1

พฤติ�กรรมผู้บร�โภค Consumer Behaviorวิ�ชา 962 101 เศรษฐศาสติร�จุ�ลภาคเบ��องติน

2

ทฤษฎี#พฤติ�กรรมผู้บร�โภค ผู้บร�โภคจุะเล�อกบร�โภคท#%จุะท&าให้ได้ร+บควิามพ,ง

พอใจุสงส�ด้ ภายในงบประมาณท#%ม#อย0อย0างจุ&าก+ด้ การวิ�เคราะห้�พฤติ�กรรมผู้บร�โภค

ทฤษฎี#อรรถประโยชน� เสนควิามพอใจุเท0าก+น

3

ทฤษฎี#อรรถประโยชน� (Utility) ข้อสมมติ� : การติ+ด้ส�นใจุข้องผู้บร�โภคม#ล+กษณะ

ด้+งน#� เล�อกบร�โภคส�นคาเพ�%อให้เก�ด้ควิามพอใจุสงส�ด้ สามารถเปร#ยบเท#ยบควิามพอใจุระห้วิ0างการบร�โภค

ส�นคาประเภทติ0างๆได้ เช0น สามารถบอกได้วิ0าชอบเส��อผู้า 1 ติ+วิ มากกวิ0าห้น+งส�อ 2 เล0ม เป4นติน

ม#ควิามคงเสนคงวิาในการติ+ด้ส�นใจุ ค�อ ถาชอบมะม0วิงมากกวิ0าเงาะ ชอบเงาะมากกวิ0าท�เร#ยน ด้+งน+�นในการติ+ด้ส�นใจุเข้าจุะชอบมะม0วิงมากกวิ0าท�เร#ยน

4

ทฤษฎี#อรรถประโยชน� (ติ0อ) ข้อสมมติ�เก#%ยวิก+บการพ�จุารณาควิามพ,งพอใจุ

อรรถประโยชน�สามารถวิ+ด้เป4นติ+วิเลข้ได้ สามารถจุ+ด้ล&าด้+บ และเปร#ยบเท#ยบก+นได้

อรรถประโยชน�รวิม (Total Utility : TU) วิ+ด้จุากควิามพ,งพอใจุท#%ผู้บร�โภคได้ร+บจุากการบร�โภคส�นคาท+�งห้มด้

อรรถประโยชน�ห้น0วิยส�ด้ทาย (Marginal Utility : MU) เป4นอรรถประโยชน�ท#%เพ�%มข้,�นจุากการบร�โภคส�นคาเพ�%มข้,�นท#ละห้น0วิย ล+กษณะการเปล#%ยนแปลงสอด้คลองก+บ กฎีการ“ลด้นอยถอยลงข้องอรรถประโยชน�ห้น0วิยส�ด้ทาย ” (Law of diminishing marginal utility)

5

ทฤษฎี#อรรถประโยชน� (ติ0อ) แนวิค�ด้เก#%ยวิก+บอรรถประโยชน�

ควิามห้มายข้องอรรถประโยชน� ควิามห้มายข้องอรรถประโยชน�ท+�งห้มด้ (TU) และ

อรรถประโยชน�ห้น0วิยส�ด้ทาย (MU) ควิามส+มพ+นธ์�ระห้วิ0าง TU และ MU กฎีการลด้ลงข้องอรรถประโยชน�ห้น0วิยส�ด้ทาย

ด้�ลยภาพข้องผู้บร�โภค การใชทฤษฎี#อรรถประโยชน�ห้าเสนอ�ปสงค�

6

ควิามห้มายข้องอรรถประโยชน� (Utility) ควิามพอใจุท#%ผู้บร�โภคได้ร+บจุากการบร�โภคส�นคาห้ร�อบร�การ

ในข้ณะห้น,%งๆ อรรถประโยชน�แติกติ0างจุากค�ณประโยชน� เช0น บ�ห้ร#% ส�รา เป4น

ส�นคาท#%ไม0ม#ค�ณประโยชน�ติ0อร0างกาย แติ0สามารถก0อให้เก�ด้อรรถประโยชน�แก0ผู้บร�โภคบางคนได้

ส�นคาชน�ด้เด้#ยวิก+นอาจุให้อรรถประโยชน�ติ0อผู้บร�โภคไม0เท0าก+น ข้,�นอย0ก+บรสน�ยมผู้บร�โภค

ส�นคาชน�ด้เด้#ยวิก+นและผู้บร�โภคคนเด้#ยวิก+น ไม0จุ&าเป4นติองได้ร+บอรรถประโยชน�เท0าเด้�มติลอด้เวิลา เช0น ข้าวิ 1 จุาน ในข้ณะท#%ห้�วิมากๆ ย0อมให้อรรถประโยชน�มากกวิ0าติอนท#%อ�%มแลวิ

7

ควิามห้มายข้อง TU & MU TU ห้มายถ,ง อรรถประโยชน�รวิมท#%ผู้บร�โภคได้ร+บ

จุากการบร�โภคส�นคาและบร�การในแติ0ละห้น0วิย

MU ห้มายถ,ง อรรถประโยชน�ท#%ผู้บร�โภคได้ร+บเพ�%มข้,�นจุากการบร�โภคส�นคาและบร�การเพ�%มข้,�น 1 ห้น0วิย

8

ติ+วิอย0างแสด้ง TU & MU ข้องการบร�โภคเน��อย0างเกาห้ล#

Q TU MU

1 8 8

2 15 7

3 21 6

4 26 5

5 28 2

6 28 0

7 25 -3

9

ควิามส+มพ+นธ์�ระห้วิ0าง TU & MU กรณ#ร ค0า TU สามารถห้าค0า MU ได้จุาก

TU เพ�%มข้,�นท#ละห้น,%งห้น0วิยติ0อเน�%องก+น MUn = TUn – TUn-1

ติ+วิอย0างเช0น MU ห้น0วิยท#% 5 = TUห้น0วิยท#% 5 – TUห้น0วิยท#% 4

= 28 – 26

= 2 Util

10

ควิามส+มพ+นธ์�ระห้วิ0าง TU & MU กรณ#ร ค0า TU สามารถห้าค0า MU ได้จุาก

TU ไม0ได้เพ�%มข้,�นท#ละห้น0วิยติ0อเน�%องก+น MU = ΔTU

ΔQ ติ+วิอย0างเช0น

TU ห้น0วิยท#% 1 = 8 และ TU ห้น0วิยท#% 3 = 21 MU = (21 – 8)

(3 – 1)

= 13/2 = 6.5 Util MU ท#%ได้เป4นค0าเฉล#%ยข้อง MU ช0วิงห้น0วิยท#% 1 – ห้น0วิยท#% 3

11

ควิามส+มพ+นธ์�ระห้วิ0าง TU & MU (ติ0อ) กรณ#ร ค0า MU สามารถห้าค0า TU ได้จุาก

TUn = Σ MUi

ติ+วิอย0างเช0นTUห้น0วิยท#% 3 = MU1 + MU2 + MU3

= 8 + 7 + 6

= 21 Util

12

เส้�นอรรถประโยชน รวมและอรรถประโยชน ส้�วนเพิ่��ม

เส้�นอรรถประโยชน เส้�นอรรถประโยชน ส้�วนเพิ่��มส้�วนเพิ่��ม

UU

QQOO

MMUU

66

UU

QQOO

TTUU

66

เส้�นอรรถประโยชน เส้�นอรรถประโยชน ส้�วนรวมส้�วนรวม

13

ควิามส+มพ+นธ์�ระห้วิ0าง TU & MU (ติ0อ) เม�%อ TU เพ�%มข้,�น MU ม#ค0ามากกวิ0า 0 เม�%อ TU ม#ค0าสงท#%ส�ด้ MU ม#ค0าเท0าก+บ 0 เม�%อ TU ลด้ลง MU ม#ค0านอยกวิ0า 0

14

กฎีการลด้ลงข้องอรรถประโยชน�ห้น0วิยส�ด้ทาย(Law of Diminishing Marginal Utility)

เม�%อผู้บร�โภค บร�โภคส�นคาชน�ด้ใด้ชน�ด้ห้น,%งแติ0เพ#ยงชน�ด้เด้#ยวิเพ�%มข้,�นเร�%อยๆ อรรถประโยชน�ห้น0วิยส�ด้ทายจุะลด้ลงติามล&าด้+บจุนม#ค0าเป4นศนย� และติ�ด้ลบได้ในท#%ส�ด้

15

ด้�ลยภาพข้องผู้บร�โภค ห้มายถ,ง สถานการณ�ซึ่,%งผู้บร�โภคไม0ม#แนวิโนมท#%

จุะเปล#%ยนแปลงจุ&านวินการซึ่��อส�นคาและบร�การอ#กติ0อไป

จุ&านวินส�นคาและบร�การท#%ผู้บร�โภคท&าการบร�โภคอย0น+ �น ก0อให้เก�ด้ควิามพอใจุสงส�ด้แก0ผู้บร�โภค

แบ0งการพ�จุารณาออกเป4น 2 กรณ# ค�อ ซึ่��อส�นคาเพ#ยงชน�ด้เด้#ยวิ ซึ่��อส�นคามากกวิ0า 1 ชน�ด้

16

ด้�ลยภาพข้องผู้บร�โภค กรณ#ซึ่��อส�นคาเพ#ยงชน�ด้เด้#ยวิ ผู้บร�โภคติ+ด้ส�นใจุซึ่��อส�นคาแติ0ละห้น0วิย เม�%อ

อรรถประโยชน�ท#%ได้ร+บจุากส�นคามากกวิ0าอรรถประโยชน�ข้องเง�นท#%จุ0ายออกไป

ก&าห้นด้ให้ อรรถประโยชน�ข้องเง�น 1 บาท เท0าก+บ 1 ยท�ล สมติ&าราคาจุานละ 10 บาท

ได้ร+บอรรถประโยชน� 20 ยท�ล อรรถประโยชน�ท#%สญเส#ยไป 10 ยท�ล อรรถประโยชน�ส0วินเก�นผู้บร�โภค 10 ยท�ล

17

ด้�ลยภาพข้องผู้บร�โภค กรณ#ซึ่��อส�นคาเพ#ยงชน�ด้เด้#ยวิ (ติ0อ) การบร�โภคในแติ0ละห้น0วิยน+�น ผู้บร�โภคจุะเปร#ยบ

เท#ยบระห้วิ0างค0า MU และ P โด้ย ซึ่��อส�นคาท�กห้น0วิยท#%ม#ค0า MU > P ไม0ซึ่��อส�นคาห้น0วิยท#%ม#ค0า MU < P ผู้บร�โภคได้ร+บควิามพอใจุสงส�ด้ เม�%อซึ่��อส�นคาเพ�%มข้,�น

จุนถ,งห้น0วิยท#% MU เท0าก+บ P น+%นค�อ ด้�ลยภาพข้องผู้บร�โภคจุะอย0ท#%จุ�ด้

MU = P

18

ด้�ลยภาพข้องผู้บร�โภคในการซึ่��อข้นมจุ#บ

MU ลาด้ลงติามกฎีการลด้ลงข้องอรรถประโยชน�ห้น0วิยส�ด้ทาย

เง�น 1 บาท ม#ค0าเท0าก+บ 1 ยท�ล ท&าให้เสน MU และ D เป4นเสนเด้#ยวิก+น

Utility , P

Q

P = 3

30

MU = D

19

ด้�ลยภาพข้องผู้บร�โภคในการซึ่��อข้นมจุ#บ (ติ0อ)

ข้นมจุ#บ ราคาช��นละ 3 บาท ห้น0วิยท#% 1 : MU > P ห้น0วิยท#% 2 : MU > P ห้น0วิยท#% 3 : MU = P ห้น0วิยท#% 4 : MU < P

ผู้บร�โภคจุะซึ่��อข้นมจุ#บ จุ&านวิน 3 ช��น (MU = P)

ส0วินเก�นผู้บร�โภค เท0าก+บ ΔXEY

ถาซึ่��อข้นมจุ#บ 4 ช��น จุะท&าให้ TU ลด้ลง

Utility , P

Q

P = 3

3

E

X

Y

0

MU = D

21

20

ด้�ลยภาพข้องผู้บร�โภคในการซึ่��อข้นมจุ#บ (ติ0อ)

ถาราคาข้นมจุ#บ ลด้ลงเห้ล�อ 2 บาท ห้น0วิยท#% 1 – 3 : MU > P ห้น0วิยท#% 4 : MU = P

ผู้บร�โภคจุะซึ่��อข้นมจุ#บ ท+�งห้มด้ 4 ช��น

ส0วินเก�นผู้บร�โภค เพ�%มเป4น ΔXE1Y1

Utility , P

Q

P = 3

P = 2

3 4

E

E1

X

Y

Y1

0

MU = D

21

ด้�ลยภาพข้องผู้บร�โภค กรณ#ซึ่��อส�นคามากกวิ0า 1 ชน�ด้ ป:ญห้าข้องผู้บร�โภคค�อ ควิรจุ+ด้สรรงบประมาณท#%

ม#อย0อย0างจุ&าก+ด้น+�น ไปซึ่��อส�นคาชน�ด้ใด้บาง และจุ&านวินเท0าใด้ เพ�%อให้ได้ร+บอรรถประโยชน�รวิมสงส�ด้

แบ0งการพ�จุารณาออกเป4น ราคาส�นคาเท0าก+น ราคาส�นคาไม0เท0าก+น

22

กรณ#ราคาส�นคาเท0าก+น ผู้บร�โภคสามารถเปร#ยบเท#ยบอรรถประโยชน�ข้องส�นคาแติ0ละชน�ด้ได้เลย

ยกติ+วิอย0างเช0น เงาะ และ มะม0วิง ราคาก�โลกร+มละ 1 บาทเงาะ 1 ก�โลกร+ม ให้อรรถประโยชน� = 10 ยท�ลมะม0วิง 1 ก�โลกร+ม ให้อรรถประโยชน� = 24 ยท�ล

ด้+งน+�น ห้ากผู้บร�โภคม#เง�นเพ#ยง 1 บาท ผู้บร�โภคย0อมเล�อกซึ่��อมะม0วิง เน�%องจุากมะม0วิงให้อรรถประโยชน�สงกวิ0าเงาะ

23

กรณ#ราคาส�นคาเท0าก+น สมมติ�ม#เง�น 10 บาท

ผู้บร�โภคจุะเล�อกบร�โภคจุนถ,ง จุ�ด้ท#% MUเงาะ = MUมะม0วิง

ผู้บร�โภคจุะจุ0ายเง�นเพ�%อซึ่��อเงาะและมะม0วิง เพ�%อให้ตินได้ร+บอรรถประโยชน�สงส�ด้ โด้ย

จุ&านวินส�นคา

MUเงาะ MUมะม0วิง

1 10 24

2 8 20

3 7 18

4 6 16

5 5 12

6 4 6

ซึ่��อเงาะ 4 ก�โลกร+มซึ่��อมะม0วิง 6 ก�โลกร+ม

24

กรณ#ราคาส�นคาไม0เท0าก+น การพ�จุารณาติองปร+บให้ราคาส�นคาท�กชน�ด้

เท0าก+บ 1 เร#ยกค0าท#%ได้วิ0า อรรถประโยชน�ข้องเง�นห้น0วิยทาย

(marginal utility of expenditure : MUE) ท#%ใชซึ่��อส�นคา

MUEA = MUA

PA

25

กรณ#ราคาส�นคาไม0เท0าก+น (ติ0อ) ส�นคา A ราคาห้น0วิยละ PA ให้อรรถประโยชน� MUA ยท�ล

เง�นจุ&านวิน PA บาท ให้อรรถประโยชน�แก0ผู้บร�โภค MUA ยท�ลเง�นจุ&านวิน 1 บาท ให้อรรถประโยชน�แก0ผู้บร�โภค MUA ยท�ล

PA

ส�นคา B ราคาห้น0วิยละ PB ให้อรรถประโยชน� MUB ยท�ลเง�นจุ&านวิน PB บาท ให้อรรถประโยชน�แก0ผู้บร�โภค MUB ยท�ลเง�นจุ&านวิน 1 บาท ให้อรรถประโยชน�แก0ผู้บร�โภค MUB ยท�ล

PB

26

กรณ#ราคาส�นคาไม0เท0าก+น (ติ0อ) เม�%อปร+บราคาส�นคาท�กชน�ด้ให้เท0าก+บ 1 ห้ร�อปร+บให้

เป4นอรรถประโยชน�ข้องเง�นห้น0วิยทาย (marginal utility of expenditure : MUE) ท#%ใชซึ่��อส�นคาแลวิ

สามารถเปร#ยบเท#ยบระห้วิ0างส�นคา A และส�นคา B ได้วิ0าผู้บร�โภคควิรซึ่��อส�นคาชน�ด้ใด้ เป4นจุ&านวินเท0าใด้

ผู้บร�โภคจุะได้ร+บอรรถประโยชน�สงส�ด้เม�%อบร�โภค ณ จุ�ด้ท#%

MUA = MUB

PA PB

สมการด้�ลยภาพข้อง

ผู้บร�โภค

27

ติ+วิอย0างการพ�จุารณาผู้บร�โภคม#เง�นอย0 10 บาท ติองการซึ่��อเงาะและมะม0วิง

จำ��นวนส้�นค้��

เง�ะร�ค้�กิ�โลกิร�มละ 1 บ�ท

มะม�วงร�ค้�กิ�โลกิร�มละ 2 บ�ท

MUเงาะ MUเงาะPเงาะ

MUมะม0วิง

MUมะม0วิง

Pมะม0วิง1 10 10 24 12

2 8 8 20 10

3 7 7 18 9

4 6 6 16 8

5 5 5 12 6

6 4 4 6 3

28

ติ+วิอย0างการพ�จุารณาผู้บร�โภคม#เง�นอย0 10 บาท ติองการซึ่��อเงาะและมะม0วิง ผู้บร�โภคได้ร+บอรรถประโยชน�สงส�ด้เม�%อ MUA = MUB

PA PB

ม#ท+�งส��น 3 กรณ# โด้ยม#ส+ด้ส0วินการซึ่��อเงาะและมะม0วิง ด้+งน#� เงาะ 1 กก. และมะม0วิง 2 กก. TU = 10 + 44 = 54 ยท�ล เงาะ 2 กก. และมะม0วิง 4 กก. TU = 18 + 78 = 96 ยท�ล เงาะ 4 กก. และมะม0วิง 5 กก. TU = 31 + 90 = 121 ยท�ล

29

ติ+วิอย0างการพ�จุารณาผู้บร�โภคม#เง�นอย0 10 บาท ติองการซึ่��อเงาะและมะม0วิง ผู้บร�โภคจุะเล�อกบร�โภคเงาะ 2 กก. และมะม0วิง 4 กก.

เน�%องจุากข้อจุ&าก+ด้ข้องงบประมาณรายการซึ่��อ ราคา ห้มายเห้ติ�

เงาะ 1 กก. และมะม0วิง 2 กก.

1 + 4 = 5 บร�โภคเพ�%มจุะได้ TU เพ�%ม

เงาะ 2 กก. และมะม0วิง 4 กก.

2 + 8 = 10 ใชงบประมาณห้มด้พอด้#

เงาะ 4 กก. และมะม0วิง 5 กก.

4 +10 = 14 งบประมาณไม0เพ#ยงพอ

30

ด้�ลยภาพข้องผู้บร�โภค สามารถเปล#%ยนแปลงได้ เน�%องจุาก

งบประมาณข้องผู้บร�โภคเปล#%ยนแปลง (เพ�%ม-ลด้) ราคาส�นคาเปล#%ยนแปลง (เพ�%ม-ลด้)

31

การใชทฤษฎี#อรรถประโยชน�ห้าเสนอ�ปสงค� ผู้บร�โภคม#งบประมาณ 10 บาท ติองการซึ่��อส�นคา 2 ชน�ด้ ค�อ เงาะ ก+บมะม0วิง

ราคามะม0วิง

ปร�มาณซึ่��อมะม0วิง

ปร�มาณซึ่��อเงาะ

ห้มายเห้ติ�

1 6 4 Pมะม0วิง = 1 , Pเงาะ = 1

2 4 2 Pมะม0วิง = 2 , Pเงาะ = 1

32

การใชทฤษฎี#อรรถประโยชน�ห้าเสนอ�ปสงค� (ติ0อ)

P

Q0 4 6

1

2

D

Pมะม0วิง

Qมะม0วิง

1 6

2 4

33

ส0วินเก�นผู้บร�โภค ส0วินติ0างระห้วิ0างราคาส�นคาท#%ผู้บร�โภคจุ0ายจุร�งก+บ

ราคาส�นคาท#%ผู้บร�โภคย�นด้#ท#%จุะจุ0ายเพ�%อให้ได้ส�นคาน+�นมา

ส0วินเก�นผู้บร�โภคเก�ด้จุากการลด้ลงข้องอรรถประโยชน�ห้น0วิยส�ด้ทาย

Utility , P

QQ0

MU = D

P

34

ส0วินเก�นผู้บร�โภค (ติ0อ) ติ+วิอย0างเช0น ภายในวิ+นน#� ถาให้ชมห้น+งเร�%อง “superman returns”

ค�ณย�นด้#จุ0ายค0าชมเท0าไร สมมติ�ค0าชมรอบละ 50 บาท

จุ&านวินคร+�งท#%ชม จุ&านวินเง�นท#%ย�นด้#จุ0าย

ส0วินเก�นผู้บร�โภค

1 100 50

2 70 20

3 50 -

ไม0ชมอ#กติ0อไป - - ส0วินเก�นผู้บร�โภครวิม เท0าก+บ 70 บาท

35

ทฤษฎี#เสนควิามพอใจุเท0าก+น ควิามห้มายและล+กษณะข้องเสนควิามพอใจุเท0า

ก+น เสนงบประมาณและการเปล#%ยนแปลงข้องเสนงบ

ประมาณ ด้�ลยภาพข้องผู้บร�โภค ผู้ลข้องรายได้ ผู้ลข้องการใชแทนก+น และผู้ลข้อง

ราคา การใชทฤษฎี#เสนควิามพอใจุเท0าก+นห้าเสนอ�ปสงค�

36

ควิามห้มายข้องเสนควิามพอใจุเท0าก+น(Indifference Curve : IC)

ค�อ เสนท#%แสด้งส0วินประกอบข้องส�นคาสองชน�ด้ท#%ให้ควิามพอใจุเท0าก+น แก0ผู้บร�โภค ไม0วิ0าจุะเล�อกบร�โภค ณ ส0วินประกอบใด้ก;ติาม

จุ�ด้ A บร�โภคส�นคา X = 2 ห้น0วิย

บร�โภคส�นคา Y = 25 ห้น0วิย

จุ�ด้ B บร�โภคส�นคา X = 6 ห้น0วิย

บร�โภคส�นคา Y = 11 ห้น0วิย

การบร�โภคท+�งจุ�ด้ A และจุ�ด้ B ให้ควิามพอใจุเท0าก+น

IC

X

Y

0

25

11

2

A

6

B

37

ล+กษณะข้องเสนควิามพอใจุเท0าก+น เสน IC เป4นเสนลาด้ลงจุากซึ่ายไปข้วิา ม#ค0าควิามช+น

เป4นลบ แสด้งถ,งควิามสามารถในการทด้แทนก+นข้องส�นคา 2 ชน�ด้

เสน IC เป4นเสนโคงเวิาเข้าห้าจุ�ด้ก&าเน�ด้ แสด้งถ,งอ+ติราส�ด้ทายข้องการใชแทนก+นข้องส�นคาท+�งสองชน�ด้จุะลด้ลงติามล&าด้+บ

เสน IC จุะไม0ติ+ด้ก+น เสน IC ม#ได้ห้ลายเสนโด้ยเสนท#%อย0สงกวิ0าม#ควิามพ,ง

พอใจุมากกวิ0าเสนท#%อย0ติ&%ากวิ0า

38

อ+ติราส�ด้ทายข้องการใชแทนก+นข้องส�นคา

(Marginal Rate of Substitution : MRS)

MRS เท0าก+บค0าควิามช+นข้องเสน IC

MRSxy = ΔY

ΔX Slope ข้องเสน IC ม#ค0าเป4น

ลบเน�%องจุากงบประมาณม#จุ&าก+ด้ การบร�โภคส�นคา x เพ�%มข้,�น จุะติองลด้การบร�โภคส�นคา y ลง

IC

X

Y

15118

1 2 3 4

25 A

BC

D

39

อ+ติราส�ด้ทายข้องการใชแทนก+นข้องส�นคา (ติ0อ)

กฎีการลด้ลงข้องอ+ติราส�ด้ทายข้องการใชแทนก+น แสด้งโด้ย การใชส�นคา x เพ�%มข้,�นท#ละ 1 ห้น0วิย จุะท&าให้ผู้บร�โภคย�นด้#ท#%จุะสละการบร�โภคส�นคา y ลด้ลงเร�%อยๆ A – B = 10 B – C = 4 C – D = 3

IC

X

Y

15118

1 2 3 4

25 A

BC

D

40

เสน IC จุะไม0ติ+ด้ก+น ท�กจุ�ด้ท#%อย0บนเสน IC

เด้#ยวิก+น จุะได้ร+บควิามพ,งพอใจุเท0าก+น A = B A = C B > C เป4นไปไม0ได้IC

X

Y

IC1A

B

C

41

เสน IC ม#ได้ห้ลายเสน IC3 > IC2 > IC1

เราเร#ยกรปท#%แสด้งเสนควิามพอใจุเท0าก+นเสนติ0างๆ น#�วิ0า แผู้น“ควิามพอใจุเท0าก+น”

X

IC2

IC3

IC1

Y

42

ล+กษณะข้องเสน IC กรณ#อ�%นๆ

MRSxy คงท#% การใชส�นคา x แทน

ส�นคา y ได้ในส+ด้ส0วินท#%คงท#% ห้ร�อทด้แทนก+นได้สมบรณ�

X

Y

IC1IC2

43

ล+กษณะข้องเสน IC กรณ#อ�%นๆ (ติ0อ)

MRSxy = 0 ส�นคา x และส�นคา y

เป4นส�นคาท#%ติองใชร0วิมก+น

การจุะท&าให้เสน IC สงข้,�นติองเพ�%มการบร�โภคท+�งส�นคา x และส�นคา y พรอมก+น

X

Y

IC1

IC2

42

2

4

44

ล+กษณะข้องเสน IC กรณ#อ�%นๆ (ติ0อ)

ใชส�นคา x ในปร�มาณเท0าใด้ก;ติาม ก;จุะใชส�นคา y ในปร�มาณเท0าเด้�ม เช0น สมติ&าก+บถ+%วิฝั:กยาวิ

X

(ถ��วฝั!กิย�ว)

Y (ส้�มตำ��)

IC1

IC2

42

2

4

45

เสนงบประมาณ (Budget Line) ค�อ เสนท#%แสด้งส0วิน

ประกอบข้องส�นคาสองชน�ด้ท#%ผู้บร�โภคสามารถซึ่��อได้ด้วิยเง�นจุ&านวินเด้#ยวิก+น

ยกติ+วิอย0างเช0น ม#งบประมาณ 100 บาท ติองการซึ่��อส�นคา A & B โด้ยท#% PA = 10 บาท และ PB = 20 บาท

ส�นคา A ส�นคา B0 5

2 4

4 3

6 2

8 1

10 0

46

เสนงบประมาณ (ติ0อ) I = PX.X + PY.Y

Y = I PX . X

PY PY

Slope = PX

PY

X

Y

I/PX

I/PY

BL

47

การเปล#%ยนแปลงเสนงบประมาณ กิ�รเปล#�ยนแปลงของ

ร�ยได้�รายได้เพ�%มข้,�น

กิ�รเปล#�ยนแปลงของร�ค้�ส้�นค้��ราคาส�นคา x ลด้ลง

X

Y

BL1 BL2

X

Y

I/PX

I/PY

I/PX*

BL1

BL2

48

ด้�ลยภาพข้องผู้บร�โภค จุ�ด้ A : ได้ร+บควิามพอใจุเท0าก+บ IC1

จุ�ด้ B : ได้ร+บควิามพอใจุเท0าก+บ IC1

จุ�ด้ E : ได้ร+บควิามพอใจุเท0าก+บ IC2

จุ�ด้ C : ได้ร+บควิามพอใจุเท0าก+บ IC3

X

Y

I/PX

I/PY

E

IC2

IC3

IC1

A

B

YE

XE

C

ด้�ลยภาพข้องผู้บร�โภค ค�อ จุ�ด้ E ณ จุ�ด้ E :

ควิามช+นข้องเสน IC = ควิามช+นข้องเสน BL

MRSXY = PX

PY

49

ด้�ลยภาพข้อง Utility & IC อรรถประโยชน�

MUX = MUY ห้ร�อ PX = MUX

PX PY PY MUY

เสนควิามพอใจุเท0าก+น MRSxy = PX

PY

ด้+งน+�น MRSxy = PX = MUX

PY MUY

50

ผู้ลข้องรายได้ (Income Effect)

ด้�ลยภาพเด้�ม ณ จุ�ด้ E1

ซึ่��อส�นคา X = X1, Y = Y1

ติ0อมางบประมาณเพ�%มข้,�น (ราคาเท0าเด้�ม) เสนงบประมาณเปล#%ยนจุาก BL1 เป4น BL2

ด้�ลยภาพให้ม0 ณ จุ�ด้ E2

ซึ่��อส�นคา X = X2, Y = Y2

เราเร#ยกส0วินติ0างข้องปร�มาณซึ่��อส�นคาท#%เปล#%ยนแปลงไปน#�วิ0า ผู้ล“ข้องรายได้”

X

Y

BL1 BL2

IC1

IC2E1

E2

Y1

Y2

0 X1 X2

51

ผู้ลข้องรายได้ (ติ0อ)

เม�%อรายได้สงข้,�น ผู้ลข้องรายได้ท&าให้ผู้บร�โภคซึ่��อส�นคา X และส�นคา Y เพ�%มข้,�น

แสด้งวิ0าส�นคา X และส�นคา Y เป4นส�นคาปกติ�

X

Y

BL1 BL2

IC1

IC2E1

E2

Y1

Y2

0 X1 X2

52

ผู้ลข้องรายได้ (ติ0อ)

เม�%อรายได้สงข้,�น ผู้ลข้องรายได้ท&าให้ผู้บร�โภคซึ่��อส�นคา X เพ�%มข้,�น แติ0ซึ่��อส�นคา Y ลด้ลง

แสด้งวิ0าส�นคา X เป4นส�นคาปกติ� และส�นคา Y เป4นส�นคาด้อย

X

Y

BL1

BL2

IC1

IC2

E1

E2Y2

Y1

0 X1 X2

53

เสนการบร�โภคติามรายได้(Income Consumption Curve : ICC)

เป4นเสนท#%ลากเช�%อมจุ�ด้ด้�ลยภาพข้องการบร�โภค อ+นเน�%องมาจุากการเปล#%ยนแปลงข้องรายได้ข้องผู้บร�โภค

กรณ#ส�นคา X และส�นคา Y เป4นส�นคาปกติ�

X

Y

IC2

IC3

IC1

ICC

54

เสนการบร�โภคติามรายได้ (ติ0อ) กรณ#ส�นคา X เป4นส�นคาด้อย

และส�นคา Y เป4นส�นคาปกติ�

X

Y

IC1

IC20

ICC

กรณ#ส�นคา X เป4นส�นคาปกติ�และส�นคา Y เป4นส�นคาด้อย

X

Y

IC1

IC2

0

ICC

55

ผู้ลข้องการใชแทนก+น (Substitute Effect)

การยายระด้+บการบร�โภคส�นคา X และ Y จุากจุ�ด้ A ไปจุ�ด้ B ท&าให้ผู้บร�โภคลด้การบร�โภคส�นคา Y ลงเท0าก+บ 10 ห้น0วิย และเพ�%มการบร�โภคส�นคา X เท0าก+บ 4 ห้น0วิย

ผู้บร�โภคใชส�นคา X จุ&านวิน 4 ห้น0วิย เพ�%อทด้แทนส�นคา Y จุ&านวิน 10 ห้น0วิยท#%ลด้ลง

เราเร#ยกผู้ลข้องการเปล#%ยนแปลงปร�มาณการซึ่��อส�นคาวิ0า ผู้ลข้องการใชแทน“ก+น”

IC

X

Y

0

25

11

2

A

6

B

56

ผู้ลข้องราคา (Price Effect) ด้�ลยภาพเด้�ม ณ จุ�ด้ E1 ซึ่��อส�นคา X

= X1

ติ0อมาราคาส�นคา X ลด้ลง ท&าให้เสนงบประมาณเปล#%ยนจุาก BL1 เป4น BL2

ด้�ลยภาพให้ม0 ณ จุ�ด้ E2 ซึ่��อส�นคา X = X2

เราเร#ยกผู้ลข้องการเปล#%ยนแปลงปร�มาณการซึ่��อส�นคา X จุ&านวิน X1X2 น#�วิ0า ผู้ลข้องราคา“ ”

X

Y

BL1 BL2

IC1

IC2

E1 E2

0 X1 X2

57

เสนการบร�โภคติามราคา (Price-Consumption Curve : PCC)

เป4นเสนท#%ลากเช�%อมจุ�ด้ด้�ลยภาพข้องการบร�โภค อ+นเน�%องมาจุากการเปล#%ยนแปลงข้องราคาส�นคา

X

Y

BL1 BL2

IC1

IC2

E1 E2

0 X1 X2

PCC

58

ผู้ลข้องรายได้ ผู้ลข้องการใชแทนก+น และผู้ลข้องราคา ผู้ลข้องราคา กรณ#ส�นคา X ราคาลด้ลง ม#ผู้ลมาจุาก

ผู้บร�โภคซึ่��อส�นคา X มากข้,�น เพ�%อน&าไปใชแทนส�นคา Y รายได้ท#%เป4นติ+วิเง�นคงท#% แติ0รายได้ท#%แทจุร�งเพ�%มข้,�น

เน�%องจุากเง�นจุ&านวินเท0าเด้�มซึ่��อส�นคาได้มากข้,�น ผู้ลข้องราคา = ผู้ลข้องรายได้ + ผู้ลข้องการใช

แทนก+นPE = IE + SE

59

ท�ศทางการเปล#%ยนแปลง เม�%อราคาส�นคาเปล#%ยนแปลงไป ผู้ลข้องการใชแทนก+น : ปร�มาณเสนอซึ่��อ

เปล#%ยนแปลงในท�ศทางติรงก+นข้ามก+บการเปล#%ยนแปลงข้องราคา

ผู้ลข้องรายได้ : ส�นคาปกติ� ปร�มาณเสนอซึ่��อเปล#%ยนแปลงในท�ศทาง

เด้#ยวิก+นก+บการเปล#%ยนแปลงข้องราคา ส�นคาด้อย ปร�มาณเสนอซึ่��อเปล#%ยนแปลงในท�ศทาง

ติรงก+นข้ามก+บการเปล#%ยนแปลงข้องราคา

60

กรณ#ข้องส�นคาปกติ� ด้�ลยภาพเด้�ม ณ จุ�ด้ E1 ซึ่��อส�นคา X

= X1 (เสนงบประมาณ M1N1) เม�%อราคาส�นคา X ลด้ลง เสนงบ

ประมาณเปล#%ยนจุากเสน M1N1 เป4น M1N3

ด้�ลยภาพให้ม0 ณ จุ�ด้ E3 ซึ่��อส�นคา X = X3 ห้ร�อซึ่��อเพ�%มจุากเด้�ม (E1) เท0าก+บ X1X3 ห้น0วิย

ปร�มาณการซึ่��อท#%เพ�%มข้,�น X1X3 ค�อผู้ลข้องราคา ซึ่,%งประกอบด้วิยผู้ลข้องรายได้ และผู้ลข้องการใชแทนก+น

X

Y

IC1

IC2

E1 E3

0 X1 X3 N3N1

M1

61

กรณ#ข้องส�นคาปกติ� (ติ0อ) เสนงบประมาณ M2N2 เป4นเสนท#%

แสด้งผู้ลข้องรายได้ รายได้ลด้ลงจุาก M1N3 เป4น

M2N2

ด้�ลยภาพให้ม0 ณ จุ�ด้ E2 ซึ่��อส�นคา x = X2 ห้ร�อซึ่��อลด้ลงจุากเด้�ม (E3) เท0าก+บ X3X2 ห้น0วิย

PE = IE + SE

X1X3 = X2X3 + SE

SE = X1X2

X

Y

N2

IC1

IC2

E1 E3

0 X1 X3

E2

N3N1X2

M1

M2

62

กรณ#ข้องส�นคาปกติ� (ติ0อ) กระบวินการปร+บติ+วิ เม�%อราคาส�นคา X ลด้ลง

E1-E2 : ซึ่��อส�นคา x เพ�%มข้,�นจุ&านวิน X1X2 เพ�%อน&าไปใชแทนส�นคา Y

E2-E3 : เน�%องจุากรายได้ท#%แทจุร�งเพ�%มข้,�น ผู้ลข้องราคา = ผู้ลข้องรายได้ + ผู้ลข้องการใชแทนก+น

X1X3 = X2X3 + X1X2

ผู้ลข้องรายได้ และผู้ลข้องการใชแทนก+นท&าให้ปร�มารเสนอซึ่��อส�นคา X เพ�%มข้,�น

63

กรณ#ส�นคาด้อย PE = IE + SE

X1X3 = -X2X3 + X1X2

ผู้ลข้องรายได้ ท&าให้ปร�มาณเสนอซึ่��อลด้ลง แติ0ผู้ลข้องการใชแทนก+น ท&าให้ปร�มาณเสนอซึ่��อเพ�%มข้,�น

ผู้ลข้องการใชแทนก+นมากกวิ0าผู้ลข้องรายได้

X

Y

N2

IC1

IC2

E1

E3

0 X1 X2

E2

N3N1X3

M1

M2

64

กรณ#ส�นคาด้อย (ติ0อ) PE = IE + SE

-X1X3 = -X2X3 + X1X2

ผู้ลข้องรายได้ ท&าให้ปร�มาณเสนอซึ่��อลด้ลง แติ0ผู้ลข้องการใชแทนก+น ท&าให้ปร�มาณเสนอซึ่��อเพ�%มข้,�น

ผู้ลข้องรายได้มากกวิ0าผู้ลข้องการใชแทนก+น

ส�นคาประเภทน#� เร#ยกวิ0า Giffen Goods : ควิามส+มพ+นธ์�ข้องราคาส�นคาก+บปร�มาณเสนอซึ่��อจุะม#ท�ศทางเด้#ยวิก+น

X

Y

N2

IC1

IC2

E1

E3

0 X3 X2

E2

N3N1X1

M1

M2

65

การใชทฤษฎี#เสนควิามพอใจุเท0าก+นห้าเสนอ�ปสงค�

BL1 - BL2 - BL3 เก�ด้จุากราคาส�นคา x ลด้ลง จุาก 3, 2 และ 1บาท ติามล&าด้+บ

ผู้ลข้องราคา ก0อให้เก�ด้การเปล#%ยนแปลงด้�ลยภาพ จุาก E1 – E2 – E3

สรางควิามส+มพ+นธ์�ระห้วิ0างราคาส�นคา X ก+บปร�มาณเสนอซึ่��อ จุะได้เสนอ�ปสงค�ติ0อราคา

X

Y

BL1

10

X

2

1 D

BL2 BL3

E1 E2 E3

5 10 15

3