­кот­на­на­е­мот,­но­по­стојат­слу­чаи­ко­га­од­раз­лич­ни­при­чи­ни­на­е­мо­да­ва­те­лот­и­на­е­ма­те­лот­мо­жат­да­се­до­го­во­рат­да­ги­про­ме­нат­од­ред­би­те­од­на­е­мот,­при­што­ре­ви­ди­ра­ни­от­до­го­вор­се­сме­та­ка­ко­нов­до­го­вор­во­рам­ки­те­на­не­го­во­то­вре­мет­ра­ење.­Кон­ова­тре­ба­да­се­до­да­де­де­ка­од­дел­ни­нас­та­ни­не­мо­жат­да­до­би­јат­трет­ман­и­ос­но­ва­на­ви­дот­на­на­е­мот,­ка­ко­што­е­про­ме­на­на­про­цен­ка­та­на­еко­ном­ски­от­век­на­упот­ре­ба­на­ос­та­то­кот­на­вред­нос­та­на­из­нај­ме­но­то­сред­ство­или­про­ме­на­на­окол­нос­ти­те­во­на­чи­нот­на­пла­ќа­ње­на­об­врските.

ШтО­е­зНа­чај­НО­за­бу­џет­сКи­те­КО­рис­Ни­ци­При­На­баВ­Ка­сред­стВа­ПО­Пат­На­ли­зиНг?

Имај­ќи­ги­пред­вид­смет­ко­вод­стве­ни­те­по­ли­ти­ки­и­на­че­ла­кои­се­од­не­су­ва­ат­за­смет­ко­вод­ство­то­што­го­во­дат­бу­џе­ти­те­и­бу­џет­ски­те­ко­рис­ни­ци­се­на­мет­ну­ваат­ос­нов­ни­те­пра­шања:

Буџети и буџетски корисници

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 51

- Как­во­вли­ја­ние­има­на­бав­ка­та­на­сред­ства­та­по­пат­на­ли­зинг­врз­фи­нан­сис­ко­то­ра­бо­те­ње­и­врз­смет­ко­вод­стве­на­та­еви­денција,

- На­кој­на­чин­се­обез­бе­ду­ва­ат­сред­ства­та­и- На­кој­на­чин­се­еви­ден­ти­ра­ат­по­стоја­ни­те­сред­

ства­на­ба­ве­ни­по­пат­на­ли­зинг.На­бав­ка­та­ на­ по­стоја­ни­те­ сред­ства­ тре­ба­да­ се­

спро­ве­де­со­при­ме­на­на­од­ред­би­те­од­За­ко­нот­за­јав­ни­на­бавки,­од­нос­но­со­при­ме­на­на­со­од­вет­на­по­ста­пка­за­вис­но­од­вред­нос­та­на­по­стоја­ни­те­сред­ства.­Се­ка­ко­де­ка­овој­вид­на­бав­ка­пот­реб­но­е­да­би­де­вклу­че­на­во­го­диш­ни­от­план­за­јав­ни­на­бавки,­да­има­до­не­се­но­од­лу­ка­за­пред­мет­на­та­на­бавка,­со­де­фи­ни­ра­ње­на­ос­нов­ни­те­и­не­оп­ход­ни­по­да­то­ци­за­на­бав­ката,­вид­на­по­ста­пка­на­на­бавка,­вред­ност­на­на­бав­ката,­на­чин­на­обез­бе­ду­ва­ње­на­сред­ства.­

Смет­ко­вод­Стве­ни­принци­пи­и на­че­ла­при­еви­ден­ти­ра­ње на­на­е­ми­те­кај­на­е­ма­те­ли­те?

При­ ко­рис­те­ње­на­фи­нан­сис­ки­от­на­ем­ кај­на­е­ма­те­лот­тре­ба­да­ги­има­след­ни­те­ка­рак­те­рис­тики:

по­чет­но­приз­на­ва­ње­на­фи­нан­сис­ки­от­наем:- Врз­ос­но­ва­на­из­врше­ни­от­из­бор­за­нај­по­во­лен­

по­ну­ду­вач­се­склу­чу­ва­до­го­вор­со­до­ве­ри­те­лот,­од­нос­но­на­е­мо­да­ва­те­лот;

- Со­ до­го­во­рот­ на­е­мо­да­ва­те­лот­ го­ пре­не­су­ва­пра­во­то­на­на­е­ма­те­лот­на­оп­ре­ма­та­во­за­ме­на­за­пла­ќање;

- Со­до­го­во­рот­се­пре­не­су­ва­ат­си­те­ри­зи­ци­и­ко­рис­ти­пов­рза­ни­со­соп­стве­нос­та­на­оп­ре­мата;

- Со­при­е­мот­на­оп­ре­ма­та­за­из­но­сот­на­фак­ту­ра­та­ се­ зго­ле­му­ва­ сос­тој­ба­та­ на­ смет­ка­та­ за­ма­те­ри­јал­ни­сред­ства­во­ак­ти­ва­та­во­Би­лан­сот­на­ сос­тојба,­ со­ ис­тов­ре­ме­но­ зго­ле­му­ва­ње­на­сос­тој­ба­та­на­смет­ка­та­Држа­вен­­­ја­вен­ка­пи­тал­во­па­си­вата;

- Ис­тов­ре­ме­но­за­из­но­сот­на­оп­ре­ма­та­се­зго­ле­му­ва­ат­Об­врските­спре­ма­до­ба­ву­ва­чи­те­во­па­си­ва­та­и­Ак­тив­ни­те­вре­мен­ски­разгра­ни­чу­ва­ња­во­ак­ти­вата;

- За­пресмет­ков­на­та­го­ди­на­бу­џет­ски­от­ко­рис­ник/еди­ни­ца­та­ на­ ло­кал­на­ са­мо­уп­ра­ва­ тре­ба­ да­пресме­та­амор­ти­за­ци­ја­на­пред­мет­на­та­оп­ре­ма­и­за­ис­ти­от­из­нос­тре­ба­да­се­на­ма­ли­вред­нос­та­на­оп­ре­ма­та­и­вред­нос­та­на­из­во­ри­те­на­сред­ствата,­

- Сог­лас­но­до­го­во­рот­за­пресмет­ков­ни­от­пе­ри­од­пот­реб­но­е­да­се­вкал­ку­ли­ра­ка­ма­та­та­и­дру­ги­те­рас­хо­ди­пре­ку­зго­ле­му­ва­ње­на­крат­ко­роч­ни­те­об­врски­и­ак­тив­ни­те­вре­мен­ски­разгра­ни­чу­вања;

- Имај­ќи­во­пред­вид­де­ка­до­го­во­рот­се­од­не­су­ва­за­пе­ри­од­по­долг­од­ед­на­го­дина,­пот­реб­но­е­да­се­еви­ден­ти­ра­ос­та­на­ти­от­дел­од­об­врската­по­ос­нов­на­на­ба­ве­на­та­оп­ре­ма­на­ли­зинг,­а­кој­се­од­не­су­ва­за­на­ред­ни­те­го­ди­ни­и­тоа­ка­ко­дол­го­роч­ни­об­врски;

по­след­о­ва­тел­но­ме­ре­ње­на­фи­нан­сис­ки­от­наем:- Ми­ни­мал­ни­те­пла­ќа­ња­за­на­е­мот­тре­ба­да­би­

дат­раз­де­ле­ни­по­ме­ѓу­фи­нан­сис­ки­от­тро­шок­и­на­ма­лу­ва­ње­ на­ непод­ми­ре­на­та­ об­врска.­Фи­нан­сис­ки­от­тро­шок­тре­ба­да­би­де­рас­по­ре­ден­во­те­кот­на­се­кој­пе­ри­од­во­пе­ри­о­дот­на­вре­мет­ра­е­ње­то­на­на­е­мот,­ко­ја­ќе­ге­не­ри­ра­кон­стан­тна­пе­ри­о­дич­на­ка­мат­на­стап­ка­на­пре­ос­та­на­то­то­сал­до­на­об­врската.

Во­од­нос­на­обе­ло­де­ну­ва­ње­то­при­фи­нан­сис­ки­наем,­по­стои­об­врска­на­е­ма­те­лот­да­обе­ло­дени:

- Не­то­смет­ко­вод­стве­на­вред­ност­за­се­ко­ја­гру­па­сред­ства­на­кра­јот­на­пресмет­ков­ниот/из­вес­ту­вач­ки­от­пе­риод;

- Усог­ла­су­ва­ње­по­ме­ѓу­зби­рот­на­ид­ни­те­ми­ни­мал­ни­пла­ќа­ња­за­на­е­мот­на­кра­јот­на­из­вес­ту­вач­ки­от­пе­ри­од­и­нив­на­та­се­гаш­на­вред­ност;

- Вкуп­ни­от­из­нос­на­ид­ни­те­ми­ни­мал­ни­пла­ќања.Кај­опе­ра­тив­ни­от­на­ем­пла­ќа­ња­та­за­на­е­мот­тре­

ба­да­би­дат­приз­на­е­ни­ка­ко­рас­ход­на­пра­во­ли­нис­ка­ос­но­ва­во­рам­ки­те­на­вре­мет­ра­е­ње­то­на­на­е­мот.­За­овој­вид­на­ем­на­е­ма­те­лот­тре­ба­да­го­да­де­след­но­то­обе­ло­де­ну­вање:

- Зби­рот­на­ид­ни­те­ми­ни­мал­ни­пла­ќа­ња­за­на­е­мот­за­пе­ри­од­до­ед­на­го­дина,­по­ве­ќе­од­ед­на­го­ди­на­и­по­ве­ќе­од­пет­го­дини.­

Прет­ход­но­ на­ве­де­ни­от­ на­чин­ на­ еви­ден­ти­ра­ње­на­ на­е­мот­ овоз­мо­жу­ва­ ре­ал­но­ и­ об­јек­тив­но­ да­ се­еви­ден­ти­ра­ат­крат­ко­роч­ни­те­об­врски­кои­се­од­не­су­ва­ат­за­пресмет­ков­ни­от­пе­риод,­ка­ко­и­об­врските­за­на­ред­ни­те­пе­ри­оди,­та­ка­што­овие­ис­ка­жа­ни­дол­го­роч­ни­об­врски­ тре­ба­да­прет­ста­ву­ва­ат­об­врски­ кои­се­сос­та­вен­дел­на­го­диш­ни­те­бу­џе­ти­пла­ни­ра­ни­во­на­ред­ни­те­го­дини.­Со­тоа­се­избег­ну­ва­не­со­од­вет­на­та­и­неб­ла­гов­ре­ме­на­ин­фор­ма­ци­ја­на­од­го­вор­но­то­ли­це­за­сос­тој­ба­та­на­не­из­ми­ре­ни­те­об­врски.­Во­врска­со­за­дол­жу­ва­њето,­пот­реб­но­е­да­ис­так­не­ме­за­кон­ска­та­об­врска­на­ло­кал­на­та­са­мо­уп­рава.­Имено,­тре­ба­да­се­

Буџети и буџетски корисници

52 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

КНИ­ЖЕ­ЊЕ:

има­ат­пред­вид­од­ред­би­те­од­За­ко­нот­за­фи­нан­си­ра­ње­на­еди­ни­ци­те­на­ло­кал­на­та­са­мо­уп­ра­ва­("Служ­бен­вес­ник­на­РМ"­број­61/04,­96/04,­22/07,­47/11)­спо­ред­кои­оп­шти­на­та­мо­же­да­се­за­дол­жу­ва­во­стран­ство­са­мо­со­прет­ход­на­сог­лас­ност­на­Вла­да­та­на­Ре­пуб­ли­ка­Ма­ке­до­нија,­врз­ос­но­ва­на­мис­ле­ње­на­Ми­нис­тер­ство­то­за­фи­нан­сии.­Си­те­прис­тигна­ти­об­врски­кон­до­ба­ву­ва­чи­те­кои­над­ми­ну­ва­ат­90­ка­лен­дар­ски­де­на­се­сме­та­ат­за­за­дол­жу­вање.­

Оп­шти­на­та­мо­же­да­се­за­дол­жу­ва­крат­ко­роч­но­со­за­ем­што­ќе­се­от­пла­ти­во­рок­од­12­ме­се­ца­од­де­нот­на­склу­чу­ва­ње­то­на­до­го­во­рот­за­за­дол­жу­вање.­При­крат­ко­роч­но­за­дол­жу­вање,­вкуп­ни­от­долг­на­оп­шти­на­та­нап­ра­вен­по­ос­нов­на­крат­ко­роч­но­за­дол­жу­ва­ње­и­крат­ко­роч­на­по­зај­ми­ца­од­Цен­трал­ни­от­бу­џет­на­Ре­пуб­ли­ка­Ма­ке­до­ни­ја­во­те­кот­на­фис­кал­на­та­го­дина,­не­мо­же­да­над­ми­не­30%­од­ре­а­ли­зи­ра­ни­те­вкуп­ни­при­хо­ди­на­те­ковно­опе­ра­тив­ни­от­бу­џет­на­оп­шти­на­та­во­прет­ход­на­та­фис­кал­на­го­дина.

Оп­шти­на­та­мо­же­дол­го­роч­но­да­се­за­дол­жу­ва­за:­фи­нан­си­ра­ње­на­ка­пи­тал­ни­про­ек­ти­и­ин­вес­ти­ции,­ре­фи­нан­си­ра­ње­на­дол­го­ви­те­нас­та­на­ти­по­ос­нов­на­за­дол­жу­ва­ње­ за­ ка­пи­тал­ни­ про­ек­ти­ и­ ин­вес­ти­ции,­об­врски­по­ос­нов­на­ак­ти­ви­ра­ни­држав­ни­га­ранции,­об­врски­по­ос­нов­на­зе­ме­ни­по­зај­ми­ци­и­заш­ти­та­и­от­стра­ну­ва­ње­на­по­след­ици­пре­диз­ви­ка­ни­од­при­род­ни­непо­го­ди­и­од­еко­лош­ки­ка­тас­трофи.­Со­ве­тот­на­оп­шти­на­та­го­одоб­ру­ва­дол­го­роч­но­то­за­дол­жу­вање,­по­прет­ход­но­од­ржа­на­јав­на­рас­пра­ва­во­оп­шти­ната.­Пред­мет­на­ јав­на­та­рас­пра­ва­е­опис­на­про­ек­тот­и­ус­ло­ви­те­за­не­го­во­фи­нан­си­рање.

Оп­шти­на­та­мо­же­да­се­за­дол­жи­или­да­из­да­де­га­ранци­ја­по­прет­ход­но­до­не­се­на­од­лу­ка­од­со­ве­тот­на­оп­шти­ната.­Од­лу­ка­та­на­со­ве­тот­ва­жи­са­мо­до­кол­ку­до­го­во­рот­за­за­дол­жу­ва­ње­или­из­да­ва­ње­на­га­ранци­ја­се­склу­чи­во­фис­кал­на­та­го­ди­на­во­ко­ја­е­до­не­сена.

При­дол­го­роч­но­за­дол­жу­вање,­вкуп­на­та­го­диш­на­от­пла­та­на­дол­гот­(глав­нина,­ка­ма­та­и­дру­ги­тро­шоци)­нап­ра­вен­ врз­ ос­но­ва­ на­ дол­го­роч­но­ за­дол­жу­ва­ње­и­ дол­го­роч­на­ по­зај­ми­ца­ од­Цен­трал­ни­от­ бу­џет­ на­Ре­пуб­ли­ка­Ма­ке­до­ни­ја­не­мо­же­да­над­ми­не­30%­од­вкуп­ни­те­при­хо­ди­на­те­ков­но­­­опе­ра­тив­ни­от­бу­џет­на­оп­шти­на­та­во­прет­ход­на­та­фис­кал­на­го­дина.

Вкуп­ни­от­из­нос­на­не­дос­та­сан­дол­го­ро­чен­долг­на­оп­шти­ната,­вклу­чу­вај­ќи­ги­и­си­те­из­да­де­ни­га­ранции­не­мо­же­да­го­над­ми­не­из­но­сот­на­вкуп­ни­те­при­хо­ди­на­те­ковно­опе­ра­тив­ни­от­бу­џет­на­оп­шти­на­та­во­прет­ход­на­та­го­дина.

Сред­ства­та­обез­бе­де­ни­со­дол­го­роч­но­за­дол­жу­ва­ње­се­ко­рис­тат­за­на­ме­на­та­за­ко­јаш­то­се­одоб­рени.

При­еви­ден­ти­ра­ње­на­оп­ре­ма­та­до­би­е­на­на­ли­зинг­тре­ба­да­се­има­ат­пред­вид­Пра­вил­ни­кот­за­сод­ржи­на­та­ на­ од­дел­ни­те­ смет­ки­ во­ смет­ков­ни­от­ план­ за­бу­џе­тите,­Пра­вил­ни­кот­за­сод­ржи­на­та­на­од­дел­ни­те­смет­ки­во­смет­ков­ни­от­план­за­бу­џет­ски­те­ко­рис­ни­ци­и­Пра­вил­ни­кот­за­смет­ков­ни­от­план­за­бу­џе­ти­те­и­бу­џет­ски­те­ко­рис­ници.­

Склу­чен­ е­до­го­вор­ за­ на­бав­ка­ на­ оп­ре­ма­од­до­ба­ву­ва­чот­на­ден­01/06/2014­го­ди­на­на­из­нос­од­800.000­де­нари.­От­пла­та­та­е­до­го­во­ре­на­да­би­де­на­24­ме­се­ци­со­ка­ма­та­од­2%.­Од­го­вор­ни­от­смет­ко­во­ди­тел­тре­ба­да­ги­спро­ве­де­след­ни­те­кни­же­ња­во­ смет­ко­вод­стве­на­та­ еви­денција,­ на­ тој­ на­чин­што­ќе­ги­разгра­ни­чи­об­врските­ка­ко­крат­ко­роч­ни­за­2014­го­ди­на­и­дол­го­роч­ни­за­на­ред­ни­те­ме­сеци:

022­­­ Опрема­...................................800.000900­­­ Држа­вен­­­ја­вен­ка­пи­тал­...........800.000

Еви­ден­ти­ра­ње­на­оп­ре­мата198­­­ Дру­ги­ак­тив­ни­вре­мен­ски­

разгра­ни­чу­вања­.....................200.000245­­­ Дру­ги­крат­ко­роч­ни­

фи­нан­сис­ки­об­врски­.................200.000Еви­ден­ти­ра­ње­на­об­врските­за­те­ков­на­та­го­дина198­­­ Дру­ги­ак­тив­ни­вре­мен­ски­

разгра­ни­чу­вања­.....................600.000928­­­ Дру­ги­дол­го­роч­ни­об­врски­........600.000

Еви­ден­ти­ра­ње­на­об­врските­за­на­ред­ни­те­го­дина198­­­ Дру­ги­ак­тив­ни­вре­мен­ски­

разгра­ни­чу­вања­.......................16.000245­­­ Дру­ги­крат­ко­роч­ни­

фи­нан­сис­ки­об­врски­...................16.000Еви­ден­ти­ра­ње­на­ка­ма­тата483­­­ Ку­пу­ва­ње­на­ме­бел,­оп­рема,­

во­зи­ла­и­ма­шини­....................200.000100­­­ Сметка­........................................200.000

245­­­ Дру­ги­крат­ко­роч­ни­фи­нан­сис­ки­об­врски­..............200.000198­­­ Дру­ги­ак­тив­ни­вре­мен­ски­

разгра­ни­чу­вања.........................200.000452­­­ Ка­мат­ни­пла­ќа­ња­кон­

до­маш­ни­кре­ди­тори­.................16.000100­­­ Сметка­..........................................16.000

245­­­ Дру­ги­крат­ко­роч­ни­фи­нан­сис­ки­об­врски­................16.000198­­­ Дру­ги­ак­тив­ни­вре­мен­ски­

разгра­ни­чу­вања...........................16.000Пла­ќа­ње­на­об­врските

При­мер:

Банки

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 53

Ацо димитровски

смЕтководствЕН и рЕГУЛАторЕН трЕтмАН НА срЕдствАтА Што БАНкитЕ и ШтЕдиЛНиЦитЕ Ги ПрЕЗЕмААт

врЗ осНовА НА НЕНАПЛАтЕНитЕ ПоБАрУвАЊА (II дЕЛ)

достАвУвАЊЕ иЗвЕШтАи ЗА ПрЕЗЕмЕНитЕ срЕдствА до НБрм

Во врска со преземените средства врз основа на ненаплатените побарувања,банките и штедилниците доставуваат до НБРМ 6 - месечни извештаи и тоа во рок од 30 дена по истекот на периодот (за периодот јануари - јуни до 30 Јули и за периодот јули - декември до 30 Јануари следната година). Се работи за следните извештаи: Извештај на преземените средства (образец Пс), Извештај за предметните хартии од вредности и

удели (образец ПХвУ), и Извештај за средствата преземени врз основа на

ненаплатени побарувања, коишто се продадени во тековната година (образец ППс).Пополнувањето на наведените обрасци се врши

на следниот начин:

I извештај за преземените средства - образец Пс

Извештајот за преземените средства - образец ПС содржи податоци за сите средства коишто се преземени врз основа на ненаплатени побарувања, со исклучок на преземените хартии од вредност и удели, со состојба на датумот за кој се известува.

Овој извештај содржи податоци за преземените средства со нето - вредност поголема или еднаква на нула, вклучувајќи ги и средствата коишто не се продадени, а за кои ревалоризациската резерва е исклучена од износот на дополнителниот капитал, согласно со Одлуката за методологијата за утврдува- ње на адекватноста на капиталот.

При пополнувањето на овој извештај се применува- ат следниве правила: во колоната бр. 1 - "реден број" се внесува редниот

број на преземеното средство. Притоа банката

одделно ги внесува: преземените средства до 1 Јануари 2010 година, преземените средства по 1 Јануари 2010 година до 11 Април 2013 година (датум на влегување во сила на Одлуката) и преземените средства по 11 Април 2013 година;

во колоната бр. 2 - "клиент" се внесува името и презимето, односно називот на клиентот од кој е преземено средството;

во колоната бр. 3 - "вид на преземеното средство" се внесува видот на преземеното средство, согласно со Сметковниот план (земјиште, гра- дежни објекти, опрема, станбени објекти и други вредности). Доколку од еден клиент се преземени две или повеќе средства, банката ги прикажува преземените средства во одделни редови, по хронолошки редослед;

во колоната бр. 4 - "опис на преземеното средство" се внесува краток опис на преземеното средство (локација, квадратура, намена и слично);

во колоната бр. 5 - "датум на преземање" се внесува датумот на преземање на средството, по хронолошки редослед;

во колоната бр. 6 - "затворена исправка на вреднос- та/посебна резерва" се внесува износот на исправка на вредноста/посебната резерва којашто банката го искнижила од билансот на состојба како резултат на затворањето на ненаплатеното побарување со преземање на средството, при што во овој износ не се вклучува износот на исправка на вредноста/посебната резерва којшто банката го искнижила од билансот на состојба врз основа на направениот отпис, согласно со точката 2 потточка 2.6 став 2 од Одлуката или го задржала во билансот на состојба доколку постојат изгледи за наплата по други основи на преостанатиот дел од побарувањето;

во колоната бр. 7 - "отпис" се внесува износот на отписот што го извршила банката на делот од побарувањето којшто не е наплатен со преземено- то средство;

Банки

54 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

во колонатабр.8 - "почетна вредност" севне- сува почетната сметководствена вредност напреземенотосредство;

воколонатабр.9-"оштетување при преземање" севнесуваизносотнаоштетувањетозапреземено- тосредствоприкажанвобилансотнасостојбанадатумотнапреземањенасредството;

во колонатабр. 10 - "почетна ревалоризациска резерва" се внесува разликата од износот назатворената исправка на вредноста/посебнатарезерваодколонатабр.6иизносотнаоштетува- њетоприпреземањеодколонатабр.9;

во колоната бр. 11 - "вкупно оштетување" севнесува вкупниот износ на оштетувањето напреземеното средствоприкажанвобилансотнасостојба,оддатумотнапреземањетододатумотзакојсеизвестува;

во колоната бр. 12 - "нето-вредност на презе- меното средство" се внесува разликата помеѓуизносотнапочетнатасметководственавредностодколонатабр.8ивкупниотизноснаоштетувањетонапреземенотосредствоодколонатабр.11,зголеменазаизносотнаданоциидругисличнитрошоци;

воколонатабр.13-"ослободена ревалоризациска резерва"севнесуваизносотнаревалоризацискарезервакојштоеослободензасекоепреземеносредство;

во колонатабр. 14 - "ревалоризациска резерва" се внесува разликата помеѓу почетната рева- лоризацискарезерваодколонатабр.10иизносотнаревалоризацискарезервакојштоеослободенодколонатабр.13;

воколонатабр.15-"датум на очекувана продажба" севнесувадатумотнаочекуванатапродажбанапреземенотосредство,којштоенаведенвопланотзапродажба.Овааколонаможеданесепополнувазасредстватакоиштосепреземенивопоследнитетримесеципреддатумотзакојсеизвестува;

воколонатабр.16-"очекувана продажна вредност" севнесуваочекуванатапродажнавредностспоредочекуваната продажнацена којаштое наведенавопланотзапродажба.Овааколонаможеданесепополнувазасредстватакоиштосепреземенивопоследнитетримесеципреддатумотзакојсеизвествува;

во редот "вкупно" и колонатабр. 12 се внесувазбирот на нето-вредноста на сите преземенисредства;

во редот "вкупен износ за утврдување на лими- тите од член 78 од Законот за банките"иколонатабр. 12 се внесува збирот на нето-вредноста напреземенитесредствакоиштонесепродадениворокодтригодиниоддатумотнапреземањето.Засредстватакоиштосепреземенидо11Април

2013година,банкатанегипополнуваколонитебр.6,7,9,10,13и14одобразецотПС.

II Извештајзапреземенитехартииодвредностиудели-ОбразецПХВУ

Извештајотзапреземенитехартииодвредностиудели-образецПХВУсодржиподатоцизахартиитеодвредностиуделитекоиштосепреземениврзосновананенаплатенипобарувања(вопонатамошниоттекст:преземенитехартииодвредностиудели),сосостојбанадатумотзакојсеизвестува.

Припополнувањетонаовојизвештајсеприменува- атследнивеправила: воколонатабр.1-"реден број"севнесуваредниот

бројнапреземенитехартииодвредностиудели; воколонатабр.2-"клиент"севнесуваиметои

презимето,односноназивотнаклиентотодкојсепреземенихартиитеодвредностиуделите;

во колоната бр. 3 - "вид, број и издавач на преземените хартии од вредност и удели"севне- суваатвидот,бројотииздавачотнапреземенитехартииодвредност(акции,обврзници,записи)иудели.Доколкуодеденклиентсепреземенидваилиповеќевидахартииодвредностиуделиодистилиразличениздавач,банкатагиприкажувапреземените хартии од вредност и удели воодделниредови,похронолошкиредослед;

воколонатабр.4-"датум на преземање"севнесу- вадатумотнапреземањенахартиитеодвредностиуделите,похронолошкиредослед;

воколонатабр.5-"почетна вредност"севнесуваизносотнапрвичнотопризнавањенапреземенитехартии од вредност и удели, на датумот напреземање, утврден согласноМетодологијата заевидентирањеивреднувањенасметководственитеставкиизаподготовканафинансискитеизвештаи;

во колоната бр. 6 - "ослободена исправка на вредноста/посебна резерва"севнесуваизносотнаослободенатаисправканавредноста/посебнатарезервапрекубилансотнауспех,какорезултатнапреземенитехартииодвредностиудели;

Банки

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 55

во колоната бр. 7 - "вкупно оштетување" севнесува вкупниот износ на оштетувањето напреземените хартии од вредност и удели вобилансотнасостојба,оддатумотнапреземањетододатумотзакојсеизвестува,утврденсогласносоМетодологијатазаевидентирањеивреднувањенасметководственитеставкиизаподготовканафинансискитеизвештаи;

воколонатабр.8-"нето-вредност на преземени- те хартии од вредност и удели" се внесуваразликатапомеѓуизносотнапочетнатавредност,одколонатабр.5ивкупниотизноснаоштетување- тонапреземенитехартииодвредностиудели,одколонатабр.7;

воколонатабр.9-"датум на очекувана продажба" севнесувадатумотнаочекуванатапродажбанапреземенитехартииодвредностиудели,којштое наведенво планот за продажба.Оваа колонаможеданесепополнувазахартиитеодвредностиуделитекоиштосепреземенивопоследнитетримесеципреддатумотзакојсеизвестува;

во колоната бр. 10 - "очекувана продажна вредност" се внесува очекуваната продажнавредност според очекуваната продажна ценакојаштоенаведенавопланотзапродажба.Овааколонаможе да не се пополнува за хартиитеодвредностиуделитекоиштосепреземенивопоследните тримесеци преддатумот за кој сеизвествува;

во редот "вкупно" и колоната бр. 8 се внесувазбиротнането-вредностанапреземенитехартииодвредностиудели;

воредот "вкупен износ за утврдување на лими- тите од член 78 од Законот за банките"и ко- лонатабр.8севнесувазбиротнането-вредностана преземените хартии од вредност и удели вонефинансискиинституции коиштопретставувааткапиталниделовинабанкатавоовиеинституции,аштоне сепродадениворокод три годиниоддатумотнапреземањето.

III Извештаизасредстватапреземениврзосновананенаплатенипобарувањакоиштосепродаденивотековнатагодина-ОбразецППС

Извештаитезасредстватапреземениврзосновананенаплатенипобарувањакоиштосепродадениво

тековнатагодина-ОбразецППСсодржатподатоциза средствата коишто се преземени врз основананенаплатенипобарувањаикоиштосепродаденивотековнатагодина,односноод1Јануаридодатумотзакојсеизвестува,вклучувајќигиипреземенитехартииодвредностиудели.

ОбразецотППС е составен во две табели, итоа:• табелабр.1-Извештајзапреземенитесредства

коишто се продадени од 1 Јануари тековнатагодинадодатумотзакојсеизвестува;

• табелабр. 2 -Извештај за преземените хартииод вредности удели коишто се продадениод1Јануари тековната година до датумот за кој сеизвестува.Вотабелатабр.1,преземенитесредствакоиштосе

продаденисеприкажуваатпохронолошкиредослед,соприменанаследнивеправила: во колоната бр. 1 - "реден број" се внесува

редниотбројнапреземенотосредствокоештоепродадено;

воколонатабр.2-"вид на преземеното средство" севнесувавидотнапреземенотосредство,согласносоСметковниотплан(земјиште,градежниобјекти,опрема, станбени објекти и други вредности)коештоепродадено;

воколонатабр.3-"опис на преземеното средство" севнесувакратокописнапреземенотосредство(локација,квадратура,наменаислично),коештоепродадено;

во колоната бр. 4 - "датум на преземање" севнесува датумот на преземање на средството,коештоепродадено;

во колоната бр. 5 - "почетна вредност" севнесувапочетнатасметководственавредностнасредствотокоештоепродадено;

во колоната бр. 6 - "вкупно оштетување" севнесува вкупниот износ на оштетувањето напреземеното средство коешто е продадено,прикажанвобилансотнасостојба,оддатумотнапреземањетододатумотнапродажбата;

воколонатабр.7-"нето-вредност на преземено- то средство"севнесуваразликатапомеѓуизносотна почетната сметководствена вредност одколонатабр.5ивкупниотизноснаоштетувањетоодколонатабр.6,зголеменазаизносотнаданоциидругисличнитрошоци,напреземенотосредствокоештоепродадено;

Банки

56 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

во колоната бр. 8 - "ослободена ревалоризациска резерва" се внесува износот на ревалоризациска резерва којшто е ослободен со продажбата на преземено средство;

во колоната бр. 9 - "датум на продажба" се внесува датумот на продажбата на преземеното средство;

во колоната бр. 10 - "продажна вредност" се внесува вредноста по која е извршена продажбата на преземеното средство;

во колоната бр. 11 - "начин на продажба" се внесува начинот на кој е извршена продажбата на преземеното средство (во готово, на кредит, пренамена во основно средство коешто е во корист на работењето на банката и сл.);

редот "вкупно" се пополнува за колоните бр. 7 и бр. 8.Во табелата бр. 2, преземените хартии од вредност

и удели коишто се продадени се прикажуваат по хронолошки редослед, со примена на следниве правила: во колоната бр. 1 - "реден број" се внесува редниот

број на преземените хартии од вредност и удели коишто се продадени;

во колоната бр. 2 - "вид, број и издавач на преземените хартии од вредност и удели" се внесуваат видот, бројот и издавачот на преземените хартии од вредност и удели коишто се продадени;

во колоната бр. 3 - "датум на преземање" се внесува датумот на преземањето на хартиите од вредност и уделите коишто се продадени;

во колоната бр. 4 - "почетна вредност" се внесува износот на првичното признавање на преземените хартии од вредност и удели коишто се продадени;

во колоната бр. 5 - "вкупно оштетување" се внесува вкупниот износ на оштетувањето на преземените хартии од вредност и удели коишто се продадени, прикажан во билансот на состојба од датумот на преземањето до датумот на продажбата;

во колоната бр. 6 - "нето-вредност на преземените хартии од вредност и удели" се внесува разликата помеѓу почетната вредност од колоната бр. 4 и вкупниот износ на оштетувањето на преземените хартии од вредност и удели коишто се продадени од колоната бр. 5;

во колоната бр. 7 - "датум на продажба" се внесува датумот на продажбата на преземените хартии од вредност и удели;

во колоната бр. 8 - "продажна вредност" се внесува вредноста по која е извршена про-дажбата на преземените хартии од вредност и удели;

во колоната бр. 9 - "начин на продажба" се внесува начинот на кој е извршена продажбата на преземените хартии од вредност и удели (во готово, на кредит и сл.);

редот "вкупно" се пополнува за колоната бр. 6.

Специјална ЗБИРКА НА ПРОПИСИ за овластени сметководители и сметководители

E - ЗБИРКА НА ПРОПИСИ

ЕЛЕКТРОНСКАТА ЗБИРКА НА ПРОПИСИ Ви е неопходна за секојдневното работење како и за полагање на испитот за стекнување со трајно уверение за овластен сметководител и сметководител.

Збирката на прописи е поделена во 4 главни групи:

АКТУЕЛНО • КОМПЛЕТНО • ЕДНОСТАВНО ЗА ПРИМЕНА

ЕЛЕКТРОНСКА ЗБИРКА НА ПРОПИСИЕЛЕКТРОНСКА ЗБИРКА НА ПРОПИСИ

за овластени

ЕЛЕКТРОНСКА ЗБИРКА НА ПРОПИСИНАЈНОВО

ДАНОЦИ, ПРИДОНЕСИ, ПЛАТИ И ТАКСИ

СМЕТКОВОДСТВО И РЕВИЗИЈА

ДЕЛОВНО ПРАВО И РАБОТНИ ОДНОСИ

СМЕТКОВОДСТВЕНИ И РЕВИЗОРСКИ СТАНДАРДИ

За само 3.540 денари ГОДИШНО со вклучен ДДВ добивате пристап до ЕЛЕКТРОНСКАТА ЗБИРКА НА ПРОПИСИ, како и телефонски консултации за правни прашања.

1 2

3 4

Банки

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 57

Банк

а/Ш

теди

лниц

аО

браз

ец П

С

Изв

ешта

ј за

през

емен

ите

сред

ства

со с

осто

јба

на31

.12.

2014

годи

на

Р.

бр.

Клие

нт

Вид

на

през

еме-

но

то

сред

ство

Опи

с

на

през

е-

мен

ото

сред

- ст

во

Дату

м

на

през

е-

мањ

е

Затв

о-

рена

ис

прав

ка

на

вред

но-

ста/

по

себн

а ре

зерв

а

Отп

исП

очет

на

вред

- но

ст

Ош

тету

- ва

ње

при

през

е-

мањ

е

Поч

етна

ре

вало

ри-

заци

ска

ре

зерв

а

Вку

пно

оште

ту-

вањ

е

Нет

о-вр

едно

ст

на

през

еме-

но

то

сред

ство

Осл

обо-

де

на

рева

лори

- за

циск

а ре

зерв

а

Рева

ло-

риза

ци-

ска

резе

рва

Дату

м

на

очек

у-

вана

пр

одаж

- ба

Оче

ку-

вана

пр

одаж

- на

вре

д-

ност

12

34

56

78

910

= 6

- 9

1112

1314

= 1

0 - 1

315

16

Пре

зем

ени

сред

ства

до

1 Ја

нуар

и 20

10 го

дина

1С

танк

о Ар

сов

Ста

нI к

ат25

.03.

103.

000.

000

600.

000

2.40

0.00

001

.04.

152.

000.

000

Пре

зем

ени

сред

ства

по

1 Ја

нуар

и 20

10 го

дина

до

11

Апри

л 20

13 го

дина

1Г.

П.

Алис

- С

к

Дело

вен

прос

тор

Про

дав-

ни

ца20

.01.

137.

000.

000

1.40

0.00

05.

600.

000

20.0

3.15

5.00

0.00

0

Пре

зем

ени

сред

ства

по

11 А

прил

201

3 го

дина

1Ре

нова

- Т

еЗе

мја

2 ha

01.1

2.13

400.

000

100.

000

1.00

0.00

020

0.00

020

0.00

030

0.00

070

0.00

020

0.00

006

.06.

151.

200.

000

Вку

пно:

8.70

0.00

0В

купе

н из

нос

за у

тврд

увањ

е на

лим

итит

е од

чле

н 78

од

Зако

нот

за б

анки

те:

8.00

0.00

0

во 0

00 д

енар

и

*Зат

емне

тите

пол

иња

не с

е по

полн

уваа

т

Банки

58 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

Банк

а/Ш

теди

лниц

аО

браз

ец П

ХВУ

Изв

ешта

ј за

през

емен

ите

харт

ии о

д вр

едно

ст и

уде

лисо

сос

тојб

а на

31.1

2.20

14го

дина

Р.

бр.

Клие

нт

Вид

, бро

ј и и

здав

ач

на п

резе

мен

ите

харт

ии о

д вр

едно

ст

и уд

ели

Дату

м н

а пр

езем

ање

Поч

етна

вр

едно

ст

Осл

обод

ена

испр

авка

на

вред

ност

а/

посе

бнат

а ре

зерв

а

Вку

пно

ош

тету

вањ

е

Нет

о-вр

едно

ст

на п

резе

мен

ите

харт

ии о

д вр

едно

ст и

уде

ли

Дату

м н

а оч

екув

ана

прод

ажба

Оче

кува

на

прод

ажна

вр

едно

ст

12

34

56

78

= 5

- 79

10

1М

орав

ија

ТП -

Ско

пје

Акци

и 15

Ал

кало

ид -

Ско

пје

16.0

1.20

141.

500.

000

600.

000

600.

000

900.

000

10.0

1.15

1.00

0.00

0

Вку

пно:

900.

000

Вку

пен

изно

с за

утв

рдув

ање

на л

имит

ите

од ч

лен

78 о

д За

коно

т за

бан

ките

:0

во 0

00 д

енар

и

*Зат

емне

тите

пол

иња

не с

е по

полн

уваа

т

Банки

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 59

Банк

а/Ш

теди

лниц

аО

браз

ец П

ПС

Изв

ешта

и за

сре

дств

ата

през

емен

и вр

з ос

нова

на

нена

плат

ени

поба

рува

ња

коиш

то с

е пр

одад

ени

во т

еков

ната

годи

на

Табе

ла б

р. 1

- И

звеш

тај з

а пр

езем

енит

е ср

едст

ва к

оиш

то с

е пр

одад

ени

од 1

Јан

уари

тек

овна

та го

дина

до

дату

мот

за

кој с

е из

вест

ува

Р.

бр.

Вид

на

през

емен

ото

сред

ство

Опи

с

на п

резе

мен

ото

сред

ство

Дату

м н

а пр

езем

ање

Поч

етна

вр

едно

стВ

купн

о

оште

тува

ње

Нет

о-вр

едно

ст

на п

резе

мен

ото

сред

ство

Осл

обод

ена

рева

лори

заци

ска

резе

рва

Дату

м н

а пр

одаж

баП

рода

жна

вр

едно

стН

ачин

на

прод

ажба

12

34

56

78

910

11

1Де

лове

н пр

осто

рТв

рда

град

ба н

а ул

. Пир

ин б

р. 1

4 -

Ско

пје

15.0

1.20

1410

.000

.000

2.00

0.00

08.

000.

000

4.00

0.00

020

.06.

2014

9.00

0.00

0на

кре

дит

Вку

пно:

8.00

0.00

04.

000.

000

во 0

00 д

енар

и

*Зат

емне

тите

пол

иња

не с

е по

полн

уваа

т

Табе

ла б

р. 2

- И

звеш

тај з

а пр

езем

енит

е ха

ртии

од

вред

ност

и у

дели

кои

што

се

прод

аден

и од

1 Ј

ануа

ри т

еков

ната

годи

на д

о да

тум

от з

а ко

ј се

изве

стув

а

Р.

бр.

Вид

, бро

ј и и

здав

ач н

а пр

езем

енит

е ха

ртии

од

вред

ност

и у

дели

Дату

м н

а пр

езем

ање

Поч

етна

вре

днос

тВ

купн

о

оште

тува

ње

Нет

о-вр

едно

ст н

а пр

езем

енит

е ха

ртии

од

вре

днос

т и

удел

и

Дату

м н

а пр

одаж

баП

рода

жна

вр

едно

стН

ачин

на

прод

ажба

12

34

56

= 4

- 57

89

1Уд

ели,

10,

Бек

о12

.03.

2014

12.0

00.0

003.

000.

000

9.00

0.00

016

.10.

2014

10.0

00.0

00во

гото

во

Вку

пно:

9.00

0.00

0*З

атем

нети

те п

олињ

а не

се

попо

лнув

аат

Банки

60 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

Досегашните промени во третманот на преземените среДства врз основа на ненаплатените побарувања

До овој момент третманот кон овие средства се менувал повеќе пати:1. До крајот на 2006 година, во периодот на првите

3 години од стекнувањето на овие средства се евидентирани на сметката 036 - Преземени материјални средства и други вредности, врз основа на ненаплатени побарувања. Доколку не биле продадени во тој рок, по истекот на 3-те години се пренесувани на сметката на кои се водат средствата со кои се врши дејноста на банката (010 - Земјишта; 02 - Градежни објекти; 021 - Опрема), при што за истите е пресметана амортизација и ревалоризација.

2. Со донесувањето на Одлуката за методологијата за издвојување посебна резерва за потенцијални загуби од преземени средства врз основа на ненаплатени побарувања ("Службен весник на РМ", број 80/06), почнувајќи од 01.01.2007 година, банките беа обврзани да пресметуваат резервација за преземените средства врз основа на ненаплатени побарувања. Во овој период не се пресметува амортизација на средствата (бидејќи со тоа би се искажувале трошоци врз две основи).

3. Од 25 Јуни 2007 година, стапува на сила новата Одлука за сметководствениот и регулаторниот третман на преземените средства врз основа на ненаплатени побарувања ("Службен весник на РМ", број 79/07), со која се утврдува следново: Во рок од три месеци од датумот на преземање

на средството, банката донесува одлука за продажба (во кој се утврдува: продажната цена со дозволено отстапување; период и начин на продажба; активности за наоѓање на купувач);

На денот на преземањето, средствата се воведуваат во деловните книги по почетна сметководствена вредност, а тоа е помалиот износ од проценетата вредност на денот на преземање (намалена за очекуваните трошоци за продажба - трошоци за нотар, даноци и слично) и набавната вредност;

Проценка на вредноста на овие средства се врши при преземањето (проценка врши овластен проценител или друго лице овластено

со закон доколку вредноста не е поголема од 1.000.000 денари) и потоа секоја година (од 3 проценители од кои барем 2 не се вработени во банката) при што за последователните проценки се зема износот на најниската проценка;

Доколку постои загуба за оштетување (ако проценетата вредност е помала од набавната) истата се искажува во билансот на успех, а истото се прави и доколку постои дополнителен износ на загуба за оштетување (случај а разлика меѓу пониската проценета вредност намалена за трошоци на продажба и повисоката почетна сметководствена вредност намалена за вкупната загуба за оштетување или случај б во период меѓу 2 проценки, за износот на објавена-та намалена продажна цена).Во обратен случај т.е. кога проценетата вредност (намалена за трошоци од продажба) е повисока од почетната сметководствена вредност (намалена за вкупниот износ на загубата за оштетување) не е дозволено искажување на позитивна разлика (т.е. приходи) во билансот на успех.

Преземените средства врз основа на ненапла- тени побарувања доколку не се продадат во рок од 5 години од денот на преземањето, се отпишуваат т.е. нивната вредност се сведува на нула.

Преземените материјални средства кои се затечени во банката на 25 Јуни 2007 година, се проценуваат на тој датум и се водат по почетната сметководствена вредност (понискиот износ меѓу проценетата вредност и вредноста по која средството е водено до 25.06.2007 година). Во тој момент е можно искажување на загуба за оштетување (доколку проценетата вредност е помала од затекнатата на 25.06.2007 година).4. Од 21.06.2012 година, се направени следните

измени во третманот на преземените средства по основ на ненаплатените побарувања кај банките, а имено:а. Најмалку еднаш годишно банките се должни да

вршат проценка на вредноста на преземените средства врз основа на ненаплатени поба- рувања;

б. Преземените средства што се затекнале кај банките до 20.06.2012 година, треба да се отуѓат (продадат) во период од 5 години по датумот на

Банки

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 61

влегување во сила на погоре наведената одлу- ка, т.е. најдоцна до 20.06.2017 година. Исклучок ќе бидат средствата преземени во периодот по 01.01.2010 година, што ќе мора да се отуѓат во рок од 5 години сметано од 01.07.2014 година, а тоа значи да се продадат најдоцна до 01.07.2019 година.

Доколку банката не успее да ги продаде преземените средства во претходно наведените рокови, тогаш ќе мора на крајот од 5-тата година по стекнувањето, да ја сведе вредноста на истите на нула ("0");

В. Најдоцна до 01.01.2013 година, банките се должни во билансот на успех да признаат загуба за оштетување на затечените преземени средства и тоа најмалку до висината на повисокиот износ од:а) разликата меѓу проценетата вредност

намалена за трошоците на продажбата и почетната сметководствена вредност намалена за износот на искажаната загуба за оштетување:

(700.000 - 100.000) - (1.200.000 - 200.000) = 600.000 - 1.000.000 = 400.000 е утвр де на та раз ли ка

б) 20% од по чет на та сме тко водс тве на вред ност на пре зе ме но то средс тво, на ма ле на за вкуп ни от из-нос на за гу ба та за оште ту ва ње за тоа средс тво:

(1.200.000 - 200.000) = 1.000.000 X 20% = 200.000 е утвр де на та раз ли ка

Во случајот, повисокиот износ од потточките а) и б) е оној од потточката а) т.е. 400.000 денари (400.000 > 200.000) и тоа е износот на загубата за оштетување што ќе се признае во билансот на успех како прво признавање на загубата за оштетување што ќе се евидентира во деловните книги на банката најдоцна до 01.01.2013 година.

Исклучок од претходното се средствата преземени по 01.01.2013 година, за кои банката има обврска за признавање загуба за оштетување по 01.07.2014 година, а првото признавање на загубата за оште- тување ќе го спроведе најкасно до 01.01.2015 година.

Кај средствата преземени по 01.01.2010 година за периодот од преземањето до 01.07.2014 година, во билансот на успех се пресметува и искажува загуба за оштетување на начинот опишан во точката 3 потточките а) и б).

Проценета вредност - Трошоци за

продажба -

Почетна сметковод- ствена вредност

-

Вкупна загуба за оште-тување

При мер:

Вредностнапреземените средстваспоредпроценка одовластен проценител ........................................700.000

Почетнасметководствена вредностнапреземените средства,искажанаво книгитенабанката ....................... 1.200.000

Вкупноутврдена загубазаоштетување напреземеното средство ............................................200.000

Проценетитрошоциво врскасопродажбата (давањеогласи,нотарски иадвокатскитрошоци ислично).............................................100.000

По чет на сме тко водс тве на вредност - Вкупна загуба

за оштетување( ( Х 20%

Информации

62 REPREZENT OKTOMVRI 10/2014

КРАТКИ ИНФОРМАЦИИДДВЕВИДЕНЦИЈА ЗА ПРИМЕНИ

ФАКТУРИ - ОБВРСКА НА ИМПЛЕМЕНТАТОРОТ НА ПРОЕКТОТ ЗА ПОДНЕСУВАЊЕДО 25 ОКТОМВРИ

Сог лас но из ме ните и до пол ну ва њата на За ко нот за да нок на до да де на вред ност, об ја ве ни во "Служ бен вес ник на РМ" број 12/14, во на та мош ни от тек ст: За-ко нот за ДДВ, ка ко и донесените под за кон ски те ак ти со кои се про пи ша но ва по ста пка за ос ло бо ду ва ње од ДДВ на про мет на добра, ус лу ги и увоз за про ек ти фи-нан си ра ни од стра на на стран ски до на то ри и про ек ти фи нан си ра ни од ИПА, им пле мен та то рот на про ек тот (при ма тел на про ме тот) има об врска да дос тави еви-денци ја за при ме ни те фак ту ри до Упра ва та за јав ни при хо ди нај доц на до 25-ти во ме се цот на се кое ка-лен дар ско три ме сеч је на новиот пропишан об ра зец ДДВ-ЕПФ.

За претходниот квартал имплементаторот на проектот има обврска да го при ја ви про ме тот извршен спрема него нај доц на до 25-ти ок том ври по елек трон-ски пат пре ку http://etax.ujp.gov.mk.

Во еви денци ја та за дол жи тел но се вне су ва ат по да-то ци те за при ма те лот на про ме тот - им пле мен та то рот, скра тен на зив и ад ре са на вис тин ско то се диште, те-ле фон, е - пошта, пе ри од (од-до) за кој се од не су ва еви денци ја та (ка лен дар ско то три ме сеч је за кое се од-не су ва ат при ме ни те фак ту ри од вршителот на про ме-тот) и ро кот за под не су вање. Из но си те се ис ка жу ва ат во де нари, без дени.

На по мена: Упат ство за спро ве ду ва ње на по ста-пката за ос ло бо ду ва ње ка ко и на со ка та за по пол ну-ва ње на но ви от об ра зец (ДДВ - ЕПФ) е дос тап но на веб стра на та на Упра ва за јав ни при хо ди ка ко и во на пи сот об ја вен во Реп ре зен т Јули/Ав густ од 2014 год.

МИ НИ МАЛ НА ПЛА ТА ИПРИ ДО НЕ СИ ЗАЗА ДОЛ ЖИ ТЕЛ НОСО ЦИ ЈАЛ НО ОСИ ГУ РУ ВА ЊЕ ЗА 2015 ГО ДИНА

Сог лас но член 2 од За ко нот за ми ни мал на пла та во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја ("Служ бен вес ник на РМ", број 11/12 и 30/14, во на та мош ни от текст: За ко нот), ми ни мал на та пла та е нај нис ки от ме се чен из нос на ос нов на пла та ко ја ра бо то да ва чот е дол жен да му ја ис пла ти на ра бот ни кот.

За ко нот од ре ду ва ми ни мал на та пла та да се ис пла-ќа на си те ра бот ни ци за ра бо та из врше на за:

• Пол но ра бот но време;• Испол нет нор ми ран учи нок;Ра бот ни ци те кои ра бо тат со скра те но ра бот но вре-

ме има ат пра во на сраз ме рен дел од ми ни мал на та пла та и тоа за вре ме то кое го по ми на ле на ра бота.

За ко нот предвидува ви си на та на ми ни мал на та нето пла та да го дос тиг не из носот од 10.080 де нари. Про це сот на зго ле му ва ње на ми ни мал на та пла та се сос тои во три го диш на ди на ми ка од нос но по ка чу ва ње кое за поч на да се ре а ли зи ра од јануари 2014 го ди на и ќе зав рши во јануари 2016 го ди на и тоа за си те ос-та на ти од де ли ос вен за од де ли те за про из вод ство на тек стил, об ле ка и кожа. Од де ли те за про из вод ство на тек стил, об ле ка и ко жа ќе ja до сти гнат по ста ве на та ди на ми ка во јануари 2018 го дина.

Од ред би те од За ко нот ја оп ре де лу ва ат ми ни мал-на та пла та на ни во на сто пан ство:

1. За си те ос та на ти ос вен за од де ли те за про из-вод ство на тек стил, об ле ка и кожа, ми ни мал на та пла та во не то из нос ќе изнесува:• Во 2015 го ди на ....................... 9.590 де нари;• Во 2016 го ди на ..................... 10.080 де нари;

2. Ми ни мал на та пла та во од де ли те про из вод ство на тек стил, про из вод ство на об ле ка и про из вод-ство на ко жа и слич ни про из во ди од ко жа во не то из нос ќе изнесува:• Во 2015 го ди на ...................... 8.050 де нари;• Во 2016 го ди на ...................... 9.000 де нари;

Плати и надоместоци

Информации

REPREZENT OKTOMVRI 10/2014 63

• Во 2017 го ди на ...................... 9.590 де нари;• Во 2018 го ди на .................... 10.080 де нари.

При до не си за за дол жи тел носо ци јал но оси гу ру ва ње за 2015 го дина

За ко нот за при до не си од за дол жи тел но со ци-јал но оси гу ру ва ње ("Служ бен вес ник на РМ", број 142/08...113/14, во на та мош ни от текст: За ко нот) ги пропишува стап ки те по кои ќе се пресме ту ва ат и пла-ќа ат при до не сите за исплата на плата.

Стапките кои ќе се применуваат од јануари 2015 година се:

Р. бр. Опис Стапка

1. При до не си за за дол жи тел но ПИО 17,6%2. При до не си за за дол жи тел но здрав стве но оси гу-

ру вање 7,3%3. До пол ни те лен при до нес за за дол жи тел но оси гу-

ру ва ње во слу чај на пов ре да и про фе си о нал но за бо лу вање 0,5%

4. При до нес за за дол жи тел но оси гу ру ва ње во слу чај на нев ра бо те ност (при до нес за вра бо ту вање) 1,2%

5. Вкуп нo при до неси 26,6%

На по мена: Ста пки те по кои се пресме ту ва ат и пла ќа ат при до не си те за 2015 го ди на се од не су ва ат на по след ни те од ред би од За ко нот кои до кра јот на го ди на та мож но е да прет рпат про ме ни за кои нав ре-ме но ќе би де те из вес тени. Ос но ви ца та за пресмет ка и пла ќа ње на при до не си за 2015 го ди на ќе би де об ја ве на во ја ну а ри во те ков на та го ди на спо ред по да то ци те на Држав ни от за вод на ста тис тика.

ЗА КОН ЗАРА БОТ НИ ТЕ ОД НО СИ

Со За ко нот за из ме ни и до пол ну ва ња на за ко нот за ра бот ни те од но си ("Служ бен вес ник на РМ", број 187/13) коj ста пи во си ла од 8 ја ну а ри 2014 го ди на во-ве ден е нов инс ти тут - неп ла те но ро ди тел ско от сус тво.

Ова от сус тво мо же да го ко рис тат ра бот нич ки те по зав ршу ва ње на от сус тво то од ра бо та по ра ди бре ме-ност, ра ѓа ње и ро ди тел ство. Неп ла те но ро ди тел ско от сус тво мо же да трае три ме се ци во пе ри о дот до нав ршу ва ње на три го диш на воз раст на де тето. Неп-ла те но ро ди тел ско от сус тво ра бот нич ка та мо же да го ко рис ти во нај мно гу три дела.

За вре ме на неп ла те но то от сус тво на ра бот нич ка та и ми ру ва ат пра ва та и об вр ски те од ра бот ни от од нос. Ако за вре ме на ко рис те ње на неп ла те но ро ди тел ско от сус тво ра бот нич ка та заб ре мени, таа не го гу би пра-во то на на до мес ток на пла та по ос нов на бре ме ност, ра ѓа ње и ро ди тел ство.

Ра бо то да ва чот на писме но ба ра ње на ра бот нич-ка та со Ре ше ние и доз во лу ва неп ла те но ро ди тел ско от сус тво во пе ри од кој го по ба ра ла ра бот нич ката. Во ре ше ни е то мо ра да стои на кој ден ра бот нич ка та тре ба да се ја ви на ра бота. Ова ре ше ние за ед но со ба ра ње то под не се но од ра бот нич ка та и Спи со кот за од ја ву ва ње на ра бот нич ка та се но си во Агенци ја та за вра бо ту ва ње на РМ. Ра бот нич ка та се од ја ву ва од АВРМ за оп ре де ле ни от пе риод, а ра бо то да ва чот не ма об врска за ис пла та на пла та и при до неси. По зав ршу-ва ње на неп ла те но ро ди тел ско от сус тво ра бот нич ка та се при ја ву ва во АВРМ без прет ход но об ја вен ог лас (ППР) со де нот наз на чен во ре ше ни е то ка ко ден на кој ра бот нич ка та тре ба да се ја ви на ра бота.

За овој пе ри од ра бот нич ка та има пре кин на ра-бот ни от од нос, но нема прекин на здравствено осигурување, истото се плаќа преку програми на Министерството за здравство.

За вре ме на ко рис те ње на неп ла те но ро ди тел ско от сус тво ра бот нич ка та не мо же да до бие от каз на до-го во рот за ра бо та за тоа што одоб ре но то неп ла те но ро ди тел ско от сус тво е не ос но ва на при чи на за от каз.

Работни односи

Content

64 REPREZENT OCTOBER 10/2014

accounting Jasmina Rafajlovska

value adJustment of tangibleand intangible assets and inventoRies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Jasmina Rafajlovskaassignation (RefeRRal) and taking oveR debt . . . . . . . . . . . . . 8

taxes

vera Rafajlovskainvestments by lessee in the leaseholdeR’s facility in aspect of vat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

olivera tasevskanovelty in the manneR of calculation and payment of vat in pRoceduRes of foRced payment, oR execution of movable and immovable pRopeRty . . . . . . . . . . 29

salaries and compensations

phd goran Rafajlovskicompensation of filed woRk costs (field allowance) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

business law

phd goran Rafajlovskicompensation of damage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

foreign currency operations

ivan stojanovnew quaRteRly RepoRt foR foReign investments qfi 22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

budgets and budget beneficiaries

branislav gulevRecoRding of pRocuRement of cuRRent assets thRough leasing and accounting foR liabilities of budget beneficiaRies and local goveRnment units . . . . . . . . . . 49

banks

aco dimitrovskiaccounting and RegulatoRy tReatment of assets that banks and saving banks undeRtake on basis of uncollected Receivables (ii paRt) . . . . . . . . . . . . . . 53

brief information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

accounting

value adjustment of tangible and intangible assets and inventoriesthe requirement for fair and objective presentation of financial statements sometimes results in the need for value adjustment of the assets in the balance, in terms of accounting records . the judgments for value adjustment of long-term tangible and intangible assets should be based on the principles of ias 36 - impairment of assets and section 27 of ifRs for smes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3assignation (referral) and taking over debtin accordance with the law on payment operations, account payments (compensation, assignation, cession, taking over debt) cannot be performed in case the participant’s account in the payment operation is blocked and shall apply from 31 december 2015 . . . . . . . . . . . . . . . . .8

taxesinvestments by lessee in leaseholder’s facility in aspect of vatinvestments made by the lessee in another facility were not precisely regulated by the law on vat . consequently, dilemmas arose in practice, particularly over the issue of the right on deduction of tax credit to the lessee . in order to normatively regulate this issue, law on amendments to the law on vat has been adopted . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13novelty in the manner of calculation and payment of vat in procedures of forced payment, or execution of movable and immovable propertythese amendments to the law on vat, beside the tax payer and tax debtor, introduce a third party who gets one part of the tax liabilities in respect of vat transferred to, and who would perform this on behalf of the debtor in the procedure in terms of vat, and on behalf of the seller of the property . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29