1 Lao TBM6 final layout.pdf 11 Lao TBM6 final layout.pdf 1 7/31/2015 9:06:56 AM7/31/2015 9:06:56 AMສ.ວ

.ສ ສະ

ຫງວນ

ລຂະສ

ດ

������

����� � ��� ���� ��������� 6

����������: ������ ����� �, .�. � ���� ! "�� �, .�. ���� ����� ��, .�. ������� ����� ��� �, .�. �#������ ! "���� ��, .�.

����������: ��. �#������ ������ ��, .�. ��������#��� $%��: ��������� %������&�, '������(�� �)���*� ���()� �'� � � �&���� ��, �.� �#�� � �)�����% � ��� ��� �����, �. �#������ �)���"�! "��� �� "��� �������, �. (� $���� �)����� ����

����()���+�����: �#������ ! "���� ��, .�.

������������� �� ���

�-�� �! ���!����������������� 2015

1 Lao TBM6 final layout.pdf 21 Lao TBM6 final layout.pdf 2 7/31/2015 9:08:31 AM7/31/2015 9:08:31 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 31 Lao TBM6 final layout.pdf 3 7/31/2015 9:08:31 AM7/31/2015 9:08:31 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

ຄຄານາ

ປມແບບຮຽນພາສາລາວຊ ນມດທະຍມສກສາປທ 6 ນ ໄດຮບການຮຽບຮຽງຂນຕາມຫກສດ ໃໝ ເຊ ງກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາໄດຮບຮອງ ແລະ ອະນຍາດນາໃຊ. ການຄ ນຄວາ ແລະ ຮຽບຮຽງປມແບບຮຽນພາສາລາວ ຊ ນມດທະຍມສກສາເຫມນ, ຄະນະຮຽບຮຽງໄດອງໃສເອກະສານທງພາຍໃນ ແລະ ຕາງປະເທດ ໂດຍໄດຮບການຮວມມຈາກວຊາການຫາຍພາກສວນເຊນ: ກມກອງຕາງໆ ແລະ ນກວຊາການຈານວນໜງ. ໂຄງສາງແບບຮຽນພາສາລາວຊ ນມດທະຍມປທ 6 ນປະກອບດວຍ 5 ພາກຄ: ພາກທ I

ການອານ, ພາກທ II ການຂຽນ, ພາກທ III ການຟງ-ເວາ, ພາກທ IV ຫກພາສາລາວ ຫ ໄວຍາກອນ, ພາກທ V ຫກການແຕງກອນລາວ ແລະ ອກສອນທາ. ຫງຈາກໄດຮຽນຕາມຫກສດ ຫ ເນອໃນທບນຈໃນປມແບບຮຽນພາສາລາວຊ ນມດທະຍມປທ 6 ນແລວ ນກຮຽນຈະໄດຮບຮແຕລະທກສະພນຖານຄ: ການອານ: ນກຮຽນຈະມຄວາມສາມາດຕຄວາມໝາຍຈາກບດທອານໄດ, ພຈາລະນາເນອໃນ ແລະ ວເຄາະຄນຄາຂອງບດຕາງໆໄດ. ການຂຽນ ຫດແຕງ: ນກຮຽນຈະມຄວາມຮ, ຄວາມສາມາດໃນການຂຽນບດອະທບາຍ, ບດ

ພສດ, ບດວຈານ ທງມຄວາມຮກຽວກບບດລະຄອນ, ບດເລອງສ ນ ແລະ ນະວະນຍາຍ. ການຟງ-ເວາ: ມຈະລຍະທາ ແລະ ຄນນະທາໃນການເວາ, ສລະປະທດໃນການເວາ. ຫກພາສາລາວ ຫ ໄວຍາກອນລາວ: ນກຮຽນຈະຮຄວາມໝາຍ ແລະ ການພວພນທາງດານ ຄາສບຕາງໆ; ອະທບາຍຫກການໃນການແປງອກສອນ ແລະ ແປງຄາ, ຮຊະນດຂອງຄາເຊນ: ຄາເຄາ, ຄາປະສມ, ຄາສະໝາດ ແລະ ຄາສນທ; ບອກຄວາມໝາຍ ແລະ ຊ ຂອງກາລະ;ຈາແນກຄວາມແຕກຕາງລະຫວາງຄາລາຊາສບ ແລະ ຄາເວາທາມະດາໃນບດວນນະຄະດ. ຫກການແຕງກອນລາວ ແລະ ອກສອນທາ ໃຫນກຮຽນຮຫກການແຕງກອນອານ ແລະ ສາມາດອານ ແລະ ຂຽນອກສອນທາເປນປະໂຫຍກ. ຄະນະຮຽບຮຽງປມແບບຮຽນພາສາລາວຂອງສະຖາບນຄ ນຄວາວທະຍາສາດການສກສາ ຫວງຢາງຍ ງວາ ເນອໃນທປບປງ ແລະ ຮຽບຮຽງໄວໃນແບບຮຽນພາສາລາວເຫມນຈະເປນປະໂຫຍດໃຫແກການສກສາຮ າຮຽນ, ຖາວາຍງມບອນໃດບຖກຕອງຊດເຈນຂໃຫທານສ ງຂຄດເຫນ ແລະ ຄາຕຊມໄປຍງສະຖາບນຄ ນຄວາວທະຍາສາດການສກສາ ເພອຈະໄດນາໄປພຈາລະນາປບປງໃຫດຂນໃນການຈດພມຄ ງຕໄປ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 41 Lao TBM6 final layout.pdf 4 7/31/2015 9:08:31 AM7/31/2015 9:08:31 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

ສສາລະບານ ໜາ

ພາກທ I ການອານ.............................................................................................. 1ບດທ 1 ການອານຕຄວາມໝາຍ…………………………………………………….... 1ບດທ 2 ການອານວເຄະວຈານຢາງມ ວຈາລະນະຍານ………………………………… 9ພາກທ II ການຂຽນ………………………………………………………………….16ບດທ 3 ການຂຽນບດອະທບາຍ……………………………………………………… 16 ບດທ 4 ບດພສດ……………………………………………………………….….. 26 ບດທ 5 ບດວຈານ…………………………………………………………………... 32 ບດທ 6 ການຂຽນບດລະຄອນ……………….……………………………………... 39 ບດທ 7 ການຂຽນເລອງສ ນ…………………………….…………………………... 47 ບດທ 8 ການຂຽນນທານ………….…………………………………………….….. 58 ບດທ 9 ນະວະນຍາຍ........................................................................................ 64 ພາກທ III ການຟງ ແລະ ການເວາ.................................................................... 73ບດທ 10 ຈະລຍະທາ ແລະ ຄນນະທາໃນການເວາ................................................ 73 ບດທ 11 ວາທະສນ………………………………………………………………... 82 ບດທ 12 ການສາພາດ……………………………………………………………… 90 ພາກທ IV ຫກພາສາລາວ.................................................................................. 94ບດທ 13 ການສກສາຄາສບ (ຕ)......................................................................... 94 ບດທ 14 ການແປງອກສອນ ແລະ ແປງຄາ…………………………………………. 99ບດທ 15 ການສາງຄາໃນພາສາລາວ……………………………………………..... 106ບດທ 16 ຊະນດຂອງຄາ…………………………………………………….......... 110ບດທ 17 ກາລະໃນພາສາລາວ.......................................................................... 121 ບດທ 18 ຄາລາຊາສບ…………………………………………………………….. 128

ພາກທ v ຫກການແຕງກອນລາວ ແລະ ອກສອນທາ............................................ 137ບດທ 19 ຫກການແຕງກອນ ……………………………………………………… 137ບດທ 20 ອກສອນທາ……………………………………………………………… 146

1 Lao TBM6 final layout.pdf 51 Lao TBM6 final layout.pdf 5 7/31/2015 9:08:35 AM7/31/2015 9:08:35 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

1

ພພາກທ I ການອານ ບດທ 1 ການອານຕຄວາມໝາຍ

ການສ ສານໃນຊວດປະຈາວນຂອງຄນເຮາ ບາງຄ ງຈະບບອກກນກງໆຈະເວາແບບອອມໆ

ເພອໃຫຟງຄດເອາເອງ. ການທຜຟງຄດໄດນ ນຈະຕອງໄດເຝກຝນປະສມກບປະສບການໂດຍກງ ທໄດຟງຈະເຮດໃຫເຂາໃຈໄດຊດເຈນຍ ງຂນ. ຖາເວາກງໆ ຫ ເວາແບບອອມໆອອກມາ ຜເວາມເຈຕະນາຢາງໃດເຊນ: ເມ ອມຜໜງເວາວາ ""ຂອຍເກ ງທສດ" ຜຟງຕອງຄດວາເກ ງແທ ຫ ບຍ ງປະກອບກບພາສາເວາໂຍກ ຫ ສໜາທາທາງກຈະເຫນໄດວາໃນຄວາມຮສກຂອງຜເວາແມນວາບເກງແທແຕເວາອວດໄປຊ ໆ. 1. ຄວາມໝາຍການອານຕຄວາມໝາຍ

ການອານຕຄວາມ ໝາຍເຖງການອານ ແລະ ການພຈາລະນາຄວາມໝາຍກງ ແລະ ຄວາມໝາຍອອມທປາກດຢໃນເນອໃນຕາງໆ ແລວສາມາດອະທບາຍຄວາມໝາຍ ແລະ ຈດ ມງໝາຍຂອງຜສ ງສານໄດ.

ການອານຕຄວາມໝາຍ ເປນການທດສອບຄວາມເຂາໃຈ, ຄວາມຮ, ຄວາມຄດຈາກ ການອານ ໂດຍພຈາລະນາແງມມຕາງໆເຊ ອມໂຍງໄປສເລອງລາວທກຽວຂອງຕາມໄວ ແລະ ປະສບການຂອງຜຮບສານ. ການຕຄວາມໝາຍຂອງແຕລະບກຄນຈ ງແຕກຕາງກນ ແລະ ຄນໆດຽວກນການຕຄວາມໝາຍໃນເລອງທໄດອານໃນໄວເດກ ແລະ ເມ ອມໄວອາຍສງຂນ.ປະສບການຫາຍຂນກຍອມແຕກຕາງກນ. 2. ປະເພດຂອງການອານຕຄວາມໝາຍ

ການອານແບບນ ແມນປະເພດການອານໃນໃຈຢາງໜງ ເຊ ງຜທອານແລວສາມາດ ບອກໄດວາ ຂຄວາມທອານນ ນຄວາມໝາຍທແທຈງແມນອນໃດ. ພະຍາຍາມຊອກຫາຄວາມ ໝາຍທແທຈງທຊອນແຝງຢໃນຂຄວາມນ ນ ໂດຍສງເກດຮບແບບການປຽບທຽບ, ເຈຕະນາເຊ ງອາດຈະປະຕບດດ ງນ:

1 Lao TBM6 final layout.pdf 61 Lao TBM6 final layout.pdf 6 7/31/2015 9:08:35 AM7/31/2015 9:08:35 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

2

- ອານໃຫຄກ, ຈບປະເດນສາຄນຂອງຂຄວາມນ ນໃຫໄດ. - ໃນເວລາອານພະຍາຍາມຄດຫາເຫດຜນ ແລະ ພຈາລະນາຢາງຖຖວນແລວນາ

ມາປະກອບເຂາກບຄວາມຄດຂອງຕນເອງວາ ຂຄວາມນ ນໝາຍເຖງອນໃດ. - ພະຍາຍາມສາງຄວາມເຂາໃຈກບຖອຍຄາ ຫ ປະໂຫຍກທເຫນວາສາຄນ. - ຮຽບຮຽງເປນຖອຍຄາທຕຄວາມອອກມານ ນໃຫເປນຖອຍຄາຂອງຕນເອງ ໂດຍຈະຕອງ

ໃຫມຄວາມຊດເຈນ; ຫາກເປນບດຮອຍກອງຈະຕອງປຽນມາເປນຄາຮອຍແກວ.

33. ຫກການອານຕຄວາມ ການອານຕຄວາມໃຫມປະສດທພາບນ ນຄວນປະຕບດດ ງຕໄປນ:

- ອານເລອງໃຫລະອຽດສະຫບເລອງທອານ ດວຍຖອຍຄາສານວນຕາມຄວາມເຂາໃຈ ຂອງຕນເອງ.

- ຈບຈດສາຄນ, ປະເດນຄວາມຄດຂອງຜຂຽນໃຫໄດ. - ພຈາລະນາເຫດຜນ, ເຊ ອມໂຍງກບພນຖານຄວາມຮ ແລະ ປະສບການຂອງຜຮບສານ. - ທາຄວາມເຂາໃຈຄາສບ, ສານວນ, ຄາສາຄນ ແລະ ບລບດທແວດລອມ. - ການຕຄວາມບໃຊການວຈານ ດ ງນ ນ, ຕອງຕດຄວາມບດ, ບມກອອກໃຫໝດບອກ

ແຕພຽງວາຜສ ງສານຕອງການສ ຫຍງ, ໝາຍຄວາມວາແນວໃດ, ມຈດປະສງ ແລະ ເຈຕະນາໃນການສ ສານຢາງໃດ ໂດຍສະເພາະຈບໃຈຄວາມສາຄນ ຫ ປະເດນສາຄນ ມາອະທບາຍໃໝດວຍສານວນຕນເອງ ເປນສບພະນາມບອກບລດທ 3 ແລວອະທ ບາຍໃຫຜອ ນເຂາໃຈ.

ຕຕວຢາງ 1: "ກວາງກນໝາກຂາມປອມ ໄປຄາກ ນລະມ ງ ລະມ ງຂບໄດ ສາມມກະຕາຍຕາຍ ກະຕາຍຕາຍແລວ ເຫງນອ ມພດເນານາ" ສພາສດບດນ ອາໄສສາຍກຽວພນລະຫວາງສດທງສ ຄ: ກວາງ, ລະມ ງ, ກະຕາຍ ແລະ ເຫງນອ ມ ເຊ ງເຫນວາ ລະມ ງ, ກະຕາຍ, ເຫງນອ ມລວນແຕໄດຮບຜນສະທອນຈາກກວາງ ຕວດຽວສະຫບຄວາມໝາຍຂອງຄາສພາສດນຄ ຄນຜໜງສາງບນຫາ ແຕຜໄດຮບເຄາະພດ ແມນອກຜໜງທມກາລງນອຍກວາ ແລະ ຜທມອານາດນອຍເທາໃດກຍ ງໄດຮບເຄາະໜກ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 71 Lao TBM6 final layout.pdf 7 7/31/2015 9:08:35 AM7/31/2015 9:08:35 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

3

ໜວງ. ສາມາດຕຄວາມໝາຍອອກມາວາ ຜທເຮດ ແລະ ໄດປະໂຫຍດແມນເຈານາຍຜມອານາດ, ສວນຄວາມເດອດຮອນ ແລະ ເຄາະຮາຍແມນຕກໄປໃສຜນອຍດວຍອານາດ ແລະ ຄວາມເຈບ ຄວາມຕາຍ ກແມນຜນອຍດວຍອານາດເປນຜໄດຮບ. ຖອຍຄານຢາກວຈານຄວາມບຍດຕທາໃນສງຄມ ເຊ ງແມນພວກເຈານາຍຜມອານາດສວຍໂອກາດສລາດບງຫວງ, ລກໂລບໂລພາ ສາງບນຫາໃຫສງຄມຢາງຕເນອງກນ. ຕວຢາງ 2: "ຕກຂ ນໄດຕໂຕນ ຕກໂພນຕລ ມ" ໃນຕອນນ "ຕໂຕນ, ຕລ ມ" ແມນການແກເກບແມນເຈຕະນາ, ຕຄວາມໝາຍວາ ເມ ອມກລະນຈນຕາແຈ ແລວຄນເຮາມກຊອກວທກະທາສ ງໃດສ ງໜງລງໄປ ເພອແກຕວໃຫຫວດຈາກການເສຍໜາ ຫ ເສຍປຽບ. ຕວຢາງ 3: "ຊາງສານ, ງເຫາ, ຂາເກ າ, ເມຍຮກ ຢາວາງໃຈ" ຕຄວາມໝາຍວາ ບຄວນເຊ ອ ແລະ ໄວວາງໃຈໃນສ ຢາງຄ: ຊາງສານ, ງເຫາ, ຂາເກ າ, ເມຍຮກເພາະອາດຈະເກດໄພແກຕນເອງ. ສາມາດຕຄວາມໝາຍໄດດ ງນ:

1) ຢາໄວວາງໃຈຊາງສານ ເພາະເປນສດໃຫຍອນຕະລາຍ, ມນບມສະຕປນຍາທບທວນ ຊ ວດຄຄນ; ຍາມໃຈຮາຍມນອາດບາຂນມາຍາມໃດກໄດບແນນອນ ເຖງຕອນນ ນແມນ ແຕເຈາຂອງມນກອາດຂາໄດ.

2) ງເຫາກເຊນດຽວກນມນເປນສດມພດມນບຮບາບບນຄນໂທດບຄວນຈະໄວໃຈບດ ງນ ນ ຈະເປນເໝອນນທານພນາກບງເຫາ ພວກເຮາຈະໄປທວງເອາບນຄນນາສດບໄດ.

3) ຂາເກ າກບຄວນໄວໃຈ ເພາະເຄຍເປນທາດເປນຂອຍເຮາມາກອນແລວອາດຈະມແນວຄດ ອາຄາດບາດໝາງນາມາແກແຄນ ຫ ທາຮາຍກໄດ.

4) ເມຍຮກກບຄວນເຊ ອ ແລະ ໄວໃຈເຊນກນ, ໃນຂນບຮານອາດຈະແລເຫນວາແມຍງ ເປນຜມອາລມຈດສງ ແລະ ມຄວາມຮກເປນຫກ ພອມກນນ ນກມຄວາມຄອນແຄນງາຍ ບມຫກໝ ນ, ຮກສາຄວາມລບບເປນ ແລະ ມຈດໃຈເອນອຽງ (ສ ງນເປນພຽງທດສະນະ ຂອງຄາສພາສດນແຕບໝາຍຄວາມວາແມຍງທກຄນຈະເປນແນວນ ນໝດ)

1 Lao TBM6 final layout.pdf 81 Lao TBM6 final layout.pdf 8 7/31/2015 9:08:35 AM7/31/2015 9:08:35 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

4

ຕວຢາງ 4: "ຄດໃຫເຖງຖອງພນ ສະເໝບວຍມຍ ງ ໃຈໃຫອອນສ ງຝາຍ ຫາຍລຍດຍາວ

ອນໜງໃຈໃຫໃສສະເໝນ າ ອາໂນມມາວງໃຫຍ ຢາໄດເປນດ ງໝ ໝອງມ ວທ ວຄງ"

ເວາເຖງຄນເຮາກອນຈະເຮດຫຍງຕອງຄ ນຄດໃຫຮອບຄອບ, ສະຫຽວສະຫາດເລກເຊ ງເຖງຮາກເຖງແກນຂອງບນຫາ ພອມນ ນກມສະຕປນຍາຮອບດານ ແລະ ມຈດໃຈປອດໃສ ຂາວສະອາດ ມນ າໃຈກວາງຂວາງທດນ ນແມນປະກອບດວຍການຄດໃຫເລກເຊ ງເຖງຖອງປຽບດ ງຮາກບວທຢ ງລງພນນ າ, ຈດໃຈໃຫອອນໂຍນ, ອອນໄຫວ ສາມາດປບຕວໃຫມຄວາມອດທນ ແລະ ບເອາຕວໄປເກອກກ ວກບຄວາມຊ ວຮາຍທງຫາຍ. ຕວຢາງ 5: "ເສອຕາຍເພາະກວາງ ຊາງຕາຍເພາະງາ ພະຍາຕາຍຍອນລາຊະສມບດ" ເວາເຖງ ທກສ ງທກຢາງລວນແຕສ ງຜນສະທອນເຖງຕວຂອງມນເອງ, ແຕຜນສະທອນດ ງກາວ ກມ ທງຜນດ ແລະ ຜນເສຍ. ຈ ງຄດ ແລະ ເລອກກະທາສ ງທຈະມຜນດຕຕນເອງ.

ຄາຖາມ 1. ການອານຕຄວາມໝາຍແມນບດແນວໃດ? 2. ປະເພດຂອງການອານຕຄວາມໝາຍແມນແນວໃດ? 3. ການອານຕຄວາມໃຫມປະສດທພາບນ ນຄວນປະຕບດແນວໃດແດ?

ບດເຝກຫດ 1. ຈ ງອານຄາສພາສດລມນແລວຕຄວາມໝາຍ.

"ສບຊນ ບທປາ ສບພນອງລງປານາອາ ບທພ ແລະ ແມ ສບພ ແລະ ແມ ບທຜວ ແລະ ເມຍ"

2. ຈ ງອານບດກອນຕໄປນແລວຕຄວາມໝາຍ. "ແສງໃດຈະທຽມເທາ ທນທແສງປນຍາ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 91 Lao TBM6 final layout.pdf 9 7/31/2015 9:08:35 AM7/31/2015 9:08:35 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

5

ສາມາດຊຊອນເຖງ ເລກບາງໜາຕນ ໃສລນຈນເພງຟາ ສລຍາແຍງໂລກ ໃສບບກບແຫງ ແສງກຽວປະໂຫຍດດອມ"

3. ຈ ງອານບດເລອງຕໄປນແລວຕຄວາມໝາຍ. ""ນກມຫໜມປກ" ກາລະຄ ງໜງນານມາແລວ ສດຕາງໆໃນໂລກມແຕຜດຖຽງກນຍາດຊງກນເປນໃຫຍ

ໃນແຜນດນໃຜໄປຖ ນໃຜບໄດ ເມ ອເຫນໜາກນກເກດອາລມຍາກຕຍາກຂາກນ ຈ ງຍກພວກ ຕກນຈນເກດເປນສງຄາມລະຫວາງສດສອງກມຄ: ພວກສດສອງຕນ ແລະ ສດສ ຕນຈ ງມ ການຕສກນທກຫນທກແຫງທງໃນນ າ, ບນໜາດນ ແລະ ທອງຟາ.

ເຈຍເປນສດທບສໃຜ ເມ ອພບສດສ ຕນກເຂາເປນພວກ ແລະ ບອກວາຕນເປນສດສ ຕນດວຍເພາະມຫ, ມຕາ, ມໜາເໝອນໜ, ມສ ຂາເໝອນກນ. ສດສ ຕນກເຊ ອບທາລາຍເຈຍ ເມ ອມາພບສດສອງຕນເຈຍກເຂາໄປປະຈບປະແຈງອອນນອມຖອມຕນທາຕວເປນພວກ ໂດຍບອກວາຕນເອງເປນສດສອງຕນ ເພາະມປກບນໄດເໝອນນກສດສອງຕນກເຊ ອໃຫ ເຈຍຢດວຍ.

ແຕຕມາສດທງຫາຍເຫນພດຕກາ ແລະ ຮເທາທນເລລຽມຂອງເຈຍ ຈງບຄບຫາສະມາຄມ ແລະ ຂບໄລອອກຈາກພວກໄປ ເຈຍອບອາຍຫາຍຈງຕອງຫບລໜໜາໄປຢລາພງໃນຖ າມດ.

4. ຈ ງອານບດກອນຕໄປນແລວຕຄວາມໝາຍ.

"ກາດມາຄນນາມຝນ" ໂດຍ: ດຣ ທອງຄາ ອອນມະນສອນ

� ນາດ ມຝນພອມ ພນປກກແນວດ ກາທ ລງປກດາ ກຫາກດດອມດວຍ ເພນວາ "ນາກບກາ" ມມາເປນຄ ກນແລວ ຄນແມນດແຕກາ ນາເຕມຫນແຮກອນ

ດນຊອນຊອນແຕຊາຍ ຊ ນໃດ � ໝາຍວາ ພວກໜກາ ເອາມາປກນາຫນ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 101 Lao TBM6 final layout.pdf 10 7/31/2015 9:08:35 AM7/31/2015 9:08:35 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

6

ດນກມ ແຕມນຊແຂງ ຝນມມນແລງ ກເຂາ ຫບຫຽວແຫງ ເຫອງແຮງກກຫຽວ ຄວາມຂຽວ ຕາຍຕ າເຕຍ ເສຍສຽງເສ ອມສະຫາຍ � ປຽບດ ງຄນຜຮ ສະຫາດສອງສະໝອງໃສ ເກດຢໃນສະຖານແຖວ ຖນດຈງແທ ສງຄມດ ສກສາພອມ ຄນດຫາຍປະກອບ ສ ງແວດລອມ ເລດລ າ ສນທາຄອງຄຄ າ ປະຈາໄວແວນໃຈ � ເປນບອນສາມາດໃຫ ກນໄກຫຫອມເຫາ ຂດເກາ ກາຍໃຈງາມ ເກງສະກນຫນກາວ ເປນດາວ ໃສສະໝອງແຈງ ແສງພະລງສງສ ງ ໃສຮງໆ ຫາກເຫອມ ຮງເຮອງເມອງສະຫວາງໄວ ໃຜກຍອງທວແດນ � ຄນຄນຢບອນໄຮ ຄນຄາສນທາ ວດທະນະທາຕກ ຕ າຕອມຕມເສາ ຕວຈງ ເຂາຈະພ ປະສບໄພແນວຕາງໆ ທາງຍາງແສນຮກເຮອ ເພອຈະຫດລອດພນ ຄນນ ນຕອງເກງຈງ � ສ ງແວດລອມດດ ງເວາ ຄຮຽມເລາປະໂລມຂວນ ຄວນທ ມນມຈງ ດ ງຫວງໝາຍຕ ງ ແຕວາ ອານດຈາຈ ງ ພະລງໂລກບທຽງ ມດ ຄຽງໂຫດຮາຍ ຖາຍທອດພນຕໜາ ໃຜກາໃຫປຽນແປງ ເບ ງທອນ! (ຄດຈາກໜງສພມປະເທດລາວ ວນອງຄານ 17/9/2013 ປທ 12 ສະບບທ 3.251)

5. ຈ ງອານບດຄວາມຕໄປນແລວຕຄວາມໝາຍ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 111 Lao TBM6 final layout.pdf 11 7/31/2015 9:08:35 AM7/31/2015 9:08:35 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

7

"ຕຕ ນໄມມງຄນຈາປາ"

ໂດຍ: ຄາອວນ ພດສະລາດ

ຕ ນຈາປາເປນຕ ນໄມມງຄນ ເພນຖເອາຕ ນຈາປາເປນດອກໄມປະຈາຊາດລາວເຮາ ແລະ ຄນລາວກປກຕ ນຈາປາມາແຕບຮານນະການ ເຫນໄດຈາກຕາມສະຖານທບຮານຈະມ ຕ ນຈາປາເຖາອາຍຫາຍຮອຍປ ເພນປກໄວປະດບເອທກບອນທວແຜນດນລາວລານຊາງ ນບວາຕ ນ ຈາປາ ແມນເອກະລກຕ ນດອກໄມຂອງຄນລາວລານຊາງໄດເປນຢາງດ ເພາະຖາເຮາໄດໄປຢປະເທດອ ນ ບອນນ ນຫາກມຮບຖາຍ, ຮບແຕມ ໄວຝາຫອງກປຽບເໝອນເຮາຢດນແດນລານຊາງ ດ ງບດເພງປະຈາຊາດ: "ດວງຈາປາ" ຕອນໜງວາ:...ຖາໄດພດພາກໄດ ໜໄກຈາກ ບານເກດເມອງນອນ ເຮາຈະເອາເຈາເປນເພອນຮວມເຫງາເທາສນຊວາ! ໂອດວງຈາປາ ມາລາ ງາມຍ ງມ ງເມອງລາວເອຍ... ລກສະນະຕ ນຈາປາ ເປນຕ ນໄມທປກງາຍ ແຜພນດວຍກ ງງາ ອາຍຍນຍາວ ບສງຈນ ລບກວນເຮອນຊານ ສາຍໄຟຟາ ໃຫດອກງາມດ ດ ງນ ນ, ເພນຈ ງນຍມປກປະດບບານເຮອນ ແຄມຖະໜນຫນທາງ, ສະຖານທວດຖບຮານ, ໂຮງການ ແລະ ສະຖານທຕາງໆ ດອກຂອງ ມນເປນພ ວເປນຊງດງາມຫາຍໃຫດອກຕະຫອດປ ແຕລະດແລງຈະໃຫດອກຫາຍທສດ ສະດດຕາ ດອກມສອງສຄ: ສຂາວອມເຫອງ ແລະ ສແດງອມຊມພ ຕ ນ ແລະ ດອກມຫາຍ ຊະນດ ຖາບເບ ງຄກກຈະວາຄກນໝດ (ບຕາງກນພເທາໃດ) ເມ ອເວາເຖງອະດດມບາງຊາດ ບາງເຜາມຄວາມເຊ ອຕຕ ນຈາປາບາງຊະນດວາ: ບຄວນປກໄວໜາບານ "ຄະລາ" ຫ ຄວນ ປກໄວຫງບານ ຫ ສສານ... ປດຈບນບປາກດເຫນໃຜວາ ແນວໃດ ປກໄດທກແນວ ທກ ສະຖານທ ທເຫນວາເໝາະສມ ບາງຄນກເວາວາ: ດອກຈາປາເປນດອກໄມທບມເກສອນ ດ ງນ ນ, ມນຈ ງບມໝາກ ຖາເຮາເບ ງຢາງບໄດຄ ນຄວາ ຫ ທຽບໃສດອກໄມອ ນກຄງມແນວ ນ ນ ເພາະຫາຍຄນຄງບເຫນໝາກຈາປາຈກເທອ ແຕຕວຈງເກສອນດອກຈາປາ ແມນບອນ ສເຫອງໆຢໃຈກາງດອກ ແລະ ໝາກຂອງມນຄາຍຄ ຫ ເທາກບແກນໝາກກອກ (ເຫນຢ ຕາມພກຢາພນເມອງເຖາແກບຮານ) ຍອນໝາກຈາປາຈະມໃຫເຫນນອຍທສດ ດ ງນ ນ, ບາງ ຄນຈ ງເວາວາ: ຜໃດເຫນໝາກຈາປາ ຖວາມບນວາດສະໜາທສດຢເມອງລາວເຮາຈະເວາ ແນວນ ນກຖກ ແຕຈະຍອນດນຟາອາກາດແນວໃດກບຮ ເລອງນຍງບມໃຜຄ ນຄວາເວາອອກ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 121 Lao TBM6 final layout.pdf 12 7/31/2015 9:08:35 AM7/31/2015 9:08:35 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

8

ມາ. ແຕມຄ ງໜງ (ລະຫວາງເດອນທນວາ) ຂາພະເຈາໄດໄປປະເທດກາປເຈຍ ທໂຮງແຮມແຫງໜງຢແຂວງກາປງໂຊມ ຂາພະເຈາ ແລະ ໝກພອມກນທວງຂນທນທ ທເຫນໝາກຈາປາເປນພ ວ ເປນແຊງ ຕ ນໜງຈະມ 4-5 ແຊງ (ຊ) ແຊງໜງຈະມ 2-3 ໝາກເທານ ນ ແຕກຖວາຫາຍສາລບພວກເຮາທບເຄຍເຫນ ໄປເຂດອ ນກຖວາພມ ແຕບອດເທາບານເຮາ. ນອກຈາກຕ ນຈາປາຈະງາມທງຕ ນ ທງດອກ ເປນສນຍະລກແຫງແດນລານຊາງແລວ ຕ ນຈາປາຍງໃຫຄນຄາທາງໂພສະນາການ ແລະ ເປນຢາພນເມອງອກດວຍເຊນວາ: ໃບອອນ ເອາລນໄຟເປນຜກແກມປນປາ ລາບປາ... ຊນ... ສາລບຢາພນເມອງນ ນ ນບແຕຮາກ, ເປອກແກນ, ແກນ, ໃບ ແລະ ດອກເປນສວນປະສມຢາພນເມອງບາງຂະໜານໄດເປນຢາງດ. ເມ ອຮດ ງນເຮາຄວນປກຕ ນຈາປາໄວດນໜາບານ ດນສວນຂອງເຮາ ແລະ ປດຈບນ ຕາມຖະໜນຫນທາງ ສະຖານທຕາງໆໃນນະຄອນຫວງວຽງຈນ ແລະ ເມອງອ ນໆກມຕ ນຈາປາ ດ ງນ ນ, ເຮາຄວນຊວຍກນບວລະບດ ຮກສາ ຢາທາລາຍເດດຂາດ.

(ຄດຈາກໜງສພມວຽງຈນໃໝ ວນພະຫດ 19 ກນຍາ 2013)

1 Lao TBM6 final layout.pdf 131 Lao TBM6 final layout.pdf 13 7/31/2015 9:08:35 AM7/31/2015 9:08:35 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

9

ບບດທ 2 ການອານວເຄາະວຈານຢາງມວຈາລະນະຍານ

1. ຄວາມໝາຍຂອງການອານວເຄາະວຈານຢາງມວຈາລະນະຍານ ການອານວເຄາະວຈານຢາງມວຈາລະນະຍານ ໝາຍເຖງການອານໂດຍໃຊຄວາມຮ ຫ

ປະສບການຂອງຕນມາປຽບທຽບຊ ງຊາ ແລະ ເລອກຕດສນໃຈວາ: ຄວາມຮ ຫ ເລອງທໄດອານນ ນ

ມຈດດ, ຈດອອນແນວໃດ ແລະ ພອມທຈະໃຫຄວາມຄດເຫນເພອແກໄຂຈດອອນນ ນໆອກດວຍ.

ການອານວເຄາະວຈານຢາງມວຈາລະນະຍານ ເປນການອານທຕອງໃຊສະຕປນຍາ

ເພອຕດສນໃຈເລອງລາວຕາງໆທໄດອານ ແລະ ມເຫດຜນໃນການພຈາລະນາວາ ເລອງທ

ອານນ ນຈະເຊ ອຖໄດຫາຍ ຫ ໜອຍພຽງໃດ ແລະ ສາມາດວເຄາະຈດດ, ຈດອອນນ ນໆວາ

ເກດຈາກຫຍງ, ເພາະເຫດໃດ ເປນຕ ນ.

2. ຄວາມສາມາດພນຖານຂອງການອານວເຄາະວຈານຢາງມວຈາລະນະຍານ ການອານວເຄາະວຈານຢາງມວຈາລະນະຍານຕອງມພນຖານຄວາມຮດ ງນ:

1) ສາມາດຈາແນກລະຫວາງຂເທດຈງ ແລະ ຄວາມຄດເຫນໄດ.

2) ສາມາດສະຫບເນອໃນສາຄນໄດ.

3) ສາມາດຕລາຄາທດສະນະ ແລະ ຈດປະສງຂອງຜຂຽນໄດ.

4) ສາມາດເຂາເຖງອາລມຂອງເລອງໄດ.

3. ວທອານວເຄາະວຈານຢາງມວຈາລະນະຍານ ການອານວເຄາະວຈານຢາງມວຈາລະນະຍານ ສາມາດເຝກໃຫເກດຂນໄດ ແລະ ມຂ

ຄວນປະຕບດດ ງນ:

1 Lao TBM6 final layout.pdf 141 Lao TBM6 final layout.pdf 14 7/31/2015 9:08:36 AM7/31/2015 9:08:36 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

10

1) ພຈາລະນາຄວາມຖກຕອງຂອງພາສາທອານນ ນ ເປນສນຍະລກແທນຄວາມຮ ແລະ ຄວາມຄດຂອງຜຂຽນ. ການໃຊພາສາທບຖກຕອງຈະເປນຜນສະທອນຕກບເນອໃນ ແລະ ຄວາມ ໝາຍທແທຈງຂອງພາສາ, ເຮດໃຫຄວາມຮຄວາມຄດທຜຂຽນຢາກສ ຕຜອານນ ນ ບບນລຕາມຈດປະສງການໃຊພາສາທບຖກຕອງ ເຄຍມຫາຍລກສະນະດວຍກນເຊນ: ການໃຊຄາສບຜດຄວາມໝາຍ, ການສາງປະໂຫຍກທບຖກຕອງ, ການໃຊເຄ ອງໝາຍວກຕອນຜດພາດເປນຕ ນ.

2) ພຈາລະນາຄວາມຕເນ ອງຂອງປະໂຫຍກ ຄວາມຕເນ ອງຂອງປະໂຫຍກເປນສວນ ໜງທເຮດໃຫການໃຊພາສາດຂນ ແລະ ສ ຄວາມໝາຍໄດຊດເຈນຂນ. ຈດທຄວນສງເກດຂອງ ຄວາມຕເນ ອງລະຫວາງປະໂຫຍກນ ນຄ: ການໃຊຄາເຊ ອມ, ຄາຕ, ເຄ ອງໝາຍວກຕອນ ແລະ ຄວາມໝາຍຂອງປະໂຫຍກ. ຖາປະໂຫຍກບຕເນ ອງຈະເຮດໃຫຜອານເກດຄວາມສບສນ ແລະ ກາວໄປເຖງບອນເຂາໃຈຜດຕກບເນອໃນ ແລະ ຄວາມໝາຍທຜຂຽນຕອງການສ ກບຜອານ.

3) ພຈາລະນາຄວາມຕເນອງຂອງເນອເລອງ, ຄວາມຕເນ ອງຂອງເນອເລອງມຄວາມສາຄນ ຫາຍ ໂດຍຫກການແລວການຂຽນກຽວກບເລອງໃດເລອງໜງຈະຕອງດາເນນຕາມແບບຂອງ ແຕລະປະເພດບດເຊນ: ການຂຽນສາລະຄະດປະເພດຊວະປະຫວດ, ຕອງເລມຕ ນແຕ ວນທ, ເດອນ, ປເກດ, ປະຫວດການສກສາ, ປະຫວດການເຮດວຽກ ແລະ ອ ນໆ. ແຕຖາຂຽນເລມຈາກວນ, ເດອນ, ປຕາຍ, ແລວຕດວຍປະຫວດການເຮດວຽກ ແລະ ປະຫວດການສກສາ ແບບນ

ຈະເຮດໃຫຜອານເກດຄວາມສບສນ. ສະຫບ ແລວຄວາມຕເນ ອງຂອງເນອເລອງ ອາດຈະມຫາຍແບບທແຕກຕາງກນເຊນ: ຄວາມຕເນ ອງແບບປະເພນນຍມ (ເຄຍຂຽນເລອງແບບນ ນມານານແລວ) ຫ ອາດຈະເປນ ຄວາມຕເນ ອງທເປນເອກະລກຂອງຜຂຽນເຊນ: ດາເນນເລອງທເປນເຫດການບ ນປາຍຊວດ ຂອງຕວລະຄອນໃດໜງ ແລວຈ ງກາວເຖງຄວາມເປນມາຂອງເລອງໃນຕອນຕ ນກອນຈະເກດ ເຫດການໃນປດຈບນ ແຕຈະຂຽນດວຍລລາແບບໃດກຕາມ, ຕອງຢດຖຫກທເອກະພາບກນ ກອນແລວ.

4) ຈາແນກຄວາມຮອອກຈາກຄວາມຄດ ແລະ ຄວາມຮສກຜອານຈະຕອງຄານງເຖງ ວາ ເລອງທເຮາອານຢນ ນມທງຄວາມຮ, ຄວາມຄດ ແລະ ຄວາມຮສກຂອງຜຂຽນແຝງຢ ດ ງນ ນ, ການອານຢາງມວຈາລະນະຍານຜອານຈະຕອງຈາແນກໄດ ແລະ ສາມາດພຈາລະນາ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 151 Lao TBM6 final layout.pdf 15 7/31/2015 9:08:36 AM7/31/2015 9:08:36 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

11

ຢາງມເຫດຜນວາ ອນໃດເປນຄວາມຮທຄວນຈດຈາ ແລະ ອນໃດເປນຄວາມຄດ, ຄວາມຮ ສກຂອງຜຂຽນທສະເໜເພມເຕມ ເພອກະຕນໃຫຄ ນຄດ, ເພອສະແດງທດສະນະສວນຕວ ແລະ ອ ນໆ.

5) ເບ ງຄວາມສາພນຂອງຫກການ ແລະ ຕວຢາງ ໂດຍທວໄປແລວຂຄວາມໃດທເປນ ເຫດການ ຫ ເລອງທຄ ນພບໃໝ, ຖາຜຂຽນອາງເຖງ ຫ ຍກຕວຢາງມາໃຫເຫນຈະເປນການ ເພມນ າໜກຂອງຄວາມເຊ ອຖໃຫຫາຍຂນ. ດ ງນ ນ, ກອນຈະເຊ ອອນໃດ ຜອານຄວນພຈາລະນາ ເຊ ງຄວາມສາພນຂອງຫກການ ແລະ ຕວຢາງທນາມາປະກອບວາມຄວາມຈງພຽງໃດ ສມເຫດ ສມຜນ ຫ ບ.

ຄຄາຖາມ 1. ການອານວເຄາະວຈານຢາງມວຈາລະນະຍານແມນແນວໃດ? 2. ຄວາມສາມາດພນຖານຂອງການອານວເຄາະວຈານຢາງມວຈາລະນະຍານມຢາງໃດແດ?

ບດເຝກຫດ 1. ຈ ງອານບດຄວາມລມນ ແລວວເຄາະວຈານຢາງມວຈາລະນະຍານ ໂດຍອງໃສຄວາມ

ຮທໄດຮຽນມາແລວ

ຢບເລ ອງເພນ - ເລ ອງໂຕມາເວາ

ໄທເຮາມກໂສເລກນບເລກບແລວ ເລອງບນຫາການໃຊລດໃຊຖະໜນ. ຄນເຮາມການ ງານຕອງໄປມາຫາສ, ຍກໂລກາພວດດ ງວາຊໃຫມາຂ ກວຽນ, ຂ ມາ... ຕາມໃນເມອງຄດວາ ຄງບເຂາທາເສຍແລວ! ຫາຍຄນເຄຍຈ ມເຊາ-ຈ ມແລງວາ ຖະໜນຫນທາງບານເຮາມນແຄບ, ລດຊ າພດຫາຍ ເລຍພາໃຫບຽດກນຕາກນ... ອນນກມເຫດຜນພຟງ ແຕກຍງເຫນຖະໜນໃຫຍຫາຍໆສາຍປ ຢາງກກຽງລຽນ ແຕປານນ ນກບມ ນຊຢຽບຊຕາກນ, ອນນຊໄປຖມໂທດໃສແຕທາງກບຖກ ແນວວາທາງກຽງແທແນວວາຄນຍາງ, ລດຖບ, ລດຈກບຍອມແລນຢນອກ (ຍອນມແຕຂຝ ນ ຂດນ ແລະ ຂມ ກໜາເຫນໃຈ!) ດນມາແຍກນຢແຕກາງທາງ, ນອກທາງບໃຊຕໃຫຖະໜນ ໃຫຍປານໃດກຄງບມປະໂຫຍດ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 161 Lao TBM6 final layout.pdf 16 7/31/2015 9:08:36 AM7/31/2015 9:08:36 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

12

ຜຂຽນເຫນທາງຢຍ ປນ ປະເທດທກາວຂານກນວາ ລດຫາຍແຕກບໝາຍຄວາມວາ ຫນທາງທກສາຍ, ທກເສນຂອງເຂາຈະໃຫຍໂຕມະໂຫຖານ, ມຫນທາງຈານວນບໜອຍຕາມ ຕວເມອງເກ າແກເປນພຽງຮອມນອຍໆພຫມແຕລດຄນດຽວແຕກຍງອະນຍາດໃຫແລນສວນກນ ອນສາຄນເຂາເຈາຂບລດດວຍຄວາມລະມດລະວງຄອຍໄປຄອຍມາ, ຄນມາຄະມະກນຕາມ ທາງຮອມກຊອກຫາບອນຫກ, ອະນຍາດໃຫກນໄປກອນ-ໄປລນຕາມຄວາມເໝາະສມຂອງ ສະຖານະການ, ເມ ອຫກທາງໃຫກນແລວແຕລະຄນບລມທຈະກ ມຫວຂອບໃຈກນຢາງສພາບ ເປນກນເອງ. ເມ ອກນເຫາຄນເຂາ (ຍ ປນ) ຈະບຂບລດ, ເມ ອຮວາຊໄດຂບລດກບເມອເຂາເຈາກບ ຄມກນກນເຫາ (ກງກນຂາມຢບານເຮາ, ຄນເຫາເຂາປາກແລວແຮງຢາກຂບລດ ຫ ມາຄມກນກນເຫາຊຊກນກນເຫາຈນເຖງຂ ນລາກຄມາຮາຍໃສ) ທກຄ ງຈະສງເກດເຫນວາເມ ອມການສງສນກນເຫາບເຖງຂ ນເມາກຕາມຄນຂບຈະເມ ອນາໝ ຫ ໃຊລດໂດຍສານສາທາລະນະກບເມອ ໂດຍປະລດໄວໝອງເກ າຮອດມໜາຄອຍມາເອາ, ບວາຈະເປນລດຖບ, ລດຈກ ຫ ລດໃຫຍ. ຢປະເທດທຈະເລນການກນເຫາແລວຂບລດ (ບເຖງຂ ນເມາກຕາມ) ການຂບລດໄວເກນ ອດຕາຖວາເປນຄວາມຜດທຮາຍແຮງ. ຢປະເທດອາເມລກາ ມຄນເຊອຊາດລາວຜໜງເລາສຟງວາ ເຖງບໄດກນເຫາຫາກກ ນ ລດມແກວເບຍຍາມເກດອບດເຫດ ກນບວາຕອງເດອດຮອນບທາມາດາ. ການຂບລດໄວເກນ ການດ ເມ ອຕາຫວດກກເປນເລອງປະຕເສດບໄດ ເພາະຕາມທາງຫວງມກອງຈບຄວາມໄວ ຢທກໝອງ. ຕະຫອດໄລຍະ 6 ເດອນທຢຍ ປນຜຂຽນເຫນລດຕາກນພຽງຄ ງດຽວຢມະຫານະຄອນ ໂຕກຽວ. ຄວາມຈງອບດເຫດອາດເກດຂນຫາຍກວານ ເຖງຢາງໃດກດ ຖາເປນສະຖຕຄດວາ ຄງເປນໂຕເລກທຕ າຫາຍ (ສະເພາະຢກາແພງຍາມບນປໃໝລດຕາກນຮອດ 39 ເທອ). ຄນຍ ປນສອນກນໃຫມມາລະຍາດ, ຮກສາວໄນໃນການຂບຂ ລດ ຕ ງແຕຫວທໝາກກອກ ສນວດທະນະທາເດກແຫງໂຕກຽວປະກອບດວຍອາຄານເຖງ 5-6 ຊ ນ, ແຕຢຊ ນໃຕດນຈະ ເປນບອນໃຫເດກຂບລດໄຟຟາມນກແມນລດແບບດຽວກບໃຫເດກນອຍລາວໄດຈາງກນເຂາ ໄປຂ ຢສວນເຍາວະຊນ ມທາດຫວງຫ ນລະ, ຕາງແຕວາບອນໃຫເດກນອຍຂບລດເຂາມທາງ ເສນຂຽວ, ເສນແດງ, ມປາຍກດຈະລາຈອນ ເພນເປນການເຝກນດໄສທດໃນການຂບຂ ບ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 171 Lao TBM6 final layout.pdf 17 7/31/2015 9:08:36 AM7/31/2015 9:08:36 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

13

ແມນຂ ຕາຮະຮາມຄບານເຮາ, ພາກນ "ຊງ ຫ ລ ວ" ບາງກລະນກບເໝາະ ແຕຍງນອຍພເປນບາວຊອນໄດລດຈກກພາກນຂ "ຊງ" (ລ ວ) ຕາມຫນທາງກກວນຄວາມສະຫງບສກຂອງຊາວບານ.

(ຮຽບຮຽງຈາກວນນະສນ ສະບບປະຈາເດອນ ມຖນາ 1996 ໜາ 18-19)

2. ຈ ງອານບດຄວາມລມນ ແລວວເຄາະວຈານຢາງມວຈາລະນະຍານ?

ທທາທຂອງຫວໜາກບພະນກງານ

ຍາກທຈະຄານວນໃຫຖກໄດເຖງແນວຄດຈດໃຈຂອງຄນຜໜງ ເພາະກລຍາທາທ, ບກ ຄະລກວາດຊງຂອງແຕລະຄນແຕກຕາງກນໄປຄນລະແບບຄນລະແນວ. ບາງຄນກຍມແຍມເວາຈາມວນຫ, ບາງຄນກບມກປາກແຕເວາກງໄປກງມາ, ບາງຄນ ມກອດສາໝຄສາງຜນງານດວຍການຂ ມເຫງຜອ ນ. ຕາມມາລະຍາດຂອງການເປນຫວໜາຄນທດ, ນບແຕຫວໜາຂະແໜງ, ຫວໜາພະແນກ ຫວໜາກມ, ຫວໜາກະຊວງ ທະບວງກມ ຫ ຫວໜາໜວຍງານຕາງໆທຖກແຕງຕ ງໃຫເປນ ຫວໜາ, ຈະຕອງເປນຜໂອບອອມອາລ, ມຈດໃຈກວາງຂວາງ, ຖພະນກງານໃຕຄວາມຮບ ຜດຊອບຂອງຕນຄລກ, ຄພນອງດຽວກນ. ຕາມນດໄສຂອງຄນລາວທເຄຍຢໃນລະບອບສກ ດນາມາກອນແລວ ແມນມກຢານ "ນາຍ" ພເຫນຜເປນຫວໜາເວາດນາກດໃຈ, ມກາລງໃຈ ເຮດວຽກ. ກງກນຂາມ ເມ ອເຫນຜເປນຫວໜາຂມໆກຢານ, ຍ ງເຫນຫວໜາມທາທອວດຕວ ຂງກາມວາງມາດ ເພອເຮດໃຫອາຍນອງຢານກວ, ແບບນຍ ງໄປກນໃຫຍ. ບາງຄນໃນເວລາເປນພະນກງານທາມະດາກດຢດອກ, ບາດໄດເລອນຊ ນເປນຫວໜາ ໃດໜງຊ າພດມທາທໄປທາງໃໝທນທທນໃດ.. ສ ງທພະນກງານຢາກມຫວໜາທດຄ: ເວາລມນາກນແບບກນເອງ, ຮບຟງຄາເຫນຈາກ ພະນກງານໃນອນດທເປນປະໂຫຍດ, ແລກປຽນບດຮຽນກບອາຍນອງ ແລະ ໃຫຄວາມເປນທາ. ຫວໜາຕອງຫງຽງຫຟງຄາຄດຄາເຫນຂອງອາຍນອງ, ຕອງຕດຕາມ, ຕອງຮຈກພະນກ ງານດ, ໃນຈານວນພະນກງານດນ ນ, ມໃຜທເປນພະນກງານທມຫວຄດປະດດສາງ, ຮກວຽກ ຮກງານຢາງແທຈງ, ແລວເຊດຊເຂາຂນໃຫໄດມໂອກາດຮບໃຊປະເທດຊາດບານເມອງໃຫ ຫາຍໆບກດກ ນຂດຂວາງເຂາ ຫ ຢານລນ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 181 Lao TBM6 final layout.pdf 18 7/31/2015 9:08:36 AM7/31/2015 9:08:36 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

14

ຫວໜາຈະບເປນຄນເຫນແກຕວ, ເຂາຂາງອອກຂາ, ເຫນແກແຕການສບຊສາອອຍ ຕອງເປນຄນໜກແໜນ, ທຽງທາ, ທຽງຕງ, ເດດຂາດ ແລະ ບຮກຫງຊງບຽງ. ຫວໜາຄພແມຂອງພະນກງານຢໃນວຽກງານບອນນ ນ, ຖາພແມບຮກລກຂອງຕນເທາ ທຽມກນແລວ, ຄອບຄວນ ນຈະມຄວາມສກໄດຈ ງໃດກນ.

(ຄດຈາກປມຄມມາລະຍາດໃນສງຄມ ໂດຍແນວລາວສາງຊາດນະຄອນຫວງວຽງຈນ ປ 1994)

3. ຈ ງອານບດກອນລມນ ແລວວເຄາະວຈານຢາງມວຈາລະນະຍານ.

ຮຮກຊວດຄດກອນຂບ ໂດຍ: ດຣ. ທອງຄາ ອອນມະນສອນ

� ເຫນວາ ເມອງໃຫຍກວາງ ຖະໜນລວງເບຕງໜາ ສະຫງາຕາຕອງຫງ ລ າແຍງແລງເຊາ ເບາໃຈເບາຕາແທ ແລເລງຄນເລງ ລດຊວງເສງແລນລາຍ ຫາຍລ ນລ ງລຽນ � ຄນດງປະໝາດຟາວ ຟາງຟາວໄວຫາຍ ກາຍຂດເກນການດ ລະບຽບກດວາງໄວ ໄປດວຍແຮງຮມຮອນ ກະສນແຊງຊງກອນ ວນາທ ວນາດຢອນ ຢນສະທອນຖະຫ ມມາ � ກະບະຂວາງຢໜາ ເກງຄາລາຄາແສນ ຕອນນ ນ ດ ນແລນແຮງເຊຍຊມ ສະດອງໂດນດມແກມ ຕງຕ ນແຖມຖະນດຕງ ຕາກາງຖະໜນໃຫຍ ກງເກອນໄປຂອກຂາງ ຕາຍຄາງໜງຄນ � ພາຫານະຫຍບຫຍ ພປານເສດເຫກເຫອ ຄນຂບລເລອດນ ເລອດກອງກວມພນ ຝນສາຍຕາສະດດຕອງ ໝອງມະໂນອາເຫຍອງເຍອກ ເປອກຂນຫວແຕກເຕນ ເປນປມທກະບງ � ອບດເຫດວານ ເກດຈາກຄນຂບ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 191 Lao TBM6 final layout.pdf 19 7/31/2015 9:08:36 AM7/31/2015 9:08:36 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

15

ບແມນຄາລບໃນ ຫາກແມນໃຈເຫນຟາ ຟາວຟງຟາງຕາຂນ ຫນແຮງຫນມວນ ດ ນເລງເລຍດວນຫາວ ບອາວໂອຍອ ງຢານ ຫານກາຜາໄປ � ໄວໜມເລອດເລງຮອນ ມກເຮດຮນແຮງ ຢາກສະແດງຈດດງ ເດນສກສອາງ ວາງທາທາງສງຊ ນ ປະຊນຊງຊນແຂງ ຂ ລດແພງຄາລ າ ທາດ ງບນຢຟາ ຫາກມາໝມໝມໃສດນ � ບຄດເຖງແມຖາ ພກຈ ມຫວນຫາ ຍາກຄອຍຄອງຫານ ຮວມພານພາເຂາ ນອງນອຍລຫອມແກມ ແຖມແນມຂອງຝາກ ຄວາມຕາຍມາພາກຂາງ ຄວາມຮກວາງຂາດສະບ ນ ວນຊພບມອກແລວ.

(ຄດຈາກໜງສພມປະເທດລາວ ວນພະຫດ 06/02/2014 ໜາທ 13 ສະບບ 3.351)

1 Lao TBM6 final layout.pdf 201 Lao TBM6 final layout.pdf 20 7/31/2015 9:08:36 AM7/31/2015 9:08:36 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

16

ພພາກທ II ການຂຽນ ບດທ 3 ບດອະທບາຍ

1. ຄວາມໝາຍຂອງບດອະທບາຍ

ບດອະທບາຍແມນບດແຕງປະເພດໜງເຊ ງໃຊທດສະດ ແລະ ຕວຈງມາອະທບາຍ ຫ ຊແຈງດວຍເຫດຜນກຽວກບບນຫາໃດໜງ ເພອໃຫຜອານຜຟງເຂາໃຈ ແລະ ເຊ ອໝ ນຕບນຫານ ນ.

ເມ ອພວກເຮາຕດຕາມຂາວສານ, ອານໜງສພມຕາງໆ ມກຈະພບບດອະທບາຍເລອຍໆ ເຊນ: ບດອະທບາຍການເມອງ, ບດນາ, ບດຄວາມ ຯລຯ. ນອກຈາກນ ນ, ການອອກຄາຄດເຫນ, ການລາຍງານ, ການສດສອນ, ການປກສາຫາລວຽກງານຕາງໆ ກຍງຕອງໃຊການອະທບາຍເຊນດຽວກນ.

2. ລະດບຄາດໝາຍຂອງບດອະທບາຍ - ບດອະທບາຍປະເພດໃດກຕາມຈະຕອງປະກອບດວຍ 3 ພາກສວນຄ: ຕ ງບນຫາ, ແກ

ໄຂບນຫາ ແລະ ສະຫບບນຫາ. - ບດອະທບາຍຈະຕອງມເນອໃນອດມສມບນ ແລະ ຖກຕອງ ເຊ ງສະເໜບນຫາໄດ

ຫາຍດານ ຫາຍແງມເຫດຜນພຽງພ, ອາງຫກຖານໄດຫາຍ ເພອປະກອບໃຫທດສະດແໜນ. ບດອະທບາຍທຖກຕອງຈະຕອງແມນບດທມທດສະດ ແລະ ເນອໃນແນວຄດກາວໜາ.

- ຮບການຂອງບດອະທບາຍ ຕອງສະເໜຕາມວທຄ ນຄດຕກຕອງຢາງຈະແຈງ ໝາຍຄວາມວາ ຕອງຈດວາງເປນລາດບໃຫເໝາະສມ ແລະ ຖກຕອງ. ການໃຊສບພາສາຊດເຈນປະໂຫຍກງາຍ, ກະທດຮດ ເພອໃຫຜອານ ຜຟງເຂາໃຈກງກບແນວຄດຂອງຜແຕງ. 3. ສລະປະແຫງການຄ ນຄດຕກຕອງຂອງບດອະທບາຍ. ສລະປະແຫງການຄ ນຄດຕກຕອງ ແມນເວາເຖງສລະປະໃນການສະເໜເຫດຜນ ເພອຢ ງຢນ ຫ ປະຕເສດຄວາມສງເກດອນໃດອນໜງ ຄາເຫນໃດຄາເຫນໜງ ວທຕກຕອງມຫາຍແບບດ ງນ:

1 Lao TBM6 final layout.pdf 211 Lao TBM6 final layout.pdf 21 7/31/2015 9:08:36 AM7/31/2015 9:08:36 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

17

33.1 ວທຕກຕອງແບບອາງອງຫກຖານ ຢາກໃຫຜອ ນເຊ ອຖບນຫາໃດໜງ, ບາງເທອກບຈາເປນຕອງອາງເຫດຜນຫາຍ, ພຽງແຕອາງຫກຖານຕວຈງກພ, ເມ ອບນຫານ ນໄດຜານການທດສອບໃນຕວຈງຫາຍເທອແລວ ເພນມກໃຊວທຄ ນຄດຕກຕອງແບບອາງຫກຖານດວຍ 2 ວທຄ:

- ອາດຈະຍກເອາຂຄວາມທວໄປຂນກອນ ແລວຈງອາງຫກຖານຕາມຫງ ເພອໃຫຂຄວາມ ນ ນແຈງຂນ.

ຕວຢາງ: ໃນສະໄໝຈກກະພດ ແລະ ລກແຫງຕນມປກຄອງ, ພວກມນໄດເຮດໃຫຊວດການເປນ

ຢຂອງປະຊາຊນຜອອກແຮງງານທງຫາຍໄດຮບແຕຄວາມລາບາກກາກກາຍາກແຄນຍ ງກວາຍາມໃດໝດ.

ຄວາມອດຢາກຍາກເຂນໃຈຍງທລະມານ ແລະ ຂ ມຂປະຊາຊນເຮາຢ. ສວນຫາຍ ພວກເຮາຈະພບພຄວາມທກຍາກຂາດເຂນເຫານຢຕາມເຂດພດອຍ. ຊາວບານຈາເປນຕອງ ຂດຫວເລາເກາຫຍາ, ຫາມນຫາກອຍກນຕາງເຂາ ເພອທເລາຄວາມອດຢາກ. ປະຊາຊນບາງ ທອງຖ ນໃນປໜງໆຕອງກນກອຍກນມນຕາງເຂາເຖງ 6-7 ເດອນກມ; ບາງບານບເຄຍເຫນເກອຈກເທອ, ເມ ອໄດເຫນປານພບຂອງວເສດ.

- ອາດຈະອາງຫກຖານກອນແລວຈງຍກຂຄວາມທວໄປຕາມຫງ. ຕວຢາງ: ປະເທດເຮາມທ ງພຽງອນກວາງຂວາງຫາຍບອນເຊນ: ທງພຽງວຽງຈນ, ສະຫວນນະເຂດ,

ຈາປາສກ ແລະ ທງພຽງຂະໜາດນອຍ ເປນພນໆແຫງທຢາຍຕາມທອງຖ ນຕາງໆ. ທງພຽງເຫານເປນບອນປກເຂາ, ສາລ, ໝາກອ, ໝາກແຕງ ແລະ ພດຜນລະໄມຕາງໆ.

ບພຽງແຕທນ ນ, ປະເທດເຮາຍງມພພຽງອນກວາງໃຫຍໄພສານເຊນ: ພພຽງຊຽງຂວາງ, ພພຽງນາກາຍ ແລະ ພພຽງບລະເວນ ແລະ ອ ນໆ ເຊ ງເປນທງຫຍາອນກວາງຂວາງສດສາຍຕາ. ພພຽງເຫານເໝາະແກການລຽງສດ ແລະ ການປກຕ ນໄມອດສາຫະກາເຊນ: ຊາ, ກາເຟ, ໝາກແໜງ, ຕ ນແປກ, ຕ ນຢາງ ຯລຯ. ນອກຈາກນ, ພວກເຮາຍງມເນອທດນອນກວາງຂວາງ ແລະ ເປນດນດເຊ ງເໝາະແກການປກຝງ. ດວຍເຫດຜນ ແລະ ເງ ອນໄຂດ ງກາວນ ນ, ຈ ງເວາໄດວາ: ພວກເຮາສາມາດສ ງເສມ ຊກຍການກະສກາ ແລະ ອດສາຫະກາຂອງຕນໄດດ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 221 Lao TBM6 final layout.pdf 22 7/31/2015 9:08:36 AM7/31/2015 9:08:36 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

18

33.2 ການຄ ນຄດຕກຕອງດວຍວທຕ ງຄາຖາມ ຢາກໃຫຜອານສນໃຈໃນເລອງທຕນເວານ ນ ເຮາອາດຍກເອາບນຫານ ນຕ ງເປນຄາ

ຖາມຂນ. ວທຕ ງຄາຖາມມ 2 ວທ. - ຕ ງຄາຖາມແລວຕອບເລຍ.

ຕວຢາງ: ໃນອະດດກຄປດຈບນ, ບນດານກສລະປນ...ໄດພາກນສາງຄນງາມ ຄວາມດ ເພອເປນ

ການຕອບແທນບນຄນຂອງປະເທດຊາດ ແລະ ບນພະບລດ ເຊ ງພວກເພນໄດຜານຜາອປະ ສກນານາປະການ; ພວກເພນເປນນກຮບທາງດານວດທະນະທາ ທມພາລະອນໜກໜວງບວາໃນຍາມສະຫງບສກ ຫ ຍາມສງຄາມ ຈະຕອງໄດເຮດໜາທຢາງສມກຽດ. ພວກເພນຕອງຄ ນຄດ, ຊອກສະແຫວງຫາແຕສ ງທດ, ສ ງໃໝໆ ຢາງບມວນສນສດ; ທງນກເພາະວາວຽກງານສລະປະກາເປນວຽກງານທສາງຂນດວຍຈດວນຍານ, ດວຍຄວາມສະຫງວນມກທງມ ຄວາມຮກ ແລະ ເຊ ອໝ ນຢາງບຈດຈາງ; ຫາກບມອດມການເຫານ ນ ຜນງານສລະປະທອອກມາຈະມຄາບສງ ຫ ບກມຄາໜອຍກວາເຈຕະລມທຕ ງໄວ.

ຜທສາງສນສ ງງດງາມເຫານ ນຈາກຮນຄນກອນໆ ຕ ງແຕສະໄໝເຈາຟາງ ມ, ເຈາໄຊຍະເຊດຖາ, ເຈາໂພທສາລະລາດ, ເຈາອະນວງຕໃສຮນປຍາຕາຍາຍເຖງຮນພແມ ແລະ ຮນພວກເຮາ.ໃນປດຈບນມໃຜທໄດຮບການຍກຍອງເຊດຊ ໃຫໄດຮບກຽດອນສງສ ງວາເປນ "ສລະປນແຫງຊາດ".

ທານ ເປນຜແຕງເລອງ ທາວຮງທາວເຈອງ ຫ ໃຜ? ທາວ ປາງຄາ ຜແຕງເລອງ ສນໄຊ, ເຈາອະນວງ ຜແຕງສານລບພະສນ ຫ ໃຜ? ບມເລຍ!

(ຄດຈາກ ບດຂຽນເລອງ "ຢາກມສລະປນແຫງຊາດ" ຈາກປມແບບຮຽນພາສາລາວຊ ນມດທະຍມສກສາປທ 7 ສະບບຊ ວຄາວ 2010 ໜາ 152)

- ຕ ງຄາຖາມແຕບຕອບປະໃຫຜອານຄດ ແລະ ຕອບເອາເອງ. ຕວຢາງ: ຢາເສບຕດທກປະເພດລວນແຕເປນອນຕະລາຍໂດຍກງຕຜເສບ ຈະເຮດໃຫຮາງກາຍ

ຊດໂຊມ, ສະໝອງເສ ອມ, ປະສາດຫອນ...ບພຽງແຕເທານ ນ ຍງສາງບນຫາໃຫແກພແມ ຍາດຕພນອງ, ຄນອອມຂາງ ແລະ ກອາດຊະຍາກາຂນໃນສງຄມ. ເມ ອເຫນຜນຮາຍຄແນວ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 231 Lao TBM6 final layout.pdf 23 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

19

ນ ນແລວ, ພວກເຮາເຊ ງເປນນກຮຽນຮປນຍາຊນ ຍງຊເອາຊວດຂອງຕນໄປເກອກກ ວພວພນ ກບຢາເສບຕດຢບ?

33.3 ການຄ ນຄດຕກຕອງແບບຕອງໂສ ການຂຽນວທນຍາກຜຂຽນຕອງມປະສບການ, ມນເຮດໃຫຜອານຈບໃຈ ແລະ ຕດຕາມໄປເທອລະບນຫາ. ເພນວາງບນຫາໃດບນຫາໜງອອກແລວ. ຈາກນ ນ, ກສະເໜບນຫາໃໝອກ ແລະ ເກດບນຫາຕໆກນໄປ. ບນຫານແມນຜນຂອງບນຫາທໄດກາວມາກອນ ພອມກນນ ນກແມນເຫດຂອງບນຫາຕໄປ. ບນຫາກອນເກາະກາຍໃສບນຫາລນ ແລວສດທາຍກໄປຮອດບນຫາຕ ນຕທຄາດວາຈະແກໄຂ.

ຈດພເສດຂອງການຄ ນຄດຕກຕອງແບບນຍາມໃດບນຫາທຕອງການຈະແກໄຂກຕອງຢທາຍຂອງຕອນອະທບາຍສະເໝ.

ຕວຢາງ: ຢາກສາງສາປະເທດໃຫອດມສມບນ, ຕອງເພມພນຜະລດຜນ. ຢາກເພມພນຜະລດຜນ

ໄດດຕອງດດແປງວທະຍາການ. ຢາກໃຊວທະຍາການໄດດຕອງມລະດບວດທະນະທາ. ສະນ ນ, ການບາລງວດທະນະທາຈງສາຄນທສດ.

3.4 ການຄ ນຄດຕກຕອງດວຍວທປຽບທຽບກບສ ງກງກນຂາມ ຢາກໃຫບນຫາໃດບນຫາໜງເດນຂນ, ເຮາອາດໃຊວທປຽບທຽບກບສ ງກງກນຂາມກນ. ວທນແມນເພນຍກບນຫາໃດບນຫາໜງໃຫສງຂນ, ແລວຫຍບນຫາໃດບນຫາໜງລງ, ເຮດໃຫຜອານເຫນໄດສ ງກງກນຂາມນ ນຄກ ແລະ ຍ ງກງກນຂາມກນຫາຍເທາໃດ ວທຄ ນຄດຕກຕອງແບບນກຍ ງເດນຂນເທານ ນ.

ຕວຢາງ: "ຖາວາມນເຊອວດທະນະທາດ ງກາວນ ນໄດຂະຫຍາຍຕວສບຕມາເຖງປດຈບນແລວ

ແນນອນລາວເຮາຈະເປນຊາດຈະເລນສວໄລບໜອຍເລຍ. ກງກນຂາມມນບພຽງແຕບໄດ ຂະຫຍາຍຕວເທານ ນ, ແຕມນຍງຖກຢຽບຢາທາລາຍຢາງໜາເຈບແຄນແໜນໃຈອກຊ າ".

3.5 ການຄ ນຄດຕກຕອງແບບໄມງດ ການຄ ນຄດຕກຕອງແບບໄມງດ ແມນເພນຍກບນຫາໃດບນຫາໜງໃຫສງ ແລວງດບນຫາອ ນໃຫສງກວາບນຫາທາອດ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 241 Lao TBM6 final layout.pdf 24 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

20

ຕຕວຢາງ: ໃນເວລາທປະເທດເຮາຕກເປນເມອງຂນຂອງພວກຈກກະພດຕາງດາວ ແລະ ລກແຫງ

ຕນມຂາຍຊາດ, ພວກມນບເຄຍເຕອງວາຈະແກໄຂສະພາບການໃຫດຂນຈກເທອ, ກງກນ ຂາມພວກມນຍ ງສວຍໂອກາດເອາຄວາມທກຈນຄ ນແຄນ ແລະ ຫາຫງຂອງປະຊາຊນເຮາ ເພອກດຂ ຂດຮດເຖງແກນກະດກດາ ພວກມນຊອກເກບພາສອາກອນສາລະພດຢາງໜກໜວງ ກະເກນ, ຕ ງເຈາກວານເຈາລາມນບມ ນບໜກໂຍນໂພະໃສຫວຊາວໄຮນາພວກເຮາ.

ຊວດດານວດຖຂອງປະຊາຊນເຮາແມນເປນຈ ງຊ ນແລວ, ສວນຊວດດານຈດໃຈຍ ງຊ າພດຮາຍ. ຄວາມອກອ ງໃນອກກມບໜອຍ, ຢພາຍໃຕການປກຄອງຂອງພວກຈກກະພດ ແລະ ລກມ, ພວກມນບເຄຍທຈະໃຫປະຊາຊນເຮາມສດສຽງ ບເຄຍໄດຮບຄວາມເປນອດສະຫະເສລຈກເທອ. ພວກມນວາງອບາຍເພອຫວງທາລາຍແບບແຜນວດທະນະທາແຫງຊາດຂອງປະຊາຊນເຮາ, ທາລາຍວດທະນະທາອນຈບງາມຂອງພວກເຮາ, ພອມກນນ ນຍງນາເອາວດທະນະທາແບບລາເມອງຂນມາເຜຍແຜຕ ມອກ.

4. ຂ ນຕອນໃນການແຕງບດອະທບາຍ ຢາກແຕງບດອະທບາຍໄດດຄວນປະຕບດໄປຕາມຂ ນຕອນດ ງນ: 4.1 ຊອກຮລະດບຄາດໝາຍຂອງຫວບດ

ອານຫວບດໃຫຄກແນເພອໃຫເຂາໃຈວາ: ຫວບດນ ນຕອງການໃຫອະທບາຍບນຫາໃດແດ, ມຂຄວາມສາຄນຈກຂ ແລະ ຂໃດສາຄນກວາໝ.

ຕວຢາງ: ອະທບາຍຄາສພາສດທວາ:

"ຮ ວຫາຍຫກຈງໝ ນ ພນອງຫາຍຊ ນຈງດ" ຫວບດນມຂຄວາມທຕອງອະທບາຍຄ:

- ຮ ວຫາຍຫກຈງໝ ນ (ອະທບາຍຄວາມໝາຍແປນ ແລະ ເລກ) - ພນອງຫາຍຊ ນຈງດ (ອະທບາຍ)

ຂຄວາມທສາຄນຂອງຫວບດນແມນ: - ພນອງຫາຍຊ ນຈງດ ເຊ ງເວາເຖງຄວາມສາມກຄນ ນເອງ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 251 Lao TBM6 final layout.pdf 25 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

21

44.2 ສາງໂຄງຮາງຂອງບດອະທບາຍ ຫງຈາກຮ ແລະ ເຂາໃຈຫວບດແລວຈ ງສາງໂຄງຮາງ, ການສາງໂຄງຮາງນ ນ ເພນ ປະຕບດຕາມແຕລະບາດກາວຄ: ຕ ງບນຫາ, ແກໄຂບນຫາ ແລະ ສະຫບບນຫາ.

1) ການຕ ງບນຫາ - ພາຜອານເຂາສບນຫາທຕນຢາກແກໄຂ - ບນຫາທຕນຢາກແກໄຂນ ນແມນບນຫາໃດ, ອາດຈະຍກເອາຂຄວາມຕາງໆທສອດຄອງ

ກບບນຫາທຕນຢາກແກໄຂນ ນມາຕ ງເປນບນຫາ. - ຢາຄນຂຄວາມຂອງຫວບດ ຄດມາຈາກໃສ, ບດໃດ, ຄາເວາຂອງໃຜ.

ສ ງສາຄນໃນການຕ ງບນຫາຕອງໃຫກະທດຮດ, ຈະແຈງ, ບຄວນເວາຍດຍາວ. ການຕ ງບນຫາແມນເຮດໃຫຜອານຮວາຜຂຽນຕອງການແກໄຂ ຫ ຊແຈງບນຫາໃດ ແລະ ຮວທເຮດໃຫຜອານຈບອກຈບໃຈ, ສນໃຈຢາກຕດຕາມອານເນອເລອງຕໄປ. ການຕ ງບນຫາມບາງວທດ ງນ:

� ເຂາສບນຫາໂລດ ຕວຢາງ: ຫວບດຄາສພາສດທວາ: "ຮ ວຫາຍຫກຈງໝ ນ ພນອງຫາຍຊ ນຈງດ"

ການຕ ງບນຫາໃນວທນຕອງກະທດຮດ, ຈະແຈງ ແລະ ງາຍດາຍ ອາດຈະຕ ງໄດດ ງນ: ເພອເປນການສະແດງໃຫເຫນເຖງຄນຄາຂອງຄວາມສາມ ກຄ. ດ ງນ ນ, ປຍາຕາຍາຍເຮາ

ຈງມຄາສພາສດໄວວາ: "ຮ ວຫາຍຫກຈງໝ ນ ພນອງຫາຍຊ ນຈງດ"

� ເຂາສບນຫາໂດຍທາງອອມ ຖາເຂາສບນຫາໂດຍທາງອອມນ ຕອງຍກຄວາມສາຄນຂອງບນຫາໃຫແຈງ ສະເໜບນຫາດ ງກາວນ ນມາຈາກໃສ, ຢໃນປມເຫມໃດ, ສະໄໝໃດ, ຄາເວາຂອງໃຜ ແລວຍກຂຄວາມທຕນຢາກສະເໜ.

ຕວຢາງ: ຫວບດຂາງເທງອາດຈະຕ ງບນຫາໄດດ ງນ:

- ຄວາມສາມກຄຜກພນເຊ ງກນແລະກນ ເປນປດໄຈທຕດສນເຖງການດາລງຄງຢຂອງ ຊວດມະນດຊາດ. ຖາເຮາມເຊອຊາດຍາດວງຕະກນ ແລະ ມດຕະສະຫາຍຫາຍເທາໃດກຍ ງ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 261 Lao TBM6 final layout.pdf 26 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

22

ຈະເຮດໃຫການດາລງຊວດຂອງພວກເຮາມຄວາມໝນຄງຖາວອນ. ດ ງນ ນ, ປຍາຕາຍາຍລາວເຮາຈງມຄາສພາສດກາວໄວວາ: "ຮ ວຫາຍຫກຈງໝ ນ ພນອງຫາຍຊ ນຈງດ".

- ຄວາມສາມກຄພວພນເຊ ງກນແລະກນລະຫວາງເຊອຊາດຍາດຕະກນ, ເພອນມດ ສະຫາຍ ຈະກາຍເປນສາຍໃຍສາງຄວາມແຂງແກນ, ໝ ນຄງຍນຍາວຕະຫອດໄປ ດ ງຄາສພາສດກາວໄວວາ: "ຮ ວຫາຍຫກຈງໝ ນ ພນອງຫາຍຊ ນຈງດ"

22) ການແກໄຂບນຫາ ພາກສວນນມຄວາມສາຄນຫາຍ. ກອນບນຫາຕາງໆຈະໄດຮບການແກໄຂ ຫ ຊແຈງເຫດຜນໄດຢາງລະອຽດຈະແຈງ ແລະ ໄດຮບຄວາມເຊ ອໝ ນຈາກຜອານນ ນ ມນຂນກບຄວາມສາມາດ ແລະ ວທແກໄຂບນຫາຂອງຜຂຽນ.

ຕວຢາງ: ການແກໄຂບນຫາ ອະທບາຍຄາສພາສດທວາ: "ຮ ວຫາຍຫກຈງໝ ນ ພນອງຫາຍຊ ນຈງດ". ບນຫາທຈະຕອງແກໄຂຄ:

- ອະທບາຍຄວາມໝາຍແປນ: ຮ ວຫາຍຫກຈງໝ ນແມນແນວໃດ? - ຄວາມໝາຍເລກ: ພນອງຫາຍຊ ນຈງດ (ອະທບາຍ) - ອະທບາຍຄວາມໝາຍທແທຈງຂອງຄາສພາສດບດນຄ: "ບດບາດຂອງຄວາມສາມກຄ"

ຄວາມສາມກຄມຜນດຕຕນເອງແນວໃດ? ຕສງຄມແນວໃດ? ແລະ ຕປະເທດຊາດແນວໃດ? + ຄວາມສາມກຄແມນແນວໃດ? + ຄນປະໂຫຍດຂອງຄວາມສາມກຄມແນວໃດ? ຊແຈງເຫດຜນຄ:

ຜນທເກດຂນຈາກຄວາມສາມກຄມຫຍງແດ? 3) ສະຫບບນຫາ

- ກາວຂຄວາມສາຄນຂອງຫວບດໂດຍຫຍ. - ກາວເຖງຄນຄາ ແລະ ການສ ງຜນສະທອນຂອງບນຫານ ນ. - ແນະນາ ຫ ເຊນຊວນຜອານ. - ສມທຽບໃສຕນເອງ ຫ ໃຫຂຄດເຫນບາງຢາງແກຜອານ.

ຕວຢາງ: ຫວບດຂາງເທງເຮາອາດສະຫບບນຫາໄດດ ງນ: - ຄວາມສາມກຄແມນສ ງຈາເປນສາລບທກຄນ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 271 Lao TBM6 final layout.pdf 27 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

23

- ຄວາມສາມກຄແມນພະລງແຮງອນມະຫາສານສາມາດຜານຜາທກອປະສກ ນາຜນສາເລດ ແລະ ຄວາມສກສມຫວງມາສທກຄນ.

- ຕນເອງ ແລະ ທກຄນຕອງເຝກຝນຕນເອງໃຫຮຈກສາມກຄຊວຍເຫອເຊ ງກນ ແລະ ກນ. 44.3 ການແຕງຕວຈງ

- ຂຽນຕາມໂຄງຮາງທໄດສາງໄວແລວ. - ຮຽບຮຽງ ແລະ ປບປງຄນ. - ກາຍເປນບດແຕງທສມບນ.

ສ ງທຄວນເອາໃຈໃສໃນເວລາແຕງຕວຈງ - ຕອງຮວທສາພນວກຕອນ ໂດຍຮນາໃຊຄາເຊ ອມ, ຄາຕຕາງໆໃຫເໝາະສມ ເພາະວາ

ບດແຕງບດໜງກປຽບເໝອນຮາງຄງຂອງຄນເຮາ, ເພອໃຫວກຕອນເຊ ອມເຂາກນ ເພນໃຊ ຄາຕຕາງໆເຊນ: ແຕ, ແຕວາ, ເພາະ, ເພາະວາ, ເພາະເຫດວາ, ດ ງ, ດ ງວາ, ບດ ງນ ນ, ຍອນ, ຍອນວາ, ຖາ, ຖາວາ, ຖາຫາກວາ, ເຫດນ ນ, ດວຍເຫດນ ນ, ເຊ ງ, ທ, ອນ ຯລຯ ຄາຈາພວກນບຄວນໃຊຊ າກນຫາຍເທອເພາະຈະເຮດໃຫບມວນ.

- ຕອງໃຊຄາເວາງາຍໆ, ບຄວນໃຊສບທເຂາໃຈຍາກ ຫ ສບທອງຖ ນ, ໃຊຄາເວາໃຫກງກບຄວາມໝາຍ, ບໃຫຍດຍາວ ຫ ເວາຍດຍາວຫບໄປຫບມາແຕບນຫາດຽວ, ຄາເວາດຽວ.

- ຮໃຊສານວນຕາງໆເຂາໃນບດອະທບາຍ ເຊ ງສວນຫາຍເພນມກໃຊສານວນພນລະນາ ຫ ເລາເລອງ ເພອເຮດໃຫບນຫາທຕ ງຂນມຊວດຊວາທງມວນ ແລະ ຈບໃຈ. ການໃຊສານວນຕອງໃຫເໝາະສມກບເນອໃນຂອງທດສະດ ແລະ ແນວຄດຈດໃຈທສະເໜຢໃນບດ.

ບດຕວຢາງ: ອະທບາຍຄາສພາສດທວາ: "ຮ ວຫາຍຫກຈງໝ ນພນອງຫາຍຊ ນຈງດ". ຄວາມສາມກຄຜກພນເຊ ງກນ ແລະ ກນເປນປດໄຈທຕດສນເຖງການດາລງຄງຢ

ຂອງຊວດມະນດຊາດ. ຖາເຮາມເຊອຊາດຍາດຕະກນ ແລະ ມດຕະສະຫາຍຫາຍເທາໃດ ກຍ ງຈະເຮດໃຫການດາລງຊວດຂອງພວກເຮາມຄວາມໝນຄງຖາວອນ. ດ ງນ ນ, ປຍາຕາຍາຍ ລາວ ເຮາຈງມຄາສພາສດກາວໄວວາ: "ຮ ວຫາຍຫກຈງໝ ນ ພນອງຫາຍຊ ນຈງດ".

ປະຊາຊນລາວໄດດາລງຊວດຕດພນກບການອອກແຮງງານ. ດ ງນ ນ, ເພນຈ ງມບດ ຮຽນວາ ເວລາປກຝງເຮດໄຮໃສນາ ຕອງໄດເຮດຮ ວເພອປອງກນສດທຈະມາທາລາຍຜນລະ ປກ ຫ ອ ນໆ ການເຮດຮ ວນ ນບແມນມຫກດຽວກຈະເປນຮ ວໄດ, ຮ ວຕອງປະກອບດວຍ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 281 Lao TBM6 final layout.pdf 28 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

24

ຫາຍຫກຝງໃຫເລກ ແລະ ຫາຍຮາວມດຕດກນ ຈ ງຈະກາຍເປນຮ ວທແໜນໜາຖາວອນ, ທນທານໄດ. ຈາກການທາມາຫາກນເພອລຽງຊບນ ນຊາວບຮານກໄດມການປຽບທຽບກບການດາ ລງຊວດຢໃນສງຄມ. ການດາລງຊວດຢໃນສງຄມກເຊນກນ ເຊ ງແຕລະຄນບສາມາດດາລງຊວດຢາງໂດດດຽວດຽວດາຍໄດ ຕອງໄດອາໄສໄພເພງເຊ ງກ ນ ແລະ ກນ. ໃນເບອງຕ ນພວກເຮາໄດມການພວພນຢາງໃກຊດກບອາຍເອອຍນອງໃນອທອນກອນເລອດອນດຽວກນ, ຖາເຊອຕະກນວງຄະນະຍາດໃດມຫາຍຄນເທາໃດກຍ ງຈະເຮດຕະກນນ ນມຄວາມໝນຄງຍອນເຂາເຈາມກາລງໃນການຊວຍເຫອກນ, ເຊ ງເໝາະກບຕອນໜງຂອງຄາສພາສດທວາ: "ພນອງຫາຍຊ ນຈ ງດ". ນ ນກໝາຍວາເມ ອເຊອຕະກນ, ເຜາຊນຄນໃນຊາດຫາກມຄວາມສະໝານສາມກຄປມລມເປນຈດໜງໃຈດຽວກນແລວ ກຈະສາມາດສາງສາພດທະນາປະເທດຊາດບານເກດເມອງນອນຂອງຕນໃຫມຄວາມຈະເລນສວໄລໝນຄງ ທກຄນລວນແຕແມນອງປະກອບ ຂອງສງຄມ. ດ ງນ ນ, ເມ ອຢາກໃຫສງຄມມຄວາມໝນຄງກາວໜາຈະເລນແຕລະຄ ນຕອງໄດອາໄສ ເຊ ງກນ ແລະ ກນເພອຄວາມຢລອດຂອງຊວດນ ນກໝາຍເຖງຄວາມສາມກຄ. "ຄວາມສາມກຄ" ແມ ນການຜກພນ, ແມນການອປະຖາຄ າຊຍໜນຮວມແຮງຮວມໃຈກນ, ພອມພຽງຮຽງໜາກນ, ຊວຍກນປະຕບດຢໃນທກວຽກງານ. ເຖງວາວຽກງານນ ນຈະມອປະສກຫຍງຍາກສບສນພຽງໃດກພອມກນເຮດພອມກນທາ, ໜກຊວຍກນຫາບ ຫຍາບຊວຍກນດງຊວຍກນແລກປຽນຄວາມຄດປນຍາ, ຄວາມຮ, ຄວາມສາມາດ ແລະ ເຫອແຮງ. ເວລາທກຍາກຂາດເຂນກຕອງອມຊຊອຍເຫອກນ, ເຖງຍາມສກກສກດວຍກນ ດ ງສພາສດທວາ: "ມທກຮວມທກ ມສກຮວມສກ" ບຄດກພກແຍກພວກແບງກມແບງກອນ ຢານລນຢານເຫອ ອດສາລດສະຫຍາ ກາວຂວນນນທາ ຫ ມແນວຄດເຫນແກສດຜນປະໂຫຍດສວນຕວສງກວາສວນລວມ, ພອມກນນ ນຜທມຄວາມສາມກຄຍງຕອງຮຈກຕາໜສ ງຂາວ ກສາງຊວຍເຫອເຊ ງກນ ແລະ ກນດວຍຄວາມຈງໃຈ ເພອ ພອມກນກາວໜາ. ບານຈະເຮອງເມອງຈະກາວ ປະເທດຊາດຈະມຄວາມເຂມແຂງກຕອງອາໄສຄນໃນຊາດຊວຍກນສາງສາພດທະນາ. ໃນຂະບວນການຕສກ ຊາດຕານຈກກະພດຜຮກຮານ, ຍອນປະຊາຊນລາວບນດາເຜາໄດມ ຄວາມເປນເອກະພາບກນຮວມແຮງຮວມໃຈກນ ຈ ງສາມາດປດປອຍປະເທດຊາດອອກຈາກການຄອບຄອງຂອງຊາດອ ນ ແລວພອມກນປກປກຮກສາ ແລະ ພດທະນາປະເທດລາວ ລານຊາງໃຫມຄວາມໝນຄງຈະເລນກາວໜາມາຮອດປດຈບນນ. ສ ງທກາວມານ ນໄດຢ ງຢນ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 291 Lao TBM6 final layout.pdf 29 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

25

ແລະ ພສດໃຫພວກເຮາເຫນວາ ຄວາມສາມກຄແມນພະລງແຮງອນມະຫາສານ ສາມາດຜານຜາອປະສກນາໆປະການໄປສຜນສາເລດໄດ.

ກງກນຂາມ ຖາພວກເຮາມການຂດແຍງແບງສອງ, ຂາດຄວາມສາມກຄ, ບໄວເນອ ເຊ ອໃຈກນຈະບມຜນດຫຍງໝດຕຕນເອງກຄຄນອ ນ. ຊ າບໜາຍງນາເອາຄວາມຫາຍະນະ ມາສຕນເອງ, ສງຄມ ແລະ ປະເທດຊາດອກດວຍ. ຈະເຮດວຽກງານໃດໆກບສາເລດໄດ. ຍອນແນວນ ນ, ຈງສາມາດເວາໄດວາ: ຄວາມສາມກຄແມນຄວາມຈາເປນພາວະວໄສຂອງຄນເຮາ.

ຈາກການໃຫເຫດຜນມາຂາງເທງນ ນ, ພວກເຮາເຫນໄດວາ: ຄວາມສາມກຄແມນສ ງທປະເສດ, ແມນຄວາມຈາເປນເພາະມນເປນສາຍຜກພນໃຫພວກເຮາທກຄນສາມາດດາລງຊວດຢໃນສງຄມໄດຢາງປກກະຕສກ. ສາລບນກຮຽນພວກເຮາຍ ງມຄວາມສາຄນຢາງຫວງຫາຍ. ພວກເຮາທກຄນຄວນເຝກຝນຫຫອມຕນເອງໃຫເປນຜທມຄວາມສາມກຄ, ຮຈ ກຮກແພງໝຄດວຍຄວາມຈງໃຈເພອພອມກນກາວໜາ; ທາຕນໃຫເປນຄນດ, ມຄນສມບດເປນ ທຮກແພງໝຄ ແລະ ຄອາຈານ.

ບບດເຝກຫດ 1. ຈ ງອະທບາຍຄາກອນທວາ:

"ນແຫະເພນວານ າ ເຕມແຕປປາ ເພນວານາ ເຕມແຕຮວງເຂາ ເພນວາພເຂາກວາງ ຈວງຈນເປນປາ ຫນສລາຢນ າ ເປນແກວຄາແພງ" (ຄດຈາກກອນເມອງລາວສວຍງາມ ແລະ ຮ ງມຂອງທານ ພມ ວງວຈດ)

2. ຈ ງອະທບາຍຄາສພາສດທວາ: "ແມນວາມຄວາມຮ ເຕມພງພຽງປາກ ກດທອນ ສອນຕນເອງບໄດ ໃຜຊຍອງວາດ"

3. ຈ ງອະທບາຍ "ຜນຮາຍຂອງຢາເສບຕດ"

1 Lao TBM6 final layout.pdf 301 Lao TBM6 final layout.pdf 30 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

26

ບບດທ 4 ການຂຽນບດພສດ

1. ຄວາມໝາຍຂອງບດພສດ ບດພສດ ແມນບດແຕງປະເພດໜງ ເຊ ງໃຊຫກຖານຕວຈງມາອາງອງ ແລະ ຢງຢນ ລກສະນະຕວຈງຂອງບນຫາຕາງໆທຍກຂນມາພສດ. ການພສດບນຫາ ແມນເຮດໃຫບນຫາ ນ ນຈະແຈງຂນພອມທງຢ ງຢນເອາບນຫານ ນ. ໂດຍທວໄປ, ນອກຈາກບດພສດແລວ. ຢໃນບດອະທບາຍຕາງໆເຊນ: ບດອະທບາຍ ການເມອງ, ບດອະທບາຍສງຄມ ຫ ບດອະທບາຍວນນະຄະດ ກຕອງການພສດຄກນ ຕາງ ແຕວາພສດໜອຍ, ພສດຫາຍເທານ ນ. ບນຫາທນາມາພສດສວນຫາຍແມນຄາສພາສດ, ຄາຄມ ຫ ຄາເວາຂອງບກຄນຕາງໆ.

2. ການແຕງບດພສດ ກອນຈະແຕງບດພສດໜງໆ ໃຫໄດດຕອງປະຕບດໄປຕາມຂ ນຕອນຕາງໆດ ງນ: 2.1 ຊອກຮເນອໃນ ແລະ ລະດບຄາດໝາຍຂອງບນຫາທເອາມາພສດ:

� ຊອກຮລະດບຄາດໝາຍກອນອ ນໝດຕອງຮວາ: - ພສດຫຍງ? (ຊອກຮບນຫາທເອາມາພສດ). - ຈະເອາຫກຖານຕວຈງອນໃດມາພສດ? (ຊອກຫກຖານຕວຈງ). - ພສດແນວໃດ? (ວທການອາງຫກຖານແນວໃດ? ສະເໜຕາມລາດບແນວໃດ?). � ຊອກຮເນອໃນ: ຕຕວຢາງ: ພສດຄາສພາສດທວາ: "ໄດກນໝາກ ຢາລມຜປກ

ໄດມຄວາມສກ ຢາລມຜກະທາ" ເນອໃນທພສດມຢສອງບນຫາຄ:

1 Lao TBM6 final layout.pdf 311 Lao TBM6 final layout.pdf 31 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

27

- ໄດກນໝາກ ຢາລມຜປກ- ໄດມຄວາມສກ ຢາລມຜກະທາ

ເນອໃນຕ ນຕຂອງສພາສດນແມນ: ຕອງມຄວາມກະຕນຍຮບນຄນຄນຮນກອນ. 11.2 ຊອກຫກຖານມາອາງອງ

ຕອງເລອກເຟນບນຫາທມລກສະນະເປນຕວແທນ, ມຕວຈງ, ເໝາະກບແຕລະແງຂອງ ບນຫາທຈະພສດ. ບແມນວາສ ງໃດກເກບມາເປນຫກຖານອາງອງຈນໝດ, ຕອງສະເໜຕາມ ລາດບໃຫສມເຫດສມຜນ ຍກເທອລະແງຂອງບນຫາຂນແລວອາງຫກຖານໄປພອມ. 1.3 ພາກສວນຕາງໆຂອງບດພສດ

ຕາມທາມະດາແລວບດພສດປະກອບມ 3 ພາກສວນຄກນກບບດແຕງປະເພດອ ນໆຄ: ຕ ງບນຫາ, ແກໄຂບນຫາ ແລະ ສະຫບບນຫາ.

� ສ ງທຄວນເອາໃຈໃສ

ບດພສດກຕອງໃຊການອະທບາຍ ແລະ ບດອະທບາຍກຕອງໃຊການພສດ, ພຽງແຕ ຕອງໜອຍ ຫ ຫາຍເທານ ນ. ສາລບພາກສວນຕ ງບນຫາ ແລະ ສະຫບບນຫາຄກບບດອະທບາຍ ຫ ບດແຕງປະເພດ ອ ນ ແຕພາກສວນແກໄຂບນຫາຈະຕອງໃຊເຫດຜນ ແລະ ຫກຖານຕວຈງມາພສດເປນລາດບ ຕ ງແຕບນຫາທໜງຈນເຖງບນຫາສດທາຍ. ໃນບດພສດ ການອາງຫກຖານເປນສ ງສາຄນຕ ນຕ, ການອະທບາຍ ຫ ການວຈານ ເປນສາຮອງ.

ພາກສວນ ຕາງໆຂອງບດພສດ

ຕ ງບນຫາ

ແກໄຂບນຫາ

ສະຫບ ບນຫາ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 321 Lao TBM6 final layout.pdf 32 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

28

ໂໂຄງຮາງຕວຢາງບດພສດຄາສພາສດທວາ: "ໄດກນໝາກ ຢາລມຜປກ

ໄດມຄວາມສກ ຢາລມຜກະທາ" 1) ຕ ງບນຫາ - ກາວເຖງຄວາມກະຕນຍຮບນຄນຂອງຄນຮນກອນໂດຍຫຍ. - ປຽບທຽບໃສຄາສພາສດບຮານ

"ໄດກນໝາກ ຢາລມຜປກ ໄດມຄວາມສກ ຢາລມຜກະທາ"

2) ແກໄຂບນຫາ � ໄດກນໝາກຢາລມຜປກແມນແນວໃດ? (ອະທບາຍ-ພສດຄວາມໝາຍແປນ) - ຕ ນໄມໃຫໝາກ ໂດຍສະເພາະແມນຕ ນໝາກໄມໃນສວນ ຫ ໃນບານລວນແຕມຄນປກ

ມາກອນ. - ເວລາໄດກນໝາກໄມດ ງກາວ ພວກເຮາບຄວນລມບນຄນຜປກໄວ. � ໄດມຄວາມສກຢາລມຜກະທາໝາຍຄວາມວາແນວໃດ? (ອະທບາຍພສດ-ຄວາມໝາຍເລກ)

ໄດມຄວາມສກໝາຍເຖງ: ໄດມຄວາມສະດວກສະບາຍ ເມ ອໃດມຄວາມສກແລວ ກບຄວນລມບນຄນຂອງຜສາງ, ສ ງສອນມາກອນ.

� ຜກະທາແມນໃຜ ແລະ ພວກເພນໄດມຜນງານຫຍງແດ? (ອາງຫກຖານຕວຈງມາພສດ) - ແມນບນພະບລດໃນສະໄໝບຮານ. - ບນດາຜນາ, ວລະຊນ ແລະ ປະຊາຊນລາວທໄດຕສປດປອຍຊາດ, ປກປກຮກສາ ແລະ

ສາງສາປະເທດຊາດດວຍຄວາມທລະຫດອດທນ. - ພແມ ແລະ ນາຍຄຜໄດລຽງດສ ງສອນ. � ເປນຫຍງຈງຮບນຄນຂອງຜກະທາມາກອນ (ອະທບາຍ ແລະ ອາງຫກຖານທາງທດສະດ) � ຖາຄນຮນຫງບຮບນຄນຄນຮນກອນສງຄມຈະເປນແນວໃດ? (ອາງຫກຖານ ແລະ ຍກ

ພດຕກາຕວຈງມາພສດ) � ນກຮຽນຄວນເຮດແນວໃດເພອສະແດງເຖງຄວາມຮບນຄນ?

1 Lao TBM6 final layout.pdf 331 Lao TBM6 final layout.pdf 33 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

29

- ຕ ງໃຈຮ າຮຽນ (ຮຽນວດທະນະທາ, ວຊາສະເພາະ ແລະ ຮຽນເອາແບບຢາງທດຂອງ ຄນຮນກອນ)

- ປະພດຕນໃຫສອດຄອງກບຮດຄອງປະເພນລາວ. - ຈາລກຜນງານ ແລະ ຄນງາມ ຄວາມດຂອງຄນຮນກອນ. - ໃຫການຊວຍເຫອ ແລະ ເບ ງແຍງຜກນເບຍບານານ ຫ ຜເຖາພອມທງເດກນອຍ, ແມມານ.

33) ສະຫບບນຫາ - ສະຫບຫຍຄວາມໝາຍຄວາມສາຄນຂອງຄວາມກະຕນຍຮບນຄນ. - ສະແດງທດສະນະຂອງຕນເອງຕຫວບດ. - ຂຽນຫວບດອດທາຍ

ຕວຢາງ: ອະທບາຍ-ພສດຄາສພາສດທວາ: "ໄດກນໝາກ ຢາລມຜປກ

ໄດມຄວາມສກ ຢາລມຜກະທາ" ມະນດທດາລງຊວດຢໃນສງຄມນ ໄດມຢມກນຢາງອ ມໜາສາລານ ແລະ ຄວາມສກ

ຄວາມສະບາຍ, ໄດຊມໃຊວດຖສ ງຂອງຕາງໆ ສວນຫາຍແລວແມນເກດມາຈາກການອອກ ແຮງງານ ແລະ ຫວຄດປະດດສາງຂອງຄນຮນກອນ. ສະນ ນ, ພວກເຮາເປນຄນເກດໃໝໃຫຍລນ ຕອງເປນຄນກະຕນຍຮບນຄນຂອງຄນຮນກອນ ດ ງຄາສພາສດທວາ:

"ໄດກນໝາກ ຢາລມຜປກ ໄດມຄວາມສກ ຢາລມຜກະທາ"

ຕ ນໄມທກຊະນດທໃຫໝາກ ໂດຍສະເພາະແມນໝາກໄມທຢໃນຮ ວໃນສວນ ຫ ໃນ ບານເຊນວາ: ໝາກມວງ, ໝາກມ, ໝາກພາວ ສວນຫາຍແລວ ລວນແຕມຜປກ ແລະ ຜານ ການບວລະບດຮກສາເປນເວລາຫາຍຟາຫາຍປຈ ງຈະໄດກນໝາກ. ດ ງນ ນ, ເມ ອພວກເຮາ ໄດກນໝາກແລວກບຄວນລມຜປກ ຄວນບວລະບດປກປກຮກສາເຊນວາ: ບທາລາຍຕ ນໄມ ບຖາງບຟນຖມ ພອມທງເສມຂະຫຍາຍ ແລະ ປກຕ ມອກ ທງນກເພອໃຫທກຄນມຢມກນ ຢາງພຽງພ. ເມ ອໃດມຄວາມສກສະໜກສະໜານແລວ ກບຄວນລມຜທໄດກະທາມາກອນເປນ ຕ ນແມນພວກເຮາໃນປດຈບນນ ທກຄນແມນໄດມຄວາມສກສະບາຍປາສະຈາກເສກເສອເໜອ ໃຕ ທກຄນແມນຍທາງທາມາຫາກນ ແລະ ໄປມາຢາງສະດວກສະບາຍມຄວາມເບກບານມວນ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 341 Lao TBM6 final layout.pdf 34 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

30

ຊ ນ ສ ງທກາວມານ ນລວນແຕໄດມາຈາກການກະທາ ແລະ ຫວຄດປະດດສາງຂອງຄນຮນ ກອນເຊນວາ: ບນພະບລດເຮາໃນສະໄໝບຮານ ເປນຕ ນ ເຈາຟາງ ມ, ເຈາໄຊເຊດຖາທລາດ ເຈາສລຍະວງສາ ແລະ ຜອ ນໆ ພອມນ ນກມທງນກວລະຊນອາຍສທອງ ແລະ ຜອ ນໆ ລວນ ແຕແມນຜທມຄວາມຈ ງຮກພກດຕປະເທດຊາດຕປະຊາຊນມນ າໃຈຮກຊາດຮກບານເກດເມອງ ນອນ ມນ າໃຈອງອາດກາຫານ, ມຄວາມມານະອດທນເອອເຟອເພອແຜເສຍສະຫະ ແລະ ຮກແພງຊວຍເຫອເຊ ງກນແລະກນ. ນອກຈາກບນຫາທກາວມາແລວເມ ອພວກເຮາມາເວາເຖງ ສະໄໝປະເທດຊາດຕກເປນຫວເມອງຂນໃຫແກຈກກະພດຕາງດາວພວກເຂາໄດກດຂ ຂດຮດ ພອມທງຈດເຜາຜານເຮອນຊານບານຊອງໄຮນາຮ ວສວນພຜາປາດງ ແລະ ຊບພະຍາກອນ ອນລ າຄາຂອງປະເທດເຮາເກອບຈະບມຫຍງເຫອຄາງຕກບການກະທາອນໂຫດຮາຍປາເຖ ອນ ທກາວມານ ນບນດາຜນາອນແສນເຄາລບຮກກໄດຕດສນໃຈ ແລະ ທມເທເຫອແຮງທງໝດເພອອທດຊວດເລອດເນອເພອການຕສພອມກນນ ນກໄດສມທບກບບນດາເຜາຕາງໆລກຂນຕສຢາງລະອດລະອຽວຫາຍສບກວາປຈ ງໄດຮບໄຊຊະນະ ນ ນກຍອນຜນງານຂອງບນດາທານຜນາເຊນ: ທານ ໄກສອນ ພມວຫານ, ທານ ສພານວງ ແລະ ຜອ ນໆອກ. ດ ງນ ນ, ມນຈ ງສອດຄອງກບຄາສພາສດທວາ: "ຄາຂອງຄນຢທຜນຂອງງານ ຜນຂອງງານຢທການກະທາ" ຄາສພາສດນມຄວາມໝາຍວາຄນຜໜງຈະມຄນຄາໄດນ ນຕອງວດກນຢທຜນງານທສະແດງ ອອກບແມນມແຕເວາແຕປາກແຕບສາດມາດເຮດຫຍງໄດເລຍແລວອາງວາຕນເອງມຄນຄາສງສ ງ. ສະນ ນ, ພວກເຮາທເປນຄນເກດໃໝໃຫຍລນ, ເປນນກຮຽນ-ນກສກສາຕອງຮບນຄນຂອງເພນ ເພາະພວກເພນແມນບກຄນທມຄນງາມຄວາມດໃນການຕສ ແລະ ປກປກຮກສາປະເທດຊາດໄວ ໃຫພວກເຮາໄດຢຢາງສະນກສກສະບາຍຄທກມ ນ. ນອກຈາກບນຫາທກາວມາແລວ ພວກເຮາເກດມາເປນຄນຮປາກຮເວາ, ເຮດວຽກເຮອນການຊານ, ມຄວາມຮຄວາມສາມາດ ແລະ ມທດສະນະຄນສມບດອນດງາມນ ນກລວນແຕໄດມາຈາກການສກສາອບຮມຂອງພແມ ແລະ ຄບາອາຈານ ດ ງຄາສພາສດທວາ: "ບນຄນພແມນໜກເກ ງທລະນ ໃຜຜ ຢາມແຍງນບຫາກຊດເມ ອໜາ". ໝາຍວາ ຖາຜໃດຫາກຮຈກເຄາລບນບຖພແມຮກແພງເບ ງ ແຍງພແມໃຫດຜນ ນ ກຈະເປນຄນທມຄວາມກະຕນຍຮບນຄນພແມ, ອະນາຄດຂາງໜາກຈະມແຕຄວາມຈະເລນຮງເຮອງເຮດຫຍງທາຫຍງກຈະປະສບຜນສາເລດ ຫ "ບອນໃດມຄ ບອນນ ນມແສງສະຫວາງ" ໝາຍວາຄເປນຜໃຫແສງສະຫວາງແກພວກເຮາ. ພວກເຮາທເປນນກຮຽນ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 351 Lao TBM6 final layout.pdf 35 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

31

ນກສກສາກອນຈະມຄວາມຮຄວາມສາມາດໄດກແມນຍອນຄເປນຜອບຮບບ ມສອນເຮາມາໃຫກາຍເປນພະນກງານ, ທະຫານ, ຕາຫວດ ແລະ ອ ນໆ ແມນຍອນຄທງນ ນ ໜາທຂອງພວກເຮາກຕອງເຝກຝນຫຫອມຕນເອງໃຫກາຍເປນຄນດຂອງສງຄມ ເປນລກທດຂອງພແມ ແລະ ເປນພນລະເມອງດຂອງປະເທດຊາດ. ກງກນຂາມ ຖາຫາກຄນຮນຫງຫາກບຮບນຄນຂອງຄນຮນກອນແລວຈະເຮດໃຫສງຄມ ແລະ ປະເທດຊາດໄປສຄວາມມດມວ. ພວກເຮາທເກດມາເປນຄນລາວທຢພນແຜນດນລາວຕອງຮຈກຮກຖນກາເນດ ແລະ ຮຈກບນຄນຂອງຜທກະທາມາກອນ ພອມນ ນກຕອງຮຈາລກບນຄນ ແລະ ຮ າຮຽນເອາຄນງາມຄວາມດ, ຮຽນເອາແບບຢາງທດຂອງຄນຮນກອນມາເປນແບບແຜນໃນການດາລງຊວດໃຫກາຍເປນຄນທມຄນຄາໃນສງຄມ. ຄວາມກະຕນຍຮບນຄນເປນສ ງທສາຄນ, ປະເສດ ແລະ ຈບງາມທສດສາລບຄນຮນຫງ. ສະນ ນ, ພວກເຮາຄວນຈາລກຄນງາມຄວາມດຂອງພວກເພນໄວໃນຄວາມຊງຈາຂອງພວກເຮາຕະຫອດໄປ ພວກເຮາທເປນນກຮຽນ-ນກສກສາຄວນເຝກຝນຫຫອມຕນເອງຮ າຮຽນເອາສ ງທດງາມຂອງຄນຮນກອນໃຫກາຍເປນຄນທມຄນສມບດ, ມຄວາມຮຄວາມສາມາດ ມ ຄວາມເຄາລບນບຖ ແລະ ຮບນຄນຂອງບນພະບລດ, ທານຜນາ, ພແມ ແລະ ຄບາອາຈານທມຄນງາມຄວາມດຕປະເທດຊາດຕະຫອດໄປ.

ຄາຖາມ 1. ບດພສດແມນບດແນວໃດ?2. ການແຕງບດພສດຕອງປະຕບດຕາມຂ ນຕອນໃດແດ?

ບດເຝກຫດ 1. ໃຫນກຮຽນສາງໂຄງຮາງບດອະທບາຍ-ພສດຄາສພາສດທວາ:

"ສຊນພ ນທກ ມສກພາຍຫງ" 2. ຈ ງແຕງບດພສດຄາສພາສດທວາ:

"ພາສາບອກຊາດ ມາລະຍາດບອກຕະກນ"

1 Lao TBM6 final layout.pdf 361 Lao TBM6 final layout.pdf 36 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

32

ບບດທ 5 ບດວຈານ

1. ຄວາມໝາຍຂອງບດວຈານ ບດວຈານ ແມນບດແຕງປະເພດໜງ ເຊ ງອງໃສຄວາມຮ, ຄວາມຄດ ແລະ ທດສະນະ

ຫກໝ ນຂອງຜຂຽນເພອສງເກດເບ ງບນຫານ ນວາຖກ ຫ ຜດ. ຈາກນ ນ, ກຖອດຖອນເອາຄວາມ

ໝາຍ ແລະ ຄນປະໂຫຍດຂອງບນຫານ ນໂດຍມການຕາໜ, ການພຈາລະນາ ແລະ ການຄ ນ

ຄດຕກຕອງໄປພອມ. ບວາວຽກງານຈະຮາຍ ຫ ດ, ຖກ-ຜດ ກສາມາດຍກຂນມາວຈານໄດ.

ຕາມທາມະດາແລວ ການວຈານບນຫາໃດໜງ ແມນຍອງຍສ ງທຖກຕອງ ແລະ ຕາໜສ ງທ

ຜດພາດຂອງບນຫາດ ງກາວ ເພອເຮດແນວໃດໃຫຜອານມຄວາມຮບຮ ແລະ ນາໄປເຖງການ

ກະທາທຖກຕອງ.

2. ລກສະນະຂອງບດວຈານ ບດວຈານເຄຍມລກສະນະຕາງໆດ ງນ:

2.1 ວຈານບນຫາໃດໜງທຖກຕອງສມບນ

ແມນບນຫາທຖກຕອງໝດ ໂດຍບສາມາດປະຕເສດໄດ ໝາຍຄວາມວາຖກກບຄວາມ

ເປນຈງ ແລະ ມວທະຍາສາດ..

ຕວຢາງ:

- ວຈານຄາເວາຂອງທານ ໄກສອນ ພມວຫານ ທວາ: ""ພວກເຮາບອາດຝາກຝງທນຮອນ

ອນປະເສດຂອງຊາດໄວກບຜທບມຄນສມບດ ແລະ ຄວາມສາມາດພຽງພ"

- ວຈານຄາສພາສດທວາ: ""ເກາອດເກາເຍອນຫາກຊໄດທອນຄາ""

- ວຈານຄາເວາຂອງທານເລນນທວາ: ""ຮຽນແລວ, ຮຽນອກ, ຮຽນເລອຍໆໄປ""

1 Lao TBM6 final layout.pdf 371 Lao TBM6 final layout.pdf 37 7/31/2015 9:08:37 AM7/31/2015 9:08:37 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

33

22.2 ວຈານບນຫາໃດໜງທຖກແດຜດແດ ແມນບນຫາທບຖກຕອງສມບນໝດ ໝາຍຄວາມວາມສວນຖກ ແລະ ສວນຜດ.. ຕວຢາງ: - ວຈານຄາສພາສດທວາ: "ຕກໝແຮງເປນແຮງ ຕກໝກາເປນກາ"" "ເບ ງຊາງໃຫເບ ງຫາງ ເບ ງນາງໃຫເບ ງແມ" - ວຈານຄາເວາທວາ: ""ພມໃຈໃນສ ງທຕນເອງໄດ ພໃຈໃນສ ງທຕນມ ເປນຄນໂຊກ ດທ

ສດໃນໂລກ"" 2.3 ວຈານບນຫາໃດໜງທຜດໝດ ແມນວຈານບນຫາໃດໜງທເຫນວາຜດພາດ ເຊ ງບຖກກບຄວາມເປນຈງໃດໆທງໝດ. ຕວຢາງ: - ວຈານຄາເວາທວາ: ""ຄນເຮາຈະຮ ງມ ຫ ທກຍາກແມນຍອນໂຊກຊາຕາ""

3. ການຂຽນບດວຈານ ໂດຍທວໄປແລວການຂຽນບດວຈານປະກອບດວຍ 3 ພາກສວນຄ: ຕ ງບນຫາ, ແກໄຂບນຫາ ແລະ ສະຫບບນຫາ ຄກນກບບດຫດແຕງປະເພດອ ນໆ.

1) ການຕ ງບນຫາ ຄກນກບການຕ ງບນຫາໃນບດຫດແຕງປະເພດອ ນໆ.

2) ການແກໄຂບນຫາ ດາເນນຕາມວທດ ງນ:

- ສງເກດເບ ງບນຫາທນາເອາມາວຈານນ ນ ຖກໝດ ຫ ຜດໝດ ຫ ວາຖກແດຜດແດ ຜດຢບອນໃດ, ຖກຢບອນໃດ, ອະທບາຍຄວາມໝາຍລວມຂອງບນຫານ ນໂດຍຫຍ.

- ອາງເຫດຜນຢ ງຢນແງທຖກຕອງ ແລະ ຕາໜແງທຜດພາດ, ສະແດງທາທເຫນດເຫນພອມນາແງທຖກ ແລະ ຄດຄານແງທຜດ.

- ຕກຕອງພຈາລະນາຄນປະໂຫຍດຂອງບນຫານ ນ. ຈາກນ ນ, ຈງສງລວມເອາບນຫາທໄດ ຍກຂນມານ ນ ເພອຖອດຖອນເປນບດຮຽນ ແລະ ນາໃຊເຂາໃນການດາລງຊວດຕວຈງ 3) ການສະຫບບນຫາ

ສງເກດຕລາຄາບນຫານ ນຄນ ແລະ ສະແດງທດສະນະຂອງຕນເອງຕບນຫາດ ງກາວໂດຍຫຍ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 381 Lao TBM6 final layout.pdf 38 7/31/2015 9:08:38 AM7/31/2015 9:08:38 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

34

ໂໂຄງຮາງຕວຢາງບດວຈານຄາສພາສດທວາ: ""ໄມຄດເອາໄວເຮດຂ ເຫກງເອາໄວເຮດກຽວ ຄນຄດລຽວເອາໄວບດ"

1) ຕ ງບນຫາ - ເວາເຖງຄນປະໂຫຍດຂອງໄມຄດ ແລະ ເຫກງ. - ເວາເຖງຜນເສຍຫາຍຂອງຄນທລະຍດຄນລຽວ. - ຂຽນຫວບດຄນ. 2) ແກໄຂບນຫາ � ໄມຄດ ເຫກງ ມຄນປະໂຫຍດແນວໃດໃຫແກຄນເຮາ? (ອະທບາຍ+ວຈານ)

- ໄມຄດເຖງຈະຄດລຽວປານໃດກຕາມ ແຕມນກຍງມຄນຄາ ແລະ ທງກໃຫໄດຮບຜນປະໂຫຍດແກຄນເຮາຢາງຫວງຫາຍເຊນ: ເອາເຮດຂເກາະໄວຫອຍວດຖສ ງຂອງຕາງໆໃນເຮອນຊານຂອງເຮາໄດ... - ເຫກງ ເປນການສະດວກສະບາຍໃຫກບນາຍຊາງຕເຫກ ນາໄປຕເປນອປະກອນຮບໃຊເຊນ: ກຽວ ເພອໃຫປະຊາຊນຊາວຜອອກແຮງງານນາເອາໄປໃຊໃນເວລາກຽວເຂາ, ກຽວຫຍາຕາງໆ. � ເປນຫຍງຈງເວາວາຄນທລະຍດຄດລຽວເອາໄວບດ? (ວຈານ)

- ຄນທລະຍດຄດລຽວເປນຄນທໃຈດາອາມະຫດ, ຄນເຫນແກຕວ, ຂຕວະຫອກລວງ, ສ

ລາດບງຫວງ, ຂາຍຊາດ, ຂາຍປະຊາຊນ, ໜາໄຫວຫງຫອກ, ປາກຫວານໃຈສ ມ... (ຍກເອາພດຕກາ ແລະ ການກະທາຂອງຄນທລະຍດຄດລຽວໃນສງຄມມາເວາ) � ຄນສດຊ ແມນຄນແນວໃດ? ມຄນປະໂຫຍດແນວໃດຕປະເທດຊາດ?

- ແມນຄນທມຄວາມສດຊ ຕປະເທດຊາດບານເມອງ, ຕປະຊາຊນ, ມຈດໃຈປອດໃສຂາວສະອາດ, ບລສດຜດຜອງ, ບໂລບມາກໂລພາ, ບເຫນແກຕວ, ຮກພຮກນອງ, ຮກຄອບຄວ... - ຖາຫາກວາຄນຜທສດຊ ບລສດຢາງນໄດບລຫານປະເທດຊາດກຈະເຮດໃຫປະເທດຊາດບານເມອງມຄວາມສະຫງບສກ ຈະເລນຮງເຮອງສວໄລຢາງບຢດຢ ງ.

3) ສະຫບ - ເວາຄນໂດຍຫຍຂອງຜນຮາຍຂອງຄນຄດລຽວ - ສະແດງທດສະນະຂອງຕນເອງຕບດ - ຂຽນຄາສພາສດຄນ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 391 Lao TBM6 final layout.pdf 39 7/31/2015 9:08:38 AM7/31/2015 9:08:38 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

35

44. ການສມທຽບລະຫວາງບດ ອະທບາຍ, ພສດ ແລະ ບດວຈານ 4.1 ຈດຄກນ ຢໃນບດອະທບາຍ, ບດພສດ ຫ ບດວຈານ, ແຕລະປະເພດດ ງກາວ ລວນແຕຕອງ ການໃຊການອະທບາຍ, ພສດ ແລະ ວຈານຮວມກນຢໃນບດດຽວກນ ພຽງແຕຕອງການໜອຍ ຫ ຫາຍຕາງກນເທານ ນ. 4.2 ຈດຕາງກນ ໃນບດອະທບາຍການໃຊເຫດຜນ ເພອຊແຈງບນຫາເປນສວນສາຄນ, ການອາງຫກຖານຕວຈງ ແລະ ວຈານເປນສວນສາຮອງ. ໃນບດພສດ ການອາງຫກຖານຕວຈງມາຢງຢນເປນສວນສາຄນ, ການຊແຈງບນຫາ ແລະ ວຈານເປນສວນສາຮອງ. ສາລບບດວຈານນ ນປະກອບດວຍສວນຕາງໆຄຂາງເທງແຕເປນພຽງສາຮອງ, ສວນທສາຄນ ແລະ ຕ ນຕແມນການໄຈແຍກ, ວຈານອນຖກອນຜດ ແລະ ຄນປະໂຫຍດຂອງບນຫາ. ຕາຕະລາງປຽບທຽບລະຫວາງບດອະທບາຍ, ພສດ ແລະ ບດວຈານ

ບດອະທບາຍ ບດພສດ ບດວຈານ

- ວຈານ ແລະ ພສດສ ນໆ - ອະທບາຍດວຍເຫດຜນ ເປນຕ ນຕ

- ອະທບາຍຄວາມໝາຍຂອງ ບນຫາ

- ວຈານສ ນໆ - ອາງຫກຖານຕວຈງເປນ

ຕ ນຕ

- ອະທບາຍ ແລະ ພສດ ສ ນໆ

- ວຈານເປນບນຫາສາຄນ ແລະ ຕ ນຕ

ຕວຢາງ: ໂຄງຮາງການແກໄຂບນຫາໃນບດ 3 ປະເພດຂາງເທງ ຫວບດ: "ໄມລາດຽວລອມຮ ວບໄຂວ ໄພບພອມແປງບານບເຮອງ"

ບດອະທບາຍ ບດພສດ ບດວຈານ

- ໄພບພອມແປງບານບເຮອງ - ເຫດໃດຈງວາໄພບພອມ

- ໄມລາດຽວແມນຫຍງ? - ໄພບພອມແປງບານບເຮອງ?

- ໄມລາດຽວແມນຫຍງ? ອະທບາຍ ແລະ ພສດສ ນໆ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 401 Lao TBM6 final layout.pdf 40 7/31/2015 9:08:38 AM7/31/2015 9:08:38 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

36

ແປງບານບເຮອງເພອເຮດ ໃຫມຄວາມສາມກຄກນໄດ(ອະທບາຍເປນຈດຕ ນຕ) - ອາງຫກຖານສ ນໆ

- ອາງຫກຖານໄມລາດຽວ ລອມຮ ວບໄຂວ ໄພບພອມແປງບານບເຮອງ (ພສດເປນບນຫາຕ ນຕ)

- ວຈານ ໄພບພອມແປງ ບານບເຮອງເປນບນຫາສາຄນ ແລະ ຕ ນຕ

ຄຄາຖາມ

1. ບດວຈານແມນບດແນວໃດ? 2. ລກສະນະຂອງບດວຈານເປນແນວໃດ? ອະທບາຍລະອຽດ 3. ຈ ງສມທຽບລະຫວາງບດອະທບາຍ, ບດພສດ ແລະ ບດວຈານແຕກຕາງກນແນວໃດ? 4. ຈ ງອະທບາຍ, ພສດ ແລະ ວຈານຄາກອນຂອງທານ ຄາພ ພວງສະບາທວາ: "ຍາມເມ ອຊາດຮຽກຮອງ ຈ ງປອງຕອບຕາມສະໜອງ ຊ ວາຄອງຄນເຮາ ຖນຕນຮກສາໄວ ຮກໃດຈະທຽບເທາ ປຕພມຜນແຜນ ແມນວາຊວດມວຍ ຂຖວາຍໃຫຊາດປະຊາ"" 5. ຈ ງອະທບາຍ ແລະ ວຈານຄາສພາສດທວາ: ""ຍງຮບຮາຍ ຄອງວດພາງາມ ຊາຍຮບຊາມ ວຊາພາຮງ"" 6. ຈ ງອະທບາຍ ແລະ ວຈານຄາເວາທວາ: ""ນກປະພນ, ນກກະວແມນຫແມນຕາ ແມນ

ກະບອກສຽງຂອງຊນຊ ນ""

ບດຕວຢາງ: ວຈານຄາສພາສດທວາ: ""ໄມຄດເອາໄວເຮດຂ ເຫກງເອາໄວເຮດກຽວ ຄນຄດລຽວເອາໄວບດ" ຢໃນທາມະຊາດພວກເຮາເຄຍພບເຫນ ວດຖທມຮບຮາງຫາຍຮບ, ຫາຍແບບ, ຫາຍລກສະນະ ແລະ ທງໃຫຄນຄາແຕກຕາງກນຄ: ດ ງກບຊວດຂອງຄນເຮາ ທດາລງຊວດຢໃນສງຄມ ກລວນແລວແຕມຄນດ ແລະ ຄນບດປນເປກນຢນາ. ສວນຄນບດນ ນມນເປນໄພຕ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 411 Lao TBM6 final layout.pdf 41 7/31/2015 9:08:38 AM7/31/2015 9:08:38 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

37

ສງຄມພວກເຮາ. ດ ງນ ນ, ຈ ງສອດຄອງກບຄາສພາສດທວາ: ""ໄມຄດເອາໄວເຮດຂ ເຫກງເອາໄວເຮດກຽວ ຄນຄດລຽວເອາໄວບດ" ຄາວາໄມຄດເປນໄມກ ງບຊ ແລະ ຄດໂຄງໂງເງ ເຖງຢາງໃດກຕາມມນຈະຄດລຽວປານ ໃດກະຢາ ແຕມນກະຍງມຜນປະໂຫຍດ ແລະ ໃຫຄນຄາຫາຍສ ງຫາຍຢາງແກຄນເຮາຢາງຫວງຫາຍເຊນ: ເອາເຮດຂເກາະໄວຫອຍວດຖສ ງຂອງຕາງໆໃນເຮອນຊານໄດເຊນ: ຫອຍໂສງ, ຫອຍເສອ ແລະ ຫອຍອນອ ນໆໄດອກ. ເມ ອເວາເຖງເຫກງ ກບຕາງຫຍງກບໄມຄດ. ມນກມຄນປະໂຫຍດ ທງສະດວກສະບາຍໃຫກບນາຍຊາງຕເຫກທຈະນາເອາໄປຕເປນກຽວເພອຮບໃຊເປນເຄ ອງມອອກແຮງງານໃຫແກຊາວນາເຊນ: ໃຊກຽວເຂາ, ໃຊກຽວຫຍາ ແລະ ຕເປນແວກເພອເສຍຫຍາໄດອກ ແລະ ເຫກງກຍງເອາໄປຕເປນເຄ ອງມອ ນໆໄດອກ. ວດຖສອງຢາງທກາວມາຂາງເທງນ ນ ເຖງຈະຄດຈະງປານໃດມນກມຄນປະໂຫຍດ ແລະ ໃຫຄນຄາຫາຍສ ງຫາຍຢາງໃນການຊມໃຊຂອງຄນເຮາ. ເມ ອມາສມທຽບໃສກບຄນເຮາແລວ, ຈະເຫນໄດວາ ຄນທມຫາຍຮບຫາຍແບບທແຕກຕາງກນ, ມແບບແຜນການດາລງຊວດບຄກນ, ທາງດານແນວຄດນດໄສໃຈຄກມຄວາມແຕກຕາງກນ. ແຕເມ ອເຮານາມາສງລວມເບ ງແລວ ຄນເຮາກມສອງປະເພດຄ: ຄນສດຊ ແລະ ຄນຄດລຽວ. ຄນສອງປະເພດນມທດສະນະຫກໝ ນທແຕກຕາງກນເຊນ: ຄນລຽວເປນຄນທໃຈດາອາມະຫດ, ເວາຈາບສພາບ, ບຍອມຮບຄາຜດຂອງຕນເອງ, ເປນຄນເຫນແກຕວ, ຂຕວະຫອກລວງ, ການກະທາ ແລະ ພດຕກາບດ ສລາດບງຫວງ, ຂາຍຊາດ, ຂາຍປະຊາຊນ, ໜາໄຫວຫງຫອກ, ປາກຫວານໃຈສ ມ. ຄນຈາພວກນ ເປນທບມຄວາມສດຊ ກະບດຄດລຽວ ກນບານກນເມອງ ກດຂ ຂດຮດເນອເຖອໜງ ຊຈາງຈອບອອຍພອມທງກອບໂກຍເອາວດຖສ ງຂອງ ແລະ ຊບສມບດຂອງຄນອ ນ ເພອມາສາງຮ ງຄນມຫາລ າຫາລວຍໃຫແກພວກເຂາ. ຈາກນ ນເຂາຍງແບງຊນຊ ນ, ຊນຊາດ ບມຄວາມສາມກຄ ຊ າບໜາ ເຂາຍງຫາກນບນນ າເຫອນາແຮງຂອງປະຊາຊນເຊນ: ປະຊາຊນເປນຜຜະລດສ ງຂອງອອກມາແຕພວກເຂາຊ າພດມາຍາດແຍງເອາໄປຢາງໜາຕາເສຍ, ພອມນ ນມນຍງເປນຕ ນເຫດໃຫປະຊາຊນຕກທກໄດຍາກ ອດຢາກຂາດເຂນດ ງຄາສພາສດທວາ: ""ຜກນ ກນພຮາກ ຜຢາກ ຢາກພຕາຍ"". ພອມນ ນຍງມນກຮຽນຈານວນໜງທບຟງຄວາມຄ-ອາຈານ ບຊ ສດຕຕນເອງ ສະແດງອອກໃນເວລາສອບເສງກາງພາກຮຽນ ຫ ສອບເສງເລອນຂ ນ ຍງມນກຮຽນຈານວນບໜອຍຍງລກກາຍຕາລາຮຽນ, ບເອາໃຈໃສຕການຮຽນ ແລະ ຄາສ ງສອນຂອງຄ-ອາຈານ ກເປນຄນບດເຊນກນ... ບນດາບກຄນທກາວມາຂາງເທງນ ແມນບກຄນທ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 421 Lao TBM6 final layout.pdf 42 7/31/2015 9:08:38 AM7/31/2015 9:08:38 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

38

ມໃຈຄດລຽວ ຫ ບສດຊ . ກງກນຂາມ ເມ ອເວາເຖງຄນທສດຊ ແລວ ແມນຄນທມນ າໃຈບລສດ ປອດໃສຂາວສະອາດຕພແມປະຊາຊນຕປະເທດຊາດ ພອມກນນ ນກມນ າໃຈໂອບເອອອາລ ມຄວາມຮກແພງຊວຍເຫອເຊ ງກນແລະກນ ພອມກນບກຄນແບບນຍງພຽບພອມໄປດວຍທດສະນະຄນສມບດອນດງາມ ມຄວາມຮ ຄວາມສາມາດ ມຄວາມສະຫຽວສະຫາດ ຮຈາແນກເພອນມດສດຕ ເຊນ: ທານ ໄກສອນ ພມວຫານ, ທານສພານວງ ແລະ ບນດາທານຜນາອ ນໆ ລວນແລວແຕມນ າໃຈສດຊ ບລສດຕຊາດ ຕປະຊາຊນ ຜານມາໄດບລຫານປະເທດຊາດແລວ ຈ ງເຮດໃຫປະເທດຊາດບານເມອງຂອງພວກເຮາມຄວາມສະຫງບສກ ແລະ ມຄວາມຈະເລນຮງເຮອງສວໄລຂນເທອລະກາວຄກບປດຈບນນ. ສາລບນກຮຽນພວກເຮາຍ ງມຄວາມສາຄນຫາຍ ເພາະວາອະນາຄດຂອງຊາດແມນໄດຝາກຝງໄວກບພວກເຮາ ກຄຜຈະສບຕສາງສາປະເທດຊາດໃນພາຍພາກໜາ ແລະ ເປນຜສບທອດພາລະກດຂອງຊາດ ທກຄນຕອງເອາໃຈໃສສກສາຮ າຮຽນໃຫມທດສະນະຄນສມບດອນດງາມ ແລະ ກາຍເປນພນລະເມອງດ ຂອງປະເທດຊາດບານເມອງ ເພອຈະເຮດໃຫປະເທດຂອງພວກເຮາໃນພາຍພາກໜາມຄວາມຮ ມເຢນມຄວາມຜາສກ ແລະ ມຄວາມຈະເລນຮງເຮອງເຫອງເຫອມ. ຢາກເຮດໄດແນວນ ນຕອງຕ ງໜາເຝກເຝນຕນເອງໃຫມທດສະນະຫກໝ ນຕປະເທດຊາດ, ຊ ສດບລສດ ທງຮກບານເກດເມອງນອນຂອງຕນເອງ, ຢາໄດເປນຂລກຄນໂຈນ, ມຄວາມສາມກຄປອງດອງກບເພອນມດທໃກຄຽງ, ຢາໄດເປນຄນທເຫນແກຕວ ສໂກງປະເທດຊາດ ຫ ເວາອກຢາງໜງວາກນບານກນ ເມອງ. ດ ງນ ນ, ທກສ ງຢາງແມນຝາກໄວໃຫກບຜທເປນໜແໜງຂອງປະເທດຊາດ. ຜານການວຈານມາຂາງເທງເຫນວາ ຄາສພາສດທກາວມານ ນຖກຕອງທສດ ເພາະວາວດຖທຊ ຫ ຄດມນຍງມຄນປະໂຫຍດສາລບຄນເຮາໃນການນາໃຊ, ສວນວາບກຄນຄດລຽວແລວເປນຄນທອນຕະລາຍຕສງຄມ ຕປະເທດຊາດ. ສະນ ນ, ພວກເຮາພວມເປນນກຮຽນ ຄວນເຝກຝນຕນເອງໃຫເປນຜທມນ າໃຈສດຊ ບລສດຕຊາດຕປະຊາຊນ ແລະ ບຄວນຄບຄາສາມາຄມກບບກຄນທມຈດໃຈຄດລຽວ, ເຫນແກຕວ ດ ງຄາສພາສດທວາ: ""ໄມຄດເອາໄວເຮດຂ ເຫກງເອາໄວເຮດກຽວ ຄນຄດລຽວເອາໄວບດ"

1 Lao TBM6 final layout.pdf 431 Lao TBM6 final layout.pdf 43 7/31/2015 9:08:38 AM7/31/2015 9:08:38 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

39

ບບດທ 6 ການຂຽນບດລະຄອນ

1. ຄວາມໝາຍຂອງບດລະຄອນ

ບດລະຄອນ ແມນບດປະພນວນນະຄະດປະເພດໜງທຂຽນຂນເພອສະແດງ ຫ ອານເຊ ງມເນອໃນໃຫທງຄວາມຄດ ແລະ ຄວາມບນເທງ.

2. ປະເພດບດລະຄອນ

ໂດຍທວໄປແລວລະຄອນແບງອອກເປນ 3 ປະເພດດ ງລມນ:

2.1 ລະຄອນໂສກ

ລະຄອນໂສກ ແມນລະຄອນປະເພດໜງທມເນອໃນ ແລະ ຄວາມເປນໄປຂອງເລອງ ສະທອນຄນຄາອາລມຈດສງ, ການດາເນນເລອງຈະຢຮບແບບໃດກຕາມ ຈະໃຫອາລມທໂສກເສາ, ໜາເວທະນາ, ການສາງຂຂດແຍງ, ການຜກເລອງຈະເຄງຕງ ແລະ ສາງຄວາມດດດ ມພອມທງໃຫສາລະໄດເປນຢາງດ.

2.2 ລະຄອນຕະຫກ ລະຄອນຕະຫກ ແມນລະຄອນປະເພດໜງທໃຊສລະປະການຂຽນ ຫ ການສະແດງສງ ໂດຍໃຫເກດຄວາມມວນຊ ນ, ເກດສຽງຫວ. ລະຄອນຕະຫກ ນອກຈາກຈະໃຫຄວາມບນເທງໃຈແກຜອານຜຟງແລວ ຍງໃຫຄນຄາສກສາອບຮມ, ຕາໜວຈານ. ບດລະຄອນປະເພດນ ສວນຫາຍເປນບດທສ ນ.

ລະຄອນປະສມ ບດລະຄອນ

ລະຄອນຕະຫກ ບດລະຄອນ

ລະຄອນໂສກ ບດລະຄອນ

ປະເພດ ບດລະຄອນ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 441 Lao TBM6 final layout.pdf 44 7/31/2015 9:08:38 AM7/31/2015 9:08:38 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

40

22.3 ລະຄອນປະສມລະຄອນປະສມ ແມນລະຄອນທໂຮມເອາລະຄອນໂສກ ແລະ ລະຄອນຕະຫກມາປະສມ

ເຂາກນເພອໃຫຜອານຜຊມໄດຮບທງສອງອາລມໄປພອມກນ. ດ ງນ ນ, ບດລະຄອນປະເພດນມຄວາມຍາວເທາໆກບລະຄອນໂສກ ແລະ ມຕວລະຄອນຫາຍ. ບດລະຄອນ ອາດຈະແບງເປນຫາຍຊະນດ ໂດຍອງໃສແບບການສະແດງຂອງບດເຊນ: ລະຄອນເວາ, ລະຄອນຕກກະຕາ, ລະຄອນໃບ (ກກ), ລະຄອນລາ ແລະ ລະຄອນເພງ ເປນຕ ນ.

3. ລກສະນະຂອງບດລະຄອນ

ບດລະຄອນແຕລະປະເພດຈະມຄວາມຍາວບເທາກນ ໂດຍອງຕາມລກສະນະ, ບດລະຄອນ ຍາວສດປະມານ 40.000 ຄາ ເຊ ງມຫາຍເຫດການເກດຂນ, ມຫາຍສາກ, ຫາຍຕອນຈບ ແລະ ມຫາຍຈດປະສງຢໃນເລອງດຽວກນ.

4. ສວນປະກອບຂອງບດລະຄອນ ບດລະຄອນມສວນປະກອບດ ງນ:

1. ແນວຄດ ແລະ ສາລະ

2. ໂຄງເລອງ ແລະ ເນອເລອງ

3. ຕວລະຄອນ 4. ບດສນທະນາ

5. ສາກ ສວນປະກອບ

ຂອງ ບດລະຄອນ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 451 Lao TBM6 final layout.pdf 45 7/31/2015 9:08:38 AM7/31/2015 9:08:38 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

41

44.1 ແນວຄດ ແລະ ສາລະ ແນວຄດ ແລະ ສາລະໃນບດລະຄອນເໝອນກບໃນນະວະນຍາຍ ແລະ ເລອງສ ນ

ພຽງແຕໃນນະວະນຍາຍ ແລະ ເລອງສ ນນ ນ ຜອານຈະເຫນແນວຄດ ແລະ ສາລະໄດງາຍກວາ ເພາະມລາຍລະອຽດຫາຍກວາ ສວນບດລະຄອນນ ນມແຕບດສນທະນາ ແລະ ບດບນ ຍາຍສ ນໆ. ບດລະຄອນທກເລອງຕອງມແນວຄດແຝງຢ ເຖງວາເບ ງແລວຈະເຫນບມປະໂຫຍດ ແຕຜອານກຍງໄດຮບສາລະທຜຂຽນສ ງມາບຫາຍກໜອຍ ແລະ ອາດຈະໄດຮບສາລະບຄກນກໄດ.

4.2 ໂຄງເລອງ ແລະ ເນອເລອງ ບດລະຄອນ ຈະມໂຄງເລອງ ແລະ ເນອເລອງກະທດຮດ ແລະ ມຄວາມເອກະພາບ

ເຫດການຕາງໆທສະເໜໃນເລອງມຄວາມສາຄນ ແລະ ມຄວາມສາພນກນ ເພອດາເນນເລອງໄປສຕອນຈບຢາງສມເຫດສມຜນ. ໂຄງເລອງຂອງບດລະຄອນອາໄສຄວາມຂດແຍງທພາໃຫເກດເຫດການ ແລະ ພດຕກາຄກບນະວະນຍາຍ ແລະ ເລອງສ ນ. ຂະນະທເລອງດາເນນໄປ, ຄວາມຂດແຍງ ຫ ບນຫາກຈະເກດຂນເຮດໃຫຕວລະຄອນຕອງດນຮນຫາທາງແກໄຂ ເຊ ງມກຈະເຮດໃຫເກດຄວາມຫຍງຍາກ ເປນການເຮດໃຫເລອງດດດ ມຂນທກຂະນະຈນເຖງຈດສດຍອດ ອນເປນຈດທຊໃຫເຫນວາ ຕວລະຄອນອາດຈະແກຄວາມຂດແຍງໄປໄດ ຫ ບໄດ.

4.3 ຕວລະຄອນ ໃນບດລະຄອນຈະບມລາຍລະອຽດຂອງຕວລະຄອນເໝອນນະວະນຍາຍ ແລະ ເລອງ

ສ ນ. ແຕໃຫບດສນທະນາເປນເຄ ອງສະແດງບກຄະລກລກສະນະ, ນດໄສໃຈຄ, ອາລມ ແລະ ຄວາມຮສກຂອງຕວລະຄອນເປນສວນໃຫຍ.

4.4 ບດສນທະນາ ບດສນທະນາ ເປນຫວໃຈທສາຄນຂອງບດລະຄອນ ໂດຍສະເພາະລະຄອນເວາ. ບດ

ສນທະນາຈະເປດເຜຍທກສ ງທກຢາງໃຫຈະແຈງ ເປນທງເນອເລອງ ແລະ ໃຊດາເນນເລອງ ໃຊສາງຕວລະຄອນ, ສະເໜແນວຄດ, ສາລະ ແລະ ທດສະນະຕາງໆເຖງຜອານ ເຊ ງພາສາທໃຊໃນບດສນທະນານ ນສ ນກະທດຮດ, ຊດເຈນ ແລະ ໜາສນໃຈ.

4.5 ສາກ ໃນບດລະຄອນບາງເລອງ, ສາກມຄວາມສາຄນ ແລະ ຈາເປນຫາຍ ເພາະວາສາກເປນສ ງການດເນອເລອງ ແລະ ເຫດການໃຫດາເນນໄປ. ແຕບາງເລອງ ສາກຈະບສາຄນເທາໃດ ພຽງແຕໃຫຮວາເລອງນ ນເກດຂນຢໃສ, ສະໄໝໃດ. ບາງສາກມຜນໃນການສາງບນຍາກາດ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 461 Lao TBM6 final layout.pdf 46 7/31/2015 9:08:38 AM7/31/2015 9:08:38 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

42

ບດ າ ບບບ ດ າາາາາາ

ເຮດໃຫກະຕນຄວາມຮສກຂອງຜອານຜຊມໄດດ.

55. ວທຂຽນບດລະຄອນ ເມ ອເວາເຖງວທຂຽນ ກໝາຍເຖງວທການສະເໜເລອງ, ເຫດການການດາເນນເລອງ

ເຊ ງຜປະພນຈະຕອງມວທການ ເພອດງດດຈດໃຈຜຊມ ແລະ ຜອານ. ການສະເໜລາຍລະອຽດ ຂອງເຫດການ ແລະ ເນອເລອງໃນບດລະຄອນ ຜຂຽນຕອງເລອກສະເໜຕອນທສາຄນ ເຊ ງຈະນາໄປສເປາໝາຍໃນການສະເໜເລອງ, ການດາເນນເລອງ ແລະ ການປດເລອງ.

ບດລະຄອນບາງເລອງ ຈະມການເປດຫວເລອງ ໂດຍມການບນຍາຍຄວາມເປນມາ ແລະ ເຫດການທຈະເປນໄປຂອງຕວລະຄອນ ພອມທງເລາປະຫວດຂອງເລອງ ແລະ ເຫດ ການທກຽວຂອງເສຍກອນ.

ຄາຖາມ 1. ລະຄອນແມນຫຍງ 2. ບດລະຄອນມຈກປະເພດ? ຄປະເພດໃດແດ? 3. ສວນປະກອບຂອງບດລະຄອນມຫຍງແດ? 4. ວທຂຽນບດລະຄອນຄວນເຮດແນວໃດເພອໃຫມຄວາມສນໃຈ?

ບດເຝກຫດ 1. ຈ ງອານບດລະຄອນ "ຫວໃຈປາຖະໜາ" ຕໄປນແລວຕອບຄາຖາມ: - ບດລະຄອນດ ງກາວ ຈດຢປະເພດໃດ? - ຕວລະຄອນສາຄນມໃຜແດ?

ບນຍາກາດພມພາບກາງຖະໜນຕດທງນາພວມໄຖດາສຂຽວ, ຄາຫາຂ ລດຖບຄນເກ າອອກຈາກບານ, ພ ນຫາງບານມາໄກເຕບ ນາງໃສໝວກໃບລານກວາງ, ນງເສອແຂນຍາວລາຍດອກ, ສນຕຕນກາງເກ າກາງ ໃໝ ມາຮອດໄລຍະໜງຕນລດແປ, ຄາຫາໂມໂຫເຮດໜາບດໃຈ... ບບເບ ງຕນລດແລວຍາງງວາກໜາ ງວາກຫງ, ພງເພດຂບລດໃຫຍບບແກໃສແຕໄກ, ຄາ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 471 Lao TBM6 final layout.pdf 47 7/31/2015 9:08:38 AM7/31/2015 9:08:38 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

43

ຫາ ງວາກໄປເບ ງພເຫນວາແມນໃຜ ກຍ ງໜາບດກ ມໜາກ ມຕາຍາງຕ ທາທາບສນໃຈ ພງເພດ ຫດຜອນຄວາມໄວລງແລວກາຍໄປໜອຍໜງ ຈງຈອດລດໂງຫວອອກມາຖາມ: ພງເພດ: ອາວຫາ ລດເປນຫຍງ?

ຄາຫາ: ຕນແປ... (ວາແລວກຍາງຕ, ພງເພດໄຂປະຕລດກາວລງໄປຫາ... ຄາຫາຈງຢດ, ພງເພດ ກ ມລງບບຕນລດ)

ພງເພດ: ອແປອ ຫ ສງໄສຢຽບຕະປເນາະ? ຄາຫາ: ບຮວາຢຽບຫຍງ ຮແຕວາມນແປແທໆ ຊ ໆ ພງເພດ: ແລວເຈາຊໄປໃສລະຫ...? (ເວາທງແນມແບບສາຫວດກວດກາ) ຄາຫາ: ອາວກະໄປວຽກໄປງານຊ ນຕວາເບາະ! ພງເພດ: ຊ ນຫວະ? ແມນໄດເນາະຂຊມເຊຍຢາງຈງໃຈທເຈາຕດສນໃຈເຂາປະກອບ

ສວນນາລດສມກບທໄດໄປຮຽນມາ. ຄາຫາ: ເຈາບຕອງຊມເຊຍອ ຫຍງຂອຍດອກອາຍເພດ ມນແມນເລອງທາມະດາໆ

ເທານ ນ. ພງເພດ: ເອ...ເອບຊມເຊຍກະໄດ..ໄປ...ໄປອາຍຊໄປສ ງຊສວາຍບທນວຽກທນງານ

ຊ າລະ...ໄປ. (ພງເພດຊວຍຈບເອາລດຖບ ແຕຄາຫາບວາງລດ). ຄາຫາ: ບ ຂອບໃຈລະ ຂອຍຊຈງລດເມອຈອດຢບານພນກອນ ແລວຈ ງຊໄປ,

ສວາຍກຢາ. ພງເພດ: (ກ ມຫວ) ໂຢວ… ແມນເຈາຢານຂອຍກນເຈາຊ ນຫວະຈງບຫານຂ ລດນາ? ຄາຫາ: (ເບະສບໃສ) ຮ... ເລອງຫຍງຂອຍຊໄປຢານເຈາລະ? ພງເພດ: ກະບຈກນາແລວ ເຫນໜາໂລດພປານວາຄຽດໃຫກນມາແຕຊາດກອນ,

ກະເລຍຢາກຮວາແມນຂອຍໄປເຮດຫຍງໃຫເຈາຄຽດແຕມ ເຫງເວາດໆ ນາ, ຂຮບປະກນ 100% ມແນວລມນາຈກໜອຍ.

ຄາຫາ: (ແນມເບ ງໜາ) ແຕຂອຍບມແນວຢາກລມກບເຈາ...(ຈງລດຈະໂງກບຄນທາງເກ າ) ພງເພດຄວາຈບລດຖບໄວ ເວາສຽງຮາຍໃສວາ:

ພງເພດ: ບລມກຮບຟງຊ ໆ ມນກຽວກບຄອບຄວຂອງເຈາ ດນໄຮດນນາຂອງພວກເຈາຊ ໆ ພວກເຮາຊເຮດຮອງເໝອງຜານ.

ຄາຫາ: ເລອງນກະດຽວວາອ ພໄປຟງມາພແຮງແລວ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 481 Lao TBM6 final layout.pdf 48 7/31/2015 9:08:39 AM7/31/2015 9:08:39 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

44

ພງເພດ: ໄປຟງແລວ ຜອ ນໆກໄປຟງຄກນ ແຕພວກເພນຍງບທນເຂາໃຈບນຫາດ, ມ ເຊານພຂອງເຈາກບພວກ ອາວແພງ ອາວກອນ ສ ຫາຄນໄປຫາຂອຍຢສານກງານ ຂເບ ງແຜນທຂອຍອະທບາຍເລອງຜນໄດຈາກຮອງເໝອງ ແຕເບ ງຊງພວກເພນບຢາກຮບຮ ສະເພາະກແມນພຂອງເຈານ ນລະຈ ງຊ ນຂອຍຈ ງຢາກລມນາເຈາຕ ມໃນຖານະວາເຈາເປນພະນກງານໄດຮ າຮຽນເລອງສດເປນເຈາລວມໝ ຮຈກບນຫາເສດຖະກດການຜະລດແບບສງຄມ ນຍມມາແລວ.

ຄາຫາ: ພວກເຮາໂງໂພດຟງເຈາເວາບເຂາໃຈດອກ. ພງເພດ: ກະຍງດທຍອມໂຕເອງວາໂງ (ເວາໃສທງຫວ). ຄາຫາ: ຊ ນກະບຕອງມາເສຍເວລາກບຄນໂງ ໆ ຄຂອຍ. ພງເພດ: ໂງແລວຟງຜອ ນແດ ກອາດສະຫາດຂນໄດ ເອຄຂອຍຈ ງຊ ອາດຈະຊວຍ

ໃຫເຈາສະຫາດຂນ ຫແຈງຕາໃສຂນຕ ມ. ຄາຫາ: ຮ! ຄວາຍມນໂງແບບໃດ ມນກໂງຈ ງຊ ນ ຄນສອນໃຫມນໄຖນາຈນຕະຫອດ

ຊວດມນກຍງບສະຫາດຂນດອກ. ພງເພດ: (ທາທາງໂມໂຫ) ອາວຕາຍ! ເຈາເປນຄວາຍຫວະຊ ນ? ຂອຍໂລດຄດວາ

ກາລງເວາຢກບຊາວໜມຍກໃໝ ນກຮຽນຮວຊາການຜໜງ ບຄດວາກາລງເວານາຄວາຍ. ໄປລະຊ ນເສຍເວລາ ນລະນເພນວາເປາປໃສຫຄວາຍ. (ພງເພດ ຍາງໜໄປຂນລດຢາງບງວາກໜາເບ ງ ຄາຫາ ເຊ ງພວມເຮດໜາຄຊໄຫ) ເມ ອລດພງເພດທງຂຝນໃສຄາຫາແລນອອກໄປ ແລວຄາຫາໂມໂຫແຮງຖມລດຖບລງແຄມທາງ ແລວນ ງໄຫແບບເຫອໃຈ...

ຄາຫາ: (ຮອງດານາຫງ) ຄນຜບາ ດາໄດດາເອາ ຄອງເບ ງເທາະແລວຊເຫນກນ (ຄາຫາໄຫເຊດນ າຕາ ແນມນາກ ນລດຂອງພງເພດຢາງຄຽດແຄນ ພດນາງແກວຕາ ສາວໄວ 20 ປ ໝຂອງຄາຫາຂ ລດຖບມາຢດຖາມ)

ແກວຕາ: ຕາຍຫາ! ໂຕເປນຫຍງຈ ງມານ ງຢນ? ອາວໆເຊດນ າຫນ າຕາໄຫຊ ນຫວະຫ ນ? ແມນລດໃຜກາຍໄປຫວາງກນ ຄວາເປາຂຝ ນໃສຄກແທ? ເອຄລດຫວໜາອາຍຜາແທລະ ອາຍອ ສງນ?

ຄາຫາ: ກາຍວາແຕແມນ... ຮໆ ຄນຜບາ ຄນໃຈດາ!

1 Lao TBM6 final layout.pdf 491 Lao TBM6 final layout.pdf 49 7/31/2015 9:08:39 AM7/31/2015 9:08:39 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

45

ແກວຕາ: ແມນເພນເຮດຫຍງໃຫໂຕລະຫາຈ ງວາເພນໃຈຈດໃຈດາແນວນ! ເວາສເຮາຟງແດແມ.

ຄາຫາ: ກະຍອນລດຖບຄນຮາງນແລວ... ມວຽກໄປພບຫວໜາພະແນກ ຂຢມບກແດງກເລຍຕນຮ ວຊ າ! ເພນບງເອນມາຊວນໄປນາວາຊໄປສ ງ ເຮາບໄປນານ ນລະເວາຮາຍດາສຽດສແນວນ ນແນວນ ຮແລວຍງຂບລດທ ງຂຝ ນໃສອກ ດາບກເຈບໆ ວາເຮາໂງຄຄວາຍ.

ແກວຕາ: ຕາຍປານນ ນພນນະ! ບໄດແລວແບບນ ໝດສາວບານນາໂຊກເຮາ ກແມນເຈານຕ ວະເບາະເສງເຂາໂຮງຮຽນບນຊຊ ນກາງໄດຢາງບລສດສະອາດ ນະອາຍອນນບຮຈກສາວນາໂຊກສາແລວ (ສອງສາວຈງລດຖບຍາງຮຽງກນ, ຄາຫາມສໜາເບກບານຂນແດ ເພາະໄດລະບາຍຄວາມໃນໃຈສໝຟງ).

ຄາຫາ: ຈ ງວາຫ ນແລວ ເຮາວາໂຕຊເຮດແນວໃດກະເຮດສາ. ແກວຕາ: ໝາຍຄວາມວາແນວໃດຫາ ແຕເອຕາມອ ແມເຮາເວາຄວາ ລາວຄຽມໆໃດ

ບເຊ ອວາຊດາໂຕສຽດໂຕເກງ! ແລວມ ນ ນກະຄວາ... ຄາຫາ: ແມໂຕວາຫຍງ (ຟາວເວາຕດຄວາມກອນ) ແກວຕາ: ອະແຮມ ກະວາລາວເວາຄຽມລະຕ ມ ເພນເອນໄທບານໄປໂຮມຢວດອາທດ

ກອນນ ນຫ ນເດ ຂະໜາດຊຽງໝນຍກມຖາມແບບພາໂລ ເພນຍງຫວຍມໆເສຍຕອບສອງສາມຄວາມໜງ ບາດເລກຊ າມາກອດຄເອາອາຍຊຽງໝນເຮາໄປນາສາ.

ຄາຫາ: ກອດຄໄປຊມເຫາຫ ນຕ ເຮາເຄຍເຫນມາພແຮງແລວລະແບບນ. ແກວຕາ: ກງກນຂາມເດ ເພນພາລາວໄປສານກກາງແຜນທໃຫເບ ງອະທບາຍເລອງ

ໄດເລອງເສຍຈນອາຍຊຽງຍອມ ແລວແມນອາຍຊຽງນ ນລະຊວນເພນມາກນເຂານາ ຍງຫາເຮາໄປຫຍນເຫາ... ໂອຍເຮາຍງອາຍຢເລຍ (ຫວຮໆ ).

ຄາຫາ: ເປນຫຍງລະ! ໂຕອາຍຫຍງ! ແກວຕາ: ກະເຮານແລວຄດວາເພນກະຊຄຫາຍຄນມກໃຫມອອນມນມຫຍນໃຫແລວ

ຊໃດໄດເພນຂແກວເຫານາເຮາດໆ ວາເຊນນອງຮວມນາພາເຂາດກວາ... ເລອງຫຍນເຫາເອາໄວເປນໜາທຂອງອາຍເອງ...

1 Lao TBM6 final layout.pdf 501 Lao TBM6 final layout.pdf 50 7/31/2015 9:08:39 AM7/31/2015 9:08:39 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

46

ຄາຫາ: ຮ ! ຄຊຖກໃຈໂຕປານຫຍງເນາະ?... ແກວຕາ: ໂຢວ...ແລວໂຕຮບ? ບາດເພນຫຍນເກາະ ກະຖາມອກໃດຫ ນ ວາກນ

ໄດບ, ເອາໜອຍໜງພຫອມປາກຫອມຄເນາະເພນວາ ເພນຫຍນໃຫເຮາກອນໝເລຍລະ ອາຍຊຽງໝນຮອງມາໃສວາ ເປນຫຍງເຮາບເຮດວຽກ ເພນຍງຕອບຄນໂລດວາ ເພນຍາດເຮດເອງ ຢານນອງສາວເມ ອຍຄວກນ ໃຫແລວ...

ຄາຫາ: ໂຕກເລຍສະບາຍໄປເລຍ. ແກວຕາ: ອຍມຄວາມສກທສດເລຍລະຫາຊຫາທາງໃດໄດ ໂຕບວາຫວະ...? ເພນບ

ລມຫາຍ ແຕກບຂອ ງໃດ. ອຍບເຄຍເຫນຈກເທອກນເຂາແລວເຫາແກວດຽວຍງເຫອຕ ງເຄ ງ.

ຄາຫາ: ໃໝກະເປນແນວນຄກນໝດທກຄນຫ ນລະ...ແກວເອຍ! ລາຍຄນມນລາຍໃນ ລາຍເສອມນລາຍນອກ ໂຕຢາໄປອອນຊອນເຊ ອໄວຫາຍ ເຮານ

ເກນວາເຫນມາແລວ. ແກວຕາ: ໂຕເວາຫຍງ...? ເຮາບເຫນເຂາໃຈ ສາລບຫວໜາອາຍຜານບະເຮາຄວາ ເພນຄນຈບເດ... ຄນຄນບຈບກະຄຊບໄດເປນຫວໜາວຽກງານໃຫຍປານ

ນດອກ. ຄາຫາ: ເພນອາດຊຈບຊເກ ງຢເລອງວຽກເລອງງານຫ ນແຕເລອງເອ... ເລອງອ ນ...

ມນຕອງຄອຍເບ ງຄອຍເຫນກນ. ແກວຕາ: ເອກະຊແມນຄວາມໂຕນ ນລະຫາ ກບເຮາລະເວາມວນໆ ເວາດໆ ເປນນາ ຢຕໜາຫາຍຄນກະບຮເນາະ ບາດເວາກບໂຕຍງດາວາໂງຄຄວາຍ ແບບ

ນເຮາກະບມກຄກນຫ ນລະເນາະ. ຄາຫາ: ນ ນແລວເຮາຈງວາຢາຟາວຍອງ ເທອດມ ນ ມ ໜາຮາຍກະມ. <...>

(ຄດຈາກວາລະສານວນນະສນ ສະບບປະຈາເດອນມງກອນ ປ 1988, ໜາ 4, 5 ແລະ 13)

1 Lao TBM6 final layout.pdf 511 Lao TBM6 final layout.pdf 51 7/31/2015 9:08:39 AM7/31/2015 9:08:39 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

47

ບບດທ 7 ການຂຽນເລ ອງສ ນ

1. ຄວາມໝາຍຂອງເລ ອງສ ນ ເລອງສ ນ ແມນບດປະພນວນນະຄະດປະເພດໜງ ທມຂະໜາດສ ນ, ຕວລະຄອນບຫາຍ. ເລອງສ ນ ເປນເລອງທເກດຈາກຈນຕະນາການ ໂດຍຜແຕງຄດຝນໄປຕາມມະໂນພາບວາ ຈະໃຫຕວລະຄອນຂອງຕນເຮດຫຍງ ໃນສະຖານະການຄແນວໃດ, ຈະຄດຈະເວາແນວໃດຕາມໂຄງເລອງທການດໄວ ແຕເລອງທເກດຈາກຈນຕະນາການນ ນຕອງມຄວາມຈງ.

2. ລກສະນະຂອງເລ ອງສ ນ ລກສະນະຂອງເລອງສ ນ ຕາມຫກສາກນແລວ ຈະມຄວາມຍາວຢລະຫວາງ 1.000 ຄາເຖງ 10.000 ຄາ ຫ 2.000 ຄາເຖງ 120.000 ຄາ; ສ ງສາຄນທສດຂອງເລອງສ ນ ຄ ກະທອນເປນແນວຄດເອກ ທສາງຄວາມປະທບໃຈພຽງຢາງດຽວໃຫແກຜອານ.

3. ອງປະກອບຂອງເລ ອງສ ນ ເລອງສ ນມອງປະກອບທສາຄນດ ງນ:

1. ໂຄງເລອງ ແລະ ເນອເລອງ

2. ຕວລະຄອນ

3. ຄວາມສມບນ

5. ບດສນທະນາ

4. ຄນຄາ ແລະ ສາລະ

ອງປປະກອບ ຂອງ

ເລອງສ ນ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 521 Lao TBM6 final layout.pdf 52 7/31/2015 9:08:39 AM7/31/2015 9:08:39 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

48

11) ໂຄງເລອງ ແລະ ເນອເລອງ ເປນອງປະກອບທສາຄນຂອງເລອງສ ນ. ເລອງສ ນທດຈະຕອງມການສາງໂຄງເລອງ

(ຜກເລອງ) ໃຫເປນໜາສນໃຈ ໂດຍຜກເປນຂອດ ຫ ບນຫາທຊວນໃຫຄດ ແລະ ຢາກຮຕໄປວາເລອງຈະເປນແນວໃດ, ຈະມຫຍງເກດຂນ, ຈະດາເນນເລອງແນວໃດ ເພອຊວນໃຫຜອານສນໃຈຂນເລອຍໆຈນເຖງຂຂດແຍງ ເຊ ງອາດຈະຈບລງໂດຍຜອານຄດບເຖງກໄດ.

2) ຕວລະຄອນ ຕວລະຄອນໃນເລອງສ ນ ບຄວນຫາຍເກນໄປ ຕາມຫກການແລວຕວລະຄອນທມ ບດບາດສາຄນທສດຈະມພຽງຕວດຽວເທານ ນ ສວນຕວລະຄອນອ ນໆຈະເປນພຽງຕວລະຄອນປະກອບ, ໂດຍປກກະຕແລວອາດຈະມໄດ 3-5 ຕວບຄວນໃຫມຫາຍກວານ.

3) ຄວາມສມບນ ເລອງສ ນ ຕອງມຄວາມຄບຖວນ ແລະ ສມບນໃນຕວ ເພາະວາເລອງສ ນມຂອບເຂດ ຫ ເນອທໜອຍ. ດ ງນ ນ, ສ ງທຂຽນໄປໃນເລອງບວາຈະເປນສາກ, ການເຄ ອນໄຫວຂອງຕວລະຄອນ ຕະຫອດຮອດການສນທະນາຂອງຕວລະຄອນຈະຕອງບຟມເຟອຍ ແລະ ຍດຍາວ ທກສ ງທບນຈລງໃນເລອງຕອງມຄວາມໝາຍ ແລະ ຜຂຽນຕອງມວທຂຽນທມຈານວນຄາໜອຍແຕໄດຄວາມໝາຍກວາງຂວາງ.

4) ຄນຄາ ແລະ ສາລະ ຄນຄາ ແລະ ສາລະ ແມນຂຄດສາຄນທຜປະພນຕອງການຢາກບອກຜອານ.

5) ບດສນທະນາ ບດສນທະນາ ເປນສວນປະກອບຢາງໜງຂອງເລອງສ ນ ເພາະຈະຊວຍໃຫການດາເນນ ຕໄປ ແລະ ເຮດໃຫບກຄະລກລກສະນະຂອງຕວລະຄອນດຂນ ແຕໃນບາງບດການສນທະນາຈະເປນສວນປະກອບເທານ ນ, ເລອງສ ນປະເພດນຈະໃຊຮບແບບເລາເຫດການທຜານມາ ໂດຍທຕວລະຄອນຖກກາວເຖງເທານ ນ.

4. ຂ ນຕອນການຂຽນເລ ອງສ ນ ການຂຽນເລອງສ ນ ຈະເຫນວາແຕລະຄນຈະມວທ ຫ ວາດແຕງທບເໝອນກນ. ແຕ

ໂດຍພນຖານແລວຈະມຂ ນຕອນທຄາຍຄກນດ ງລາຍລະອຽດລມນ: 1) ເລອກຫວເລອງທຈະຂຽນ

ການເລກຫວເລອງທຈະຂຽນເປນຂ ນຕອນທສາຄນ ເຊ ງຜຂຽນຈະຕອງມຄວາມຮ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 531 Lao TBM6 final layout.pdf 53 7/31/2015 9:08:39 AM7/31/2015 9:08:39 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

49

ຢາງກວາງຂວາງ ເພອເປນບອນອງໃນການຂຽນ, ມຫວຄດປະດດສາງ, ຮເບ ງບນຫາຢາງມ ເຫດຜນພອມທງຮຈກສາເຫດ ແລະ ວທແກໄຂບນຫາ ຫ ວທສະເໜຄວາມຄດທຖກຕອງ ເໝາະສມ. ດວຍເຫດນ ນ, ຜເຝກແອບຂຽນໃໝຄວນເລອກຫວເລອງທຕນມຄວາມຮໃນເລອງ ນ ນດ, ອາດຈະເປນເລອງໃກຕວ ແລະ ມປະສບການໃນເລອງນ ນດ ເປນຕ ນ.

22) ຈດປະສງ ແລະ ເປາໝາຍ ເມ ອຜານຂ ນຕອນການເລອກຫວເລອງແລວ, ການຂຽນເລອງສ ນຄວນວາງຈດປະສງ ແລະ ເປາໝາຍທແນນອນເຊນ: ເປນຫຍງຈງຂຽນເລອງນ, ຂຽນໃຫໃຜອານ (ຜໃຫຍ, ເດກນອຍ ຫ ທວສງຄມ) ຈະໃຫຜອານແຕລະເປາໝາຍນ ນໄດຫຍງ (ຄວາມຮ, ຄວາມຄດ, ຄວາມບນເທງ, ຕາໜວຈານ, ຍອງຍສນລະເສນ ແລະ ອ ນໆ).

3) ຊອກຫາຂມນ ອງໃສຫວເລອງ, ຈດປະສງ ແລະ ເປາໝາຍທກາວມານ ນ ຜຂຽນຈະຕອງຊອກຂມນ ທມຄວາມກຽວພນກບເລອງ ຫ ເຫດການໃນເລອງສ ນ ແລວມວທສະເໜຢາງມສລະປະ ແລະ ມຄວາມຮບຜດຊອບອກດວຍ.

4) ສາງໂຄງເລອງ ການສາງໂຄງເລອງ ເປນບາດກາວທສາຄນເມ ອຜານຂ ນຕອນການເລອກຫວເລອງ, ວາງຈດປະສງ, ເປາໝາຍ ແລະ ຊອກຂມນແລວ, ກອນຈະລງມຂຽນຕອງມການວາງໂຄງເລອງ ເພອເປນແນວທາງໃນການຂຽນເຊນ: ການຕ ງຊ ເລອງ, ການດຈານວນຕວລະຄອນ ຂອບເຂດການເປດຫວເລອງ, ດາເນນເລອງ ແລະ ການສະຫບເລອງ ເປນຕ ນ.

5. ວທຂຽນບດເລ ອງສ ນ ການຂຽນບດເລອງສ ນ ໂດຍພນຖານແລວໃຫດາເນນຕາມຂ ນຕອນທສະເໜໃນຂ 3

ນອກຈາກນ ນ, ການຂຽນເລອງສ ນທດຄວນຄານງເຖງສ ງດ ງຕໄປນ: 1) ຈດຂອງເລອງ

ເລອງສ ນທດ ຄວນມຈດຂອງເລອງທເປນຫວໃຈສາຄນ ດ ງນ ນ, ການຂຽນເລອງສ ນຄວນສາງເລອງຈາກສ ງບນດານໃຈ (ສ ງທພາໃຫຢາກຂຽນ) ເຊ ງເປນເຫດການກະຕນຄວາມ ຮສກ ແລະ ອາໄສຈດດ ງກາວນເປນສວນທສາຄນຂອງເລອງ.

2) ການສາງຕວລະຄອນ ການສາງຕວລະຄອນ ເພອປະກອບໃນເລອງສ ນຕອງມການກະກຽມ. ຕວລະຄອນໃນ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 541 Lao TBM6 final layout.pdf 54 7/31/2015 9:08:39 AM7/31/2015 9:08:39 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

50

ເລອງສ ນຄວນຈດຕວລະຄອນເດນໆທເປນຕວເອກໄດພຽງຕວດຽວ, ຖາຈາເປນຕອງມທງພະເອກ ແລະ ນາງເອກ ກຕອງໃຫມບດບາດເດນພຽງຝາຍດຽວ ຕວລະຄອນອ ນຄວນຈາກດບດບາດລງເພາະອາດຈະເຮດໃຫເກດຄວາມສບສນ. ການສາງຕວລະຄອນອາດຈະໃຊຕວລະຄອນ "ຂອຍ" ໂດຍໃຫນກປະພນເລາໄປເອງ ຫ ຈະບນຍາຍ ໂດຍໃຊຄາແທນນາມບອກບລດ (ບລດສບພະນາມ ເຂາ, ລາວ, ນາງ, ເພນ…) ກໄດ; ຕວລະຄອນບາງຕວອາດຈະຖກກາວເຖງ ແຕບປາກດອອກມາໃນເນອເລອງ. ການສາງຕວລະຄອນໃນເລອງສ ນບຄວນໃຫສະຫບຊບຊອນ ເພາະຈະເຮດໃຫຜອານເຂາໃຈຍາກ.

33) ການດາເນນເລອງ ເລອງສ ນແຕລະລອງຈະສງເກດເຫນວາ ມການດາເນນເລອງແຕກຕາງກນ ແລະ ບາງເລອງອາດມຄວາມຄາຍຄກນ ແລວແຕຜຂຽນຈະເຫນວາຄວນເລອກວທດາເນນເລອງແບບໃດ ຈງຈະເໝາະສມກບເນອໃນທສະເໜຄ:

- ວທດາເນນເລອງ ໂດຍເລມຕ ນຈາກຍກສະໄໝປດຈບນ ແລວຢອນກບໄປຫາອະດດ ຈາກນ ນກມາຈບຢທປດຈບນ.

- ວທດາເນນເລອງ ໂດຍເລມປດຈບນ ແລະ ເລາຕາມລາດບ ແລວໄປຈບທອະນາຄດ ເອນວາ "ເລາຕາມລາດບປະຕທນ".

- ວທດາເນນເລອງ ໂດຍເລມແຕອະດດ ແລະ ຕາມລາດບເລອງມາຈບທປດຈບນດ ງນ

ເປນຕ ນ. 4) ການບນຍາຍສາກ

ການບນຍາຍສາກ ໃນເລອງສ ນຄວນບນຍາຍເຈາະຈງສະເພາະແຕບນຍາກາດຢໃນເລອງເຊນ: ຖາບນຍາຍສາກ "ຄວາມຮກຂອງພະເອກ, ນາງເອກ" ອາດຈະບນຍາຍເຖງສະພາບແວດລອມທຈາເປນເຊນ: ແສງເດອນ, ສາຍລມ, ດອກໄມ ແລະ ກນຫອມ…

5) ການຈບເລອງ ເລອງສ ນທດ ຄວນມການຈບເລອງທໜາປະທບໃຈ; ບຄວນຕດສນຊາຕາກາຂອງຕວລະ ຄອນໃນຮບແບບດຽວຕະຫອດໄປເຊນ: ຈບລງດວຍຄວາມສກ ສມຫວງ, ໄດດມສກ ຫ ນາງເອກ ຜດຫວງ, ໂຈນຖກຈບ ຫ ອ ນໆ ຖາການດຕວລະຄອນຕາຍຕວແບບນຈະເຮດໃຫຜອານໝດຄວາມສນໃຈທນທທອານຈບເລອງ.

ການຈບເລອງທດອາດຈະມຫາຍວທດ ງນ:

1 Lao TBM6 final layout.pdf 551 Lao TBM6 final layout.pdf 55 7/31/2015 9:08:39 AM7/31/2015 9:08:39 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

51

- ຈບດວຍການສາງຈດສນໃຈ ໃຫຜອານຄ ນຄດ ແລະ ສະຫບເອາເອງ. - ຈບແບບເສາ. - ຈບແບບສມຫວງ. - ຈບຕາມຄວາມເປນຈງຂອງຊວດ. 66) ການໃຊພາສາ

ພາສາທຂຽນເລອງສ ນ ຈະຕອງມຄວາມກະທດຮດໄດຄວາມໝາຍ ເພາະເລອງສ ນເປນເລອງທມເນອທການຂຽນໜອຍ (ຈານວນຄາບຫາຍ) ດ ງນ ນ, ສ ງທສາຄນໃນການໃຊສບພາສາ ໃນເລອງສ ນຈະຕອງກະທດຮດ ແລະ ບຟມເຟອຍ. ແຕເຖງຢາງໃດກຕາມຜຂຽນຄວນຮວາ ຈະໃຊພາສາແນວໃດ ຈງຈະເໝາະສມກບຕວລະຄອນຂອງຕນ ແລະ ຖກກາລະເທສະເຊນ: ຕວລະຄອນເດກນອຍ, ຊາວໜມ, ຜເຖາ… ແລະ ຮໃຊສານວນໃຫເໝາະສມກບເລອງເຊນ: ເວລາໃດຄວນໃຊການພນລະນາ, ບນຍາຍ ຫ ໃຊສານວນສນທະນາ ແລະ ອ ນໆ.

ຄາຖາມ 1. ເລອງສ ນແມນຫຍງ? 2. ລກສະນະຂອງເລອງສ ນເປນຄແນວໃດ? 3. ເລອງສ ນມອງປະກອບສາຄນຫຍງແດ? 4. ຂ ນຕອນການຂຽນເລອງສ ນມຫຍງແດ? 5. ວທຂຽນເລອງສ ນຄວນຄານງເຖງຫຍງແດ?

ບດເຝກຫດ 1. ຈ ງເຝກຂຽນເລອງສ ນ 1 ເລອງ ໂດຍອງຕາມທດສະດທໄດຮຽນມາ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 561 Lao TBM6 final layout.pdf 56 7/31/2015 9:08:39 AM7/31/2015 9:08:39 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

52

ບ ດອານເພມ

ໂດຍ: ບນເສນ ແສງມະນ

"ເຖງວາ" ພ ແລະ ແມຂອງພວກຂອຍ ຈະມເຊອຊາດ, ມເລອດເນອ, ເຊອສາຍໃດ ແລະ ມາຈາກໃສກບສາຄນແຕພວກ ຂອຍ ກສດທພາກພມໃຈໃນຕວຂອງພວກເພນທມເລອດນກຮບປະຕວດທອງອາດກາແກນ, ພວກເພນມອດມການ, ມນ າໃຈຮກຊາດອນດດດ ມ ແລະ ມຄວາມມງໝ ນກບເ ສນທາງຊວດຂອງຕນເອງ.

ດວຍເຫດຜນດ ງກາວ ຈ ງເຮດໃຫພວກຂອຍໄດມມ ນ ມ ທປະເທດຊາດລາວ-ຫວຽດນາມມສນຕພາບ, ມເອກະລາດ, ມອະທປະໄຕ, ມລະບອບໃໝ ແລະ ມການສາງສາພດທະນາ ຕາມເສນທາງສງຄມນຍມ. ບານເກດເມອງນອນຂອງພຂອຍ ຢບານກມລານແຂວງເຊນລາ ສ.ສ ຫວຽດນາມ, ກາເນດໃນຄອບຄວຊາວນາທກຍາກ, ຊນເຜາໄຕ, ພເລມເຂາຮວມໃນກອງທບປດປອຍປະຊາຊນຫວຽດນາມ ແຕປ 1965 ແລະ ໄດເຂາຮວມບ ນຮບຕາງໆໃນສະໄໝຕສກ ຊາດຕານຈກກະພດຜຮກຮານ. ຍອນເປນນກຮບຜໜມນອຍທດເດນ ພຈ ງຖກຄດເລອກໃຫເປນທະຫານອາສາສະໝກຫວຽດນາມມາຊວຍລາວ. ພໄດເປນແບບຢາງທດໃນການປະຕບດຄາສ ງຂອງຜບງຄບບນຊາ ແລະ ບເຄຍຖກຕາໜຍອນຝາຝນຕກດລະບຽບວໄນຂອງກອງທບ; ພເປນຄນສຂມ, ເວາໜອຍ ແລະ ບມກຍມຫວຄາຍຄວາຢໃນຫວໃຈມແຕບນຫາໃຫຄດ ແມນແລວພເປນຄນມກຄດ ແລະ ມກຝນ ເຊ ງຄວາມຝນນ ນກມແຕມ ງໝ ນເຖງເສນທາງສນຕພາບ, ບຢາກໃຫສອງແຜນດນນມແປວໄຟແຫງສງຄາມ, ພຢາກກບຄນໄປບານເກດເມອງນອນຂອງຕນເອງ. ຢພນເຖງບມພແຕກຍງມແມພເສດແມນນອງມາຍສາວນອຍຄນດຽວເຊ ງເຄຍຜກພນໝ ນໝາຍຕາມຮດຄອງປະເພນຊນເຜາໄຕ, ປດຈບນນອງມາຍບ

ດດດດດດດດດດດດດດດດວວວວວວວວວວວວວວວວຍຍຍຍຍຍຍຍຍຍຍຍຍຍຍຍຍຍເເເເເເເເເຫຫຫຫຫຫຫຫຫຫຫຫຫຫຫຫດດດດດດດດດດດດດດດດດດຜຜຜຜຜຜຜຜຜຜຜຜຜຜຜຜຜຜຜຜຜຜນນນນນນນນນນນນນນນນນດດດດດດດດດດດດດດດ ງງງງງງງງງງງງງງງງງງງງງກກກກກກກກກກກກກກກກກກກາາາາາາາາາາາາາາາາາາາາາາວວວວວວວວວວວວວວວວວວວວວວວວວວວ ຈຈຈຈຈຈຈຈຈຈຈຈ ງງງງເຮຮຮຮດດດດດໃໃໃໃໃໃໃໃໃໃຫຫຫຫຫພວວວກກຂຂອອຍຍຍໄໄໄໄໄໄດດດດດດດດດມມມມມມມມມ ສ ນຕພາບ, ມ ເອອກະລາດ, ມອອະທປະໄຕໄຕ, ມ ລະຕາມເສນທາງສງຄມນຍມ. ບານເກດເມອງນອນຂສ.ສ ຫວຽວ ດນາມ, ກາເນດໃນຄອບຄວຊາວນາທກອງທບປປປດປອຍປະຊາຊນຫວຽດນາມ ແຕປປປ 196ໄໝຕສກ ຊາດຕານຈກກະພດຜຮກຮານ. ຍອນເປປປເລອກໃຫເປປປນທະຫານອາສາສະໝກຫວຽດນາມມ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 571 Lao TBM6 final layout.pdf 57 7/31/2015 9:08:39 AM7/31/2015 9:08:39 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

53

ໄດຢບານ ຍອນເຄ ອນຍາຍໄປນາກອງທບປດປອຍປະຊາຊນຫວຽດນາມ. ພວກເພນພວພນກນທາງຈດໝາຍບາງຄ ງກໜງເດອນ, ສອງເດອນ ຫ ຫາຍກວານ ນ. ຍອນສະພາບຂອງສງຄາມ ແລະ ການເຄ ອນຍາຍບອນຢໃໝໄປເລອຍໆ. ພຮວາສງຄາມຢເທງສອງແຜນດນນ ໃຫຍຫວງ ແລະ ໜກໜວງທສດ, ເພອນຮວມຮບໃນກມກອງໄດເສຍສະຫະຈາກຄນແລວຄນເລາຢໃນສະໜາມຮບ.

ພບາດເຈບຫາຍຄ ງເຖງຈະລອດຕາຍ ແຕກເປນຄນພການຂາກດເບອງໜງ ແລະ ມຮອຍໂປກແປວເກອບທວຕນຕວ, ພໃສຂາທຽມຍາງຂາຕ າຂາສງມາຈນຮອດລມຫາຍໃຈຮດສດທາຍ. ເມ ອສງຄາມສນສດລງ, ນກຮບອາສາສະໝກຫວຽດນາມເກອບທງໝດ ໄດກບຄນສບານເກດເມອງນອນຂອງຕນ. ແຕພຂອງຂອຍຕດສນໃຈເລອກຢປະເທດລາວ ແລະ ໄດສາງຄອບຄວກບນາງແພດປະຕວດ ເຊ ງແມນຍງສາວລາວທເຄຍເຫນອກເຫນໃຈກນໃນຍາມສງຄາມ ແລະ ຜຍງຄນນ ນກຄແມຂອງພວກຂອຍໃນປດຈບນ.

ປ 1976 ພໄດພາແມມາວຽງຈນ, ຍອນພເປນຄນພການ, ເພນຈ ງລາອອກຈາກກມກອງ, ເບອງຕ ນພເຮດອາຊບເປນກາມະກອນກສາງເຮອນ ຕມາກເປນນາຍຊາງ ແລະ ສາມາດຮບເໝາກສາງເຮອນດວຍຕນເອງ ແລະ ມລກນອງກາມະກອນຈານວນໜງ. ຍອນຄວາມອດຕນພ ແມຈ ງຂເອາບາເນດອອກມາຊວຍພຫາເງນລຽງລກ. ແມເຄຍເປນແພດໃນຍາມສງຄາມ ຈ ງສາມາດຊວຍແນະນາປນປວຄນປວຍທບຮາຍແຮງ ແລະ ຕມາກເຮດບອນກວດພະຍາດຢກບເຮອນ ເຊ ງໄດຊວຍໃຫຄອບຄວມລາຍຮບເລກໆນອຍໆຕ ມກນ. ພວກຂອຍມອາຍເອອຍນອງນາກນສາມຄນ ເຊ ງແຕລະຄນ ພແມໄດສ ງເສມໃຫໄດສກສາຮ າຮຽນ. ຂອຍເປນນກສກສາປທສອງຂອງມະຫາວທະຍາໄລຮາໂນຍ ສ.ສ ຫວຽດນາມນອງຜທສອງເປນຜຊາຍ ປດຈບນພວມຮຽນປທໜງຂອງມະຫາວທະຍາໄລແຫງຊາດ ແລະ ນອງສາວຫາຮຽນຢປທຫາຂອງມດທະຍມສມບນວຽງຈນ. ຂອຍຍງຈ ບລມວາກາງປ 1995 ພປວຍໜກຍອນພະຍາດຊາເຮອ ຈາກພດເຄມລກລະ ເບດ ເກດອກເສບຈນບາດແຜເປອຍເນາ ຍອນພເຮດວຽກບມຍາມຢດຍາມເຊາ, ບາດແຜຂອງພເຮດໃຫເພນເຈບປວດທລະມານ, ຍາມພເຈບປວຍພວກຂອຍພາເພນໄປປນປວຢໂຮງພະຍາບານ. ເຖງວາພຈະເປນຄນເຂມແຂງ ແລະ ອດທນປານໃດກຕາມ ແຕມ ນ ນພວກຂອຍໄດຍນສຽງພຄວນຄາງ ແລະ ລະເມເປນບາງຄ ງຄາວ. ພວກຂອຍນ ງຫມລອມຢຄຽງຂາງພ, ແມສະອນໄຫຄາຍຄຮວາພກາລງຈະເປນຫຍງໄປ. ຂອບຕາຂອງພໄດມນ າໃສໆໄຫອອກມາ, ພຮດວາມາຮອດເວລານ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 581 Lao TBM6 final layout.pdf 58 7/31/2015 9:08:40 AM7/31/2015 9:08:40 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

54

ຕນເອງພວມຈະປະວາງທກສ ງທກຢາງໄວໃຫຢເບອງຫງ. ພດນກະວນກະວາຍຈນເຖງລມຫາຍໃຈຮດສດທາຍ, ໂດຍທບໄດສ ງລາໃຜອກເລຍ. ດວງຕາທງສອງເບອງຂອງພຫບສະໜດ ຄາຍຄວາຊວດນຕນເອງໄດເຮດຫອນໜາທອນມກຽດແລວ. ພວກຂອຍກອດສບພຮອງໄຫໂດຍບມໃຜສາມາດຢດຫາມໄດເລຍ.

ແມຄວນຄາງຈ ມທກເຖງຄວາມຫຍງຍາກລາບາກ, ສອງຜວເມຍດນຮນຕສຊວດ ຜານຈາກຄວາມເປນຄວາມຕາຍມານາກນຈນມາຮອດມນ ມ ທພພວມຈະປະວາງທກສ ງທກຢາງໄປ ແຕເຖງຢາງໃດກດ ສ ງນກຄກດເກນແຫງຊວດ ເຊ ງບມໃຜຈະປະຕເສດ ແລະ ຫກລຽງໄດເລຍ.

ຕ ງແຕມ ພຈາກໄປ, ຈນມາຮອດມນ ແມໄດເຮດໜາທແບກຫາບພາລະຄອບຄວໃນການເບ ງແຍງດແລລກເຕາໃຫໃຫຍສງ. ແມໄດບອກພວກຂອຍວາ ເພນເປນຄນທອງຖ ນເມອງຮນ ແຂວງອດມໄຊ ແລະ ເຄຍເປນນາງສາວຟອນສງກດຢກອງສລະປະກອງທບ, ຕມາໄດເປນນກຮອງລວມໝ. ຍອນມຜນງານ ກມກອງຈ ງຄດເລອກໃຫໄປຮຽນແພດຊ ນຕ ນຢປະເທດຫວຽດນາມ ແລະ ມາຮບໃຊກອງທບປດປອຍປະຊາຊນລາວ ຈງມໂອກາດໄດພບກບພຢໂຮງພະຍາບານແນວຫງ.

ຍອນຂອຍ ເປນນກສກສາຢປະເທດຫວຽດນາມ ແມຈ ງມອບປມບນທກສາມເຫມ ແລະ ຫຊອງຈດໝາຍເກ າຂອງພໃຫຂອຍຮກສາໄວ. ປມບນທກແຕລະເຫມ ແລະ ຈດໝາຍແຕລະສະບບທສ ງເຖງພໄດຂຽນເປນພາສາຫວຽດນາມ ແຕຂອຍກສາມາດອານ ແລະ ຕຄວາມໝາຍໄດໝດ. ໃນຈານວນປມບນທກເຫານມລກສະນະພເສດ ໜາປກເກ າຕາຍສ, ຕວໜງສບາງຕວລບຫາຍຍອນການເວລາ ແລະ ການເກບຮກສາ ແຕອນໂດດເດນກວາໝຢໃນປມບນທກເຫມນໄດມ ຮບຂາວດາແຜນໜງ ເຊ ງແມນຮບນາງສາວທງດງາມໜາຮກ ພວມຍມຄາງທບມຍາມຈດຈາງຕດຢໃນປມບນທກໜາທາອດ ແລະ ຂຽນຢທາງລມພາບນ ນວາ "ເພອຄວາມຮກ ແລະ ຄວາມຊງຈາອນຍາວນານ ຈງຂມອບຮບແຜນນໃຫແກ ອາຍເອນໄວເບ ງໃນຍາມພດພາກຈາກກນ. ຈາກນອງເລທມາຍ 13.1.1967". ມ ນ ນຂອຍຕ ງໃຈອານປມບນທກເຫານ ດວຍຄວາມກະຕລລ ນ ແລະ ເລມອານແຕໜາທາອດເຊ ງມເນອໃນວາ: ວນທ 12 ເດອນ 11 ປ 1969 ນບແຕອອກຈາກບານມາກພດສອງປປາຍ ແລະ ໄດຮບຈດໝາຍຈາກນອງມາຍເປນສະບບທ 8 ແລວ ແຕເສຍດາຍຈດໝາຍສະບບທຜານໆມາ ຂອຍບໄດບນທກເນອໃນໃສປມບນທກໄວ ແຕຈດໝາຍສະບບນຂອຍຕ ງໃຈຈະບນທກມນໄວຈນໝດທກຕວໜງສ ຍອນວາຈດໝາຍສະບບນແມນຂາວຮາຍທເຮດໃຫຂອຍທກໃຈທສດໃນຊວດ. ຢໃນຈດ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 591 Lao TBM6 final layout.pdf 59 7/31/2015 9:08:40 AM7/31/2015 9:08:40 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

55

ໝາຍນອງມາຍຂຽນວາ: ອາຍເອນທນອງຄດຮອດເອຍມ ວານນນອງໄດມໂອກາດກບຄນແນວຫງ ຍອນການມອບໝາຍວຽກງານທສາຄນ ແລະ ຮບດວນຂອງກມກອງນອງຈ ງຍາດເວລາແວໄປຢາມບານເກດຂອງພວກເຮາ ຈ ງຮວາແມຂອງອາຍປວຍໜກຈນຂ ນຊອມໃຈ, ນອງໄດຊອກຢາທຫາມາໄດເພອປນປວແມ ແຕສດທາຍກບສາມາດກອບກເອາຊວດຂອງເພນຄນມາໄດ, ກອນແມຈະ ຂາດໃຈແມໄດຖາມຫາອາຍ, ໃບໜາຂອງແມມແຕຢາດນ າຕາ, ເພນອອນວອນໃຫນອງສ ງຂາວຫາອາຍ, ກຽວກບການເຈບເປນຂອງເພນ ແລະ ໃນທສດແມກຈາກໄປ ເມ ອເປນແນວນ ນນອງຈ ງໄດຄອບລາການຈດຕ ງ ເພອຂຢຕໜງອາທດ ເພອເຮດພທສ ງສະການແມຕາມຮດຄອງປະເພນ, ສບຂອງແມຖກຝງຢປາຊາເນນພໃກບານເຮາ, ເສຍດາຍທອາຍບໄດໄປຮວມ, ພນອງໃຜໆກຖາມເຖງ. ອາຍເອນເອຍນອງຂແບງເບາເອາຄວາມທກໂສກນມາຍງອາຍ ຂໃຫອາຍຈ ງທນທຽງເຮດໜາທຊາດມອບໝາຍໃຫດ ຫວງວາມ ໜງໃນຂາງໜາ ຖາຊວດຍງມຄງຈະໄດພບກບອາຍ ທບານເກດເມອງນອນຂອງພວກເຮາ. ລາກອນພບກນສະບບໜາ ຈາກນອງມາຍ "ຄດເຖງສະເໝ". ຈດໝາຍສະບບນໄດເຮດໃຫຂອຍສະອນແບບຮສກຕວ, ຄນນທຂມຄອງສຮບຍ ງເດກອາກາດກຍ ງໜາວ ແຕຂອຍກຍງອງຫງໃສຝາທມອາຍອນຈາກດນ ເຊ ງໄດຊວຍໃຫຂອຍຫດຜອນຈາກຄວາມໜາວລງໄດສວນໃດສວນໜງ. ຂອຍແຫງນໜາແນມເບ ງທອງຟາ ແລະ ເດອນດາວທາມກາງລມໜາວພດຜານ ເພອຝາກສ ງຄວາມຮສກຂອງຂອຍໃນເວລານໄປເຖງນອງມາຍ ຍງສາວນກຮບປະຕວດຂອງກອງທບປະຊາຊນຫວຽດນາມ. ຂອຍຄດຮອດຄາສນຍາ ແລະ ການສ ງລາໃນມນ ນກບນອງມາຍ. ຖາຫາກຍງມລມຫາຍໃຈເຮາສອງຈະພບກນທບານເກດເມອງນອນ ໃນຍາມປະເທດຊາດມສນຕພາບ ແລະ ແຜນດນຫວຽດນາມເໜອ-ໃຕໄດໂຮມເຂາກນເປນໜງດຽວ. ຍ ງຄດຂອຍກຍ ງອອນແອ ແລະ ສະອນໄຫຄເດກນອຍແອວແມກນນມ. ນ າຕາທກຢດຕກລງໃສດນຢາດແລວຢາດເລາ ໂດຍທຂອຍບໄດອດກ ນໄວເລຍ. ການເຮດຄແນວນຢາງໜອຍກຊວຍໃຫຂອຍສະບາຍໃຈ ແລະ ລະບາຍຄວາມທກໂສກນໄດເປນບາງຄ ງບາງຄາວ. ແລະ ຕ ງແຕມ ຂອຍໄດຮບຈດໝາຍ ກພດສາມເດອນແລວ ແຕຂອຍກຍງບທນໄດຮບຈດໝາຍຈກສະບບຈາກນອງມາຍ. ສ ງນ ນໄດເຮດໃຫຂອຍຄອງຄອຍຈາກວນເປນອາທດ ແລະ ກເປນເດອນ, ເຖງບໄດຮບຈດໝາຍແຕຂອຍກບລດລະໃນການຂຽນຈດໝາຍ ແລະ ສບຖາມຂາວຄາວເປນຢຂອງນອງມາຍ. ນາງອາດຈະຍກຍາຍໄປບອນອ ນ ຫ ຫຍງຍາກນາເສນທາງທຍາວໄກ ຫ ແນວໃດກບສາມາດຄາດເດາໄດ ແລະ ໃນທສດຂອຍກໄດຮບຂາວຈາກນອງມາຍ. ການຈດຕ ງໄດເອນຂອຍໄປລລວງເພອບໃຫຂອຍສບຕຂຽນຈດໝາຍຫານາງ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 601 Lao TBM6 final layout.pdf 60 7/31/2015 9:08:40 AM7/31/2015 9:08:40 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

56

ອກ ຫວໜາການເມອງກອງຮອຍໄດເວາກບຂອຍວາ: "ນອງມາຍນກຮບປະຕວດທອງອາດກາແກນຂອງປະຊາຊນຫວຽດນາມໄດເສຍສະຫະຢາງສມກຽດຢໃນສະໜາມຮບແລວ".

"ຂາວນໄດເຮດໃຫຂອຍເກອບຂາໂຕຕາຍໄປນານອງມາຍ, ຂອຍຮອງຂນດງໆຄຫວໃຈຈະລະເບດອອກເປນປຽງໆ, ຄວາມຫວງໃນຊວດທເຄຍສວຍງາມເບງບານນ ນ ໄດດບມອດລງຄແສງໄຟຕະກຽງເມ ອຕອງຕອບກບສາຍລມ".

ບນທກນພຂອງຂອຍໄດເວາເຖງການສນເສຍຂອງນອງມາຍ ຜຍງຄນດຽວທພຮກ ແລະ ໃຫຄວາມຫວງໃນຍາມພກພາກຈາກບານເກດເມອງນອນ ສາລບຂອຍໃນຖານະເປນລກກສດທສງສານພຂອງຕນ ເຊ ງບພຽງແຕເສຍແມ ແລະ ຍງມາເສຍນອງມາຍ ແຕເຖງຢາງໃດກຕາມຫາກສງຄາມບຈບສນ ນຍາຍຊວດຂອງພກຍງຈະສບຕເປນໄປຄແນວນອກ.

ຂອຍເທງຫງໃສຝາເຮອນແລວເປດອານບນທກໜາທສາມ, ຕວໜງສໃນໜານບາງຕວມມມວອານຍາກ ແຕຂອຍກສາມາດຕຄວາມໝາຍອອກໄດໝດ, ພຂຽນວາ: "ຍອນສງຄາມ ແລະ ວນເວລາທໝນໄປແບບເຊ ອງຊາລາເມ ອຍຄຄນເດນທາງໄກນ ນ ຂອຍໄດລມວນລມຄນກຽວກບຄວາມໂສກເສາຍອນການສນເສຍແມ ແລະ ນອງມາຍລງໄດສວນໃດສວນໜງ ຂອຍຮວາສງຄາມຄແນວນກຍງບແນວາມ ໜງຂາງໜາ ຄວາມຕາຍນ ນອາດຈະແມນຜຽນຂອງຂອຍ ກເປນໄດ. ບ ນຮບເທອນຮນແຮງຫາຍ ແລະ ຂອຍກໄດຮບບາດເຈບຈນຖກນາສ ງໄປປນປວຢໂຮງໝ. ໃນເວລາທຂອຍພວມພກພນຢນ ນຂອຍໄດພບກບນາງສາວແພດຄນໜງ ເຊ ງນາງຄນນ ນມໃບໜາ ແລະ ທາທາງຄາຍຄນອງມາຍຂອງຂອຍຫາຍທສດ ໂດຍສະເພາະໃນເວລາຍມຫວ ແລະ ເຄ ອນໄຫວໄປມາ ເຊ ງພາບເຫານໄດເຮດໃຫຂອຍຫງໄຫຄາຍຄວາຕນເອງພວມຢກບນອງມາຍ" ບນທກໜານໄດເຮດໃຫຂອຍດໃຈທພໄດພບກບນາງຄນນ ນ ເຊ ງມສວນຄາຍຄນອງມາຍແຕເຖງຢາງໃດກຕາມ ຂອຍກໄດແຕພາວະນາຂໃຫຜຍງຄນນ ນຈ ງເປນນອງມາຍຂອງພ. ຂອຍຍ ງອານບນທກຂອງພກຍ ງຮຈກຊວດຄວາມເປນມາຂອງເພນ ແລະ ຂອຍເປດອານໜາຕໄປ ແລະ ມເນອໃນຂຽນວາ:

"ພາຍຫງອອກຈາກໂຮງໝບພເທາໃດວນ ຂອຍອອກໄປແນວໜາ ແລະ ຮວມສຮບກບເພອນສະຫາຍຂອງຂອຍຫາຍບ ນຮບ ແລະ ບ ນຮບເທອສດທາຍນ ຂອຍໄດຖກບາດເຈບສາຫດລະເບດຝງດນໄດເຮດໃຫຂາຂອງຂອຍກດເບອງໜງ ໃນເວລາຢໂຮງໝຂອຍໄດຂຮອງແພດບໃຫປນປວຂອຍອກ. ເປນບນຫາຄແນວນຈ ງຕກມາເປນພດຂອງຂອຍຊ າແລວຊ າອກ. ຄວາມຈງຂອຍຄວນຕາຍຢໃນສະໜາມຮບຍງດວາຈະມຊວດຢແນວນ ຂອຍຢາກຕາຍໄປຈາກຄວາມໂຫດຮາຍປາ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 611 Lao TBM6 final layout.pdf 61 7/31/2015 9:08:40 AM7/31/2015 9:08:40 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

57

ເຖ ອນຂອງສງຄາມ ແລະ ຢາກໄປຫານອງມາຍທບານເກດເມອງນອນຂອງຂອຍ ແຕຂອຍກບຮວາຍອນເທວະດາຟາແຖນຕນໃດທດນບນດານໃຫຂອຍໄດພບກບສາວແພດທະຫານລາວທງດງາມຄນນ ນອກເທອໜງ. ແຕລະມ ນາງແວມາຖາມຂາວສຂະພາບຂອງຂອຍຈນບາງຄ ງຂອຍຫງເອນວາ: "ນອງມາຍ" ນາງບຕອບ ແຕນາງກຍມ ແລະ ງກຫວ ຄາຍຄວາຕນເອງຮບຮກບສ ງເຫານ ນ. ຕມາຂອຍຈ ງຮວານາງຊ ບວໃສ. ສວນຕວຂອງຂອຍແມນຢາກໃຫນາງຄນນເປນນອງມາຍຫາຍກວາ. ບວໃສ ຫ ນອງມາຍໄດຊວຍໃຫຂອຍເລມຄດບຢາກຕາຍ ແລະ ຢາກຫາຍວນຫາຍຄນ ເພອຈະໄດມໂອກາດກບຄນໄປແນວໜາ ແລະ ຮວມສຮບກບເພອນສະຫາຍຂອງຂອຍ". ບນທກໜານຂອຍຢາກສບຕມຊວດ ເຊ ງສວນໜງພຢາກກບໄປແນວໜາ ແຕສວນໜງກຍອນຜຍງຄນນ ນ; "ສາທຂໃຫນາງຄນນ ນເປນນອງມາຍ ແລະ ເປນຢາກາລງໃຈໃຫພຂອງຂອຍແດທອນ" ຂອຍຈ ມພາວະນາກບຕນເອງ.

ຂອຍເປດອານໜາຕໄປ ແຕໜານຕວໜງສເກອບລບຫາຍໄປໝດ. ເສຍດາຍທຂອຍບໄດມ ໂອກາດອານນຍາຍຊວດບດຕໄປຂອງພໃນຍາມສງຄາມ ແຕຂອຍກຮວາພມມ ນໄດກບທາມະດາ, ເກອບເຄ ງໜງຂອງຊວດພໄດອທດເລອດເນອ ແລະ ເຫອແຮງໃຫແກພາລະກດຕສກ ຊາດຕານຈກກະພດຜຮກຮານ ເຊ ງປະຊາຊນສອງຊາດລາວ-ຫວຽດນາມໄດຢນຄຽງບາຄຽງໄຫກນສຮບໂດຍການຜານເວລາ ແລະ ເສນທາງທລະອດລະອຽວຂຽວຂາດ ແລະ ຍາວໄກນ ນ. ທະຫານອາສາສະໝກຫວຽດນາມ ເວາລວມ, ເວາສະເພາະແມນພຂອງຂອຍໄດພດພາກຈາກບານເກດເມອງນອນຈາກພແມ, ພນອງ ແລະ ຄນທຕນເອງຮກໄປສຟາກຟາແດນໄກ ເພອພາລະກດອນຍ ງໃຫຍທປະທດຊາດມອບໝາຍໃຫ. ມ ນ, ພຂອງຂອຍໄດຈາກໄປແລວ ແຕຄນງາມຄວາມດຂອງເພນໄດຈາລກໄວໃນປມປະຫວດສາດຄາແຫງການຮວມຮບຕສກ ຊາດຕານສດຕໂຕດຽວກນຂອງສອງຊາດລາວ-ຫວຽດນາມ. ສາລບພວກຂອຍແລວ, ພກຄວລະຊນໃນດວງໃຈ ເຊ ງເປນທງຜໃຫກາເນດ ແລະ ໄດລຽງດລກເຕາຈນເຕບໃຫຍໃຫເປນຜຄນ, ພວກຂອຍສດທເອກອາງທະນງໃຈທມພ ແລະ ມແມເປນນກຮບປະຕວດສອງແຜນດນ ແລະ ກມລກທສາຍເລອດສອງແຜນດນນາ.

(ຄດຈາກປມໂຮມເລອງສ ນລາງວນຊະນະເລດ "ເທວະດາກບດາວຕກ" ໂດຍ: ບນເສນ ແສງມະນ ໜາ 79-89)

1 Lao TBM6 final layout.pdf 621 Lao TBM6 final layout.pdf 62 7/31/2015 9:08:40 AM7/31/2015 9:08:40 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

58

ບບດທ 8 ການຂຽນນທານ

1. ຄວາມໝາຍຂອງນທານ ນທານ ແມນບດເລອງທເກ າແກ ເຊ ງປະກອບດວຍເຫດການ, ມເນອເລອງ ແລະ ຈດ

ຈບຂອງເລອງ. ນທານເກດຂນດວຍຄວາມສານກທມການປະດດສາງ ໂດຍໃຊເຫດການ

ປະກດການຂອງທາມະຊາດ ແລະ ເຫດການໃນຊວດຂອງຄນປະກອບເຂາກນສາງເປນບດ.

ສະນ ນ, ນທານຈງມຫາຍປະເພດເຊນ: ນທານສດ, ນທານຄນ, ນທານຄນກບສດ, ນທານ

ຕະຫກຊວນຫວ, ນທານອດສະຈນ... ເຊ ງແຕລະປະເພດນ ນໄດມຫາຍໆນທານທແຕກຕາງ

ກນໄປ ເຊ ງສະທອນເຖງລກສະນະພເສດຂອງຄວາມນກຄດ, ຊວດການເປນຢ, ວດທະນະທາ

ແລະ ປະເພນຂອງບນດາເຜາຂອງທອງຖນ ຫ ຂອງຊາດ.

ນທານ ແມນບດເລອງທມຄາຕການສດສອນໃຫຮຄວາມສະຫາດ, ພກໄຫວ, ມາລະຍາດ,

ຄວາມສມເຫດສມຜນໃນການພວພນລະຫວາງຄນໃນສງຄມໃຫຮຈດພເສດ ແລະ ປະກດການ

ທາມະຊາດ, ປະກດການຊວດຂອງຄນໃນສງຄມ. ນທານຍງເປນເຄ ອງມໃນການໃຫຄວາມບນ

ເທງ ແລະ ເປນສ ໃນການຖາຍທອດ "ສາລະ" ອນມຄນຄາເຊນ: ຄະຕທາ, ຂຄດກຽວກບຊວດ

ແລະ ສງຄມ. ຄນແຕລະຊາດຢໃນໂລກຕາງກມນທານເປນສມບດປະຈາຊາດຂອງຕນ.

2. ອງປະກອບຂອງນທານ ນທານແຕລະເລອງມອງປະກອບທສາຄນດ ງນ:

2.1 ແນວຄດ ຫ ກະທຂອງເລອງ

ແນວຄດ ຫ ກະທຂອງເລອງ ເປນອງປະກອບພນຖານ ງາຍບເລກເຊ ງປານໃດເຊນ:

ແນວຄດຂອງນທານເລອງ ທາວກາພາ ແມນຄວາມອດທນພະຍາຍາມເປນບເກດແຫງຄວາມ

ສາເລດ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 631 Lao TBM6 final layout.pdf 63 7/31/2015 9:08:41 AM7/31/2015 9:08:41 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

59

22.2 ໂຄງເລອງ ໂຄງເລອງຂອງນທານ ມກຈະສ ນກະທດຮດ, ລຽບງາຍ, ບຊບຊອນເປນລກສະນະເລອງເລາທາມະດາ ເຊ ງກາວເຖງເຫດການທດາເນນໄປຕາມລາດບ.

2.3 ຕວລະຄອນສາຄນ ແລະ ຕວລະຄອນປະກອບ ຕວລະຄອນບຄວນມຫາຍຕວ ເພາະເປນເລອງສ ນ ແລະ ຈະເປນຕາໜາອານກວາ

ເລອງຍາວໆ. ຕວລະຄອນອາດເປນມະນດ, ເທບພະເຈາ, ນາງຟາ, ສດ… 2.4 ສາກ

ເຊ ງກາວເຖງສະຖານທ ແລະ ບນຍາຍປະກອບເລອງເປນພາບຈນຕະນາການທຜຂຽນສາງຂນໃຫສອດຄອງກບເນອເລອງ.

2.5 ບດສນທະນາ ແມນຖອຍຄາທຕວລະຄອນໃນເລອງໂອລມກນ ຄວນໃຊພາສາທສ ນກະທດຮດ, ເຂາໃຈງາຍ, ສະໜກສະໜານ ແລະ ໜາຕດຕາມ.

2.6 ຄະຕເຕອນໃຈ ຫ "ສສາລະ" ທໄດຈາກເລອງ ນທານທດຕອງມຄະຄເຕອນໃຈກຽວກບຊວດ, ສງຄມ ແລະ ວດທະນະທາ ເພອເປນການປກຝງຄນນະທາໃຫແກຜອານ ເຊ ງສວນໃຫຍເປນເຍາວະຊນ. ດ ງນ ນ, ໃນຕອນທາຍ ຂອງນທານມກສະຫບເປນຄາສພາສດ ເພອເປນຄະຕເຕອນໃຈແກຜອານດວຍ.

3. ຂຄວນຄານງການໃຊພາສາໃນນທານ ຂຄວນຄານງການໃຊພາສາໃນນທານນ ແມນລວມເຖງການໃຊພາສາໃນການເວາ ຫ ຂຽນກໄດ ເຊ ງຜໃຊພາສາໃຫເລອກເຟນໃນການໃຊພາສາຕາມແຕລະກລະນ ໂດຍລກສະນະ ທວໄປຂອງສານວນໃນນທານລາວ ແມນສະທອນໃຫເຫນວດທະນະທາໃນການໃຊພາສາຂອງ ລາວຄ: ໃຊຄາທຄນທ ວໄປຮ, ຄາພນເມອງ, ຄາທອງຖ ນ ເປນສານວນທສາຜດຕາມຮບແບບຂອງກາບ, ກອນ ເຊ ງເລອກໃຊຕາມຄວາມເໝາະສມ. ການໃຊພາສາໃນນທານມຂຄວນຄານງດ ງນ:

3.1 ຄວນຄານງເຖງລກສະນະຂອງນທານຄ: ຄວາມສ ນ-ຍາວຂອງເນອເລອງ, ສາງໃຫຜອານມຄວາມຈບໃຈດວຍຂະບວນການຂອງເຫດການໃນເລ ອງ ດວຍພາສາທສາງຮບພາບ ເຊ ງແມນຜຂຽນເປນຜຈດແຈງ, ມຄນຄາທສດສອນ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 641 Lao TBM6 final layout.pdf 64 7/31/2015 9:08:41 AM7/31/2015 9:08:41 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

60

3.2 ລກສະນະພເສດຂອງນທານເຊນ: ນທານສາລບໄວເດກຕອງໃຊຄາທງາຍ, ປະໂຫຍກສ ນ, ໃຫເຫນພາບປະຈກຕາ ແລະ ເປນປະເພດນທານທສ ນ ເຊ ງໄດແກນທານກຽວກບສດ, ຄນກບສດ, ຜສາງ ເປນຕ ນ; ນທານສາລບຜໃຫຍຕອງໃຊພາສາທໃຫເກດຄວາມສານກ, ໃຊປະໂຫຍກຍາວ, ໃຊກາບກອນເຂາປະກອບເພອເສມພາບໃຫມຄວາມມວນອອນຊອນ ແລະ ຈບໃຈແກຜອານ, ຜຟງ.

3.3 ການໃຊພາສາຄວນຄານງເຖງໄວອາຍຂອງຜອານ, ຜຟງເຊນ: ໄວເດກ, ໄວໜມ ບຕອງການພາສາທມຄວາມສບສນ, ຕອງໄດໃຊຄວາມຄ ນຄດ, ສມທຽບ ແຕສາລບໄວແກຕອງການສານວນທໃຫພາບ, ມກການຄ ນຄດ, ມກຄວາມສາຜດທເປນກາບກອນ.

3.4 ສາງສານວນໃຫມສລະປະ, ມຄວາມສະໝ າສະເໝ, ມການເກາະກາຍ ໂດຍເລອກໃຊຄາທໃຫເກດພາບ, ສາງສສນ, ສາງຄວາມແປກໃໝ ແລະ ຕ ນເຕນ.

3.5 ໃຊພາສາໃຫເໝາະສມກບຕວລະຄອນ. 3.6 ບໃຊພາສາທສະແດງຄວາມຮສກແທນຜອານ, ໃຫຜອານເກດຄວາມຮສກຕກບ

ເລອງທອານໂດຍຜານພາສາທໃຊໃນເລອງ.

44. ຂ ນຕອນໃນການຂຽນນທານ 4.1 ການດຈດປະສງວາ ຕອງການສະເໜ "ສາລະ" ຫຍງເຖງຜອານ ແລະ ກມເປາໝາຍແມນໃຜ.

4.2 ສາງຕວລະຄອນ ອາດຈະເປນສດ, ຕ ນໄມ, ດອກໄມ ຫ ປະສມກນກໄດ. 4.3 ວາງໂຄງເລອງ ວາຈະສະເໜປະເດນໃດກອນຫງ ໂດຍເລອງຂອງນທານຕອງບ

ຊບຊອນ ແລະ ຄວນລຽງລາດບປະຕທນ. 4.4 ລງມຂຽນ ຂະນະທຂຽນຕອງມການຫຍໜາ ແລະ ໃຊເຄ ອງໝາຍວກຕອນປະກອບ

ໂດຍສະເພາະບດສນທະນາ. 4.5 ສະຫບຂຄດທໄດ ຕອນຈບຂອງນທານເກອບທກເລອງ ຈະຊໃຫເຫນຜນຂອງ

ການທາຄວາມດ ຫ ຈບແບບແກປນຫາໃຫໝດສນໄປ ສ ງເສມໃຫເຍາວະຊນໝນທາຄວາມດແລະ ຮຈກແກບນຫາໄດດວຍຕນເອງ.

5. ວທການຂຽນນທານ 5.1 ຜທຈະຂຽນນທານໄດຕອງຮຈກສງເກດສ ງຕາງໆເຊນ: ລກສະນະຂອງນທານ

ລກສະນະຂອງຕວລະຄອນ, ລກສະນະຂອງເຫດການໂດຍລວມຂອງນທານ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 651 Lao TBM6 final layout.pdf 65 7/31/2015 9:08:41 AM7/31/2015 9:08:41 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

61

5.2 ຕອງຮໃຊສານວນໃຫເໝາະສມກບປະເພດ ແລະ ລກສະນະຂອງແຕລະຕວລະຄອນ. 5.3 ຕອງຮຄານງເຖງຈດຕະສາດຂອງຜອານ, ຜຟງ ທຕອງການຄວາມຕ ນເຕນ,

ຄວາມແປກໃໝ ແລະ ຄວາມຮສກດຕກບເລອງ; ສານວນທໃຊກບການເລາ-ການຂຽນອາດຈະບໃຊພຽງແຕກາບກອນອາດຈະລວມເຖງທກໆເຫດການ.

5.4 ໃຫສາມາດຈາແນກສານວນທໃຊໃນການເລາ ແລະ ສານວນທໃຊໃນການຂຽນທມ ຄວາມແຕກຕາງກນ ເຊ ງສານວນການເລາຈະຕອງປະກອບດວຍການໃຊອາລມ, ໃຊນ າສຽງ ແລະ ທາທມການເນນ, ມການຢດໄປຕາມຈງຫວະຂອງເຫດການ ແລະ ລກສະນະຂອງຕວລະຄອນ. ແຕສາລບສານວນການຂຽນໄດເນນການໃຊຖອຍຄາໃຫມລກສະນະແບບແຜນ, ເປນວກເປນຕອນ ແລະ ເກາະກາຍກນໄປຕາມລາດບຂອງເລອງ; ຄວາມຮສກຈາກການຟງຈະແຕກຕາງກບຄວາມຮສກຈາກການອານ.

5.5 ຮການດລລາການຂຽນໃຫແທດເໝາະກບຊະນດຂອງນທານເຊນ: ນທານສດ ໃຊລລາພາສາແບບເລາ, ແບບແນະນາ, ແບບບອກ, ແບບປກສາຫາລ, ໃຊສານວນແບບເວາ; ນທານປະເພດຜສາງໃຊສານວນແບບເຢອກເຢນເປນສວນຫາຍ.

5.6 ຜຂຽນຄວນເຝກສາງນດໄສໃຫເປນຄນຊາງສງເກດ, ມກຟງ, ມກອານ ໃຫຮວາ ເປນເຫດການເສາ, ຕະຫກເຮຮາ, ສາງຄວາມສະຫາດ, ມພກໄຫວ ຫ ກຽວກບຄວາມໂງຈາ ຄວາມວອງໄວ ຫ ຄວາມຊກຊາ, ຄວາມຊ ສດ ຫ ສໂກງ ແລະ ຄວາມມສນທາ ຫ ອະທາ ຄວນຮຈກສະຖານະການ, ບດບາດຕາງໆຂອງແຕລະຕວລະຄອນໃຫກາໄດອາລມແບບຕາງໆຂອງແຕລະຕວລະຄອນໃນເລອງ ໂດຍບອາໄສພອນສະຫວນທມມາແຕກາເນດ. ໃນການເຝກແບບນ ນໃຫເປນນດໄສນ ນກຈະສາງທກສະໃນການຂຽນນທານໄດ. 5.7 ເຝກການຂຽນຢສະເໝ ເຊ ງເລມຈາກການຂຽນນທານໃດໜງກອນ. ຈາກນ ນ, ຈງຂະຫຍາຍໄປສການຂຽນນທານປະເພດອ ນໆ ໂດຍນາໃຊນທານທໄດຟງຈາກຜອ ນເລາ ຫ ໄດອານນທານຂອງຜອ ນ ເຊ ງການເຝກຂຽນນ ນຄວນໃຊສານວນໃຫຕາງຈາກຖອຍຄາທຜອ ນເລາ ຫ ຜອ ນຂຽນ, ພະຍາຍາມສາງໃຫເປນເອກະລກຂອງຕນເອງ.

5.8 ເມ ອຂຽນສາເລດແລວໃຫຜອ ນທມຄວາມຮໃນການອານ, ລອງອານ ຫ ຕນເອງ ອານໃຫຜນ ນຟງ ແລວຖາມຄວາມຮສກນກຄດຕກບການໃຊສານວນໃນການຂຽນ ແລະ ລລາທງໝດຂອງນທານທຕນຂຽນນ ນ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 661 Lao TBM6 final layout.pdf 66 7/31/2015 9:08:41 AM7/31/2015 9:08:41 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

62

ຄຄາຖາມ 1. ນທານແມນຫຍງ? 2. ອງປະກອບຂອງນທານມຫຍງແດ? 3. ການໃຊພາສາໃນນທານມຂຄວນຄານງຫຍງແດ? 4. ຂ ນຕອນຂອງການຂຽນນທານມຫຍງແດ? 5. ວທຂຽນນທານຄວນເຮດແນວໃດ?

ບດເຝກຫດ 1. ຈ ງເຝກຫດຂຽນນທານ 1 ເລອງຕາມຄວາມສາມາດຂອງຕນ ແລວມາອານສໝຟງ? 2. ຈ ງຊອກຫານທານໃຫໄດຜລະເລອງ?

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ສມແສງ ເກສາວລະ ແຕກອນກມ ສບສ ເດອນເຄຍເພນ ຕອນກາງເວນເດອນຫງາຍ ຕອນ ສວາຍດາວເຮ ອພນ ຢເຂດແຖນແດນໃດກລມແລວ ຍງມໝາແມໂຕໜງສຽງເຫາຊ າມວນຄສຽງກອງຂນ ໃຜຟງບທນ ຊ າຄສຽງກະແຕຮອງ. ເ ປນເ ຊນນເຈ າຂອງໝາ ກເກດຄວາມຮກຫວງມນເປນພເສດ ຢໄດປະມານຂວບ ໝາແມໂຕນ ນຊ າເກດ

ລກອອກມາເປນຍງຝາແຝດ ສາແລ. ຍງຝາແຝດ ເມ ອໃຫຍຂນເທາໃດ ຜວກນວນຄງອວນສະຫງານາດວຍ. ຊາຍບາວຊາວ ແພວແຖບນ ນກາຍໄປມກມອງຫາ ຍາງກາຍມາກລກຢຽມຢເລອຍ, ຍງຝາແຝດເມ ອໃຫຍເຕມ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 671 Lao TBM6 final layout.pdf 67 7/31/2015 9:08:41 AM7/31/2015 9:08:41 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

63

ສາວຊາວເຕມຂວບແລວຜເປນນອງຮບຮາງຊ າບສມພານ ບານບສມມກດ ງຜເປນເອອຍ. ດ ງນ ນ, ການໄປນອກຊອກຫາກນກແມນພາລະຂອງຜເປນນອງ. ຢນານຕາມນານເລອງລາວສາວຝາແຝດຜໂສມທບຮບຫນກດງໄປເຖງພະຍາເມອງໜງອກ ພະຍາກທງແຕງລກຊາຍໄປດຊມສາວທງສອງນ ນ. ເມ ອລກຊາຍພະຍາມາພກເກດຄວາມມກຜເປນເອອຍແລວກສຂຍເອານາງໄປເມອງພະຍາ ທງໄດແຕງເປນດອງຄອງເປນເມຍຢາງເສດສນ. ຢຕມາອກກມມະຫາດເລກ ໄດເດນມາຕາມຄາຊາຄາລຂອງຊາວເມອງ ແລະ ກມາເຖງເຮອນນ ນຈ ງເຫນວາມຄວາມມກກບຜເປນນອງແລວກສຂເອາແລວເສຍແລ. ຄາວນ ນສອງເອອຍນອງກແຍກກນໄປຢຄນລະທ ປໃດຈ ງຂາວກນຄນລະເທອ. ເມ ອລກສາວຈາກໄປໝດຜເປນແມກມຄວາມປຽວພອຍຄອຍແຕຢາກເຫນໜາລກອກຈງໄດຄອບເຈາຂອງເຮອນ ແລວນາໄປຢາມລກສາວທງສອງ. ໝາແມໂຕນ ນ ເມ ອໄປຕາມໄປກໄປພລກສາວກກຜເປນໃພພະຍາເມອງ. ພມາບເຫນລກສາວ ໝາແມດໃຈກແກວງຫາງທງມອງເບ ງໜາລກ. ຝາຍລກສາວເມ ອໄດເປນລກໃພພະຍາມຄວາມສະໜກແລວ ຄາວເຫນແມຂອງຕນຍງເປນຊາດໝານາມາກຄດອາຍ ທງໃຈກຢານພະຍາເວາຄວາມຊ ວ ຜວເຂກຫວໜ ດ ງນ ນ, ກຈບເອາຄອນລງໄປໄລຕຜເປນແມ ຈນເລອດຕກຢາງໄຫ ຮອງຕາຍເງ ງໆ! ແລວກແລນໜສາ ຈາກນ ນກແລນຄອຍໄຖຄອຍເຖອເລອລາກໄປເພອໃຫເຖງລກສາວຫາ. ພແຕໄປເຖງແຄມບານລກສາວຫາມອງເຫນກຮອງໄຫທງແລນຟບແລນຟາບ ຜເປນຜວເຫນກຕກໃຈທງຮອງຖາມ ຜເປນເມຍກຕອບວາ: ແມຂອງນອງມາຫາເພນຍາງເຊຊດເຊຊາ ໜາຕາເຕມແຕເລອດມາຫ ນ. ເວາແລວທງຜວເມຍກຮບແລນໄປຕອນເອາໝາແມນ ນມາ. ເມ ອມາຢນາລກສາວ ແລະ ລກເຂຍໄດພວນຄວາມເຈບຊ າກາບວມກທະວຂນຈນຫາຍໃຈບມາມນຕາບຂນ ເຖງບ ນທາຍກແກຄວາມຕາຍໄປແລວແລ. ຄາວເຫນແມຫາຍໃຈປາຕາຄາງປນ ນ ນາງກຮອງໄຫເຂາບກ ານ າບກນຢຫາຍວນ. ສບຂອງແມໄດໃຫຜວເຮດຫບໄມແລວໃສມຽນໄວທແຈບຈມ. ເມ ອເຖງມ ງາມຍາມບນ ນາງກຄດເຖງແມເປນມາກ ຈ ງບອກໃຫຜວໄຂຫບເບ ງໜາແມ ພແຕໄຂຫບອອກກເຫນແຕທອນຄາເຕມຫບ. ຈາກນ ນ, ຜວເມຍເຂາເຈາກເກດມຄວາມສກໃຈຕະຫອດໄປ. ຂາວໝາແມຕາຍແລວເປນທອນເງນຄາໄດຊາລໄປເຖງຜເປນເອອຍ ແລະ ຜວຝາຍເອອຍກເກດຄວາມກນແໜງແຄງໃຈຢບແລວບເຊາ ຈ ງປວຍໂຊຕນຈອຍ ເມຍດາຜວ ຜວຕເມຍ ຕກເຊຍໜາບານ ຕກຮານທາງກອຍຢບເຊາ ຈງເລາລມາເປນເລອງເຖງທກວນນ.

(ຄດຈາກປມນທານພນເມອງລາວ. ສະຖາບນຄ ນຄວາສລະປະວນນະຄະດແຫງຊາດ ປ 1988)

1 Lao TBM6 final layout.pdf 681 Lao TBM6 final layout.pdf 68 7/31/2015 9:08:41 AM7/31/2015 9:08:41 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

64

ບບດທ 9 ນນະວະນຍາຍ

1. ຄວາມໝາຍຂອງນະວະນຍາຍ

ນະວະນຍາຍ ແມນການຂຽນແບບຮອຍແກວປະເພດບນເທງຄະດຊະນດໜງ ເປນເລອງເລາທສມມດຂນ ແຕເປນການສມມດທມຄວາມສມຈງທງສະພາບເຫດການພດຕກາຂອງຕວລະຄອນ ໂດຍໃຊຮບແບບວທການແຕງທສອດແຊກອາລມ ອນພາໃຫເກດຄວາມສະເທອນໃຈທງພາໃຫໜາສນໃຈຢາກຈະຕດຕາມນະວະນຍາຍຕາງໆ.

2. ລກສະນະທວໄປຂອງນະວະນຍາຍ - ແຕງດວຍຄາຮອຍແກວ ເນອເລອງອາດເປນເຫດຈງໃນຍກນ ນໆ ແລະ ເປນເລອງທ

ປະດດຄດແຕງຕາມຈນຕະນາການ. - ຈດມງໝາຍໃນການແຕງ ແມນເລງໃສຄວາມບນເທງເປນຫກ ສອດແຊກຄວາມຮຄວາມ

ຄດຂອງບນຫາສງຄມ ແລະ ອ ນໆເປນບນຫາສາຮອງ. - ຕວລະຄອນ ອາດເປນຄນ, ສດ ຫ ວດຖສ ງຂອງອ ນໆກໄດ ແຕຕອງມລກສະນະສມຈງ

ຕາມສະພາບຂອງຕວລະຄອນທສາງຂນມາ. - ສາກ ແລະ ບນຍາກາດປຽນໄປຕາມສະພາບຂອງເນອເລອງ ແລະ ເປນສວນຊວຍຕ ມ

ອາລມສະເທອນໃຈໃຫຜອານໄດ. - ການດາເນນເລອງມລກສະນະຫາຍຢາງປະສມກນລະຫວາງການເລາເລອງ, ການບນ

ຍາຍ, ການໃຊບດສນທະນາ ຫ ການດາເນນເລອງສະຫບກນໄປມາ. - ບດສນທະນາຕອງເໝອນກບຊວດຈງ, ແຕຕອງໃຫສອດຄອງກບລກສະນະຂອງນະວະ

ນຍາຍອກດວຍ.

3. ປະເພດຂອງນະວະນຍາຍ ນະວະນຍາຍແບງອອກເປນ 2 ປະເພດຄ:

1 Lao TBM6 final layout.pdf 691 Lao TBM6 final layout.pdf 69 7/31/2015 9:08:41 AM7/31/2015 9:08:41 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

65

3.1 ປະເພດແຕງຕາມຄວາມຈງ ເປນນະວະນຍາຍທສະທອນໃຫເຫນພາບ ແລະ ຊວດຈງຂອງສງຄມ. 3.2 ປະເພດແຕງຕາມຈນຕະນາການ ເປນນະວະນຍາຍທສາງຂນຕາມຄວາມໃຝຝນ ຂອງຜປະພນ ອາດຈະຂາດຄວາມຈງໃນບາງສວນ; ການຈດແບງປະເພດຂອງນະວະນຍາຍ ອາດແບງໄປຕາມລກສະນະຂອງເນອເລອງ ແລະ ວທການແຕງໄດອກຫາຍວທ:

- ນະວະນຍາຍປະຫວດ - ນະວະນຍາຍສະທອນສງຄມ - ນະວະນຍາຍອງໃສປະຫວດສາດ - ນະວະນຍາຍຈນຕະນາການ - ນະວະນຍາຍເຍາະເຍຍສຽດສ - ນະວະນຍາຍອດສະຈນ - ນະວະນຍາຍຜະຈນໄພ

44. ອງປະກອບຂອງນະວະນຍາຍ - ເນອເລອງ ແລະ ສາລະ - ໂຄງເລອງ ແລະ ເນອເລອງ - ວທການແຕງ - ສາກ - ບດສນທະນາ ແລະ ສານວນພາສາ - ທດສະນະຂອງຜແຕງ

5. ການວເຄາະນະວະນຍາຍ ການພຈາລະນາສກສານະວະນຍາຍຢາງລະອຽດ ເພອຫາຈດດ ແລະ ຈດອອນ ໂດຍພຈາລະນາອງປະກອບສວນຕາງໆອກດວຍ. 5.1 ເນອເລອງ ແລະ ສາລະ ນະວະນຍາຍແຕລະເລອງຈະບສະແດງເນອເລອງ ແລະ ສາລະອອກມາຢາງກງໄປກງມາ ຜອານຈະຕອງພຈະນາຊ ເລອງ, ໂຄງເລອງ, ເຫດການທງໝດຂອງເລອງ, ຕະຫອດຈນລາຍລະອຽດຕາງໆທຜຂຽນນາສະເໜເນອໃນຂອງເລອງ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 701 Lao TBM6 final layout.pdf 70 7/31/2015 9:08:41 AM7/31/2015 9:08:41 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

66

55.2 ໂຄງເລອງ ແລະ ເນອເລອງ ໂຄງເລອງໃນນະວະນຍາຍມຄ: - ມໂຄງເລອງດຽວ - ມໂຄງເລອງຍອຍ 5.3 ວທການແຕງ ວທການແຕງຂອງນະວະນຍາຍ ຈະຊວຍໃຫເລອງມລດຊາດ ສະໜກສະໜານ, ຊວນຕດຕາມຫາຍຂນ ການສາງເລອງຂຂດແຍງ, ພດຕກາ, ບດສນທະນາ, ທງມສວນສາງໃຫເລອງມຄນຄາ ແລະ ໜາສນໃຈໝດເລອງ ບນຫາສງສດ ຫ ຂ ຂດແຍງໃນນະວະນຍາຍຜແຕງສາມາດສາງຂນໄດຫາຍຢາງ ແຕຜອານຕອງພຈາລະນາໃນເລອງຂອງຄວາມສມເຫດສມຜນປະກອບກນດວຍ. 5.4 ຕວລະຄອນ ຕວລະຄອນຕອງແນໃສການສງເກດລກສະນະ, ນໄສຂອງຕວລະຄອນວາ ຜສະເໜນາສະເໜຕວລະຄອນແບບຕວແບນ (ຄມພດຕກາດານດຊ ວພຽງຢາງດຽວ) ຫ ຕວລະຄອນແບບຕວກມ (ຄປຽນແປງພດຕກາໄດຕາມເຫດການສະພາບແວດລອມ) ຜອານສາມາດສງເກດວາຜຂຽນນາສະເໜຢາງສມຈງ ຫ ບ. 5.5 ບນຍາກາດ ນະວະນຍາຍແຕລະເລອງຈະມບນຍາກາດຕາງກນຈາກປດໄຈຕາງໆເຊນ: ຍກສະໄໝ ສະຖານທ, ເວລາ, ລກສະນະຂອງຕວລະຄອນພອມທງເຫດການໃນເລອງອກ. 5.6 ສາກ ສາກຄສະຖານທ ແລະ ເວລາ ເຊ ງປຽນໄປໄດຫາຍວທ ຫ ຫາຍສາກເນ ອງຈາກເປນເລອງຂະໜາດຍາວຜອານຕອງເບ ງວທການສາງສາກ ວາຜຂຽນໃຊວທການຢາງໃດ, ສມຈງ, ເໝາະສມກບເນອເລອງເຫດການ ຫ ບ. 5.7 ບດສນທະນາ ແລະ ສານວນພາສາ ຕອງສອດຄອງ ແລະ ເໝາະສມກບຕວລະຄອນ, ຍກສະໄໝ, ເນອເລອງ, ການເລອກສບພາສາ ໃນການສາງບດສນທະນາ ຫ ສານວນພາສາໃນການພນລະນາບນຍາຍຕາງໆຕອງເປນຜປະພນແຕງເຊນດຽວກນ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 711 Lao TBM6 final layout.pdf 71 7/31/2015 9:08:41 AM7/31/2015 9:08:41 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

67

5.8 ທດສະນະຂອງຜຂຽນ ນອກຈາກເນອໃນຂອງເລອງທເປນແກນຂອງນະວະນຍາຍ ຜຂຽນຍງສະແດງທດສະນະຕາງໆຂອງຕນເອງຜານຕວລະຄອນ ຈາກການບນຍາຍ, ຈາກພດຕກາທສະແດງອອກ, ຈາກຄາເວາຕາງໆຜອານຕອງໃຊການຕກຕອງ, ພຈາລະນາຢາງລະອຽດ, ກສາມາດເຫນທດສະນະ ຂອງຜຂຽນທສອດແຊກໄວໄດ. ທດສະນະທຜຂຽນສອດແຊກໃນເລອງ ອາດຈະເປນທດສະນະພຽງດານທຜຂຽນຕອງ ການ ຫ ອາດຈະມທງສອງດານຄ ທງສວນທຕອງການ ແລະ ບຕອງການກໄດ. ຂສງເກດ ການວເຄາະອງປະກອບຂອງນະວະນຍາຍໃນສວນລະອຽດຈະເຮດໃຫເຮາສາມາດແບງແຍກປະເພດຍອຍໆຂອງນະວະນຍາຍໄດອກດວຍ.

ຄາຖາມ 1. ນະວະນຍາຍແມນຫຍງ? ມລກສະນະແນວໃດ? 2. ນະວະນຍາຍມຈກປະເພດ? ປະເພດໃດແດ? 3. ອງປະກອບຂອງນະວະນຍາຍມຫຍງແດ? 4. ການວເຄາະນະວະນຍາຍຢາງລະອຽດເພອຫາຈດດ ແລະ ຈດອອນ ເຮາຕອງວເຄາະ

ຕາມອງປະກອບອນໃດແດ?

ບດນະວະນຍາຍ ເເລ ອງ ໄຟດບບສນແສງ (ຄດຕອນ)

ໂດຍ ຄາແສງ ສນນທອງ

ຕອນທ 13 ຂະບວນລດລາລຽງສະບຽງອາຫານ ແລະ ອາວດຍດໂທປະກອນໃຫດານຮບພເກງ ຂາກບຄນມຄນເຈບມາແຕສະໜາມແປດຄນ ພອມດວຍນາງແພດຕດຕາມອກສອງຄນມານາລດເພອຈະນາສ ງຄນເຈບເທານ ນໄປປນປວຢໂຮງໝແນວຫງ. ຄ າຄນຂອງວນນ ນ ເປນຄ າຄນໃນທອງລະດໜາວ, ອາກາດເມອງພວນໜາວເຢນສະບ ນ ທອງຟາປກຄມໄປດວຍເມກໝອກຕບໜາຄດວາມນເປນເງ ອນໄຂອານວຍຄວາມສະດວກໃນການເດນທາງ ແຕພດໂຊກບດຈະເສຍລບໃດໜງ ເຊ ງພດມາຮອດເສນທາງຈະເຂາໄປບານບງ ບານຕອຍ ຖກໂຈນອາກາດອາເມລກາຫອນຕຖກຮບແຖວເຮດໃຫຄນໄປກອນ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 721 Lao TBM6 final layout.pdf 72 7/31/2015 9:08:41 AM7/31/2015 9:08:41 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

68

ຖກເປເພໄຟໄໝລດເສນທາງໄປ ແລະ ຄນອ ນໆທມາຕາມຫງຈາເປນຕອງຢດ. ເມ ອບເຫນທາງເລອກ ໃນເມ ອລດທກໆຄນຈະຕອງຈອດຢຫວາງເສນທາງທອອມແອມແມນແຕປາຄງທເປາແປນ ຫາໄມລາໜງໃຫລດລຊອນບມ ຊອກຫາເສນທາງອ ນ ເພອຈະແລນລດໄປຫາທໃດໜງພເປນທລໄພກບມ ຄນທງຫາຍໃນລດຈ ງພອມກນໂຕນລງຈາກລດຫາທກາບງເພອເອາຕວລອດໃຜມນ ແຕຄນເຈບຢໃນລດນ ນຕ ໄດວາເຈບສາຫດມາແລວຈະ ໜໄປແນວໃດ ບາງສະຫາຍພເຄ ອນເໜງໄດກບນຕວໝບໆ ຄານໆ ຢໃນລດແຕກບສາມາດລງຈາກລດໄດ ສວນຈານວນໜງທເຈບສາຫດ ບສາມາດຈະເໜງຕງອອກຈາກປາລງກາ ກມ ແຕມນຕາລຖາຄວາມຕາຍຈະມາເຖງ. ເຄ ອງບນສຮບຂອງອາເມລກາບຮວາ ມເທາໃດລາພວມຜດປຽນກນສກຫວຖມລະເບດ ລກປນລງທນ ນຈນຫດບຕບໄໝ ລກລະເບດ ລກບມນອຍໃຫຍແຕກຂນດງຕມຕາມ! ຕມຕາມ! ສະໜນຫວ ນໄຫວ ຈນເໝອນກບແຜນດນທງແຜນຈະຂວາມຫງາຍແຕກສະຫກຫກພງບເຫອຫຍງຈກຢາງໃນທນລກບມແຕກອອມຂາງ ແລະ ລດໜາ ລດຫງ ຂດເອາຂດນງາໄມໃບຫຍາຟງໄງຂນສເທງຟາຕກລງຄຫາຝນ ແສງໄຟມາບໆ ເມອບມແຕກຂນເທອໃດເໝອນກບຈະສຽບເຂາໃນໜວຍຕາ ທອງຟາມດຕ ມຄວນໝຄວນປນ. ເຖງມຈອງໄຟທເຄ ອງບນພວກມນປອນລງມາ ແຕກມດຄເອາມມບໜວຍຕາຫຽວໄປໃສເກອບບເຫນ. ຕມາໄຟກໄໝລດຄນທມາສດທາຍ ແປວໄຟກາລງພງຂນສງ ແລະ ພວມຈະໄໝມາເຖງລດທມຄນເຈບອາໄສຢ ນາງແພດສອງຄນທມໜາທຕດຕາມຄນເຈບມາກບຂະບວນລດ ເຖງຈະຮສກຢານ ເມ ອຕນເອງກພວມຕກຢໃນວງລດສະໝຂອງຄວາມເປນອນຕະລາຍ ແຕເມ ອຫຂອງເຂາປາກດໄດຍນສຽງຮອງຄາງຂອງຄນເຈບ ເຊ ງຈະເປນວນາທສດທາຍຕດສນຄວາມເປນຄວາມຕາຍຂອງເຂາເຈາກາລງຈະມາເຖງອກເທອໜງ ພາຍຫງຖກບາດເຈບມາແລວຮສກວາ ສຽງຮອງຂອງເຂາເຈາໃນເວລານຕອງການຄວາມຊວຍເຫອຂອງຜຮບຜດຊອບ. ນາງແພດຄນໜງຮອນໃຈອວາຍໜາມາຖາມເພອນຂອງເຂາ ແລະ ຊາຍນກຮບຄນໜງທກາລງແມະຕວເຂາຕະຝ ງ, ອາໄສເປນກາບງວາ: - ເຮດແນວໃດພວກເຮາ? - ໂອຍ! ເຮດຫຍງບໄດອກແລວນອກຈາກອາໄສຢນເປນທກາບງ ຊາຍນກຮບຢຄຽງຂາງຕອບ. - ແຕຄນເຈບຢເທງລດກາລງພບອນຕະລາຍ ແລະ ລຖາຄວາມຊວຍເຫອຈາກພວກເຮາ.

- ບແມນແຕສະເພາະເຂາ ສວນພວກເຮາກຈະເອາຕວບລອດຢແລວຈະຄດໄປຊວຍໃຜ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 731 Lao TBM6 final layout.pdf 73 7/31/2015 9:08:41 AM7/31/2015 9:08:41 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

69

ອກ ຊາຍຄນນ ນທງຕອບທງໝນຫວເຂາກາບງ. - ໂທ! ອາຍກາດາຍ ເວາຄຈ ງຈະມແຕພວກເຮາເທານ ນຫວະ ເຫນຊວດຕນເອງມຄາ ສວນຊວດຂອງເຂາເຈາເດ ໃນເມ ອພວກເຮາຕອງມຄວາມຜດຊອບຕເຂາ ແຕແລວຜຮບຜດຊອບພດກາລງເຫນແກຕວປະໃຫຄນອນຕາຍ ເພອເອາຕນລອດເປນຍອດດຈ ງຊ ນຫວະ? - ອາວ! ເມ ອມນຈາເປນແລວ ຕໃຜບໄດດອກ ຫ ໃຜກາກເຊນເທາະຊາຍຄນນ ນຕອບທງທາທາຍນາງແພດທງສອງ. - ໄປ! ເຮາສອງຄນ ນາງແພດຄນນ ນ ເວາເໝອນກບອອກຄາສ ງໃຫເພອນຂອງເຂາ ບຕາງຫຍງກບຜບນຊາ ສ ງທະຫານຂນປອມສະໜາມ. ທນທທນໃດ ຮາງຄງຂອງນາງສາວທງສອງກກະໂດດອອກຈາກທນ ນ, ທາມກາງລະເບດລກປນແຕກຂນຢາງອກກະທກຄກໂຄມ ຢຕໜາເຂາກກໄມໃບຫຍາຂາດມນເປນແຖວໆ ແຕທງສອງກພະຍາຍາມຍາງໄປແມະຕວຢກກໄມນ ໄປຫາກກໄມນ ນ, ເຊ ງທນບໄດມໄມຫາຍຕ ນພເທາໃດ, ຫາງກນປະມານສບຊາວແມດຈ ງມໄມລາໜງຕາມໂຄກຄງ ບາງຄ ງກພາກນໝບໆຄານໆ ມລກເບດຫາຍລກແຕກມໆ ຈນວາດນ ແລະ ງາໄມຟງຂນຕກລງມາຖກລາຕວເຂາກເໝອນກບວາ ນາງສາວທງສອງບໄດເຫນຄວາມອນຕະລາຍນ ນພວມຈະມາເຖງເຂາ. ນາງທງສອງແລນໄປຮອດລດທຍງມຄນເຈບຢທນ ນ ໃນຂະນະທຜຊາຍຫາຄນ ບຮໃຜເປນໃຜ ຕາງກມາເຮດໜາທຊວຍຄນເຈບກອນນາງທງສອງມາຮອດແລວ ຍງຄນເຈບເຫອຢເທງລດສອງຄນ, ກາລງຮອງຄາງຂຄວາມຊວຍເຫອ ນາງແພດສອງຄນຈ ງພອມພາກນກະ ໂດດຂນລດ ຈບປະລງກາຄນລະເບອງໂດດຈກລງມາ, ພວມຈະຫາມຄນເຈບໄປ, ບງເອນພດມຊາຍສອງຄນ, ມາຍາດເອາຈາກມຂອງເຂາທງສອງທງຫາມວາ: - ເຊາ ເຊາ ເຊາ ມນອນຕະລາຍຫາຍໃດພວກນອງເອຍ ປະເປນພາລະຂອງພວກອາຍ ສວນພວກນອງກບໄປລສາຟງສຽງຊາຍຄນນ ນຮສກຄນໆຫ ແຕເວລາທຂຽວຂາດແນວນຈະມໃຜເບ ງເຫນໃຜ. ແຕເມ ອຖກຊາຍທງສອງມາຍາດປດມອອກ ນາງແພດທງສອງກຟາວກະໂດດຂນເທງຫງລດ ເພອຈະເອາຄນເຈບຜສດທາຍ ຜດພດບມລກໜງແຕກຂນຢມໆເຂາ ເຮດໃຫນາງແພດທງສອງຟງຕວໄປຄນລະເບອງ ນາງສາວຄນໜງໂຊກດບມຫຍງເຈບຫວງຫາຍຍງສາມາດ ຊວຍຕນເອງລກຂນໄດ ແຕນາງແພດຄນໜງພດລ ມລງກບທ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 741 Lao TBM6 final layout.pdf 74 7/31/2015 9:08:41 AM7/31/2015 9:08:41 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

70

ໃນເວລາດຽວກນນ ນ ກມຊາຍຄນໜງກະໂດດຂນມາເອາເລາຄງຂອງນາງແພດທຖກ ບາດເຈບພາດລງລາຕວຂອງຕນເອງ, ແລນອອກຈາກທນ ນຢາງໄວວາ. ຈາກທນ ນໄປໄກເຕບ ນາງສາວຜຖກບາດເຈບຈ ງຮເມ ອວາ ລາຕວຂອງນາງກາລງຕດຢກບຮາງກາຍຂອງຊາຍໜມ ແລະ ທງປາກດມນ າອນໆທສງໄສແມນເລອດພວມໄຫຊມຈາກຮາງກາຍຂອງນາງ ຜານໂສງເສອເຖງກາຍຂອງຊາຍຄນນ ນ. ຟງສຽງລະດມໃຈຂອງຊາຍໜມ ນາງຮສກວາເປນສຽງປາກຄນໜງຄນດຽວ ທຍາດເອາສ ນປະລງກາຫາມຄນເຈບຈາກມຂອງນາງເວລາຜານມາ ເຊ ງນາງຮສກເປນສຽງທຄນໆຫມາກອນ. - ອດເອາເດ! ພອນສະຫວນເອຍ ບເຫງຈະເຖງທປອດໄພແລວ. ເຂາເວາເປນສານຽງສຽງປາກໄທຊາເໜອ; ເຮດໃຫນາງສນໃຈພະຍາຍາມຢາກຈະເບກຕາຕາຄຈອງແນມເບ ງຊາຍໜມ ແຕທອງຟາມດມວເບ ງບຮວາແມນໃຜ ຄດຢາກຈະຖາມກພດ ເຖງເວລາພບພຄນຫາຍຄນມາຊວຍໂຈມນາງອອກຈາກຫງຂອງຊາຍຄນນ ນ. ທໂຮງໝແນວຫງພາຍຫງປນປວທມາ ນາງແພດພອນສະຫວນອອກມານ ງພກຜອນຢຮ ມໄມເດນໂຮງໝ ພວມຄດທບທວນເຖງພາບຊາຍໜມທໄດຊວຍເອານາງພ ນຈາກຄວາມເປນອນຕະລາຍຄ ງນ ນ. ນາງຮສກວາ ຊາຍຄນນ ນໄດກາຍເປນຜທາອດທຮາງກາຍຜວພນຂອງນາງບງເອນໄດຕດພນຢກບເລາຄງຂອງເຂາ ແລະ ທງມເລອດຢາງທອອກຈາກຮາງກາຍຂອງນາງຊມຜານໂສງເສອເຖງເນອກາຍຂອງເຂາ ເຊ ງມນເໝອນກບວາມນໄດກາຍເປນຈດເລມຂອງການເຊ ອມຕຂອງທງສອງຊວດເຂາຫາກນ ເຖງຢາງໃດເຂາກຜານຄວາມສຽງຊວຍກເອາຊວດຂອງຕນເອງແບບເອາຊວດຂອງເຂາແລກ ແຕຍງບທນຮວາເຂາແມນໃຜ. ນາງແພດພອນສະຫວນຄດຢາກຈະພບພເຂາ ເພອຈະໄດກາວຄວາມຂອບອກຂອບໃຈ ແຕວາ ແຕນ ນມາເຖງນກຍງບໄດພບພເຂາ ບຮວາເປນຄນແນວໃດ ເຖງຈະເປນຄນແນວໃດ ສງຕ າ ຫ ຂາວ ດານ ນບສາຄນ ຢາງໜອຍນາງກສະແດງຄວາມເປນອາຍນອງຮກແພງກນ ເພາະດານໜງກເຂາໃຈວາ ເຂາຄນນ ນບແມນຄນອ ນໄກຄງຈະແມນຊາຍໜມທເຄຍໄດພບພກນມາກອນແລວ ຈງປາກດວາເຂາໄດຮຊ ຂອງນາງ ແລະ ທງມສຽງປາກທຄນໆຫມາກອນ. ໃນເວລາດຽວກນນ ນ ກມແພດຄນໜງທເດນທາງມາແຕແນວໜາເມ ອເຂາໄປຊອກຫານາງຢຫອງນອນຄນເຈບບເຫນ ຈງຍາງອອກມາຮອງຫາຊອກທາງອອກນາງຮອງວາ: - ພອນສະຫວນ! ພອນສະຫວນ! ເອໄປໃສຫວະ? ທນໃດກມສຽງຕອບມາແຕຮ ມໄມວາ:

1 Lao TBM6 final layout.pdf 751 Lao TBM6 final layout.pdf 75 7/31/2015 9:08:41 AM7/31/2015 9:08:41 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

71

- ຢພ! ມຫຍງບ? - ໂທ! ມານ ງຢຄນດຽວນຫວະ ສມພດອກຊອກຫາທວຫອງນອນຄນເຈບຈ ງບພ ແນວ ໃດປນປວດແລວແມນບ? ນາງແພດຄນນ ນທງຍາງທງເບດໜາໄປຫານາງ ມ ເບອງຂວາຂອງນາງຫວເຄ ອງຕອນຂອງຝາກມາພອມ ທງເວາວາ: - ເຮາຫາກະມາແຕແນວໜາ ຂາວດໃຫໂຕຊາບ. - ຂາວຫຍງ? ມານ ງຮ ມໄມກອນແໝ ຮສກເຢນສະບາຍໄດ, ວໄລພອນເອຍ. ນາງສາວຊ ວໄລພອນຈງຍາງໄປຫາ ທງຍມຫວເວາວາ: - ອ ໃຫນ ງພກເຊາເອາແຮງແລວ ຈ ງຈະບອກໃຫຮນາງສາວຄນນ ນຍາງໄປນ ງຢຕ ງຮຽງຂາງນາງ ພອນສະຫວນ ແລວຈງເວາວາ: - ເພອນເອຍເຮາພວມຈະອອກເດນທາງມາພດພບກບ ອາຍວຽງເພດ ໂຕຮຕອາຍວຽງເພດ? - ອາຍວຽງເພດໃດນ? ນາງພອສະຫວນນ ງຊງຢຄາວໜງ ເພອທບທວນຫາຊາຍຜທຊ ວານ ແຕຍງບທນສານກອອກ ນາງແພດວໄລພອນ ຈງເວາວາ: - ໂຕບຮຈກເຂາຫວະນ? ເປນໄປບໄດຕ ສງໄສຕຖະແຫງລ ມຕມບມເຮດຕມ ນບເດ - ອ ຫໄດ ວໄລພອນ ເຮາຍງງງຢນ - ໂທ! ຄນເຮາກເປນໄປໄດນ ເຂາຄນນ ນເວາວາ ຮຈກໂຕດ ແຕໂຕຜດວາ ບຮຈກເຂາ ເບ ງແໝເຂາບພຽງຝາກຂອງຕອນຂອງຝາກມາໃຫໂຕອກຖງນມແຕນ ານມ ນ າຕານທງນ ນ ຫ ເຮາຫງຄນ ໂຕລອງຄດເບ ງຄກໆເບ ງດໂຕເຄຍຮຈກຜຊ ວຽງເພດ ຫ ບ. - ເຂາເປນທະຫານແມນບ? ນາງ ພອນສະຫວນ ສງໄສຖາມຄນ. - ບ ບແມນເຂາເປນໂຊເຟລດ ເປນຫວໜາໝວດຂະບວນລດລາລຽງ ເຂາບອກວາໄດ ພບໂຕຄ ງໜງຢບານພນອງຂອງໂຕ ຕອນໂຕມາແຕແຂວງຫວພນ ມາເຮດວຽກຢແຂວງຊຽງຂວາງ ແລະ ຕມາ...ອ. ຍນວາເພນເອງມາພບໂຕເທອທສອງ ເທອເຈບຄ ງນ ເພນເອງເປນຜເປເອາໂຕອອກຈາກເຂດອນຕະລາຍວາຊ ນ: - ໂທ! ອາຍວຽງເພດ! ແມນເພນເອງ... ນາງພອນສະຫວນ ຮອງຂນເໝອນກາລງຕ ນຕກໃຈໃດໜງ ພອມກບນນ າຕາຍ ງປ ທງແກວງຫວ, ຄດຕາໜຕນເອງວາ ບສມຄວນເລຍທຈະຕອງລມເຂາ ເຮດໃຫນາງແພດວໄລພອນສນໃຈຖາມອກວາ: - ແນວໃດຮຈກເຂາດ ຫ ບ?

1 Lao TBM6 final layout.pdf 761 Lao TBM6 final layout.pdf 76 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

72

- ອ ມນເປນເພາະເຮາເອງແທໆ ວໄລພອນເອຍບໜາເລຍທເຮາຈະຕອງງງຢນ ເພາະເຮາກຄດວາຢາກຈະພບເຂາ ເພອຈະໄດສະແດງຄວາມຮບນຄນຕເຂາ ເຮາຮຈກກບເຂາເທອ ທາອດທບານຂອງລງເພນເປນຜຊວຍເຮາ ແຕບຄດວາຜທຊວຍກເອາຊວດຂອງເຮາເທອນ ກແມນເພນເອງ ເພນເປນຜມພະຄນແກເຮາແທໆ ... ນາງ ພອນສະຫວນເວາຍງບທນສດ ນາງ ວໄລພອນ ກຍ ງສນໃຈຖາມຄນວາ: - ໂທ! ໂຕກາດາຍ ກະດຽວວາ ເພນໄດເປ ໄດເຈຍເອາໂຕ ບແມນຫວະ? - ແມນແທ ແຕໂຕກລອງຄດເບ ງດວາ ເວລານນເຮາກະພວມເຈບທອງຟາກມດ ເຮດແນວໃດເຮາຈງຈະຮວາໃຜແມນໃຜ ແລະ ຕນ ນມາກບເຫນເພນມາຫາເຮາອກ. - ໂອຍ! ເປນອນວາເພນສ ງໂຕເຖງໂຮງໝນແລວ ເພນກໄດເດນທາງໄປເຮດວຽກແມນບ ແມນແລວ. ຕາມທອາຍວຽງເພດເພນຝາກຄວາມມານ, ເພນວາເພນເປນຫວງຄດຮອດໂຕຫາຍ ແຕວຽກຜດຍງໜກໜວງ, ບທນມາເບ ງໂຕໄດໃຫໂຕອະໄພໃຫເພນແດ. - ໂອຍ! ເພນບເຂາໃຈຜດເຮາກດແລວ ວໄລພອນເອຍ ເຮາຂຝາກຄວາມໂຕໄປຫາເພນແດ ພອນສະຫວນ ຂຂອບພະຄນຫາຍໆ ວາຊ ນເດ. - ແລະ ມຫຍງອກບ? ວໄລພອນຕະຫກຖາມ - ແຕຈະບລມເພນອກບ ບໜາຈະລມເຂາເດ - ພອນສະຫວນເອຍ ເຂານ ນຄນຮບຫ ໃຈດ ຫາຍາກເດ ຈະບອກໃຫ. - ເວາໄປໂຕກາດາຍ ເຮາບໄດຄດວາ ຮບຫຈ ງຄວນຈ ບຫແລວລມໄປຈ ງຊ ນດອກ ຄວນແທເຮາກຕອງຈ ໃບໜາຂອງເພນ ແລະ ສ ງສາຄນກວານ ນ ແມນຈດຈາຄນງາມ ຄວາມດ ຂອງເພນທມຕເຮາອກ ເຖງຈະຂຮາຍທາຍເປ ເມ ອເຂາມພະຄນຕເຮາແລວ, ຈະລມເຂາໄດແນວໃດ ແຕເຖງຢາງໃດເມ ອເວລາໄດພບເພນເຮາກອາດຈະງງແດ ເພາະແຕມ ພບກນຢເມອງຄາເຖງດຽວນ ເວລາມນຜານພ ນໄປໄດສາມປແລວ ຖາແມນເວລາເພນຊວຍກເອາຊວດເຮາ ຫາກສາມາດຫຽວເຫນໜາເພນມາເຖງດຽວນ ຜານໄປບເຖງອາທດ ເຖງແນວໃດເຮາກບລມເຂາດອກ. ຄ າຄນຂອງວນນ ນ ພອນສະຫວນເກອບນອນບລບທງຄນ ເພາະນາງຄດທບທວນເຖງຊາຍຄນນ ນ ທງຄດວາ ເມ ອໃດຫາກພບເຂາ ນາງຈະສະແດງຄວາມຮບນຄນແກເຂາແນວໃດ ແລະ ນາງກຍງຄດວາ ຖາແມນອາຍວຽງເພດ ທນາງໄດພບພຄ ງທາອດຢບານຂອງລງນ ນ ຮບຫພແລວຢໄດ ເມ ອໄດຍນທງສ ຫອງຂອງເຂາຍງຫວາງເປາ... ເຂາຄດມາເຖງນ ຈ ງຍມຫວຄນດຽວດວຍຄວາມໃຝຝນປາຖະໜາຄດລະອາຍເມ ອຄນອ ນເຂາຮ ແຕນອນຢຄນດຽວ, ຄດຄນດຽວຈະມໃຜຮນາເດ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 771 Lao TBM6 final layout.pdf 77 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

73

ພພາກທ III ການຟງ ແລະ ການເວາ ບດທ 10 ຈະລຍະທາ ແລະ ຄນນະທາໃນການເວາ

ຈະລຍະທາໃນການເວາ

ຈະລຍະທາ ໝາຍເຖງຄວາມປະພດ ຫ ກລຍາທຄວນປະພດໃນໝຄະນະ.ຈະລຍະທາ ໃນການເວາຈ ງໝາຍເຖງການປະພດ ຫ ກລຍາຂອງຜເວາທຕອງປະພດ ເພອໃຫຜຟງເກດຄວາມເຊ ອຖ, ສດທາໃນການເວາຂອງຕນ. ການເວາທດຕອງປະຕບດດ ງນ:

1) ກຽມຕວໃຫພອມກອນເວາທກຄ ງ ກອນເວາທກຄ ງຜເວາຈະຕອງກຽມເນອໃນກຽວກບເລອງທຕນຈະເວາໃຫພອມກອນສະເໝ ແລະ ສ ງສາຄນຈະຕອງກຽມພອມທຈະຕອບຄາ ຖາມຂອງຜຟງໃຫໄດທກດານ ຖາຕອບບໄດຈະຕອງກາຫານທຈະຍອມຮບວາ ຂະນະນ ນຕນ ເອງຍງບທນຮຄາຕອບ ແລະ ສນຍາວາຈະໄປຄ ນຄວາຫາຄາຕອບມາໃຫໄດພາຍຫງ.

2) ຕອງຮຈກຮກສາເວລາ ຜເວາທດຕອງໄປເຖງກອນເວລາເວາເລກນອຍ ພເຖງເວລາ ກດາເນນການເວາໃຫທນທ ແລະ ໃຫຈບເລອງທເວາກອນເລກນອຍ ເພອມເວລາໃຫຜຟງມ ໂອກາດຖາມຕ ມເພອຄວາມເຂາໃຈ.

3) ຕອງມສະມາທໃນການເວາທກຄ ງ ຜເວາຈະຕອງເວາຢາງມສະຕດທສດທງນເພອ ໃຫເກດປະໂຫຍດຢາງແທຈງແກຜຟງ ໂດຍໃຫຜຟງໄດຮບສ ງທມຄາກບເວລາທເສຍໄປ.

4) ພະຍາຍາມປບປງວທການເວາໃຫເຂາໃຈງາຍ ໂດຍໃຊວທເວາໃຫຊດເຈນ. ຄວາມ ຊດເຈນເປນສ ງສາຄນຕອງອາໄສຄວາມຮຈງ ແລະ ປະສບການຕວຈງ, ນ າສຽງຊດເຈນ, ເວາ ໃນຈງຫວະເໝາະສມບຊາ ຫ ບໄວເກນໄປ ອກທງເວາໃຫກງປະເດນ ແລະ ໄດເນອໃນສມບນ

5) ສະເໜຄວາມຄດເຫນໃໝໆ ກຽວກບເລອງທເວາ. ຜເວາຄວນສກສາຄວາມຮໃໝໆ ແລະ ຄວາມຄດທທນສະໄໝຢສະເໝ ຄວາມຄດໃໝໆ ທຈະເວາຖເປນຄວາມຄດລເລມ ການ ອານໜງສທພມອອກໃໝໆ ຕອງອານຢາງໄວ ແລະ ຈດຂຄວາມສາຄນໄວເທາທຈະຈດຈາໄດເພອຊວຍຄວາມຈາ ແລະ ຄວນຟງຄວາມຄດເຫນຄນຂາງຄຽງດວຍ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 781 Lao TBM6 final layout.pdf 78 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

74

6) ສະແດງຄວາມນບຖຜຟງ ດວຍການໃຫຄວາມສນໃຈທຈະເວາໃນເລອງທຜຟງ ສນໃຈ ໂດຍສະເພາະເລອງທຈະແກໄຂບນຫາ.

7) ສະແດງຄວາມເຄາລບ, ຍອງຍ ແລະ ໃຫກຽດຜອ ນ ການເວາຄ ງໃດທຕອງກາວ ອາງຄາເວາ ຫ ຄວາມຄດຂອງຜອ ນຈະຕອງບອກຊ ເພອເປນການໃຫກຽດ ແລະ ເປນຫກ ຖານເຮດໃຫຜຟງເຊ ອຖນາຄາເວາທກາວມາອາງອງ.

8) ຕອງມຄວາມຮບຜດຊອບຕການເວາ ຖາເກດການເວາຜດພາດຕອງກາຫານທຈະ ຮບຜດຊອບຕການເວາຄ ງນ ນ ແລະ ຕອງທາໃຈໃຫພອມທຈະຕອງຮບຟງຄວາມຄດເຫນຂອງ ຜອ ນເພອນາມາປບປງ.

22. ຄນນະທາໃນການເວາ ຄນນະທາໃນການເວາ ໝາຍເຖງສະພາບຄນງາມ, ຄວາມດຂອງການເວາ ໄດແກການ ເວາໃຫຖກກາລະ ເທສະ, ເວາຄາສດຈງ, ເວາອອນຫວານ, ເວາມປະໂຫຍດ ແລະ ເວາມ ເມດຕາຈດ. ການມຄນນະທາໃນການເວາ ຊວຍໃຫບກຄນມຄວາມເຂາໃຈດຕກນ ແລະ ກນ, ສາມາດ ຊວຍໃຫດາລງຊວດຢໃນສງຄມໄດຢາງເປນສກດວຍໄມຕຈດມດຕະພາບ ກໃຫເກດປະໂຫຍດ ທງສວນຕວ ແລະ ສວນລວມ. ຜເວາທມຄນນະທາຍອມເປນທເຫອມໃສສດທາເປນໜານບຖຍອງຍ ແລະ ເປນທຮກແກຄນທ ວໄປທງໃນປດຈບນ ແລະ ອະນາຄດ.

3. ມາລະຍາດໃນການເວາ ມາລະຍາດຂອງການເວາ ໝາຍເຖງຜເວາທມກລຍາວາຈາສພາບຮຽບຮອຍ, ທາທາງ ສະຫງາຜາເຜຍ, ອອນໂຍນ, ໃບໜາຍມແຍມແຈມໃສ. ບໃຊທາທາງປະກອບການເວາຫາຍ ຈນເກນໄປ. ຜເວາທດຕອງມມາລະຍາດໃນການເວາດ ງນ:

1) ຕອງຮຈກກາວຄາທກທາຍແຂກ ຫ ຄາທກທາຍທເໝາະສມ ເມ ອຜເວາແນະນາໃຫ ຂນໄປເວາດວຍກລຍາທສພາບຮຽບຮອຍ ແລະ ເຕມໃຈ.

2) ຕອງຮຈກໃຊຄາທສພາບຄ: ຮຈກກາວຄາຂອບໃຈ, ຂໂທດ ຫ ເສຍໃຈໃນໂອກາດ ອນຄວນ. ບກາວຄາບສພາບ ຫ ຂດແຍງ ເມ ອຄວາມຄດເຫນບກງກນ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 791 Lao TBM6 final layout.pdf 79 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

75

3) ຕອງບເວາດຖກ ຫ ຂ ມຂຜ ຟງ ອກທງບຄວນເວາອວດອ ງ ຫ ອວດຮ ງມໃນ ລະຫວາງເວາ. ຜເວາບຄວນສະແດງອາການດຖກຜຟງ.

4) ບເວາດດສຽງ ຄວນເວາຕາມທາມະດາໃຫມທານອງ, ລລາຂອງນ າສຽງເໝອນສຽງ ເວາກນຕາມທາມະດາໃນຊວດປະຈາວນ.

5) ຕອງຮຈກລະງບອາລມໃນຂະນະທເວາອາດເກດອາລມເສຍຈາກຜຟງດວຍສາເຫດ ຕາງໆ ຕອງຍອມຮບຟງຄວາມຄດເຫນທແຕກຕາງຈາກຕນອອກໄປວາເປນເລອງທາມະດາ. ບສະແດງອາລມຕຜຟງ ຕອງໃຈເຢນ ແລະ ຄວບຄມກລຍາອາການນ າສຽງ ເວາຈາໃຫອອນ ໂຍນ ແລະ ສພາບຮຽບຮອຍ.

6) ຕອງຮຈກຢດເວາໃນຂະນະທເວາໃນຊມຊນ ຫ ສາທາລະນະ ມສຽງຕບມ, ສຽງຫວຄວນຢດເວາລໃຫສຽງນ ນມດງຽບລງ ຫ ຢດແລວຈງຄອຍເວາຕໄປ ເມ ອເວາຈບແລວຢດເວນໄລຍະເລກນອຍ ກາວຂອບໃຈ ກ ມຫວ ແລະ ຍກມນບໃຫແກຜຟງ ແລວກບໄປຍງບອນນ ງ.

44. ຈະລຍະທາທສາຄນເປນພເສດຂອງຜເວາ ຜເວາທດຕອງມທກສະໃນການເວາເປນຢາງດ ແລະ ມມາລະຍາດຂອງຄນດປະກອບ

ກນ ຈນຍາມາລະຍາດທຕອງເນນເປນພເສດຄ: 1) ຄວາມສພາບຮຽບຮອຍ ໝາຍເຖງຄວາມສພາບຮຽບຮອຍທາງຈດໃຈ, ການແຕງກາຍ

ແລະ ການໃຊຄາເວາ. ເມ ອຍາງໃນທປະຊມຜເວາຕອງລະມດລະວງບໃຫເປນການຂາມກາຍ ບກຄນ ບຍາງດງເກນຄວນ ແຕບຄວນຍາງດວຍອາການທບອງອາດ. ຖາຜເວາຢໃນສະພາບ ນ ງ, ການນ ງໃຫສະຫງາຜາເຜຍ, ສພາບຮຽບຮອຍ ແຕບນ ງແບບຫດຕວໃຫນ ງທາສະບາຍ ຕາມທາມະຊາດ ແຕກບແມນຜອນຄາຍເກນໄປ ເມ ອເຖງເວລາຢນເວາກເວາດວຍຄວາມ ສພາບ, ສະຫງາງາມ ຮກສາຄວາມສມດນຂອງຮາງກາຍໃຫຢໃນທາກງສະເໝ.

2) ຄວາມຈງໃຈ ໝາຍຄວາມວາ ເວາອອກມາຈະຕອງກງກບຄວາມຮສກຈງ ບແມນ ກງກນຂາມກບຄວາມຮສກ. ສະນ ນ, ຄນທມຄວາມຈງໃຈຕອງຮຈກພຈາລະນາວາ ອນໃດຄວນເວາ ແລະ ອນໃດບຄວນເວາ.

3) ຄວາມຮບຜດຊອບ ຜເວາຄວນຮບຜດຊອບຕການເວາ ທຕອງເອາໃຈໃສປະກອບ ກນເປນ 2 ປະການເຊນ:

1 Lao TBM6 final layout.pdf 801 Lao TBM6 final layout.pdf 80 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

76

(1) ໃນການເວາທກໂອກາດທກກລະນ ຕອງເວາໂດຍເຕມໃຈ ແລະ ຕ ງໃຈເວາ, ອະ ທບາຍ, ຊແຈງ ຫ ໃຫຄາແນະນາ ກຈະຕອງພະຍາຍາມເຮດໃຫດທສດ ໃຫເກດຄວາມແຈມ ແຈງເປນທເຂາໃຈກງກນທສດ ສາງບນຍາກາດໃຫທກຝາຍເກດຄວາມສະບາຍໃຈ ກຕອງ ເຮດໜາທຢາງເຕມສວນ ໂດຍບເຫນແກຄວາມອດເມ ອຍ.

(2) ຜເວາຕອງມຄວາມຮບຜດຊອບຕເລອງທຜເວາລງໄປແລວ ວາຕນເອງໄດເວາສ ງ ນ ນໆ ແລະ ບພະຍາຍາມປະຕເສດຄາເວາຂອງຕນເມ ອເກດຄວາມເສຍຫາຍຂນ ການປຽນຄາ ເວາບແມນນດໄສຂອງຜເວາທມຄວາມຮບຜດຊອບເປນຄນນະທາປະຈາໃຈ ຜເວາບຄວນເວາ ໃນສ ງທບເປນຄວາມຈງອອກໄປ ຈະໂດຍຄວາມຮເທາບເຖງການ ຫ ໂດຍອາລມຈດກຕາມ ເຮດໃຫເກດຄວາມເສຍຫາຍເຂາໃຈຜດ. ຜເວາຕອງຖອນຄາເວາດວຍຕນເອງ ແລະ ບາງທ ສະມາຊກໃນທປະຊມອອກມາຮຽກຮອງໃຫຖອນຄາເວາກໄດ ຫ ປະທານໃນທປະຊມອາດສ ງ ໃຫຖອນຄາເວາກໄດ.

55. ອງປະກອບຂອງການເວາ - ຜເວາ ຜເວາທຈະປະສບຜນສາເລດໃນການເວາຈະຕອງມຄວາມເຊ ອໝ ນໃນຕນເອງ

ມຄວາມຈງໃຈ, ຊາງສງເກດ ແລະ ມຄວາມຮກວາງຂວາງໃນສ ງທຕອງເວາ. - ຜຟງ ການເວາທມຜເວາຕອງວເຄາະຜຟງເສຍກອນ ເພອໃຫການເວາກງກບຈດປະສງ

ເປາໝາຍຂອງຜຟງ ສ ງທຕອງການວເຄາະໄດແກ ເພດ, ໄວ, ຖານະ, ລະດບການສກສາ ແລະ ອ ນໆ ເພາະສະຖານະພາບຂອງຜຟງທແຕກຕາງກນຄວາມສນໃຈຍອມຕາງກນດວຍ.

- ໂອກາດ ການເວາທດຕອງຄານງເຖງໂອກາດຂອງການເວາສະເໝ ເວາໃນໂອກາດໃດ ເພອຈະໄດກຽມຕວໃຫເໝາະກບໂອກາດນ ນໆ.

- ເນອໃນ ເນອໃນທຈະເວາສ ສານໃຫຜຟງເຂາໃຈ ການສ ສານໃຫຜຟງເຂາໃຈຕອງໃຊ ພາສາໃຫເໝາະສມກບຜຟງ, ລາດບຄວາມໃຫຊດເຈນຈດປະສງສາຄນຄຜຟງຈະຕອງໄດຮບ ເນອໃນທຜເວາຕອງການທຈະສ ສານ.

6. ປະເພດຂອງການເວາ 1) ການເວາແບບບກຽມຕວ ເປນການເວາແບບບຮຕວລວງໜາມາກອນ ເປນການ

ເວາຢາງກະທດຮດເຊນ: ການເວາອວຍພອນ, ການໄດຮບເຊນໃຫສະແດງຄວາມຄດເຫນ ແລະ ອ ນໆ ຜເວາຕອງໃຊປະສບການທເໝາະສມແກໄຂສະຖານະການສະເພາະໜາໂດຍລາ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 811 Lao TBM6 final layout.pdf 81 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

77

ດບເລອງໄວໃນໃຈ ແລະ ເວາໄປຕາມລາດບໃຫປະທບໃຈຜຟງ. 2) ການເວາແບບອານຈາກຕ ນເລອງ ເປນການເວາໂດຍການອານຈາກຕ ນສະບບມກ

ຈະໃຊໃນກລະນທເປນການເວາທຕອງການບໃຫຂມນຜດພາດເຊນ: ການອານຂາວ, ບດຄວາມທາງວທະຍ ແລະ ອ ນໆ ຈະຕອງອານໃຫຄການເວາ ມການເນນຍ າເນນຈງຫວະ ຄວນຊອມໃຫມຄວາມຊານານກອນເວາ ບກ ມໜາຕະຫອດເວລາ.

3) ການເວາແບບຈຈາ ໂດຍການກຽມເລອງທຈະເວາໄວກອນແລວຈຈາໄວ ເມ ອເຖງ ເວລາເວາກເວາໃຫຄອງແຄວສະແດງສໜາທາທາງປະກອບໃຫສອດຄອງກບເນອໃນຈດອອນ ກຄຖາລມສວນໃດສວນໜງຈະເຮດໃຫຄດເຖງສວນຕໄປບອອກ. ຖາບມປະສບການໃນການ ເວາພຽງພກຈະແກໄຂບນຫາໄດຍາກ, ຜເວາຕອງພະຍາຍາມເວາໃຫມຊວດຊວາ.

4) ການເວາແບບມການບນທກ ເປນການເວາແບບມການກຽມເລອງໄວກອນແລວ ຈດບນທກສະເພາະຫວຂລງໃນປມບນທກເພອກຽມຄວາມພອມ ຜເວາຂະຫຍາຍລາຍລະອຽດ ຕໄປເອງ, ການເວາແບບນຜ ເວາມໂອກາດໃຊສາຍຕາສ ສານກບຜຟງໄດຢາງທ ວເຖງ. ປດໄຈທຊວຍໃຫການເວາສາເລບຜນມດ ງນ:

1) ຕ ງຈດປະສງວາຈະເວາເພອຫຍງ? - ເວາເພອບນເທງຕອງເວາໃຫສະໜກສະໜານບເຄງຕງ - ເວາເພອໃຫຂາວສານ ຄວາມເປນຈງຕອງເວາໃຫຊດເຈນ, ຖກຕອງ ບໃຊຄາສບ

ທາງວຊາການ ຫ ພາສາຕາງປະເທດຫາຍເກນໄປ ຖາຈາເປນຕອງອະທບາຍຄວາມ ໝາຍໃຫຊດເຈນ.

- ເວາເພອໂນມນາວ ຫ ຈງໃຈ ຈະຕອງເວາເພອໃຫເກດອາລມ, ໃຫເກດຄວາມເຫນ ດວຍຄອຍຕາມ ຄວນໃຊການປຽບທຽບ ຫ ການສາງມະໂນພາບໃຫເຫນຈງ.

2) ວເຄາະຜຟງ - ຄນມໄວອາຍຕາງກນ ຍອມມຄວາມສນໃຈຕາງກນ ຊວງໄລຍະເວລາຄວາມສນໃຈ

ກຍອມຕາງກນ. - ເດກ ຈະຕອງເວາຊວງເວລາສ ນໆ ມຕະຫກເຮຮາປະກອບ. - ຊາວໜມ ຈະຕອງເວາໃຫເຖງອາລມທນສະໄໝ, ຕ ນເຕນ. - ກາງຄນ ຈະຕອງເວາໃຫມເຫດຜນແໜນໜາ, ໜາເຊ ອຖ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 821 Lao TBM6 final layout.pdf 82 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

78

- ຜເຖາ ຄວນເນນເລອງທາມະ, ຄວາມດງາມ.

- ຜຍງ ຈະສນໃຈໃນເລອງແຟຊນ, ວນນະຄະດ.

- ຜຊາຍ ຈະສນໃຈໃນເລອງກລາ, ເຄ ອງຈກ ແລະ ເຕກໂນໂລຊຕາງໆ.

- ການສກສາ ຜມການສກສາໜອຍການເວາຈະຕອງເນນເລອງອາລມ ແລະ ຄວາມ

ເຊ ອຖ ບຄວນໃຊສບພາສາທຍາກເກນໄປ. ຜມການສກສາສງຕອງເວາແບບມເຫດຜນ.

- ອາຊບ ອາຊບຕາງກນຄວາມສນໃຈຍອມຕາງກນ. ສະນ ນ, ຕອງເລອກເລອງ ແລະ

ວທເວາໃຫເໝາະກບຜຟງ.

- ທາທ ຂອງຜຟງຕຜເວາຕເລອງທເວາຄວາມເຊ ອຖສດທາໃນຕວຂອງຜເວາເປນ

ເລອງທຈະເຮດໃຫຜຟງເກດຄວາມສນໃຈ ສະນ ນ, ໃນການເວາຄວນສາງສດທາ

ຂອງຜຟງໃຫເກດຂນກອນຈງໂນມນາວໃຫເຊ ອໄດງາຍ.

- ເລອງ ທເລອກມາຈະຕອງກງກບຄວາມສນໃຈຂອງຜຟງເຊນ: ຖາເວາໃຫຊາວ

ໜມຟງໃນເລອງທາມະໃນຊວດປະຈາວນ ຖາບປະຍກໃຊສລະປະການເວາໃຫດຜ

ຟງກຈະຂາດຄວາມສນໃຈທນທ.

- ສະຖານະການໃນການເວາ ຫ ໂອກາດ ຜເວາຕອງວເຄາະວາເວາໃນໂອກາດໃດ.

ດ ງນ ນ, ຄວນພຈາລະນາເລອກເລອງໃຫເໝາະສມກບສະຖານະການນ ນໆ.

77. ການກຽມເລ ອງທຈະເວາ ການກຽມເລອງເຮດໄດຈາກການຄດຈາກປະສບການທສະສມ ແລະ ການຄ ນຄວາຫາ

ຂມນມາເພມຕ ມແລວນາມາວາງໂຄງເລອງໃຫເປນໄປຕາມລາດບ.

1) ການວາງໂຄງເລອງ

- ຕອງຄວບຄມເລອງທຈະເວາ.

- ເນອໃນເປນໄປຕາມລາດບ.

- ມຄານາ, ເນອໃນ ແລະ ສະຫບຄບຖວນ, ເນອໃນຈະມຄວາມຍາວປະມານ 70-75%

ຂອງເລອງທງໝດ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 831 Lao TBM6 final layout.pdf 83 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

79

2) ການຂະຫຍາຍເນອໃນ

- ການໃຊນທານ

- ການປຽບທຽບ

- ນາຫກຖານຄວາມເປນຈງມາອາງອງສະໜບສະໜນ

- ການກາວຊ າ

- ການໃຊຕວຢາງ

- ການໃຊສະຖຕ

3) ໃຊອປະກອນປະກອບ

- ແຜນໃສ

- ຮບພາບ

- V C D

4) ກອນເວາກຕອງມການກະກຽມ ເຝກຊອມການໃຊໃຫຖກຕອງຕາມໄລຍະເວລາ,

ຖກຕອງຕາມເນອໃນ. ຄານາ ແລະ ບດສະຫບໃຊຫກການດຽວກບຫກການຂຽນຮຽງ

ຄວາມຕອງຈໄວ ດ ງນ:

- ຄານາ ເຮດໃຫໜາສນໃຈ

- ສະຫບ ຈບໃຫປະທບໃຈ

88. ກຽມການໃຊພາສາ - ຕອງໃຊຄາສບທກງກບຄວາມໝາຍ ບຄວນເວາໃຫມລກສະນະກວມລວມ.

- ໃຊຄາສບໂດຍຄານງເຖງກາລະ, ບກຄນ, ສະຖານະການ ແລະ ເນອໃນທຕອງເວາ.

- ໃຊຄາສບທຖກຫກພາສາຈະຊວຍໃຫສ ສານໄດຊດເຈນ.

- ໃຊຄາສບກະທດຮດ, ບຍດຍາວ, ຟມເຟອຍ.

- ບໃຊຄາຊ າກນຫາຍເທອ.

- ໃຊສານວນໂວຫານ, ສພາສດ ແລະ ຄາພງເພຍທຖກຕອງເໝາະສມກບເນອໃນ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 841 Lao TBM6 final layout.pdf 84 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

80

ຄຄາຖາມ 1. ຈະລຍະທາໃນການເວາແມນຫຍງ? 2. ຄນນະທາໃນການເວາແມນແນວໃດ? 3. ມາລະຍາດໃນການເວາແມນແນວໃດ? 4. ຈະລະຍະທາທສາຄນເປນພເສດຂອງຜເວາມອນໃດແດ? 5. ອງປະກອບຂອງການເວາປະກອບມຫຍງແດ? 6. ປະເພດຂອງການເວາມອນໃດແດ? 7. ການກຽມເລອງທຈະເວາມອນໃດແດ? 8. ກຽມການໃຊພາສາປະກອບມອນໃດແດ?

ບດເຝກຫດ 1. ຈະລຍະທາທສາຄນເປນພເສດຂອງຜເວາມອນໃດແດໃຫນກຮຽນຕ ມໃສບອນຫວາງລມນ:

ຈະລຍະທາທສາຄນ ເປນພເສດຂອງຜເວາ

...........................................................................

.........................

.........................

1 Lao TBM6 final layout.pdf 851 Lao TBM6 final layout.pdf 85 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

81

2. ການກຽມເລອງທຈະເວາມອນໃດແດ?

3. ການເວາທດຕອງປະຕບດແນວໃດ?

..............................

..............................

..............................

..............................

ການກຽມ ເລ ອງ

ທຈະເວາ

ການເວາ ທດຕອງ ປະຕບດ

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

1 Lao TBM6 final layout.pdf 861 Lao TBM6 final layout.pdf 86 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

82

ບບດທ 11 ວາທະສນ

ການເວາທດ ນອກຈາກຈະໃຫຜຟງເຂາໃຈເນອໃນຕາງໆທຜເວານາສະເໜແລວ ຍງຕອງ

ເຮດໃຫຜຟງເກດຄວາມສນໃຈ ແລະ ຮສກປະທບໃຈໃນຕວຜເວາອກດວຍ. ດ ງນ ນ, ຜເວາທດຈະຕອງຮສກສາວທການເວາ ແລະ ເຝກການເວາໃຫເກດຄວາມຊານານ.

ລລາການເວາມຂຄວນສກສາດ ງນ:

1. ການໃຊພາສາ ການໃຊພາສາທດ ແລະ ການໃຊສານວນທເໝາະສມ ຈະເຮດໃຫຜຟງເກດຄວາມສນໃຈ,

ເພດເພນ ແລະ ສາມາດເຂາໃຈເລອງໄດງາຍ. ຜເວາທດຄວນຄານງເຖງການໃຊພາສາດ ງນ: 1.1 ອອກສຽງໃຫຖກຕອງ ແລະ ຊດເຈນ ການອອກສຽງໃຫຖກຕອງ ແລະ ຊດເຈນ ໝາຍເຖງການອອກສຽງໃຫຖກຕອງ ແລະ

ຊດເຈນຕາມສຽງຂອງພາສາ ໂດຍບໃຊສຽງທຕດມາຈາກທອງຖ ນ, ອອກສຽງພະຍນຊະນະຄວບໃຫຊດເຈນ, ອອກສຽງໃຫເຕມຄາ ແລະ ບກນຄາ.

ຕວຢາງ: 1) ສຽງທຕດມາຈາກທອງຖນ:

ອອກສຽງຖກ ອອກສຽງຜດ - ລດ - ດດ - ກນ - ຈນ - ແຈ - ແກ - ແວນ - ແບນ - ດາ - ລາ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 871 Lao TBM6 final layout.pdf 87 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

83

- ຟນ - ພນ - ຟາ - ພາ - ໄດ - ໄລ - ດ ມ - ລມ - ຟງ - ພງ

2) ອອກສຽງພະຍນຊະນະຄວບໃຫຊດເຈນ ອອກສຽງຖກ ອອກສຽງຜດ - ແຂວງ - ແຂງ - ແກວງ - ແກງ - ຄວາຍ - ຄວຍ - ຄ ນຄວາ - ຄ ນຄ ວ - ຄວາມ - ຄວມ - ໄຂວ - ຂວາຍ - ກວາດ - ກວດ

3) ອອກສຽງໃຫເຕມຄາ ການເວາທດບຄວນຫຍຄາ ຫ ຕດພະຍາງເຊນ:

- ກໂລກຣາມ ບຄວນອອກສຽງວາ ໂລ - ໜງຮອຍ " ຮອຍ - ຊງຕແມດ " ເຊນ (ຊງ) - ໜງວນາທ " ໜງວ †ລ†

4) ບກນຄາ - ປະຊາຊນ ບຄວນອອກສຽງວາ ປາຊນ - ສະຫາຍ " ສາຍ - ເອກະລາດ " ເອກາດ - ເຄາລບ " ຄບ †ລ†

1 Lao TBM6 final layout.pdf 881 Lao TBM6 final layout.pdf 88 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

84

11.2 ເວາໃຫຖກຕອງຕາມຫກພາສາລາວ ການໃຊຄາເວາໃຫຖກຕອງຕາມຫກພາສາລາວມຄວາມສາຄນ ແລະ ຈາເປນຫາຍເຊນ: ການໃຊຄາສບ, ໂຄງສາງປະໂຫຍກ, ຫກການໃຊລກສະນະນາມ... ໃຫຖກຕອງ. ຕວຢາງ:

1) ໃຊຄາສບໃຫຖກຕອງ ຄາຖກ ຄາຜດ

- ປາຖະກະຖາ - ປະຖະກາຖາ - ວສະວະກອນ - ວຊາວະກອນ - ໄວຍາກອນ - ໄວຍະກອນ - ສຂະພາບ - ສກກະພາບ †ລ†

2) ສາງປະໂຫຍກໃຫຖກຕອງ - ລງດມສາມໂຕງວ ແລະ ສອງໂຕຄວາຍຕາມຫກພາສາລາວແລວ ໂຄງສາງດ ງກາວ ຜດຄວນຈະເວາວາ: ລງດມງວສາມໂຕ ແລະ ຄວາຍສອງໂຕ. - ປະຊາຊນບານທງສອງມຄວາມດໝ ນໂຄງສາງປະໂຫຍກດ ງກາວຜດ. ດ ງນ ນ, ຄວນຈະເວາວາ: ປະຊາຊນທງສອງບານມຄວາມດໝ ນ.

3) ໃຊລກສະນະນາມໃຫຖກຕອງ - ເຮອນຂອງຂອຍມເຮອສາມຄຄນ (ຜດ)

"ເຮອ" ຄວນໃຊຄາວາ ""ລາ" - ເອອຍຂອງຂອຍມມ ງໜງຜນ ແລະ ຜາຫ ມໜງແຜນ ການໃຊລກສະນະນາມໃນ

ປະໂຫຍກດ ງກາວຜດ ເພາະມງຄວນໃຊຄາວາ ດດາງ, ຜາຫ ມຄວນໃຊຄາວາ ຜຜນ. 1.3 ໃຊຄາ ຫ ປະໂຫຍກທສ ນ, ກະທດຮດແຕໄດຄວາມໝາຍບເວາຍດຍາວແບບນ າ

ຖວມທງ ຕວຢາງ:

1) "ແມນຈະກະທາການໃດໆກດ ຖາຫາກວາປາສະຈາກຄວາມສາມກຄເປນຈດໜງ ໃຈດຽວກນແລວ ແມນບອາດສາເລດລລວງໄດດ ງໃຈ". ເຮາອາດເວາພຽງສ ນໆວາ: "ຄວາມສາມກຄເປນບເກດແຫງຄວາມສາເລດ"

1 Lao TBM6 final layout.pdf 891 Lao TBM6 final layout.pdf 89 7/31/2015 9:08:42 AM7/31/2015 9:08:42 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

85

2) "ອນການກະທາຂອງມະນດ ຍອມຈະມຜນຕອບສະໜອງເຖງຕນສະເໝ ຜໃດທາແຕກາດ ກຈະໄດຮບກາດຕະຫອດໄປ ກງກນຂາມ ຜໃດຫາກທາກາຊ ວ ແນນອນກາຊ ວກ ຈະມາສະໜອງບກຄນນ ນສະເໝ." ເຮາອາດເວາພຽງສ ນໆວາ: "ຜໃດທາດຍອມໄດດ ທາຊ ວຍອມໄດຊ ວ" ຫ "ທາດໄດດ ທາຊ ວໄດຊ ວ".

11.4 ໃຊສບໃຫກງກບຄວາມໝາຍ ໃນພາສາລາວມຫາຍຄາສບທມຄວາມໝາຍດຽວກນ ແຕໃຊໃນກາລະເທສະຕາງກນ

ເຊນ: ຮບປະທານ, ສະເຫວຍ, ສນ, ກນ, ໄສແຕກ (ສະແຕກ), ແດກ, ຍດ... ດ ງນ ນ, ການໃຊຄາເຫານເພອໄປເວາຜເວາຈະຕອງເລອກໃຊໃຫເໝາະສມ ແລະ ຖກຕອງ. ເຖງວາຄາສບເຫານ ນຈະມຄວາມໝາຍດຽວ ແຕຖາໃຊບຖກຈະເຮດໃຫຄວາມໝາຍປຽນໄປ.

1.5 ໃຊຄາສບທເຂາໃຈງາຍ ການເລອກຄາສບຍາກຫາຍ ບແມນສ ງທດສາລບຜເວາ ເພາະນອກຈາກຈະເຮດໃຫຜ

ຟງເຂາໃຈຍາກແລວຍງເປນຜນສະທອນຕສລະປະການໃຊພາສາຂອງຜເວາອກດວຍ. ດ ງນ ນ, ການໃຊຄາສບບຄວນໃຊຄາຍາກຫາຍ, ບຄວນໃຊສບພາສາຕາງປະເທດໂດຍທບຈາເປນ ຫ ສບວຊາການໂດຍທຕອງໄດແປອກຄ ງໜງ (ຍກເວນກອງປະຊມວຊາການ) ເພາະຈະເຮດໃຫເສຍເວລາໂດຍໄຮປະໂຫຍດ, ທງຈະເຮດໃຫຜຟງລາຄານເກດຄວາມສບສນ ແລະ ເບ ອໜາຍ.

1.6 ໃຊພາສາທເໝາະສມໃນການເວາ ການເວາ ຄວນໃຊພາສາໃຫເໝາະສມກບກາລະເທສະຂອງບກຄນ. ຖາໃຊພາສາບເໝາະສມຈະເຮດໃຫຜຟງຂາດສດທາໃນຕວຂອງຜເວາ ແລະ ກມຜນສະທອນອນໃຫຍຫວງ ຕສລະປະ ການເວາເຊນ: ການໃຊສບທບສພາບ, ການໃຊສບກມຄນ, ການໃຊຄາຫຍ, ການໃຊຄາສບທອງຖນ, ການໃຊຄາສບວຊາການ (ໂດຍບຈາເປນ) ແລະ ການໃຊສບຕະຫາດ (ສານວນປາກຕະຫາດ).

2. ຈງຫວະການເວາ ໃນພາສາລາວມເຄ ອງໝາຍວກຕອນຢາງຊດເຈນ. ດ ງນ ນ, ເວລາເວາຈະຕອງຄານງ ເຖງບນຫາດ ງກາວ. ການເວາມຈງຫວະອອກສຽງໃຫຈະແຈງທກຖອຍທກຄາ ບເວາໄວ ຫ ຊາຈນເກນໄປ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 901 Lao TBM6 final layout.pdf 90 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

86

ການເວາທສາທາລະນະຕອງໃຊຈງຫວະທຊາກວາການສນທະນາເລກນອຍ, ຖາເວາໄວ ເກນໄປຜຟງຈະຟງບທນເຮດໃຫເກດຄວາມສບສນ ແລະ ບສນໃຈ. ແຕຖາເວາຊາເກນໄປຜຟງກຈະເກດຄວາມລາຄານ, ເບ ອໜາຍ ແລະ ບສນໃຈເຊນດຽວກນ.

33. ການໃຊສຽງ ສຽງເວາ, ສານວນການເວາ ແລະ ການໃຊອາລມໃນການເວາທດຈະຈງໃຈຜຟງໃຫ

ເກດຄວາມສນໃຈ ແລະ ຄອຍຕາມໄດດ. ແຕຖາສຽງເວາພເປນອມໆ ຫ ສຽງບຊດເຈນເໝອນ ຈ ມຄນດຽວຈະເຮດໃຫຄວາມສນໃຈຂອງຜຟງຫດລງ. ດວຍເຫດນ ນ, ຜເວາຈ ງຈາເປນຕອງ ໄດສກສາ ແລະ ປບປງຄນນະພາບຂອງສຽງຕນໃຫດຂນ. ຄນນະພາບຂອງສຽງທເຮດໃຫການເວາມບນຫາບໜາສນໃຈມດ ງນ:

1) ສຽງເບາ ແລະ ບຊດເຈນ ສຽງແບບນອາດເກດຂນກບບກຄນທມສຽງນອຍ, ແຜວເບາ ສາເຫດອາດຈະເປນເພາະ ກາມເນອຂອງລນ, ເພດານອອນ ແລະ ເພດານແຂງ ເຮດວຽກບຄອງແຄວ ລະດບສຽງຈ ງສງ ເກນໄປ. ຜເວາທມສຽງດ ງກາວນຄວນຈະປບສຽງຂອງຕນໃຫດຂນ ໂດຍອາປາກໃຫກວາງອອກ, ເປງສຽງໃຫດງຂນ ຫ ຖາເວາໃສໄມໂຄຣໂຟນ (Microphone) ກຄວນວາງໄລຍະຫາງລະຫວາງປາກ ແລະ ໄມໂຄຣໂຟນໃຫພດ.

2) ສຽງແຂງ ແລະ ແຫບແຫງ ສຽງແຂງ ແລະ ແຫບແຫງ ອາດຈະເນອງມາຈາກຄວາມເຄງຕງທາງດານອາລມ ແລະ

ຕອງການຂ ມສຽງອອກຈາກປອດດນເສນສຽງຫາຍເກນໄປ ແລະ ບາງຄ ງອາດຈະເນ ອງມາ ຈາກອາການຄນຄກເປນໄດ. ວທແກໄຂຕອງກວດກາອາການຂອງພະຍາດທເຮດໃຫສຽງຜດ ປກກະຕ; ພະຍາຍາມປບປງສະພາບຂອງການຫາຍໃຈ ແລະ ຜອນຄາຍກາມເນອບລເວນຄ ແລວຄອຍເຝກການອອກສຽງເລອຍໆ.

3) ສຽງຕດຄດ (ສຽງບມຄວາມໝາຍ) ສຽງທເກດຂນໃນຄະນະທຜເວາຢດຄດເຊ ງມສຽງ ເອ, ອ, ອາ... ຫ ສຽງອ ນໆ ທແປກໆ

ທຜເວາບຕ ງໃຈຈະໃຫເກດ ຫ ອາດຈະບຮສກຕວ ເຊ ງເປນຜນສະທອນຕສລະປະການເວາ. ດ ງນ ນ, ຜເວາຄວນຈະຈດການສຽງດ ງກາວ ໂດຍວທແກໄຂດ ງນ: "ທກຄ ງເມ ອຢດເວາເພອຄດ ຕອງງບຮບສບໄວໃຫແຈບ" ຖາປະຕບດດ ງນຈະແກໄຂການອອກສຽງທບເປນປະໂຫຍດໄດ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 911 Lao TBM6 final layout.pdf 91 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

87

44. ລລາການເວາ ລລາການເວາ ເປນສ ງທຜເວາຄວນເອາໃຈໃສເພາະບນຫານ ຈະມຄວາມສາຄນຕຜເວາ

ການເວາຈະໜາຟງ ຫ ປະທບໃຈໜອຍຫາຍພຽງໃດ ແມນຂນຢທລລາການເວາ. ລລາການເວາແຕລະຄນອາດຈະບເໝອນກນ ຫ ອາດຈະສາງເປນເອກະລກຂອງແຕລະຄນ. ຜເວາທດຈະຕອງຮປຽນລະດບສຽງ, ຈງຫວະຂອງການອອກສຽງໄປຕາມເນອໃນເຫດການ ໃນຈດໃດທຄວນເນນສຽງ ຫ ຮຽກຮອງຄວາມສນໃຈ ເຊ ງອາດຈະກະທາໄດ ໂດຍການເວາໃຫ ດ ງກວາປກກະຕ, ການເວາໃຫຊາລງ ຫ ຢດໜອຍໜງ ຫ ເວາຊາລງຢາຄນ ດ ງນເປນຕ ນ. ການປຽນລລາການເວາມຂຄວນລະວງດ ງນ:

1) ເນນສຽງໃຫຖກຈດທຄວນເນນ. 2) ມຈງຫວະການເນນ ໝາຍຄວາມວາບເນນສຽງຕະຫອດເວລາ ເພາະຈະບເຮດໃຫ

ຜຟງຮໄດວາຕອນໃດສາຄນກວາກນ. 3) ບຢດດນເກນໄປ ແລະ ບຢາຄນຄວາມເກ າເກນກວາສອງຄ ງ ເພາະຈະເຮດໃຫ ຜຟງເບ ອໜາຍ ຫ ອາດຈະຄດວາຜເວາບຊຽວຊານໃນເລອງນ ນແທ.

4. ບກຄະລກກະພາບຂອງຜເວາ ການວາງຕວ ການສະແດງທາທາງໃນການເວາ ເປນສ ງທສາຄນຫາຍ ເພາະຈະຊວຍ

ໃຫການສ ຄວາມໝາຍລະຫວາງຜເວາ ແລະ ຜຟງໃຫດຂນ. ການເວາເມ ອມການສະແດງ ອາລມ ຫາກບມການສະແດງທາທາງປະກອບຈະບຄບຖວນ ແຕການສະແດງທາທາງຫາຍ ເກນໄປກບເປນຜນດ ເພາະຈະເຮດໃຫຜຟງສນໃຈສະເພາະທາທຂອງຜເວາເທານ ນ. ການສະແດງທາທປະກອບການເວາມດ ງນ:

1) ການໃຊຫວ ການເວາອາດຈະໃຊຫວປະກອບໄດ ແຕກບຄວນໃຊຫາຍເກນໄປ. ໂດຍທວໄປແລວ

ຈະໃຊຫວສະແດງການຍອມຮບ (ງກຫວ) ແລະ (ສ ນຫວ) ເພອສະແດງການປະຕເສດ. 2) ການສະແດງສໜາ ການສະແດງສໜາ ຄວນໃຫສອດຄອງກບການສະແດງທາທ ເຊ ງຈະຕອງມລກສະນະ

ເປນທາມະຊາດ ແລະ ສະແດງຄວາມເປນມດກບຜຟງ; ແຕການສະແດງອອກຕອງມຄວາມ ຈງໃຈແຝງຢ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 921 Lao TBM6 final layout.pdf 92 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

88

3) ການໃຊສາຍຕາ ການຖາຍທອດຄວາມຮສກ ແລະ ການສະແດງຄວາມຈງໃຈຂອງຜເວາ ຈະຕອງສະແດງ

ອອກທາງສາຍຕາ ເພອເປນການສາງຄວາມສາພນ, ສະແດງຄວາມເປນມດກບຜຟງ ແລະ ພອມດຽວກນນ ນຈະເປນການຊວຍໃຫຜເວາຮຈກປະຕກລຍາຂອງຜຟງທມຕຜເວາອກດວຍ. ການໃຊສາຍຕາທດ ຜເວາຄວນເບ ງຜຟງໃຫທ ວເຖງ ບເບ ງຜໃດຜໜງໂດຍສະເພາະ ຫ ເບ ງ ດນໆ. ນອກຈາກນ ນ, ຈະຕອງຮຈກໃຊສາຍຕາໃຫມຄວາມໝາຍອກດວຍ.

4) ການວາງຕວ ການວາງຕວ ໝາຍເຖງການນ ງ, ຢນ ຫ ຍາງໃນຂະນະທເວາ, ການນ ງຈະຕອງນ ງທຽງ

ໃນທາທາງສພາບ ແລະ ສາລວມ (ລະມດລະວງ). ການຢນຈະຕອງຢນຊງຕວໃຫເໝາະສມ ເບ ງແລວສະຫງາຜາເຜຍ ແລະ ສາພນກບການວາງມ. ສວນການຍາງນ ນຈະຕອງມຈງຫວະ ທພດ ແລະ ສະຫງາງາມ ແຕບຄວນຍາງໄປຍາງມາຫາຍເທອ.

55. ການສາງຄວາມເຊອໝ ນຕນເອງໃນການເວາ ການເວາທດ ຜເວາຈະຕອງມຄວາມເຊ ອໝ ນຕນເອງ ຢໃນລະດບທດເພາະຄວາມເຊ ອ

ໝ ນຕນເອງຈະຊວຍໃຫຜເວາດາເນນການເວາໄດດ ແລະ ຖາຜເວາຫາກຂາດຄວາມເຊ ອໝ ນ ແລວ ອາດເວາໄດວາການເວາໃຫມສລະປະນ ນຍອມເປນໄປໄດຍາກ. ການສາງຄວາມເຊ ອໝ ນໃນຕນເອງປະຕບດດ ງນ:

1) ຜເວາຈະຕອງກຽມຕວໃຫພອມທາງດານເນອໃນ ແລະ ບກຄະລກກະພາບ ທງນກ ເພອຫດຜອນອາການສ ນ, ຕ ນເວທ ທຈະເປນອປະສກໃນການເວາ.

2) ໃນຂະນະທກາລງເວາ ຫາກມການຕກປະມາຈະເຮດໃຫຂາດຄວາມເຊ ອໝ ນທນທ, ວທແກໄຂອາການດ ງກາວ ໃຫສບລມຫາຍໃຈຍາວໆ ເລກໆ ຈະເຮດໃຫອາການຕກປະມາຫດຜອນລງໄດສວນໃດສວນໜງແຕເຖງຢາງໃດກຕາມ ເພອພດທະນາການເວາຂອງຕນ ໃຫດຂນ. ສ ງສາຄນຕອງເຝກແອບເປນປະຈາຄ ອາດຈະເລມແຕການສະແດງຄວາມກາຫານ ປະກອບຄາຄດຄາເຫນ, ຕ ງບນຫາຖາມບດຮຽນນາຄ-ອາຈານ ຫ ກາຕອບບນຫາຂອງຄໃນຊ ວໂມງຮຽນ. ເມ ອມຄວາມກາຫານແລວ ຈງເຝກຄວາມທນທຽງ, ຄວາມຊານານໃນເວທການເວາເທອລະໜອຍຈະເຮດໃຫການເວາຄອຍດຂນ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 931 Lao TBM6 final layout.pdf 93 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

89

ຄຄາຖາມ

1. ສລະປະການເວາມຂຄວນສກສາຫຍງແດ? 2. ຈງຫວະການເວາມຄວາມສາຄນແນວໃດຕຜເວາ? 3. ຄນນະພາບຂອງສຽງທມບນຫາມຈກກລະນ? ກລະນໃດແດ ແລະ ມວທແກໄຂແນວໃດ? 4. ລລາການເວາມຂຄວນລະວງຫຍງແດ? 5. ບກຄະລກະພາບຂອງຜເວາມຫຍງແດ? 6. ການສາງຄວາມເຊ ອໝ ນຂອງຕນເອງມຄວາມສາຄນຄແນວໃດ?

ບດເຝກຫດ 1. ຈ ງເຝກເວາໃນຫວຂ "ພບຄນດມສແກຕວ ພບຄນຊ ວພາຕວໝ ນໝອງ" 2. ຈ ງເລອກຫວຂໃດໜງລມນ ແລວເຝກສາງໂຄງຮາງ ແລະ ຂນເວາຢໃນຫອງເທອລະຄນ

ໂດຍໃຊເວລາ 10-15 ນາທ. ຫວເລອງ:

1) ຄວາມເປນລະບຽບຮຽບຮອຍໃນໂຮງຮຽນຂອງພວກເຮາ. 2) ຢາເສບຕດເປນໄພຕສງຄມ. 3) ການສກສາພາໄປສແສງສະຫວາງ. 4) ຄນພທພເຂາກາ ຄນແມທຟາກບແຜນດນ. 5) ຄວາມພະຍາຍາມຢບອນໃດ ຄວາມສາເລດຢບອນນ ນ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 941 Lao TBM6 final layout.pdf 94 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

90

ບບດທ 12 ການສາພາດ

1. ຄວາມໝາຍຂອງການສາພາດ ການສາພາດຄ ການທຜສາພາດ ແລະ ຜໃຫສາພາດສນທະນາກນ ໂດຍມວດຖປະສງທແນນອນ.

2. ຮບແບບ 2.1 ແບບບມພທການ

ເປນການສາພາດທມລກສະນະເປນກນເອງ ຫ ເປນສວນຕວ ແຕຜສາພາດມເປາໝາຍຊດເຈນ ອາດຈະເປນການສາພາດທາງໂທລະສບ ຫ ສາພາດໂດຍການໄປພບດວຍຕນເອງ.

2.2 ແບບເປນພທການ - ມການນດໝາຍ ວນ, ເວລາ ຊດເຈນ. - ອາດຈະສ ງຫວຂສາພາດໄປໃຫຜສາພາດລວງໜາ. - ເປນການສາພາດຜອາວໂສ, ບກຄນສາຄນ ແລະ ບກຄນທບຄນເຄຍ.

3. ຄນສມບດຂອງຜສາພາດ 1) ມຈດປະສງຊດເຈນ ກຽມຄາຖາມໃຫຖກຕາມຈດປະສງ. 2) ມມະນດສາພນດ. 3) ມບກຄະລກກະພາບດ ທງການແຕງກາຍ ແລະ ກລຍາທາທາງ. 4) ມມາລະຍາດໃນການສນທະນາທດ. 5) ໃຊພາສາທຊດເຈນ ບຍດຍາວຄມເຄອ. 6) ກງກບເວລາ (ຄວນໄປກອນເວລາເລກນອຍ ແຕເຂາພບກງກບເວລາ). 7) ກຽມຕວມາກອນຢາງດໄດແກ:

- ຄວາມຮເລອງທຈະສາພາດ. - ອປະກອນທຕອງໃຊໃນການສາພາດ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 951 Lao TBM6 final layout.pdf 95 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

91

8) ຕອງຂອະນຍາດລວງໜາຖາຕອງການອດສຽງ ຫ ຖາຍທາວດໂອ. 9) ບຄວນເລງລດ ຟາວຟງໃນການຕອບຄາຖາມຂອງຜໃຫສາພາດ.

44. ຄນສມບດຂອງຜໃຫສາພາດ

1) ມ ຄວາມຮດໃນເລອງທຈະໃຫສາພາດ. 2) ຖກຕາມເວລາ.

3) ມທາທກະຕລລ ນ.

4) ບສະແດງທາທເບ ອໜາຍ.

5) ຖາມຄນເມ ອບເຂາໃຈຄາຖາມ.

6) ຕອບໃຫກງກບປະເດນ.

7) ບຮຽກຮອງຄາຕອບແທນ.

8) ບສະແດງຄວາມອວດອ ງທະນງຕວ ຂ ມເພນຍໂຕ.

5. ການກຽມຕວສາພາດ 1) ນດໝາຍໄວລວງໜາ ໂດຍແຈງເລອງ ວນ ເວລາ.

2) ກຽມຫວຂເລອງທຈະສາພາດຕາມລາດບຈາກງາຍໄປຫາຍາກ.

3) ກຽມອປະກອນທຈາເປນໃຫພອມ.

4) ກຽມສະຖານທໃຫເໝາະສມກບຜໃຫສາພາດ.

5) ສກສາຄວາມເປນມາຂອງຜໃຫສາພາດໄວລວງໜາ.

6) ບຄວນໃຊຄາຖາມນາ.

7) ການເລມຕ ນ ແລະ ການສນສດການສາພາດ.

8) ສະແດງຄວາມເຄາລບຕອນຮບທກທາຍພສມຄວນ.

9) ແນະນາຕນເອງ.

10) ສາງຄວາມຄນເຄຍ.

11) ບຄວນສາພາດດນຈນຜໃຫສາພາດອດອດ.

12) ເມ ອຈບການສາພາດສະແດງຄວາມຂອບໃຈ ແລະ ລາກບ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 961 Lao TBM6 final layout.pdf 96 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

92

66. ການສາພາດເພອສະໝກເຂາເຮດວຽກ ຜສະໝກ

1) ສກສາເລອງຂອງບລສດ, ອງການ ຫ ໜວຍງານທສະໝກ ຕະຫອດເຖງໜາວຽກ

ແລະ ຕາແໜງທສະໝກ.

2) ກຽມບກຄະລກກະພາບໄດແກ: ການແຕງກາຍ, ທາທາງການເວາຈາໃຫສພາບຮຽບຮອຍ.

3) ໄປຮອດສະຖານທກອນເວລາເລກນອຍ.

4) ທາຄວາມເຄາລບກາມະການທກຄນ.

5) ບນ ງກອນໄດຮບອະນຍາດ.

6) ຕອບຄາຖາມຢາງຊດເຈນ ໝນໃຈ ຍມແຍມແຈມໃສ ບອວດອ ງຍກຍອງຕນເອງ

ໃຊປະຕພານໄຫວພບໃນການຕອບຄາຖາມ.

7) ບສະແດງອາການຫວາດຫວ ນຢານກວ.

8) ບນນທາ ວພາກວຈານໜວຍງານເກ າ (ຖາເຄຍເຮດວຽກມາແລວ) ຄວນບອກແຕ

ພຽງວາຢາກເຮດວຽກໃໝ ເພາະວຽກເກ າບຖະນດ.

9) ແລວຈງອອກຈາກຫອງສາພາດ.

ຜສາພາດ

1) ຈດຫອງສາພາດທບມສ ງລບກວນ ສະບາຍ ແລະ ສະຫງບ.

2) ມມະນດສາພນດ, ມທາທເປນມດ.

3) ພຈາລະນາຄວາມສາມາດເປນຫກ (ເກນ).

4) ຖາມຈາກເລອງທວໄປຈນຮອດເລອງຄວາມສາມາດໃນການເຮດວຽກ ຄວາມຮກຽວກບ

ໜວຍງານ ເພອເບ ງຄວາມສາມາດ ແລະ ຄວາມສນໃຈ.

5) ມໃຈເປນທາ ໃຊຄາຖາມທມຄວາມຍາກງາຍໃກຄຽງກນສາລບຜສາພາດທກຄນ.

6) ມແບບບນທກເພອສະແດງຂມນ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 971 Lao TBM6 final layout.pdf 97 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

93

ຄຄາຖາມ

1. ການສາພາດແມນຫຍງ? ມຈກຮບແບບ? ຮບແບບໃດແດ? ເວາແຈງແຕລະຮບແບບ.

2. ຄນສມບດຂອງຜສາພາດມແນວໃດ?

3. ຄນສມບດຂອງຜໃຫສາພາດມແນວໃດແດ?

4. ການສາພາດເພອສະໝກເຂາເຮດວຽກ ຜສະໝກຕອງມການກະກຽມແນວໃດແດ?

5. ຜທຈະສາພາດເອາພະນກງານເຂາເຮດວຽກງານຕາງໆຕອງປະຕບດແນວໃດ?

ບດເຝກຫດ 1. ຈ ງເຝກການເປນຜສາພາດຮບສະໝກເປນນກກລາຂອງໂຮງຮຽນ.

2. ຈ ງເຝກການເປນຜສາພາດຮບເອາສະມາຊກໜວຍສລະປະ (ຮອງ, ຟອນ) ຂອງໂຮງຮຽນ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 981 Lao TBM6 final layout.pdf 98 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

94

ພພາກທ IV ຫກພາສາລາວ ບດທ 13 ການສກສາຄາສບ

1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນຂອງການສກສາຄາ

1.1 ຄາແມນຫຍງ ເມ ອເບ ງໃນແງທາດແທ ຄາແມນຫວໜວຍຄວາມຄດໜງທບ ງບອກສ ງຂອງ, ປາກດການ, ສະພາບ, ລກສະນະ ຫ ການເຄ ອນໄຫວໃດໜງທໃຊສຽງເວາຂອງມະນດເປນສ ງບນທກ ແລະ ສະແດງມນອອກ, ມະນດໃຊສຽງທເປນຄານຕດຕສ ສານກນເພອໃຫຮຄວາມໝາຍ. ໃນພາສາໜງປະກອບດວຍຫາຍຄາ ເຊ ງຄາເຫານ ນແມນໄດເກດຂນໃນສະໄໝຕາງໆແລວຖກເກບກາ, ສະສມໄວຕໆກນມາຈາກຍກນຕຍກໜາ ເຮດໃຫພາສາມຫາຍພນຄາ, ບາງຄາເປນຄາປຽວ, ບາງຄາ ເປນຄາປະສມ. ໃນພາສາໜງມຄາທສາງຂນເອງ ແລະ ມທງຄາທຮບມາຈາກພາສາອ ນ, ຄາທຮບມາຈາກພາສາອ ນນ ນ ແມນຄາທພາສາຕນບມແຕມຄວາມຕອງການໃຊ. ສະນ ນ, ຈາຕອງໄດຮບມາເພອໃຫຄາໃນພາສາຕນມຫາຍ, ອດມສມບນ ສາລບໃຊຕດຕສ ສານ ກາວຈາປາໄສ ສນທະນາໄດທກກລະນຕາມຄວາມຕອງການ.

1.2 ຄວາມສາຄນຂອງການສກສາຄາ ການສກສາຄາສບມຫາຍເປາໝາຍຄ: ເພອໃຫຮຄວາມໝາຍຂອງຄາ, ໃຫຮປະຫວດຂອງຄາ, ຊະນດຂອງຄາ, ຄາທມຄວາມໝາຍໃກກນ, ຄາຍກນ ການພວພນລະຫວາງຄາຕາງໆໃນແວດວງຄວາມໝາຍໜງ, ການປະກອບສາງຂອງຄາ ແລະ ອ ນໆ. ເຊ ງການສກສາແຕລະເປາໝາຍລວນແຕມຄວາມສາຄນຕການຮຽນຮກຽວກບຄາ. ສະນ ນ, ການສກສາຄາສບ ຈ ງມຄວາມສາຄນຕຜຮຽນຈະໃຫຮ ແລະ ເຂາໃຈແຕລະດານ ແຕລະຄວາມໝາຍຂອງຄາ, ຮເຖງຄາໄດເລກ ເຊ ງ, ຄບຖວນກຈະເຮດໃຫການໃຊພາສາໄດດ, ຖກຕອງ. ພອມນ ນ, ການຮເຖງປະຫວດທມາຂອງຄາຕາງໆກຈະເປນປະໂຫຍດສາລບການນາໄປໃຊຄ ນຄວາວດທະນະທາ, ບຮານຄະດ, ສງຄມວທະຍາ, ຈດຕະສາດ ແລະ ອ ນໆຕໆໄປໄດ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 991 Lao TBM6 final layout.pdf 99 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

95

ການສກສາຄາໃນບດນແມນມເປາໝາຍສກສາກຽວກບຄາຕາງໆໃນພາສາລາວ, ໃຫຮ

ລກສະນະຄວາມໝາຍຂອງຄາຈາແນກຄວາມແຕກຕາງດານຄວາມໝາຍຂອງຄາອອກເປນປະ

ເພດຕາງໆເຊນ: ຄວາມໝາຍທຊບອກໂດຍກງເອນວາ ຄວາມໝາຍກງ; ຄວາມໝາຍທຊບອກ

ແບບທາງອອມ ຫ ແບບປຽບທຽບ ດ ງນເປນຕ ນ.

22. ຄາ ແລະ ຄວາມສານກ ຄາ, ພາສາ ແລະ ຄວາມສານກ ບແມນອນດຽວກນ, ມນແມນສາມຢາງທມຄວາມຕາງ

ຫາກກນແຕພວພນກນຢາງກມກຽວທງສະໜດແໜນ.

ຄາ: ແມນການລວມຍອດຂອງປາກດການ ລກສະນະທງມວນຂອງສ ງໜງໆເຊນ: ຄາວາ

ໂຕະ ລກສະນະທງມວນໃນນແມນ ໂຕະສ ຂາກມ, ເປນຮບສ ລຽມ, ຮບມນ, ຮບຍາວສກ າ, ສດາ

ຫ ສຢາງອ ນກມ, ເມ ອໄດຍນຄາວາ: ໂຕະ ກຈະສານກເອາພຽງແຕລກສະນະລວມຍອດຂອງ

ມນຄ: "ໂຕະແມນສ ງທມຂາຕ ງ ມໜາທສາລບໃຊຢອງສ ງຂອງ" ໃນນບເນນວາ ແມນໂຕະພຽງ

ໜວຍດຽວ ຫ ໜວຍໃດໜວຍໜງ; ຕວຢາງອ ນອກຄາວາ: ໄກ ລກສະນະ ທງມວນກມ ໄກນອຍ,

ໄກໃຫຍ, ໄກໂອກ, ລກສະນະທລວມຍອດໄດສາລບໄກຄ: "ໄກແມນສດປກຊະນດສອງຕນ ມ

ຫອນ ຮຂນ" ດ ງນເປນຕ ນ; ເວລາຍນຄາວາ ໄກ ກຈະສານກຫາພຽງລກສະນະອນສະເພາະນ

ຈະບສານກເອາພຽງແຕຂນ, ສ ຫ ຫອນຂອງມນຢາງໜງຢາງດຽວເທານ ນ.

ອນທລວມຍອດນໄດຖາຍທອດເປນຫວໜວຍໜງທຈຈາໄວ; ຫວໜວຍຄວາມຈຈາອນໜງ

ໄດເປນຄາໜງ; ສ ງຕາງໆ, ປາກດການຕາງໆໄດເປນຄວາມຈາໜງ ຫ ເປນຄາໄວໃນສະໝອງ

ຂອງມະນດປະກອບເຂາກນເປນພາສາ.

ຄວາມນກຄດ: ແມນການເຄ ອນໄຫວທາງສະໝອງເພອການຮບຮ ແລະ ເພອເຂາໃຈຕ

ສ ງໃດໜງ ປາກດການໃດໜງ; ການເຄ ອນໄຫວຂອງສະໝອງນແມນໄດໃຊຫວໜວຍຄວາມຈາ

ຫ ໃຊຄາ, ຫາກບຈຈາ ກຈະຄດບໄດ. ການທຮຄາຫາຍ, ຮພາສາໄດດໄດກຈະສາມາດນກຄດ

ໄດດ, ໄດເລກເຊ ງໃນທາງກງກນຂາມ ຫາກຮຄາບອດມສມບນກພາໃຫການນກຄດບເລກເຊ ງ

ລະອຽດໄດ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1001 Lao TBM6 final layout.pdf 100 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

96

33. ຄວາມໝາຍຂອງຄາ 3.11 ຄວາມໝາຍຂອງຄາແມນຫຍງ?

ຄວາມໝາຍແມນສ ງທຮໄດດວຍຈດສານກເຖງສ ງຂອງ, ປາກດການ, ອາການ, ລກສະນະ, ສສນ, ຂະໜາດ ແລະ ອ ນໆດວຍສຽງພາສາທສະແດງອອກເປນຄາ ເຊ ງແຕລະຄາມການປະກອບທາງຄວາມໝາຍບຄກນເຊນ: ໄປ, ມາ, ນອນ, ນ ງ ຕາງໆ ກມຄວາມໝາຍສະເພາະທບຄກນ.

3.2 ຄາທບອກຄວາມໝາຍໄດໂດຍກງ ແມນຄາທເປນຊ ຂອງສ ງຂອງໃດໜງ ເຊ ງເຫນໄດ ສາຜດໄດ ແລະ ການເຄ ອນໄຫວທປະຕບດໃຫເຫນໄດ ຮໄດໂດຍກງເຊນ: ງວ, ຄວາຍ, ຊາງ, ມາ; ໄປ, ມາ, ນອນ, ກນ, ຍາງ; ຫວານ, ສ ມ, ເຜດ; ສດາ, ແດງ, ຂຽວ, ຂາວ….. ຄາທບອກຄວາມໝາຍໂດຍກງ ມທງຄານາມທເປນຊ ຂອງສ ງຂອງ, ຄນ, ສດ; ຄາທກຽວກບການເຄ ອນໄຫວ, ອາການໃດໜງ, ຄາບອກສ, ບອກລດຊາດ, ບອກກນ ດ ງຕວ ຢາງຍກໃຫເຫນເທງນ.

3.3 ຄາທບອກຄວາມໝາຍໄດໂດຍທາງອອມ ໄດແກຄາທເປນສານວນ, ຖອຍຄາໃດໜງ, ຄາສພາສດ, ຄາປຽບທຽບ ເຊ ງແຕລະຄາໃນສານວນຖອຍຄາ, ສພາສດນ ນ ມຄວາມໝາຍສະເພາະແຕເມ ອໂຮມເຂາກນແລວມຄວາມໝາຍຢາງໜງເອນວາ: ຄວາມໝາຍອອມ ຫ ແຝງ ເຊ ງຈາເປນໃຊຄວາມນກຄດ, ໃຊສະຕປນຍາ, ຄວາມຮຊວຍຕຄວາມຈ ງຈະເຂາໃຈໄດ, ມນເປນຄວາມໝາຍທມລກສະນະເຊ ອງຊອນ. ຄວາມໝາຍທາງອອມນແມນມາຈາກວດທະນະທາເປນພນຖານສາລບການດຄວາມໝາຍໃຫ.

ຕວຢາງ: ຄາວາ ໝາ ຄວາມໝາຍໂດຍກງ: ໝໝາ ແມນສດສ ຂາຊະນດໜງທຮເຫາ ແລະ ແລນທນແຕຄວາມໝາຍທາງອອມ ຫ ຄວາມໝາຍແຝງ ໝາຍເຖງ ຊ ວ, ບດ ຄວາມໝາຍນເກດຈາກວດທະນະທາລາວທເຫນວາ ໝາ ແມນສດທສອນຍາກ ສອນຫາຍເທອແຕບຈ ຫ ບປຽນແປງ. ສະນ ນ, ຈງຖໝາເປນສດທຕ າຕອຍ, ໂງ, ບດ. ຄາວາ: ຄວາຍ ຄວາມໝາຍທາງກງແມນ ສດຊະນດໜງໂຕໃຫຍ, ມເຂາ, ກນຫຍາ. ສວນຄວາມໝາຍທາງກງ ໝາຍເຖງ ໃຫຍມກາລງເທອແຮງ ແຕໂງ. ຍອນໃນວດທະນະທາລາວມກໃຊຄວາຍໄຖນາ ເຖງເປນສດໃຫຍກຖກຄນບງຄບໃຊວຽກໄດຈງຖວາ ໂງ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1011 Lao TBM6 final layout.pdf 101 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

97

ຄາທມຄວາມໝາຍໂດຍທາງອອມນບາງຄາເປນຄາປຽວ, ພະຍາງດຽວດ ງຄາທຍກ ເປນຕວຢາງນຄ: ໝໝາ, ຄວາຍ ເປນຄາປຽວ, ບາງຄາເປນຄາຫາຍພະຍາງ ຫ ເປນວະລ, ຊມຄາທຍາວເອນວາ ສານວນ ຫ ຄາປຽບທຽບ ເຊນຄາວາ: ຫວຊາງຫາງໜ ມຫາຍພະຍາງ ເປນວະລ ເອນວາ ຄາປຽບທຽບ ຍອນມຄວາມໝາຍປຽບທຽບຄ: ຫວຊາງໄດປຽບທຽບໃສກບເບອງຕ ນມ ຄວາມໃຫຍ ຫ ເອາຈງເອາຈງ, ສວນຄາວາ ຫາງໜ ໄດທຽບໃສວາ: ຕອນທາຍສດສວຍລງເຊ ງຄາປຽບທຽບນມຄວາມໝາຍໂດຍທາງອອມວາ ເບອງຕ ນ ຫ ທາອດເຮດຢາງເອາຈງເອາຈງ, ເຮດຢາງໃຫຍໂຕ ແຕສດທາຍກຫດລງໆຈນເຖງຂ ນຫ ມເຫວ ດ ງ ຊາງ ກບ ໜ ທມຂະໜາດໂຕຫດກນຫາຍພນທບ. ໃນພາສາລາວໄດມຄາປຽບທຽບນຫາຍເຊນ: ຊ ທຊາງ ຮາງທແມວ, ຂຄວາຍລາມຫາງ, ຫວບດຕໝວກ, ຫບຕາດານ າຂນ, ເປາປໃສຫຄວາຍ ແລະ ອ ນໆ.

3.4 “ຄາທມຄວາມໝາຍແຈງ, ຄວາມໝາຍນາມມະທາ, ຄວາມໝາຍປຽບທຽບ 1) ຄາທມຄວາມໝາຍແຈງ

ແມນຄານາມທເປນຄາດຽວ, ບາງຄາເປນຄາປະສມ ຫ ກມຄາຄາຍກບວະລກມ ເຊ ງມ ຄວາມໝາຍທສານກໄດງາຍ, ຈະແຈງ, ບໄດຕຄວາມກສາມາດຮ ແລະ ເຂາໃຈໄດ. ດ ງຕວຢາງຕໄປນ: ຕຕວຢາງ: ຄາວາ: ນ ານມ ເປນຄາປະສມຈາກຄາວາ: ນ າ ກບ ນມ. ໃນນ ນ າ ແມນຄານາມ ມ ຄວາມໝາຍແຈງ. ນມ ແມນຄານາມ ມຄວາມໝາຍແຈງ ເມ ອປະສມກນເປນ: ນ ານມມ ຄວາມໝາຍແຈງ. ໃນພາສາລາວຄາທມຄວາມໝາຍແຈງມຫາຍຄາເຊນ:

ເສອ + ແຂນ + ຍາວ ເປນ: ເສອແຂນຍາວ ໝານອຍ + ຂນ + ຫຍຍ ເປນ: ໝານອຍຂນຫຍຍ ສາຍ + ຮດ ເປນ: ສາຍຮດ ລດ + ໄຖ ເປນ: ລດໄຖ ລດ + ດດ ເປນ: ລດດດ ຯລຯ.

2) ຄາທມຄວາມໝາຍນາມມະທາ ແມນຄາມຄວາມໝາຍທເປນຈດສານກບສາມາດສາຜດ ຫ ຈບບາຍໄດ ອາດເປນຄາດຽວ ຫ ເປນກມຄາກມ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1021 Lao TBM6 final layout.pdf 102 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

98

ຕຕວຢາງ: ມກ, ຮກ, ຄດ, ຫວງ, ແຊບ, ງາມ… - ສະຕ, ປນຍາ, ລດທ, ກາວໜາ, ຄວາມຫວງ… - ພດທະນາ, ສລະປະ, ອດມການ, ເອກະພາບ, ປະຊາທປະໄຕ… 3) ຄາທມຄວາມໝາຍປຽບທຽບ

ແມນຄາປະສມທມຄານາມ, ຄານາມມະທາ ຫ ຄາກລຍາທາມະດາເປນຄາຫກແລວນາຄາອ ນມາປະສມພາໃຫໄດຄວາມໝາຍໃໝທເປນແບບປຽບທຽບເອາຄວາມໝາຍປຽບທຽບ ນ

ເປນຄວາມໝາຍຫກຂອງຄາ. ຕຕວຢາງ: ຄາວາ ໃໃຈໃຫຍ ໃນນ "ໃຈ" ແມນຄານາມມະທາ; "ໃຫຍ" ແມນຄາຄນນາມ. ເມ ອປະກອບເຂາກນໄດຄາວາ: ໃຈໃຫຍ ມຄວາມໝາຍວາ ໃຈ ທມຄວາມອດ, ເຜອແຜ ເອນຄວາມໝາຍນວາ: ຄວາມໝາຍປຽບທຽບ; ໃນພາສາລາວຄາທມຄວາມໝາຍປຽບທຽບ ມຫາຍຄາເຊນ:

ໃຈ + ກວາງ ເປນ ໃຈກວາງ ໃຈ + ແຄບ " ໃຈແຄບ ໃຈ + ຄດ " ໃຈຄດ ໃຈ + ຊ " ໃຈຊ ໃຈ + ແຂງ " ໃຈແຂງ ໃຈ + ງາມ " ໃຈງາມ ໃຈ + ນອຍ " ໃຈນອຍ

ຫວ + ໜາ ເປນ ຫວໜາ ລກ + ນອງ " ລກນອງ ດາວ + ທຽມ " ດາວທຽມ ດອກ + ໄຟ " ດອກໄຟ ຫວ + ເມອງ " ຫວເມອງ ຫາງ + ເມອງ " ຫາງເມອງ ຯລຯ.

ຄາຖາມ

1. ຄາແມນຫຍງ? ມຄວາມສາຄນແນວໃດແດ?. 2. ຄວາມໝາຍຂອງຄາແມນຫຍງ? ຍກຕວຢາງປະກອບ. 3. ຄາທມຄວາມໝາຍກງ ແລະ ຄວາມໝາຍອອມມແນວໃດ? ຍກຕວຢາງ. 4. ຄາທມຄວາມໝາຍແຈງ, ນາມມະທາ ແລະ ຄາມຄວາມໝາຍປຽບທຽບມແນວໃດ?

ພອມຍກຕວຢາງ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1031 Lao TBM6 final layout.pdf 103 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

99

ບບດທ 14 ການແປງອກສອນ ແລະ ແປງຄາ

1. ຄວາມໝາຍຂອງການແປງອກສອນ ການແປງອກສອນ ແມນການແປງຄາຈາກພາສາປາລ-ສນສະກດ ແລະ ພາສາອ ນມາເປນ

ພາສາລາວ. ພາສາປາລ-ສນສະກດ ເປນພາສາທໃຊຄາຫາຍພະຍາງ ແລະ ມການປະສມກນ

ຫຍງຍາກ, ແຕພາສາເຫານໄດມາສບປນຢໃນພາສາລາວເປນເວລາດນນານແລວ ຈນໄດກາຍເປນ

ພາສາສວນປະກອບທສາຄນຢໃນຄງສາງສບພາສາລາວ. ດ ງນ ນ, ຢໃນຄາເວາຂອງເຮາຈ ງມຄາ

ພາສາປາລ-ສນສະກດສບປນຢຫາຍ ແຕຄາເຫານ ນບແມນຄາພາສາປາລ-ສນສະກດເດມ ເພາະວາ

ໄດດດແປງມາເປນຄາເວາຂອງລາວທມສຽງອອນນວນມວນກວາສຽງເດມ ໂດຍໄດດດແປງຕດຮອນ

ຮບຄາເດມໃຫສ ນເຂາ ແລະ ມພະຍາງໜອຍກວາເກ າ ເພອສະດວກໃນການອານອອກສຽງ.

ຕຕວຢາງ:

- ກສະລະ = ກສນ

- ກະສດຕະຣຍະ = ກະສດ

- ກະເສຕຣະ = ກະເສດ

- ວນະຍະ = ວໄນ

2. ວທແປງອກສອນ ການແປງອກສອນ ແມນການແປງສະຫະ, ພະຍນຊະນະ ແລະ ແປງຄາຫາຍພະຍາງ

ໃຫເປນພະຍາງດຽວ ຫ ໃຫໂຮມກນເປນພະຍາງດຽວ, ອກປະການໜງແມນການແປງຄາທມ

ພະຍາງດຽວໃຫກາຍເປນຄາສອງພະຍາງ, ທງນເພອຈດປະສງໃຫຄາເວາຄອງ ແລະ ສະດວກ

ໃນການອານ ການແປງອກສອນມ 4 ວທ: ການແປງສະຫະ, ການແປງພະຍນຊະນະ, ການ

ແປງສຽງ ແລະ ການແປງຄາ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1041 Lao TBM6 final layout.pdf 104 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

100

22.1 ການແປງສະຫະ

ການແປງສະຫະ ແມນການແປງຮບສະຫະຂອງພາສາປາລ-ສນສະກດ ຫ ພາສາອ ນໃຫຜດໄປຈາກຮບເດມດ ງຕວຢາງລມນ:

- ແປງສະຫະ xະ ເປນ ສະຫະ xາ x x x ເxາະ xອ (x ) x າ ເx າ xະ ເປນ xາ = ອະມາດ ເປນ ອາມາດ (ຂາລາຊະການຜໃຫຍສະໄໝສກດນາ) xະ ເປນ x = ວຊຣະ ເປນ ວຊຽນ (ສາຍຟາ, ເພດ) xະ ເປນ x = ມງຄະລະ ເປນ ມງຄນ (ສ ງທນາຄວາມດມາໃຫ)

xະ ເປນ ໂxະ = ຊະນະ ເປນ ຊນ (ຄນ) xະ ເປນ ເxາະ = ສງຄະຫະ ເປນ ສງເຄາະ (ການຊວຍເຫອ) xະ ເປນ xອ (x ) = ນະຄະຣະ ເປນ ນະຄອນ (ເມອງ) xະ ເປນ x າ = ອະມາດ ເປນ ອາມາດ (ຂາລາຊະການ, ຂາເຝາຂນນາງ ຫ ອາມາດ) xະ ເປນ ເx າ = ສະວະນ ເປນ ເສາວະນ (ຄາທເວາດ, ຄາທຄວນຟງ)

- ແປງສະຫະ xະ ທປຽນຮບເປນ x x ເປນ xາ, x , ເx x ກໄດ x ເປນ xາ = ສດຕາ ເປນ ສາດຕາ (ອາວດທມຄມ) x ເປນ x = ມງຄະລະ ເປນ ມງຄນ x ເປນ ເx x = ປນຈາຣະ ເປນ ເປງຈານ (ຊ ເມອງໃນວນນະຄະດ)

- ແປງສະຫະ x , x ເປນ ເx, x , ເx , ເxຍ, ໄx xະ x ເປນ ເx = ສລາ ເປນ ເສລາ (ຫນ) x ເປນ x = ສກສາ ເປນ ສກສາ (ການຮ າຮຽນ) x ເປນ ເx = ຫງສາ ເປນ ເຫງສາ (ການບຽດບຽນ, ການທາຮາຍ) x ເປນ ເxຍ = ສຣະ ເປນ ສຽນ (ຫວ) x ເປນ ໄx = ພທນ ເປນ ໄພທນ (ແກວພທນ) x ເປນ xະ = ບຣບນ ເປນ ບລະບນ (ສາເລດ, ແລວ, ຄບ, ຖວນ, ເຕມ) x ເປນ ເxຍ = ທຣະຄາ ເປນ ເທຍລະຄາ (ຍນຍາວ, ເຫງນານ) x ເປນ x = ພຊະ ເປນ ພດ (ແນວຕ ນໄມ ຫ ຫຍາທເກດຕາມດນ) x ເປນ ໄx = ອສະວະຣະ ເປນ ໄອສວນ (ພະຜເປນເຈາອງສາຄນຂອງພາມ)

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1051 Lao TBM6 final layout.pdf 105 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

101

- ແປງສະຫະ ເx ເປນ ໄx ເx ເປນ ໄx = ເວຍະກະຣະນະ ເປນ ໄວຍາກອນ (ວາດວຍລະບຽບຂອງພາສາ) ເx ເປນ ໄx = ອະສງເຂຍຍະ ເປນ ອະສງໄຂ (ນບບຖວນ) ເx ເປນ ໄx = ເຕປຕະກະ ເປນ ໄຕປດກ (ໝວດຄາສອນ)

- ແປງສະຫະ ໄx ໃນພາສາສນສະກດເປນ ແx ໄx ເປນ ແx = ໄວສຍາ ເປນແພດສະຫຍາ (ຍງຂາຍປະເວນ) ໄx ເປນ ແx = ໄສນຍ ເປນ ແສນຍາ (ກອງທບ, ກອງທະຫານ) 2.2 ການແປງພະຍນຊະນະ ການແປງພະຍນຊະນະ ແມນການແປງພະຍນຊະນະຈາກຄາພາສາປາລ-ສນສະກດ ແລະ ພາສາອ ນ ໃຫຕາງໄປຈາກເດມດ ງຕວຢາງລມນ:

ຕຣາ ເປນ ກ = ສານຕຣາ ເປນ ສານກາ (ໜງສສາຄນທເຈາກະຊວງຕສ ງ) ຕ ເປນ ກ = ຕາປະທບ ເປນ ກາປະທບ ຕ ເປນ ດ = ມາຕາ ເປນ ມາດາ (ແມ) ຕ ເປນ ດ = ບຕາ ເປນ ບດາ (ພ) ຕ ເປນ ຖ = ຍາມແຕ ເປນ ຍາມແຖ (ຍາມໃກຊທຽງ) ຕ ເປນ ທ = ອນຕາ ເປນ ອນທາ (ຊ ພະອນ) ນ ເປນ ງ = ປນຈາຣະ ເປນ ເປງຈານ (ຊ ເມອງ) ນ ເປນ ງ = ຣນໂຍ ເປນ ເລງໂຍ ຫ ເຮງ (ເຈາຊວດ) ປ ເປນ ບ = ປຕາ ເປນ ບດາ ປ ເປນ ບ = ປາຣະມ ເປນ ບາລະມ (ຄວາມດທຄວນພ າເພງ, ການສາງຄວາມ ດໃຫເຕມ) ປ ເປນ ຜ = ໂປດ ເປນ ໂຜດ (ມຄວາມເມດຕາ, ປອຍໄປ) ປ ເປນ ຜ = ປນຍາ ເປນ ຜະຫຍາ (ຄວາມສະຫາດ, ຫກແຫມ) ກ ເປນ ຂ = ກາບ ເປນ ຂາບ (ການສະແດງຄວາມເຄາລບ) ວ ເປນ ພ = ເທວ ເປນ ເທພ (ນາງງາມ, ນາງພະຫຍາ) ວ ເປນ ພ = ວານດ ເປນ ພານດ (ພຄາ)

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1061 Lao TBM6 final layout.pdf 106 7/31/2015 9:08:43 AM7/31/2015 9:08:43 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

102

2.3 ການແປງສຽງ ການແປງສຽງ ແມນການແປງສຽງຄາເວາໃຫຜດໄປຈາກສຽງເດມ ການແປງສຽງນເພນນຍມແປງສຽງພາສາປາລ-ສນສະກດເທານ ນຄເຮາອານແຜງສຽງອກສອນຕາເຄາເດມໃຫກາຍ ເປນສຽງອກສອນສງເພອໃຫມສຽງອອນນວນມວນກວາສຽງເດມ.

ຕວຢາງ:

ຄາເຄາ ຄາທແຜງໃຊ ໝາຍເຫດ

ປະໂຍຄະ ປະໂຍຊະນະ ປະມາທະ ວາສະນາ ສະມະຍະ ເທສະນະ ສາສະນາ, ສະສະນາ ສະມາສະ

ປະໂຫຍກ ປະໂຫຍດ ປະໝາດ ວາສະໜາ ສະໄໝ ເທສະໜາ ສາສະໜາ ສະໝາດ

ຄາເວາທໄດຄວາມໝາຍຄບຖວນຕອນໜງ ສ ງທຕອງການ, ຜນໄດມາ ຄວາມບເອາໃຈໃສ ສ ງທພາໃຫໄດລາບໄດຍດ ຄ ງ, ເວລາ ການສະແດງເພອສ ງສອນ ຄາສ ງສອນ, ການຫຍຄາຫາຍຄາໃຫສ ນເປນຄາດຽວ

2.4 ການແປງຄາ ການແປງຄາ ແມນການແປງ ຫ ແຜງຄາເວາໃຫຕາງໄປຈາກຮບເດມຄ ແປງຄາພະຍາງດຽວໃຫກາຍເປນຄາສອງພະຍາງ ແຕຄວາມໝາຍຍງຄງເດມ ຫ ຜດພຽນໄປແດເລກໜອຍ ເພອປະໂຫຍດໃນການປະພນເຮດໃຫຖອຍຄາເສາະໃສອອນນວນມວນຫ ທງສະດວກແກການອອກສຽງອກດວຍ ການແປງຄານຍມໃຊໃນພາສາລາວ ແລະ ພາສາອ ນທນາມາໃຊ . ຕວຢາງ:

ຄາເຄາ ຄາທແຜງ ຄວາມໝາຍ

ກດ ເກດ ຂານ

ການດ ກາເນດ ຂະໝານ

ຂບງຄບ ເກດຂນ ຊ , ຊະນດຂອງຢາບຮານ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1071 Lao TBM6 final layout.pdf 107 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

103

ຂອດ ຈາຍ ຈນ ແຈກ ຈງ ສກ ສຽງ ເສດ ຊານ ຊດ ເດນ ຕ ແຕງ ຂາບ ບວກ ບວດ ປງ ອາດ ອວຍ

ຂະໝອດ ຈາໜາຍ ຈານນ ຈາແນກ ຈານງ ສະໜກ ສານຽງ ສາເລດ ຊານານ ຊາລດ ດາເນນ ຕາໜ ຕາແໜງ ຂະໝາບ ຜະໜວກ ພະໜວດ ບາລງ ອານາດ ອານວຍ

ທກໄຮ ແຈກຢາຍ, ຂາຍ ຍອມ ແບງ ຕ ງໃຈ ມຄວາມສກ ສຽງທເປງອອກມາເປນຄາ ແລວ ຮລະອຽດ ເປເພ ເດນ, ຍາງ, ປະຕບດງານ ເວາໃຫຜອ ນບດ, ບຖກ, ຕຕຽນ ໜາທ, ຖານະ ບງຄບ ບວກເຂາ, ສມເຂາ, ໂຮມເຂາກນ ຖເພດເປນພກຂສາມະເນນ ເຮດໃຫຈະເລນຂນ, ຮກສາ, ຕກແຕງ ສດທ, ກາລງ, ລດເດດ, ການບງຄບ ສ ງ, ໃຫ, ຈດການ

33. ຫກການພເສດ ການແປງອກສອນຈາກພາສາປາລ-ສນສະກດມາເປນຄາລາວມຫກການດ ງນ:

1) ຖາຄາໃດເປນພາສາປາລ-ສນສະກດມສອງພະຍາງມາເປນພະຍາງດຽວ ຫ ພະຍາງ

ສດທາຍບມພະຍາງອ ນຕໃຫໃຊຕວສະກດທງ 8 ແຕຖາຍງມພະຍາງອ ນຕໄປອກໃຫຮກສາ

ສຽງເດມໄວບໃຫສະກດຕາມຕວສະກດທງ 8 ເວນແຕຕວສະກດນ ນຕວດຽວກນ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1081 Lao TBM6 final layout.pdf 108 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

104

ຕຕວຢາງ:

ຄາເຄາ ຄາພະຍາງດຽວ ຄາຫາຍພະຍາງ

ສຂະ ສລະປະ ຄນະ ທຕະ ເດຊະ ໂທສະ ຮປະ ເຈຕະ ຊວະ

ສກ ສນ ຄນ ທດ ເດດ ໂທດ ຮບ ເຈດ ຊບ

ສຂະພາບ, ສຂະພບານ ສລະປະກາ, ສລະປະກອນ ຄນະພາບ ທຕານທດ ເດຊານພາບ ໂທສານໂທດ ຮປະພນ, ຮປະທາ ເຈຕະນາ ຊວະທດ, ຊວະປະຫວດ

2) ຖາຄາໃດໃນພາສາປາລ-ສນສະກດເປນ 2 ພະຍາງ ແລະ ເປນສະຫະ xະ ເມ ອປຽນມາເປນຄາລາວມພະຍາງດຽວ ຫ ເປນສະຫະ ໂxະ ຕອງໄດຕ ມສຽງພະຍາງທ 2 ຂອງພາສາປາລ-ສນສະກດອກ ເພອຮກສາຄວາມໝາຍຂອງສບເດມໄວ. ຕວຢາງ:

ຄາເຄາ ຄາພະຍາງດຽວ ຄາຫາຍພະຍາງ

ພະລະ ພຣຫມະ ວະຈະນະ ຊະລະ ຊະນະ ກະລະ ຄະຊະ ນະວະ ທະສະ

ພນ ພມ ພດ ຊນ ຊນ ກນ ຄດ ນບ ທດ

ພນລະໂລກ, ພນລະເມອງ ພມມະຈນ ພດຈະນານກມ ຊນລະປະທານ ຊນນະບດ ກນລະຍດ, ກນລະສາດ ຄດຊະສານ ນບພະລດ ທດສະວດ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1091 Lao TBM6 final layout.pdf 109 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

105

3) ຖາຄາໃດໃນພາສາປາລ-ສນສະກດມຕວສະກດຮຽງກນຢສອງຕວໃນເວລາປຽນເປນ ຄາລາວມພະຍາງດຽວໃຫໃຊຕວສະກດທງ 8 ຕາມສຽງຂອງລາວ, ຖາເປນຄາຫາຍພະຍາງໃຫປຽນຕວສະກດຕາມສຽງຂອງພາສາລາວ. ຕວຢາງ:

ຄາເຄາ ຄາພະຍາງດຽວ ຄາຫາຍພະຍາງ

ສຈຈະ ພທທະ ຍທທະ ຍຕຕ ສາສຕຣະ ຈຕຕະ ສສະ ທພພະ ວທທະນະ

ສດ ພດ ຍດ ຍດ ສາດ ຈດ ສດ ທບ ວດ

ສດຈະທາ, ສດຈະທດ ພດທະສາສະໜາ ຍດທະສາດ, ຍດທະສນ ຍດຕທາ ສາດຕະສນ ຈດຕະນພາບ ສດສານສດ ທບພະສມບດ ວດທະນະທາ

ຄາຖາມ 1. ການແປງອກສອນມຄວາມໝາຍວາແນວໃດ? ການແປງອກສອນມຈກວທ? ຄວທໃດແດ? 2. ການແປງສະຫະ ແລະ ພະຍນຊະນະແຕກຕາງກນແນວໃດ? ຍກຕວຢາງມາພອມ. 3. ການແປງສຽງ ແລະ ການແປງຄາແມນການແປງແນວໃດ? ຍກຕວຢາງພອມ. 4. ຫກການພເສດປະກອບມຫກການໃດແດ? ອະທບາຍ.

ບດເຝກຫດ 1. ຈ ງແປງຄາລມນ:

ອນຊະລ, ອະມາດ, ມນຈະ, ວຊະຣະ, ວຄະຫະ, ອປະນຍະນະ, ປະວະຣະ, ມກຕາ, ປຽນ, ມາດາ, ຣນໂຍ, ກາບ, ໂປດ, ວານດ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1101 Lao TBM6 final layout.pdf 110 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

106

ບບດທ 15 ການສາງຄາໃນພາສາລາວ

ການສາງຄາໃນພາສາລາວມຫາຍວທຄ: ສາງຄາໃໝຂນດວຍການປະສມຄາ, ຮບຄາຈາກພາສາອ ນມາໃຊ ແລະ ການຈດກມຄາຕາງໆ. ການສາງຄາແຕລະວທມດ ງນ:

1. ການສາງຄາໃໝດວຍການປະສມຄາ ເປນການສາງຄາໃຫແກ ສ ງທເຮດໄດໃໝ ຫ ສ ງທຄດຂນມາໃໝ ໂດຍສະເພາະໃນ

ສະຕະວດທ xx ນ ເປນສະໄໝທເຕກນກ, ວທະຍາສາດດານຕາງໆຂະຫຍາຍຕວແຮງ, ມ ການສາງວດຖສ ງຂອງແນວໃໝໆ ອອກມາເປນສນຄາ ຫ ເພອນາໃຊໃນການເຮດສ ງໃໝອອກນ ນກຕອງໃຫມຄາສາລບເອນ ຫ ເປນຊ ; ຄາທສາງຂນໃນສະໄໝໃໝນເປນຄາທກຽວກບເຕກນກ, ວທະຍາສາດ, ສນຄາ, ເຄ ອງໃຊສອຍ ແລະ ຄາໃນວຊາຮຽນດານຕາງໆ; ໃນນ

ຄາໃໝທສາງຂນມຈານວນໜງແມນນາເອາຄາລາວແຕສອງຫາສາມພະຍາງມາປະສມກນ. ຕວຢາງ:

ໄຟ + ຟາ ເປນ ໄຟຟາ ຕ + ເຢນ " ຕເຢນ ໝ + ໄຟ " ໝໄຟ

ພດ + ລມ " ພດລມ ຕ + ແຊ " ຕແຊ ເຮອ + ບນ " ເຮອບນ ເຕາ + ອບ ເປນ ເຕາອບ

2. ການຮບຄາຈາກພາສາອ ນ ການນາເອາຄາຈາກພາສາອ ນມາປະກອບເຂາເປນຄາຂອງພາສາລາວ ແມນວທໜງທເຮດໃຫຄາໃນພາສາລາວມຈານວນຫາຍ ເພອໃຫພກບຄວາມຕອງການໃຊ ເປນການພນຄງຄາໃຫອດມສມບນຂນ. ຄາທຮບເຂາມາແຕລະຄາແມນຖກປບຢາງໃດຢາງໜງຄ: ອາດປບ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1111 Lao TBM6 final layout.pdf 111 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

107

ສຽງພະຍນຊະນະຕ ນຄາ, ປບສຽງຕວສະກດ ຫ ເພມສຽງວນນະຍດເຂາກມ ເພອໃຫມນໄດສຽງຄອງກບລະບບສຽງພາສາຂອງລາວ; ຄາຕາງໆທຖກປບຕາມລະບບສຽງຂອງພາສາລາວແມນ ຖເປນຄາລາວ. ລາວໄດຮບຄາຈາກພາສາຕາງໆຄ: ພາສາຈນ, ມອນ, ຂະແມ, ບາລ, ສນສະກດລາແຕງ, ຝຣ ງ, ອງກດ, ປອກຕຍການ, ມາລາຢ ແລະ ອກບາງພາສາ ໃນນ ນຫາຍກວາໝແມນ ປາລ-ສນສະກດຂອງອນເດຍ ແລະ ພາສາຂະແມ ຖດມາແມນລາແຕງ ແລະ ຝຣ ງ, ໃນສະໄໝນໄດຮບຄາຈາກພາສາອງກດຫາຍຄາ. ບນດາຄາທລາວຮບຈາກພາສາຕາງໆມຄ:

22.1 ຄາທຮບຈາກພາສາຈນ: ກຍເຮງ (ເສອກຍເຮງ), ຊອວ, ເກາອ (ຕ ງ), ກະຫາ, ບະໝ, ເຈງ, ເຊງ (ເຊງຮານຂາຍເຄ ອງ), ຫາງ (ຮານຂາຍເຄ ອງ), ເຕາຮ, ເຕາຮວຍ, ແຄວນ, ຂນ, ກວາ (ໝາກແຕງ), ກວານ, ຊວຍ, ເກາ (ສງ, ເລກ 9), ເກາເຫາ, ເຈຍ, ເມກ, ໂຕະ, ຍ ຫ, ເຮງ ແລະ ອ ນໆ.

2.2 ຄາທຮບຈາກພາສາມອນ: ກະເພາ (ຜກກະເພາ), ປາມ (ປາບ), ກະຕາຍ, ກະຈອກ, ເກາະ (ດອນ), ກາດ (ຮາຍ), ຂານ (ເສອ), ຄາດ (ຄາດນາ), ໂຄມ (ໂຄມໄຟ), ຊາງ (ນາຍຊາງ), ດງ (ປາດງ), ໂບກ, ເສກ, ພານ (ນາຍພານ, ນກຍງສດ), ພອຍ (ກາພອຍ), ພ (ໃບພ), ພາຍ (ຜພາຍ), ສາດ (ສາດນ າ), ລານ (ລານຕເຂາ), ກະບງ, ກະດ ງ, ກະລາ, ກະຕ, ກະຕາ, ກະສ, ແລະ ຍງມອກຫາຍຄາ. 2.3 ຄາທຮບຈາກພາສາປາລ-ສນສະກດ: ກະຖາ, ກະວ, ກນຍາ, ການ, ກະຕກາ, ກເລດ, ກຕ, ເກສາ, ຄະດ, ຄາລະວະ, ເຄຫາ, ໂຄຈອນ, ຈກຂ, ຈດຕະວາ, ຈະຕ, ຈນທາ, ຈວອນ, ເຈຕະນາ, ຊາດ, ຊາຕາ, ຊະນະຊນ, ຊວດ, ຊາດກ, ຊບ, ຕລາ, ເຖລະ, ທະວານ, ທະວ, ທາຍາດ, ທວາ, ເທບ, ທະນ, ທາລນ, ທລະນ, ນນທາ, ນາວາ, ນກາຍ, ທດາ, ນະຄອນ, ນາກ, ນາລ, ນຄມ ແລະ ອ ນໆ.

2.4 ຄາທຮບຈາກພາສາຂະແມ: ເດນ, ດາເນນ, ບນຈງ, ເຊນ, ສະໝອງ, ຖະໜອມ, ລະອອງ, ບງອອນ, ຈະເລນ, ຈານງ,

ສາໄວ, ສາອາງ, ຈາພວກ, ຈານວນ, ສະລກ, ຈາລອງ, ສະຫອງ, ລະບອບ, ລະບຽບ, ລະງບ, ທະຫານ, ບນຊາ, ສະໂນດ, ສະເລຍ, ຈາເລຍ, ໂຈດ, ພະນອມ, ສະໝຽນ, ລະເຫຍ ແລະ ອ ນ .ໆ 2.5 ຄາທຮບຈາກພາສາລາແຕງ: ກງສນ, ມເຕ, ໂນດ, ມອກຟນ, ສະແລງ, ອານໂກນ, ເຮໂຣອນ, ວຕາມນ, ແລະ ອ ນໆ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1121 Lao TBM6 final layout.pdf 112 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

108

2.6 ຄາທຮບຈາກພາສາຝຣ ງ: ກອມມງດງ, ບງກາໂລ, ການງ, ກອມມນດ, ກະບ , ໂຊຟາ, ແບກເຊ, ໂຊເຟບລຽດ, ເຄມ, ປອາໂນ, ວໂອລງ, ອາກຊເຕກ, ໂມໂຕ, ມລ, ຊງຕ, ກໂລ, ໂຕນ, ກປງ, ຊາປາຍ, ອາໂກຣບດ, ອາກາເດມ ແລະ ອ ນໆ. 2.7 ຄາທຮບຈາກພາສາອງກດ: ຄວມພວເຕ, ກອກ (ກອກນ າ), ເຄກ, ຄລນກ, ແຄມ, ເອເລກໂຕຣນກ, ຟາມ, ຟາຍ, ເວບໄຊ, ແກສ, ແຟກ ແລະ ອ ນໆ ນອກນຍງມຄາທຮບຈາກພາສາອ ນໆອກ.

3. ການຈດກມຄາຕາງໆ ຄາຕາງໆຈດໄດສອງກມຄ: ກມໜງ ແມນຈດຕາມຍກສະໄໝທຄານ ນໄດຮບການສາງຂນມາ ຫ ຮບຄານ ນຈາກພາສາອ ນມາໃຊວາ ແມນຍກໃດ ແລະ ກມທສອງ ແມນຈດຄາຕາມການໃຊ. ການຈດຄາເປນສອງກມນມຈດປະສງຄ:

3.1 ການຈດຄາຕາມຍກການສາງຄານ ນຂນ ແມນໃຫຮປະຫວດການເກດຂອງແຕລະຄາ ເພອນາໃຊຄ ນຄວາໃນແງປະຫວດສາດ, ອະລຍະທາ, ບຮານຄະດ ແລະ ວດທະນະທາ ເພາະວາຄາແຕລະຄາແມນຕດພນກບຊວດຂອງມະນດນບແຕມ ທໄດສາງຄານ ນຂນມາ, ມນມຄາທາງວດຖ, ສ ງຂອງສະແດງເຖງຄວາມນກຄດ ແລະ ອກບາງຢາງແຫງຍກສະໄໝທຄານ ນໄດສາງຂນເຊນ: ເຝນ, ເຖ, ຫ, ເບຍ, ເຊງ, ປງ ຫ ປງ ແມນເປນຄາທລາວເຮາໃຊຊ ງນ າໜກຂອງຢາຝນ ຄາຊມນແມນຄາຂອງຊາວຈນຕອນໃຕຂອງປະເທດຈນສາງຂນ; ການທຄາຊມນໄດຮບມາໃຊໃນພາສາລາວໄດໃຫຮວາ ລາວມການຕດຕຊ-ຂາຍກບຊາວຈນກມນ ນມາດນແລວ. ຄາຊມນຈ ງມຄາຕປະຫວດສາດການພວພນຊຂາຍໃນຍກກອນ ສະໄໝນ ນແມນໃຊຢາຝນ, ຄາ, ບໝ, ເກອ ແລະ ກາວ ແທນເງນ. ຍງມຄາຊມທລາວຮບມາຈາກພາສາອ ນອກຄ: ຄາວາ ກຣາມ, ກໂລ, ໂຕນ; ມລ, ຊງຕ; ແມດ, ກໂລແມດ ແມນຊມ ຄາຂອງພາສາຝຣ ງ, ເປນຊ ຫວໜວຍຊ ງນ າໜກຂອງສ ງຂອງວດຖຢາງໃດກໄດ ຫ ເວາເຖງການວດແທກລວງຍາວ ການທລາວຮບຄາຊມນຈາກພາສາຝຣ ງມາໃຊແມນໄດມາປຽນຊມຄາທເປນຫວໜວຍຊ ງນ າໜກຂອງພາສາຈນເດມທຮບມາກອນນ ນ ເພາະວາຊມຄາທເປນຫວໜວຍຊ ງນ າໜກທຮບຈາກພາສາຝຣ ງສາມາດໃຊໄດກບສ ງຂອງຕາງໆກວາງຂວາງກວາຊມຄາທຮບມາຈາກ ພາສາຈນເດມ, ເຮດໃຫຄາທຮບຈາກພາສາຈນເດມກາຍເປນຄາເກ າປດຈບນເຮາບໄດໃຊເວາໃນຊວດ ປະຈາວນແລວ ແຕກຄວນຮໄວເພາະມນຍງມຄາຕປະຫວດສາດ ແລະ ວດທະນະທາຂອງລາວ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1131 Lao TBM6 final layout.pdf 113 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

109

3.2. ການຈດຄາຕາມການໃຊ ແມນການຈດຄາຕາມຄວາມໝາຍ ແລະ ຕາມການໃຊໃນແຕລະດານ, ຫາກໃຊໃນດານໃດຫາຍ ຫ ໃຊເປນປະຈາກຈະຖເປນຄາໃນດານນ ນ. ຕວຢາງຄາທໃຊໃນທາງວນນະຄະດ ຄາວາ: ບງອອນ, ນງຄານ, ຮວງຮງ, ຮວງໂຮຍ, ໂຊຍ, ໂບກສະບດ, ທວທດ, ທວາ, ເທວໂອບເອອ, ຊາບຊງ, ສລຍນ, ສລເຍດ, ລດໆລາຍໆ, ຄບຄ ງ ແລະ ອກຫາຍຄາ ມການໃຊຫາຍໃນການສາງຖອຍຄາທາງວນນະຄະດ, ກະວ, ການບນເທງເຊ ງຊວຍໃຫເກດມະໂນພາບອນໜາຮກ, ອອນຊອນ, ນມນວນ, ສາງໃຫເກດຄວາມຊາບຊງໃຈ. ສະນ ນ, ຈງຈດເປນຄາທາງວນນະຄະດ. ຄາວາ: ການປກລກ, ລະດມ, ຂນຂວາຍ, ຈດຕ ງ, ປບປງ, ປກຄອງ, ການນາພາ, ການ ຊນາ, ການລງຄາເຫນ, ການປະຊາມະຕ, ໃຕການນາພາ, ທດທາງ, ແນວທາງ ແລະ ອ ນໆເປນຄາທໃຊຫາຍໃນທາງການເມອງ-ສງຄມ. ສະນ ນ, ຈ ງຈດເປນກມຄາທາງການເມອງ. ຄາວາ: ປະໂຫຍກ, ວະລ, ໜວຍສຽງ, ວນນະຍດ, ໂຄງສາງຄາ, ພະຍນຊະນະ, ພາສາໜງສ ແລະ ອ ນໆ ເປນຄາທາງພາສາສາດ. ຄາວາ: ກນ, ນອນ, ໄປ, ມາ, ນ ງ, ບນ, ຂດ, ຟນ, ຜາ, ບກ, ປາ ແລະ ອ ນໆ ແມນຄາທໃຊໃນການເຄ ອນໄຫວໃນຊວດປະຈາວນ. ສະນ ນ, ຈ ງຈດເປນກມຄາສາມນທໃຊໃນຊວດປະຈາວນ. ນອກນ ນດານອ ນເຊນ: ພມສາດ, ເຄມ, ກະສກາ, ຊວະສາດ, ເຕກນກ, ອຕນຍມ, ເສດຖະກດ, ການທະນາຄານ, ສງຄມວທະຍາ, ການທະຫານ ແລະ ອ ນໆຕາງກມຄາທສາງຂນໃຊໃນແຕລະດານຕ ງຫາຍຮອຍຄາ ສະນ ນ, ການຈະໃຊຄາໃຫຖກຕອງໄດນ ນ ຜໃຊຄວນຮວາ ຄານ ນແມນຄາໃນດານໃດ ແລະ ມນມຄວາມໝາຍແນວໃດ, ຊບອກຫຍງ. ການຮໄດເຊນນຈະຊວຍໃຫການໃຊຄາໄດຖກ, ເໝາະເຈາະ ແລະ ບຟມເຟອຍ.

ຄາຖາມ 1. ການສາງຄາໃໝດວຍການປະສມຄາເຮດແນວໃດ? ຍກຕວຢາງມາປະກອບ. 2. ການສາງຄາໃໝດວຍການຮບຈາກພາສາອ ນເຮດແນວໃດ? ຍກຕວຢາງມາປະກອບ. 3. ການສາງຄາໃໝດວຍການຈດກມຄາຕາງໆເຮດແນວໃດ? ຍກຕວຢາງມາປະກອບ.

ບດເຝກຫດ 1. ຈ ງຊອກຫາຄາ ທຮບຄາຈາກພາສາອ ນມາໃຊ ໃຫໄດ ຢງລະ 5 ຄາ. 2. ຈ ງຊອກຫາຄາ ທຮບຄາຈາກ ການຈດກມຄາຕາງໆໃຫໄດຢາງລະ 5 ຄາ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1141 Lao TBM6 final layout.pdf 114 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

110

ບບດທ 16 ຊະນດຂອງຄາ

ຄາເວາໜງເມ ອເວາອອກມາແລວ ສາມາດເຮດໃຫຜຟງເຂາໃຈເຖງຄວາມໝາຍໄດ ເຖງ ແມນຄານ ນຈະເປນຄາມຫາຍ ຫ ໜອຍພະຍາງກຕາມ ກຈດວາເປນຄາເຊນ: ນອງ, ອາຍ, ກນ, ນອນ, ນ ງ, ງວ, ຄວາຍ, ໂຮງຮຽນ, ໂຮງໝ, ເອກະພາບ, ປະຫວດສາດ, ພງສາວະດານ, ປະຊາທປະໄຕ ດ ງນເປນຕ ນ.

ຄາໃນພາສາລາວນ ນ, ສວນຫາຍເປນຄາປຽວ. ຄາປຽວເປນຄາພະຍາງດຽວບມຄາອ ນ ມາປະສມ. ຄາ ຈາແນກອອກເປນຄາເຄາ, ຄາປະສມ, ຄາສະໝາດ ແລະ ຄາສນທ.

1. ຄາເຄາ 1.1 ຄວາມໝາຍຂອງຄາເຄາ

ຄາເຄາ ແມນຄາຕ ນຕ ຫ ຄາທມຄວາມໝາຍໃນຕວຂອງມນມາແຕດ ງເດມທຍງບທນໄດປະສມກບຄາອ ນ.

ພາສາລາວມຄາເຄາ 2 ຈາພວກຄ: ຄາເຄາລາວເດມ ແລະ ຄາເຄາທມາຈາກພາສາອ ນ ຄາເຄາລາວເດມສວນຫາຍເປນຄາໂດດ ຫ ພະຍາງດຽວ. ສວນຄາເຄາທມາຈາກພາສາອ ນ ນ ນສວນຫາຍເປນຄາຫາຍພະຍາງ. ຕຕວຢາງ:

- ຄາເຄາລາວເດມ: ດນ, ນ າ, ກນ, ດ, ງາມ... - ຄາເຄາມາຈາກພາສາອ ນ: ມະນດ, ບດາ, ມານດາ, ວຊາ, ເຕກນກ, ສວໄລ,

ຄອມພວເຕ… 1.2 ລກສະນະຂອງຄາເຄາ 1) ຄາເຄາລາວເດມ

ແມນຄາເຄາລາວແທບໄດເອາມາຈາກພາສາອ ນ, ສວນຫາຍເປນຄາທມພະຍາງດຽວເຊນ: + ຄານາມ: ນກ, ໜ, ພ, ແມ, ເຫກ, ໄມ, ບວງ, ໂຕະ... + ຄາແທນນາມ: ຂອຍ, ເຈາ, ລາວ, ເພນ, ພວກເຈາ, ພວກເຂາ...

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1151 Lao TBM6 final layout.pdf 115 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

111

+ ຄາກາມະ: ກນ, ນອນ, ນ ງ, ຢນ, ໄຫ, ຫວ, ໄປ, ມາ… + ຄາຄນນາມ: ດ, ຊ ວ, ດາ, ແດງ, ຮອນ, ໜາວ, ນອຍ, ໃຫຍ, ເໝນ, ຄາວ… + ຄາເຊ ອມ: ຂອງ, ເພອ, ແຕ... + ຄາຕ: ແລະ, ກບ… + ຄາອທານ: ໂອຍ! ຮວາຍ! ເຮຍ! ຫວະ!… ຄາເຄາລາວເດມຄາໜງໆມກເປນໄດຫາຍປະເພດ ແລະ ມຫາຍຄວາມໝາຍ. ຕຕວຢາງ: "ກບ" + ເປນຄານາມໄດເຊນ: ກບໄຟ, ກບສຂາວ, ກບໃສໜ... + ເປນຄາກາມະໄດເຊນ: ກບມາ, ກບຄນ, ກບໄປ... + ເປນຄາເຊ ອມໄດເຊນ: ເຫນກບຕາ, ກນເຂາກບແຈວ... + ເປນຄາຕໄດເຊນ: ຂອຍກບເຈາ, ລນກບແຂວ, ໝາກບແມວ... 2) ຄາເຄາທມາຈາກພາສາອ ນ

ຄາເຄາທມາຈາກພາສາອ ນ ສວນຫາຍເປນຄາທມຫາຍພະຍາງ. ຍອນອດທພນທາງດານສາສະໜາ ແລະ ການຮວມມທາງດານເສດຖະກດການເມອງ ຈ ງເຮດໃຫພາສາລາວມຄາເຄາຈາກພາສາອ ນດ ງລມນ: ກ. ຄາເຄາທໄດມາຈາກພາສາປາລ-ສນສະກດ

ຄາເຄາປາລ ຄາເຄາສນສະກດ ຄວາມໝາຍ

ອກຂະຫະ (ອກຂອນ) ອກສະຫະ (ອກສອນ) ຕວໜງສ

ປນຍາ ປຣດຊະຍາ ຄວາມສະຫາດ

ວຊາ ວທະຍາ ຄວາມຮ

ວດຖ ວດສະດ ສ ງຂອງ

ຈກຂ ຈກສ ຕາ

ທກຂນ ທກສນ ທດໃຕ

ປດຕະ ປດຕະຣະ ລກ

ເວຊຊະ ແພດທະຍະ ແພດ, ໝ

ມະນດສະ ມະນດສະຍະ ຄນ

ສກຂາ ສກສາ ຮຽນ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1161 Lao TBM6 final layout.pdf 116 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

112

ວາລ ທາລາ ແມນ າ

ນາລ ສະຕຣ ຜຍງ

ປບພະຕະ ປະຣະວະຕະ ພເຂາ

ປຕ, ປຕາ ປຕະຣ ພ

ມາຕ, ມາຕາ ມາຕະຣ ແມ

ພກຂ ພກສ ຍາຄ, ຄບາ

ຂດຕຍະ ກະສດຕະຣຍະ ເຈາ, ເຊອເຈາ

ອຕ ຣຕ (ລະດ) ຕອນ, ໄລຍະ

ເຄຫາ ຄະຣຫະ ເຮອນ

ອກຄ ອກຄະນ ໄຟ

ສກກນາ ປກສ ນກ

ອະທບາຍ ອະພປຣາຍ ເວາໃຫເຂາໃຈ

ລງສ ລດສະໝ ແສງ

ມດຊມະ ມດທະຍມ ກາງ

ກາລະ ລກ ເວລາ, ຍາມ

ອດສາ ລດສະຫຍາ ບງບຽດ, ສຽດສ

ພະລຍາ ພນລະຍາ ເມຍ

ສາມ ສະຫວາມ ຜວ

ຂ. ຄາເຄາທຢມມາຈາກພາສາຂະແມ

ຄາຢມມາຈາກພາສາຂະແມ ຄວາມໝາຍາາມໝາຍ

ກາຈດ ໄລໜ

ກງວນ ຄວາມຄດເຖງ

ຈະເລນ ຮງເຮອງ, ຜະລດດອກອອກຜນ

ສະບບ ແບບແຜນ

ສະພງ ໜອງ

ສງກດ ຢນາ, ຂນກບ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1171 Lao TBM6 final layout.pdf 117 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

113

ສະໜອງ ຕອບ

ສາຫວດ ກວດຄ ນ

ສາເລດ ຮຽບຮອຍ

ສະເຫວຍ ກນ

ຖະໜນ ຫນທາງ

ທາລາຍ ມາງເພ

ເນາ ຢ (ມ ເນາ)

ຜະກາຍ (ປະກາຍ) ແສງສະຫວາງ

ຜະສານ (ປະສານ) ເຮດໃຫຕດຕກນ, ເຊ ອມຕກນ

ຜະສມ (ປະສມ) ເອາລວມເຂາກນເປນອນໃໝ

ຜະເຊນ (ປະເຊນ) ພບພ

ຜະເດດ ໃຊອານາດ

ບງເອນ ກະທນຫນ, ເກດຂນໂດຍບຮເມ ອ

ຜະອວນ ນອງນາງ (ໃຊໃນບດກາບກອນ)

ເພງ ໄຟ

ເພງ, ເພນ ເຕມ

ລະບຽບ ຄວາມຮຽບຮອຍ

ລະບາ ຟອນ

ລະອອງ ຝນ

ລະອ ງາມ

ອານາດ ອດທພນ

ຄ. ຄາເຄາທຢມມາຈາກພາສາໄທ (ສະຫຍາມ)

ຢມຄາມາຈາກພາສາໄທ ຄວາມໝາຍຄວາມໝາຍ

ຕງ ຊ , ກງ

ເລອງ ເຫດການ, ເນອຄວາມ

ຊດເຈນ ແຈມແຈງ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1181 Lao TBM6 final layout.pdf 118 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

114

ຄານງ ຄະນງ, ຄດເຖງ

ໂສໂຄກ ເປເປອນ

ສວມ ໃສ, ນງ (ນງເຄ ອງ)

ຊດ ໃກຄຽງ

ປງ ແຕງ

ປບປງ ດດແປງ, ແກໄຂ

ເພມ,, ເຕມ ຕ ມ, ເອາໃສເຮດໃຫຫາຍຂນ

ເລມ ຕ ງຕ ນ

ກະຈາງ ແຈມແຈງ

ງງ. ຄາເຄາທຢມມາຈາກພາສາຫວຽດ

ຄາຢມມາຈາກພາສາຫວຽດ ຄວາມໝາຍ

ຢ ຊ ອາຫານ

ບນກວນ ຊ ອາຫານ

ແໜມເນອງ ຊ ອາຫານ

ເຝ ຊ ອາຫານ

ຈ. ຄາເຄາທຢມມາຈາກພາສາຈນ

ຄາຢມມາຈາກພາສາຈນ ຄວາມໝາຍ

ເຈກ ອາວ

ເຈງ ເສຍໝດ

ຕງ ຫກເອານາ (ການພະນນ)

ໝ ເສນເຂາ, ແປງ

ຍ ຫ ເຄ ອງໝາຍ

ເຮງ ລາຍ, ລາບລວຍ

ຊວຍ ບເຮງ, ບໝານ

ຫນ ສມທບ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1191 Lao TBM6 final layout.pdf 119 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

115

ເຕາຮ ໝາກຖ ວເຫອງປນເປນແປງ ແລວເຮດເປນກອນ

ເຕາຮວຍ ຊ ເຂາໜມຊະນດໜງ ເຮດດວຍຖ ວເຫອງ

ໂອລຽງ ກະເຟດາເຢນ

ຫວຍ ການພະນນຊະນດໜງ

ເກາອ ຕ ງນ ງ

ເກ ປອມ, ບດ (ຂອງເກ)

ໂຕະ ບອນຕ ງສ ງຂອງ, ບອນຂຽນໜງສ

ຕ ບອນມຽນສ ງຂອງ

ສາງ ໂຮງມຽນເຄ ອງ

ຊາລະເປາ ເຂາໜມຍດໄສແບບຈນ

ສ. ຄາເຄາທຢມມາຈາກພາສາຝຣ ງ

ຄາເຄາຝຣ ງ ຄາຢມ ຄວາມໝາຍ

Halte ອດ ຢດ

Cafe ກາເຟ ກາເຟ

Villa ວນລາ ເຮອນກຊ ນດຽວ

Essence ແອດຊງ ນ າມນແອດຊງ

Ballon ບານ ໝາກບານ

Gardien ກາກດຽງ ຜຮກສາປະຕ (ເຕະບານ)

Cravate ກາລະຫວດ ແພມດຄ

Pantouffe ບງຕບ ເກບແພ

Beire ເບຍ ເຄ ອງດ ມ (ເບຍ)

Fuits ຟຍ ຖງເຫກ

Montre ໂມງ ໂມງ, ເຄ ອງວດແທກເວລາ

Kilometre ກໂລແມດ ໄລຍະພນແມດ

Kilogramme ກໂລກຣາມ ມາດຕາຊ ງເທາກບພນກຣາມ

Patente ປາຕງ ໜງສອະນຍາດຄາຂາຍ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1201 Lao TBM6 final layout.pdf 120 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

116

Auto ໂອໂຕ ລດໂອໂຕ

Aide ແອດ ຜຊວຍ

Caisse ແກດ ຫບໄມ ຫ ເຈຍ

Salade ສະລດ ຜກສະລດ

Taxi ຕກຊ ລດຕກຊ

ຊ. ຄາເຄາທຢມມາຈາກພາສາອງກດ

ຄາເຄາອງກດ ຄາຢມ ຄວາມໝາຍ

Coppy ກອບປ ອດສາເນາ

Civilize ສວໄລ ຈະເລນ

Gear ເກຍ ເຄ ອງປຽນຄວາມໄວ

Number ນ າເບ ເລກທ

Video ວດໂອ ເຄ ອງສາຍພາບ

Air condition ແອ ເຄ ອງປບອາກາດ

Games ເກມ ແບບຫນ, ກລາ

Computer ຄອມພວເຕ ສະໝອງກນ

Printer ພຣນເຕ ເຄ ອງພມ

2. ຄາປະສມ 2.1 ຄວາມໝາຍຂອງຄາປະສມ

ຄາປະສມ ແມນຄາທໄດມາຈາກການເອາຄາຫາຍຄາໂຮມເຂາກນ ເພອສາງເປນຄາໃໝ ການສາງຄາປະສມນມຫາຍວທຄ: ການປະສມລະຫວາງຄາເຄາດວຍກນ ເຊ ງຄາໃໝທປະສມນ ນແມນມແຕສອງພະຍາງເຊນ: ຫອງຮຽນ, ທາເຮອ, ໄຟຟາ...; ການປະສມລະຫວາງຄາເຄາ ກບຄາປະສມ ເຊ ງຄາທປະສມແບບນແມນມສາມພະຍາງເຊນ: ພນລະເມອງ, ພນລະເຮອນ… ການປະສມລະຫວາງຄາປະສມກບຄາເຄາ ເຊ ງຄາທປະສມແບບນແມນມສາມພະຍາງຄກນ ເຊນ: ໂຮງງານເຈຍ, ໄຟຟາລາວ, ຖວຍແກງໃຫຍ… ການປະສມລະຫວາງຄາປະສມປະສມກນ ເຊ ງຄາທປະສມແບບນມສພະຍາງເຊນ: ທອງຟາສຄາມ, ນ ານມງວພນ, ປາແດກກ ນໄຫ…

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1211 Lao TBM6 final layout.pdf 121 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

117

22.2 ຮບແບບຂອງຄາປະສມ ເມ ອເບ ງຕາມຮບແບບຂອງການປະສມຄາເຫນມກລະນຕາງໆດ ງນ:

1) ການປະສມລະຫວາງຄາເຄາດວຍກນເຊນ: ເງນ + ເດອນ = ເງນເດອນ ຂອງ + ຂວນ = ຂອງຂວນ ໄສ + ເສອ = ໄສເສອ ດາວ + ເຮອງ = ດາວເຮອງ (ຊ ດອກໄມຊະນດໜງມດອກສເຫອງ) ຫ + ໜ = ຫໜ (ຊ ເຫດຊະນດໜງ ເອນວາ ເຫດຫໜ) ຕາ + ໄກ = ຕາໄກ (ຊ ຕ ນໄມຊະນດໜງ ເອນວາ ຕ ນຕາໄກ) ຕາ + ປາ = ຕາປາ (ຊ ແກວຊະນດໜງ ເອນວາ ແກວຕາປາ) ແຂວ + ໄກ = ແຂວໄກ (ຊ ປາຊະນດ ເອນວາ ປາແຂວໄກ) ເຮອນ + ຄວ = ເຮອນຄວ (ເຮອນ ຫ ບອນສາລບແຕງກນ ຫ ຄວກນ) ໄຟ + ຟາ = ໄຟຟາ (ໄຟທແລນໄປຕາມສາຍລວດທອງ ຫ ໂລຫະ)

2) ການປະສມຄາເຄາ ກບ ຄາປະສມເຊນ: ໂຕະ + ນກຮຽນ = ໂຕະນກຮຽນ ຫອງ + ທດລອງ = ຫອງທດລອງ ໂຖ + ດອກໄມ = ໂຖດອກໄມ ໂຮງ + ສເຂາ = ໂຮງສເຂາ ໄຫ + ປາແດກ = ໄຫປາແດກ ລາງ + ລດໄຟ = ລາງລດໄຟ ຫ + ກະຕາຍ = ຫກະຕາຍ

3) ການປະສມລະຫວາງຄາປະສມ ກບ ຄາເຄາເຊນ: ໂຮງງານ + ເກບ = ໂຮງງານເກບ ໄກແມ + ແດງ = ໄກແມແດງ ຈາປາ + ຂາວ = ຈາປາຂາວ ດອກໄມ + ແດງ = ດອກໄມແດງ ນ າຕານ + ຊາຍ = ນ າຕານຊາຍ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1221 Lao TBM6 final layout.pdf 122 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

118

4) ຄາປະສມທໄດມາຈາກການເອາຄາປະສມປະສມກນເຊນ: ສນຄາ + ຂາອອກ = ສນຄາຂາອອກ ຂອງຂວນ + ຕວເດນ = ຂອງຂວນຕວເດນ ຫພກ + ນກຮຽນ = ຫພກນກຮຽນ

33. ຄາສະໝາດ ຄາສະໝາດ ແມນການເອາຄາເຄ າທມາຈາກພາສາປາລ-ສນສະກດ ຕ ງແຕສອງຄາຂ ນ

ໄປຕກນເປນຄາດຽວເຊນ:

4. ຄາສນທ ຄາວາ "ສນທ" ແປວາ ຕ ຫ ເຊ ອມ. ໝາຍຄວາມວາວທເຊ ອມຄາຫາຍຄາໃຫຕເນ ອງ

ກນໂດຍວທຕດອກສອນສ ນເຂ າ ເພອໃຫໄດຄວາມໝາຍສມບນ. ຄາສບທຈະມາສນທໄດ ຕອງເປນຄາເຄ າປາລ-ສນສະກດເທານ ນ. ວທສນທມດ ງນ:

4.1 ສາລບຄາທມສະຫະໜ າເປນ xະ ຫ xາ 1) ຖາສະຫະໜາເປນ xະ ຫ xາ ແລະ ສະຫະຫງເປນ xະ ຫ xາ ໃຫມາໂຮມກນເປນ xາ.

ຕວຢ າງ: ທຕາ + ອະນທດ ເປນ ທຕານທດ ເຖຣະ + ອະນເຖຣະ " ເຖລານເຖລະ

ວນນະ + ຄະດ = ວນນະຄະດ ຊວະ + ວທະຍາ = ຊວະວທະຍາ ເອກະ + ພາບ = ເອກະພາບ ສຣ + ມງຄນ = ສລມງຄນ ປະຖມ + ສກສາ = ປະຖມສກສາ ສງຄມ + ນຍມ = ສງຄມນຍມ ບລ + ສດ = ບລສດ ໄພ + ສານ = ໄພສານ ສະໄໝ + ບຮານ = ສະໄໝບຮານ ອະທ + ປະໄຕ = ອະທປະໄຕ

ກະວ + ນພນ = ກະວນພນ ກາມະ + ກອນ = ກາມະກອນ ລດຖະ + ປານ = ລດຖະບານ ວທະຍາ + ສາດ = ວທະຍາສາດ ມດຕະ + ພາບ = ມດຕະພາບ ອກຄ + ໄພ = ອກຄໄພ ປນຍາ + ສກສາ = ປນຍາສກສາ ພະລະ + ສກສາ = ພະລະສກສາ ສລະປະ + ສກສາ = ສລະປະສກສາ ສກສາ + ສາດ = ສກສາສາດ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1231 Lao TBM6 final layout.pdf 123 7/31/2015 9:08:44 AM7/31/2015 9:08:44 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

119

ຄະນະ + ອາຈາຣະ " ຄະນາຈານ 2) ຖາສະຫະໜາເປນ xະ ຫ xາ ແລະ ສະຫະຫງເປນ x (ໄປກບຕວ ອ) ໃຫໂຮມ

ກນເປນ x . ຕວຢາງ:

ມະຫາ + ອດສະຈນ ເປນ ມະຫດສະຈນ (ງດງຫາຍ) ມະຫາ + ອນຕະລາຍ " ມະຫນຕະລາຍ (ເຫດທພາໃຫເສຍຫາຍຢາງໃຫຍຫວງ) 3) ຖາສະຫະໜາເປນ xະ ຫ xາ ແລະ ສະຫະຫງເປນ x , x ໃຫໂຮມກນເປນ x , x ຫ ເx.

ຕວຢາງ: ຊະນະ + ອນທະ ເປນ ຊະນນທະ (ຜເປນໃຫຍແຫງມວນຊນ, ເຈາຊວດ) ມະຫາ + ອສ " ມະເຫສ (ເມຍຫວງຂອງເຈາຊວດ)

4) ຖາສະຫະໜາເປນ xະ ຫ xາ ແລະ ສະຫະຫງເປນ x , x ໃຫໂຮມກນເປນ x , x ຫ ໂx. ຕວຢາງ:

ຍດທະ + ອບາຍ " ຍດໂທບາຍ (ວທແຫງການຮບ) ກະລະ + ອບາຍ " ກະໂລບາຍ (ວທທສະຫາດ)

5) ຖາສະຫະໜາເປນ xະ ຫ xາ ແລະ ສະຫະຫງເປນ ເx, ໂx, ໄx ຫ ເx າ ໃຫໂຮມກນເປນ ເx, ໂx, ໄx ຫ ເx າ.

ຕວຢາງ: ມະຫາ + ໂອລານ ເປນ ມະໂຫລານ (ຄວາມມວນຊ ນຍ ງໃຫຍ) ມະຫາ + ໂອສດ " ມະໂຫສດ (ຢາດ, ຢາວເສດ)

ມະຫາ + ເອຣາວນ " ມະເຫລາວນ (ຊາງໃຫຍ) 4.2 ສາລບຄາທມສະຫະໜາເປນ x ຫ x 1) ຖາສະຫະໜາເປນ x ຫ x ແລະ ສະຫະຫງເປນ x ຫ x ໃຫໂຮມກນເປນ x ຫ x . ຕວຢາງ: ມນ + ອນທະ ເປນ ມນນທະ (ນກປາດ, ຜເປນໃຫຍທາງຄວາມຮ) ທລະນ + ທລະນນທະ " ທລະນນ (ຜເປນໃຫຍໃນແຜນດນ, ເຈາແຜນດນ) 2) ຖາສະຫະຫງເປນສະຫະອ ນນອກຈາກ x ຫ x ໃຫແປງສະຫະ x ຫ x ເປນຕວ ຍ,

ເມ ອແປງແລວຈງຕເຂາກນ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1241 Lao TBM6 final layout.pdf 124 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

120

ຕຕວຢ າງ: ຣດຕ ປ ຽນເປນ ຣດຕະຍະ + ໂອພາດ ເປນ ລດຕະຍະໂອພາດ (ແສງສະຫວາງຍາມກາງຄນ) ອກຄ ປ ຽນເປນ ອກຄະຍະ + ອາຄານ ເປນ ອກຄະຍາຄານ (ເຮອນໄຟ, ປ ອມໄຟ)

4.3 ສາລບຄາທມສະຫະໜ າເປນ x ຫ x 1) ຖາສະຫະໜາເປນ x ຫ x ແລະ ສະຫະຫງເປນ x ຫ x ຄກນໃຫໂຮມກນເຂ າເປນ x ຫ x . ຕວຢາງ: ຄຣ + ອປະເທດ ເປນ ຄລປະເທດ (ຜ ເຂ າໄປໃກຄ, ຜສນໃຈຖາມຄ) ຄຣ + ອປະຖາ ເປນ ຄລປະຖາ (ການເບງແຍງຂອງຄອາຈານ) 2) ຖາສະຫະຫງແມນສະຫະຫງນອກຈາກ x ຫ x ໃຫແປງສະຫະ x ຫ x ຂາງໜ າເປນຕວ ວ

ແລວຈ ງຕກນເຂ າກນກບຕວອ ນ. ຕວຢາງ: ທະນ ປ ຽນເປນ ທນວະ + ອາຄມ ເປນ ທນວາຄມ (ເດອນ 12 ສາກນ) ສນທ ປ ຽນເປນ ສນທະວະ + ອາຈານ ເປນ ສນທະວາຈານ (ຜ ເຝກມາ; ໝາຍເຖງ

ອາຈານທສາມາດສອນໃຫເປນຄນດໄດ)

ຄາຖາມ 1. ຄາແບງອອກເປນຈກຊະນດ? ຄຊະນດໃດແດ? 2. ຈ ງອະທບາຍກຽວກບລກສະນະຂອງຄາເຄ າ? ຈ ງຍກຕວຢາງແຕລະລກສະນະ 2 ຄາ? 3. ຈ ງອະທບາຍກຽວກບຮບແບບຂອງຄາປະສມ? ຍກຕວຢາງຮບແບບລະ 1 ຄາ? 4. ຄາສະໝາດແມນຄາແນວໃດ? ຈ ງຍກຕວຢາງພອມ? 5. ຈ ງປຽບທຽບລະຫວາງຄາປະສມ ແລະ ຄາສະໝາດ? ຍກຕວຢາງພ ອມ? 6. ຄາສນທແມນຄາແນວໃດ? ຈ ງອະທບາຍ ແລະ ຍກຕວຢາງພອມ? 7. ຈ ງປຽບທຽບລະຫວາງຄາສະໝາດ ແລະ ຄາສນທ? ຍກຕວຢາງພອມ ?

ບດເຝກຫດ 1. ຈ ງບອກຊະນດຂອງຄາຕໄປນ: ມດສະຫຍາ; ທະນາຄານ; ໂຮງເລອຍ; ວດທະນະທາ.

2. ຈ ງແຍກຄາ ແລະ ບອກຊະນດຂອງຄາຕໄປນ: ສກສາທການ; ປະຊາທປະໄຕ; ນມສ ມ; ເອກະພາບ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1251 Lao TBM6 final layout.pdf 125 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

121

ບບດທ 17 ກາລະໃນພາສາລາວ ກາລະ ແມນເຄ ອງໝາຍບອກເວລາຂອງຄາກາມະ. ໃນພາສາລາວຄາກາມະທງຫາຍບມເຄ ອງ

ໝາຍບອກເວລາໃນຄາເອງ ຈະຮວາກາລະໃດນ ນ ຕອງອາໄສຄາອ ນທເປນຄາບອກເວລາມາ

ປະກອບຕ ມຈງຮໄດ.

ຕວຢາງ 1:

- ນາງ ໄຄທອງພພວມແກບດເຝກຫດ.

- ເອອຍກກາລງແຕງກນ.

ຈາກຕວຢາງທກາວມານ, ຄາທຂດກອງ "ພວມ, ກາລງ" ແມນຄາບອກເວລາກາລະ

ປດຈບນ; ເພາະວາການກະທາດ ງກາວໄດເລມຕ ນແລວ ແລະ ຍງດາເນນຢ, ຍງບທນໄດສນ

ສດເທອ ເຊ ງມຄາວາ "ພວມ, ກາລງ" ຊວຍບອກເວລາໃຫແກຄາກາມະ "ແກ, ແຕງ".

ດ ງນ ນ, ເພນຈງເອນວາ: ກາລະປດຈບນ.

ຕວຢາງ 2:

- ປກອນຂອຍໄໄດໄປເສງນກຮຽນເກງວຊາພາສາລາວ-ວນນະຄະດທນະຄອນຫວງວຽງຈນ.

- ອາທດແລວຂອຍໄໄດຮບໃບຍອງຍຈາກໂຮງຮຽນ.

ຄາທຂດກອງ "ໄດ" ແມນຄາບອກເວລາກາລະອະດດ; ເພາະວາການກະທານ ນໄດ

ເຮດສາເລດແລວ ແລະ ກສນສດແລວເຊ ງມຄາວາ "ໄດ" ຊວຍບອກເວລາໃຫແກຄາກາມະ

"ໄປ, ຮບ". ດ ງນ ນ, ເພນຈງເອນວາ: ກາລະອະດດ.

ຕວຢາງ 3:

- ມອ ນ, ພວກເຮາຈຈະໄປຫສະໝດແຫງຊາດ.

- ປໜາ, ຂອຍຈຈກໄປຮຽນ ມ.7 ນາປາທຫວງພະບາງ.

- ຈກໜອຍອາຍໄຊຊຊໄປຕະຫາດເພອຊເສອກລາ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1261 Lao TBM6 final layout.pdf 126 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

122

ຄາທຂດກອງ "ຈະ, ຈກ, ຊ" ແມນຄາບອກເວລາກາລະອະນາຄດ; ເພາະວາການກະທານ ນ ຍງບໄດຖກປະຕບດເທອ ພຽງແຕເປນການຄດຄາດຄະເນເອາໄວວາຈະເຮດໃນຂາງໜາ.

ດ ງນ ນ, ເພນຈງເອນວາ: ກາລະອະນາຄດ. ກາລະຂອງພາສາລາວມ 4 ຢາງຄ:

11. ກາລະປດຈບນ. ກາລະປດຈບນ ແມນໝາຍເອາເວລາດຽວນ, ໃນຂະນະນຄເວລາທຍງບທນຜານພ ນໄປ

ຫ ຍງບທນສນສດເທອ. ກາລະປດຈບນຍງແບງອອກເປນ 3 ລກສະນະຄ: 1.1 ກາລະປດຈບນແທ

ກາລະປດຈບນແທ ແມນໝາຍເອາເວລາທພວມກະທາຢ ຫ ຍງດາເນນຢ ເຊ ງໃຊຄາວາ: "ພວມ, ກາລງ, ຢ, ຍງ, ພວມ...ຢ, ກາລງ...ຢ, ຍງ...ຢ" ເປນເຄ ອງໝາຍບອກໃຫຮ ໂດຍປະກອບຢກບຄາກາມະໃນປະໂຫຍກນ ນໆ. ຕວຢາງ:

- ເພນພພວມກນເຂາ. - ໜວຍສລະປະໂຮງຮຽນກກາລງແອບຟອນ. - ເຂາເຈາຄ ນຄວາບດຮຽນຢຢ. - ລດໂດຍສານຍຍງບທນມາຮອດເທອ. - ເຮາຍຍງບທນຢາກເວາກຽວກບບນຫານ. - ຢາຟາວໄປ! ເພາະວາ ຝນກກາລງຕກແຮງຢຢ. - ອາຈານພພວມປະຊມຢ. - ນກກລາໂຮງຮຽນຍຍງເຕະບານຢຢ.

ຄາທຂດກອງທງໝດນ ນ ແມນຄາກາມະບອກກາລະປດຈບນແທ. 1.2 ກາລະປດຈບນໃກອະດດ.

ກາລະປດຈບນໃກອະດດ ແມນໝາຍເອາເວລານ ຫ ໃນຂະນະນເຊ ງໄດລງມກະທາໄປແລວ ແຕຍງບທນສາເລດເທອ ໂດຍມຄາວາ "ແລວ" ຫ "ໄດ..ແລວ" ຕ ມເຂານາປະໂຫຍກນ ນ. ແຕວາໃນກລະນດຽວກນນ ເພນກສາມາດເອນກາລະປດຈບນສມບນໄດຄກນ ເພາະວາມນມຄາວາ "ແລວ" ຫ "ໄດ..ແລວ" ໝາຍຄວາມວາເຫດການ ຫ ການກະທານ ນ ມນໄດເລມຕ ນແລວ ແລະ ສມບນແລວ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1271 Lao TBM6 final layout.pdf 127 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

123

ຕຕວຢາງ: - ລດເມກກາລງແລນມາແແລວ. - ແດດພວມຮອນແຮງແແລວ. - ນກກລາກກາລງຕ ງໃຈເຕະບານແແລວ. - ນກຮຽນກກາລງເຄາລບທງຊາດແແລວ. - ນກສອບເສງທກຄນໄດກຽມພອມເຂາຫອງສອບເສງແແລວ.

ຈາກຕວຢາງເຮາສງເກດເຫນວາ ກາລະປດຈບນໃກອະດດ ມຄາບອກກາລະປດຈບນແທປະກອບຢໃນປະໂຫຍກນ ນ ແລະ ກມຄາ "ແລວ, ໄດ..ແລວ" ເຊ ງເປນຄາບອກເວລາສມບນປະກອບຢນາດວຍ ດ ງທໄດຂດກອງໄວໃນຕວຢາງທງໝດນ ນ. ກາລະປດຈບນໃກອະດດນ ເພນຍງເອນວາ: ກາລະປດຈບນສມບນ.

1.3 ກາລະປດຈບນໃກອະນາຄດ. ກາລະປດຈບນໃກອະນາຄດແມນໝາຍເອາເວລາໃກຊມາຮອດ ຫ ມາເຖງເຊ ງພວມລງ ມເຮດ ຫ ກະທາ ໂດຍມຄາບອກເວລາກາລະອະນາຄດຄ: "ຈະ, ຈກ, ຊ" ປະກອບເຂາທາງໜາຂອງຄາກາມະ ແລະ ມຄາບອກກາລະປດຈບນແທຢນາປະໂຫຍກນ ນໆ.

ຕວຢາງ - ລາວຈຈະໄປຮຽນຕຢດອກ. - ຂອຍຈຈະໄປວຽກຢດອກ. - ເຈາຊຊໄປປາກເຊຢບ. - ເພນພວມຈຈະອາບນ າ. - ຝນກາລງຊຊຕກ. - ຂອຍຄດວາ ເພນຈຈະມາຢຕ.

2. ກາລະອະດດ. ກາລະອະດດ ແມນໝາຍເອາເວລາທລວງກາຍ ຫ ຜານພ ນໄປແລວ; ສະແດງວາເຫດການ ຫ ການກະທານ ນໄດສນສດແລວ. ຄາທໃຊເປນເຄ ອງໝາຍບອກກາລະອະດດນ ນໄດແກຄາຕໄປນຄ: ໄດ, ແລວ, ໄດ...ແລວ, ເຄຍ, ເຄຍ...ແລວ, ສາເລດແລວ ແລະ ຄາຄນນາມບອກເວລາກຽວກບອະດດທງໝດ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1281 Lao TBM6 final layout.pdf 128 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

124

ຕຕວຢາງ - ອາທດແລວນ, ຂອຍໄໄດໄປເຂ ອນນ າງ ມທາລາດແຂວງວຽງຈນ. - ປກາຍນ, ຂອຍໄໄດຮຽນ ມ. 5 ຢທຫວງພະບາງ. - ລດໂດຍສານມາຮອດແແລວ. - ນອງກນເຂາທຽງແແລວ. - ວດພຈາປາສກ, ຂອຍເເຄຍໄປຫາຍເທອແແລວ. - ເອອຍວາສະໜາຮຽນຈບ ມ. ປາຍແແລວ.

ແຕອກຢາງໜງເຮາຄວນສງເກດເບ ງວາ ໃນກລະນທບາງປະໂຫຍກມຄາວາ "ໄດ, ແລວ" ປະກອບຢນາໃນປະໂຫຍກນ ນ ເຮາກຈດວາເປນກາລະອະດດສມບນໄດ ເພາະວາມນເນນຄວາມໝາຍຂອງອະດດ ແລະ ກນອນຢໃນກາລະອະດດນ ນເອງ.

ຕວຢາງ: - ຂອຍໄໄດຫນກລາແແລວ. - ໂຮງຮຽນຫງໃໝໄດສາງສາເລດເຊດສນຮຽບຮອຍແແລວ. - ແມໄດຊອປະກອນການຮຽນມາໃຫລກແແລວ. - ບນຫານ, ພວກເຮາໄໄດເວາກນແແລວ. - ລດເມໄໄດມາຮອດສະຖານແລວ.

3. ກາລະອະນາຄດ. ກາລະອະນາຄດ ແມນໝາຍເອາເວລາທຍງບທນມາຮອດ ຫ ມາເຖງ. ກາລະອະນາຄດ

ແບງອອກເປນ 2 ລກສະນະຄ: 3.1. ກາລະອະນາຄດແທ ກາລະອະນາຄດແທ ແມນໝາຍເອາເວລາທຍງບທນມາຮອດ ຫ ບທນມາເຖງແທໆ ຫ ອາດເວາວາແມນອະນາຄດໄກກວາໄດ. ຄາທບອກເວລາກາລະອະນາຄດແທມຄາວາ "ຈະ, ຈກ, ຊ".

ຕວຢາງ: - ອາທດໜາ, ຂອຍຈຈະໄປຢາມອາຍຢເຊກອງ. - ພວກເຮາຈຈະຮຽນພາສາລາວ. - ກອງປະຊມຊາວໜມໂຮງຮຽນຈຈະເປດຂນໃນເດອນໜາ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1291 Lao TBM6 final layout.pdf 129 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

125

- ບາງເທອປໜາ, ຂອຍຈຈກໄປຮຽນຢວຽງຈນ. - ຈກໜອຍທາວສມພອນຊຊໄປເຕະບານກບໝ. - ພາກຮຽນໃໝຊເລມຕ ນ ໃນວນຈນອາທດໜາ.

3.2. ກາລະອະນາຄດໃກອະດດ ກາລະອະນາຄດໃກອະດດ ແມນໝາຍເອາເວລາທໃກຈະລງມເຮດ ຫ ພວມຈະກະທາຢແລວເຊ ງໃຊຄາວາ "ແລວ" ເປນເຄ ອງໝາຍບອກເວລາອະດດວາງຢຫງຄາກາມະ ຫ ຕທາຍປະໂຫຍກ. ໝາຍຄວາມວາ ມຄາບອກກາລະອະນາຄດ "ຈະ, ຈກ, ຊ" ແລະ ມຄາບອກກາລະ ອະດດ "ແລວ" ຢນາກນ.ໃນກລະນດຽວກນນ, ພວກເຮາກຍງສາມາດບອກໄດວາເປນກາລະສມບນໄດ ເພາະວາມຄາວາ "ແລວ" ຮວມປະກອບຢໃນປະໂຫຍກດວຍ.

ຕວຢາງ: - ປມຂຽນຂອງຂອຍຈຈະໝດແແລວ. - ອາຈານຈຈະມາຂນຫອງແແລວ. - ອາທດໜາ, ພຈກໄປເຮດວຽກຢແຂວງຊຽງຂວາງແແລວ. - ຈກໜອຍ, ຂອຍຊຊກນເຂາແແລວ. - ປໜາ, ພວກເຮາຊຊຮຽນຊ ນ ມ.7 ແແລວ.

ແຕວາໃນກລະນຢາກເວາເນນຄວາມໝາຍໃຫໜກແໜນຂນຕ ມ ເພນມກໃຊຄາວາ "ໄດ"ຕ ມເຂາທາງຫງຂອງຄາວາ "ຈະ, ຈກ, ຊ". ໃນກລະນນ ສວນຫາຍມກໃຊລກສະນະທເປນປະໂຫຍກຄາຖາມ. ຕວຢາງ:

- ອາຍຂອງເຈາຈຈະ ໄໄດກບມາຢາມບານເດອນໃດ? - ມໃດ, ເອອຍຈຈະ ໄດກບມາຢາມນອງອກ? - ຍງດນປານໃດ, ເຈາຈຈກ ໄດໄປຮຽນຕທຕາງປະເທດ? - ເຈາຊຊ ໄດໄປບແຂວງແກວມ ໃດ? ເພອຢາກເນນຄວາມໝາຍໃຫຄກແນເຂາຕ ມອກ, ເພນຊ າມກໃຊຄາວາ: "ໄດ...ແລວ"

ເຂາໃນປະໂຫຍກອກ ແລະ ມຄາບອກກາລະອະນາຄດຢນາດວຍ. ຕຕວຢາງ:

- ຍງອກປະມານເດອນກວາ, ພວກເຮາຈຈະ ໄດໄປທດສະນະສກສາແແລວ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1301 Lao TBM6 final layout.pdf 130 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

126

- ມອ ນ, ຂອຍຈຈກ ໄປເຮດວຽກຢບແກວແແລວ. - ພວກເຈາຊຊ ໄດສອບເສງນກຮຽນເກງແແລວບ? - ເຈາ, ພວກເຮາຊຊ ໄດສອບເສງນກຮຽນເກງແແລວ.

4. ກາລະບມການດ ກາລະບມການດ ແມນໝາຍເອາເວລາທບມການດແນນອນ ພຽງແຕບອກເວລາລອຍໆຄ

ການກະທາ ຫ ການເຄ ອນໄຫວແບບລອຍໆເທານ ນ. ຄາກາມະທງຫາຍທຖກນາມາແຕງໃນປະໂຫຍກແແລວແຕບມຄາບອກກາລະປດຈບນ, ກາລະອະດດ ຫ ກາລະອະນາຄດຢນາ. ຄາກາມະເຫານ ນລວນແຕແມນກາລະບມການດ ຫ ບາງກລະນມຄາກາມະບອກເວລາແບບລອຍໆ ເຊນ: ເລອຍໆ, ສະເໝ, ຊມ ຢນາເພນກຈດວາເປນກາລະບມການດຄກນແຕແມນກາລະບມ ການດສມບນ. ຕວຢາງ:

- ຂອຍມມກຟອນລາວງລາວ. - ພາກເໜອລາວມມອາກາດເຢນສະບາຍ. - ບາງຄນມມກອອກກາລງກາຍ; ບາງຄນມມກຮອງເພງ. - ຂອຍໄໄປພາກໃຕເລອຍໆ. - ຍນບບນຢເທງທອງຟາ. - ພວກເຮາຕຕອງຮຽນຢສະເໝ.

ນອກຈາກກລະນດ ງກາວມາແລວ, ເພນຍງມກໃຊຄາວາ "ຍອມ" ເປນເຄ ອງໝາຍບອກເວລາບມການດອກກມ.

ຕວຢາງ: - ຄວາມດຍອມຊະນະຄວາມຊ ວ. - ໄຟຍຍອມມຄວນ. - ນ າຍຍອມໄຫລງສທຕ າສະເໝ. - ພວກເຮາໝນອອກກາລງກາຍເປນປະຈາຍຍອມເຮດໃຫສຂະພາບແຂງແຮງດ. - ຄວາມດໝ ນຍຍອມຊະນະຄວາມທກຈນສະເໝ.

ໝາຍເຫດ: ໃນການເອນຊ ກາລະຕາງໆທກາວມານ ນ ສາມາດເອນຊ ຕາມກລະນຕາງໆໄດອກດ ງນ:

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1311 Lao TBM6 final layout.pdf 131 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

127

11. ກາລະສາມນ ໄດແກກາລະທງ 4 ຢາງຄ: ກາລະປດຈບນ, ກາລະອະດດ, ກາລະ ອະນາຄດ ແລະ ກາລະບມການດ.

2. ກາລະສມບນ ໄດແກກາລະປດຈບນໃກອະດດ (ກາລະປດຈບນສມບນ), ກາລະອະດດ (ກາລະອະດດສມບນ), ກາລະອະນາຄດໃກອະດດ (ກາລະອະນາຄດສມບນ) ແລະ ກາລະບມການດສມບນ.

2. ກາລະຊອນ ແມນໝາຍເອາກາລະຕາງໆທໃຊຄາບອກເວລາຊອນກນຢໃນປະໂຫຍກ ດຽວກນນ ນເອງ.

ຄາຖາມ

1. ກາລະແມນຫຍງ? 2. ກາລະຂອງພາສາລາວມຈກຢາງ? ຢາງໃດແດ? ຈ ງອະທບາຍ ແລະ ຍກຕວຢາງມາ

ເບ ງຢາງລະ 3 ຕວຢາງ. 3. ກາລະປດຈບນແມນຫຍງ? ແບງອອກເປນຈກລກສະນະ? ລກສະນະໃດແດ?

ຈ ງອະທບາຍ ແລະ ຍກຕວຢາງມາເບ ງລກສະນະລະ 3 ຕວຢາງ. 4. ກາລະອະນາຄດແມນຫຍງ? ແບງອອກເປນຈກລກສະນະ? ລກສະນະໃດແດ?

ຈ ງອະທບາຍ ແລະ ຍກຕວຢາງມາເບ ງລກສະນະລະ 3 ຕວຢາງ. 5. ກາລະອະດດ ແລະ ກາລະບມການດແມນຫຍງ? ຍກຕວຢາງມາເບ ງຢາງລະ 3 ຕວຢາງ.

ບດເຝກຫດ 1. ຈ ງບອກກາລະຕາງໆໃນປະໂຫຍກລມນວາແມນກາລະໃດ? ເພາະເຫດໃດຈງວາແນວນ ນ?

ກ. ນກຮຽນກາລງຂຽນບດຫດແຕງຢ. ຂ. ອາທດໜາ, ຄອບຄວຂອຍຈະໄປທຽວຫວງພະບາງ. ຄ. ພວກເຮາໄປເທາະ! ເພາະຝນຊຕກແລວ.

ງ. ຢທາງພາກເໜອ, ຝນຕກເລອຍໆ. ຈ. ຂອຍເຄຍໄປບນວດພຈາປາສກແລວ. ສ. ພມກກນອາຫານປະເພດປາ ແລະ ຜກ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1321 Lao TBM6 final layout.pdf 132 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

128

ບບດທ 18 ຄາລາຊາສບ

1. ຄວາມໝາຍຂອງຄາລາຊາສບ ລາຊາສບ ແປຕາມສບວາ ສບ ຫ ຖອຍຄາສານວນສາລບພະລາຊາ ຫ ສບທໃຊສະເພາະ

ຢໃນພະລາຊະວງ. ຖາເປນລາຊາສບທວໄປແມນໝາຍເຖງ ສບ ຫ ຖອຍຄາສະເພາະບກຄນ

ທວໄປໃຊແກບກຄນທເຄາລບຕ ງແຕພະລາຊາ, ພະລາຊະວງ, ພະສງ, ຂາລາຊະການ ລວມໄປ

ເຖງຄາສພາບທໃຊສ ສານກນທວໄປ. ນອກນ ນຍງໝາຍເຖງຄາທສາງຂນສາລບໃຊໃຫແກລາຊະວງເປນສາຄນໂດຍໃຫມຈດສານກ

ວາຄວາມສງສ ງ, ປະເສດ ຫ ຄວາມເປນເທບ ເພອບ ງບອກເຖງຊ ນທາງສງຄມທສງດວຍອານາດ,

ຖານະ ແລະ ປາລະມ. ຄາຊມນໄດເວາກຽວກບການເຄ ອນໄຫວ, ການພບປະ, ການຮບປະທານ,

ການກາວ, ອາຫານ, ການເບ ງຊມ, ການເສຍຊວດ, ທຢ, ຄວາມຮສກ, ການສ ງສອນເປນສາຄນ.

ລາຊາສບບາງສບຈະສາງຂນໃຫມຄວາມໝາຍສະເພາະທກຽວກບວງການ ການເຄ ອນ

ໄຫວຂອງເຈາລາຊາໃນວຽງວງຫໂຮງ ແຕມຫາຍຄາແມນສາງຂນໃຫແຕກຕາງຈາກຄາທມ

ແລວເຊ ງໃຊກບຄນທາມະດາສາມນທວໄປເຊນ:

ຄາວາ "ຕາຍ" ເປນຄາສາມນ ໃຊກບຄນ, ສດພກສາຊາດທວໄປເຊ ງໄດສາງຄາວາ:

ສະຫວນລະຄດ, ສນພະຊນ, ຂນແທນໃຫເປນຄາລາຊາສບ.

ຕວຢາງ:

ຄາລາຊາສບ ຄວາມໝາຍ ຄາລາຊາສບ ຄວາມໝາຍ

ພະຂະນງ ພະເນດ ພະນາສກ

ຄວ ຕາ ດງ

ພະຊານກ ພະລາຊະນ ພະເຊດຖາ

ພ ແມ ອາຍ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1331 Lao TBM6 final layout.pdf 133 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

129

ພະປາງ ພະໂອດ ພະເກສາ

ແກມ ປາກ ຜມ

ພະອະນຊາ ພະເຊດຄນ ພະກະນດຖາ

ນອງຊາຍ ເອອຍ ນອງສາວ

2. ຄວາມສາຄນຂອງຄາລາຊາສບ

- ເພອໃຫເຮາໃຊຖອຍຄາໃນການເວາຈາໄດຢາງນມນວນມວນຫ ແລະ ຖກຕອງຕາມກາລະ ເທສະ ແລະ ຕາມຖານະແຫງບກຄນ ເພາະລາຊາສບບໄດໝາຍເຖງຄາເວາທກຽວກບພະລາຊາ ເທານ ນຍງລວມເຖງຄາສພາບທວໄປ.

- ຄາລາຊາສບ ເປນສວນໜງຂອງວດທະນະທາຂອງຊາດ ການໃຊລາຊາສບທຖກຕອງເປນການສະແດງເຖງຄວາມປານດ, ນມນວນ ເປນຕາຟງທງເປນການສ ງເສມໃຫວຖຊວດ ແລະ ວດທະນະທາພອມທງຂະໜບທານຽມຮດຄອງປະເພນອກດວຍ.

- ລາຊາສບ ບພຽງແຕໃຊກຽວຂອງກບມະຫາກະສດ ຫ ຄນທ ວໄປເທານ ນ ຍງໃຊກບຄນທຄນວດທ, ສາດສະດາຈານຕາງໆຂອງໂລກ ໂດຍສະເພາະຢາງຍ ງປະເທດທມມະຫາກະສດເປນປະມກຈງຈາເປນຕອງຮຽນຮຄາສບ. ດ ງນ ນ, ຈ ງເວາໄດວາຄາລາຊາສບ ຈ ງມຄວາມສາຄນທາງສງຄມ ແລະ ວດທະນະທາຂອງຊາດຢາງຊດເຈນ.

- ເປນການປະກອບໃຫພາສາມຄາສບທອດມສມບນສາລບໃຊສາງຖອຍຄາສານວນພາສາ ໃຫມສສນໄດຫາຍຢາງ. - ມຄວາມສາຄນຕກບການໃຊພາສາສາງຖອຍຄາໃຫແກການສ ສານກບສງຄມ, ທມຊນຊ ນ, ມລາຊະວງ, ສກດນາ. - ລາຊາສບຫາຍສບສາມາດນາໄປໃຊໃນວຽກງານທາງລາຊະການ, ລດຖະການ, ການພວພນ ທາງສງຄມກບຕາງປະເທດ, ການທດກບບກຄນທເຮດວຽກຂ ນສງຂອງລດກບຊ ນຄນໃນດານວທການ, ການໃຫກຽດກນລະຫວາງຄນໃນສງຄມ. - ການຮຄາລາຊາສບຊວຍສ ງເສມບກຄະລກກະພາບໃຫກບຕນເອງ ທງປະຕບດຕວໃນວງສງຄມໄດໂດຍບເຂນອາຍ, ບເປນທເຢາະເຍຍຂອງຜພບເຫນ ການຕດຕກບຄນທ ວໄປຫາກບຮຈກຄາສພາບຕາມຖານະກອາດໄດຄາດໝນນນທາວາບມການສກສາ. - ມຄວາມສາຄນຕກບປະຫວດສາດ, ວນນະຄະດ, ອະລຍະທາ ແລະ ວດທະນະທາຂອງຊາດ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1341 Lao TBM6 final layout.pdf 134 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

130

ສະນ ນ, ການປກປກຮກສາ, ການຮຽນຮ ແລະ ການຮນາໃຊລາຊາສບຢາງເໝາະສມ ກາລະໂອກາດ ແລະ ບກຄນຈະຊວຍໃນການໃຊພາສາໄດດ ແລະ ມສລະປະ, ວດທະນະທາ.

33. ຜນປະໂຫຍດຂອງການຮຽນຄາລາຊາສບ ການຮຽນຮລາຊາສບຈະຊວຍໃຫຕນມຄາສບຢາງອດມສມບນສາລບໃຊຕດຕສ ສານວຽກງານທາງສງຄມ ແລະ ການພວພນພາຍນອກ ການຂຽນບດເລອງ, ລະຄອນ, ບດກະວ, ການເປນນກສະແດງ ແລະ ໂຄສກ ຈະເຮດໃຫການໃຊພາສາໄດລຽນໄຫ, ຄອງແຄວ ແລະ ມສລະປະ. ສະນ ນ, ການຮຽນຮລາຊາສບຍງມຄວາມຕອງການໃຫການສ ສານຫາຍປະເພດ, ຜຮຽນສາມາດຮຽນຮລາຊາສບດວຍວທອານເອກະສານທຂຽນເປນເລອງເກ າຂອງສະໄໝລາຊາ ແລະ ເລອງປະຫວດສາດ, ເລອງບນທກຂອງກະສດ, ບນພະບລດທເປນເອກະສານເກ າແກ. ເພາະສະຖາບນພະມະຫາກະສດເປນສະຖາບນທສງສດຂອງປະເທດມາແຕບຮານ. ອກປະການໜງຄາລາຊາສບນ ນເປນແບບຢາງວດທະນະທາອນດທາງດານການໃຊພາສາ, ການອານ ແລະ ການຮກສາວນນະຄະດ. ດ ງນ ນ, ການຮຽນຄາລາຊາສບຈ ງເປນສ ງທມປະໂຫຍດທາງກງ ແລະ ທາງອອມຢາງຫວງຫາຍ ດ ງຕໄປນ:

3.1 ຜນປະໂຫຍດທາງກງ ເປນປະໂຫຍດທເກດຈາກການຕ ງເປາໝາຍໄວລວງໜາອນໄດແກ:

1) ປະໂຫຍດຈາກການໃຊຄາລາຊາສບທຖກຕອງ ການໃຊຄາລາຊາສບທຖກຕອງນ ນ ຕອງໃຫເໝາະສມກບບກຄນທໃຊ ບກຄນໃດຄວນໃຊລາຊາສບຂ ນໃດ ໃຊແບບໃດ ຈງຈະຖກຕອງຕາມໂອກາດ ຫ ໂອກາດໃດຄວນໃຊຄາລາຊາສບ ແລະ ຖກຕອງຕາມວທການໃຊຄ ໃຊຖກຕອງຕາມແບບແຜນທນຍມນ ນ ອກປະການໜງ ການໃຊຄາລາຊາສບຕອງໃຊທງຄວາມຮ ແລະ ປະສບການເປນທຍອມຮບເຫນດເຫນພອມຢາງລະອຽດ ແລະ ຖກຕອງ.

2) ປະໂຫຍດຈາກການເຂາໃຈຢາງຖກຕອງ ການອານໜງສປະເພດຕາງໆເຊນ: ວນນະກາທ ວໄປ, ວນນະຄະດ, ໜງສພມ, ສ ງພມທງຫາຍ, ໂທລະພາບ, ວທະຍຕະຫອດຈນສ ງບນເທງທງຫາຍມ ເລອງສ ນ, ລະຄອນເວທ, ລາເລອງເປນຕ ນ ເພາະການຮບຮຮບຟງບາງເທອຕອງມສ ງທເອນວາ: ຄາລາຊາສບລວມຢນາສະເໝທງທຕ ງໃຈ ແລະ ບຕ ງໃຈ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1351 Lao TBM6 final layout.pdf 135 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

131

33.1 ຜນປະໂຫຍດທາງອອມ ເປນຜນປະໂຫຍດທໄດຮບ ລວມທງເປາໝາຍໄວລວງໜາ ຫ ບຕ ງເປາໝາຍໄວກຕາມ ເມ ອຮຄາລາຊາສບດຖກຕອງ ຟງ ຫ ອານເລອງລາວທມຄາລາຊາສບໃຫເຂາໃຈຜນປະໂຫຍດ ຫ ວາງເປາໝາຍກຈະໄດມາ ແລະ ເກດຂນຢສະເໝ.

1) ຮກສາວດທະນະທາອນດງາມຂອງຊາດໄວ ຮກສາໃຫຄງຢກບສງຄມ ໂດຍບໃຫເສ ອມສນຖເປນການຮກສາວດທະນະທາ ແລະ ຄວາມໝນຄງຂອງປະເທດຊາດ.

2) ເພມຄວາມມສະເໜໃນຕວບກຄນ ບກຄນຜຮ ແລະ ໃຊຄາລາຊາສບໄດຢາງຖກຕອງ ເປນການສະແດງອອກໃຫຄວາມໝາຍ ທາງດານວດທະນະທາອນດງາມທາງດານພາສາ.

4. ການໃຊຄາສບສາລບເຈາຊວດ ປະເທດທມປະມກເປນກະສດເຂາຈ ງໄດຂະໜານນາມວາ ເຈາຊວດເຊ ງບ ງບອກໃຫເຫນ

ເຖງຄວາມເຄາລບສກກາລະ ການເທດທນບຊາໃນຄວາມເສຍສະຫະຂອງຜນາ ຖາຫາກປຽບ ທຽບກບລະດບຄອບຄວອາດໝາຍເຖງຜເປນພ ທໃຫການດແລເບ ງແຍງຄອບຄວທາທກຢາງໂດຍບທຖອຍອປະສກໃດໆທງນ ນ ເຖງຈະພບຂຫຍງຍາກເພອນາຄວາມສກ ຄວາມຈະເລນ ການຢດກນດມາໃຫຄອບຄວ, ເຈາຊວດໄດສະແຫວງຫາ ແລະ ຕສໃຫໄດດນແດນທເຄຍຢອາໄສ ເພອປະກອບອາຊບການທາມາຫາກນ ໃຫຄງຢຈນເຖງຮນລກຮນຫານ ແລະ ຮກສາສບຕໄປດວຍເຫດດ ງກາວຈງໄດຮບການຍກຍອງ ແລະ ຄວາມດທມຕເຈາຊວດທເປນອນນບໜາຖຕາ ດ ງນ ນ, ການສ ສານຈ ງເປນບນຫາສາຄນຕອງໄດໃຊລາຊາສບຕກບເຈາຊວດໃຫຖກຕອງທສດເຊນ:

ຄາສາມນ (ຄາທ ວໄປ) ຄາລາຊາສບ

ແວນ ຜາຫ ມ ນອນ ເຫາ

ພະສາຍ ຜາຄມບນທມ ບນທມ ນ າຈນ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1361 Lao TBM6 final layout.pdf 136 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

132

ຫວ ໝວກ ມງ ອອກລກ ກນ ໄປ

ພະສາງ ພະມາລາ ພະວສດ ປະສດ ສະເຫວຍ ສະເດດ

4.1 ໝວດເຄ ອງອປະໂພກ ແລະ ບລໂພກ 1) ເຄ ອງອປະໂພກ

ຄາສາມນ (ຄາທ ວໄປ) ລາຊາສບ

ເຄ ອງແຕງຕວ ແຫວນ ນ າຫອມ ເຄ ອງນງຫ ມ ເສອ ສາຍແອວ ປະຫກແຂນ ສາຍຄ

ເຄ ອງຊງ ພະທາມະໂລງ ພະສຄນ ພະພມາ ສະຫອງພະອງ ຮດພະອງ ທອງປະກອນ ພະເກຍນ

2) ເຄ ອງບລໂພກ

ຄາສາມນ (ຄາທ ວໄປ) ຄາລາຊາສບ

ກນເຂາ ນາດ ມ ດອກໄມ ຊນ ປາແດກ

ພະສະເຫວຍ ພະສທາລດ ບດສະບາ ພະມງສາ ປາມດສະ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1371 Lao TBM6 final layout.pdf 137 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

133

4.2 ເຄ ອງອປະໂພກທວໄປ ແລະ ຄານາມສາມນ 1) ເຄ ອງອປະໂພກທວໄປ

ຄາສາມນ (ຄາທ ວໄປ) ລາຊາສບ

ອາຫານ ອາວດ ປະຕ ເຮອ

ກະຍາຫານ ພະແສງ ພະທະວານ ເຮອຫວງ

2) ຄານາມສາມນ ຄານາມສາມນເປນຄາທໃຊກຽວກບພະລາຊາໃນຖານະເປນເຄອຍາດ ລດຍານພາຫະນະ ສະຖານທເປນຕ ນໃຊຄາວາ "ຫວງ, ຕ ນ, ບອນນ ງ" ປະກອບເຂາຂາງຫງເຊນ: ລກຫວງ, ຫານຫວງ, ເຮອຫວງ, ວງຫວງ, ສວນຫວງ, ຊາງຕ ນ, ມາຕ ນ ແລະ ອ ນໆ.

4.3 ໝວດອະໄວຍະວະ

ຄາສາມນ (ຄາທ ວໄປ) ຄາລາຊາສບ

ແກມ ຕາ ນວຊ ປາກ ແຂວ ລນ ທອງ ບາ ມ ເຂາ ຕບ ເລບ

ພະປາງ ພະເນດ ພະດບຊະນ ພະໂອດ ພະທນ ພະຊວຫາ ພະອທອນ ພະອງສະ ພະຫດ ພະຊານ ພະຍກນະ ພະນະຂາ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1381 Lao TBM6 final layout.pdf 138 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

134

44.4 ໝວດເຄອຍາດ

ຄາສາມນ (ຄາທ ວໄປ) ຄາລາຊາສບ

ປ, ຕາ ຍາ, ຍາຍ ພ ແມ ພປ, ພສາມ ແມຍາ, ແມສາມ ລງ (ອາຍຂອງພ) ປາ (ເອອຍຂອງພ) ລງ (ອາຍຂອງແມ) ປາ (ເອອຍຂອງແມ) ຜວ ເມຍ ອາຍ ເອອຍ ນອງຊາຍ ນອງສາວ ລກຊາຍ ລກສາວ ລກເຂຍ ລກສະໃພ ຫານຊາຍ, ຫານສາວ ເຫນ

ພະໄອຍະກາ ພະໄອຍກາ ພະຊານກ ຫ ພະບດາ ພະຊນນະນ ຫ ພະມານດາ ພະສະສລະ ພະສດສ ພະປຕລາ ພະປຕດສາ ພະມາຕລາ ພະມາຕດສາ ພະສາມ ພະຊາຍາ, ມະເຫສ ພະເຊດຖາ ພະຄນ ພະອະນຊາ ພະກະນດຖາ ພະລາຊະໂອລດ, ພະໂອລດ ພະລາຊະທດາ ພະຊາມາດາ ພະສນສາ ພະນດດາ ພະປະນດດາ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1391 Lao TBM6 final layout.pdf 139 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

135

4.5 ຄາກລຍາສາມນ ຄາກລຍາສາມນເປນຄາທໃຊໂດຍທວໄປເວລາໃຊທເປນຄາລາຊາສບຕອງຕ ມຄາວາ

ຊງ ນາໜາເຊ ງມຫກການດ ງນ: - ໃຊ ຊງ ນາໜາຄານາມສາມນໃຫເປນຄາກລຍາລາຊາສບໄດເຊນ: ຊງມາ, ຊງລດ, ຊງ ເຄ ອງບນ ແລະ ອ ນໆ. - ໃຊ ຊງ ນາໜາລາຊາສບໃຫເປນຄາກລຍາລາຊາສບໄດເຊນ: ຊງພະລາຊານພນ, ຊງ

ພະອກສອນ. - ໃຊ ຊງ ນາໜາຄາກຍາສາມນໃຫເປນຄາກລຍາລາຊາສບເຊນ: ຊງລະນກເຖງ, ຊງດາ

ເນນ, ຊງຢນ, ຊງແລນ ແລະ ອ ນໆ. - ຫາມໃຊ ຊງ ນາໜາຄາກຍາທເປນລາຊາສບເຊນ: ຕະລດ, ກະລນາ, ປະທານ, ກວ, ສະເດດ, ປະຊວນ, ປະທບ, ປະສດ, ສະເຫວຍ.

ຄາສບສາມນ ຄາລາຊາສບ ຄາສບສາມນ ຄາລາຊາສບ

ບອກ ສຽງຫວ ຮບ ຖພາ ຈາມ ນ ງ ເວາ ຢນ ກນ

ກາບບງຄມທນ ຊງພະສະລວນ ພະບລມສາຍາ ຊງພະຄນ ຊງພະປນາສະ ປະທບ ຕະລດ, ດາລບ ຊງຢນ ສະເຫວຍ

ໄອ ເບ ງ ລາງມ ສະບາຍ ຄາສ ງ ຄດ ຍາງ ເກດ

ຊງພະກາສະ ທອດພະເນດ ຊາລະພະຫດ ຊງພະສາລານ ພະບລມລາຊະໂອວາດ ຊງພະລາຊະດາລ ຊງພະລາຊະດາເນນ ປະສດ

5. ການໃຊຄາລາຊາສບສາລບພະສງ ການໃຊຄາເວາກບພະສງ ບາງທກເປນຄາທພະສງເປນຜໃຊເອງ ເຊ ງຄນສວນໃຫຍແມນຮຈກກນໝດແລວເຊນ: ອາຕະມາພາບ ຫ ອາຕະມາ ມຄວາມໝາຍເທາກບຂອຍ ບາງ ຄາກທງທານໃຊເອງ ແລະ ເຮາໃຊກບທານເຊນ: ຄາວາ ສນ ໝາຍເຖງ ກນ ເປນຕ ນການ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1401 Lao TBM6 final layout.pdf 140 7/31/2015 9:08:45 AM7/31/2015 9:08:45 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

136

ເວາຈາກບພະສງຕອງມສາມາຄາລະວະ, ບຄວນໃຊຄາທເປນໄປໃນທານອງເວາຫນ ຫ ເປນກນເອງ ເຊ ງຈະເປນການຂາດຄວາມເຄາລບໄປສາລບພະສງເຮາຈາເປນຕອງຮບຮ ເອນວາ ພະສງຜທສງສ ງ ຫ ມຍດມຕາແໜງຂອງພະສງ.

ຄາທໃຊ ຜໃຊ

ອາຕະມາ ໂດຍຂານອຍ ຂານອຍ ໂຍມ ຂຖະຫວາຍພະພອນ ຈະເລນພອນ ປະເຄນ ສນ ຖວາຍ ອະນໂມທະນາ ຈາວດ ມລະນະພາບ ກຕ ຈາພນສາ

ພະສງໃຊກບຄນທາມະດາທໃຊກບຜໃຫຍ ຫ ຜມຖານະ ຄນທວໄປໃຊກບພະສງ ຄນທວໄປໃຊກບພະສງ ພະສງໃຊກບບດາ, ມານດາ, ຍາດຜໃຫຍ ຫ ຜອາວໂສ. ຄາອວຍພອນໃຫມຄວາມສກ ຍນດດວຍ ມອບໃຫ ກນ ຍກຂອງ (ດວຍມ) ໃຫພະ ພະສງໃຊກບຄນທ ວໄປ ນອນ ຕາຍ ເຮອນພກໃນວດ ຢປະຈາວດ

ຄາຖາມ 1. ຄາລາຊາສບມຄວາມໝາຍວາແນວໃດ? ຍກຕວຢາງ 4 ຄາ 2. ຄາລາຊາສບມຄວາມສາຄນ ແລະ ຄນປະໂຫຍດແນວໃດ?

3. ການໃຊຄາລາຊາສບສາລບເຈາຊວດແມນໃຊແນວໃດ? ຍກຕວຢາງຄາທເປນໝວດເຄອຍາດ? 4. ການໃຊຄາລາຊາສບສາລບພະສງແມນໃຊແນວໃດ? ຍກຕວຢາງພອມ 5 ຄາ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1411 Lao TBM6 final layout.pdf 141 7/31/2015 9:08:46 AM7/31/2015 9:08:46 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

137

ພພາກທ V ຫກການແຕງກອນລາວ ແລະ ອກສອນທາ

ບດທ 19 ຫກການແຕງກອນ

1. ສນທະລກສະນະ ສນທະລກສະນະແມນຫກການແຕງກາບ, ກອນ ໂຄງ ແລະ ສານ ຄາວາ "ສນທະ"

ແປວາ ເປນທຖກໃຈ, ເນ ອງກນ ແລະ ມວນອອນຊອນ ຄາວາ "ລກສະນະ" ສ ງທສະແດງ

ໃຫເຫນຄວາມຕາງກນ, ຄນນະພາບ, ປະເພດ, ແບບ, ຮບການ ຫ ວທ. ດ ງນ ນ, ສນທະລກສະນະ

ຈງມຄວາມໝາຍວາ ຫກການແຕງກາບກອນອນເນ ອງກນ, ເປນທຖກໃຈ ແລະ ມວນອອນຊອນ

ຂອງພາສາລາວ.

2. ພາກສວນຕາງໆຂອງກາບກອນ ພາກສວນຕາງໆຂອງກາບກອນລວມມ: ຄາ, ຕອນ, ວກ, ເຟອງ, ບາດ, ບດ. ນອກຈາກນ

ຍງມຄາບບພະບດ ແລະ ຄາສອຍ.

2.1 ຄາ

ຄາເວາໜງໃນກອນໝາຍເອາສຽງທເວາອອກມາເທອໜງ ຫ ໝາຍເອາພະຍນຊະນະກບ

ສະຫະ ປະສມກນ ແລວອານອອກສຽງໄດເທອໜງເຊ ງຮຽກວາພະຍາງເປນຄາໜງ ດ ງຄາວາ:

ມາ, ໄກ, ຄນ ເປນຕ ນ. ແຕຄາຈາພວກພະຍນຊະນະປະສມທອານອອກສຽງເປນສອງພະຍາງ

ແຕພະຍາງໜາເປນສຽງອະເຊນ: ກະປ, ກະປອມ, ສະເໝ, ຖະໜນ, ຜະຫຍາ ເປນຕ ນ. ຄາ

ຈາພວກດ ງກາວນ, ເຖງແມນອອກສຽງເປນສອງພະຍາງກນບເປນຄາດຽວ, ຖາອອກສຽງສາມ

ພະຍາງກນບເປນສອງຄາເຊນ: ວທະຍາ, ສາສະໜາ, ວາສະໜາ ເປນຕ ນ.

ລກສະນະຂອງຄາໃນກອນລາວນ ແບງອອກເປນ 4 ປະເພດຄ:

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1421 Lao TBM6 final layout.pdf 142 7/31/2015 9:08:46 AM7/31/2015 9:08:46 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

138

1) ຄາຕາຍ ຄາຕາຍ ແມນຄາທຜນສຽງໃຫສງ-ຕ າຕາມຮບວນນະຍດບໄດ ຄາຕາຍນແບງເປນ 2 ຈຄ:

ກ. ຈທປະກອບດວຍສະຫະສຽງສ ນຄ: ກະ, ກ ກ, ກ, ເກະ, ປງ ເປນຕ ນ. ເວນແຕສະຫະພເສດ ໄx, ໃx, ເx າ ແລະ x າ.

ຂ. ຈທສະກດດວຍ ກ, ດ, ບ ເຊນ: ເປດ, ເກດ, ເສບ ເປນຕ ນ. (ຈາພວກນນບເປນ ຄາເອກໄດ). 2) ຄາເປນ

ຄາເປນ ແມນຄາທຜນສຽງໄດ ຄາເປນນຮຽກວາຄາສພາບ (ຄາກາງ) ແບງອອກເປນ 2 ຈຄ: ກ. ຈທປະກອບດວຍສະຫະສຽງຍາວທງໝດເຊນ: ປາ, ສ, ກ, ເພງ, ແຈ ເປນຕ ນ

ແລະ ຄາທປະກອບດວຍສະຫະ ໄx, ໃx, ເx າ ແລະ x າ. ຂ. ຈທສະກດດວຍຕວ ງ, ຍ, ນ, ມ, ວ ເຊນ: ນາງ, ກາຍ, ຖາມ, ປານ, ແສວ... 3) ຄາເອກ ຄາເອກ ແມນຄາທປະກອບດວຍວນນະຍດເອກ ແລະ ຄາທສະກດດວຍ ກ, ດ,

ບເຊນ: ໃໝ, ໄລ, ຜານ, ສາກ, ແດດ, ແບບ ເປນຕ ນ. 4) ຄາໂທ

ຄາໂທແມນຄາທປະກອບດວຍວນນະຍດໂທທງໝດເຊນ: ເສອ, ເຝອ, ຈອງ, ນອງ, ໄມ, ປາຍ, ກ າ ກາວ, ມຽນ ເປນຕ ນ.

ຕຕວຢາງ: ການແຕງກອນຕາມລກສະນະຄາໃນຫກເກນຂອງກອນລາວ

1 4 1 3 2 3 4 1 1 3 1 2 2 3 4 ບດ ນ ຈກ ກາວ ພ ໄຊ ທາວ ກ ສະ ລາດ ພະ ຍາ ເມອງ ກອນ ແລວ 1 2 2 2 3 2 2 4 ຄະ ນງ ຕນ ເເດ ຄ ງ ທວງ ເທ ມາງ 2 2 4 3 1 2 2 3

ກ ໂສ ແຄນ ເຄ ອງ ພະ ໄທ ໝອງ ໝນ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1431 Lao TBM6 final layout.pdf 143 7/31/2015 9:08:46 AM7/31/2015 9:08:46 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

139

2 3 2 3 4 2 4 3 2

ກ ບ ເຫຍ ເຫອດ ນ າ ນອງ ຍອຍ ຫ ງ ໄຫ

(ຄດຈາກເລອງສນໄຊ ພ.ສ 2503 ໜາ 140)

� ໝໝາຍເຫດ: ແຕລະຄາກອນມຕວເລກ (1, 2, 3, 4) ໃສເທງຄານ ນ ແມນສະແດງ

ໃຫຮຕາມລກສະນະຂອງຄາໃນຫກການຂອງກອນລາວທມ 4 ປະເພດ (ຄາຕາຍ, ຄາເປນ,

ຄາເອກ, ຄາໂທ) ດ ງທກາວມາແລວ.

2.2 ຕອນ

ຕອນ ແມນໝຄາຈານວນໜງ ທເປນເຄ ງໜງຂອງວກ, ກອນວກໜງມ 2 ຕອນຄ:

ຕອນໜາ ແລະ ຕອນຫງ. ຕອນໜາບາງທກມ 3-4 ຄາ ສວນຕອນຫງມກມ 4-5 ຄາ ຫ 6 ຄາ.

ຕຕວຢາງ:

ກອນກາບທມ 7 ຄາໃນວກໜງ

ຕຕອນໜາ 3 ຄາ ຕອນຫງ 4 ຄາ

ສາທສາ ຍມໃສເກາ

ຂາພະເຈາ ຂກາວຕານານ

ເປນນທານ ສບມາແຕກອນ

ເວາແຕບອນ ປາງຂນບລມ

ຄ ງປະຖມ ລງເອາກາເນດ

ລງມາເກດ ໃນທບຊມພ

ຂນບລມ ກບນາງແອກໄຄ

ໄດເປນໃຫຍ ຂງເຂດເມອງລາວ

ຕ ງແຕຄາວ ຢເມອງຢນນານ

ເປນເຈາຜານ ປະເທດໜອງແສ

ເພນດແລ ປກຄອງພນອງ

ລກຈາກທອງ ມຢ 7 ຊາຍ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1441 Lao TBM6 final layout.pdf 144 7/31/2015 9:08:46 AM7/31/2015 9:08:46 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

140

ເພນແຈກຢາຍ ໃຫໄປເປນເຈາ

ຜກກເຄາ ຊ ທາວຂນລ

ໄປເປນກ ລາວເຮາລານຊາງ

ລງມາສາງ ເມອງໃຫຍຊຽງທອງ <...>

(ຄດຈາກປມໄວຍາກອນລາວຂອງທານ ພມ ວງວຈດ. ພະແນກສກສາສນກາງ, 1967. ໜາ 260-261)

ຕຕວຢາງ:

ກອນອານ 7 ຄາຂນໄປ

ເມ ອນ ນ ທາວອວາຍໜາ ຕານຕອບນາງຜ

ມງນ ແນວຈງໄຮ ລ ວກນຄນໃບ

ມງຫາກ ເຄຍສະຫບລນ ລວງກນກນທານ

ກກ ຮເພດພຽງ ຜເຖາຊເຊງ ແລວເດ

(ຄດຈາກປມຊດມລະດກວຽງຈນ. ສງສນໄຊ ຄາກອນຄຮອຍແກວ ແລະ ແປຮອຍແກວ ຕ ນຊມປ

ພ.ສ 2513 ໂດຍ ສລາ ວລະວງ. ໜາ 129)

2.3 ວກ

ວກ ແມນລະຍະຂອງຄາກະວຕອນໜງໆທເກາະກາຍກນ, ຖາເປນກອນ 2, ກອນ 3

ກອນ 4, ກອນ 5, ກອນ 6, ກອນ 7, ກມ 2 ຄາ, 3 ຄາ, 4 ຄາ, 5 ຄາ, 6 ຄາ, 7 ຄາ

ເປນວກຕາມລາດບ.

ຄາກອນໃດກອນໜງທມແຕ 7 ຄາຂນໄປເປນວກໜງນ ນ ຕອງຈດເຂາເປນບາດຄ 4

ວກ ຈດເປນບາດໜງ (ເວນແຕຄາກາບ ຕອງແຕງເປນວກຕດຕກນເລອຍໆບຈດເປນບາດ).

ດ ງນ ນ, ຄາກອນບາດໜງຈ ງມ 4 ວກ, ຖາບຄບ 4 ວກ ຄາກອນບດນ ນກເຂນຂາດ

ບມວນ ຫ ຂດຈງຫວະໃນເວລາອານ, ຂບລາ ຫ ຮອງເພງ (ຍກເວນແຕບດກອນຂນຕ ນ).

ວກທງ 4 ນ ນມຊ ເອນດ ງນ:

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1451 Lao TBM6 final layout.pdf 145 7/31/2015 9:08:46 AM7/31/2015 9:08:46 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

141

ວກທ 1 ຮຽກວາ: ວກສະດບ

ວກທ 2 ຮຽກວາ: ວກຮບ

ວກທ 3 ຮຽກວາ: ວກຮອງ

ວກທ 4 ຮຽກວາ: ວກສ ງ

ຕຕວຢາງ:

ກອນອານບາດໜງຕໄປນ:

1 ວກສະດບ : ຮກຊາດທງປາກເວາ ກຕອງອອກແຮງເຮດ

2 ວກຮບ : ຕອງຮວມລງມຂດ ກ ນດນແປງສາງ

3 ວກຮອງ : ຕອງອອກແຮງໂຮມປອງ ກນເອາປະເທດ

4 ວກສ ງ : ຮກຊາດຕາມແບບນ ນ ເຂາຈງຍອງວາດ

(ຄດຈາກປມໄວຍາກອນລາວຂອງທານ ພມ ວງວຈດ. ພາກທ IV ສນທະກະວ.

ພະແນກສກສາສນກາງ, 1967. ໜາ 200)

2.4 ເຟອງ

ເຟອງ ແມນໝາຍເອາສອງແຖວຂອງກອນທຢຖດກນໄປ ເຟອງແບງອອກເປນ 2 ຊະນດ

ຄ: ເຟອງກກ ແລະ ເຟອງປາຍ.

ຕວຢາງ:

ກອນອານບາດໜງຕໄປນ:

ຮາງກາຍກບປຽນປນ ເປນທາດດນຕມ

ເປນລມໄຟອທະກງ ຫ ງຂະບວນບງໄວ

ໃຜກເປນແນວນ ບມຝນຝນລອດ

ຮອດພະພດທະເຈາ ກຍງເຂາສນບພານ

(ຄດຈາກໜງສພມວຽງຈນໃໝ ສະບບວນທ 3/01/2014 ໜາ 3)

ໂຮມ 4 ວກນເປນບາດ

ແມນເຟອງກກຂອງບາດ

ແມນເຟອງປາຍຂອງບາດ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1461 Lao TBM6 final layout.pdf 146 7/31/2015 9:08:46 AM7/31/2015 9:08:46 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

142

2.5 ບາດ

ບາດ ແມນໝວກທມຄວາມໝາຍຄບຖວນ ແລະ ກຽວພນກນ. ກອນບາດໜງມ 4 ວກ

ຄ: ວກສະດບ, ວກຮບ, ວກຮອງ ແລະ ວກສ ງ.

ຕວຢາງ:

ກອນບາດໜງ

ກ. ກອນອານ

1 ວກສະດບ : ຫງເຫນໄມລາວລ ມ ລຽບຮອມເຂາຮອມ

2 ວກຮບ : ພທອນເລາະ ລຽບພະນອມນານອງ

3 ວກຮອງ : ເຫນຜາຊອງ ເຂາຄາຍາມຄ າ

4 ວກສ ງ : ຕ ງຢກາງປາກວາງ ດເຮອງຮງເຮອງ

(ຄດຈາກປມໄວຍາກອນລາວຂອງທານ ພມ ວງວຈດ. ພະແນກສກສາສນກາງ ພມເທອທ 1,

1967. ໜາ 201)

ຂ. ກອນລາ

1 ວກສະດບ : ຄນນອງເວາຈ ງຊ ນ ກຮອຍແມນພນດ

2 ວກຮບ : ນອງແມນແນວສະຕ ຄາຄາມຄນກວາງ

3 ວກຮອງ : ຮຊາງວາງຕນເຂາ ຂະບວນການກຊາດ

4 ວກສ ງ : ເປນອງອາດກາ ປະຊາເຊອຮກແພງ

(ຄດຈາກປມໄວຍາກອນລາວຂອງທານ ພມ ວງວຈດ. ພະແນກສກສາສນກາງ, 1967. ໜາ 201-202)

2.6 ບດ

ບດ ແມນເນອໃນທງໝດຂອງກອນທແຕງຂນກຽວກບເລອງໃດເລອງໜງ ແຕວກຕ ນ

ຈນຮອດວກສດທາຍ. ບດສ ນອາດມພຽງ 4 ບາດ ຫາ 5 ບາດ. ບດຍາວອາດມເຖງ 100

ບາດຂນໄປເຊນ: ເລອງ ສງສນໄຊ, ກາລະເກດ, ນາງແຕງອອນ ແລະ ອ ນໆ.

ໃນກອນລາເພນມກເອນກອນໜງ, ສອງກອນເຊນ: ລາກອນໜງ, ລາສອງກອນ, ແຕ

ຄວາມຈງມນແມນບດໜງຂອງກອນລາ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1471 Lao TBM6 final layout.pdf 147 7/31/2015 9:08:46 AM7/31/2015 9:08:46 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

143

2.7 ຄາບບພະບດ

ຄາບບພະບດ ແມນຄາສາລບຕ ມເຂາທາງໜາຂອງຄາກອນວກໃດວກໜງ ເພອໃຫໄດຄວາມຄກແນຂນ. ຄາບບພະບດນຢາງໜອຍມ 2 ຄາ ແລະ ຢາງຫາຍກມ 4 ຄາເຊນ: ເມ ອນ ນ, ບດນ, ຈກກາວເຖງ, ເມ ອນ ນບາກ. ຕຕວຢາງ: ກອນອານບາດໜງໃນບ ນ ສນໄຊ ປະສດ (ປະຕສນທບ ນ) ຄາທຂດກອງໄວເບອງໜາຂອງແຕລະວກແມນຄາບບພະບດ.

ຜເຫນ ເມກຍາງຍາຍ ໂດຍເພດຫງເຫນ ພນເຢ ພະພາຍພານສນ ລວງມນເມອຊາຍ ນບແຕ ພທອນໄດ ເທວທງແປດ ພະກ ຮກຍ ງພຽງ ສະເໝແທຊນາງ

(ຄດຈາກປມວນນະຄະດເພອການສກສາ ລດຈະນາໂດຍ ມະຫາສລາ ວລາວງ. ກມວນນະຄະດລາວ ພມເທອທ 1, ພ.ສ 2503. ໜາ 154)

2.8 ຄາສອຍ ຄາສອຍ ແມນຄາສາລບຕທາຍຄາກອນວກໜງ ເພອເນນຄວາມໃຫຄກ. ຄາສອຍສວນຫາຍມ 2 ຄາ 3 ຄາເຊນ: ແລເຢ, ນອງເອຍ, ແທແລວ, ແລນາ, ຊອບແລວ, ພນເຢ, ກຊາງທອນ, ກຕາມທອນ... ຄາສອຍສວນຫາຍຕ ມໃສທາຍວກທ 1 ແລະ ທາຍວກທ 4. ຕວຢາງ: ຄາທຂດກອງທາຍວກນ ນແມນຄາສອຍ ດ ງກອນອານບາດໜງໃນບ ນສງສນໄຊພນາງກນນາລ. ບດນ ມາຮອດນອງ ເຫນຫາງຈາງຈດ ແລນ ເໝອນພ ປນປານຜາງ ເຜາສະອາງອນຮາຍ ຊ ວາ ພນປອາຍ ບຍອມຍງແອວ ອວນເອຍ ຂອນ ອກພພອມ ຄາຂອຍຂອດຈງ ແດທອນ

(ຄດຈາກປມວນນະຄະດເພອການສກສາ ລດຈະນາໂດຍ ມະຫາສລາ ວລະວງ. ກມວນນະຄະດລາວ

ພມເທອທ 1, ພ.ສ 2503. ໜາ 183)

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1481 Lao TBM6 final layout.pdf 148 7/31/2015 9:08:46 AM7/31/2015 9:08:46 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

144

33. ຄາປະຈາບອນ ຄາປະຈາບອນ ແມນຄາກອນບາດໜງທມ 4 ວກ, ວກໃດກມ 7 ຄາ (ບນບຄາບບພະບດ

ແລະ ຄາສອຍ) ໂຮມຄາກອນໜງມ 28 ຄາ. ໃນຈານວນຄາທງໝດໃນ 28 ຄານ ຕອງມ

ຄາເອກ 6 ຄາ ແລະ ຄາໂທ 5 ຄາ ຢປະຈາບອນຂອງມນ, ຈະຍາຍໄປບອນອ ນບໄດ. ກອນ

ທມ 28 ຄານເພນເອນວາ: ກອນກະທດຮດ. ດ ງໂຄງຮາງຕໄປນ:

ກ) ໂຄງຮາງກອນບາດໜງ

ວກທ 1 ວກທ 2 ວກທ 3

ວກທ 4

ຂ) ກອນອານບາດໜງໃນບ ນສມນທາພດພາກ

ຝງບາວຍອງ ພວງເພດມາລາ

ຕາໄຊຊອນ ສຽດສາວປະສງເຊອ

ຈອມເມອງເຈາ ໃຈຮມຮດໄພ

ສະໜກຢຫນ ສວນກວາງມວນລະງມ

(ຄດຈາກປມຊດມລະດກວຽງຈນ ສງສນໄຊ ຄາກອນຄຮອຍແກວ ແລະ ແປຮອຍແກວ ຕ ນຊມປ

ພ.ສ 2513 ໂດຍ: ມະຫາສລາ ວລະວງ. ໜາ 16)

ຄ) ກອນອານໃຊຫກຄາປະຈາບອນ ແລະ ສາຜດນອກ

ຮຽມຊ ແຈງ ນາມວາສມສ

ຮຽນກດ ຢປທຫາ

ໃຈລາວກາ ນາຄສອນສ ງ

ຫວງຢາກໃຫ ເສງໄດທກປ

(ໂດຍ ສ. ສຫາລາດ)

◌ ◌ ◌ ◌ ◌◌ ◌

◌ ◌◌

◌ ◌ ◌ ◌ ◌

◌

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1491 Lao TBM6 final layout.pdf 149 7/31/2015 9:08:46 AM7/31/2015 9:08:46 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

145

ຄຄາຖາມ 1. ຄາວາ "ສນທະ" ແລະ "ລກສະນະ" ແປວາຫຍງ?

2. ພາກສວນຕາງໆຂອງກາບກອນມຫຍງແດ? ຈ ງອະທບາຍແຕລະພາກສວນຂອງກອນ.

3. ລກສະນະຂອງຄາໃນຫກເກນຂອງກອນລາວແບງອອກເປນຈກປະເພດ? ມປະເພດໃດ

ແດ? ຈ ງອະທບາຍ ແລະ ຍກຕວຢາງໃນກອນບາດໜງ

ບດເຝກຫດ 1. ຈ ງແຕງກອນຕາມຫວຂທວາ: "ບນຄນຄ", "ວນແມຍງ", "ນ າໃຈແມ", "ນກຮຽນດ" ໃຫຖກ

ຕອງຕາມຫກຄາປະຈາບອນ ແລະ ການສາຜດນອກ ໃຫໄດຢາງໜອຍ 8 ແຖວ ຫ 2 ບາດ.

2. ກອນອານຕໄປນມຈກຄາ, ມຈກຕອນ, ມຈກວກ, ມຈກເຟອງ ແລະ ມຈກບາດ?

ນອງນເປນຊາດເຊອ ສະກນແກນຊາວນາ ອາຍເຮຍ

ພແມພາຟນຂດ ກ ນດນປນໄມ

ໝກຢໃນແດນຫອງ ນາສວນຮ ວໄຮ

ປກແຕຜນລະໄມ ສາລເຂາເຜອກມນ

(ຄດຈາກປມໄວຍາກອນລາວຂອງທານ ພມ ວງວຈດ. ພະແນກສກສາສນກາງ, 1967. ໜາ 215)

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1501 Lao TBM6 final layout.pdf 150 7/31/2015 9:08:46 AM7/31/2015 9:08:46 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

146

ບບດທ 20 ອກສອນທາ

1. ປະກອບຄາທໃຊ "8" (ກ) ສະກດ

ໃນການປະກອບຄາທມ "ກ" ສະກດສວນຫາຍເພນກຮກສາຕວ "ກ" ໄວຢາງເດມ ແຕ

ໃນຄາທເປນສະຫະບາງຕວເພນຈະປຽນເປນ X[ ແທນ "ກ" ໃຫສງເກດຕາຕະລາງລມນ:

ໃຊກບພະຍນຊະນະ ລາວ ພະຍນຊະນະປຽວ ພະຍນຊະນະປະສມ

ປຽວ ປະສມ

X *{ X {8 x ກ 8{* ;{* n:{8 X [* X [8 x ກ h[* 0[* nC[8 X [1 X [1 xາກ Ä[1 j[1 nC1[ X 2* X 28 x ກ n2* -2* nZ28 X 3* X 38 x ກ h*3 q38 nC38

X Ö* X Ö8 x ກ -ÖÖ* uÖ8 nCÖ8

X ×* X ×8 x ກ c×* c×8 n×G8

X [4 X [4 x ກ k[4 v[4 nG[ nGnn[ 4

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1511 Lao TBM6 final layout.pdf 151 7/31/2015 9:08:46 AM7/31/2015 9:08:46 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

147

X 5[ X 5[ x ກ h5[ j5[ nC[

6x [* 6x [8 ເx ກ 6h*[ 6q[* 6nC[8 66x * 66x8 ແxກ 66ÄÄ * 66b* 66nC8 7x [ 7x [ ໂxກ 7c* 7q [ 7nZ[

X <[ X![ Xອກ !<[ k<[ n:![ X V[ X v[ Xວກ bV[ hV[ nGv[ xZ[ xZ[ xຽກ xZ[ jZ[ n: Z[

6x ×<8 6x ×<! ເx ອກ 6n<×8 6h ×<8 6nC×![ 6x 2* 6x 28 ເx ກ 6c2* 6s2* 6nZ28 6x 3* 6x 38 ເx ກ 6c3* 6h38 6nC38

ຄຄາແນະນາ 1. ຢໃນໜງສຕາງໆຄ: ໜອກ, ໝອກ, ຫອກ, ໜວກ, ໝວກ, ເຫນຂຽນເປນ 3 ຢາງດ ງນ:

1) nG![ n:![ nC![ nGv[ n:v[ 2) nG!* n:!* nC!* nGv* n:v* 3) nG<[ n: <[ nC <[ nG V[ n: V[

2. 6x ×<8 ຄານມກຈະຂຽນເປນ 6X 2*2 ເຊນ: 6c<238 6nC23!* ຂຽນເປນ 6c2* 6nC28 ບໄດໝາຍເອາວາໃຫຂຽນແບບນ.

nC[[

5

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1521 Lao TBM6 final layout.pdf 152 7/31/2015 9:08:47 AM7/31/2015 9:08:47 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

148

3. ຄາທຕວສະກດຢກອງແຖວ ແຕເອາຕວສະກດຂນໄວໃນແຖວກມເຊນ:

X {* x [* x 2* x 38 x Ö8 x ×8 6x [8 66x 8 6x 28 6x 38

4. ຄາທມຕວ ! ແລະ ຕວ v ຢກອງແຖວ ແຕເອາສອງຕວນຂນໄວໃນແຖວກມ

ເຊນ: x![ xv[ 6x 3![. 5. ຄາທຂຽນຫຍ:

;V[1 ອານວາ ;*[v. (ມກວາ)

ຫຫດອານເປນຄາ

z{*z, nC{89{G g[*ÎZ G h[*nC[8 8V[‘;× bb[8nC[= k1[kZ G n:1[8Z +h 69h{1bb[1 h[*9V[1 aG{q2* h3*g{* nC386vh[G aÖ *ãnjZ 8Ða2* b4[ãq bG\[66d[ c5[nC1 G 6i[*ghZ 6nC[8e3 66a*66n> 66nC8i3 7b[d4[ 8Ð7nC8 !<[ãh j[*nG![ s×n:v[ ÎZ[;1 6c3<8ävh 6nC×![a1 `,h6c2* 6c3*ÎZ/

ຄາອານ. ຍກຍ ຫກຂນ ຮກຮຽນ ປກຫກ ກວກມ ສະຫກຫງ ພາກພຽນ ໝາກກຽງ ເຂາສະຫາກ ປກຂວາກ ຕ ນຈກ ປກນກ ຫກເວນ ຕກໃຫຍ ກະຕກ ສກໃຈ ສະໜກແທ ລກຫານ ເດກນອຍ ເຫກຊ ແຕກແຫງ ແຫກດ ໂສກທກ ກະໂຫກ ອອກໄປ ຜກໜອກ ຖໝວກ ຮຽກມາ ເລອກໄວ ເຫອກຕາ ນ າເລກ ເລກຮຽນ (ຫ ເລອກຮຽນ)

c3*ÎZÎÎ / G

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1531 Lao TBM6 final layout.pdf 153 7/31/2015 9:08:47 AM7/31/2015 9:08:47 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

149

22. ປະກອບຄາທມ = ສະກດ ການເອາຕວ "ງ" ໄປສະກດແຕລະຄາຈະມການໃຊທງຕວ "ງ" ປກກະຕ ແລະ "ງ" ເຟອງ ໃຫສງເກດຕາມຕາຕະລາງລມນ:

ໃຊກບພະຍນຊະນະ ລາວ ພະຍນຊະນະປຽວ ພະຍນຊະນະປະສມ

ປຽວ ປະສມ

X {> X {= x ງ 8{> ;{> nC{= X [> X [= x ງ h[> 9[> nG[= X 1> X 1> xາງ 91> j1> n:1 X 2> X 2= x ງ i2> b2> nC2= X 3> X 3> x ງ c3> z3> nZ3= X Ö> X × = x ງ eÖ > qÖ > nGÖ= X× > X × = x ງ g× > =× > n>×= X 4+ X 4= x ງ 84+ q4+ nZ\= X 5+ X 5= x ງ 05+ z5= nV|= 6X [> 6X [= ເx ງ 6a[> 68[> 6nG[= 66X > 66X= ແxງ 66c> 66i> 66nC= 7X > 7X= ໂxງ 7Î > 7; > 7n:= X <+ X! xອງ g<+ b<+ nG! X V+ X V+ xວງ hV+ qV+ nCv

n:1 >

n! > nCv >

X! >

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1541 Lao TBM6 final layout.pdf 154 7/31/2015 9:08:47 AM7/31/2015 9:08:47 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

150

X Z+ X Z+ xຽງ dZ+ vZ+ nVZ+ 6X 3<= 6X 3<! ເx ອງ 6h3<= 603<= 6nC3! 6X 2 > 6X 2= ເx ງ 6c2> 6n2> 6nG2= 6X 3 > 6X 3= ເx ງ 6h3> 603> 6n:3=

ບດເຝກຫດ 1. ຈ ງຕ ມ 8 ຫ x [ໃນຄາຕໄປນ:

1 68H[j[///// 9 69h{1nG{;60[///// 2 c,1h1///// 10 ahG{66h///// 3 nn:1[k2///// 11 hÐ7nZ///// 4 nCH{nC3///// 12 h[1 Gg<///// 5 b,1gÖ///// 13 bÐiV///// 6 h j,s×///// 14 Îh <+ÎZ///// 7 0V1:d4///// 15 n{V6j×<///// 8 cZh+c5///// 16 `h,6c2/////

ຄາແນະນາ 1. ການໃຊ =, X >ແລະ x + ສະກດນ ນມດ ງນ:

- ຄາທມສະຫະເທງເພນໃຊ X >ສະກດ.

! > !X >

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1551 Lao TBM6 final layout.pdf 155 7/31/2015 9:08:47 AM7/31/2015 9:08:47 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

151

- ຄາທມສະຫະລມເພນໃຊ X + ສະກດ. - ຄາທມສະຫະປະສມເພນໃຊ =, X >, x + ສະກດ

2. ສະຫະທາແຕເດມນ ນ 6x 3< 6x 3ແລະ ອອກສຽງດຽວກນ ເພອຄວາມສະດວກໃນການອານ ແລະ ຂຽນ ນກປາດລາວເຮາໄດການດໃຫມຮບຮາງແຕກຕາງກນເຊນ:

6x 3<= (ເx ອງ) ຄານໃນໜງສຕາງໆເພນມກຂຽນເປນ 6x 3> (ເx ງ) ເຊນ:

6;3<= 6n:3!> 6nC3!> ຂຽນເປນ 6;3> 6n:3= 6nC3= nG!> n:!> nC!> ເຫນຂຽນເປນດ ງນກມ nG<+ n: +< nC+ <.

2. ຄາຂຽນຫຍ

69<+1 ໃຫອານວາ 69{h19<+ 8,(1 8,) 83I 8,D1 8, 0×V1 83: 0S1 8,:1 0Öb e×b e”b e×V1 Xi|1 iÕb d3G 66db ` h3: h3I XhZ1 äh:1 j2V1 c” c”G1 bb1 6b3: $”1 0[V1 x3 ;[V1 69++1

ກຂາ, ກບ, ກດ, ກະທາ, ກ, ຄວາ, ກມ, ຄາຖາ, ກມາ, ຄລ, ຊະລ, ຊະແລ, ຊ ວາ, ດລາ, ດລ, ທະນ, ແທແລ, ນາ, ບມ, ບດ, ຜະຫຍາ, ໄປມາ, ຜວາ, ແລ, ແລນາ, ສາລາ, ສະເໝ, ເອາ, ຄນວາ, ອນວາ, ມກວາ, ເຂາຂອງ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1561 Lao TBM6 final layout.pdf 156 7/31/2015 9:08:47 AM7/31/2015 9:08:47 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

152

ອອານເປນຄາ

b{>b1 nC{=ãnC Xd{=eh1 > g[j >aZ+ nC[=8{>j 668j V=ä8V’ ;1>6Î 3<x d<+nC1 > `+¿h1 9V1>nGh1 8j 2>ä;h nC2=6n[ 0G2=6s2> a3>03> ih×i×> nGh×=69h{1 Î 5c×>j ;4+6Î 3<x nhZ\=6nZ3!> ãnZjb5+ ½5+0{ G 6b[>8[G 66aj >81 66sb=ä9 9<+66bb= 66nG=vj. 7Î >ÎZ G 7njG6nj [G= 8<+66k> n:!>ãq b:!>ãnZj bb!>84i3 bb!>9Ö Gh zV+ä¿ 6;×<=nCv> bZ+Î <+ 82Gn:Z+ vZ+qG[ 6n’:×!>` d<+6nC×!> 6n2>`G 6nC2=66dh ãg6h3> eZ+6q3> ;369+<1 z4+z<+ 8<+7k > 6q{1669V= 6;×<=nCv>Xkh1 > X84=qG[dÐh5x3 6;×<=b2> eZ+9V1 > nG!>q[G j h1nC!>/

ຄາແປ ສງສານ ຫງໄຫ ຊງຊາງ (ທຣງຊາງ) ນ ງຕຽງ ຫງກ ງ ແກວງໄກວ ມາງເຮອນ ທອງຫາງ ນາງຟາ ຂວາງໜາ ກ ງໄມ ຫງເຫນ ຄະນງເຖງ ຕງຄງ ດດງ ໜງເຂາ ຮລງ ມງເຮອນ ຫຍງເຫຍອງ ໃຫຍສງ ຝງຄນ ເສງກນ ແຕງການ ຖະແຫງໄຂ ຂອງສະແຫງ ແໜງວາ ໂຮງຮຽນ ໂໜງເໜງ ກອງແພງ ໝອງໃຈ ສະໝອງໃຫຍ ສະຫອງກຕ ສະຫຍອງຂນ ຍວງໄຟ ເມອງຫລວງ ສຽງຮອງ ກນໝຽງ ວຽງຈນ ເໝອງນາ ທອງເຫອງ ເຫງນານເຫງແທ ໃນເປງ ຊຽງເຈງ ມເຂາຂອງ ຍງຍອງ ກອງໂພງ ເຈາແຂວງ ເມອງຫວງພະບາງ ກຣງຈນທະບລ ເມອງສງ ຊຽງຂວາງ ໜອງຈນ ຜາຫອງ

ບດເຝກຫດ ຈ ງປະກອບຄາທມ =, X >ແລະ x + ສະກດໃສຕາຕະລາງ ແລະ ພະຍນຊະນະທ

ການດໃຫດ ງນ:

b{>b1 nC{3xÎ d+n G

j >81a 66k n G

=6n 0G2=ãnZjb+ + G

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1571 Lao TBM6 final layout.pdf 157 7/31/2015 9:08:47 AM7/31/2015 9:08:47 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

153

ພະຍນຊະນະ

ສະຫະ 8 9 0 - = XÐ

X 3

X 5

6X

6X 3<

6X [Z

X {V

3. ປປະກອບຄາທໃຊ "g" ຫ "x" ສະກດ

ການປະກອບຄາທອອກສຽງໃນແມ ""ອນ"" ເພນອາດຈະໃຊຕວ ""ນ"" ຫ ""ຣ"" ສະກດ.ຫກການນບຕາຍຕວບາງເທອເພນກໃຊຮວມກນ ໝາຍຄວາມວາໃຊຕວໃດກໄດດ ງນ:

ໃຊກບພະຍນຊະນະ

ລາວ ພະຍນຊະນະປຽວ

ພະຍນຊະນະປະສມ ປຽວ ປະສມ

X {G X {x x ນ 8{ h{G n:{x X G[ X [x x ນ h[G s[G nV[x

X 1 G X 1 G xານ 91 b1 8V1 91 G

8{ h[

G

b1 G 8V1 G

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1581 Lao TBM6 final layout.pdf 158 7/31/2015 9:08:48 AM7/31/2015 9:08:48 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

154

X 2G X 2x x ນ n2G v2G nZ2x X 3G X 3x x ນ c3G a3G nC3x X ÖG X Öx x ນ qÖ G iÖ G n:Öx X ×G X ×x x ນ z×G e×G n:×x

X <x x ! G xອນ !<x k<x nC! G X Vx Xv G xວນ sVx zVx n>vG xZ G xZ G xຽນ vZ G cZ G nCZ G 6x ×<x 6x ×! ເx ອນ 6Î×<x 6i×<x 6n:×! 6x 2G 6x 2x ເx ນ 6a2G 692G 6nC2x 6x 3G 6x 3x ເx ນ 683G 6q3G 6nC3x

ຂແນະນາ 1. ການຊອນຕວໜງສນ ນຕາມທາມະດາເພນມກຈະຊອນຕາມພະຍນຊະນະເຟອງເມ ອຄາໃດມຕວປະສມ ຫ ວາຕວຄວບ ເພນແປງຮບ ແລະ ບອນໄວຕວສະກດຕາມຄວາມເໜາະສມ ແລວແຕຈະເໝາະສມແກການອານ ແລະ ການຊອນຕວໜງສດ ງໄດຊແຈງມາແລວເຊນ:

n:! G(ໝອນ) n:! GG(ໜອນ) nC! G(ຫອນ) ໃນໜງສບາງຜກກເຫນຊອນກນ 3 ຕວຄ ສະຫະທປະກອບກບພະຍນຊະນະປຽວມາໃຊກບພະຍນຊະນະປະສມ:

n:x (ໝອນ) nx (ໜອນ) nCx (ຫອນ) ການຂຽນໜງສທາຂອງຄນບຮານມຫາຍຢາງດ ງກາວ ແລວເປນເຫດໃຫຜອານສບສນ ຈະຕອງໄດສນນຖານເອາເອງໃນເວລາອານ. ສະເພາະໃນການຮຽນໃນເວລານຈະນາໃຊສະເພາະ ແຕການຊອນພຽງ 2 ຕວເທານ ນ.

n:×! 6n2x G 6x ×!

6 2x G

) nCx (ຫ

ມຫາຍຢາງດ ງກ< G ໜອ

າຂອງຄນບຮາ

nx (ໜG < n:x (ໝ

ການຂຽຂ ນໜ

<

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1591 Lao TBM6 final layout.pdf 159 7/31/2015 9:08:48 AM7/31/2015 9:08:48 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

155

2. ຄາບາງຄາຂຽນຄກນແຕອານຕາງກນອງຕາມເນອໃນເຊນ:

- n2 G ອານວາ ໜ ຫ ຫນ

- n3 G ອານວາ ໜ ຫ ຫນ

- 66n G ອານວາ ແໜ ຫ ແຫນ

- 66nV ອານວາ ແຫວ ຫ ແຫວ

ຫດອານເປນປະໂຫຍກ

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1601 Lao TBM6 final layout.pdf 160 7/31/2015 9:08:48 AM7/31/2015 9:08:48 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ

156

ຄາອານ ຜໃດໝນຮຽນຂຽນອານ ນານໄປຈະໄດເປນສະໝຽນ. ໃຫເຈາໝ ນແກນແສນປເທນ. ທານຢາໄດດໝນເຂາ. ວານນເຮາເຫນຂະເໝນ ແລະ ຈນມາຫນນາຫານເຈາ. ຜໃດທາການດ ຈະໄດຂນເງນເດອນ. ເຮາເຫນທະຫານໝນຫາພນຄນ. ຄນເຈາໝນ (ຢ) ຂາ ຫ ແຂນໃຫເອານ າມນແກທາ. ອາຈານສອນວາແຜນດນໝນ. ຕາໝນເຈາເອາຫນປນແຕທໃດມາ. ຜໃດກະທາ ບນໃຫທານຈະໄດຂນສະຫວນ. ເປນໜສນທານໃຫໄຊແທນ. ແຫແຫນພະເຈາແຜນດນ. ເຂາເອາແໜມາເກອໝ. ປາຕອນນເປນໜອນ ແລະ ຂຂະໝວນເໝນເນາແທ. ເງນຫຽນເກ າໃຫຍກວາເງນຫຽນໃໝ. ມນຊຂວານໄວຟນສວນ, ສອນຂວນໃຫອອນນອຍ. ຄນວາເຈາຈະໄປ ນາຂອຍໃຫເຈາມາໄວແດ. ແມວາພຕາໝນກຈະໄດໄປເໝອນກນ. ມ ອ ນເຊາພເຮາຈະຂ ກວຽນໄປນາ.

ບດເຝກຫດ ຈ ງຂຽນຂຄວາມລມໄປນເປນອກສອນທາ:

1. ຂອຍຮຽນຢຊ ນມດທະຍມປທ 6. 2. ເຈາມຄວາມພາກພຽນ ແລະ ດໝ ນຈງຮຽນເກງຢສະເໝ. 3. ຄອາຈານເຄຍສອນວາ ວຊາຄວາມຮເປນເຄ ອງປະດບໃຫແກຄນທງຫາຍ.

1 Lao TBM6 final layout.pdf 1611 Lao TBM6 final layout.pdf 161 7/31/2015 9:08:48 AM7/31/2015 9:08:48 AM

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລຂະສດ