บทวิจารณ์หนังสือ: หลักรัฐศาสตร์ โดย...

วารสารสหวทยาการวจย: ฉบบบณฑตศกษา ปท 1 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2555)

[139]

บทวจารณหนงสอ: หลกรฐศาสตร โดย โกวท วงศสรวฒน Book Review: Principle of Political Science, by Kovit Wongsurawat

กตตศกด เจมสทธประเสรฐ*

Kittisak Jermsittiparsert

แนะน า “หลกรฐศาสตร”

ภาพท 1 ปกหนา ภาพท 2 ปกหลง

“หลกรฐศาสตร” ของ ดร.โกวท วงศสรวฒน รองศาสตราจารยประจ า ภาควชารฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร

คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร และภาคสมาชก ส านกธรรมศาสตรและการเมอง ราชบณฑตยสถาน นอกจากจะเปนต าราเลมหลกในการเรยนการสอน รายวชารฐศาสตรเบองตน หลกสตรศลปศาสตรบณฑต สาขาวชารฐศาสตร และรายวชาขอบขายและวธการศกษาวชารฐศาสตร หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชารฐศาสตร ของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ตอเนองมาครบ 4 ทศวรรษในปการศกษา 2555 นแลว

หนงสอเลมนยงไดชอวา เปนอกเลมหนงทมประวตความเปนมา ยาวนานทสดในประวตศาสตรการอดมศกษาของไทย ดวยความถในการพมพมากถง 13 ครง ในหวงเวลา 39 ป (เฉลย 3 ป ตอ 1ครง) จาก พ.ศ.2516 ถง พ.ศ.2554 ภายใตชอทเปลยนแปลงไปตามบรบท นบจาก “รฐศาสตรเบองตน” (พ.ศ.2516) ในชวงเวลาของการเปลยนแปลงครงยงใหญ ทางการเมองของประเทศไทย 14 ตลาคม พ.ศ.2516 ส “รฐวทยา” (พ.ศ.2523)

“รฐศาสตรและการเมอง” (พ.ศ.2534) ชวงเวลาของการเปลยนแปลงครงยงใหญ ทางการเมองระหวางประเทศของโลก สหภาพโซเวยตลมสลาย สงครามเยนสนสด สงผลใหองคความรทางความสมพนธประเทศ ถงคราวตองปรบปรงอยางมโหฬาร “พนฐานรฐศาสตรกบการเมองในศตวรรษท 21” (พ.ศ.2543) กระทง “หลกรฐศาสตร” (พ.ศ.2548) ทสาขาวชาของ

* กรรมการวชาการ สมาคมรฐศาสตรแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร และ นสต หลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาสงคมศาสตร (รฐศาสตร) บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร; Email: [email protected]


[140]

รฐศาสตรสาขาหนง คอ รฐประศาสนศาสตร (หรอ บรหารรฐกจ ?) ไดรบความนยมอยางสง จงมการเพมเนอหาเกยวกบสาขาดงกลาว แยกออกเปนอก 1 บทตางหาก เชนในปจจบน

ส าหรบ “หลกรฐศาสตร” ทน ามาวจารณน เปนฉบบปรบปรง พมพครงท 4 เมอ เดอนพฤศจกายน พ.ศ.2554 ออกแบบรปเลมและจดพมพท บรษท ฟนกส มเดย พบลชชง จ ากด และ โรงพมพตะวนออก กรงเทพมหานคร ตามล าดบ ดวยการสนบสนนดานงบประมาณจาก ภาควชารฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลย เกษตรศาสตร ขนาด 183 หนา ราคาจ าหนาย 180 บาท โดย ศนยหนงสอแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย ภายใตเลขมาตรฐานสากลประจ าหนงสอ 978-616-7522-62-3

วาดวย “หลกรฐศาสตร” เชนเดยวกบการจดพมพภายใตชอ “หลกรฐศาสตร” ทง 3 ครงทผานมา การจดพมพครงท 4 น แมจะเปนฉบบปรบปรง แตการวางโครงสรางของหนงสอ อนประกอบดวย 1 บทน า 8 บทเนอความ 1 บทสงทาย และ 1 ภาคผนวก ยงคงเดม ไลเรยงใจความและการเปลยนแปลงพอสงเชปได ดงน บทน า เรมดวยประโยคค าถาม “รฐศาสตรกบการเมองเปนเรองไกลตว ???” และยก กรณ นางไฮ ขนจนทา เพอชใหเหนวา “การเมอง” สามารถเขามาเกยวพนกบชวตความเปนอยของเรา และอาจเขามากระทบกระเทอนถงสทธของเราไดเรยกวาทกขณะจต ดวยเหตน การเมองจงเปนเรองส าคญทสด เพราะเปนเรองของ “อ านาจทจดสรรผลประโยชนบรรดามในสงคมนนๆ” กอนทจะกลาวถง “ธรรมชาตวชารฐศาสตร” เพอชใหเหนวา จดออนและจดแขงของวชารฐศาสตรนน อยในทเดยวกน กลาวกคอ การไมมวธการศกษาเปนของตนเอง จงตองเทยวไปหยบยมวธการศกษา ลวงเลยไปจนถงแนวคด ของสาขาวชาอนๆ มาเปนของตนเอง และดวยเหตเชนน ความรความเขาใจอยางลกซง ถงขนาดสามารถพฒนาวธการศกษาใหกาวสความสมบรณไดนน จงเปนไปไดยาก หากแตดวยเหตเดยวกนน กกลบท าใหรฐศาสตร เปนศาสตรทมวธการศกษาอนหลากหลาย สามารถกาวขามออกไปศกษาประเดนตางๆ ไดอยางกวางขวาง บทท 1 สภาพ ขอบเขต และการศกษาวชารฐศาสตร ดร.โกวท จ าแนกการอธบายถงสงเหลานออกเปน 3 หวขอใหญ ไดแก “ความหมายและความเปนมาของวชารฐศาสตร” โดยเนนย าวา รฐศาสตร เปนวชาการสาขาหนง ทศกษาเรองของรฐอยางกวางขวางและเปนระบบ ภายในขอบเขตของ รฐ สถาบนทางการเมอง และปรชญาการเมอง เปนอยางนอยทสด “สาขาวชารฐศาสตร” ซงโดยทวไปแลว สามารถแยกยอยออกมาจากขอบเขตทง 3 ไดเปน 7 สาขาวชายอย คอ รฐบาล กลมการเมอง กฎหมายมหาชน รฐประศาสนศาสตร รฐบาลเปรยบเทยบ ความสมพนธระหวางประเทศ และปรชญาทางการเมอง

“วธการศกษารฐศาสตร” นบตงแตอดต กระทงตนครสตศตวรรษท 20 ทผานมา แมจะมความพยายามประยกตใชวธการ ตลอดจนเครองมอทางวทยาศาสตร ส าหรบการศกษาวจย แตขอมลเอกสารในหองสมดและวธ การอนมาน รวมถงการศกษาเกยวกบรฐหรอรฐบาลทด ยงจดเปนกระแสหลก ทเพงมามการเปลยนแปลงภายหลงสงครามโลกครงท 2 โดยเนนการสงเกตการณอยางเปนกลาง ปราศจากการตดสนเชงคณคา และอาศยมาตรวดพฤตกรรม เชนเดยวกบปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมของมนษย อาท ลกษณะนสย สงกระตนพฤตกรรม ทศนคต และสถานการณ ทสามารถน าไปประยกตเขากบพฤตกรรมในโลกแหงความเปนจรงได เรยกวา “พฤตกรรมนยม” บทท 2 รฐ “รฐ” ถอเปนหนวยทางการเมองทมความส าคญทสด และเปนหวใจส าคญของการศกษารฐศาสตร ดร .โกวท กลาวถง “ววฒนาการของรฐแบบตางๆ ตามแนวทางของทวปยโรป” ไววาสามารถไลเรยงจาก รฐเผาชน จกรภพของประเทศทางตะวนออก นครรฐของกรก จกรวรรดโรมน และรฐฟวดล ตามล าดบ กอนจะพฒนากลายสภาพเปน “รฐสมยใหม” อนมขอแตกหกจากรฐทง 5 แบบขางตน ทการมดนแดนทแนนอน นอกเหนอไปจาก รฐบาล อ านาจอธปไตย และประชาชน ซงเปนองคประกอบทงของรฐกอนสมยใหม และรฐสมยใหม


[141]

“รปของรฐ” จ าแนกออกไดเปน 2 รปแบบ คอ รฐเดยว ทรฐบาลกลางมอ านาจสงสดในการด าเนนการตามเจตนารมณและอ านาจหนาทของรฐ และรฐรวม ทมลกษณะเปนรฐบาลซอน และตางกเปนอสระไมขนตอกน มกฎหมายเฉพาะเขตของตน มฝายบรหารของตน มศาลทองถนของมลรฐพจารณาคดในเขตอ านาจของตน ซงตางกตองไดรบการรบรองในทางใดทางหนง ระหวาง การรบรองตามขอเทจจรง และการรบรองตามกฎหมาย หรอแมแตการรบรองโดยองคการระหวางประเทศ เพอใหมสถานะเปนรฐโดยสมบรณ พฒนาการของรฐ ลวงมาถงปลายครสตศตวรรษท 18 การปฏวตใหญในฝรงเศส ถกถอเปนหมดหมายแหงการก าเนดขนของสงทเรยกวา “รฐชาต” หรอรฐทประชาชนมความรสกเปนพวกเดยวกน ผาน “กระบวนการปลกฝงความเปนชาต” อนไดแก การสรางสญลกษณรวมกน และการมประวตศาสตรรวมกน ทวาการรวมตวกนของบรรดารฐชาตตางๆ ในยโรป โดยเฉพาะอยางยง ชวงปลายครสตศตวรรษท 20 ทผานมา ภายใตชอ “สหภาพยโรป” กลบแสดงใหเหนถง “ชวงวกฤตของรฐสมยใหมและรฐชาต: แนวโนมสรฐในอนาคต” ไดอยางนาสนใจ บทท 3 ปรชญาการเมอง กลาวโดยสรป “ปรชญาการเมอง” หมายถง ความรกในความรทางดานการเมอง ซงในการศกษาทเนนวา “รฐควรจะเปนอยางไร” น ผเขยนชวาผศกษาจ าตองยดหลก 3 ประการ ไดแก 1) แนวคดพนฐานของปรชญาการเมอง คอ “ท าอยางไรใหรฐเจรญรงเรอง ประชากรของรฐกนดอยด มความสข มความสงบ สนต ทงภายในและระหวางรฐ” เปนจดหมายหลก 2) หลกส าคญของปรชญาการเมอง คอค าวา “ท าอยางไร” เปนกระบวนการ/วธการเพอใหบรรลวตถประสงค และ 3) การทจะเขาถงขน “ท าอยางไร” ไดนน จะตองพจารณาถงค าวา “อะไร” เปนการเขาใจความหมายองคประกอบในแงของรฐและการเมองเสยกอน นกปรชญาในยคคลาสสก อยาง “โสเครตส เพลโต และอรสโตเตล” ถกยกมากลาวถง เพอชใหเหนหลกการและเหตผล วารฐทดควรเปนอยางไร เชนเดยวกบนกปรชญาสมยใหม อยาง ฌอง โบแดง จอหน ลอค มองเตสกเออร และ ฌอง ฌาค รสโซ ทถกยกมากลาวถง เพอชใหเหน “ววฒนาการของทมาแหงอ านาจตามแนวปรชญาการเมอง” จากพระผเปนเจา สประชาชน บทท 4 การปกครอง แม เพลโต จะอาศยเกณฑวาดวยจ านวนผปกครอง และความชอบดวยกฎหมาย จ าแนก “รฐทดทสดและรฐทเลวทสด” ราชาธปไตยและทรราชย ออกจากรปแบบทเหลอ อภชนาธปไตย ประชาธปไตยภายใตรฐธรรมนญ ทรชนาธปไตย และประชาธปไตยซงไมอยภายใตรฐธรรมนญ แตหากพจารณากนอยางกวางแลว “การปกครอง” ของรฐตางๆ ในปจจบน อาจจ าแนกไดเพยง 2 รปแบบ คอ “เผดจการ” ไมวาจะเผดจการอ านาจนยม ทเนนการจ ากดสทธทางการเมอง หรอเผดจการเบดเสรจ ทควบคมประชาชนทงในเรองการเมอง เศรษฐกจ สงคม และจตวทยา ซงยงแยกยอยไดทง เผดจการขวาจด และเผดจการซายจด

และ “ประชาธปไตย” ทนอกจากประชาชนจะเปนเจาของอ านาจอธปไตย รวมถงมความเสมอภาคกนตามกฎหมาย ตลอดจนการด าเนนการตางๆ ของรฐ จะถอเอามตของเสยงขางมากเปนเครองตดสนแลว กระบวนการอนแสดงถงความเปนเจาของอ านาจอธปไตยของประชาชน ไดแก การออกเสยงเลอกตง การออกเสยงแสดงประชามต การเสนอรางกฎหมาย การตดสนปญหาเกยวกบนโยบายของรฐ และการปลดผด ารงต าแหนงของรฐบาล กเปนอกหนงลกษณะส าคญ

ทงน กอนจะกลาวถง “รปแบบของรฐบาลสมยใหม” วาประกอบดวย 1) คณะรฐมนตร หรอรฐสภา 2) ประธานาธบด 3) กงประธานาธบด และ 4) เลอกตงนายกรฐมนตรโดยตรง ผเขยนยงกลาวถง สงคมนยม อนเปน “อดมการณทางเศรษฐกจ” ทแทรกอยในการปกครอง ไมวาจะแบบเผดจการ หรอประชาธปไตย วาอาจจ าแนกเปน สงคมนยมแบบเฟเบยน หรอสงคมนยมแบบประชาธปไตย และมารกซสม ของ คารล มารกซ ซงไดรบอทธพลจาก เฟรดรก เฮเกล เชนเดยวกบแนวคดเรอง “ความแปลกแยก” ในภาคผนวกทายบท บทท 5 สถาบนการเมอง เหตทสถาบนทางการเมองอนๆ ถกกลาวแทรกอยแลวตามบทตางๆ แลว เนอหาของบทท 5 น ดร.โกวท จงอทศใหกบ สถาบนรฐธรรมนญ และ สถาบนกฎหมาย เทานน


[142]

เรมจากการจ าแนกประเภทของ “รฐธรรมนญ” ออกเปน รฐธรรมนญลายลกษณอกษร รฐธรรมนญจารตประเพณ รฐธรรมนญรฐเดยวและรฐธรรมนญรฐรวม รวมถง รฐธรรมนญสาธารณรฐและรฐธรรมนญกษตรย “ความเปนมาของรฐธรรมนญ” ทงทไดมาโดยการเปลยนแปลงอยางคอยเปนคอยไป การปฏวตหรอการรฐประหาร การยกราง ตลอดจนกษตรยพระราชทานให “ลกษณะของรฐธรรมนญทด” มขอความทชดเจนแนนอน มการบญญตถงสทธและเสรภาพของประชาชนไวอยางชดเจนแนนอน ครอบคลมบทบญญตเกยวกบกรปกครองของรฐไวอยางครบถวน ทส าคญกคอ ไมควรยาวเกนไป เทาๆ กบมการก าหนดวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามกฎหมายขนไว ไมวาจะดวย “การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ” วธหนงวธใดใน 5 วธ (โดยฝายนตบญญต ฝายนตบญญตแบบลงคะแนนเสยงพเศษ ฝายนตบญญตแบบใหมการลงประชามต โดยประชาชนทวไป และโดยการตดตงองคการพเศษ) กตาม

ดาน “กฎหมาย” ไลเรยงจากความเปนมา ประเภท (สารบญญต/วธสบญญต, ภายในประเทศ/ระหวางประเทศ และ เอกชน/มหาชน) “ทมาของกฎหมาย” อนไดแก ขนบธรรมเนยมประเพณ การออกกฎหมายของสภานตบญญต ค าสงและกฤษฎกาทออกโดยฝายบรหาร ค าพพากษาของศาล บทความทางวชาการกฎหมาย รฐธรรมนญ สนธสญญาตางๆ ประมวลกฎหมาย และประชาชาต สดทายคอ “กฎหมายกบการรกษากฎหมาย” ท ดร.โกวท เนนย าวา การบงคบใชจรงมความส าคญ เทาๆ กบการทรฐตองมกฎหมายทด เพราะหากมกฎหมายทด แตไมมการบงคบใชจรง กไมมประโยชน ไมสามารถท าใหเกดรฐทดได ขณะเดยวกน หากมการบงคบใชจรง แตเปนกฎหมายทไมมเหตมผล กไมกอใหเกดรฐทด เชนกน บทท 6 กระบวนการทางการเมอง ผเขยนสรปวา กระบวนการทางการเมอง กคอ วธการใชอ านาจอธปไตย อนไดแก การใชอ านาจบรหาร อ านาจนตบญญต และอ านาจตลาการ ผานกลไกหรอฟนเฟองส าคญๆ อาท “พรรคการเมอง” (กลมบคคลทรวมกนขนและเลนพวก เพอแสวงหาอ านาจทางการเมอง ไปจดสรรทรพยากรตางๆ ทมอยในสงคม ตามวถทางของแตละรฐ ซงก าหนดไว) “กลมผลประโยชน” (กลมคนทมอาชพ มผลประโยชนรวมกน มความประสงคจะแสวงหาผลประโยชนเฉพาะอยาง รกษาผลประโยชนของตนไว หรอตองการทจะขยายผลประโยชนทมอยแลว ใหกวางขวางยงขน ผานการเสนอความคดเหน ใชอทธพล ชกชวน ผลกดน กระทงบบบงคบรฐบาล ใหด าเนนนโยบายเพอประโยชนดงกลาว)

“ระบบราชการ” (ประกอบดวย ขาราชการการเมอง ในฐานะผก าหนดนโยบาย มกมก าหนดระยะเวลาของการด ารงต าแหนง และขาราชการประจ า ในฐานะผทน านโยบายไปปฏบต มกอยในต าแหนงเปนระยะเวลายาวนาน หรอจนกระทงปลดเกษยณ) “สอมวลชน” (ผเสนอขาวคราวและความคดตอประชาชน แมวาจะมไดมสวนในการใชอ านาจ แตมความส าคญในฐานะผใหขอมล กระตนความสนใจ ตลอดจนสรางทศนคตทางการเมองแกประชาชน) และ “องคกรอสระ” (ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 เปนองคกรทพนจากแทรกแซงหรอบงคบบญชาจากหนวยงานอน ท าหนาทวางระเบยบ และควบคมกจการบางอยางภายในรฐ อนเปนกจการทมความส าคญ สงผลกระทบอยางใหญหลวง ตอสทธเสรภาพ เศรษฐกจของประเทศ และทรพยากรของชาต ใหเปนไปเพอประโยชนสาธารณะ) บทท 7 ความสมพนธระหวางประเทศ ดวยทศนะทวา หวใจส าคญของการศกษาความสมพนธระหวางประเทศ ม 2 ประการ ไดแก “ประเทศไมมศตรถาวร ไมมมตรถาวร มแตผลประโยชนเทานนทถาวร” และ “นโยบายภายในประเทศก าหนดนโยบายตางประเทศ” ดร.โกวท ขยายความโดยล าดบวา

“ผลประโยชนระหวางประเทศ” ถอเปนตนตอแหงปญหาในระบบความสมพนธระหวางประเทศ และ “ปจจยทก าหนดผลประโยชนของชาต” กคอ ความอยรอดปลอดภย ความมงคงทางเศรษฐกจ การขยายอ านาจ รวมถง เกยรตภมของประเทศ ซงอาจถกก าหนดโดย ประวตศาสตรและววฒนาการของแนวนโยบายรฐนนๆ ผมอ านาจทางการเมองของประเทศแตละยคแตละสมย รวมถง ประชามตหรอกลมอทธพลในประเทศ ซงลวนแลวแตเปนปจจยภายใน ดวยเหตน การก าหนด “นโยบายของประเทศ” จงมลกษณะทนโยบายภายในประเทศ มอทธพลเหนอ หรออกนยหนง เปนตวก าหนดนโยบายตางประเทศ ภายใตขอจ ากดของ “ความสามารถของชาต” อนประกอบดวย สถานทตงของประเทศทางภมศาสตรกบทางดานยทธศาสตร ความสามารถทางดานทรพยากรธรรมชาต และทส าคญ ความสามารถทางดานก าลงคน ผาน “เครองมอส าหรบ


[143]

การด าเนนนโยบายตางประเทศ” ทง 5 ประการ ไดแก เครองมอทางการทต เครองมอทางเศรษฐกจ เครองมอทางทหาร เครองมอทางวฒนธรรม และเครองมอทกระท าอยางบดเบอนหรอไมเปดเผย “เครองมอทจะชวยใหเขาใจในเรองความสมพนธระหวางประเทศ” ไมจ าเพาะแต “สถานภาพความสมพนธระหวางประเทศตนศตวรรษท 21” ผเขยนสรปไววาคอ ขอมล และความเขาใจทมตอปญหาระหวางประเทศนนๆ ดวยกรอบแนวคดตางๆ อาท “แนวคดโลกาภวตน: คลนลกทสาม” ของ อลวน ทอฟฟเลอร หรอบทเรยนทางประวตศาสตร จ าพวก “รปแบบความสมพนธระหวางประเทศ” รวมมอ ขดแยง เหลอมล า หรอแขงขน “ทมาของปญหา มลเหตแหงความขดแยงระหวางประเทศ” ถามใชผลประโยชน กเปนทศนคต “ภาวะทสงเสรมความขดแยงระหวางประเทศ” เหนอสงอนใด “กระบวนการทใชแกปญหาระหวางประเทศ” ไมวาจะโดยตวแทนระดบรฐบาล ประเทศทสาม หรอ “องคการระหวางประเทศ” ดวยกระบวนการ เรมจากขนเจรจา ไกลเกลย อนญาโตตลาการ ศาลระหวางประเทศ กระทงสงคราม ซง “กฎหมายระหวางประเทศ” ทแมจะไมมอ านาจบงคบ แตกชกจะเขามามบทบาทเขมขนมากยงขนทกท ความเปลยนแปลงของ “หลกรฐศาสตร” ฉบบปรบปรง พมพครงท 4 น คอการเพมเตมปรากฏการณทางความสมพนธระหวางประเทศ ไดแก การกอตวของ “องคการความรวมมอเซยงไฮ” (Shanghai Cooperation Organization: SCO) องคการระหวางประเทศทเพงถอก าเนดขนเมอ พ.ศ.2544 มสมาชก 6 ประเทศ คอ จน รสเซย คาซคสถาน ครกซสถาน ทาจกสถาน และอซเบกสถาน ค านวณพนทรวมกนไดราว 3 ใน 5 ของยเรเซย ประชากรรวมราว 1 ใน 4 ของประชากรโลก และก าลงทวบทบาทอยางส าคญ จนอาจเรยกไดวา “องคการนาโตฝงตะวนออก” และกลายมาเปนภาพปกของการจดพมพครงน ทวา แวดวงรฐศาสตรไทย โดยเฉพาะอยางยง สาขาความสมพนธระหวางประเทศ กลบยงไมคอยใหความสนใจทจะกลาวถงอยางแพรหลายเทาทควร

บทท 8 รฐประศาสนศาสตรหรอบรหารรฐกจ รฐประศาสนศาสตร และ บรหารรฐกจ ลวนแปลมาจาก Public Administration ในภาษาไทยจงถกใชแทนกนในความหมายทวา สาขาวชาทท าการศกษาเรองการบรหารงานของรฐบาล แตกตางจากกรณของ “การบรหาร [และการจดการ] คออะไร” ค าหนงแปลจาก Administration ค าหนงแปลจาก Management หรอ “ประสทธภาพและประสทธผล” ค าหนงแปลจาก Efficiency ค าหนงแปลจาก Effectiveness ทแมจะใหความหมายคลาดเคลอนกนอยางส าคญ แตกลบพบวายงมความสบสนในการใชควบคหรอแทนกนเสมอ

“แนวคดทางรฐประศาสนศาสตร” ทง 4 แนวคด ไดแก การบรหารแยกจากการเมอง ระบบราชการ การจดการแบบวทยาศาสตร รวมถงหลกการบรหาร และ ความเปนมาของ “รฐประศาสนศาสตรในประเทศไทย” เปนสองประเดนสดทาย กอน บทสงทาย ท ดร.โกวท จะเนนย าถงความส าคญของขอมลทจ าเปนส าหรบประกอบการพจารณา รวมถงวธการอานแบบมจดมงหมาย อนเปนการอานอยางคนหาค าถาม ขอสงสยทตองการจะร จงตองถามตวเองอยเปนนจวา ก าลงอานอะไร อานท าไม ส าคญตรงไหน เมอไหรจงมเหตการณส าคญ ใครเปนบคคลส าคญ ส าคญอยางไร และ ภาคผนวก คอ “ปฏญญาวาดวยสทธมนษยชน” ซงทประชมสมชชาสหประชาชาตใหการรบรองตงแต พ.ศ.2491

วจารณ “หลกรฐศาสตร” ขอเทจจรงเชงประจกษประการแรก ทรวม 4 ทศวรรษของ “หลกรฐศาสตร” โดย ดร.โกวท แสดงใหเหนถงความแตกตางอยางยง จากต าราประเภท หลก (Principle) หรอ ความเบองตน (Introduction) ดานรฐศาสตร โดยคณาจารย หรอผเขยนคนอนๆ กคอ ขนาด หรอกลาวใหชดเจนยงขน คอการขยายความรายละเอยด ของหลก หรอความเบองตนทวา เพราะขณะทนบวน ต าราทไดชอวา รฐศาสตร หลกรฐศาสตร รฐศาสตรเบองตน ความรเบองตนทางรฐศาสตร หรออะไรกตามแต ทมงความหมายไปในทศทางเดยวกนน นยมสรางความนาเชอถอศรทธา ผานการทวขนาดใหใหญโต เพมเตมรายละเอยดจนนาตกใจ หางไกลออกไปทกทๆ จากชอของต าราเอง


[144]

“หลกรฐศาสตร” โดย ดร.โกวท ซงพมพในชอตางๆ นบความถของการพมพไดมากถง 13 ครง เลมน กลบยงคงสามารถรกษาคณสมบต ของความเปนหนงสอส าหรบผมาใหม ในการเรมศกษาศาสตรวาดวยการเมอง เพอใหมองเหนววฒนาการและโครงสราง เฉพาะเทาทจ าเปน กอนจะตดสนใจศกษาลงลกในรายละเอยด ดานใดดานหนงตามความสนใจ หรอปฏเสธทจะศกษาไดอยางทนทวงท ดวยความเพยงพอของขอมลทพงไดรบในระดบหนง ส าหรบผทคนพบตนเองวาวทยาศาสตรสงคมแขนงน ไมเหมาะสมหรอเปนไปตามความสนใจ

ดวยการเรมอธบาย รวมถงการใชประโยคค าถาม ผานภาษาในชวตประจ าวน “รฐศาสตรกบการเมองเปนเรองไกลตว ???” เพอท าลายน าแขงทกนกลางระหวางผเขยนกบผอาน โดยเฉพาะอยางยง ผอานซงไมมพนความรในศาสตรแหงการเมองนมากอน การกลาวถงความหมายอยางงายของ “การเมอง” ดวยความแยบคาย เพยงชวา “เปนเรองส าคญทสด เพราะเปนเรองของอ านาจทจดสรรผลประโยชนบรรดามในสงคมนนๆ” แทนทจะอางถงค านยามของบรรดาผอาวโส อาท เดวด อสตน (1965a, 1965b) ศาสตราจารยวจยดเดนสาขารฐศาสตร แหงมหาวทยาลยแคลฟอรเนย, เออรไวน อดตนายกสมาคมรฐศาสตรอเมรกา อดตประธานคณะกรรมการนานาชาตวาดวยเอกสารดานสงคมศาสตร นกวชาการแถวหนาทงในยคพฤตกรรมศาสตรและหลงพฤตกรรมศาสตรของสาขารฐศาสตร ระหวางครสตทศวรรษท 1950 และ 1970 ทกลาวไวไมแตกตางกนวา คอ “อ านาจหนาทในการจดสรรสงมคาใหแกสงคม” (authoritative allocation of values for a society) อาจเปนการลดทอนความสลบซบซอนขององคความรในสาขาวชา ลงไปอยางนาใจหาย เชนเดยวกบ ความเปนชาต และกระบวนการปลกฝงความปนชาต ทผเขยนใชพนทเพยงไมถง 5 หนา ในการสรปวา ชาตกคอ “ความรสกและความเชออยางแนนแฟนวาประชาชนทกคนในรฐนนเปนพวกเดยวกน” กระท าใหเกดขนไดโดย การสรางสญลกษณรวมกน และการมประวตศาสตรรวมกน ขณะท เบเนดก แอนเดอรสน (2006) ศาสตราจารยเกยรตคณ สาขานานาชาตศกษา การปกครอง และเอเชยศกษา แหงมหาวทยาลยคอรแนล ตองขยายความความหมายทตนเสนอ วา “it is an imagined political community - - and imagined as both inherently limited and sovereign.” ตลอดจนกระบวนการ ผานผลงานเกยวกบแนวคดชาตนยม ทไดรบการยอมรบอยางกวางขวางทสดในโลก เรอง “Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism” เบดเสรจกวา 200 หนากระดาษ

ซ าราย ในหลายตอหลายครง ทดวยวธการเชนน อาจน ามาซงขอค าถาม ถงความเปนวชาการในความหมายอยางคบแคบ ตอค าอธบายซงไดจากการตกผลกทางความร และเกดความเขาใจอยางลกซงและถองแท ตอธรรมชาตของปรากฏการณทางการเมองและสงคม อยางทเปนจรง อาท นยามและลกษณะส าคญของพรรคการเมอง ซง ดร.โกวท สรปวาคอ “กลมบคคลทรวมกนเพอแสวงหาอ านาจทางการเมองตามวถทางของแตละรฐซงก าหนดไว” และ “ตองมการเลนพวกเพอแสวงหาอ านาจทางการเมอง... เพอทจ าเอามาจดสรรทรพยากรตางๆ” ซง “การเลนพวกนนอาจนบวาเปนจดเรมตนของวงจรอบาทวในการโกง” (การเลนพวก -> สมยอม (ฮว) -> โกง (คอรปชน) -> ชางมนเถอะ -> การเลนพวก -> ...) แทนทจะอางองต าราเลมคลาสสคของ โจเซฟ ลาลอมบารา และ ไมรอน ไวนเนอร (1966) ศาสตราจารยดานรฐศาสตรชาวอเมรกนคนส าคญ ทกลาวไววา “พรรคการเมองเปนองคการทจดตงขนเพอแสวงหาการสนบสนนจากประชาชนโดยสวนรวม ใหไดมาซงอ านาจในรฐบาลไมวาจะเปนการไดมาซงอ านาจในรฐบาลทงหมดหรอเพยงบางสวนกตาม” ส าหรบนกรยนรฐศาสตร การอาศยพนความรจากหนงสออยางเบองตนเลมน เพอเปนกาวแรกของการขยายความตอยอดองคความร ทไมเพยงจะลกซงละเอยดละออมากยงขน แตอาจจะสลบซบซอนไมงายแกการสรปไดดวยนยามสนๆ อยางทเคยจดเคยจ าจากผลงานของ ดร.โกวท เลมน กนาจะนบวาเปนกศลกรรม ทงส าหรบผเขยนและผอานทประกอบขนรวมกน ทวา ส าหรบผทไตล าดบขนไปศกษาในชนทสงยงๆ ขนไป แตกลบไมสามารถสลดความรอยางเบองตนนออกจากความทรงจ าหลกได กระทงยดถอมนเปนดงสรณะ มอาจพฒนาวธคดอานใหเทาทนกบความสลบซบซอนขององคความร ทผานการพฒนามาอยางตอเนองและยาวนานได กนาจะนบเปนวบากกรรม มใชของผเขยน แตเปนของผอานเปนการเฉพาะ เนองจากขอหลงนจะเกดขนกตอเมอ ผอานมไดปฏบตตามทผเขยนทงทายไวอยางเครงครด วาใหอานแบบมจดมงหมาย นนเอง


[145]

หากยงมสงหนงสงใดทต าราเลมน ชอวาบกพรองอยางส าคญ กเหนจะเปนการอางองในเนอความ เพอชใหเหนอยางชดแจงตามสมควร วาขอความหนงขอความใดทผเขยนกลาวขนมานน เปนถอยค าของผเขยนเอง หรอเปนถอยค าของบคคลอนทผเขยนอางถง เพราะนอกจากผอานจะถกปดโอกาสในการตรวจสอบความถกตองของการอา งองแลว ผอานยงถกตดโอกาสในการตดตามไปอานเนอความฉบบสมบรณของเรองนนๆ จากเอกสารชนหนง ไปอยางนาเสยดาย แมวา ดร.โกวท จะรวบรดไปรวมกลาวโดยสรปในบรรณานกรมทายเลมแลวกตาม

อยางไรกด เชนเดยวกบหนงสอเบองตน หรออาจเรอยขนไปกระทงถงขนสง วาดวยวชารฐศาสตร ในประเทศไทย อนแปลมาจากภาษาองกฤษวา “Political Science” ทดเหมอนจะยงคงเพกเฉยตอการใหอรรถาธบาย ตอเรองทคลายจะไมมความสลกส าคญนก แตแททจรง ถอเปนพนฐานอนจ าเปนอยางยงในการศกษา คอ เพราะเหตใด “Political Science” ในภาษาไทย จงแปลวา “รฐศาสตร” (State Sciences) แทนทจะเปน “วทยาศาสตรการเมอง” เพราะไมวาจะพยายามเชนไร ค าวา “Political” หรอการเมอง กไมนาทจะใหความหมายซอนทบกบ “State” หรอรฐ ไดอยางแนบสนท

เอกสารอางอง โกวท วงศสรวฒน. 2554. หลกรฐศาสตร. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร: ตะวนออก. Anderson, Benedict. 2006. Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. 3rd ed. London: Verso. Easton, David. 1965a. A Framework for Political Analysis. Englewood Cliffs: Prentice-Hall. ________. 1965b. A Systems Analysis of Political Life. New York: Wiley. La Palombara, Joseph and Myron Weiner (eds.). 1966. Political Parties and Political Development. New Jersey: Princeton University Press.

บทวิจารณ์หนังสือ: หลักรัฐศาสตร์ โดย...

Documents

Transcript of บทวิจารณ์หนังสือ: หลักรัฐศาสตร์ โดย...