บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษายทธศาสตรการพฒนาความรและความสามารถของบคลากรในการ

จดท าแผนยทธศาสตรมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน วทยาเขตสกลนคร ครงน

ผวจยไดก าหนดแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของตามล าดบ ดงน

1. นโยบายคณะรฐมนตรของรฐบาลยคนายกรฐมนตร นางสาวยงลกษณ

ชนวตร พ.ศ.2554

2. กรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป ฉบบท 2 (พ.ศ. 2551 – 2565)

3. แผนยทธศาสตรการพฒนามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน

วทยาเขตสกลนคร ระยะ 4 ป (พ.ศ.2553 - 2556)

4. แนวคด และทฤษฎ การสรางความร

5. แนวคด และทฤษฎ การพฒนาบคลากร

6. การท า SWOT ANALYSIS

7. แผนยทธศาสตร

8. การสรางและพฒนายทธศาสตร

9. งานวจยทเกยวของ

9.1 งานวจยภายในประเทศ

9.2 งานวจยตางประเทศ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

14

นโยบายคณะรฐมนตรของรฐบาลยคนายกรฐมนตร นางสาวยงลกษณ

ชนวตร พ.ศ.2554

นโยบายสงคมและคณภาพชวต

1. นโยบายการศกษา

1.1 เรงพฒนาคณภาพการศกษาโดยการปฏรประบบความรของ

สงคมไทยอนประกอบดวยการยกระดบองคความรใหไดมาตรฐานสากลจดใหมโครงการ

ต าราแหงชาตทบรรจความรทกาวหนาและไดมาตรฐานทงความรทเปนสากลและภม

ปญญาทองถนสงเสรมการอานพรอมทงสงเสรมการเรยนการสอนภาษาตางประเทศและ

ภาษาถนจดใหมระบบการจดการความรปฏรปหลกสตรการศกษาทกระดบใหรองรบการ

เปลยนแปลงของโลกและทดเทยมกบมาตรฐานสากลบนความเปนทองถนและความเปน

ไทยเพมผลสมฤทธของการศกษาทกระดบชนโดยวดผลจากการผานการทดสอบ

มาตรฐานในระดบชาตและนานาชาตขจดความไมรหนงสอใหสนไปจากสงคมไทยจดใหม

ครดเพยงพอในทกหองเรยนใหมโรงเรยนและสถาบนอาชวศกษาคณภาพสงในทกพนท

พฒนามหาวทยาลยเขาสระดบโลกพฒนาระบบการศกษาใหผเรยนมความรคคณธรรมมง

การสรางจรยธรรมในระดบปจเจกรวมทงสรางความตระหนกในสทธและหนาทความ

เสมอภาคและด าเนนการใหการศกษาเปนพนฐานของสงคมประชาธปไตยทแทจรง

ปรบปรงโครงสรางระบบบรหารการศกษาโดยการกระจายอ านาจสพนทใหเสรจสมบรณ

โดยเรมจากพนททมความพรอม

1.2 สรางโอกาสทางการศกษากระจายโอกาสทางการศกษาใน

สงคมไทยโดยค านงถงการสรางความเสมอภาคและความเปนธรรมใหเกดขนแกประชากร

ทกกลมซงรวมถงผยากไรผดอยโอกาสผพการผบกพรองทางกายและการเรยนรรวมทงชน

กลมนอยโดยสงเสรมการใหความรตงแตอยในครรภมารดาถงแรกเกดใหไดรบการดแล

อยางมประสทธภาพทงแมและเดกสนบสนนการจดการศกษาตามวยและพฒนาการอยาง

มคณภาพตงแตกอนวยเรยนจนจบการศกษาขนพนฐานโดยจดใหมการเทยบโอนวฒ

การศกษาส าหรบกลมทมความเชยวชาญเฉพาะทางเชนกลมแมบานจดใหมระบบสะสมผล

การศกษาและการเทยบโอนเพอขยายโอกาสใหกวางขวางและลดปญหาคนออกจากระบบ

การศกษานอกจากนจะด าเนนการลดขอจ ากดของการเขาถงการศกษาระดบอดมศกษา

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

15

และอาชวศกษาชนสงโดยจดใหม“โครงการเงนกเพอการศกษาทผกพนกบรายไดใน

อนาคต” โดยใหผกเรมใชคนตอเมอมรายไดเพยงพอทจะเลยงตวไดพกช าระหนแกผเปน

หนกองทนกยมเพอการศกษาโดยปรบเปลยนการช าระหนเปนระบบทผกพนกบรายไดใน

อนาคตปรบปรงระบบการคดเลอกเขาศกษาตอทกระดบใหเออตอการกระจายโอกาส

โดยเฉพาะอยางยงจะจดใหมระบบคดเลอกกลางเพอเขาศกษาตอในมหาวทยาลยทม

ประสทธภาพและเปนธรรมด าเนน“โครงการ1อ าเภอ1ทน” เพอเปดโอกาสใหเดกไทยไดไป

เรยนตอตางประเทศจดการศกษาชมชนเพอมงใหเกดสงคมแหงการเรยนรและการศกษา

ตลอดชวต

1.3 ปฏรปครยกฐานะครใหเปนวชาชพชนสงอยางแทจรงโดยปฏรป

ระบบการผลตครใหมคณภาพทดเทยมกบนานาชาตสรางแรงจงใจใหคนเรยนดและม

คณธรรมเขาสวชาชพครปรบปรงระบบเงนเดอนและคาตอบแทนครพฒนาระบบ

ความกาวหนาของครโดยใชการประเมนเชงประจกษทองขดความสามารถและวด

สมฤทธผลของการจดการศกษาเปนหลกจดระบบการศกษาและฝกอบรมเพอพฒนา

คณภาพครอยางตอเนองแกปญหาหนสนครโดยการพกช าระหนและการปรบโครงสราง

หนตามนโยบายแกปญหาหนครวเรอนของรฐบาลพฒนาระบบภมสารสนเทศเพอใชในการ

กระจายครขจดปญหาการขาดแคลนครในสาระวชาหลกเชนคณตศาสตรวทยาศาสตร

และภาษา

1.4 จดการศกษาขนอดมศกษาและอาชวศกษาใหสอดคลองกบ

ตลาดแรงงานทงในเชงปรมาณและคณภาพโดยกระบวนการสรางประสบการณระหวาง

เรยนอยางเหมาะสมและสนบสนนการสรางรายไดระหวางเรยนและสนบสนนใหผส าเรจ

การศกษามงานท าไดทนทโดยความรวมมอระหวางแหลงงานกบสถานศกษาสงเสรมใหม

ศนยอบรมอาชวศกษาเพอใหนกเรยนนกศกษาและประชาชนสามารถเรยนรหา

ประสบการณกอนไปประกอบอาชพโดยใหสถาบนอาชวศกษาด าเนนการรวมกบ

ผเชยวชาญในแตละอาชพรวมทงจดใหมศนยซอมสรางประจ าชมชนเพอฝกฝนชางฝมอ

และการสรางทกษะในการใหบรการแกประชาชนทงนจะด าเนนการรวมกบภาคเอกชน

อยางจรงจงเพอสงเสรมการศกษาในสายอาชวศกษาใหเปนทยอมรบและสามารถมรายได

สงตามความสามารถ

1.5 เรงพฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษาใหทดเทยมกบ

นานาชาตโดยใชเปนเครองมอในการเรงยกระดบคณภาพและการกระจายโอกาสทาง

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

16

การศกษาจดใหมระบบการเรยนแบบอเลกทรอนกสแหงชาตเพอเปนกลไกในการเปลยน

กระบวนทศนการเรยนรใหเปนแบบผเรยนเปนศนยกลางและเออใหเกดการเรยนรตลอด

ชวตพฒนาเครอขายสารสนเทศเพอการศกษาพฒนาระบบ“ไซเบอรโฮม”ทสามารถสง

ความรมายงผเรยนโดยระบบอนเทอรเนตความเรวสงสงเสรมใหนกเรยนทกระดบชนไดใช

อปกรณคอมพวเตอรแทบเลตเพอการศกษาขยายระบบโทรทศนเพอการศกษาให

กวางขวางปรบปรงหองเรยนน ารองใหไดมาตรฐานหองเรยนอเลกทรอนกสรวมทงเรง

ด าเนนการให“กองทนเพอพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษา” สามารถด าเนนการตาม

ภารกจได

1.6 สนบสนนการวจยและพฒนาเพอสรางทนปญญาของชาตพฒนา

มหาวทยาลยใหมงสการเปนมหาวทยาลยวจยระดบโลกระดมสรรพก าลงเพอพฒนาระบบ

เครอขายการวจยแหงชาตเพอสรางทนทางปญญาและนวตกรรมผลกดนใหประเทศ

สามารถพงตนเองไดทางเทคโนโลยเพอน าไปสการสรางรากฐานใหมของเศรษฐกจฐาน

นวตกรรมจดตงศนยความเปนเลศเพอการวจยส าหรบสาขาวชาทจ าเปนพฒนาโครงสราง

การบรหารงานวจยของชาตโดยเนนความสมพนธอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ

ระหวางองคกรบรหารงานวจยกบสถาบนอดมศกษา

1.7 เพมขดความสามารถของทรพยากรมนษยเพอรองรบการเปดเสร

ประชาคมอาเซยนโดยรวมมอกบภาคเอกชนและสถาบนการศกษาในการวางแผนการผลต

และพฒนาก าลงคนใหมคณภาพและปรมาณเพยงพอสอดคลองตามความตองการของ

ภาคการผลตและบรการเรงรดการจดท ามาตรฐานคณวฒวชาชพรบรองสมรรถนะการ

ปฏบตงานตามมาตรฐานอาชพและการจดท ามาตรฐานฝมอแรงงานใหครบทก

อตสาหกรรม(นโยบายคณะรฐมนตร นางสาวยงลกษณ ชนวตร แถลงตอรฐสภา,

วนองคารท 23 สงหาคม 2554)

กรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป ฉบบท 2 (พ.ศ. 2551 – 2565)

กรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป ฉบบท 2 (พ.ศ.2551 – 2565) ไดรบ

ความเหนชอบจาก ครม. เมอวนท 15 มกราคม 2551โดยมงหวงทจะใหเปนแผนรกไปส

อนาคต ชน าทศทางและเปาหมายการพฒนาอดมศกษาในระยะยาว และเปนแผนแมบท

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

17

ก ากบแผนพฒนาการศกษาระดบอดมศกษาระยะ 5 ป รวม 3 แผน คอ แผนฉบบท 10 ถง

แผนฉบบท 12 โดยมเปาหมายเพอ “ยกระดบคณภาพอดมศกษาเพอผลตและพฒนา

บคลากรทมคณภาพสตลาดแรงงาน และพฒนาศกยภาพอดมศกษาในการสรางความร

และนวตกรรมเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศในโลกาภวตน รวมทง

สนบสนนการพฒนาทยงยนของทองถนไทย โดยใชกลไกธรรมาภบาล การเงน การก ากบ

มาตรฐาน และเครอขายอดมศกษาบนพนฐานของเสรภาพทางวชาการ ความหลากหลาย

และเอกภาพเชงระบบ”

สาระส าคญของกรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป ฉบบท 2 (พ.ศ.

2551 – 2565)

การก าหนดกรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป ฉบบท 2 (พ.ศ.2551 –

2565) โดยค านงถงมตบรณาการและองครวมของการพฒนาอดมศกษาเพอก าหนด

ทศทางยทธศาสตร (Strategic direction) ส าหรบสาระส าคญแยกเปน 2 สวน ดงน

สวนท 1 บรบททจะมผลกระทบตอการพฒนาอดมศกษาในอนาคตม 3

ประการ คอ

1. ภาพอนาคตทจะมผลกระทบตออดมศกษา ประกอบดวย

1.1 ความเปลยนแปลงดานประชากร : ประชากรวยเดกและวยแรงงาน

มแนวโนมลดลงในขณะทประชากรวยสงอายมแนวโนมเพมขน

1.2 พลงงานและสงแวดลอม : ประเทศไทยพงพงพลงงานน าเขาสง

สงผลตอเศรษฐกจของประเทศ และการใชพลงงานจากฟอสซลสรางปญหาตอ

สงแวดลอมและสงผลตอการอยรอดของมนษยชาต

1.3 การมงานท า และตลาดแรงงานในอนาคต : ปจจยส าคญทสงผล

กระทบตอตลาดแรงงาน ไดแก โครงสรางทางสงคมและเศรษฐกจของประเทศโลกาภวตน

และความเปลยนแปลงทางเทคโนโลย

1.4 การกระจายอ านาจการปกครอง : จะเพมความส าคญตอความ

เปนไปและความเปนอยของบานเมองในอนาคต การรวมมอกนของอดมศกษากบทองถน

จะท าใหภารกจหลกดานบรการสงคมโดดเดนขน

1.5 การจดการความขดแยงและความรนแรง : รฐแกปญหาดวยความ

เขาถงเขาใจและเพมโอกาสทางการศกษาและอาชพในปจจบนควบคกบการสรางความ

เขาใจและโอกาสอยางถาวรในอนาคตดวยการศกษา

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

18

1.6 เยาวชน นกศกษา และบณฑตในอนาคต : เปลยนแปลงทงมตการใช

ชวต การเรยนรครอบครวตลอดจนภาวะเสยงตางๆ สะทอนถงแนวโนมของสงคมใน

อนาคตทแตกตางจากปจจบน เชน การท างานโดยมหลายอาชพ การท างานไรสงกด

ความเสยงตอรายไดไมแนนอน เปนตน

1.7 เศรษฐกจพอเพยง : ทางสายกลาง แนวทางการด ารงอย การปฏบต

ตนในทกระดบ ดวยความพอประมาณ มเหตผล และมภมคมกนในตวทด

2. กรอบแนวทางการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ.2552 –

2561)

คณะรฐมนตรมมตเหนชอบขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษท

สอง (พ.ศ.2552-2561) เมอวนท 18 สงหาคม 2552 โดยมสาระส าคญดงน

2.1 วสยทศน“คนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ”

2.2 เปาหมายภายในปพ.ศ. 2561 การปฏรปการศกษาและการเรยนร

อยางเปนระบบ โดยเนนหลก 3 ประการ คอ

1) พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาและเรยนรของคนไทย

2) โอกาสทางการศกษาและเรยนร

3) สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคมในการบรหาร

และจดการศกษา

2.3 กรอบแนวทางการปฏรปการศกษามประเดนส าคญทตองปฏรปอยาง

เรงดวน 4 ประการ คอ

1) พฒนาคณภาพคนไทยยคใหม

2) พฒนาคณภาพครยคใหม

3) พฒนาคณภาพสถานศกษาและแหลงเรยนรยคใหม

4) พฒนาคณภาพการบรหารจดการใหม

โดยมกลไกหลกเพอขบเคลอนการปฏรปการศกษา คอ

1) ก าหนดใหม กรรมการ 2 คณะเพอด าเนนการทางนโยบายและ

ขบเคลอนการปฏรปการศกษาไดแก คณะกรรมการนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษ

ทสอง ทมนายกรฐมนตรเปนประธานและคณะกรรมการขบเคลอนการปฏรปการศกษาใน

ทศวรรษทสอง ทมรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการเปนประธาน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

19

2) จดตงหนวยงานและ/หรอปรบบทบาทหนวยงานเพอเปนกลไก

รบรองคณภาพมาตรฐานและเพมโอกาสทางการศกษาและการเรยนรอยางตอเนองตลอด

ชวต

3) มอบหมายใหหนวยงานทมอยแลวปฏบตภารกจเพมเตม หรอ

เรงรดด าเนนการ ไดแกประกนการเรยนรและรบรองมาตรฐานผเรยน ขบเคลอนการ

กระจายอ านาจสเขตพนทและสถานศกษา สนบสนนสงเสรมการศกษาทางเลอก

3. ทศทางการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ.2555

– 2559)

หลกการและกระบวนการในการจดท าแผนฯ 11 ของ สศช. ภายใตแนวคด

พนฐาน “ ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (ความพอประมาณ มเหตผล และมภมคมกน) ”

โดยมกรอบในการจดท าแผนฯ 11 ดงน

3.1 วสยทศนประเทศไทยป 2570

“ คนไทยภาคภมใจในความเปนไทย มมตรไมตรบนวถชวตแหงความ

พอเพยง ยดมนในวฒนธรรมประชาธปไตยและหลกธรรมาภบาล การบรการสาธารณะขน

พนฐานททวถง มคณภาพ สงคมมความปลอดภยและมนคง อยในสภาวะแวดลอมทด

เกอกลและเอออาทรซงกนและกน ระบบการผลตเปนมตรกบสงแวดลอม มความมนคง

ดานอาหารและพลงงาน อยบนฐานทางเศรษฐกจทพงตนเองและแขงขนไดในเวทโลก

สามารถอยในประชาคมภมภาคและโลกไดอยางมศกดศร ”

3.2 ประเดนยทธศาสตรการพฒนาในชวงแผนฯฉบบท 11 (พ.ศ.2555 –

2559) ดงน

1. ดานความทาทายและโอกาสของเศรษฐกจไทยหลงวกฤต

เศรษฐกจโลก

2. ดานเศรษฐกจสรางสรรคทางเลอกของเศรษฐกจไทย

3. ดานโอกาสบนวกฤตภาวะโลกรอนรวกฤต เพอสรางโอกาสการ

พฒนา

4. ดานสถาปตยกรรมทางสงคมทางเลอกใหมของคนไทย

5. ดานสญญาประชาคมใหมพลงขบเคลอนสงคมสสมดล

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

20

สวนท 2 ทศทางนโยบายของกรอบแผนอดมศกษาระยะยาว ฉบบท 2 ม 9

ประเดนประกอบดวย

1. รอยตอกบการศกษาระดบอน โดยมงเนน ปรบปรงทบทวนกระบวนการ

ผลตคร สนบสนนการศกษาขนพนฐานอยางเตมความสามารถ สงเสรมการสรางโรงเรยน

เฉพาะหรอหองเรยนเฉพาะในโรงเรยนทวไปสงเสรมการศกษาของผมความสามารถพเศษ

ระบบการเรยนลวงหนา การเปนพเลยงในการท าโครงงาน ผจบอาชวะเขาศกษาตอดวย

ความยดหยน CREDIT BANK และ การเรยนรตลอดชวต

2. การแกไขปญหาอดมศกษาในปจจบนปญหาหลกคอการไรทศทาง ความ

ซ าซอน การขาดคณธรรม ขาดประสทธภาพ แนวทางการแกไขปญหาดงกลาวโดย

2.1 สรางกลไกการก ากบเพอลดเลกหลกสตรทไมเปนทตองการ ลดเลก

คณะและสถาบนทมปญหาคณภาพอยางรนแรง จดกลไกการตรวจสอบ และศนยขอมล

สถต

2.2 ปรบปรงกลไกการประเมนคณภาพมาตรฐานการศกษา น าผลการ

ประเมนมาใชประโยชน ระบบการรบรองวทยฐานะ

จดสถาบนอดมศกษาเปน 4 กลม คอ1) กลมวทยาลยชมชน 2) กลม

มหาวทยาลย 4 ป 3) กลมมหาวทยาลยเฉพาะทางและสมบรณแบบ 4) กลม

มหาวทยาลยวจยและบณฑตศกษา โดยจะแตกตางกนตามพนทบรการและจดเนนตาม

พนธกจ และตองมกลไกประกนคณภาพ นโยบายและแผนแตกตางกน โดยตองอาศย

กลไก ดงน สมศ. การจดสรรงบประมาณ เงนกกยศ. กกอ.ก ากบนโยบาย Pre – Post

Audit ทนพฒนาอาจารย ทนวจยอนๆ

3. ธรรมภบาลและการบรหารจดการอดมศกษามงเนนใหความส าคญ

กบ “สภามหาวทยาลย” จดตงองคกรกลไกการพฒนาผก ากบนโยบายและผบรหารใน

ลกษณะ Institute of directors (IOD) องคกรดงกลาวใหความร เยยมชมเปดเวท

แลกเปลยนความร ประสบการณ ปรบโครงสรางการบรหารธรรมาภบาลในมหาวทยาลย

การไดมาซงนายกสภา อธการบดการจดตงส านกงานสภามหาวทยาลยและการปรบ

โครงสราง กกอ.ใหเปน กรรมาธการ

4. บทบาทของมหาวทยาลยในการพฒนาขดความสามารถในการ

แขงขนของประเทศโดยการเชอมตอกบภาคการผลต สรางความร และนวตกรรม พฒนา

ระบบการประเมน “การวจย” เพอการจดสรรทรพยากร และวางต าแหนงของ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

21

มหาวทยาลยเสรมศนยแหงความเปนเลศใหมการท างานรวมกนระหวางมหาวทยาลย

กลมมหาวทยาลย ภาคอตสาหกรรม ภาคสงคม และชมชน ผลกดนใหเกด “ระบบวจย

แหงชาต”

5. การเงนอดมศกษามงเนนการปรบปรงระบบการจดสรรงบประมาณ

โดยยงคง Supply-Side Financing ตาม Performance Based และสอดคลองเปาหมายการ

พฒนาประเทศยงคงกองทน กยศ. ตามความจ าเปนเพมกองทนประเภท Contribution

Scheme จดตงกองทนพฒนาอดมศกษา พฒนาอาจารย การวจย รวมมอภาคการผลต

จดตง Buffer Organization ใหอสระในการบรหารการเงนแกมหาวทยาลย

6. การพฒนาบคลากรในอดมศกษาโดยการปรบระบบการพฒนาอาจารย

ใหมความหลากหลายทงเชงวชาการ ความเปนครตามชวงวย จดใหมกระบวนการ

Mentoring เนนการพฒนาจากการท างานจรง พฒนาโดยมหาวทยาลยในประเทศ

มหาวทยาลยตางประเทศหรอทง 2 ระบบ ตามความจ าเปนรวมลงทนในการพฒนา

อาจารยใหความส าคญกบมหาวทยาลยใหม

7. การพฒนาอดมศกษา 3 จงหวดชายแดนภาคใตตองมองหลายมต

และมงแกปญหาหลายระดบหลายระยะ การพฒนาเดกและเยาวชนการพฒนาคร สราง

ความเขมแขงใหสถาบนอดมศกษาในพนทพฒนาเชอมโยงส ASEAN

8. เครอขายอดมศกษาโดยการสงเสรมการท างานในลกษณะเครอขาย

ของสถาบนอดมศกษาตามพนทน าไปสการควบรวมในมตตาง ๆ ชวยยกระดบคณภาพ

สรางเครอขายเพอพฒนาชมชน เครอขายวชาการ

9. โครงสรางพนฐานการเรยนรใหความส าคญกบ “ศลปวทยาศาสตร”

การใชศกยภาพ ICT เพอการเรยนรการสรางฐานขอมลอดมศกษาททนสมย สรางระบบ

การเรยนรตลอดชวตในสถาบนอดมศกษา Open Courseware พฒนาเครอขายหองสมด

และการเรยนร

บทบาทของมหาวทยาลย ทควรด าเนนการไว ดงน

1. ควรจดระบบการวางแผนมหาวทยาลยระยะยาว ระยะ 5 ป แผนปฏบต

การ และแผนงบประมาณใหสอดคลองกบแผนอดมศกษาระยะยาวฯ

2. ควรปรบบทบาทของหนวยวางแผนของมหาวทยาลยใหมสวนทวเคราะห

มหาวทยาลย สรางฐานขอมลและสวนทปรบกลยทธเพอการเปลยนแปลง

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

22

3. ควรน าเรองยทธศาสตรมหาวทยาลยมาวเคราะห ทบทวน เชน บทบาท

การจดการเรยนการสอน การวจย การบรการวชาการ รวมทงการบรหารมหาวทยาลย

4. ควรประเมนศกยภาพของตนเองตลอดเวลาเพอจดจ าแนกเขากลม

มหาวทยาลยพรอมทจะพฒนาไปสความเปนเลศในทศทางของตนเองใหความส าคญกบ

คณภาพมากกวาปรมาณ

5. ควรก าหนดทศทางการพฒนามหาวทยาลยใหชดเจนกอนก าหนด

เปาหมายการพฒนาอาจารย

6. ควรวางแผนพฒนาอาจารยรวมกนเปนกลมมหาวทยาลย เชน การจาง

งานรวมกน (Joint Employment)การมอบหมายภารกจรวมกน (Joint Appointment) และการ

ประเมนและการพฒนาอยางตอเนองรวมกน

7. ควรขยายมตการพฒนาอาจารยใหครบถวน

8. ควรมการวางแผนการบรหารและการควบคมงบประมาณและการเงน

ของมหาวทยาลยใหมประสทธภาพ และปรบระบบการเงนและบญช

9. ควรวเคราะหแหลงทรพยากรเพอการวางแผนและการก ากบตรวจสอบ

ไดแก รฐบาล ผเรยน มหาวทยาลย แหลงอนๆ

10. ควรปรบตวใหพรอมกบการเปลยนแปลงระบบการจดสรรงบประมาณ

นอกจากนยงมขอเสนอวา การน ากรอบแผนอดมศกษาระยะยาวมาเปน

แนวทางในการจดท าแผนฉบบท 11 ควรมงเนน

1. การมสวนรวมของผเกยวของโดยมยทธศาสตรนโยบายมาตรการ

เปาหมายตวชวดทชดเจนใหความส าคญแกปจจยทเออตอความส าเรจ (Critical Success

Factor)

2. การประเมนแผนระยะยาวยาวทก 5 ปและปรบปรงแผนระยะยาวเปน

ระยะๆตอเนองใหเกด 15- year rolling plan

3. การจดระบบฐานขอมลเพอรองรบการตรวจสอบประเมนผลและปรบ

แผน

4. การปรบปรงองคกรระบบระเบยบและกฎหมายใหสอดคลองกบแผน

(กรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป ฉบบท 2, 2551 – 2565)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

23

จากการศกษากรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป ฉบบท 2 (พ.ศ.2551 –

2565) ขางตน ผวจยพอสรปกรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป คอ แผนเชงรก ทจะ

ก าหนดทศทางและเปาหมายเพอยกระดบคณภาพอดมศกษาใหสามารถแขงขนกบ

ตางประเทศ ไดแก การพฒนาบคลากร การพฒนาสถานศกษา และการพฒนาการ

บรหารจดการ

แผนยทธศาสตรการพฒนามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน

วทยาเขตสกลนคร ระยะ 4 ป (พ.ศ.2553 - 2556)

การจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน

วทยาเขตสกลนคร เปนสวนหนงของการพฒนาระบบการจดเตรยมงบประมาณ แบบ

มงเนนผลงานตามยทธศาสตร (Strategy Performance-Based Budgeting: SPBB) ของ

มหาวทยาลยซงใชเปนเครองมอในการจดสรรทรพยากรทมประสทธภาพ สอดคลองกบ

นโยบายและยทธศาสตรในการพฒนาประเทศ โดยก าหนดใหหนวยงาน มบทบาทในการ

ตดสนใจการจดสรรทรพยากรมากขน มระบบควบคม ตรวจสอบทมประสทธภาพและ

โปรงใส โดยทางมหาวทยาลยฯ ไดจดท าวสยทศน พนธกจ ประเดนยทธศาสตร

เปาประสงค กลยทธและโครงการหรอกจกรรม ซงมตวชวดทมคาเปาหมายชดเจน เปนตว

ประเมนเพอใหสอดคลองกบกรอบนโยบายและยทธศาสตรในการพฒนาประเทศใน

หลายๆ ดาน เชน

1. ดานการเพมขดความสามารถเพอการแขงขน

2. ดานการเสรมสรางเพอการพฒนา

3. ดานการพฒนาทางสงคม

4. ดานการรกษาความมนคง

5. ดานการบรหารจดการทด

ดงนน เพอตอบสนองนโยบายของภาครฐ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล

อสาน วทยาเขตสกลนคร จงตองเรงพฒนามหาวทยาลยฯ ตามกรอบวสยทศนและ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

24

พนธกจหลก 4 ดาน ในการผลตบณฑตทมคณภาพตามเกณฑมาตรฐานของส านกงาน

คณะกรรมการการอดมศกษา มงพฒนางานวจยทเนนการพฒนาองคความรใหมและ

งานวจยทเนนการสรางสงประดษฐ นวตกรรมเพอการถายทอดเทคโนโลยใหกบชมชน

สงคมและสถานประกอบการ มงพฒนาการใหบรการทางวชาการแกสงคมและการ

ใหบรการอนๆ ทกอใหเกดรายไดกบมหาวทยาลยฯ และพฒนาระบบการท านบ ารง

ศลปวฒนธรรมและสงแวดลอม โดยมงพฒนาเพอกอใหเกดการกระท าเพอเปนประโยชน

ตอประชาชนและสงคม ซงจะท าใหเกดประโยชนสงสดกบการพฒนาประเทศตอไป

กลาวคอ การจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนามหาวทยาลยเทคโนโลย

ราชมงคลอสาน วทยาเขตสกลนคร มวตถประสงคพอสรปไดเปน 3 ประเดนหลก คอ

1. เพอใชเปนแนวทางในการจดท าแผนงบประมาณแบบมงเนนผลงานตาม

ยทธศาสตรมหาวทยาลยฯ และยทธศาสตรชาต

2. เพอใชเปนเครองมอจดท าแผนแมบทในการจดสรรทรพยากรทม

ประสทธภาพ สอดคลองกบนโยบายและยทธศาสตรของประเทศ ของ

กระทรวงศกษาธการและของมหาวทยาลยฯ

3. เพอใหสามารถตดตามและประเมนผลการปฏบตราชการของ

มหาวทยาลยฯ ใหเปนไปตามยทธศาสตรและนโยบายของประเทศ

โดยกรอบของประเดนหลกททางมหาวทยาลยฯ มงจะพฒนาประกอบดวย

ระบบการจดการเรยนการสอนทเนนความเปนเลศในแตละดาน และการพฒนานกศกษา

ใหเปนผใฝร สงาน เพอประสานเชอมโยงความสมพนธกบสถานประกอบการในภาคธรกจ

อตสาหกรรม เกษตรกรรมและอตสาหกรรมการบรการ(แผนยทธศาสตรการพฒนา

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน วทยาเขตสกลนคร ระยะ 4 ป,2553 – 2556,

หนา 2)

จากการศกษาแผนยทธศาสตรการพฒนามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล

อสาน วทยาเขตสกลนคร ระยะ 4 ป (พ.ศ.2553 – 2556) ผวจยพอสรปแผนยทธศาสตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน วทยาเขตสกลนคร ระยะ 4 ป คอ เพอใชเปน

แนวทางในการจดท าแผนงบประมาณ แผนแมบทในการจดสรรทรพยากร และสามารถ

ตดตามและประเมนผลการปฏบตราชการของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน

วทยาเขตสกลนคร ใหเปนไปตามยทธศาสตร และนโยบายของประเทศ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

25

แนวคด และทฤษฎ การสรางความร

ทฤษฎการสรางความร

1. ทฤษฎการสรางความร “Constructivism”

2. ทมาของทฤษฎ ทฤษฎมรากฐานมาจากปรชญา “Constructivism” ทเชอ

วา การเรยนรเปนกระบวนการทเกดขนภายในตวผเรยน ผเรยนเปนผสราง Construct

ความรจากความสมพนธระหวางสงทพบเหนกบความรความเขาใจทมอยเดม มาจาก

ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของ Piaget และ Vygotsky

3. ทฤษฎ การสรางความร Constructivism * Piaget ความรเกดจากการม

ปฏสมพนธกบประสบการณ สงแวดลอมและสงคม Piaget และ Vygotsky ใหความส าคญ

กบวฒนธรรมและสงคม

4. ขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร

4.1 ขนน า (orientation)

4.2 ขนทบทวนความรเดม (elicitation of the prior knowledge)

4.3 ขนปรบเปลยนความคด (turning restructuring of ideas)

4.3.1 ท าความกระจางและแลกเปลยนเรยนรระหวางกนและกน

4.3.2 การสรางความคดใหม

4.3.3 ประเมนความคดใหม

4.4 ขนน าความคดไปใช (application of ideas)

4.5 ขนทบทวน (review)

5. บทบาทของคร ครควรมความเปนกลยาณมตร มความใจกวางใน

ความคดของผเรยน เพอใหผเรยนกลาแสดงความคดของตนเอง ครควรสงเสรมใหผเรยน

สรางความรดวยตนเอง ครควรสรางบรรยากาศทางสงคมจรยธรรม ครใหค าปรกษาทง

ทางดานวชาการและดานสงคม ใหความชวยเหลอผเรยนทมปญหา ครควรประเมนและ

วดผลโดยใชวธทหลากหลายโดยอาศยบรบทจรง ครจ าเปนตองเปลยนบทบาทตนเอง

6. รปแบบการเรยนรตามแนวคด Constructivism จดหาประสบการณ คร -

-- ผเรยน --- เรยนร การเรยนร สงเสรม สรางความร ( คด ) ชวยเหลอ สนบสนน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

26

7. บทบาทผเรยน ผเรยนตองมปฎสมพนธกบสงแวดลอม บคคล

สถานการณ และสงอนๆ ผเรยนแสดงความรไดดวยตนเอง การเรยนรตองใหผเรยนลงมอ

ปฏบตจรง คนหาความรดวยตนเอง จนคนพบความรและรจกสงทคนพบ

8. สรป การเรยนรตามแนวคด Constructivism การเรยนรเกดจากการท

ผเรยนลงมอกระท า (active) การเรยนรเปน “active process” ทเกดขนเฉพาะตวบคคล

กระบวนการสรางความรเกดขนไดโดยบคคลใชขอมลทไดรบมาใหมกบขอมลหรอความรท

มอยแลวจากแหลงตางๆ เชน สงคม สงแวดลอม รวมทงประสบการณเดมมาเปนเกณฑ

ชวยการตดสนใจ ความรและความเชอของแตบคคลจะแตกตางกน

9. เนองจากทฤษฎ Constructivism ไมมแนวปฏบต หรอวธสอนอยาง

เฉพาะเจาะจง สวนใหญแลวจะเปนการสอนทผสมผสาน เพอใหนกเรยนท ากจกรรมและ

สรางความรไดดวยตนเอง จะไมยดตดรปแบบทตายตว โดยเปดรบความหลากหลายของ

ผลการเรยนร และตองมครเปนผชน ามากกวาการชน าจากสวนกลาง ครทสอนจงตองเปน

ผทใฝเรยนใฝร พฒนาตนเองอยางตอเนอง(ประวณา ปตสทธ และมารสาวงศสกรรม.

ทฤษฎการสรางความร. เขาถงไดจาก http://www.slideshare.net/guestfc034/ss-

presentation-948279)

ทฤษฎการสรางความรดวยตนเอง ( Constructivism)

ก. ทฤษฎการเรยนร

Vygotsky เปนนกจตวทยาชาวรสเซยทไดศกษาวจยเกยวกบพฒนาการทาง

เชาวปญญาในสมยเดยวกนกบ Piaget ผลงานของเขาเปนทยอมรบกนในประเทศรสเซย

และเรมเผยแพรสประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศตางๆในยโรปเมอไดรบการแปลเปน

ภาษาองกฤษในป ค.ศ. 1962 ตอมาในป ค.ศ.1986 Kozulin ไดแปลและปรบปรงหนงสอ

ของ Vygotsky อกครงหนง เปนผท าใหมผนยมน ามาประยกตใชในการเรยนการสอนอยาง

แพรหลาย (สรางค โควตระกล, 2541, หนา 61 อางถงใน ทศนา แขมณ, 2552, หนา 90-

96)

ทฤษฎพฒนาการทางเชาวปญญาของ Piaget และของ Vygotsky เปนรากฐาน

ทส าคญของทฤษฎการสรางความรดวยตนเอง (Constructivism) Piaget อธบายวา

พฒนาการทางเชาวปญญาของบคคลมการปรบตวผานทางกระบวนการซมซาบ หรอดด

ซม (Assimilation) และกระบวนการปรบโครงสรางทางปญญา (Accommodation)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

27

พฒนาการเกดขนเมอบคคลรบและซมซาบขอมลหรอประสบการณใหมเขาไปสมพนธกบ

ความรหรอโครงสรางทางปญญาทมอยเดม หากไมสามารถสมพนธกนได จะเกดภาวะไม

สมดล (Disequilibrium) บคคลจะพยายามปรบสภาวะใหอยในสภาวะสมดล (Equilibrium)

โดยใชกระบวนการปรบโครงสรางทางปญญา(Accommodation) Piaget เชอวา

(Piaget,1972, pp1-12) คนทกคนจะมการพฒนาเชาวปญญาไปตามล าดบขน จากการม

ปฏสมพนธและประสบการณกบสงแวดลอมตามธรรมชาต และประสบการณทเกยวกบ

การคดเชงตรรกะและคณตศาสตร (Logico-mathematical experience) รวมทงการ

ถายทอดความรทางสงคม(Social transmission) วฒภาวะ (Maturity) และ

กระบวนการพฒนาความสมดล(Equilibrium) ของบคคลนน สวน Vygotsky ให

ความส าคญกบวฒนธรรมและสงคมมาก เขาอธบายวา มนษยไดรบอทธพลจาก

สงแวดลอมตงแตแรกเกด ซงนอกจากสงแวดลอมจากธรรมชาตแลวกยงมสงแวดลอมทาง

สงคมซงกคอวฒนธรรมทแตละสงคมสรางขน ดงนนสถาบนสงคมตางๆ เรมตงแตสถาบน

ครอบครวจะมอทธพลตอพฒนาการทางเชาวปญญาของแตละบคคล นอกจากนน ภาษา

ยงเปนเครองมอส าคญของการคดและการพฒนาเชาวปญญาขนสง พฒนาการทางภาษา

และทางความคดของเดกเรมดวยการพฒนาทแยกจากกน แตเมออายมากขน พฒนาการ

ทง 2 ดานจะเปนไปรวมกน

ทง Piaget และ Vygotsky นบวาเปนนกทฤษฎการเรยนรในกลมพทธนยม

(Cognitivism) ซงเปนกลมทใหความสนใจศกษาเกยวกบ “Cognition” หรอกระบวนการร

คด หรอกระบวนการทางปญญา นกคดคนส าคญในกลมน คอ Ulrich neisser ไดใหค า

นยามของค านไววา “เปนกระบวนรคดของสมองในการปรบ เปลยน ลด ตดทอน ขยาย

จดเกบ และใชขอมลตางๆ ทรบเขามาทางประสาทสมผส ซงอาจจะเกดหรอไมเกดจาก

การกระตนของสงเราภายนอกกได ดงนน การรสก การรบร จนตนาการ การระลกได

การจ า การคงอย การแกปญหา การคดและอนๆ อกมาก จงถอไดวาเปนสวนหนงของ

กระบวนการรคดน” (Neisser อางถงใน สรางค โควตระกล, 2541, หนา 208-209)

เพอใหเขาใจแนวคดของทฤษฎการสรางความรไดงายขน ผเขยนจงขอ

เปรยบเทยบแนวคดนกบแนวคดของทฤษฎกลมปรนยนยม (Objectivism) ซงมความเหนวา

โลกนมความร ความจรง ซงเปนแกนแทแนนนอนไมเปลยนแปลง การศกษาคอการให

ผเรยนไดเรยนรความร ความจรงเหลาน ดงนน ครจงตองพยายามถายทอดความรความ

จรงนใหผเรยน และผเรยนจะสามารถรบสงทครถายทอดไดอยางเขาใจตามทครตองการ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

28

แตนกทฤษฎกลมการสรางความรมความเหนวา (Duffy and Jonassen,1992,pp3-4) แม

โลกนจะมอยจรงและสงตางๆทอยในโลกจรง แตความหมายของสงเหลาน มไดมอยในตว

ของมน สงตางๆมความหมายขนจากการคดของคนทรบรสงนนและแตละคนจะให

ความหมายแกสงเดยวกน แตกตางไปอยางหลากหลาย ดงนน สงตางๆในโลกนจงไมม

ความหมายทถกตองหรอเปนจรงทสด แตขนกบความหมายของคนในโลก คนแตละคน

เกดความคดประสบการณ ดงนน สงแวดลอมทอยในประสบการณนนกยอมเปนสวนหนง

ของความคดนน หรอเปนความหมายสวนหนงของความคดนน ดวยเหตน

Vygotsky,1978, pp 94-91 จงเนนความส าคญของความแตกตางระหวางบคคลและการ

ใหใหความชวยเหลอผเรยนใหกาวหนา จากระดบทพฒนาการทเปนอย

ไปถงระดบพฒนาการทเดกมศกยภาพจะไปถงได Vygotsky ไดเสนอแนวคดเกยวกบ

“Zone of proximal development” ซงเปนแนวคดใหมทสงผลตอการเปลยนแปลงในดาน

การจดการเรยนการสอน

Vygotsky ปกตเมอมการวดพฒนาการทางเชาวปญญาของเดก เรามกใช

แบบทดสอบมาตรฐานในการวด เพอดวาเดกอยในระดบใด โดยดวาสงทเดกท าไดนน

เปนสงทเดกในระดบอายเทาใดโดยทวไปสามารถท าได ดงนนการวดผลจงเปนการบงถง

บอกถงสงทเดกท าไดอยแลวคอ เปนระดบพฒนาการทเดกบรรลหรอไปถงแลว ดงนน

ขอปฏบตทท ากนอยกคอ การสอนใหสอดคลองกบระดบพฒนาการของเดก จงเทากบ

เปนการตอกย าใหเดกอยในระดบพฒนาการเดม ไมไดชวยใหเดกพฒนาขน Vygotsky

อธบายวา เดกทกคนมระดบพฒนาการทางเชาวปญญาทตนเปนอย และมระดบ

พฒนาการทตนมศกยภาพจะไปใหถงชวงหางระหวางระดบทเดกอยในปจจบนกบระดบ

ทเดกมศกยภาพจะเจรญเตบโตนเอง เรยกวา “Zone of proximal development” หรอ

“Zone of proximal growth” ซงชวงหางนจะมความแตกตางกนในแตละบคคล แนวคดน

สงผลใหเกดการเปลยนแปลงแนวคดเกยวกบการสอน ซงเคยเปนเสนตรง(linear) หรอ

อยในแนวเดยวกน เปลยนแปลงไปเปนอยในลกษณะทเหลอมกน โดยการสอนจะตอง

น าหนาระดบพฒนาการเสมอ ดงค ากลาวของ Vygotsky ทวา

“... the development process does not coincide with learning process. Rather the

development process lags behind the learning process” (Vygotsky,1978, p90)

ดงนน เดกทมระดบพฒนาการทางสมองเทากบเดกอาย 8 ขวบ จะสามารถท างาน

ทเดกอาย 8 ขวบ โดยทวไปท าได เมอใหงานของเดกอาย 9 ขวบ เดกคนหนงท าไมได

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

29

แตเมอไดรบการชแนะหรอสาธตใหกจะท าได แสดงใหเหนวา เดกคนนมวฒภาวะทจะถง

ระดบทตนเองมศกยภาพไปถงได ตอไปนเดกคนนกพฒนาไปถงขนท าสงนนไดเองโดยไมม

การชแนะหรอการไดรบความชวยเหลอจากผอน ในขณะเดยวกน อาจมเดกอกคนหนง

ซงอยในระดบพฒนาการทางสมองเทากน คอ 8 ขวบ เมอใหท างานของเดกอาย 9 ขวบ

เดกท าไมไดแมจะไดรบการชแนะหรอสาธตใหดซ าแลวซ าอก กไมสามารถท าไดแสดง

ใหเหนวาชองวางระดบพฒนาการทเปนอยกบระดบทตองการไปถงใหถง ยงหางหรอ

กวางมาก เดกทยงมวฒภาวะไมเพยงพอ หรอยงไมพรอมทจะท าสงนน จ าเปนตองรอให

เดกมวฒภาวะสงขน หรอลดระดบงานตามระดบพฒนาการใหต าลง จากแนวคด ดงกลาว

Vygotsky,1978, pp90-91 จงมความเชอวา การใหความชวยเหลอชแนะแกเดก ซงอยใน

ลกษณะของ “Assisted learning” หรอ “Scaffolding” เปนสงส าคญมากเพราะสามารถ

ชวยพฒนาเดกใหไปถงระดบทอยในศกยภาพของเดกได นกจตวทยากลมนเนน

ความส าคญของบรบททแทจรง (Authentic context) เพราะการสรางความหมายใดๆ มก

เปนการสรางบนฐานของบรบทใดบรบทหนง จะกระท าโดยขาดบรบทนนไมได ดงนน การ

เรยนรจงจ าเปนตองด าเนนการอยในบรบทใดบรบทหนง และกจกรรมและงานทงหลายท

ใชในการเรยนรกจ าเปนตองเปนสงจรง(Authentic activities / tasks)

Jonassen (1992, pp 138-139) กลาววา ทฤษฎการสรางความรจะให

ความส าคญกบกระบวนการและวธการของบคคลในการสรางความรความเขาใจจาก

ประสบการณ รวมทงโครงสรางทางปญญาและความเชอทใชในการแปลความหมาย

เหตการณและสงตางๆ เขาเชอวา คนทกคนมโลกของตวเอง ซงเปนโลกทสรางขนดวย

ความคดของตนเองและคงไมมใครกลาวไดวาโลกไหนจะเปนจรงไปกวานนเพราะโลก

ของใครกคงเปนจรงส าหรบคนนน ดงนน โลกนจงไมมความจรงเดยวทจรงทสด ทฤษฎ

การเรยนรกลมนถอวา สมองเปนเครองมอทส าคญทสดทเราสามารถใชในการแปล

ความหมายของปรากฏการณ เหตการณ และสงตางๆในโลกน ซงการแปลความหมาย

ดงกลาวเปนเรองทเปนสวนตว (Personal) และเปนเรองเฉพาะตว (Individualistic) เพราะ

การแปลความหมายของแตละบคคลขนกบการรบร ประสบการณ ความเชอ

ความตองการ ความสนใจและภมหลงของแตละบคคลซงมความแตกตางกน สรปไดวา

การเรยนรตามทฤษฎการสรางความรเปนกระบวนการในการ “Acting on” ไมใช

“Taking in” กลาวคอ เปนกระบวนการทผเรยนจะตองจดกระท ากบขอมล ไมใชเพยง

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

30

รบขอมลเขามา (Fosnot,1992, p171) และนอกจากกระบวนการเรยนรจะเปนกระบวนการ

ปฏสมพนธภายในสมอง (Internal Mental Interaction) แลว ยงเปนกระบวนการทางสงคม

อกดวย การสรางความรจงเปนกระบวนการทงทางดานสตปญญาและสงคมควบคกนไป

ข. การประยกตใชทฤษฎในการเรยนการสอน

การน าทฤษฎการสรางความรไปใชในการเรยนการสอน สามารถท าไดหลาย

ประการดงน

1. ตามทฤษฎการสรางความร ผลของการเรยนรจะมงเนนไปทกระบวน

การสรางความร (Process of Knowledge Construction) และการตระหนกรในกระบวนการ

นน (Reflexive awareness of that Process) เปาหมายของการเรยนรจะตองมาจากการ

ปฏบตงานจรง(Authentic Tasks) ครจะตองเปนตวอยางและฝกฝนกระบวนการเรยนรให

ผเรยนเหน ผเรยนจะตองฝกฝนการสรางความรดวยตนเอง

2. เปาหมายของการสอนจะเปลยนจากการถายทอดใหผเรยนไดรบสาระ

ความรทแนนตายตว ไปสการสาธตกระบวนการแปลและสรางความหมายทหลากหลาย

การเรยนรทกษะตางๆจะตองมประสทธภาพถงขนท าไดและแกไขไดจรง

3. ในการเรยนการสอน ผเรยนจะเปนผทมบทบาทในการเรยนรอยางตนตว

(Active) ผเรยนจะตองเปนผจดกระท ากบขอมลหรอประสบการณตางๆและจะตองสราง

ความหมายใหกบสงนนดวยตนเอง โดยการใหผเรยนอยในบรบทจรงซงไมไดหมายความ

วา ผเรยนจะตองออกไปยงสถานทจรงเสมอไป แตอาจจดเปนกจกรรมทเรยกวา

“Physical knowledge activities” ซงเปนกจกรรมทเปดโอกาสใหผเรยนมปฏสมพนธกบสอ

วสด อปกรณ สงของ หรอ ขอมลตางๆ ทเปนของจรงละมความสอดคลองกบความสนใจ

ของผเรยนโดยผเรยนสามารถจดกระท า ศกษา ส ารวจ วเคราะห ทดลอง ลองผดลองถก

กบสงนนๆ จนเกดเปนความรความเขาใจขน ดงนน ความเขาใจเปนสงทเกดขนจาก

กระบวนการคดการจดกระท ากบขอมลมใชเกดขนงายๆ จากการไดรบขอมลหรอมขอมล

เพยงเทานน ดงค ากลาวของ Perkins ทวา “Understanding is not something that comes

free with full databanks and through practice ; it is something won by the struggles of

the organism to learn to conjecture,prob,puzzle out, forecast… ” (Perkins,1992 ,p 171)

4. ในการจดการเรยนการสอนครจะตองพยายามสรางบรรยากาศทาง

สงคมจรยธรรม (Sociomoral) ใหเกดขน กลาวคอ ผเรยนจะตองมโอกาสเรยนรใน

บรรยากาศทเออตอการปฏสมพนธทางสงคม ซงทางสงคมถอวาเปนปจจยส าคญของการ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

31

สรางความรเพราะล าพงกจกรรมและวสดอปกรณทงหลายทครจดใหหรอผเรยนแสวงหา

มาเพอการเรยนรไมเปนการเพยงพอ ปฏสมพนธทางสงคม การรวมมอและการ

แลกเปลยนความร ความคดและประสบการณระหวางผเรยนกบผเรยนและบคคลอนๆ จะ

ชวยใหการเรยนรของผเรยนกวางขน ซบซอนขน และหลากหลายขน

5.ในการเรยนการสอน ผเรยนมบทบาทในการเรยนรอยางเตมท

(Devries,1992, pp1-2) โดยผเรยนจะน าตนเองและควบคมคนเองในการเรยนร เชน

ผเรยนจะเปนผเลอกสงทตองการเรยนเอง ตงกฎระเบยบเอง แกปญหาทเกดขนเอง ตกลง

กนเองเมอเกดความขดแยงหรอมความคดเหนแตกตางกน เลอกผรวมงานไดเอง และ

รบผดชอบในการดแลรกษาหองเรยนรวมกน

6. ในการเรยนการสอนแบบสรางความร ครจะมบทบาทแตกตางไปจาก

เดม (Devries,1992, pp3-6) คอจากการเปนผถายทอดความรและควบคมการเรยนร

เปลยนไปเปนการใหความชวยเหลอผเรยนในการเรยนร คอการเรยนการสอนจะตอง

เปลยนจาก “Instruction” ไปเปน “Construction” คอเปลยนจาก “การใหความร” ไปเปน

“การใหผเรยนสรางความร” บทบาทของครกคอ จะตองท าหนาทชวยสรางแรงจงใจ

ภายในใหเกดแกผเรยน จดเตรยมกจกรรมการเรยนรทตรงกบความสนใจของผเรยน

ด าเนนกจกรรมใหเปนไปตามในการทสงเสรมพฒนาการของผเรยน ใหค าปรกษาแนะน า

ทงทางดานวชาการและสงคมแกผเรยน ดแลใหความชวยเหลอผเรยนทมปญหา และ

ประเมนการเรยนรของผเรยน นอกจากนนครยงตองมความเปนประชาธปไตยและม

เหตผลในการสมพนธกบผเรยนดวย

7. ในดานการประเมนผลการเรยนการสอน (Jonassen, 1992, pp 137-

147) เนองจาการเรยนรตามทฤษฎการสรางความรดวยตนเองน ขนกบความสนใจและ

การสรางความหมายทแตกตางกนของบคคล ผลการเรยนรทเกดขนจงมลกษณะ

หลากหลาย ดงนนการประเมนผลจงจ าเปนตองมลกษณะเปน “goal free evaluation”ซงก

หมายถงการประเมนตามจดมงหมายในลกษณะทยดหยนกนไปในแตละบคคล หรออาจใช

วธการทเรยกวา “socially negotiated goal” และการประเมนควรใชวธการหลากหลาย ซง

อาจเปนการประเมนจากเพอน แฟมผลงาน (Portfolio) รวมทงการประเมนตนเองดวย

นอกจากนนการวดผลจ าเปนตองอาศยบรบทจรงทมความซบซอนเชนเดยวกบการจดการ

เรยนการสอนทตองอาศยบรบท กจกรรม และงานทเปนจรง การวดผลจะตองใชกจกรรม

หรองานในบรบทจรงดวย ซงในกรณทจ าเปนตองจ าลองของจรงมากสามารถท าได แต

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

32

เกณฑทใชควรเปนเกณฑทใชในโลกของความเปนจรง (real world criteria) (ทฤษฎการ

สรางความรดวยตนเอง. เขาถงไดจาก

http://theory-tishafan.blogspot.com/p/constructivism.html)

แนวคด และทฤษฎ การพฒนาบคลากร

บคลากรส าคญอยางไร

Welch (Welch, 2001 อางถงใน ศรอรพงษสมบรณ, 2545 หนา 2) ไดกลาวไว

วา องคการใดตองการเปนองคการชนน าและสรางความส าเรจใหกบองคการนน จ าเปน

จะตองมการสรางทนทางปญญา (Intellectual Capital) ใหเกดกบองคการ กลาวคอ

บคลากรเปนสงส าคญทสดขององคการ ซงจะมทศทางไปทางใด ขนอยกบคณภาพและ

ประสทธภาพของบคลากร ขององคการนนๆ

การพฒนาบคลากร

“การพฒนา” Development ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน 2542

(2546, หนา 779) ไดใหความหมายของค าวา “พฒนา” คอ “ท าใหเจรญ” ดงนนการ

พฒนาจงหมายถง การท าใหเจรญ“บคลากร” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

2542 (2546, หนา 629) ไดใหความหมายของค าวา “บคลากร” คอ “ผปฏบตงานตาม

หนาทของแตละหนวยงาน”จากความหมายดงกลาวขางตน สรปไดวา การพฒนาบคลากร

คอการพฒนาผปฏบตงานของแตละหนวยงานใหปฏบตงานใหดยงขนนอกจากนยงมผให

ความหมายของค าวา การพฒนาบคลากร ไวตางๆ กน ดงน

สมพงศ เกษมสน (2526, หนา 135) ไดใหความหมายของการพฒนาบคลากร

วา เปนกรรมวธตางๆ ทจะมงเพมเตมความร ความช านาญ และประสบการณ เพอให

บคลากรในหนวยงานสามารถปฏบตหนาทความรบผดชอบไดเปนอยางด นอกจากนการ

พฒนาบคลากรยงมงหมายทจะพฒนาทศนคตของผปฏบตงานใหเปนไปในทางทด มขวญ

ก าลงใจในการท างานและมความคดทจะปรบปรงพฒนาการปฏบตงานใหดยงขน

สมาน รงสโยกฤษฎ (2535, หนา 80) ไดกลาวถงความหมายของการพฒนา

บคลากร วาหมายถงการด าเนนการสงเสรมใหบคคลมความร ความสามารถ มทกษะ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

33

ในการท างานทดขน ตลอดจนมทศนคตทดในการท างาน อนจะเปนผลใหปฏบตงานไดม

ประสทธภาพยงขน หรออกนยหนง การพฒนาบคลากรเปนกระบวนการทจะเสรมสราง

ความร และเปลยนแปลงผปฏบตงานในดานตางๆ เชน ความร ทกษะ อปนสย ทศนคต

วธการในการท างานอนจะน าไปสประสทธภาพในการท างานดงนน พอสรปไดวา การ

พฒนาบคลากร หมายถง การเพมเตมความร ทกษะ ประสบการณ และการปรบเปลยน

ทศนคตของบคลากรใหเปนไปในทางทดขน เพอใหสามารถปฏบตงานไดอยางม

ประสทธภาพ และท างานดวยความสข

รปแบบของการพฒนาบคลากร

ในการพฒนาบคลากร มวธด าเนนการโดยใชวธการพฒนาผใตบงคบบญชา

ตามแนวคดของสถาบนพฒนาขาราชการพลเรอน ส านกงานคณะกรรมการขาราชการ

พลเรอน ใน 5 ดาน ดงน (รตนาเนองแกว, 2548, หนา 32-35)

1. การปฐมนเทศ เปนวธการอยางหนงในการพฒนาบคลากรในองคการ ทเขา

มาท างานใหม หรอผทรบราชการมานานแลว แตเพงยายสบเปลยน หรอหมนเวยนมา

ปฏบตงานหนาทใหม ซงเปนกจกรรมอยางหนงซงมวตถประสงคส าหรบแนะน าชแจง ให

ทราบความรทวๆ ไป กฎ ระเบยบ สรางความคนเคยกบผรวมงานลกษณะโครงสรางของ

องคการ นโยบายขององคการ เพอใหสมาชกใหมเขาใจวตถประสงค รวมทงเรยนร

สภาพแวดลอมขององคการ เพอสรางความมนใจในการปฏบตงาน และเปนประโยชนใน

การท างานตอไป

2. การฝกอบรม เปนกระบวนการทมระเบยบแบบแผนซงมงหมายทจะพฒนา

บคลากรใหมความร ความช านาญ เพอวตถประสงคอยางใดอยางหนง ทสามารถน ามาใช

เพอเปลยนแปลงการกระท า หรอพฤตกรรมในการปฏบตงานของบคคล

3. การสงเสรมดานวชาการ มวตถประสงคใหบคลากร ไดรบความรกวางขวาง

ยงขน และสามารถท าไดหลายรปแบบ เนนในเรองของการใหความร

4. การสงไปศกษาดงาน เปนการเพมพนวฒ ของบคลากรใหมความรยงขน

การทบคลากรท างานอยทใดนานๆ ความรความสามารถอาจลาสมย ไมทนตอการ

เปลยนแปลงของเทคโนโลยใหมๆ หรออาจใชวธการใหมๆ ไมเปน จงตองสงบคลากร

ไปศกษาดงานในหนวยงานทมระบบการท างานทดและทนสมย

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

34

5. การสงเสรมใหมการศกษาตอ เปนการพฒนาบคลากรอกวธหนง ทจะท าให

บคลากรมความรเพมขน หรออาจไดรบความรใหม ซงอาจท าไดทงภายในประเทศและ

ตางประเทศ

วธการพฒนาบคลากร สามารถท าไดดงน (เสรมศกดวศาลาภรณ และคณะ,

2545) 1.การฝกอบรม 2. การเรยนรดวยตนเองหรอการพฒนาตนเอง 3.การวจยปฏบตการ

4. การศกษาดงาน ทงภายในและภายนอกประเทศ

5. การจดกจกรรมทางวชาการ เชน การประชมทางวชาการ การประชม

ปฏบตการ (workshop) การสมมนา และการจดนทรรศการ

6. การจดระบบพเลยง (mentoring) เพอใหการแนะแนว (counseling) และเพอ

การเสนอแนะ (coaching)

7. การศกษาตอ

สรปไดวา วธการหรอรปแบบการพฒนาบคลากรมหลากหลาย ดงนน การ

เลอกรปแบบในการพฒนาบคลากร จะตองพจารณาตามวตถประสงควาจะตองการ

พฒนาในดานใด เพอใหสอดคลองกบความตองการขององคการ

เกดค าถามขนอกแลวใชไหม วาแลวทเราไปมนเปนรปแบบไหนกนแน

กจกรรมทท า : เรามการประชมแลกเปลยนความคดเหน กระบวนการท างาน

ของแตละแผนก ทบทวนเปาหมายการใหบรการ ปญหาอปสรรคในการใหบรการทผานมา

จากนน เรากน ามาเสวนา (ถกเถยงกนยกใหญ) เพอใหตกผลก แลวน าเสนอแนวทางทจะ

มาปฏบตในการใหบรการตอไป

แลววธทเราไปพฒนาบคลากรของเรามนเขาขายอนไหนกนหนอ พจารณาด

แลว เขาขายในขอท 5 การสมมนาเชงปฏบตการนนเอง

เรากตองมาปฏบตการตามแนวทางทวางไวรวมกนเพอจะใหบรการใหดยงขน

พรอมประเมนวาปญหาทเกดจากการใหบรการลดลงหรอไม การบรการของเราประทบใจ

ในระดบใด แลวมอะไรทจะเปนแนวคดใหมๆ ในการใหบรการทเปนประโยชน ลดขนตอน

การใหบรการ และตรวจสอบวาเรามความสขจากการบรการเพมขนหรอเปลา จดบนทก

กนไวดวยนะ งานใครงานมนบนทกกนเอาเอง

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

35

สรปค าวาการพฒนาบคลากร หมายถง การสงเสรมความร ความสามารถ

ทกษะ ใหกบบคลากรสามารถปฏบตงานใหดยงขน เชน การฝกอบรม การเรยนรดวย

ตนเอง การวจย การศกษาดงาน การจดท ากจกรรมรวมกน การศกษาตอ และการ

แลกเปลยนเรยนรรวมกน

การจดท า SWOT ANALYSIS

1. ประวต/แนวคด SWOTผคดคน SWOT เทคนคน Albert Humphrey ไดชอวา

เปนผเรมแนวคดนโดยน าเทคนคนมาแสดงในงานสมมนาท มหาวทยาลยสแตนฟอรด

ส าหรบหลกการส าคญของ SWOT กคอการวเคราะหโดยการส ารวจจากสภาพการณ

2 ดาน คอ สภาพการณภายในและสภาพการณภายนอก ดงนนการวเคราะห SWOT จง

เรยกไดวาเปนการวเคราะหสภาพการณ (situation analysis) ซงเปนการวเคราะหจดแขง

จดออน เพอใหรตนเอง (รเรา) รจกสภาพแวดลอม (รเขา) ชดเจน และวเคราะหโอกาส-

อปสรรค การวเคราะหปจจยตาง ๆ ทงภายนอกและภายในองคกร ซงจะชวยใหผบรหาร

ขององคกรทราบถงการเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขนภายนอกองคกร ทงสงทไดเกดขนแลว

และแนวโนมการเปลยนแปลงในอนาคต รวมทงผลกระทบของการเปลยนแปลงเหลานทม

ตอองคกรธรกจ และจดแขง จดออน และความสามารถดานตางๆ ทองคกรมอย ซงขอมล

เหลานจะเปนประโยชนอยางมากตอการก าหนดวสยทศน การก าหนดกลยทธและการ

ด าเนนตามกลยทธขององคกรระดบองคกรทเหมาะสมตอไป

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

36

2. องคประกอบของ SWOT

ภาพประกอบ 2 องคประกอบของ SWOT

ทมา : ทฤษฎองคการและการจดการเชงกลยทธชนสง

ของ โกมล วงศอนนต และ อภชา ประกอบเสง

S มาจาก Strengths หมายถง จดเดนหรอจดแขงหรอขอไดเปรยบ เปนขอดท

เกดจากสภาพแวดลอมภายในบรษทเชน จดแขงดานการเงนจดแขงดานการผลตจดแขง

ดานทรพยากรบคคลบรษทจะตองใชประโยชนจากจดแขงในการก าหนดกลยทธการตลาด

W มาจาก Weaknesses หมายถง จดดอยหรอจดออนหรอขอเสยเปรยบ ทเกด

จากสภาพแวดลอมภายในตางๆ ของบรษท ซงบรษทจะตองหาวธในการแกปญหานน

สถานการณภายในองคกรทเปน

O มาจาก Opportunities หมายถงโอกาสการทสภาพแวดลอมภายนอกของ

บรษทเออประโยชนหรอสงเสรมการด าเนนงานขององคกร โอกาสแตกตางจากจดแขง

ตรงทโอกาสนนเปนผลมาจากสภาพแวดลอมภายนอก แตจดแขงนนเปนผลมาจาก

สภาพแวดลอมภายในนกการตลาดทดจะตองเสาะแสวงหาโอกาสอยเสมอและใช

ประโยชนจากโอกาสนนเชน การเมอง การปกครอง กฎหมาย ราคาน ามน คาเงนบาท

คแขง เปนตน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

37

T มาจาก Threats หมายถงอปสรรคขอจ ากด ซงเกด จากสภาพแวดลอม

ภายนอก บางครงการจ าแนกโอกาสและอปสรรคเปนสงทท าไดยาก เพราะทงสองสงน

สามารถเปลยนแปลงไป ซงการเปลยนแปลงอาจท าใหสถานการณทเคยเปนโอกาสกลบ

กลายเปนอปสรรคได เชน คาเงนบาท คแขง เปนตน

3. เครองมอนใชเพออะไร

SWOT เปนเครองมอในการประเมนสถานการณ ส าหรบองคกร หรอ

โครงการ ซงชวยผบรหารก าหนดจดแขงและจดออนจากสภาพแวดลอมภายในโอกาสและ

อปสรรคจากสภาพแวดลอมภายนอก ส าหรบก าหนดแผนงานโครงการจะใชเปนแนวทาง

ในการก าหนดวสยทศนและการก าหนดกลยทธเพอใหอตสาหกรรมพฒนาไปในทางท

เหมาะสม

4. ขอดและขอเสย ของ SWOT

ขอด

1. ใชประเมนสภาวะแวดลอมและสถานภาพขององคกรโดยเนนศกยภาพ

และความพรอมทองคกรมอยและพยายามหลกเลยงภยคกคามหรอความเสยงจาก

สภาพแวดลอมภายนอกรวมทงแกไขจดออนขององคกรดวยเนองจากปจจยเหลานม

โอกาสทจะกอใหเกดประโยชนไดเพมมากขน

2. น าไปใชปรบปรงแนวคดและแนวปฏบตของการจดท าแผนงานหรอ

โครงการของหนวยงานใหมโอกาสสรางความส าเรจมากขน

3. ท าใหทราบถงกลยทธในการปรบปรงการท างานความกาวหนาและ

ขดจ ากดดานบคลากร งบประมาณ และระบบงานเปนการปองกนการแทรกแซงการ

ท างานจากปจจยภายนอกไดมากขน

ขอเสย

การวเคราะห SWOT ขององคกรมขอทควรค านง 4 ประการ (Bosemanet

al., 1986) คอ

1. องคกรตองก าหนดกอนวา องคกรตองการทจะท าอะไร

2. การวเคราะหโอกาสและอปสรรคตองกระท าในชวงเวลาขณะนน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

38

3. องคกรตองก าหนดปจจยหลก (key success factors) ทเกยวกบการ

ด าเนนงานใหถกตอง

4. องคกรตองประเมนความสามารถของตนใหถกตอง

5. ขนตอน/วธการด าเนนการท า SWOT Analysis การวเคราะห SWOT จะ

ครอบคลมขอบเขตของปจจยทกวางดวยการระบจดแขง จดออน โอกาสและอปสรรคของ

องคกร ท าใหมขอมล ในการก าหนดทศทางหรอเปาหมายทจะถกสรางขนมาบนจดแขง

ขององคกร และแสวงหาประโยชนจากโอกาสทางสภาพแวดลอม และสามารถ ก าหนดกล

ยทธทมงเอาชนะอปสรรคทางสภาพแวดลอมหรอลดจดออนขององคกรใหมนอยทสดได

ภายใตการวเคราะห SWOT นน จะตองวเคราะหทงสภาพแวดลอมภายในและภายนอก

องคกร โดยมขนตอนดงน

1. การประเมนสภาพแวดลอมภายในองคกรการประเมนสภาพแวดลอม

ภายในองคกร จะเกยวกบการวเคราะหและพจารณาทรพยากรและความสามารถภายใน

องคกร ทกๆ ดาน เพอทจะระบจดแขงและจดออนขององคกรแหลงทมาเบองตนของ

ขอมลเพอการประเมนสภาพแวดลอมภายใน คอระบบขอมลเพอการบรหารทครอบคลม

ทกดานทงในดานโครงสราง ระบบ ระเบยบ วธ ปฏบตงาน บรรยากาศในการท างานและ

ทรพยากรในการบรหาร (คน เงน วสด การจดการ) รวมถงการพจารณาผลการ

ด าเนนงานทผานมาขององคกรเพอทจะเขาใจสถานการณและผลกลยทธกอนหนานดวย

- จดแขงขององคกร (S-Strengths) เปนการวเคราะหปจจยภายใน จาก

มมมองของผทอยภายในองคกรนนเองวา ปจจยใดภายในองคกรทเปนขอไดเปรยบหรอ

จดเดนขององคกรทองคกรควรน ามาใชในการพฒนาองคกรได และควรด ารงไวเพอการ

เสรมสรางความเขมแขงขององคกร

- จดออนขององคกร (W-Weaknesses) เปนการวเคราะห ปจจยภายใน

จากมมมองของผทอยภายในองคกรนนๆ เองวาปจจยภายในองคกรทเปนจดดอย

ขอเสยเปรยบขององคกรทควรปรบปรงใหดขนหรอขจดใหหมดไป อนจะเปนประโยชน

ตอองคกร

2. การประเมนสภาพแวดลอมภายนอกภายใตการประเมน

สภาพแวดลอมภายนอกองคกรนน สามารถคนหาโอกาสและอปสรรคทางการด าเนนงาน

ขององคกรทไดรบผลกระทบจากสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจทงในและระหวางประเทศท

เกยวกบการด าเนนงานขององคกร เชน อตราการขยายตวทางเศรษฐกจ นโยบาย การเงน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

39

การงบประมาณ สภาพแวดลอมทางสงคม เชน ระดบการศกษาและอตรารหนงสอของ

ประชาชน การตงถนฐานและการอพยพของประชาชน ลกษณะชมชน ขนบธรรมเนยม

ประเพณ คานยม ความเชอและวฒนธรรม สภาพแวดลอมทางการเมอง เชน

พระราชบญญต พระราชกฤษฎกา มตคณะรฐมนตร และสภาพแวดลอมทางเทคโนโลย

หมายถงกรรมวธใหมๆและพฒนาการทางดานเครองมอ อปกรณทจะชวยเพม

ประสทธภาพในการผลตและใหบรการ

- โอกาสทางสภาพแวดลอม (O-Opportunities) เปนการวเคราะหวา

ปจจยภายนอกองคกร ปจจยใดทสามารถสงผลกระทบประโยชน ทงทางตรงและทางออม

ตอการด าเนนการขององคกรในระดบมหาภาค และองคกรสามารถฉกฉวยขอดเหลานมา

เสรมสรางให หนวยงานเขมแขงขนได

- อปสรรคทางสภาพแวดลอม (T-Threats) เปนการวเคราะหวาปจจย

ภายนอกองคกรปจจยใดทสามารถสงผลกระทบในระดบมหภาคในทางทจะกอใหเกด

ความเสยหายทงทางตรงและทางออม ซงองคกรจ าตองหลกเลยง หรอปรบสภาพองคกร

ใหม ความแขงแกรงพรอมทจะเผชญแรงกระทบดงกลาวได

3.ระบสถานการณจากการประเมนสภาพแวดลอมเมอไดขอมลเกยวกบ

จดแขง-จดออน โอกาส-อปสรรค จากการวเคราะหปจจยภายในและปจจยภายนอกดวย

การประเมนสภาพ แวดลอมภายในและสภาพแวดลอมภายนอกแลว ใหน าจดแขง-

จดออนภายในมาเปรยบเทยบกบ โอกาส-อปสรรค จากภายนอกเพอดวาองคกร ก าลง

เผชญสถานการณเชนใดและภายใตสถานการณ เชนนน องคกรควรจะท าอยางไร

โดยทวไป ในการวเคราะห SWOT ดงกลาวน องคกร จะอยในสถานการณ 4 รปแบบดงน

3.1 สถานการณท 1 (จดแขง-โอกาส) สถานการณนเปนสถานการณ

ทพงปรารถนาทสด เนองจากองคกรคอนขางจะมหลายอยาง ดงนน ผบรหารขององคกร

ควรก าหนดกลยทธในเชงรก (aggressive - stratagy) เพอดงเอาจดแขงทมอยมา

เสรมสรางและปรบใชและฉกฉวยโอกาสตาง ๆ ทเปดมาหาประโยชนอยางเตมท

3.2 สถานการณท 2 (จดออน-ภยอปสรรค) สถานการณนเปน

สถานการณทเลวรายทสด เนองจากองคกรก าลงเผชญอยกบอปสรรคจากภายนอกและม

ปญหาจดออนภายในหลายประการ ดงนน ทางเลอกทดทสดคอกลยทธ การตงรบหรอ

ปองกนตว (defensive strategy) เพอพยายามลดหรอหลบหลกภยอปสรรค ตางๆ ทคาด

วาจะเกดขน ตลอดจนหามาตรการทจะท าใหองคกรเกดความสญเสยทนอยทสด

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

40

3.3 สถานการณท 3 (จดออน-โอกาส) สถานการณองคกรมโอกาส

เปนขอไดเปรยบดานการแขงขนอยหลายประการ แตตดขดอยตรงทมปญหาอปสรรคท

เปนจดออนอย หลายอยางเชนกน ดงนน ทางออกคอกลยทธการพลกตว (turnaround-

oriented strategy) เพอจดหรอแกไขจดออนภายในตาง ๆ ให พรอมทจะฉกฉวยโอกาส

ตางๆ ทเปดให

3.4 สถานการณท 4 (จดแขง-อปสรรค) สถานการณนเกดขนจาก

การทสภาพแวดลอมไมเอออ านวยตอการด าเนนงาน แตตวองคกรมขอไดเปรยบทเปนจด

แขงหลายประการ ดงนน แทนทจะรอจนกระทงสภาพแวดลอมเปลยนแปลงไป กสามารถ

ทจะเลอกกลยทธการแตกตว หรอขยายขอบขายกจการ (diversification strategy) เพอใช

ประโยชนจากจดแขงทมสรางโอกาสในระยะยาวดานอน ๆ แทน 5.กรณศกษาการ

วเคราะห SWOT : บรษท ซ.พ. เซเวนอเลฟเวน จ ากด (มหาชน)บรษท ซ.พ. เซเวนอเลฟ

เวน จ ากด (มหาชน) เดมชอ บรษท ซ.พ. คอนวเนยนสโตร จ ากด กอตงขนเมอป 2531

โดยบรษทในเครอเจรญโภคภณฑ เพอใหเปนบรษทของคนไทยทประกอบธรกจหลกดาน

คาปลกประเภทรานคาสะดวกซอในประเทศไทยภายใตเครองหมายการคา “7-Eleven”

โดยบรษทไดรบสทธการใชเครองหมาย7-Eleven,Inc . สหรฐอเมรกา และไดเปดสาขาแรก

ทซอยพฒนพงษ เมอป 2532 ณ สนป 2549 บรษทมรานสาขา 7-Eleven ทวประเทศรวม

3,784 สาขา ซงจดไดวาเปนประเทศทมสาขา มากเปนอนดบ 4 ของโลกส าหรบการ

วเคราะห SWOT Analysis ของ 7 – Eleven ซงในการวเคราะห SWOT ของ 7-Eleven ใน

ครงนดวย 5’Ms ประกอบดวย คน (Man) , Money (เงน),Materials (วตถดบ อปกรณ

เครองมอ ทใชในการด าเนนธรกจ) , Management (การจดการ) และ Marketing

(การตลาด) เพอผลจากการวเคราะหน าไปใชปรบปรงแนวคดและแนวปฏบตของการ

จดท าแผนงานหรอโครงการของหนวยงานใหมโอกาสสรางความส าเรจมากขน และ

สามารถท าใหทราบถงกลยทธในการปรบปรงการท างานความกาวหนาและขดจ ากดดาน

บคลากร งบประมาณ และระบบงานเปนการปองกนการแทรกแซงการท างานจากปจจย

ภายนอกไดมากขน(โกมล วงศอนนต และ อภชา ประกอบเสง. (2555).ทฤษฎองคการและ

การจดการเชงกลยทธชนสง.เขาถงไดจาก http://promrucsa-

dba04.blogspot.com/2012/10/swot-analysis-swot-swot-humphrey-swot-2.html)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

41

การวเคราะหสภาพแวดลอม

แผนยทธศาสตรมความเกยวพนกบปจจยภายนอกและปจจยภายใน อนม

ผลกระทบตอองคกรทงในทางบวกและทางลบ ปจจยภายนอกทมผลกระทบตอองคกรท

เปนไปในทางบวก ถอวาเปนโอกาสขององคกรทจะสงเสรมสนบสนนใหองคกรด าเนน

กจการบรรลผลส าเรจและ มความกาวหนา ในทางตรงกนขามปจจยภายนอกทเปนไป

ในทางลบถอวาเปนอปสรรคทมากดกนการด าเนนงาน หรอเปนภยตอองคกรซงไม

สามารถด าเนนการในเรองใดเรองหนงได สวนปจจยภายในองคกรทเปนขอดเดน ถอวา

เปนจดแขง และปจจยทเปนขอดอยถอวาเปนจดออนของ องคกร ดงนน ในการจดท า

แผนยทธศาสตรของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน วทยาเขตสกลนคร ระดบ

ส านกงานวทยาเขตสกลนคร จ าเปนตองศกษาสภาพแวดลอมของมหาวทยาลยฯ และน า

ผลมาวเคราะหและประเมนสถานภาพไปก าหนด จดมงหมายของมหาวทยาลยฯ และ

หาทางเลอกทดทสดมาก าหนดกลยทธ การวเคราะหสภาพแวดลอมของมหาวทยาลยฯ

มแนวทาง ดงน (สมชาย ภคภาสนววฒน, 2543, หนา 39 – 41)

1. สภาพแวดลอมภายนอก

สภาพแวดลอมภายนอกมปจจยภายนอกทมผลกระทบตอมหาวทยาลยฯ

หมายถง ผลกระทบตอการด าเนนงานของมหาวทยาลยฯ ทงทเปนโอกาสและอปสรรค

(สรสวด ราชกลชย, 2546, หนา 216) มดงน

1.1 ดานสงคมและวฒนธรรม (Social and Culture : S)

ทศพร ศรสมพนธ (2543, หนา 24) ใหความหมายของสภาพแวดลอม

ภายนอกวา หมายถง โครงสรางและลกษณะของสงคม ประเพณวฒนธรรม มปจจยทควร

พจารณา ดงน

1.1.1 ระดบการศกษาของประชากรและอตราการรหนงสอของประชากร

1.1.2 โครงสรางประชากร จ านวนและอตราการเกด/การตายของ

ประชากร

1.1.3 ชวงอายของประชากรสวนใหญ สขภาพอนามยและคณภาพชวต

1.1.4 แบบแผนการด าเนนชวต พฤตกรรมและการประกอบอาชพ

1.1.5 การตงถนฐาน ลกษณะของชมชน การอพยพของประชากร

1.1.6 สภาพความเปนอยตามลกษณะทางภมศาสตรทางกายภาพ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

42

1.1.7 โครงสรางพนฐานดานสาธารณปโภคและการคมนาคม

1.1.8 ขนบธรรมเนยมประเพณ ความเชอและคานยมของชมชน

1.1.9 การอนรกษทรพยากรและสงแวดลอม

1.2 ดานเทคโนโลย (Technology : T)

การเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยอยางรวดเรวในปจจบน มผลกระทบ

มาก อจฉรา จนทรฉาย (2547, หนา 8) ใหความเหนวา การเปลยนแปลงทางดาน

เทคโนโลยมผลตอธรกจทงดานโอกาสและขอจ ากด ซงมปจจยทควรพจารณา ดงน

1.2.1 ความกาวหนาดานวทยาการ การสอสารและการขนสง

1.2.2 ความกาวหนาทางคอมพวเตอร

1.2.3 การวจยและพฒนาผลตภณฑ

1.2.4 การถายทอดเทคโนโลย

1.3 ดานเศรษฐกจ (Economic : E)

ศรวรรณ เสรรตน และคณะ (2542, หนา 81) ใหความเหนวา การ

เปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจเกดจากการบรหารประเทศของรฐบาล ไมวาจะเปน

นโยบายการเงนหรอนโยบายการคลง การใชงบประมาณขาดดลท าใหเกดคาใชจายมาก

เกนไปในระบบเศรษฐกจภาวะเศรษฐกจทมผลกระทบทงทางบวกและทางลบ มปจจยท

ควรพจารณา ดงน

1.3.1 ระดบการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ และของทองถน

1.3.2 รายไดตอหวของประชากร

1.3.3 สภาพคลองทางการเงน เงนเฟอ และอตราเงนเฟอ

1.3.4 อตราดอกเบย และอตราภาษ

1.3.5 การวางงาน หรอแนวโนมการวางงาน

1.3.6 ราคาสนคาทขนลงไมมก าหนด

1.4 ดานการเมอง (Political : P)

ปจจยทสงผลกระทบตอการบรหารจดการ ไดแก นโยบายของรฐบาล

หนงสอเวยน รวมทงกฎหมายทเกยวของ (จฑาทพย ภทราวาท, 2548 : อดส าเนา)

ในการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก จงควรพจารณาใหครบทกดาน

วามปจจยใดบางทมผลกระทบตอองคกรทงเปนโอกาสและอปสรรค (อดราช จนดาวลย,

2552, หนา 26)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

43

กลาวโดยสรป การวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก ควรพจารณาปจจย

ภายนอกทมผลกระทบตอการด าเนนงานของมหาวทยาลยฯ ทงทเปนโอกาสและอปสรรค

โดยพจารณาจาก 4 ดาน คอ ดานสงคมและวฒนธรรม ดานเทคโนโลย ดานเศรษฐกจ

และดานการเมอง

2. สภาพแวดลอมภายใน

การวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน จะตองมการระดมความคด วเคราะห

ปจจยตางๆ ซงมผน าเสนอรปแบบ หรอ Model ทใชในการวเคราะหสภาพแวดลอม

ภายใน ไวดงน (เอกชย บญยาทษฐาน, 2553, หนา 78-90)

รปแบบ 2S 4M

เปนการศกษาปจจยทมอทธพลโดยตรงตอการปฏบตงานและองคกร

สามารถควบคมปจจยเหลานได ประกอบดวย

1. โครงสรางและนโยบาย (S1) ไดแกโครงสรางนโยบายระบบขององคกร

2. ผลผลตและการบรการ (S2) ไดแก ประสทธภาพของการใหบรการ

คณภาพของการใหบรการและคณภาพของบคลากรในองคกร

3. บคลากร (M1) ไดแก ปรมาณและคณภาพของบคลากร

4. ประสทธภาพทางการเงน (M2) ไดแก ความเพยงพอ ความคลองตวใน

การเบกจายเงน ประสทธภาพของการใชเงนทเนนผลผลต การระดมทรพยากร และการใช

ทรพยากรขององคกร

5. วสดทรพยากร (M3) ไดแกความเพยงพอและคณภาพของวสดอปกรณ

ในองคกร

6. การบรหารจดการ (M4) ไดแก การมสวนรวมของบคลากร ในองคกร

การมอบอ านาจ การกระจายอ านาจในการบรหารจดการขององคกร การประชาสมพนธ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

44

สภาพแวดลอมภายในสภาพแวดลอมภายใน

ภาพประกอบ 3 การวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน

ทมา : คมอการวเคราะห SWOT อยางมออาชพ

ของ เอกชย บญยาทษฐาน

สรป การวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน เปนการพจารณาวาภายใน

มหาวทยาลยฯมปจจยใดบางทเปนจดแขง หมายถง ภารกจหรอบทบาททมหาวทยาลยฯ

ด าเนนการไดดและมปจจยใดบางทเปนจดออน หมายถง มหาวทยาลยฯ ยงไมมศกยภาพ

เพยงพอทจะด าเนนการเรองใดเรองหนง หรอหลายเรองได ประกอบดวยปจจยตางๆ เชน

ดานโครงสรางและนโยบายขององคกร ดานการบรการ ดานบคลากร ดานประสทธภาพ

ทางการเงน ดานวสดทรพยากร และดานบรหารจดการ ในด าเนนงานมหาวทยาลยฯ

ควรพจารณาถงปจจยตางๆ เพมขนใหครอบคลม

โครงสรางนโยบาย

S1

ผลผลตและการ

บรการ (S2)

บคลากร (M1)

วสดทรพยากร (M3)

การบรหารจดการ (M4)

ประสทธภาพ

ทางการเงน (M2)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

45

แผนยทธศาสตร

ยทธศาสตร หมายถง แนวทางในการบรรลจดหมายของหนวยงาน ดงนน

จดหมายจงเปนสงทส าคญยงในการจดท ายทธศาสตร โดยผจดท าจ าเปนตองก าหนด

จดหมายของหนวยงานใหชดเจน เพอใหยทธศาสตรทไดออกมานนตรงตามความตองการ

และด าเนนไปในทศทางทถกตอง

ขนตอนแรกในการจดท าแผนยทธศาสตร คอ ขนตอนของการก าหนดพนธกจ

(mission)

พนธกจ หมายถง กรอบ หรอขอบเขตการด าเนนงานของหนวยงาน การ

ก าหนดพนธกจ สามารถท าไดโดย น าภารกจ (หรอหนาทความรบผดชอบ) แตละขอท

หนวยงานไดรบมอบหมายตงแตแรกกอตง มาเปนแนวทาง ทงน ผจดท าตองก าหนดให

ชดเจนวาพนธกจแตละขอมความหมายครอบคลมขอบเขตแคไหน และแตละขอมความ

แตกตางกนอยางไร เพอใหการจดท าแผนยทธศาสตรในขนตอนตอไปเปนไปอยางสะดวก

และถกตอง

ขนตอนทสอง คอ ขนตอนของการก าหนดวสยทศน (vision) ใหกบหนวยงาน

วสยทศน หมายถง สงทเราตองการใหหนวยงานเปน ภายในกรอบระยะเวลา

หนงๆ โดยการจดท าวสยทศนของหนวยงาน ควรกระท าเมอเราไดก าหนดพนธกจของ

หนวยงานเปนทเรยบรอยแลว จากนน จงน าพนธกจทงหมด มาพจารณาในภาพรวม วา

หนวยงานจกตองด าเนนการในเรองใดบาง และเพอใหหนวยงานสามารถบรรลพนธกจได

ครบถวนทกขอ หนวยงานตองมความเปนเลศในดานใด หรอควรมงเนนไปในทศทางใด

ขนตอนทสาม คอ การก าหนดประเดนยทธศาสตร (strategy issue)

ประเดนยทธศาสตร หมายถง ประเดนหลกทตองค านงถง ตองพฒนา ตอง

มงเนน ประเดนยทธศาสตรน สามารถท าไดโดยการน าพนธกจแตละขอมาพจารณาวาใน

พนธกจแตละขอนนหนวยงานตองการด าเนนการในประเดนใดเปนพเศษ และหลงจากได

ด าเนนการดงกลาวเปนทเรยบรอยแลว ตองการใหเกดผลการเปลยนแปลงในทศทางใด

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

46

ทงน ในการจดท าประเดนยทธศาสตรของแตละหนวยงานนน จ าเปนอยางยงท

จะตองน าแผนบรหารราชการแผนดนของกระทรวงตนสงกดมาเปนหลกประกอบการ

พจารณาดวย

ขนตอนทส คอ การก าหนดเปาประสงค (goal) ของแผนยทธศาสตร

เปาประสงค หมายถง สงทหนวยงานปรารถนาจะบรรล โดยตองน าประเดน

ยทธศาสตรมาพจารณาวา หากสามารถด าเนนการจนประสบความส าเรจตามประเดน

ยทธศาสตรแตละขอแลว ใครเปนผไดรบผลประโยชน และไดรบประโยชนอยางไร

ยกตวอยางเชน เปาประสงคของกรมสรรพากร ประการหนง คอ รฐมรายไดจากการ

จดเกบภาษเพยงพอในการพฒนาประเทศในดานตางๆ จากตวอยางน ผไดรบประโยชน

คอ ภาครฐ โดยไดประโยชนคอ สามารถจดเกบภาษไดมากพอทจะน าไปพฒนาประเทศใน

ดานตางๆ ได นนเอง

ขนตอนทหา คอขนตอนของการสรางตวชวด (Key Performance Identification)

ตวชวด หมายถง สงทจะเปนตวบงชวาหนวยงานสามารถปฏบตงานบรรล

เปาประสงคทวางไวไดหรอไม ขนตอนน เราจะตองพจารณาหาปจจยทเปนตวบงช

ดงกลาว และตองใชถอยค าทชดเจน ทงในแงของค าจ ากดความและการระบขอบเขต เชน

“จ านวนสมาชกทเขารวมโครงการในหนงเดอน” เปนตน โดยตวชวดนจะถกน าเปนหลกใน

การก าหนดคาเปาหมายในล าดบตอไป

ขนตอนทหก คอ ขนตอนของการก าหนดคาเปาหมาย (target)

คาเปาหมาย หมายถง ตวเลข หรอคาของตวชวดความส าเรจ ทหนวยงาน

ตองการบรรลขนตอนน เปนขนตอนของการก าหนด หรอ ระบวา ในแผนงานนนๆ

หนวยงานตองการท าอะไร ใหไดเปนจ านวนเทาไร และภายในกรอบระยะเวลาเทาใด จงจะ

ถอวาบรรลเปาหมาย เชน ตองผลตนกสงคมสงเคราะหเพมเปนจ านวน 1,250 คน ภายใน

ระยะเวลา 5 ป เปนตน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

47

ขนตอนสดทาย คอ ขนตอนของการก าหนดกลยทธ (strategy)

กลยทธ หมายถง สงทหนวยงานจะด าเนนการเพอใหบรรลเปาประสงค โดย

กลยทธน จะก าหนดขนจากการพจารณาปจจยแหงความส าเรจ (critical success factors)

เปนส าคญ กลาวคอ ตองพจารณาวาในการทจะบรรลเปาประสงคขอหนงๆ นน มปจจย

ใดบางทมผลตอความส าเรจ และเราจ าเปนตองท าอยางไร จงจะไปสจดนนได

ในสวนของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยนน เปน

กระทรวงทมลกษณะภาระงานแตกตางจากหนวยงานอน กลาวคอ ลกษณะภาระงานของ

กระทรวงเปนงานทอยในภาคตดตามขวาง (across the sector) จ าเปนตองคาบเกยว หรอ

เกยวของกบภาระงานของหนวยงานอนหลาย ๆ หนวยงานอยเสมอ ดงนน การท างานของ

ขาราชการผสงกดกระทรวงน จงตองอาศยการบรณาการงาน และการท างานรวมกบ

หนวยงานเปนหลก

ในการบรณาการงานระหวางหนวยงาน จ าเปนอยางยงทจะตองมการแบง

ขอบเขตภาระงานของแตละหนวยงานใหชดเจน เพอปองกนความซ าซอน การกาวกาย

และการเกยงงานระหวางกน นอกจากน ยงจ าเปนตองหาจดเชอมโยงระหวางงานของแต

ละหนวยงานใหไดดวย ทงนเพอใหเกดการประสานงานทด และใหเกดประสทธภาพในการ

ท างานของทกหนวยงาน

ขอเสนอแนะประการหนงในการบรณาการงานระหวางหนวยงาน คอ ควรน า

ภาระงานของแตละหนวยงานมาพจารณารวมกน วาแตละหนวยงานมโครงการใดบางเปน

โครงการตนน า (upstream) โครงการกลางน า (midstream) และโครงการปลายน า

(downstream) จากนนจงคอยพจารณาหาความเกยวของเชอมโยงของภาระงานจากจดน

เพอใหทกหนวยงานสามารถปฏบตภาระงานของตนไดอยางครบถวนและครอบคลม

การเขยนแผนทยทธศาสตร (Strategy Map)

การเขยนแผนทยทธศาสตร นน เปนการน าเอา แนวความคดเรอง Balanced

Scorecard หรอการบรหารงานเพอใหเกดผลส าเรจอยางรอบดาน และเปนเหตเปนผลตอ

กน มาเขยนเปนแผนภาพแสดงความสมพนธของมตตางๆ อยางเปนขนเปนตอน โดยแผน

ทยทธศาสตรจะเปนเสมอน แผนททจะคอยน าทางหนวยงานใหสามารถปฏบตงานจน

บรรลเปาหมายยทธศาสตรทวางไวได

ตวอยาง การบรหารงานของภาคเอกชน มกจะมงเนนความส าเรจในดานตางๆ

คอ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

48

1. Customer Perspective

2. Financial Perspective

3. Internal Business Perspective

4. Learning and Growth Perspective

สวนการบรหารงานในภาครฐซงเปนหนวยงานหรอองคกรทจดตงขนมใชเพอ

จดประสงคในการแสวงหาผลก าไร กจะมมตทมงเนนใหความส าคญแตกตางกนไป โดย

การบรหารงานของภาครฐจะมงเนนความส าเรจในดานตางๆ คอ

1. ดานประสทธผล

2. ดานคณภาพการบรการ

3. ดานประสทธภาพ

4. ดานการพฒนาองคกร

มตทางดานประสทธผล

ในมตของประสทธผลนน หนวยงานตองพจารณาวา หากหนวยงานได

ด าเนนการตามประเดนยทธศาสตรใดประเดนหนงจนเปนผลส าเรจแลว จะกอใหเกดผลด

ตอประเทศชาตและสงคมสานรวมอยางไรบาง

มตทางดานคณภาพการบรการ

ในสวนของมตทางดานคณภาพการบรการนน ตองพงระลกวา การจดท า

บรการสาธารณะของภาครฐนน มกลมเปาหมายหลกทตองค านงถงอยดวยกน 2 กลม คอ

กลมผรบบรการ (หรอประชาชน) และกลมของภาค (เชน NGOs หนวยงานภาครฐอนๆ

หรอหนวยงานภาคเอกชน เปนตน)

การก าหนดคณภาพการบรการนน จะเปนการระบวา ในการทจะสงเสรม

ผลกดนใหประสทธผลทเราตงไวนน ประสบความส าเรจได ผรบบรการจะตองไดรบ

ประโยชนดานใด จากหนวยงาน เชน ไดรบโอกาสในการเขาถงขอมลขาวสาร ไดรบรความ

เขาใจในเรองใดเรองหนง เปนตน ตลอดจนการระบถงบทบาทของภาค วาภาคจะตองให

ความรวมมอกบหนวยงานของเราอยางไร ในดานใดบาง

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

49

มตทางดานประสทธภาพ

ในมตนจะค านงถงปจจยหรอทรพยากรน าเขา (input) ในเชงเปรยบเทยบกบ

ผลผลตทได (output) กลาวคอ หากหนวยงานสามารถท างานใดๆ ใหอตราสวนระหวาง

ทรพยากรน าเขากบผลผลตมคานอยไดเทาใด กหมายถงความมประสทธภาพในการ

ท างานของหนวยงานนนๆ มมากเทานน

ฐานคดในการก าหนดประสทธภาพของงานนน ตองเรมตนทขอบเขตอ านาจ

ของหนวยงาน โดยใหผเขยนแผนทยทธศาสตรท าการระบ หนวยงาน กอง ส านก ทม

ขอบเขตอ านาจหนาททเกยวของกบประเดนยทธศาสตรนน ๆ ลงไปในแผนฯ แลวท าการ

พจารณาตอไปวา หนวยงานนน ๆ ตองรบผดชอบด าเนนการอยางไรบาง เพอให

ผรบบรการไดรบประโยชนตาง ๆ และตองด าเนนการอยางไรเพอใหภาคใหความรวมมอ

กบหนวยงาน ตามทก าหนดไวในมตดานคณภาพการบรการ

มตทางดานการพฒนาองคกร

ในสวนน หนวยงานตองหนกลบมาพจารณาทบทวนศกยภาพของตนเอง

เพอใหทราบวาตองมการพฒนาทกษะของบคลากรในสงกดในดานใดบาง รวมถงตองม

การพฒนาขดความรความสามารถในดานเทคโนโลยขององคกรอยางไรบาง จงจะท าให

หนวยงานสามารถปฏบตงานจนกอใหเกดประสทธภาพตามทก าหนดไวได

ในการเขยนแผนทยทธศาสตรนน นอกจากจะมการเขยนแผนภาพแสดง

ความสมพนธของปจจยในมตตางๆ แลว ยงมการก าหนดตวชวด (KPI) คาเปาหมาย และ

โครงการรเรมสรางสรรคลงไปอกดวย

ในการเขยนแผนทยทธศาสตรนจะตองมการท าลกศร เพอแสดงถงความ

เชอมโยงสมพนธกนของมตและขนตอนตางๆ โดยลกศรจะลากจากปจจยทเปนเหตไปยง

ปจจยทเปนผล และจะสรางลกศรเฉพาะในสวนทปจจยเหลานนมความสมพนธเปนเหต

เปนผลกนโดยตรงเทานน

การก าหนดตวชวดในแผนทยทธศาสตรนน ตองมการก าหนดทงในสวนของ

ตวชวดเหต และตวชวดผล โดยมกจะก าหนดตวชวดเรมจากมตดานประสทธผล เรอยไป

จนถงมตดานการพฒนาองคกร ตามล าดบ(มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลา

พระนครเหนอ. การจดการความร. เขาถงไดจาก

http://www.blog.prachyanun.com/view.php?article_id=525)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

50

แนวคด ความส าคญ และกระบวนการจดท าแผนยทธศาสตร

แผนยทธศาสตรของหนวยงานภาครฐกจคอ กระบวนการตดสนใจอยางเปน

ระบบในการใชทรพยากรทมอยจ ากด รวมถงการก าหนดขนตอนการปฏบต เพอบรรล

เปาประสงคทไดก าหนดไว อนเปนผลประโยชนของสวนรวม หรอประโยชนสาธารณะ

(Public Interest) ทงยงเปนการสนองตอบตอปญหาและความตองการของประชาชนอก

ดวย

ความส าคญของแผนยทธศาสตร

1. แผนยทธศาสตรเปนการก าหนดรปแบบของการปฏบตทชวยใหองคการ

สามารถพฒนาตนเองไดอยางเหมาะสมกบสภาพการณเปลยนแปลงไป ทงนเพราะการ

ก าหนดแผนยทธศาสตรนนใหความส าคญกบการศกษาวเคราะหสภาพแวดลอม ทง

สภาพแวดลอมภายในและสภาพแวดลอมภายนอกองคการ

2. แผนยทธศาสตรเปนการก าหนดรปแบบของการปฏบตทชวยใหหนวยงานใน

ภาครฐกจ ตระหนกถงบทบาทหนาทของตนทมสวนเอออ านวยความส าเรจและความ

ลมเหลวลมเหลวตอเปาประสงคขององคการ

3. แผนยทธศาสตรเปนการก าหนดรปแบบของการปฏบตทชวยสงเสรมการ

จดการภาครฐแนวใหม (New Public Management, NPM) ทใหความส าคญการปรบปรง

การด าเนนงานของหนวยงานภาครฐกจทงระบบ เพอใหเกดประสทธภาพสงสด โดยใน

ประเทศไทยเรยกวา การปฏรประบบราชการ อกทงหนวยงานภาครฐกจยงตองด าเนนงาน

ตามแนวทางการบรหารจดการบานเมองทดหรอธรรมาภบาล (Good Governance) ซงเปน

กระแสหลกในการบรหารรฐกจปจจบน

4. แผนยทธศาสตรเปนการก าหนดรปแบบของการปฏบตทมสวนชวยยกระดบ

ระบบการจดท างบประมาณแบบมงเนนผลงาน (Performance-based Budgeting)

5. แผนยทธศาสตรเปนการก าหนดรปแบบของการปฏบตทมสวนชวยในการ

สรางนวตกรรมการบรหารจดการ ซงเปนการพนจพเคราะห วางแผน และน าเสนอ

ทางเลอกในการบรหารจดการแบบใหมๆ ทหลดพนจากกรอบพนธนาการทางความคด

อนเกยวของกบระเบยบปฏบตราชการทลาสมยและไมเปนไปเพอประโยชนสงสดของ

ประชาชน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

51

6. แผนยทธศาสตรเปนการก าหนดรปแบบของการปฏบตทมสวนชวย

สนบสนนหลกการประชาธปไตย ในแงของการมสวนรวม (Participation) และ การกระจาย

อ านาจ (Decentralization)

กระบวนการจดท าแผนยทธศาสตร

แผนยทธศาสตร หมายถง ทศทางหรอแนวทางปฏบตตามพนธกจและภารกจ

(Mission) ใหสมฤทธผลตามวสยทศน (Vision) และเปาประสงคขององคการ (Corporate

Goal) แผนยทธศาสตรทดนน จะตองถกก าหนดขนตามวสยทศนขององคการ อนเปน

ผลผลตทางความคดรวมกนของสมาชกในองคการทไดท างานรวมกนหรอจะท างาน

รวมกน โดยวสยทศนนเปนความเหนพองตองกนวาเปนจดหมายปลายทางทองคการ

ประสงคจะไปใหถง และวสยทศนนมการแปลงออกมาเปนวตถประสงค (Objective) ทเปน

รปธรรม และสามารถวดไดทงนองคการสามารถใชแผนยทธศาสตรเปนกรอบในการ

ประเมนผลงานประจ าปงบประมาณยงไปกวานนองคการยงสามารถใชแผนยทธศาสตร

เปนกรอบในการจดท าแผนปฏบตการ (Action Plan) เพอการจดท างบประมาณรายจาย

ประจ าปไดอกดวย

ส าหรบกระบวนการจดท าแผนยทธศาสตรนน มขนตอนดงน

1. การวเคราะหสภาพแวดลอมทางยทธศาสตร ซงประกอบดวย

(1) การวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน (Internal Environment) และ

(2) การวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก (External Environment)

2. การจดวางทศทางขององคการ ซงประกอบดวย

(1) การก าหนดวสยทศน (Vision)

(2) การก าหนดภารกจ (Mission)

(3) การก าหนดเปาประสงคขององคการ (Corporate Goal)

(4) การก าหนดวตถประสงค (Objectives)

(5) การก าหนดดชนชวดผลงานระดบองคการ (Organization’s Key

Performance Indicators, KPIs) และ

(6) การก าหนดยทธศาสตร (Strategy)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

52

3. การจดท าแผนยทธศาสตร เปนการด าเนนการเพอท าใหยทธศาสตรทไดถก

ก าหนดขน มความเปนรปธรรม ปฏบตไดจรง อนจะน าไปสการบรรลวสยทศน ภารกจ

และเปาประสงคขององคการ โดยการจดท าแผนยทธศาสตรนน ประกอบดวย

(1) การวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และภยคกคามขององคการ หรอท

มกนยมเรยกกนวา การท าสวอต-อนาลซส (SWOT Analysis) อนประกอบไปดวยการ

วเคราะหจดแขง (Strengths) การวเคราะหจดออน (Weakness) การวเคราะหโอกาส

(Opportunities) และการวเคราะหภยคกคาม (Threats) ขององคการ

(2) การก าหนดประเดนยทธศาสตร

(3) การก าหนดวตถประสงค (Objective) ในแตละประเดนยทธศาสตร

พรอมทงหนวยงานทรบผดชอบและหนวยงานสนบสนน

(4) การก าหนดดชนชวดผลงานระดบองคการและระดบหนวยงาน

(Strategic Plan’s KPIs)

(5) ก าหนดยทธวธ (Tactics) หรอแผนงานในการปฏบตและ

(6) การก าหนดเปาหมาย (Targets) ของแตละกจกรรม (Activities) พรอม

กบดชนชวดผลงานระดบแผนปฏบตการ (Action Plan’s KPIs)(วฒนาวงศเกยรตรตน และ

คณะ, 2548, หนา 79)

สรมา กจพอคา (2551, หนา 19) กลาวไววา การจดท าแผนยทธศาสตร

เพอใหเขาใจงายขนและชดเจนมากขนสามารถสรปเปนขนตอนได ดงตอไปน

1.การวเคราะหภารกจหรอพนธกจ (Mission Analysis) 2.การวเคราะหสภาพแวดลอม

ในอนาคต (Environmental Analysis) 3.การวเคราะหองคการ (SWOT หรอ Situation

Analysis) 4.การก าหนดวสยทศน (Vision) 5.การคนหาอปสรรค และปญหาในการ

ด าเนนงาน (Obstacles) 6.การก าหนดกลยทธ (Strategy Decision) 7.การก าหนดนโยบาย

(Policy Decision) 8.การก าหนดกจกรรม (Activity) ส าคญตามกลยทธ และนโยบาย

9.การจดท าเปนแผนกลยทธ (Strategic Planning)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

53

กลาวโดยสรป แผนยทธศาสตร หมายถง การก าหนดทศทางและเปาหมาย

ขององคกรในระยะเวลาทก าหนดเรมตงแตการวเคราะหสภาพแวดลอมองคกร จดท า

(SWOT Analysis) วเคราะหภายในองคกรจดแขง (Strengths) จดออน (Weaknesses)

วเคราะหภายนอกองคกร โอกาส (Opportunities) ภยคกคาม (Threats) ทศทางขององคกร

ก าหนดวสยทศน (Vision) ภารกจ (Mission) เปาประสงค (Goal) วตถประสงค (Objectives)

ตวชวดผลงาน(Key Performance Indicators, KPI) และการก าหนดยทธศาสตร (Strategy)

ตลอดจนถายทอดแผนยทธศาสตรโดยการมสวนรวมของบคลากรเพอด าเนนการตามแผน

ยทธศาสตรไปในทศทางเดยวกน

การสรางและพฒนายทธศาสตร

จากการศกษาภมหลงการจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาของบคลากร การ

สรางและการพฒนายทธศาสตร ผวจยใชกระบวนการจากการศกษาขอมล ทฤษฏ และ

จากผเชยวชาญในการจดท าแผนยทธศาสตร จงไดรวบรวมขอมลทจะสรางและพฒนา

ยทธศาสตร 2 ยทธศาสตร คอ การฝกอบรม และการประชมเชงปฏบตในการจดท าแผน

ยทธศาสตร

การฝกอบรม (Training)

1. แนวคดเกยวกบการฝกอบรม

การฝกอบรมเปนเครองมอทส าคญทชวยใหบคลากรไดเรยนรและเขาใจ

หลกวทยาการตางๆ ตลอดจนวธการปฏบตงานใหถกตอง การฝกอบรมจะสงผลและ

เอออ านวยตอองคกรไดมากเพยงใด ขนอยกบความรความสามารถและทศนคตตองาน

ของเจาหนาทผรบผดชอบดานการฝกอบรมดวย ทตองมเทคนควธการสมยใหม เขามา

ชวยเพอใหผเขารบการอบรมเกดความคดทหลากหลาย ไมเบอหนายแตมทศนคตทดตอ

การฝกอบรม และกระบวนการฝกอบรมจะมประสทธภาพตองเชอมโยงไปถงผลผลตหรอ

ผลทไดรบอนเกดจากการฝกอบรมซงเปนเปาหมายสงสดขององคกร (ธญญา ผลอนนต,

2546, หนา 48-49)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

54

การฝกอบรม (Training) ทองคกรจดขนจะมวตถประสงคทจะเปลยนแปลง

พฤตกรรมหรอทศนคตของบคลากรเพอใหสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ ม

ผลส าเรจของงานตามเปาหมายขององคกร และวตถประสงคของการฝกอบรมโดยทวไป

คอ เพอพฒนาบคลากรใหมความรความสามารถ และทกษะในการปฏบตหนาทการงาน

เพอยกระดบคณภาพและปรมาณของผลงานใหสงขน และเพอพฒนาและปรบปรงการ

ปฏบตงานใหมประสทธภาพ (อดราช จนดาวลย, 2522, หนา 47)

กลาวโดยสรปวา การฝกอบรม (Training) เปนกระบวนการเพม

ประสทธภาพการท างานเฉพาะดานของบคคล ตลอดจนการเปลยนแปลงพฤตกรรม

ทศนคต การไดรบความรความเขาใจในงาน ความสามารถเฉพาะดาน และเทคนคตางๆ

เพอน ามาปรบปรงเพมเตมในการท างานใหดยงขน บรรลเปาหมายทตนเองและองคกร

ก าหนดไว

2. ความหมายของการฝกอบรม

การฝกอบรมเปนการพฒนาตนเองและองคกร ซงองคกรตางๆ ให

ความส าคญ เพอท าความเขาใจกบความหมายของการฝกอบรม ผวจยไดรวบรวมแนวคด

เกยวกบเรองนสรปไดดงตอไปน

สมคด บางโม (2545, หนา 14) ใหความหมายของการฝกอบรมไววา การ

ฝกอบรมเปนกระบวนการเพมประสทธภาพในการท างานเฉพาะดานของบคคลโดยมง

เพมพนความร (Knowledge) ทกษะ (Skill) และทศนคต (Attitude) อนจะน าไปสการยก

มาตรฐานการท างานใหสงขน ท าใหบคคลมความเจรญกาวหนาการงานและองคกรบรรล

เปาหมายทก าหนดไว

อดราช จนดาวลย (2552, หนา 47)ใหความหมายการฝกอบรมไววา การ

ฝกอบรมเปนวธการตางๆ ในอนทจะชวยเพมพนความร ความช านาญและประสบการณ

เพอใหทกคนในหนวยงานใดหนวยงานหนง สามารถปฏบตหนาทอยในความรบผดชอบได

ดยงขน เปนการพฒนาทศนคตของผปฏบตงานใหไปในทางทด มขวญก าลงใจมความคด

รเรมทจะปรบปรงการปฏบตงานโดยมการวางแผน การล าดบกจกรรม และกระบวนการ

เพอเปลยนแปลงพฤตกรรมไดตามวตถประสงคทก าหนด ภายในเวลาทก าหนดเปนไป

ในทางทจะสงเสรมใหการปฏบตใหมประสทธภาพ สามารถเตรยมบคคลเขาท างานใหม

รวมถงระหวางปฏบตงานในหนาท

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

55

Noe (Noe, 2002 p 4อางถงใน จ าเนยร จวงตระกล, 2548 หนา 4) ได

อธบายการฝกอบรมไววา การฝกอบรมหมายถงความพยายามขององคกรทไดวางแผนไว

ลวงหนาเพออ านวยความสะดวกใหแกพนกงานในการเรยนรความสามารถทเกยวของกบ

งาน หรอ พฤตกรรมทมผลอยางส าคญตอ ความส าเรจในการปฏบตงาน เปาหมายของ

การฝกอบรมกคอเพอใหพนกงานม ความรทกษะ และพฤตกรรม ตามทเนนย าใน

หลกสตรการฝกอบรม และน าไปใชในการปฏบตงานประจ าวนของตน

ดงนน ในการฝกอบรม จะตองส ารวจและวเคราะหขอมลความจ าเปน ซง

อาจพจารณาขอมลจากสภาพปญหาทมอยในปจจบน หรอสภาพปญหาจกการด าเนนงาน

ในปกอน และมความตองการจะแกไขปญหาเหลานนใหหมดไป หรอตองการเพม

ประสทธภาพในการปฏบตงานของบคลากรในองคกร ขณะเดยวกนกก าหนดมาตรฐาน

ของผลงานทตองการ พรอมเครองมอวดผลงาน นอกจากจะพจารณาถงสาเหตของ

ปญหาแลวจะตองวางแผนการฝกอบรมดวย

จากความหมายการฝกอบรมดงกลาวสรปไดวา เปนกระบวนการเพมพน

ความร ความสามารถ ทกษะ และทศนคต ของบคลากร เพอความเจรญกาวหนาในหนาท

การงาน และขององคกร ตลอดจนบคลากรสามารถปฏบตหนาทในความรบผดชอบไดด

ยงขน การฝกอบรมยงรวมไปถง เปนการจงใจ และเปนขวญก าลงใจใหกบบคลากรทไดรบ

การพฒนารกในงานทตนเองรบผดชอบและรกองคกร

3. การก าหนดรปแบบการฝกอบรม

การฝกอบรมเปนการพฒนาเบองตนของการพฒนาองคกร จะมรปแบบ

แตกตางกน (เทพนม เมองแมน และสวง สวรรณ, 2540, หนา 271 – 274) ดงน

3.1 การฝกอบรมแบบ Sensitivity Training วธเรมมาจากแนวคดของ

Kurt Lewin ทางดานพลวตของกลม ซงตอมาไดเปนวธการหรอเทคนคทใชฝกอบรมบคคล

ในอาชพตางๆ โดยมเปาหมายเพอใหผรบการฝกอบรมมความตระหนกและมความสนใจ

ตอปฏกรยาทางดานอารมณ การแสดงออกของตนเองและของผอนและเพอเพมพน

ความสามารถของผเขาอบรม ใหมการรบรและเรยนรจากผลทสบเนองทเกดขนจากการ

กระท าของตนเองและผอน และเพอกระตนใหเกดความกระจางและการพฒนาคานยม

ประชาธปไตย และแกไขปญหาแบบวทยาศาสตรของสงคม

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

56

3.2 การฝกอบรมระบบตาขาย (Grid Training) ซงมการด าเนนการ

6 ระยะ กลาวคอ 1) การอบรมในหองทดลอง เปนการแนะน าใหผเขารวมอบรมเขาใจใน

หลกความคดและวสดอปกรณทใชในการฝกอบรม จะมการจดโครงรางเปนกจจะลกษณะ

และเนนไปยงแบบภาวะผน า 2) การพฒนาทม เปนระยะทสมาชกไดเรยนรสถานการณ

ขององคกรจากการปฐมนเทศ 3) การพฒนาระหวางกลม มงเนนใหสมาชกมองไปทการ

พฒนาองคกรทงหมด ซงจะเรมจากการพฒนาระดบเลกไปยงระดบใหญ เชน พฒนา

แตละบคคล เปนการพฒนากลมตอกลม และการวเคราะหองคกรจะอยในระยะน

4) การก าหนดเปาหมายขององคกร เปนการบรหารงานตามจดสรางขนภายในตวผเขา

อบรม 5) การไดมาซงเปาหมาย ซงผเขาอบรมจะพยายามด าเนนการเพอใหงานส าเรจ

ตามเปาหมาย ในระยะนอาจจะมการอภปรายเรองทส าคญเกยวกบองคกรทแทจรงและ

6) การสรางเสถยรภาพ มการแสวงหาการเปลยนแปลงและมการประเมนผลการ

ด าเนนงานทงหมด

ดงนน ในการฝกอบรม จงควรเลอกวธการฝกอบรมใหเหมาะสม รวมถง

การใชวสดหรอสอประกอบการฝกอบรมทจะท าใหไดประสทธภาพและไดผลด เพอท าใหผ

เขารบการฝกอบรมเกดการเรยนรและเขาใจงายทสด

4. ประเภทของการฝกอบรม

มนกวชาการหลายทาน ไดก าหนดประเภทของการฝกอบรมไวหลาย

ประเภท ดงน

4.1 แบงตามวตถประสงคของการฝกอบรม (ประยร อดมเสยง, 2544, หนา

14-15) ไดแก

4.1.1 การฝกอบรมกอนปฏบตการ (Pre – Service Training) หมายถง

การอบรมเพอเตรยมบคคลเขาสต าแหนงใหมในกรณทมต าแหนงวาง โดยมวตถประสงค

เพอใหผเขารบการฝกอบรมมความร ความเขาใจ มทกษะและเจตคตทดในหนาทการงาน

ใหม

4.1.2 มการฝกอบรมระหวางการด ารงต าแหนง (In – Service Training)

เปนการฝกอบรมใหบคคลทเขามาท างานแลว ซงอยในระหวางด ารงต าแหนงนนๆ โดยม

วตถประสงคเพอเพมพนความรความสามารถและความช านาญในการปฏบตงานใหด

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

57

ยงขน รปแบบการฝกอบรมอาจจะจดในลกษณะของการอบรม สมมนา หรอ

เชงปฏบตการในระยะสนๆ กได

4.1.3 การฝกอบรมเฉพาะกจ (Task – Force Training) เปนการฝกอบรม

แบบเนนหนกเฉพาะเรอง เพอใหผเขาอบรม เกดความช านาญในการปฏบต และรจก

การแกไขปญหาดวยตนเอง

4.2 แบงตามลกษณะวธการฝกอบรม (จนทราน สงวนนาม, 2544, หนา 9)

ดงน

4.2.1 การฝกอบรมในระหวางปฏบตงานในสถานทท างาน (On the Job

Training) มลกษณะของการปฏบตงานและการเรยนรไปพรอมๆ กน โดยผทเขารบการ

อบรมยงคงปฏบตงานตามปกต มผควบคมก ากบและแนะน าใหผเขารบการอบรม

ปฏบตงานใหถกตอง และมการก าหนดเนอหาของการฝกอบรมตรงกบงานทตองปฏบต

เทานน

4.2.2 การฝกอบรมนอกสถานทท างาน (Off the Job Training) เปนการ

ฝกอบรมเพอเตรยมการใหพรอมทจะปฏบตงานหรอพรอมทจะเขารบการฝกอบรมใน

ระหวางปฏบตงานจะใชเทคนคการบรรยาย การอภปราย หรอการสาธต เปนการให

ความรในแนวกวางๆ โดยเฉพาะเกยวกบการบรหารและการจดการ

4.2.3 การฝกอบรมแบบผสมผสาน เปนการฝกอบรมทมทงการอบรมใน

ทท างานและการฝกอบรมนอกสถานทท างาน

4.3 แบงตามจ านวนของผเขารบการฝกอบรม (จนทราน สงวนนาม, 2544,

หนา 9) ดงน

4.3.1 การอบรมเปนรายบคคล (Individual Training) เปนการอบรม

เฉพาะรายเพอพฒนาใหมความรความสามารถและทกษะเฉพาะทางการท างาน โดยมผ

คอยใหค าแนะน าหรอฝกสอน (Coaching)

4.3.2 การอบรมเพอพฒนาตนเอง (Self Development) เปนการอบรม

เฉพาะตวผเขารบการอบรมแตละคน ผเขารบการอบรมจะตองฝกตามคมอในหลกสตร

การฝกอบรมภายในระยะเวลาหนง เมอถงระยะเวลาทก าหนดแลว หนวยฝกอบรมอาจ

เรยกใหผเขารบการฝกอบรมแตละคนมาพบเพอแสดงความกาวหนาในการพฒนาตนเอง

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

58

4.3.3 การฝกอบรมเปนคณะ (Group Training) จดขนเพออ านวยความ

สะดวกใหกลมบคคล เปนการใหความรเปนแนวกวางๆ เฉพาะสาขาทปฏบต โดยใชเทคนค

การบรรยายการฝกปฏบต และการอภปรายรวมกน

4.4 แบงตามลกษณะของผเขารบการฝกอบรม (Trainees) (ธญญา

ผลอนนต, 2546, หนา 48-49) ดงน

4.4.1 การฝกอบรมปฐมนเทศ (Orientation) เปนการฝกอบรมในระยะ

สนๆ เพอแนะน าผเขามาท างานใหการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอม หรอสภาพงานใหม

แนะน าใหรจกระบบงานขององคกร สรางทศนคตทดตอองคกร อาจใชเทคนควธการ

บรรยาย การอภปรายเพอแนะน างาน (Job Introduction)

4.4.2 การฝกอบรมผบงคบบญชาระดบปฏบต เพอเพมความรในดาน

การบรหารงาน เสรมทกษะบางประการ ผเขารบการฝกอบรมจะตองรเนอหาทแตกตาง

กนตามความจ าเปน เชน การอบรมใหมความรในงาน เสรมทกษะดานมนษยสมพนธ

ภาวะผน า เทคนคการวางแผน การนเทศ การก ากบตดตามผล เปนตน

4.4.3 การพฒนานกบรหารระดบสง (Executive Development) เปนการ

ฝกอบรมนกบรหารระดบสงทควบคมนโยบายและการด าเนนงาน และมบทบาทในการ

ตดสนใจสงการ เพมพนศกยภาพในการบรหาร พรอมทจะเปนผน าในการเปลยนแปลง

(Change Agent) เพอพฒนาองคกร สามารถจดอบรมไดทงทเนนการฝกอบรมในองคกร

และนอกองคกร โดยการสงเสรมใหประชมสมมนา การศกษาดงานทงในระยะสนและ

ระยะยาว

4.5 เทคนคการฝกอบรม

เทคนคการฝกอบรม หมายถง วธการตางๆ ทจะท าใหผเขารบการอบรม

มความรความเขาใจ มเจตคตทถกตอง และมความช านาญจนเกดการเปลยนแปลง

พฤตกรรมไปตามวตถประสงคของการฝกอบรม วธการฝกอบรมทใชกนมาก

(ประยร อดมเสยง, 2541, หนา 85-118) มดงน

4.5.1 การบรรยาย (Lecture) ผบรรยายจะถายทอดความรโดยอาศย

การพดเปนหลก สามารถก าหนดเนอหาและล าดบขนตอนไดลวงหนา ก าหนดเวลา

บรรยายไดแนนอน และในแตละครงสามารถใหความรแกคนเปนจ านวนมาก ใชไดผลดใน

กรณทผเขารบการฝกอบรมไมมพนความรเกยวกบเรองนนๆ มากอน และถาผบรรยายม

ความรเรองทจะพดไดดเพยงใด กจะอ านวยประโยชนใหผเขารบการฝกอบรมมากเพยงนน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

59

แตการบรรยายกมขอจ ากด คอผเขารบการฝกอบรมมสวนรวมในกจกรรมนอย หากผฟง

ไมสามารถตดตามเนอหาไดตงแตตนกจะไดรบประโยชนนอยในทสดกเกดความเบอหนาย

ดงนน การเลอกวทยากรมาบรรยาย ควรเปนผทสามารถถายทอดเนอหาไดและมเทคนค

ในการบรรยาย

4.5.2 การอภปรายเปนคณะ (Panel Discussion) ผอภปรายมกจะเปน

ผทรงคณวฒตงแต 3 – 5 คน มความสนใจและความรในประเดนเดยวกน การอภปรายม

วตถประสงคเพอใหผเขารบการอบรมไดรบความรในเรองเดยวกน แตตางความคดเหน

วธนจะชวยใหผเขารบการอบรมมประสบการณกวางขน ในการอภปราย จะมผด าเนนการ

อภปรายทคอยกระตนใหผฟงมสวนรวมในการอภปราย โดยการซกถามและแสดงความ

คดเหน หรอใหขอเทจจรงแกผอภปรายดวย ถงแมการอภปรายจะดงดดใจผฟง ได

มากกวาบรรยาย แตกมขอควรระวงเกยวกบการเชญผทรงคณวฒมาเปนคณะผอภปราย

ซงจะตองเปนผทมความรความเขาใจในเรองเดยวกน และผด าเนนการอภปรายจะสราง

บรรยากาศของการอภปรายใหเปนมตร

4.5.3 การระดมสมอง (Brain Storming) เปนเทคนควธกอใหเกด

ความคดสรางสรรค (Creative Thinking) จากสมาชกในกลม สามารถประเมนความ

คดเหนของสมาชกวาใครมความเหนทเหมอนกนหรอตางกนในเรองใด ซงการแสดงความ

คดเหนของแตละคนจะไมค านงถงความคดเหนนนจะถกตองหรอไม ผทเสนอความคดเหน

ไมจ าเปนตองเปนผเชยวชาญ เพราะถาสมาชกมขอเสนอแนะมากเทาใด ความเปนไปได

ของแนวคดทมคณภาพกจะมมากขนเทานนและวธการระดมสมอง มขนตอนดงน

4.5.3.1 สมาชกในกลมจะชวยกนเสนอแนวความคดไปทละคน

ตามล าดบถาสมาชกคนใดยงคดไมออกกผานไปกอน หมนเวยนกนไปจนครบ หลายๆ รอบ

จนกวาจ านวนขอเสนอจะเพยงพอตามความตองการ

4.5.3.2 ระหวางสมาชกระดมความคด ผจดบนทกขอเสนอแนะ

เหลานนลงบนกระดาน หรอกระดาษแผนใหญ ทสมาชกทกคนสามารถมองเหนได

4.5.3.3 เมอไดขอเสนอแนะตามทตองการแลว สมาชกจ าแนก

ขอเสนอออกเปนหมวดหม ขอเสนอแนะทคลายกนหรอประเภทเดยวกน เพอสรปแนวทาง

ขอเสนอทจะน าไปใชในการแกปญหาหรอการพฒนา

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

60

กลาวโดยสรป ประเภทของการฝกอบรม ประกอบไปดวย วตถประสงคของ

การฝกอบรม ลกษณะวธการฝกอบรม จ านวนผเขารบการฝกอบรม ลกษณะของผเขารบ

การฝกอบรม เทคนคการฝกอบรม ดงนน การฝกอบรมควรเลอกประเภทการฝกอบรมให

เหมาะสมทจะท าใหไดมาซงประสทธภาพและประสทธผล

การประชมเชงปฏบตการ (Workshop)

จนทราน สงวนนาม (2544, หนา 55) ไดกลาววาการประชมเชงปฏบตการ

เหมาะส าหรบการฝกอบรมกบกลมบคคลหนงทมความสนใจในปญหาเดยวกน มการ

แลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน และแสดงวธปฏบตงานอยางละเอยด คลายกบเปน

การท าแบบฝกหดหรอเปนการฝกอบรมในภาคปฏบตภายหลงจากผเขารบการอบรมไดรบ

การฟงการบรรยายในภาคทฤษฏไปแลว เพอชวยในการฝกอบรมบรรลวตถประสงคได

มากขน เทคนคการประชมเชงปฏบตการ เหมาะส าหรบทกสถานการณทเหนวา ผเขารบ

การฝกอบรมจะมความเขาใจในหลกการตางๆ ไดมากขน หากไดมการทดลองปฏบตการ

ดวยตนเอง โดยมผช านาญหรอผเชยวชาญในเรองนนๆ เปนผคอยใหความชวยเหลอ

ประสานงาน เหมาะส าหรบใชในการฝกอบรมระยะสนๆ การประชมเชงปฏบตการจะม

สมาชกในกลมประมาณ 12 คน หรอมากกวานนกได โดยปกตแลวการประชมเชง

ปฏบตการจะมวตถประสงคเพอสรางความเขาใจในปญหา ปรกษาหารอเพอพยายาม

แกไขปญหา และศกษาปญหาดวยการสอบถามสนทนา และเพอสงเสรมความรวมมอ

ระหวางบคลากร

การประชมเชงปฏบตการเกยวกบทกษะการท างานเปนทมในเรองใด ซงการ

ประชมชแจงจะเนนเกยวกบการฝกปฏบตใหงานมประสทธภาพในเรองนนจรง และม

วตถประสงคเพอกระตนในสมาชกในกลมเกดความพรอมเพอการเปลยนแปลงดวย

(เทพนม เมองแมน และสวง สวรรณ,2540, หนา 277)

ยงยทธ เกษสาคร (2544, หนา 114) กลาววา การประชมเชงปฏบตการ

(Workshop) เปนการปะชมทมงเนนใหผเขาประชมไดรบหรอเกดประสบการณ และได

รวมกนลงมอปฏบต เพอน าไปเปนแนวทางในการปฏบตงานได ลกษณะส าคญของการ

ประชมเชงปฏบตการ คอสมาชกทเขาประชมแบบนจะตองเปนผทมความสนใจในเรอง

เดยวกน การฝกอบรมและการประชมลกษณะนมงเนนชวโมงการปฏบตมากกวาการ

อภปราย

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

61

สมคด บางโม (2545, หนา 93) กลาววา การประชมเชงปฏบตการ

(Workshop) เปนการฝกอบรมทใหผรบการฝกอบรมไดปฏบตจรง โดยทวไปจะมการ

บรรยายใหความรพนฐานกอนแลวจงใหลงมอปฏบต อาจเปนการฝกการใชเครองมอ

ใหมๆ ประชมเพอชวยกนสรางเครองมอหรอประชมเพอสรางอปกรณตางๆ เปนตน การ

ปฏบตนยมใหรวมกนเปนกลมยอยๆ มากกวาปฏบตเปนกลมใหญหรอรายบคคล

อดราช จนดาวลย (2552, หนา 53) กลาววา การประชมเชงปฏบตการ เปน

รปแบบของการฝกอบรมทสงเสรมใหผเขารบการอบรมเกดการเรยนรทงทางดานทฤษฎ

และปฏบต สามารถน าสงทไดรบไปปฏบตงานในสถานการณจรงทผเขารบการอบรม

ปฏบตอย ลกษณะของการประชมเชงปฏบตการจะแบงการด าเนนการเปน 2 สวน คอ

สวนแรกจะเปนการใหความรของวทยากร เพอเพมพนความรความเขาใจใหแกผเขารบ

การอบรม ใหสามารถแกไขขอขดของในการท างาน ก าหนดแนวทางในการปฏบตงานและ

ปรบปรงงาน สวนทสอง จะเปนปฏบตการของผเขารบการอบรมทจะหารอ อภปรายใหได

แนวทางแกไขปญหา หรอวธปฏบตงานโดยอาจจะด าเนนการทงกลมใหญหรอแบงกลม

ยอย ซงการด าเนนการของสวนทสอง จะอาศยหลกวชาหรอหลกการทวทยากรได

บรรยายมาประกอบเปนแนวทาง

จากความหมายการประชมเชงปฏบตการทกลาวทงหมด สามารถสรปไดวา

การประชมเชงปฏบตการ แบงเปน 2 สวน คอ สวนแรก เปนภาคทฤษฎการฟงการ

บรรยายจากผเชยวชาญทมาถายทอดใหผเขารวมประชมไดรบความรความเขาใจใน

เนอหาทประชม และเปนการแลกเปลยนความคดเหนระหวางผเขารวมประชมกบ

ผเชยวชาญ สวนทสอง เปนการปฏบตทผเขารวมประชมอาจแบงเปนกลมๆ เพอ

แลกเปลยนความคดเหนและลงมอปฏบตในสถานการณจรง โดยไดรบค าแนะน าจาก

ผเชยวชาญ แลวน าผลการประชมทง 2 สวนมาสรปเพอน าไปใชประโยชนในการปฏบตงาน

ตอไป

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

62

งานวจยทเกยวของ

1. งานวจยในประเทศ

อรทย ธมาสาตร (2549, บทคดยอ) ไดศกษาการด าเนนการตามกระบวนการ

จดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาโรงเรยน สงกดกรงเทพมหานคร พบวา การด าเนนการ

ตามกระบวนการจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาโรงเรยน สงกดกรงเทพมหานคร

โดยรวมอยในระดบมาก ส าหรบรายขนตอนไดแก การศกษาสถานภาพของโรงเรยน การ

ก าหนดทศทางของโรงเรยน และการก าหนดกลยทธของโรงเรยนอยในระดบมากทก

ขนตอน จากการเปรยบเทยบการด าเนนการตามกระบวนการจดท าแผนยทธศาสตรการ

พฒนาโรงเรยน สงกดกรงเทพมหานคร ของผบรหารโรงเรยนจ าแนกตาม คณลกษณะ

ของผบรหารโรงเรยนและขนาดของโรงเรยน ดงน 1.การด าเนนการตามกระบวนการพบวา

มการด าเนนการตามขนตอนโดยรวมและรายขนตอนแตกตางกนอยางมนยส าคญทาง

สถตทระดบ .05 2.ผบรหารโรงเรยนมประสบการณในการจดท าแผนตางกน พบวามการ

ด าเนนการโดยรวมและรายขนตอน ไมแตกตางกน 3.ผบรหารโรงเรยนทความรเกยวกบ

การวางแผนตางกน พบวาการด าเนนงานโดยรวม และรายขนตอนแตกตางกนอยางม

นยส าคญทางสถตทระดบ .05 4.ผบรหารทอยในโรงเรยนทมขนาดตางกน พบวาการ

ด าเนนงานโดยรวม และรายขนตอน แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

อาคม ธนทอง (2550, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการมสวนรวมในการจดท า

แผนยทธศาสตรการพฒนาของสมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบล ในเขตพนทอ าเภอ

ส าโรง จงหวดอบลราชธาน พบวา การมสวนรวมในการจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนา

ของสมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบลในภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปน

รายดานพบวา ดานทมคาเฉลยสงทสด คอ ดานการมสวนรวมแสดงความคดเหน

รองลงมา คอ การมสวนรวมด าเนนการ การมสวนรวมตดสนใจ และการมสวนรวมก ากบ

ตดตามผลและตามล าดบ ปญหา อปสรรค การมสวนรวมในการจดท าแผนยทธศาสตร

การพฒนาของสมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบลในเขตพนทอ าเภอส าโรง จงหวด

อบลราชธาน พบวา องคการบรหารสวนต าบลไมคอยปฏบตตามแผนทวางไว แนวทาง

ควรใหองคการบรหารสวนต าบลปฏบตตามแผนงานทวางไว

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

63

ปฏพล จอมดวง (2550, บทคดยอ) ไดศกษากระบวนการจดท าแผน

ยทธศาสตรการพฒนาโดยชมชนมสวนรวม : กรณศกษา ต าบลถ าฉลอง อ าเภอเมอง

จงหวดอตรดตถ โดยปจจยในการขบเคลอนอนไดแก ประชาคมหมบาน ประชาคมต าบล

คณะกรรมการสนบสนนการจดท าแผนพฒนาองคการบรหารสวนต าบลถ าฉลอง จ านวน

121 คน และกลมตวอยางทใชในการตรวจสอบความถกตอง และความเปนไปไดของขอมล

และกจกรรมในแผนยทธศาสตรการพฒนาทองถนถ าฉลองป พ.ศ.2550 จ านวน 25 คน

กลมตวอยางมความเหนวา การก าหนดยทธศาสตรการพฒนาและแนวทางการพฒนา

ตรงตามวสยทศน พนธกจ วตถประสงค และเปาหมายของแผนยทธศาสตรการพฒนา

ทองถนถ าฉลองป พ.ศ.2550 นอกจากนนขนตอนในแผนยทธศาสตรการพฒนาทองถนถ า

ฉลองป พ.ศ.2550 ทสรางขนนาจะสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการพฒนาขององคการ

บรหารสวนต าบลถ าฉลองไดตามเจตนารมณ

สรมา กจพอคา (2551, บทคดยอ)ไดศกษาเกยวกบการมสวนรวมของ

คณะกรรมการสถานศกษาในการจดท าแผนยทธศาสตรของโรงเรยนในกลมตากสน

สงกดกรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา 1.คณะกรรมการสถานศกษาของโรงเรยนใน

กลมตากสน สงกดกรงเทพมหานคร มสวนรวมในการจดท าแผนยทธศาสตรในภาพรวม

อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวาดานเปาหมาย ดานบทบาท ดานการ

ตดสนใจ และดานการตดตอสอสาร มสวนรวมอยในระดบมากทกดาน 2.คณะกรรมการ

สถานศกษาของโรงเรยนในกลมตากสน สงกดกรงเทพมหานคร จ าแนกตามสถานภาพ

ของคณะกรรมการฯ มสวนรวมในการจดท าแผนยทธศาสตรของโรงเรยน ในภาพรวมอย

ในระดบมาก เมอพจารณาตามสถานภาพพบวา ผบรหารสถานศกษามสวนรวมมากทสด

และ 3. คณะกรรมการสถานศกษา จ าแนกตามสถานภาพแตละฝายมสวนรวมในการ

จดท าแผนยทธศาสตรแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

อดราช จนดาวลย, (2552, หนา 56) กลาววา ในการวางแผนกลยทธนน

หนวยงานจะตองพจารณาถงปจจยตางๆ ไดแก สงแวดลอมภายนอก ซงมปจจยทม

อทธพลตอการบรหารจดการของหนวยงาน เชน ดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และ

ชมชน สวนสงแวดลอมภายใน มปจจยภายในทเปนจดออน แตกตางกนออกไป ตาม

ลกษณะและขนาดขององคกร รวมถงดานวฒนธรรม และบรรยากาศในการท างานแตละ

แหงทไมเหมอนกน การวางแผนกลยทธจะมการก าหนดพนธกจ เปาประสงค หรอ

เปาหมายทชดเจน ดานกระบวนการวางแผนจะมปญหาในดานความพรอมของ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

64

คณะกรรมการและผมสวนรวมในการวางแผน ปจจยและงบประมาณมความส าคญทจะ

ท าใหการด าเนนงานประสบความส าเรจและในการวางแผนกลยทธสงส าคญคอผลลพธ

และมขอเสนอทมความหมายใกลเคยงกน คอ ควรมการพฒนาบคลากรทเกยวของ

เพอใหมความรความเขาใจเกยวกบหลกการการก าหนดนโยบาย การวางแผนและการน า

แผนไปปฏบต

2. งานวจยตางประเทศ

Alkan,Bulut and Mert 2005, (บทคดยอ) ไดศกษาวจยเรองแนวทางการ

วางแผนกลยทธในธรกจขนาดเลกของประเทศตรก กลมตวอยางของการวจยคดเลอก

แบบเฉพาะเจาะจง จากเจาของกจการซงตงอยในโคแคล ประเทศตรก จ านวน 700 คน

ผลการวจยพบวา ธรกจขนาดเลกของประเทศตรกมการวางแผนกลยทธ โดยให

ความส าคญของการวเคราะหสภาพแวดลอมของธรกจทเปนทงโอกาสและอปสรรค

ค านงถงคแขงขนและคามคาดหวงของลกคา

Ghee, Travea L 2005, (บทคดยอ) ไดศกษาเกยวกบการใหความรวมมอใน

การวางแผนขององคกรสาธารณะกศล กรณศกษาเมองอนเดยนา งานวจยนเปนการ

ส ารวจความรวมมอของนกวางแผนทจะใหความชวยเหลอชมชนในทองถน ซงจะกลาวถง

การมสวนรวมโดยไมหวงผลประโยชนตอบแทน การประชาสมพนธเผยแพรความส าเรจใน

การพฒนาชมชน มการระบความส าคญขององคกรอยางหนกแนน ถงความรวมมอ และ

การท างานทมสวนรวมโดยค านงถงประโยชนของชมชนในการวางแผน นกวางแผนเรมตน

จ าแนกความจ าเปน ความตองการ ซงเปนองคประกอบทส าคญขององคกรสาธารณะ

กศล และก าหนดวธการใหความชวยเหลอในการวางแผนของทองถน การวจยนมขอบเขต

การด าเนนงานทจ าเปนอยางยง คอ การสรางความเขาใจกบประชากรในชมชน การอย

รวมกน การบรหารจดการ วสด – อปกรณ การตดตอสอสาร และการจดตงกองทนของ

องคกรสาธารณะกศล เปนการบรหารจดการททาทาย จงมความจ าเปนอยางยงทจะตอง

ปรบปรงการวางแผนชมชนใหมความเหมาะสม และมความเปนไปได ชมชนในทองถนจง

จะไดรบการชวยเหลอ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

65

จากงานวจยทไดกลาวไวขางตน จะเหนวา ในการจดท าแผนยทธศาสตร

หนวยงาน จะตองพจารณาถงปจจยตาง ๆ เชน ประสบการณในการจดท าแผน การมสวน

รวมแสดงความคดเหน การมสวนรวมตดสนใจ และการมสวนรวมก ากบตดตามผลการ

ก าหนดยทธศาสตรการพฒนาและแนวทางการพฒนาตรงตามวสยทศน พนธกจ

วตถประสงค และเปาหมายดานบทบาท ดานการตดสนใจ และดานการตดตอสอสาร

มขอเสนอทมความหมายใกลเคยงกน คอ ควรมการพฒนาบคลากรทเกยวของ เพอใหม

ความรความเขาใจเกยวกบการก าหนดนโยบายในการจดท าแผนยทธศาสตรไปปฏบต

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร