тематско биологија 8 odd

DТЕМА 1 ЧОВЕКОТ КАКО ДЕЛ ОД ЖИВИОТ СВЕТ (3 часа)1. Вовед во наставата по биологија2. Место на човекот во живиот свет 3. Еволуција на човекот и пораст на популацијата

ТЕМА 2 ГРАДБА НА КЛЕТКИТЕ, ТКИВАТА И ОРГАНИТЕ ВО ЧОВЕЧКИОТ ОРГАНИЗАМ (4 часа)

1. Градба и основни функции на клетката кај човекот 2. Вежби и повторување 3. Ткива и органи и органски системи 4. Систематизација

ТЕМА 3 ДВИЖЕЊЕ (6 часа)1. Улога на коските и мускулите во движењето - скелет2. Вежби и повторување 3. Градба и функција на мускулите 4. Вежби и повторување 5. Нега, хигиена и деформации на системот за движење6. Систематизација

ТЕМА 4 ИСХРАНА (6 часа)1. Храна и значење на исхраната за организмот 2. Вежби и повторување 3. Градба на органите (уста, желудник, црево) и дигестија на храната во нив

и функција на панкреасот и црниот дроб 4. Вежби и повторување 5. Заштита од аномалии и болести на органите за дигестија6. Систематизација

ТЕМА 5 ЦИРКУЛАТОРЕН СИСТЕМ (6 часа)1. Пренесување на храната и гасовите. Крв и лимфа – состав, особини и

функции 2. Вежби и повторување 3. Срце и крвни садови; Голем и мал крвоток 4. Вежби и повторување 5. Оштетувања и заштита на циркулаторниот систем 6. Систематизација

ТЕМА 6 ИМУН СИСТЕМ (4 часа) 1. Крвни групи; Трансплантација; Трансфузија2. Вежби и повторување3. Имунобиолошки реакции; Нарушување и болести на имунобиолошката

заштита; Алергии 4. Систематизација

ТЕМА 7 ДИШЕЊЕ (6 часа)1. Дишни патишта и размена на гасовите во белите дробови 2. Вежби и повторување3. Механизам на дишењето и регулација; Формирање на глас4. Вежби и повторување5. Хигиена на органите за дишење и превенција од болестите 6. Систематизација

ТЕМА 8 ИЗЛАЧУВАЊЕ (6 часа) 1. Значење на излачувањето 2. Градба функции на бубрег; Биолошка филтрација на крвта; Нега и

хигиена на системот3. Вежби и повторување4. Структура и функции на кожата, нега и хигиена 5. Вежби и повторување6. Систематизација

ТЕМА 9 НЕРВЕН СИСТЕМ И РЕГУЛИРАЧКИ МЕХАНИЗМИ (6 часа)

1. Градба, делови и значење на нервниот систем; рбетен мозок; рефлекси2. Вежби и повторување3. Функции на черепен мозок; Вегетативен нервен систем, функции4. Вежби и повторување5. Нега и заштита на нервниот систем од физички и хемиски агенси и стрес 6. Систематизација

ТЕМА 10 СЕТИЛА (6 часа)1. Градба и функција на сетилото за вид; Заштита и нега 2. Вежби и повторување3. /Градба, функција и заштита на сетилата за слух и рамнотежа 4. Вежби и повторување5. Сетила за мирис и вкус; Сетила во кожата, функција и заштита 6. Систематизација

ТЕМА 11 ХОРМОНСКА РЕГУЛАЦИЈА (4 часа)1. Улога на жлездите со внатрешно лачење во регулација на процесите во

организмот (хипофиза и штитна жлезда, функција и нарушувања) 2. Вежби и повторување3. Функција и нарушувања на панкреасот, надбубрежните и половите жлезди 4. Систематизација

ТЕМА 12 РАЗМНОЖУВАЊЕ КАЈ ЧОВЕКОТ (6 часа) 1. Полови одлики и градба на половите органи кај човекот; Оплодување2. Ембрионален развиток 3. Развиток на човекот по раѓањето (постембрионален развиток) 4. Вежби и повторување5. Полови односи; Контрацепција; Планирање на семејството; Полови

болести и заштита6. Систематизација

ТЕМА 13 НАСЛЕДНОСТ КАЈ ЧОВЕКОТ (4 часа)1. Основа на наследувањето; Хромозоми; Гени 2. Вежби и повторување3. Мутации; Наследни болести и пренесување (слепило за бои; хемофилија;

Даунов и Клинефелтеров синдром)4. Систематизација

ТЕМА 14 МЕСТО И УЛОГА НА ЧОВЕКОТ ВОБИОСФЕРАТА (4 часа)

1. Активности на човекот во биосферата; Одржлив развој 2. Вежби и повторување3. Физички и хемиски загадувања на животната средина 4. Систематизација

ГЛОБАЛНО ГОДИШНО ПЛАНИРАЊЕ НА НАСТАВАТА ПО БИОЛОГИЈА ЗА ОСМО ОДДЕЛЕНИЕ ЗА 2010/11 ГОД.

Ред. бр

НАСТАВНА ТЕМА Часови за:

ново повтор./вежби

систем вкупно време/месец

1. Човекот како дел од живиот свет 3 3 09 2. Градба на клетките, ткивата и органите

во човечкиот организам2 1 1 4 09

3. Движење 3 2 1 6 09-104. Исхрана 3 2 1 6 10-115. Циркулаторен систем 3 2 1 6 116. Имунитет 2 1 1 4 127. Дишење 3 2 1 6 128. Излачување 3 2 1 6 01-029. Нервен систем и регулирачки

механизми3 2 1 6 02

10. Сетила 3 2 1 6 02-0311. Хормонска регулација 2 1 1 4 0312. Размножување кај човекот 4 1 1 6 03-0413. Наследност кај човекот 2 1 1 4 04-0514. Место и улога на човекот во

биосферата2 1 1 4 05-06

Тематско – процесно планирање

за наставата по биологија за осмо одделение

ТЕМА 1: ЧОВЕК КАКО ДЕЛ ОД ЖИВИОТ СВЕТ Ред.бр СТРУКТУРА НА ТЕМАТА ВРЕМЕ НА

РЕАЛИЗАЦИЈАмесец недела час

1. Вовед во наставата по биологија 09 1 12. Човек како дел од живиот свет 09 1 23. Еволуција на човекот 09 2 3

Час 1. Вовед - Запознавање со целите, содржините и начинот на работа

ЦЕЛИ (ученикот/ученичката):

- Да се запознае со целите на наставата по биологија во осмо одделение (зошто ќе учи),

содржините (што ќе учи), начинот на работа (кои упатства ќе ги добива, преку кои

активности ќе учи (постапки, низ кои ќе ги усвојува знаењата и ќе се здобие со

потребните способности и вештини).

- Да разбере како, кога и со кои начини, инструменти и критериуми ќе биде оценувано

неговото знаење и напредување.

- Да се запознае со наставните средства: учебник, компјутер и другите извори на знање,

како и начините како ќе ги користи.

Воведниот час се користи за запознавање со содржините на предметот биологија во

осмо одделение (целите, наставните теми, активностите и постапките во наставата),

како и со начинот на проверување и оценување на знаењето (што, кога и како).

Наставникот ги запознава учениците со учебникот и другите наставни средства што

ќе ги користат во наставата.

Наставни средства

- Учебник, компјутер, софтвер за биологија, апарати и прибор.

Час 2. Човек како дел од живиот светЦели (ученикот/ученичката):

- да ги набројува особините на исправениот човек и мудриот човек;- да ги наведува расите на човекот;

- да ги споредува причините и последиците на пораст на човекова популација.

Наставни средства и услови

- графика (шеми, слики), графофолии - микроскопски препарати- модел на човек- учебник и друга дополнителна литература (атлас) - компјутер, компјутерски пакет со анимации од анатомија и физиологија на човекот (Интел, или друга програма).

Активности - Дискусија за биолошките причини и социјалните последици од постоењето на расите

кај човекот. - Дискусија за причините и последиците од пренаселеноста на човековата популација.

CICAÎ ÔVEK PTICI ÔVEKOLIKI MAJMUNI

VLEÛGI VODOZEMCI RIBI MAJMUNI

POLUMAJMUNI

PRIMATI

RBETNICICICAÎ

POVE]EKLETO^NI

EDNOKLETO^NI

Час бр.3 Еволуција на човекот Цели (ученикот/ученичката):

- да го разбере еволутивниот развиток на човекот низ карактеристиките на човековите предци;

- да умее да ги наведе групите предци на човекот (етапите во развојот); - да умее да го опишува начинот на живот на предците на човекот;- да може да ги открива врските меѓу човекот и човеколиките мајмуни; - да ги распознава морфолошките одлики на човечките раси;- да умее да наведува причини за пораст на човечката популација;

- да ги согледува последиците од порастот на човечката популација.

Нови поими: човеколики мајмуни (орангутан, горило, шимпанзо), претци на човекот (неандерталец, крапинец, фосилен и современ човек), човечки раси, човечка популација.Активности - Изработка на албуми со разновидна графика (цртежи , фотографии) за претците на

човекот и човечките раси. - Примена на графофолии, фотографии, видеокасети и ТВ-филмови за претците на

човекот и човечките раси. - Разгледување на атласи за остатоците на нашите претци. - Подготвување на албуми за пештерската уметност (Алтамира – Шпанија, Кро-

Мањон – Франција). - Разговори за историските сведоштва за еволуцијата на чвекот. - Работа со подготвен текст за зголемување на човечката популација и причините за

тоа. - Разговори и толкување на графикон за забрзаниот пораст на човечката популација – причини и последици.- Изработка на графички организер и планер за учење.

Графички организер

ЗАЕДНИКИ ПРЕДОК

АНТРОПОИДИ ХОМИНИДИ (ЧОВЕКОЛИКИ МАЈМУНИ (ЧОВЕКОВИ ПРЕТЦИ)

АВСТРАЛОПИТЕКУС - ГОРИЛО (Јужен мајмун)

- ОРАНГУТАН - ШИМПАНЗО ХОМО ЕРЕКТУС

(Исправен човек)ХОМО САПИЕНС ФОСИЛИС

(Мудар фосилен човек) - НЕАНДЕРТАЛЕЦ

- КРАПИНСКИ ЧОВЕК

ХОМО САПИЕНС (Денешен човек)

РАСИ: црна, бела, жолта, црвена

ФАКТОРИ НА ЕВОЛУЦИЈАТА НА ЧОВЕКОТ:

- исправено тело и движење на нозе - недостиг на храна- користење на рацете - недостиг на индустриски суровини - брз развиток на мозокот - недостиг на употреблива вода- говор - недостиг на простор- користење и правење на алатки

последици: PORAST NA NASELENIETO

ТЕМА 2: ГРАДБА НА ЧОВЕЧКИОТ ОРГАНИЗАМ

Ред.бр СТРУКТУРА НА ТЕМАТА ВРЕМЕ НА РЕАЛИЗАЦИЈА

месец недела час 1. Градба на основни функции на клетката кај

човекот09 3 1

2. Вежби и повторување 09 3 2 3. Човековото тело е изградено од клетки, ткива

и органи 09 4 3

4 Систематизација 09 4 4 ЦЕЛИ Ученикот треба да може:

- да ги препознае и именува органелите, клетките, ткивата и органите; - да ги објаснува функциите на клеточните органели, ткива, органи и органски систем; - да ги споредува и поврзува функциите на органелите, клетките и органите во организмот

Наставни средства и услови

Во училница – кабинет мебелот се поставува така што ќе има најдобра комуникација меѓу наставникот и учениците.Потребни наставни средства и помагала: - графика (шеми, слики), графофолии- микроскопски препарати- модел на човек (со подвижни органи) - учебник и друга литература (атлас) - графоскоп, микроскоп- компјутер, Интернет и Интел интернет страна за биологија со анимации за движења, скелет и мускулатура.

Графички организер за клетка

K L ET K A DELBA

GRADBA

Графички организер за клетка, ткиво орган, систем, организам

усогласеност нафункционирањето

и поделба на трудот

ОРГАНИЗАМ

GOLEMINA-mikroskopska

MITOZA telesnikletki

MEJOZA polovi kletki

kleto~na membrana - citoplazma и organeli: jadro mitohondrii rezervna hrana

FORMA: pravoagolni, plo~esti, cilindri~ni, izdolèni, yvezdesti, razgraneti

ORGANSKI SISTEMI - koèn sistem - sistem za dvièwe, - krvonosen sistem - nerven sistem

- sistem za izla~uvawe

KLETKAdiferencijacija

i specijalizacija

TKIVA- epitelno; svrzno; мuskulno; nervno

ОРГАНИ- бубрег- црн дроб- срце- желудник- бели дробови

ТЕМА бр. 3: ДВИЖЕЊЕ

Ред.бр СТРУКТУРА НА ТЕМАТА ВРЕМЕ НА

РЕАЛИЗАЦИЈАмесец недела час

1. Улога на коските и мускулите во движењето - скелет

09 5 1

2. Вежби и повторување 10 1 23. Мускули, видови, градба и функција 10 2 34. Вежби и повторување 10 2 45. Грижа за здравјето на системот за движење 10 3 56. Систематизација 10 3 6

Час бр. 1 Наставна содржина Улога на коските и мускулите во движењето - скелет

Час бр. 2 Наставна содржина Вежби и повторување за улогата на коските и мускулите во

движењето - скелет

ЦЕЛИ НА ЧАСОТ БР 1 и 2: Ученикот/ученичката:

5. да ја опишува важноста на коските и мускулите во процесот на движење; 6. да ја објаснува градбата на коските; 7. да ги препознава големите коски во скелетот; 8. да ја разбира поврзаноста на коските во скелетот (зглоб, лигаменти)

Наставни средства и услови за работа Во училницата – кабинетот мебелот се поставува така што ќе се обезбеди најдобра комуникација меѓу наставникот и учениците.Потребни наставни средства и помагала:

графика (шеми, слики), графофолија, графоскоп

SKELET

трајни микроскопски препарати, микроскоп скелет на човек модел на човек учебник друга литература (атлас), фотографии и коски, хлороводородна киселина, пинцета, шпиртна лампа. компјутер, анимации и други содржини од Интел или други ИКТ пакети.

Нови поими: коска, скелет, зглобАктивности

- Разгледување на цртежи, фотографии, графофолии, филмови за системот за движење.

- Изработка на графички организери и планери на табла. - Демонстрирање-микроскопирање на трајни препарати од коскени клетки (човек).- Разгледување на рентгенски снимки на изглед на здрава коска и скршена коска. - Работа со лупа - набљудување на пресек на коска (во епифизите). - Докажување на механичките својства и хемискиот состав на коска.


НЕПОДВИЖЕН ПОТЕКНУВА ВНАТРЕШЕНОД 'РСКАВИЦА

цврстина,потпора,заштита, слободни движења,

создавање крвни елементи

ОСКОВ РАМЕНСКИ КАРЛИЧЕНСКЕЛЕТ: ПОЈАС: ПОЈАС: - череп - клучна коска - карлица- 'рбетен столб - лопатка - коски на нозе (прешлени) - коски на раце

Активност 2.

КОСКИ РСКАВИЦА

SKELET

GRADBA na koska: - pokosnica- zbieno koskeno tkivo- sun|eresto koskeno tkivo- koskena srcevina- otvor za krvni zadovi

SOSTAV (koskeno tkivo: - zvezdesti kletki- matriks (kalcium fosfat + kolagen)

SOSTAV (rskavi~no tkivo): - zvezdesti kletki - te~en matriks (kalcium fosfat + kolagen)

FUNKCIJA:- gradbena (nos, u{ni {kolki)- namaluva triewe (pokriva kraevi na koski)

`рскавица

Активност 3. Наставникот ги упатува учениците со помош на модел – скелет да ги пронајдат

местата неподвижното поврзување (шев) и на подвижното поврзување (зглоб) на коските.

Наставникот го објаснува составот на еден зглоб, со помош на шема. Потоа се изработува планот на табла за овој содржински сегмент.

ЧАШКА ГЛАВАрскавица

подвижен полуподвижен(рскавичен диск)

ЗГЛОБНА КАПСУЛА (ЛИГАМЕНТИ + ТЕТИВИ)

Час бр. 3 Наставна содржина Мускули, видови, градба и функција

Час бр 4 Наставна содржина Вежби и повторување за мускули, видови, градба и

функција

Час бр 5 Наставна содржина Грижа за здравјето на системот за движење

Цели на час бр.3, 4 и 5

Ученикот/ученичката:

9. да ја опишува градбата на мускулите; 10.да ја опишува поврзаноста на коските и мускулите (директни припои и тетиви); 11. да објаснува различни движења на мускулите (движење на рака, нога) 12.да ги разбира и применува сознанијата за превенција на деформитетите на

‘рбетот.

Нови поими: мускул, мускулатура, контракции и движења, замор, одмор

FORMA na koskite:- dolgi (race, noze)-kusi (dlanka, prsti, stapalo, pre{leni)- plo~esti (~erep, lopatki, karlica, gradna koska, rebra)

ZGLOB

Наставни средства

- цртежи, фотографии, графофолии, филмови за системот за движење- компјутер, компјутерски анимации и други содржини од Интел или други ИКТ пакети. - шеми за правилно одење и носење терет;- шеми за шинување и изместување и скршеници на коските; - шеми за деформитети на рбетниот столб, за деформитети на стапало; - листови од весници, кофа за вода;- подвижно метро што го користи шивач, милиметарска хартија- компјутер, Интернет и Интел интернет страна за биологија со анимации.

Активности

- Разгледување на цртежи, фотографии, графофолии, филмови за системот за движење.

- Демонстрирање - микроскопирање на трајни препарати од мускулни клетки (човек).- Разговори за превенција од најчестите заболувања на системот за движење;

(рахитис, полиомиелитис). - Разговори за превенција од деформитети на системот за движење (деформитети на

‘рбетот, рамно стапало). - Разговори за заштита од шинувања, исчашувања и кршење на коските- Користење на компјутер, Интернет и Интел интернет страна за биологија со анимации.


Час бр.6

MUSKULEN SISTEM

SKELETNI muskuli - snop~iwa- napre~no- prugast тkivo- naredbi od mozokot

MUSKULI NA VNARE[NI ORGANI - mazno m.tkivo - naredbi od rbeten mozok- pobavni se

srcev muskul - изграден е од razgraneti kletki - raboti samostojno i pod kontrola na mozokot - vrz rabotata ne vlijae војлата

Систематизирање на знаењата за наставната тема бр. 3:

Движење

Цели


13.да ја опишува важноста на коските и мускулите во процесот на движење; 14.да ја објаснува градбата на коските; 15.да ги препознава големите коски во скелетот; 16.да ја разбира поврзаноста на коските во скелетот (зглоб, лигаменти); 17.да ја опишува градбата на мускулите; 18.да ја опишува поврзаноста на коските и мускулите (директни припои и тетиви); 19.да објаснува различни движења на мускулите20.(движење на рака, нога); 21. да ги разбира и применува сознанијата за превенција на деформитетите на

‘рбетот. Активности, методи, наставни средства

Наставникот изработува инструменти за проверување на постигањата на

учениците (шеми, прашања, графички организери) со кои ја согледува ефикасноста во

наставата и учењето.

Наставникот води белешки за активностите на учениците (нивната мотивираност,

учество во активностите, редовност, истрајност, креативност) и знаењата на учениците

за оваа тема. Врз основа на релевантни показатели се одредува оценката на секој

ученик.

ОРГАНИЗАЦИЈА И АКТИВНОСТИ НА ЧАСОТ4. Наставникот го координира самостојното систематизирање на содржините на

учениците. 5. Подготвува непотполнети табели за внесување податоци, со што ќе овозможи

утврдување и систематизирање на знаењата на учениците за системот за движење. 6. Особено е важно наставникот да изготви прашања за да ја провери подготвеноста на

учениците да ги применуваат знаењата во личниот живот на секој ученик.

I.1. ОСОБИНИТЕ, ФУНКЦИИТЕ И ГРАДБАТА НА СКЕЛЕТОТ

2. СОСТАВ НА КОСКЕНОТО И РСКАВИЧНОТО ТКИВО3. ГРАДБА НА КОСКА

4. ФОРМА НА КОСКИТЕ5. ГРАДБА И ФУНКЦИИ НА ЗГЛОБ

II.1. МУСКУЛАТУРА:

- СКЕЛЕТНИ МУСКУЛИ (напречно-пругасто ткиво)- МУСКУЛИ НА ВНАТРЕШНИТЕ ОРГАНИ- мазно ткиво

- СРЦЕВ МУСКУЛ И ТКИВО2. ПОВРЗУВАЊЕ НА СКЕЛЕТНИТЕ МУСКУЛИ СО КОСКА

(Мускулни влакна, обвивка, тетива) и за функцијата на мускулот.3. ОСОБИНИ НА МУСКУЛОТ

(Надразливост, скратување – контракција, опуштање, работа во пар(скратувач и истегнувач).

4. ЕНЕРГИЈАСе добива од разградување на простиот шеќер.

III.1. ГРИЖА ЗА РБЕТОТ (правилно носење терет, правилно седење и

правилна исхрана (улога на витаминот Д).2. ОШТЕТУВАЊАТА НА КОСКИТЕ И ЗГЛОБОВИТЕ

(шинување, изместување и скршеници).3. ГРИЖА ЗА СТАПАЛОТО И ДЕФОРМИТЕТИ

4. ГРИЖА ЗА МУСКУЛИТЕ

Методи на оценување

Целите на часот треба да се јасно дефинирани и на учениците им се

соопштуваат на почетокот на часот, а според нивната функционална

дефинираност (мерливост), наставникот применува формативно оценување во сите

фази на часот. Наставникот поставува релевантни прашања, но и учениците треба

постапно да се оспособуваат за да поставуваат добро формулирани прашања.

Наставникот може да оценува во тек на сите активности, дискусијата и

примената.

Наставникот дава усна повратна информација непосредно во текот на процесот

на учење, како и во текот на презентацијата на наученото, со цел ученикот подобро да го

осознае процесот на сопственото учење и напредување.

Исто така, учениците може да ја оценуваат работата на своите соученици (заемно

оценување), со помош на претходно зададени критериуми, кои наставникот ќе ги

подготви според стандардите на знаење.

Доколку учениците се добро и навремено запознати со целите на темата, тие и

самите може да се оценуваат врз база на критериумите кои наставникот ги изработува.

Оценувањето се врши со тековно (формативно оценување) кое се практикува за

време на секој час. Прашањата се поставуваат според стандардите на знаење за овој

наставен предмет во осмо одделение.

Наставникот треба да настојува покрај прашањата кои започнуваат со:

- наброи..., препознај на цртеж..., дефинирај...,

да поставува и прашања од типот:

- објасни..., наведи примери..., прикажи го редоследно процесот /фазите...,

- дали е можно да..., кои се причините..., кои се последиците..., кои се влијанијата

врз..., зашто е тоа ...,

- какво е значењето..., каде тоа има примена..., зашто ова треба да го знаеш...,

Учениците секогаш треба да добиваат усна повратна информација за нивните

постигања, како во истражувањата така и во презенирањето.

Подготовки за следната тема

Учениците треба да се подготват за реализација на темата бр.4.

Констатации од реализацијата на темата

Наставникот кусо го опишува текот на наставата (графички организер за планот

на табла и кусо соопштение за реализацијата на наведените часови), бележи

подготвени прашања за проверување и утврдување на основните поими и

подготвува шеми, обиди, вежби и друго. Доколку наставникот вршел оценување на

знаењето на учениците, тој треба да напише и проценка за степенот на

совладаноста на целите, како и за оспособеноста на учениците да поставуваат и

да изведуваат обиди, да подготвуваат презентации и други активности.

Тематско – процесно планирање ТЕМА 4: Исхрана и дигестија

р.бр

СТРУКТУРА НА ТЕМАТА ВРЕМЕ НА РЕАЛИЗАЦИЈА

месец недела час1. Храна,значење на исхраната 10 4 12. Дигестија-варење на храната 10 4 23. Функција на црниот дроб и панкреасот во

процесите на дигестија11 1 3

4 Вежби повторување 11 1 45 Грижа и нега на органите за дигестија 11 2 56 Систематизирање на темата 11 2 6

Час 1,2

1 Храна,значење на исхраната

2 Дигестија-варење на храната

ЦЕЛИ на часот бр 1и2(ученикот/ученичката):

- Да го разбира составот и значењето на храната и на исхраната кај човекот

- Да ги наведува со топографско-анатомски редослед органите од системот за дигестија

- Да разбере како се разградува храната во секој од органите од дигестивниот систем

- Да го предвидува движењењто на храната низ дигестивниот систем

- да го објаснува со свои зборови патот на разложување на еден вид храна и улогата на

ензимите

Наставни средства и услови за работа

- Учебник, компјутер, софтвер за биологија, апарати и прибор.

- графика (шеми, слики), графофолии - модел на човек- учебник и друга дополнителна литература (атлас) - компјутер, компјутерски пакет со анимации од анатомија и физиологија на човекот (Интел, или друга програма).

Поими: Храна,енергетски и градбени врености,дигестија,витамини,ензими,усна празнина,плункови жлезди,желудник,црево,цревни ресички,ресорпција

Активности -Разгледување на цртежи,фотографии,графофолии,филмови за системот за дигестија-Разгледување на модел за системот за дигестија кај човек-Разгледување на видео и тв филмови-Набљудување на усна празнина и органите во неа-Разгледување на шема за голтање плунка-Изработување на таблици за енергетските вредности на хранливите продукти

Час 3,4 и 53Функција на црниот дроб и панкреасот во процесите на дигестија4Вежби и повторување5Грижа и нега на органите за дигестија

Цели на часот бр.3,4 и 5:-да ги разбере функциите на црниот дроб во дигестијата-да ги опишува функциите на панкреасот-да ги опишува болестите на дигестивниот систем и заштита од нив-да умее да ги применува советите за заштита на дигестивниот систем


7. Учебник, компјутер, софтвер за биологија, апарати и прибор.

- графика (шеми, слики), графофолии -- модел на човек- учебник и друга дополнителна литература (атлас) - компјутер, компјутерски пакет со анимации од анатомија и физиологија на човекот (Интел, или друга програма

Поими:црн дроб,панкреас,жолчка

Активности -Демонстрирање на обиди: -дејство на птијалин врз сложени шеќери -дејство на пепсин и HCl врз белка од јајце-Изработка на цртежи за црн дроб и панкреасот-Изработка на таблици за диети со различна намена

-Разговори за диети за намалување на тежината и можните ризици за здравјето-Разговори за превенција од најчестите заболувања на дигестивниот систем

Час бр.6

Систематизирање на знаењата за наставната тема бр.4

Исхрана и дигстија

Цели


- да ја опишува важноста на органите за варење и процесот на исхрана;- да ја објаснува градбата на системот за дигестија;- да ги препознава органите за дигестија и нивниот топографско- анатомски распоред;- да ја разбира поврзаноста на органите и нивните функции;- да ја ги разбере функциите на црниот дроб и панкреасот во процесот дигестија на

храната- да ги разбира и применува сознанијата за превенција од болести на органите за

дигестија

Активности, методи, наставни средства







ученик.

ОРГАНИЗАЦИЈА И АКТИВНОСТИ НА ЧАСОТ- Наставникот го координира самостојното систематизирање на содржините на учениците. - Подготвува непотполнети табели за внесување податоци, со што ќе овозможи

утврдување и систематизирање на знаењата на учениците за системот за дигестија- Особено е важно наставникот да изготви прашања за да ја провери подготвеноста на



Целите на часот треба да се јасно дефинирани и на учениците им се соопштуваат

на почетокот на часот, а според нивната функционална дефинираност (мерливост),

наставникот применува формативно оценување во сите фази на часот. Наставникот

поставува релевантни прашања, но и учениците треба постапно да се оспособуваат за

да поставуваат добро формулирани прашања. Наставникот може да оценува во тек на

сите активности, дискусијата и примената.










време на секој час.




Учениците треба да се подготват за реализација на темата бр.5.


⇒ Наставникот кусо го опишува текот на наставата (графички организер за планот на табла и кусо соопштение за реализацијата на наведените часови), бележи подготвени прашања за проверување и утврдување на основните поими и подготвува шеми, обиди, вежби и друго. Доколку наставникот вршел оценување на знаењето на учениците, тој треба да напише и проценка за степенот на совладаноста на целите, како и за оспособеноста на учениците да поставуваат и да изведуваат обиди, да подготвуваат презентации и други активности.

ТЕМАТСКО – ПРОЦЕСНО ПЛАНИРАЊЕ 8 ОДД.

ТЕМА 5 ЦИРКУЛАТОРЕН СИСТЕМ (6 часа)

наставни единици

Структура на темата врема на релизација

1Пренесување на храната и гасовите.

Крв и лимфа – состав, особини и функции

2 Вежби и повторување

3 Срце и крвни садови; Голем и мал крвоток

4 Вежби и повторување 5 Оштетувања и заштита на

циркулаторниот систем 6 Систематизација

1 и 2 час Цели:- да го објаснува составот на циркулаторниот систем кај човекот- да го објаснува составот на крвта и лимфата,улогата на крвните елементи и

плазмата;- да ја сваќа поврзаноста на лимфниот и крвоносниот систем Наставна содржина ( 1 час )Пренесување на храната и гасовите – крв, лимфа – состав,особини и функцииНаставна содржина ( 2 час )Вежби и повторување Поими: крв, лимфа, крвна плазма, хемоглобин, крвни клетки Активности

- Разгледување на цртежи,фотографии,графофолии,филмови за крв,крвни садови и срце.

- Истражување на мерење на пулс при:- мирување и физичка активност- мерење на крвен притисок при мирување и физичка активност- изработување на табели и графикони со измерените вредности

Наставни средстваЦртежи,фотографии,графофолии,филмови за крв,крвни садови и срце,штоперица,апарат за мерење на крвен притисок,работна тетратка.лењир,молив и др.... 3, 4 час Цели:- да ја препознава и именува градбата на срцето- да го сваќа текот на оксидираната и редуцираната крв низ срцето- да го распознава и опишува малиот и големиот крвоток со помош на шема- да го опишува процесот на срцева револуција со шема Наставна содржина ( 3 час )

Срце и крвни садови; Голем и мал крвоток

Наставна содржина ( 4 час ) Вежби и повторување

Поими: срце, крвни садови, крвоток, пулс,крвен притисок Активности

- Изработување шеми за градбата на срцевиот мускул- Изработување шеми за течењето на крвта низ деловите на срцето и крвните садови- Изработување шема за автономната инервација на срцето- Изработување шема на големиот и малиот крвоток

Наставни средства Енциклопедии, шеми, слики со срцев мускул, крвни садови, мал и голем крвоток, хамер хартија,молив и др.. 5 час Цели: - да го објаснува ризикот од крвавењето и коагулацијата како безбедносен

механизам- да умее да ги применува советите за заштита на циркулаторниот систем Наставна содржина ( 5 час )

Оштетувања и заштита на циркулаторниот систем Активности

- Разговори за значењето на коагулацијата при крвавењето- Разговори за превенција од најчестите заболувања на циркулаторниот систем( покачени вредности на маснотиите во крвта,запушување на крвните садови,инфаркт).

Наставни средстваУчебници, списанија и друга литература со содржини поврзани со наставната содржина,Интернет 6 час Цели:

- да препознава и именува :составот на циркулаторниот систем- да ги набројува составните делови и функциите на крвта и лимфата,улогата на крвните елементи,плазмата и лимфата- да ја препознава и именува:градбата на срцетопреку шема да го опишува процесот на срцевата револуција- да го опишува :текот на оксидираната и редуцираната крв- да ги споредува :функциите на десната и левата половина на срцето,функциите на големиот и малиот крвоток - да го опишува:ризикот од крварење и коагулацијата како безбедносна мерка

Наставна содржина ( 6 час )Систематизација Активности- Рашавање на тестовите подготвени од наставникот

Методи на отценување

Формативно се отценуваат:

Активностите на учениците (нивната мотивираност, учество во активностите, редовноста, креативноста, истрајноста ) и знаењата на учениците за оваа тема.Врз основа на релевантни показатели се одредува оценка на секој ученик. Се користи бодирање во текот на активностите.Наставникот дава усна повратна информација во текот на процесот на учење и во текот на презентацијата на наученото, со цел ученикот подобро да го осознае процесот на сопственото учење.Прашањата кои ги дава наставникот на часот се поставуваат по ниво на знаење. Подгоготовки за наредната темаУчениците треба да размислуваат и да се потсетат кои се одбранбени способности на организмот Констатации од реализација на темата

ТЕМАТСКО – ПРОЦЕСНО ПЛАНИРАЊЕ ЗА 8 ОДД.

ТЕМА БР. 6 ИМУН СИСТЕМ - 4 ЧАСА

Реден бр. На наставна единица

Структура на темата Време на реализација

1 Крвни групи , имунолошки реакции- антиген и антителоТрансфузија и трансплантација

10.12 – 23.12

2 Вежби3 Нарушувања и болести на имунолошката заштита4 Систематизација на темата ИМУН СИАСТЕМ

ЗА ЧАС БР. 1 И 2 НАСТАВНА СОДРЖИНА1. Крвни групи , имунолошки реакции- антиген и антитело. Трансфузија и трансплантација2. ВежбиЦЕЛИ: - да го открие наследеното устројство на крвните групи; - да ги разбира можните комбинации на антигенот и антителото во крвта - крвните

групи; - да ја сфаќа улогата на имуниот систем; - да ја разликува функцијата на имуниот систем при надворешните (инвазивни)

антигени и антителата создадени при имун одговор; - да ги разбира механизмите на трансфузијата и трансплантацијата;

нови поими: Крвни групи, имунобиолошки реакции - антиген и антитело, трансфузија и трансплантацијаАКТИВНОСТИ И МЕТОДИ.- Разгледување на цртежи, фотографии, графофолии, филмови за одбранбените

способности на организмот (имунитет). - Изработка на таблици со податоци за фреквенцијата на крвните групи во паралелката (од здравствените картони), анализа на податоците, пресметнување на процентуалната застапеност на одделните крвни групи. - Изработување и читање на основната АБО шема за можни дарители и приматели при трансфузија на крв.

- НАСТАВНИ СРЕДСТВА: цртежи, фотографии, графофолии, филмови за одбранбените способности на организмот (имунитет).

АБО шема за можни дарители и приматели на крв

ЗА ЧАС БР. 3 НАСТАВНА СОДРЖИНАНарушувања и болести на имунолошката заштита

ЦЕЛИ:1.да набројува начини за заштита од инфективните болести (имунобиолошка заштита);

- да го опишува дејството на вакцината врз организмот.НОВИ ПОИМИ: Имунобиолошка заштита, имунитет, вакцина, ХИВ/СИДААКТИВНОСТИ И МЕТОДИ:- разговори за важноста и ризиците од трансфузија и за здравствените биолошките и етичките аспекти на трасплантацијата на органите. - Разговори за болестите на имуниот систем (алергии, алергиски шок, ХИВ/СИДА и за начините на заштита од нив).- Анализа на податоците од здравствените картони на учениците за примените вакцини. Слики, филмови за вакцина, ХИВ/СИДА

НАСТАВНИ СРЕДСТВА: Слики, филмови за вакцина, ХИВ/СИДА

ЗА ЧАС БР. 4 НАСТАВНА СОДРЖИНАСистематизација на темата ИМУН СИАСТЕМ ЦЕЛИ.

1.да го разбира значењето на поимите;2.да го објаснува видот на имунитет, трансфузија и трансплантација;3.да го опишува со прецизен редослед реакција антиген- антитело, воспаление- одбрана на организмот

АКТИВНОСТИ, МЕТОДИ И НАСТАВНИ СРЕДСТВА- наставникот изработува инструменти за проверување на постигањата на

учениците (шеми,прашања, графички организер) со кои ја согледува ефикасноста во наставата и учењето

- наставникот води белешки за активностите на учениците (нивната мотивираност, учество во активностите, редивност, истрајност, креативност) и знаењата на учениците за оваа тема;

МЕТОДИ НА ОЦЕНУВАЊЕ- описно со прецизни формулации и бријчано- целите на часот се јасно дефинирани и на учениците им се соопштуваат на крајот

на часот, а според нивната функционална дефинираност (мерливост), наставникот применува формативно оценување во сите фази од часот.Наставникот поставува релевантни прашања, но и учениците постепено се

оспособуваат да поставуваат добро формулирани прашања. Наставникот може да оценува во текот на сите активности, дискусијата и примената.

Наставникот дава усна повратна информација непосредно во текот на процесот на учење, како и во текот на процесот на наученото, со цел ученикот подобро да го осознае процесот на сопственото учење и напредување.

Исто така учениците може да ја оценуваат работата на своите соученици (заемно оценување), со помош на предходно зададени критериуми, кои наставникот ќе ги подготви според стандардите на знаење.

Доколку учениците се добро и навремено информирани со целите на темата, тие самите можат да се оценуваат врз база на критериумите кои наставникот ги изработува..

Оценувањето се врши со тековно (формативно оценување) кое се практикува за време на секој час. Прашањата се поставуваат според стандардите на знаење Биологија за ВИИИ одделение.

Учениците секогаш добиваат усна повратна инфирмација за нивните постигања, како во истражувањето така и во презентирањето.

ТЕМА 7.. ДИШЕЊЕ - 6 ЧАСА

Реден бр. На наставна


единица1 Дишни патишта и размена на гасовите во белите

дробови. Формирање на глас12 М

2 Вежби3 Механизам на дишењењто и регулација 4 Хигиена на органите за дишење и превенција од

болести 5 Вежби6 Систематизација на темата ДИШЕЊЕ

ЗА ЧАС БР. 1, 2 И 3 НАСТАВНА СОДРЖИНАДишни патишта и размена на гасовите во белите дробови. Формирање на гласВежби

ЦЕЛИ- да ги набројува деловите и функциите на системот за дишење; - редоследно да го објаснува патот на воздухот низ дишните патишта; - да го објаснува значењето на дишењето; НОВИ ПОИМИ: дишење, дишни патишта, бели дробови, притисок на гасовите АКТИВНОСТИ И МЕТОДИ:- Правење колекции и разгледување на разновидна графика: цртежи, фотографии,

рендген снимки на дишните патишта и болестите. - Следење на видео и ТВ-филмови и разговори за дишните патишта.- Истражување на промена на зачестеноста на дишењето при мирување, физичка

активност и замор.- Демонстрирање - заматување на варова вода.НАСТАВНИ СРЕДСТВА: - разновидна графика: цртежи, фотографии, рендген снимки на дишните патишта и

болестите, видео и ТВ-филмови и разговори за дишните патишта, варова вода.

ЗА ЧАС БР. 3, 4 И 5 НАСТАВНА СОДРЖИНАМеханизам на дишењењто и регулација Хигиена на органите за дишење и превенција од болести ВежбиЦЕЛИ:- да го објаснува механизмот на дишењето и улогата на дијафрагмата и

меѓуребрените мускули;- да ја објаснува размената на гасовите во клетката и во алвеолите во белите дробови;- да умее да се заштитува од болестите на дишните патишта. - да ги познава процедурите на вештачкото дишење.

НОВИ ПОИМИ: механизам на дишењето, регулација на дишењето , дишни рефлекси, вештачко дишење АКТИВНОСТИ И МЕТОДИ:- Изработка на табели со вредности на дишните капацитети на учениците.- Споредување и анализа на мерењата на дишниот капацитет со спирометар,

изработка на приказ од мерењата. - Разговори за резултатите од мерењата, можни причини за намален дишен капацитет. - Разговори за превенција и ризици од пушењето цигари (никотинизам). - Разговори за превенција од болестите на дишните органи, туберкулозата.

- Демонстрирање на вештачко дишење. - НАСТАВНИ СРЕДСТВА: Пластично шише, тапа, цевки за пиење, балони, лепак

ЗА ЧАС БР. 6 НАСТАВНА СОДРЖИНАСИСТЕМАТИЗАЦИЈА НА ТЕМАТА ДИШЕЊЕ ЦЕЛИ:- Да го објаснува механизмот и регулацијата на дишењето- Да разликува бели дробови и клеточно дишење- Да моделира движење на воздухот низ дишните патишта- Да објаснува создавање на гласАКТИВНОСТИ, МЕТОДИ И НАСТАВНИ СРЕДСТВА- наставникот изработува инструменти за проверување на постигањата на учениците

(шеми,прашања, графички организер) со кои ја согледува ефикасноста во наставата и учењето

- наставникот води белешки за активностите на учениците (нивната мотивираност, учество во активностите, редивност, истрајност, креативност) и знаењата на учениците за оваа тема;

МЕТОДИ НА ОЦЕНУВАЊЕ- описно со прецизни формулации и бријчано- целите на часот се јасно дефинирани и на учениците им се соопштуваат на крајот на

часот, а според нивната функционална дефинираност (мерливост), наставникот применува формативно оценување во сите фази од часот.

Наставникот поставува релевантни прашања, но и учениците постепено се оспособуваат да поставуваат добро формулирани прашања. Наставникот може да оценува во текот на сите активности, дискусијата и примената.

Наставникот дава усна повратна информација непосредно во текот на процесот на учење, како и во текот на процесот на наученото, со цел ученикот подобро да го осознае процесот на сопственото учење и напредување.

Исто така учениците може да ја оценуваат работата на своите соученици (заемно оценување), со помош на предходно зададени критериуми, кои наставникот ќе ги подготви според стандардите на знаење.

Доколку учениците се добро и навремено информирани со целите на темата, тие самите можат да се оценуваат врз база на критериумите кои наставникот ги изработува..

Тематско-процесно планирање за наставата по биологија за осмо одделение

ТЕМА 8: ИзлачувањеРед.бр. Структура на темата Време на реализација

месец недела час

1. Значење на излачувањето 01 1 1

2. Градба и функција на бубрег,Биолошка филтрација на крвта

1 2

3. Нега и хигиена на системот 2 3

4. Вежби и повторување 2 4

5. Структура и функции на кожата,нега и хигиена 3 5

6. Вежби и повторување 3 6

7. Систематизација 4 7

Час бр.1 Значење на излачувањетоЦЕЛИ

- Да го разбира значењето на излачувањето како животна функција- Да ги набројува системите за излачување на штетни материи,нивната

функција,системите кои се вклучени во одржување на водената рамножа

НОВИ ПОИМИ-Излачување

Наставни средства и услови за работа-кабинет-слики,шеми АктивностиРазговор со учениците за излачување,поставување на прашања што е чуство на жед и како резултат на што се јавува.Разгледување на слики и шеми

Час бр. 2 Градба и функција на бубрег,Биолошка филтрација на крвтаЧас бр.3 Нега и хигиенаЧас бр.4 Вежби и повторувањеЦели за часот бр.2 и час бр.3 и час бр.4- Да ја објаснува градбата и функцијата на бубрегот во одржувањето на водната

рамнотежа на организмот- Да ги опишува етапите и продуктите во процесот на излачувањеНови поимиБубрег,осморегулација,уринаНаставни средства-кабинет,слики со надолжен пресек на бубрег,слики со системот на излачување,шеми,модел на бубрег,слики со градба на нефрон,трајни микроскопски препарати на пресек на бубрег,микроскопАктивности-Разговор со учениците за градба на системот за излачување,разгледување на слики со системот за излачување и модел на надолжен пресек на бубрег,разгледување на шема на која е прикажана ресорпцијата на водата низ бубрежните каналчиња.

-Разговор со учениците за заштита и нега на бубрезите од повреди и болести,нега и хигиена на системот.-Поставување на препарати на микроскоп,учениците ги набљудуваат и во тетратките го цртаат ,ги одбележуваат деловите,наставникот ја следи цело време нивната работа.

Методи на оценувањеСе следи активноста на учениците за време на часот и нивната заинтересираност,одговорност при извршување на задачите,точност во давањето на одговорите. Поставување на прашања од страна на наставникот,изведбена активност.Наставникот дава усна повратна информација за постигањата на ученицитеЧас бр.5 Структура и функции на кожата,нега и хигиенаЧас бр.6 Вежби и повторувањеЦЕЛИ за час бр.5 и час бр.6

- Да ги опишува слоевите на кожниот систем- Да го опишува местото и функцијата на творбите на кожата- Да ги набројува функциите на кожата- Да ја сфаќа улогата на кожата и жлездите во неа во терморегулацијата- Да ги познава мерките за нега и хигиена на кожата

Нови поимиКожа,жлезди со надворешно излачување,терморегулацијаНаставни средства-кабинет,слики и шеми со пресек на кожа,микроскопски препарати,модел на кожа,слики со творби на кожата,микроскопАктивности-Опишување на градбата на кожата и кожните творби преку разгледување на слики,изработување на шема со која ќе се прикаже потењето во различни температурни услови-терморегулација.Набљудување на микроскопски препарати-демонстрирање,цртање и одбележување на делови на кожата во тетратките.Разговор со учениците за ризиците од употребата на козметичките средства,долготрајното сончање,недоволното внесување на витамини и т.н.

Методи на оценувањеСе следи целокупната активност на учениците и нивната заинтересираност.Учениците даваат усни одговори на прашања поставени од наставникот,практична изведба на ученикот,чек листа за практичната изведба.Наставникот дава усна повратна информација за постогањата на ученицитеЧас бр.7 Систематизација на тематаЦели

- Да го разбира значењето на излачувањето како животна функција- Да ги набројува системите за излачување на штетни материи,нивната

функција,системите кои се вклучени во одржување на водената рамножа- Да ја објаснува градбата и функцијата на бубрегот во одржувањето на водната

рамнотежа на организмот- Да ги опишува етапите и продуктите во процесот на излачување- Да ги опишува слоевите на кожниот систем- Да го опишува местото и функцијата на творбите на кожата- Да ги набројува функциите на кожата- Да ја сфаќа улогата на кожата и жлездите во неа во терморегулацијата- Да ги познава мерките за нега и хигиена на кожата

Методи на оценување-Метод на усно проверување-разговор,усно испрашување со однапред подготвени

прашања кои се базираат на целите,усни одговори на учениците,изработка на цртежи,домашни задачи.Наставникот им дава усна повратна информација на учениците за нивните постигања.Подготовки за следната темаУчениците да повторат за нервен систем од претходното одделение

Констатации од реализација на темата

ТЕМА 9. НЕРВЕН СИСТЕМ

Реден бр. На наставна единица Структура на темата

Време на реализација

1 Градба, делови и значење на нервниот системЖивотно значење на 'рбетниот мозок и рефлексите

2м

2 Вежби и повторување3 Функции на черепниот мозок

Вегетативниот нервен сѕстем. Функции

4 Вежби, повторување5 Нега и заштита на нервниот систем од

физички и хемиски агенси и стрес

6 Систематизација на темата РЕГУЛИРАЧКИ МЕХАНИЗМИ

ЧАС БР. 1 НАСТАВНА СОДРЖИНА Градба, делови и значење на нервниот сѕстем. Животно значење на 'рбетниот мозок и рефлекситеЧАС БР. 2НАСТАВНА СОДРЖИНА Вежби и повторувањеЦЕЛИ Ученикот треба да може:- да умее да ја опишува градбата на нервната клетка, поврзувањето меѓу клетките,

градбата на нерв; - да ги опишува деловите и функциите на нервниот систем; - да анализира нервен пат на една дразба (рефлексен лак); НОВИ ПОИМИ: нервен систем, нервна клетка, нервно ткиво, нерв, ганглија, ‘рбетен мозок, рефлексНаставни средства и услови Во училница – кабинет мебелот се поставува така што ќе има најдобра комуникација меѓу наставникот и учениците.Потребни наставни средства и помагала: - графика (шеми, слики), графофолии на нервен систем- микроскопски препарати на нервна клетка- учебник и друга литература (атлас) - графоскоп, микроскоп- компјутер, Интернет и Интел интернет страна за биологија со анимации за движења, скелет и мускулатура. АКТИВНОСТИ:

22.Правење колекции на разновидна графика: цртежи, фотографии за нервниот систем.

23.Следење на видео и ТВ-филмови и разговори за системот за нервниот систем. 24.Микроскопирање на препарат од нервно ткиво.

- Демонстрирање на рефлексен лак кај соучениците (рефлекс на црнката, на коленото).

- Составување на шема во која ќе се прикажат сите елементи од рефлексниот лак. Дискутирање за ознаките и содржините на шемата. Графички организер нервен систем

ЧАС БР. 3 НАСТАВНА СОДРЖИНА Функции на черепниот мозок Вегетативниот нервен сѕстем. Функции

ЧАС БР. 4 НАСТАВНА СОДРЖИНА Вежби и повторувањеЧАС БР. 5 НАСТАВНА СОДРЖИНА Нега и заштита на нервниот систем од физички и хемиски агенси и стрес

Цели на час бр. 3 и 4

Ученикот треба да може:- да ги наведува функциите на черепниот мозок; - да ги опишува функциите на вегетативниот нервен систем; - да наведува причини за појава на стресна состојба на организмот. НОВИ ПОИМИ: Черепен мозок, вегетативен нервен сѕстем, стресНаставни средства и услови Во училница – кабинет мебелот се поставува така што ќе има најдобра комуникација меѓу наставникот и учениците.Потребни наставни средства и помагала: - графика (шеми, слики), - учебник и друга литература (атлас) - микроскоп- компјутер, Интернет и Интел интернет страна за биологија со анимации за движења, скелет и мускулатура.

Графички организер за вегетативен нервен системГрафички организер за нега и заштита на нервниот систем

Час бр.6 Систематизирање на знаењата за наставната тема бр. 9

. НЕРВЕН СИСТЕМ - РЕГУЛИРАЧКИ МЕХАНИЗМИЦЕЛИ Ученикот треба да може:- да умее да ја опишува градбата на нервната клетка, поврзувањето меѓу клетките,

градбата на нерв; - да ги опишува деловите и функциите на нервниот систем; - да анализира нервен пат на една дразба (рефлексен лак); :- да ги наведува функциите на черепниот мозок; - да ги опишува функциите на вегетативниот нервен систем; - да наведува причини за појава на стресна состојба на организмот. Активности, методи, наставни средства Наставникот изработува инструменти за

проверување на постигањата на учениците (шеми, прашања, графички организери) со

кои ја согледува ефикасноста во наставата и учењето.




ученик.

ОРГАНИЗАЦИЈА И АКТИВНОСТИ НА ЧАСОТ7. Наставникот го координира самостојното систематизирање на содржините на


утврдување и систематизирање на знаењата на учениците за нервниот систем. 9. Особено е важно наставникот да изготви прашања за да ја провери подготвеноста на


1. Значење на нервниот систем2. Градба и делови на нервниот систем

3. рбетен мозок

5. рефекси и рефлексен лак6. Функции на черепниот мозок

7. Нега и заштита на нервниот систем од физички и хемиски агрнси и стресМетоди на оценување

Целите на часот треба да се јасно дефинирани и на учениците им се соопштуваат

на почетокот на часот, а според нивната функционална дефинираност (мерливост),

наставникот применува формативно оценување во сите фази на часот.

Наставникот поставува релевантни прашања, но и учениците треба постапно да

се оспособуваат за да поставуваат добро формулирани прашања. Наставникот

може да оценува во тек на сите активности, дискусијата и примената.






















Учениците треба да се подготват за реализација на темата бр.9.Сетила


Наставникот кусо го опишува текот на наставата (графички организер за планот на табла и кусо соопштение за реализацијата на наведените часови), бележи подготвени прашања за проверување и утврдување на основните поими и подготвува шеми, обиди,

вежби и друго. Доколку наставникот вршел оценување на знаењето на учениците, тој треба да напише и проценка за степенот на совладаноста на целите, како и за оспособеноста на учениците да поставуваат и да изведуваат обиди, да подготвуваат презентации и други

ТЕМАТСКО ПРОЦЕСНО ПЛАНИРАЊЕ ПО БИОЛОГИЈА

Тема бр. 10 Сетила

Ред. бр Структура на темата Време на реализација

месец недела час

1. Градба и функција на сетило за вид, заштита и нега

03 2 1

2. Вежби и повторување 03 2 2

3. Градба и функција и заштита на сетилата за слух и рамнотежа 03 3 3

4. Вежби и повторување 03 3 4

5. Сетила за мирис и вкус 03 4 5

6. Систематизација 03 4 6

Час бр. 1 Наставна содржина : Градба и функција на сетило за вид, заштита и нега

Час бр. 2 Наставна содржина : Вежби и повторување

Цели на часот бр. 1 и 2 Ученикот/ученичката:- да ги препознава и именува деловите на окото- да ги објаснува составните делови и функцијата на сетилото- испитување на видот со таблица и испитување на распознавање на бои


- цртежи, шеми, слики- графофолии, графоскоп- траен препарат, микроскоп- модел на око- учебник и др. Литература, фотографии

Нови поими: мрежница, садовница, пожница, слепа дамка, цилијарен мускул


Учениците се поделени во групи и секој истражува во својата група.1 група ги именува и препознава деловите на окото2 група објаснува како гледаме и како се формира ликот3 група објаснува за мани на очите и болести

Учениците вршат презентација на информациите.

Час бр. 2 Вежби и повторување

Ученикот/ ученичката:- да умее да ги препознава деловите на сетило за вид- да ја опишува градбата на на деловите- да ја наведува функцијата на рецепторите и каде се составени


- цртежи, шеми, слики

- графофолии, графоскоп- траен препарат, микроскоп- модел на око- учебник и др. Литература, фотографии


- разгледување на цртежи, фотографии, графофолии- набљудување на траен препарат преу мироскоп- разговор за превенција од најчести заболувања - учениците пополнуваат шема соделови на окото

Час бр. 3,4 и 5

Час бр.3 Наставна содржина: Градба, функција и заштита на сетилата за слух и рамнотежа

Час бр. 4 Наставна содржина : Вежби и повторување

Час бр. 5 Наставна содржина: Сетила за мирис, вкус и допир

Цели на часот бр. 3, 4 и 5

Ученикот/ученичката:- да умее да ги опишува деловите на сетило за мирис, вкус, слух

око

белка мрежница

стаклесто тело

шареница

рожница

леќа

цилијарен мускул

Централна вдлабнатина

садовница

слепа дамка

очен нерв

- да ги препознава деловите на сетилата- да објаснува градба на сетилата- да ја разликува функцијата на сите сетила

Нови поими: ушна школка, надворешен канал, слепоочна коска, полукружна комора, наковална, слушно тапанче, чеканче, узенгија, рецептор, мирисен епител


- цртежи, шеми, слики- графофолии, графоскоп- траен препарат, микроскоп- модел на уво, кожа- учебник и др. Литература, фотографии, енциклопедии


8. разгледување на цртежи, слики, графофолии9. изработка на графички организер и планери на табла10. демонстрирање- микроскопирање на трајни препарати од клетки на уво,

кожа, нос11. работа со група – набљудување на трајни препарати на клетки

Активност 1 Испитување на распордот на сетилата во кожата

Активност 2 Испитување на различни осети

Час бр. 6 Систематизација на знаењата за наставната тема бр. 10 Цели

Ученикот/ученичката:⇒ да уее да ги објаснува составните делови и функците на сетилата⇒ да ја опишува функцијата на сетилниот орган⇒ да разликува посебни и општи осети и да дава примери⇒ да ја опишува градбата и функцијата на сетилата за вид, и слух⇒ да го знае пренесувањето на звучната дразба низ деловите на увото⇒ да ја знае функцијата на рецепторите во површинските делови⇒ да ја објаснува функцијата на сетилата за мирис и вкус⇒ да умее да се заштитува од прекумерни дразби

Нови поими : сетило за вид, слух и рамнотежа, сетило во кожата


5. цртежи, фотографии6. компјутер и компјутерски анимации и др. содржини од Intel или други ИКТ

пакети7. шеми,обиди


Учениците се поделени во групи и демонстрираат обиди

Активност 1 Испитување на распоредот на сетилата во кожата

Активност 2 Испитување на различни осети

Активност 3 Испитување на острината на видот

Активност 4 Испитување на осетливоста и препознавање на звук


Се применува формативно оценување во сите фази на часот, во текот на сите активности дискусијата и примената. Се дава усна повратна информација во текот на презентацијата, во текот на процесот на учење. Се даваат критериуми за оценување од страна на наставникот, потоа учениците можат да учествуваат во заемно оценување.

Подготовка за следната тема

Учениците треба да се подготват за реализација на темата бр. 11


Тематско процесно планирање по биологија

ТЕМА11: ХОРМОНСКА РЕГУЛАЦИЈА

Реден

бројСТРУКТУРА НА ТЕМАТА

ВРЕМЕ НА РЕАЛИЗАЦИЈА

Месец недела час

1.

Улога на жлездите со внатрешно лачење во регулација на процесите во организмот (хипофиза и штитна жлезда, функција и нарушување)

03

2. Вежби и повторување 03

3.Функција и нарушувања на панкреасот, надбубрежните и половите жлезди 03

4. Систематизација 03

Час1.Наставна содржина: Улога на жлездите со внатрешно лачење во регулација

на процесите на организмот (хипофиза и штитна жлезда, функција и нарушувања)

Час2.Наставна содржина: Вежби и повторување за улога на жлездите со

внатрешно лачење во регулација на процесите во организмот (хипофиза и штитна жлезда, функција и нарушувања)

Цели за час(1) и час(2):

Ученикот/ученичката:- да умее да ги именува жлездите со внатрешно лачење;- да умее да ги лоцира жлездите со внатрешно лачење во човечкото тело на

графика (топографска положба);- да ја објаснува регулаторната функција на хормоните во телото на човекот

(хормоните на хипофизата и тироидната жлезда - нивното дејство и лачење);- да ги наведува последиците од нарушувањата на функциите на хипофизата и

штитната жлезда;


Во училницата-кабинетот, клупите - мебелот се поставуваат така што ќе се обезбеди најдобра комуникација меѓу наставникот и учениците.

Потребни наставни средства и помагала:8. графика (шеми, слики)9. компјутер, користење на содржини од интернет за видот на жлездите со

внатрешно лачење, нивна улога, нарушувања на нивната функција.10.учебник

Нови поими:

1. Хормонална регулација2. Жлезди со внатрешно лачење: хипофиза, тироидна жлезда, градна жлезда,

надбубрежни жлезди, панкреас, семеници, јајчници.3. Хормони (белковини,стероиди): хормон за растење (соматотропенхормон),

антидиуретичен хормон, окситоцин, тироксин.4. Појави (од нарушувања на работата на жлездите): џин, џуџе, агромегалија,

кретенизам, Базедова болест.

Активности:

Разгледување на графика за жлездите со внатрешно лачење Користење на содржини од интернет за видот на жлездите, болести и заштита,

(водење на разговори). Изработка на графички организери и планери на табла.

Графички организер за ендокрини жлезди

Епифиза Хипофиза

Активност 2

Графички организер за хипофиза

ХИПОФИЗА

ХОРМОНИ ОД ПРЕДЕН РЕЗЕН:

Хормон за растење Џин ЏуџеАгромегалија

ХОРМОНИ ОД ЗАДЕН РЕЗЕН:

Антидиуретичен хормон Окситоцин

Епифиза Тироиднажлезда

Хипофза

Панкреас ЈајчнициСеменици

Надбубрежнижлезди

Ендокринижлезди

Граднажлезда

Активност 3:

Графички организер за штитовидна жлезда

Час 3:

Наставна содржина: Функција и нарушувања на панкреасот, надбубрежните и половите жлезди

Цели за час (3):Ученикот/ученичката

1. да го појаснува лачењето на хормоните на панкреасот, надбубрежните и половите жлезди и нивното дејство;

2. да ги наведува последиците од нарушувањето на функциите на панкреасот, надбубрежните и половите жлезди;

Нови поими:1. Лангерхансови островчиња, инсулин, глукагон, адреналин, норадареналин,

шеќерна болест, Адисонова болест, Гушингова болест.2. Јајчници, семеници, тестостерон, астерген, прогестерон.3. Паратироидни жлезди.

Наставни средства Цртежи, слики за жлездите со внатрешно лачење; Компјутер и компјутерски содржини за жлездите со внатрешно лачење (панкреас,

Штитовидна (тироидна)жлезда

Кретенизам Базедова болест

Хормонтироксин

надбубрежни и плови жлезди); Изработка на графички организери за на табла;

Активности1. Разгледување на цртежи, слики за жлездите со внатрешно лачење;2. Изработка на шеми за функција на панкреасот како жлезда со внатрешно

лачење;3. Разговори за улогата на инсулинот и дијабетесот;4. Изработување на шема за функциите, хормоните на надбубрежните жлезди и

нарушувањата;5. Функција на адреналинот со состојба на стрес;


Графички организер за панкреас како жлезда со внатрешно лачење


Графички организер за надбубрежни жлезди

ПАНКРЕАС

ГЛУКАГОН

ХОРМОНИ

ДИЈАБЕТЕС

ИНСУЛИН

НАДБУБРЕЖНИ ЖЛЕЗДИ

СРЦЕВИНА

АДРЕНАЛИН НОРАДАРЕНАЛИН

ХОРМОНИ

АДИСОНОВА БОЛЕСТ

КОРА

ХОРМОНИ: кои го контролираат метаболизмот на шеќерот и минералите

ГУШИНГОВА БОЛЕСТ


Графички организер за полови жлезди

Час 4Наставна содржина: Систематизација за тема 11 Хормонална регулација

Цели за час(4):Ученикот/ученичката:

1. да умее да ги набројува жлездите со внатрешно лачење;2. да умее да ги лоцира жлездите со внатрешно лачење во телото на човекот на графика;3. да ја објаснува регулаторската функција на хормоните во телото на човекот;4. да го појаснува лачењето на еден хормон и неговото дејство;5. да ги наведува последиците од нарушувањата на функциите на жледите;

Актвности, методи, наставни средства

Наставникот изработува инструменти за проверување на постигањата на учениците(шеми, прашања, графички организери) со кои ја согледува ефикасноста на наставата и учењето.


ЈАЈЧНИЦИ СЕМЕНИЦИ

ХОРМОНИ:ЕСТРОГЕН ХОРМОН

ПРОГЕСТЕРОН

ХОРМОНТЕСТОСТЕРОН

ПОЛОВИ ЖЛЕЗДИ

учество во активностите, редовност, истрајност, креативност) и знаењата на учениците за оваа тема.

Врз основа на релевантните показатели се одредува оценка за секој ученик.

Организација и активности на часот

Наставникот го координира самостојното систематизирање на содржините на учениците.

Подготвува непотполнети табели за внесување на податоци со што ќе овозможи утврдување и систематизирање на знаењата на учениците за хормонална регулација.

Наставникот да изготви прашања за да ја провери подготвеноста на учениците да ги применувааат знаењата во личниот живот на секој ученик.

ХОРМОНАЛНА РЕГУЛАЦИЈА

5. Ендокрини жлезди:

1. Епифиза2. Хипофиза3. Тироидна жлезда4. Градна жлезда5. Надбубрежни жлезди6. Панкреас7. Полови жлезди (јајчници и семеници)

Функција на хормоните: управуваат со работата на одредени клетки или органи во организмот.

Хормоните според градбата се:1. Белковини2. Стероиди

1. Хипофиза: фукција и нарушувања- Хормони на преден резен: хормон за растење (нормален раст, џин, џуџе),

агромегалија.- Хормони на заден резен: (улога во ресорпција на вода во бубрезите) и окситоцин.

2. Штитовидна жлезда12. Хормон тироксин (функција).13. Кретенизам и Базедова болест.

3. Панкреас: фунција и нарушување⇒ Хормон инсулин (функција).⇒ Шеќерна болест (дијабетес).

4. Надбубрежни жлезди: функција и нарушување.7. Внатрешен дел - срцевина. (хормони: адреналин и норадареналин).8. Надворешен дел - кора (кои го регулираат метаболизмот на шеќерот и минералите).

5. Полови жлезди нивна функција и нарушувања- Јајчници (хрмони: естроген хормон и прогестерон).- Семеници (хормон: тестостерон).

Табела за оценување на знаењата на учениците:

Жлезда Хормон Основни функции

Преден дел на хипофизата

Заден дел на хипофизата

Тироидна жлезда

Надбубрежна жлезда (срцевина)

Надбубрежна жлезда (кора)

Панкреас - Лангерхансенови островчиња

Тестиси

Јајчници

Методи на оценување:

Целите на часот се јасно дефинирани и на учениците им се соопштувааат на почетокот на часот, а според нивната функционална дефинираност наставникот применува формативно оценување во сите фази на часот. Наставникот поставува релевантни прашања, оценува во сите активности, дискусијата и примената.

Наставникот дава усна повратна инфомација во тек на процесот на учење и во тек на презентацијата на наученото, со цел ученикот подобро да го осознае процесот на сопствено учење и напредување.

Наставникот изработува критериуми за оценување за да можат ученицие сами да се оценат, според стандардите за оценување. Оценувањето е формативно.

Прашањата се поставени според стандардите за оценување за овој наставен предмет за осмо одделение.

Критеиуми за оценување на тестот даден во претходната табела кој може да се искорсти за само оценување или соученичко оценување.

Жлезда ХормониБодов

иОсновни функции Бодови

Преден дел на хипофизата

Хормон за растење

1

Поттикнува растење на сите ткива во оранизмот Ги поттикнува останатите жлезди за внатрешно лачење да создаваат хрмони

2

Заден дел на хипофизата

Ја поттикнува ресорпцијата на водата од бубрежните каналчиња и контракции на мускулите во матката и течење млеко од дојките.

3

Тироидна жлезда

Тироидни хормони

1Го зголемува метаболизмот, ги зголемува физичките и менталните способности, регулираат нормално растење.

4

Надбубрежна жлезда (срцевина)

Адреналин, норадреналин

2Го зголемува крвниот притисок и работата на срцето, ги активираат клетките преку дразнење на симпатичниот нервен систем

3

Надбубржна жлезда (кора)

Го поттикнува метаболизмот на јаглехидратите, протеините и мастите, активен во текот на стресот.

4

Панкреас-Лангерхансенови островчиња

Инсулин Глукагон

2

Учесвува во метаболизмот на глукозата, го контролира шеќерот во крвта. Го поттикнува црниот дроб да ослободува глукоза, на тој начин го зголемува нивото на шеќер во крвта.

4

Тестиси Тестостерон

1Го поттикнува растењето и развојот на машките половите органи и развојот на секундарните особености

2

ЈајнициЕстрогени хормони Прогестерон

2Поттикнува растење на женските пирмарните полови органи и развојот на секундарните особености.

2

Вкупно бодови: 33Оценување:Освоени бодови:

- Од 10 бодови до 16 бодови оценка (доволен 2)- Од 17 бодови до 22 бодови оценка (добар 3)- Од 23 бодови до 28 бодови оценка (многу добар 4) - Од 29 бодови до 33 бодови оценка(одличен 5)

Учениците секогаш треба да добиваат усна повратна информација за нивните постигнувања, како во истражувањето така и во презентирањето. Подготовки за следната тема:

Учениците треба да се подготват за реализација на следната тема: да повторат за темата хормонална регулација и размножување (полово и размножување кај цицачите) од 7-седмо одделение.

Констатации од реализација на темата:

Наставникот го опишува текот на наставата (графички организер за планот на табла, кусо соопштение за реализацијата на наведените часови), бележи подготвени прашања за проверување и утврдување на основните поими, подготвува шеми вежби и друго.

Ако наставникот вршел оценување на знаењата на учениците пишува и проценка за степенот на совладаноста на целите и оспособеноста на учениците да подготвуваат презентации.

ТЕМА12. РАЗМНОЖУВАЊЕ КАЈ ЧОВЕКОТ - 6 ЧАСА

Реден бр. На наставна единица Структура на темата

Време на реализација

1 Полови одлики кај човекот и градба на половите органи кај човекот (машки, женски) Оплодување

3м-4м

2 Ембрионален развиток 3 Развиток на човекот по раѓањето

(постембрионален развиток)4 Вежби и повторување

Полови односи, контрацепција,и планирање на семејството; Полови болести и заштита

6 СИСТЕМАТИЗАЦИЈА НА ТЕМАТАРАЗМНОЖУВАЊЕ КАЈ ЧОВЕКОТ

ЧАС БР. 1 НАСТАВНА СОДРЖИНА Полови одлики кај човекот и градба на половите органи кај човекот (машки, женски) ОплодувањеЧАС БР. 2 НАСТАВНА СОДРЖИНА Ембрионален развитокЧАС БР. 3 НАСТАВНА СОДРЖИНА Развиток на човекот по раѓањето (постембрионален развиток) ЧАС БР. 4 НАСТАВНА СОДРЖИНА Вежби и повторувањеЦели на час бр. 1и 2

ЦЕЛИ:Ученикот:

11. да ги наведува морфо-физиолошките секундарни полови карактеристики кај мажот и кај жената;

12.да ја познава градбата на машките и женските полови органи; 13.да ја разбира функцијата на машките и женските полови жлезди и половите

клетки при оплодувањето; 14.да ги познава етапите во ембрионалниот и постембрионалниот развиток;15.да ја разбира важноста од правилно користење на контрацептивни средства;16.да го поддржува планираното семејство и одговорното родителство;

- да ги познава превентивните мерки, ризиците и симптомите на сексуално преносливите инфекции.Нови поими половост, полови органи, полови продукти, полов циклус кај жената, полови односи оплодување, бременост, мбрионален развитокАктивности методи

Правење колекции на разновидна графика: цртежи, фотографии за ембрионалниот и постембрионалниот развиток на човекот (фази во животниот циклус на човекот).

Следење на видео и ТВ-филмови и разговори за системот за размножување на човек.

Демонстрирање- микроскопирање на готови препарати на полови клетки од цицач.

Графички организер за полово органи кај човекот и ембрионален развиток

ЧАС БР. 4 НАСТАВНА СОДРЖИНА Полови односи, контрацепција,и планирање на семејството; Полови болести и заштитаЦЕЛИ

17.да ја разбира важноста од правилно користење на контрацептивни средства;18.да го поддржува планираното семејство и одговорното родителство;

- да ги познава превентивните мерки, ризиците и симптомите на сексуално преносливите инфекции.Нови поими планирање на семејството, контрацепција, сексуално преносливи инфекцииАктивности методи

Составување на табела во која ќе се бележи менструалниот циклус. Разговори врз основа на текстови за контрацепција и контарацептивни средства. Разговори за ризиците, последиците и превентивните мерки од сексуално

преносливи инфекции (гонореја, сифилис, СИДА). Разговори за бременоста, социјалните и биолошките аспекти на прекинување на

бременоста и раѓањето. Разговори за животното доба на одговорно родителство (биолошки, економски и социјални аспекти). Графички организер за контрацепција, сексуално преносливи инфекции

Час бр.6 Систематизирање на знаењата за наставната тема бр. 10

ЦЕЛИ19.да ја познава градбата на машките и женските полови органи; 20.да ја разбира функцијата на машките и женските полови жлезди и половите

клетки при оплодувањето; - да ја разбира важноста од правилно користење на контрацептивни средства - да ги познава превентивните мерки, ризиците и симптомите на сексуално преносливите инфекции.Активности, методи, наставни средства







ученик.

ОРГАНИЗАЦИЈА И АКТИВНОСТИ НА ЧАСОТ10.Наставникот го координира самостојното систематизирање на содржините на


утврдување и систематизирање на знаењата на учениците за системот за движење. 12.Особено е важно наставникот да изготви прашања за да ја провери подготвеноста на

учениците да ги применуваат знаењата во личниот живот на секој ученик. 1. Именување на половите органи

2. да ја знае важноста на половите клетки при оплодувањето3. Наведување на контрацептивните средства

4. Да ги знае последиците од сексуални преносливите болестиМетоди на оценување

Целите на часот треба да се јасно дефинирани и на учениците им се

соопштуваат на почетокот на часот, а според нивната функционална

дефинираност (мерливост), наставникот применува формативно оценување во сите

фази на часот. Наставникот поставува релевантни прашања, но и учениците треба

постапно да се оспособуваат за да поставуваат добро формулирани прашања.

Наставникот може да оценува во тек на сите активности, дискусијата и

примената.






















Учениците треба да се подготват за реализација на темата бр.10 Хормонска регулација


Наставникот кусо го опишува текот на наставата (графички организер за планот на табла и кусо соопштение за реализацијата на наведените часови), бележи подготвени прашања за проверување и утврдување на основните поими и подготвува шеми, обиди, вежби и друго. Доколку наставникот вршел оценување на знаењето на учениците, тој треба да напише и проценка за степенот на совладаноста на целите, како и за оспособеноста на учениците да поставуваат и да изведуваат обиди, да подготвуваат презентации и други

ТЕМАТСКО ПРОЦЕСНО ПЛАНИРАЊЕ ЗА ПО БИОЛОГИЈА

Тема бр. 13 НАСЛЕДНОСТ КАЈ ЧОВЕКОТРед. бр.

Структура на темата Време на реализацијамесец недела час

1 Основа на наследувањето 5 3 12 Хромозоми, гени 5 3 23 Мутации: Наследни болести

и пренесување (слепило за очи, хемофилија, Даунов синдром, Клинефелтеров синдром)

5 4 3

4 Систематизација на содржините “Наследност кај човекот”

5 4 4

Час бр. 1: Наставна содржина: Oснова на наследувањето; Хромозоми и гениЧас бр. 2: Наставна соджинa: Вежби и повторување

ЦЕЛИ: (за 1 и 2 час)Ученикот: -да ги разбере поимите: наследување, хромозоми, гени;-да ја објасни со свои зборови структурата на хромозомите и гените;-да ги објаснува разликите меѓу доминантни и рецисивни гени;-да знае како се одредува полот кај човекот.НОВИ ПОИМИ:-Хромозоми, гени, комбинација на наследни фактори

НАСТАВНИ СРЕДСТВА И УСЛОВИ ЗА РАБОТА:-Училница-Учебник по биологија-Работни ливчиња со зададени задачи-Модел на хромозоми-Модел на ДНК (гени)-Слики на хромозоми

-Примена на компјутер со интернет странаАКТИВНОСТИ НА ЧАСОТ: -Ги применува поимите: наследување, хромозоми, гени итн.;-Ја објаснува структурата на хромозомите и гените;-Умее да го одредува полот кај човекот;-Демонстрира модел на ДНК;-Изработува шеми и цртежи на хромозоми и ДНК;-Користи компјутер за утврдување на знаењата на хромозоми, гени итн.

Активност бр. 1Во телесни клетки Во полови клетки

Делба на клетка Делба - митоза Делба – мејозаБр. на хромозоми 46 хромозоми 23 хромозоми

Активност бр. 2 видливите истакнати особини кај човекот: црна боја на Доминантни гени се: коса, сина боја на очи, боја на глас, пеење итн.

скриените особини кај човекот кој може да се истакнат кај Рецисивни гени се: наредните нови потомства.

Активност бр. 3 Одредување на полот кај човекот:Пол кај човекот Видови на секс

хромозомиИнтернационалел знак за распознавање на полот кај човекот

Машки пол XY

Женски пол XX

Родители: X X X Y

Потомци: Х Х

X Y

Презентација на научените поими и содржини-Формативно оценување-Усни повратни информации-Наставникот води белешки за активностите на учениците, ја координира самостојноста во појаснување на научените содржини преку вежби, повторувања, цртање шеми,

внесување на податоци во табели и сл.-Работа во групи или парови-Работни листа со задачи -Дискусии со учениците

Час бр. 3 Наставна содржина: Мутации: наследни болести и пренесување (слепило за вид, хемофилија, Даунов синдром, Клинефелтеров синдром, Тарнеров синдром)ЦЕЛИ: Ученикот:-да умее да ги опишува наследните болести;-да може да ги наведува карактеристиките на синдромите;-да умее да наведува причинители (фактори) за појава на мутации;-да го проценува дејството на мутагените фактори;ПОИМИ: мутагени фактори, комбинација на наследни болести, наследни болести, синдроми итн.НАГЛЕДНИ СРЕДСТВА И УСЛОВИ ЗА РАБОТА-Училница-Учебник по биологија-Атлас за анатомија на човекот-Слики и фотографии на наследни болести и синдроми-Компјутер со интернет портал за биологија

АКТИВНОСТИ И МЕТОДИ-Разгледување слики на синдроми и наследни болести-Изработка на графички организери на табла и во тетратка-Опишување на наследните болести-Наведување и опишување на синдромите-Наведување на причини и објаснување за појава на генетски мутации и заболувања-Презентазција на генетски совети и заштита-Усни повратни информации-Формативно оценување-Работни и наставни ливчиња-Работа во групи или парови

Генетски мутации

Вродени Стекнати

Добиени преку родители Лекови Aлкохол Дрога Радиокативно зрачење

Наследни болести(синдроми) поврзани со половите хромозомиСиндром кај човекот Бр. на половите хромозоми Означување на половите

хромозомиДаунов синдром 47 хромозоми ХХХТарнеров синдром 45 хромозоми Х,0Клинефелтеров синдром 47 хромозоми ХХY

Наследни генетски болести :

Хемофилија го нема генот за згрутчување на крвта

Албинизам го нема генот за пигментација на кожата

Далтонизам го нема генот за распознавање на боите

Час бр.4: Наставна содржина: Систематизација на содржините, примена на знаењеЦЕЛИ:Ученикот:-да ги разбере поимите: наследување, гени, хромозоми, мутагени фактори, синдроми, наследни болести итн.-да ја објаснува со свои зборови структурата на хромозомите, гените итн.-да ги објаснува разликите меѓу доминантни и рецесивни гени-да умее да ги опишува наследните болести-да објаснува како се одредува полот кај човекот-да може да наведува карактеристики на синдроми-да ги објаснува причините за појава на мутации-да го проценува дејството на мутагените фактори

НАСТАВНИ СРЕДСТВА И УСЛОВИ ЗА РАБОТА-Училница-Атласи на анатомија на човекот-Слики и фотографии на хромозоми, гени итн.-Модели на хромозоми, ДНК-Компјутер со интернет портал за биологија

АКТИВНОСТИ И МЕТОДИ-Примена на албуми со разновидна графика(цртежи, слики, фотографии) за наследноста кај човекот-Примена на шеми за кариотип на човекот-Демонстрирање на модел на хромозоми-Демонстрирање на модел и шема на ДНК-Исработување цртежи на хромозоми и ДНК-Објаснување и опишување на доминантен и рецисивен ген-Појаснување карактеристики на генетските наследни заболувања(мутагени фактори, синдроми)-Наведување и објаснување на причините за појава на мутации од мутагени фактори-Работа во групи или парови-Работни и наставни ливчиња-Формативно оценување-Усни повратни информации-Сумативно оценување

ОРГАНИЗАЦИЈА И АКТИВНОСТИ НА ЧАСОТ Се изработуваат инструменти (шеми, прашања графички организери, скици) за

проверување на постигањата на учениците. Се водат белешки за оценување на учениците и тоа за нивната активност, организираност, креативност, презентација, самостојност во учењето при утврдување и систематизација на знаењата од темата “Наследност кај човекот”. Особено е важно да се подготват и непотполни табели, да се изготват прашања за презентирање, утврдување и систематизирање на знаењата на учениците. Исто така да си изготвуват прашања за да се провери подготвеноста на учениците за примена на знаењата во својот личен живот.

МЕТОДИ НА ОЦЕНУВАЊЕ На почетокот на часот на учениците им се соопштуваат јасно дефинирани цели за часовите за темата Наследност кај човекот. Од странз на наставникот се поставуваатсоодветни прашања, се применува формативното оценување во сите фази на часовите. Се даваат усни повратни информации на учениците од страна на наставникот во текот на процесот на учењето, како и за презентирањето на наученото, за да може да го осознае ученикот сопственото учење и напредување. Исто така ученикот може да ја оцени работата на своите соученици или заемно оценување и самооценување, според претходно зададфните критериуми и стан-дарди на знаења,доколку ги знаат целите на темата. Освен формативното оценување за секој час, се оценува и сумативното оценување во текот на целата тема. Се поставуваат прашања како што се: наброј......., препознај на сликите или цртежот........, дефинирај...... Се поставуваат и прашања од типот: објасни......, наведи пример......, кои се при-Чините........, кои се последиците........, какво е значењето ......, каде се применува .........., зошто треба да го знаеме........ Учениците добиваат повратни усни информации за нивната активност, истражување, презентацја. Оценувањето за постигањата на учениците се врши согласно со стандардите и критериумите за оценување за основното образование и истото се одвива во текот на целата година, застапено формативното и сумативното оценување.Доволен (2): ученикот да помни и знае да набројува и разликува основни поими;Добар (2) : ученикот треба да опишува, поврзува, објаснува, изведува примери, прераскажува;Мн.добар (4): ученикот користи, изложува, опишува, коструира и применува фактиОдличен (5): ученикот треба да споредува, заклучува, разработува, создава Претстава, докажува, анализира итн. Подготовка за следната темаУчениците се подготвуваат за реализација на наредната тема број 14 местото и улогата на човекот во биосферата. КОНСТАТАЦИИ ОД РЕАЛИЗАЦИЈА НА ТЕМАТАУчениците се подготвуваат за реализација на темата со куси соопштување за текот на наставата со белешки, подготвени прашања за проверување и утврдување на поимите, преку шеми, слики, прашањаи сл.

Треба да се процени степенот на совладување на целите, оспособувањето на учениците, за изведување, дискусии, презентациии примена на знаењата во

сопствениот живот на учениците.

ТЕМА 14 МЕСТОТО И УЛОГАТА НА ЧОВЕКОТ ВО БИОСВЕРАТА -6 ЧАСА

Реден бр. На наставна единица


1 Активности на човекот во биосверата. Одржлив развој на животната средина

5м-6м

2 Физички и хемиски нарушувања на животната заедница

3 Изработка на еколошки проект4 Изработка на еколошки проект5 Презентација на проектот

6 ЗАКЛУЧОЦИ ОД ИЗВЕДЕНИОТ ПРОЕКТ

ЧАС БР. 1 НАСТАВНА СОДРЖИНА Активности на човекот во биосверата. Одржлив развој на животната средина ЧАС БР. 2НАСТАВНА СОДРЖИНА Физички и хемиски нарушувања на животната заедницаЦели на час бр. 1и 2

21.да ги објаснува поимите: биосфера, природни и вештачки екосистеми; 22.да умее да наведува примери за природни и вештачки екосистеми од локалната

средина;23.да може да наведува и објаснува можности за одржлив развој на локалната

средина; 24.да ги разликува и наведува обновливите и необновливите природни извори на

материи и енергија; НОВИ ПОИМИ: биосфера, природни екосистеми, вештачки екосистеми, одржлив развој на средината АКТИВНОСТИ И МЕТОДИ

- Разговори за аспектите на одржливиот развој на животната средина. - Разговори по прочитани текстови за загадување на средината.

Графички организер за поважните еколошки поими

ЧАС БР. 3 НАСТАВНА СОДРЖИНА Изработка на еколошки проект Презентација на проектот ЗАКЛУЧОЦИ ОД ИЗВЕДЕНИОТ ПРОЕКТ

ЦЕЛИ 25. да ги познава и наведува физичките и хемиските загадувачи на животната

средина; 26.да умее да изнесува свои идеи за заштита од загадувањата во локалната

средина; да ги согледува последиците од загадувањето на локалната средина во која живее и учи. НОВИ ПОИМИ: загадување на животната средина, заштита на животната средина АКТИВНОСТИ И МЕТОДИ

- Планирање и спроведување на: набљудување, откривање и евидентирање на загадувањето и загадувачите во локалната средина.

- Планирање и реализирање на акции за штедење на необновливите природни извори на материи и енергија.

- Изработување на планови за обновливиот развој во локаната средина и нивно презентирање во училиштето и во локалната заедница.

- Изработување на прикази за изворите на загадувањето во локалната средина. Дискусија за плановите.

- Изработување планови за заштита на локалната средина. Дискусија за плановите.

тематско биологија 8 odd

Documents

Transcript of тематско биологија 8 odd