บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 27

มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา บทท 3

โครงรางเนอหาของบท คาสาคญ • พฤตกรรม

• การวางเงอนไข

• การเสรมแรง

• กระบวนการทางพทธปญญา

• การประมวลสารสนเทศ

• โครงสรางทางปญญา

• การสรางความร

• การเสยสมดลทางปญญา

• ฐานการชวยเหลอ

• การรวมมอกนแกปญหา

• การโคช

1. มมมองจตวทยาการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม 2. มมมองจตวทยาการเรยนรกลมพทธปญญานยม

3. มมมองจตวทยาการเรยนรกลมคอนสตรคตวสต

วตถประสงคการเรยนร 1. อธบายความคดรวบยอดของทฤษฎการเรยนรกลม

พฤตกรรมนยม พทธปญญานยมและคอนสตรคตสตได 2. วเคราะหการออกแบบสอและเทคโนโลยการศกษาของแต

ละกลมทฤษฎการเรยนรได 3. อธบายการนาหลกจตวทยาการเรยนรไปใชใหสอดคลองกบ

การเรยนทเนนผเรยนเปนสาคญได

กจกรรมการเรยนร 1. ผสอนใหมโนทศนเชงทฤษฎ หลกการ เรอง มมมองทาง

จตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 2. นกศกษาแบงเปนกลมยอย กลมละ 3 คน ศกษาจาก

สงแวดลอมทางการเรยนรบนเครอขาย http://ednet.kku.ac.th/~sumcha/web-230301/ โดยนกศกษาศกษาสถานการณปญหาบทท 3 วเคราะหทาความเขาใจคนหาคาตอบจากเอกสารประกอบการสอนและแหลงเรยนรบนเครอขายและรวมกนสรปคาตอบ และนาเสนอในรปแบบ Power point

3. นกศกษารวมกนสรปองคความรและแลกเปลยนความคดเหน โดยผสอนตงประเดน และอธบายเพมเตม

บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 28

สถานการณปญหา(Problem-based learning) หลงจากทใชวธการสอนทเนนใหนกเรยนจดจาความรของครเปนหลก ครสมศรจงเปลยน

วธการสอนใหมเพอใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงของเทคโนโลยสารสนเทศในปจจบน โดยนาสอเขามาใชในการเรยนการสอน โดยครสมศรไดสรางสอขนมาตามแนวความคด และประสบการณของตนเอง เชน ในสออยากใหมขอความรกนาเนอหามาบรรจ อยากใหมรปภาพประกอบกนารปภาพมาบรรจในสอ แทนการบอกจากคร และเพมเทคนคทางกราฟกตางๆ เขาไป เพอใหเกดความสวยงามตรงตามแนวคดของตน และสงเสรมการสอนของตนเองใหมระสทธภาพมากขน

แตพอใชไปไดระยะหนงพบวา ในชวงแรกๆ ผเรยนใหความสนใจเปนอยางมาก เพราะมกราฟกทดงดดความสนใจ แตพอหลงจากนนไปสกระยะผเรยนกไมใหความสนใจกบสอทครสมศรสรางขน ทงผลการเรยนและกระบวนการเรยนรของผเรยนเมอเปรยบเทยบกบวธการสอนแบบเดมทเคยใชกไมแตกตางกน จงทาใหครสมศรกลบมาทบทวนใหมวาทาไมจงเปนเชนน ในฐานะทนกศกษาเปนครนกเทคโนโลยทางการศกษา จะมวธการชวยเหลอครสมศรอยางไร

ภารกจ 1. วเคราะหหาสาเหตททาใหการเรยนรจากสอของครสมศรไมตรงตามเปาประสงคท

ตองการใหเกดขน พรอมอธบายเหตผล 2. วเคราะหวาแนวคดเกยวกบแนวคดในการออกแบบการสอนและสอการสอนวามาจาก

พนฐานใดบางและพนฐานดงกลาว มความสมพนธกนอยางไร 3. วเคราะหวาในยคปจจบนทสงคมโลกมการเปลยนแปลง ตลอดจนกระบวนทศนใหม

ของการจดการศกษา ในการออกแบบการสอนและสอการสอนนนควรอยพนฐานของสงใดบาง อธบายพรอมใหเหตผลและยกตวอยางประกอบ

บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 29

ทฤษฎการเรยนรเปนกลมของหลกการทงหลายทอธบายวธการเรยนรของมนษย ซงรวมทงวธการไดมาซงความสามารถ(Abilities) และความรใหม (Knowledge) ดงนนการทาความเขาใจวาคนเราเรยนรไดอยางไรจงเปนหวใจสาคญทจะนาไปเปนพนฐานในการออกแบบการสอน สอ และนวตกรรมทางการศกษาอนๆ การศกษาเกยวกบการเรยนรนนไดเกดขนกวารอยปทผานมา และมหลายทฤษฎทอธบายถงการเรยนร (Driscoll, 1994; Gredler, 1997) ซงทฤษฎเหลานนสามารถจดเปน 3 กลมใหญดวยกน (Newby, Stepich, Lehman, 2000) คอ ทฤษฎการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม ทฤษฎการเรยนรกลมพทธปญญานยม และทฤษฎการเรยนรกลมคอนสตรคตวสซม ในแตละกลมทฤษฎจะมแนวคดหลก และรปแบบเกยวกบการเรยนรทแตกตางกน ซงนกการศกษาไดนาไปเปนพนฐานในการออกแบบการจดการเรยนร ดงรายละเอยดทจะไดนาเสนอตอไปน

มมมองจตวทยาการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม

มมมองจตวทยาการเรยนรกลมพทธปญญานยม

มมมองจตวทยาการเรยนรกลมคอนสตรคตวสต

สาระสาคญในบทท 3

-การเรยนรตามแนวพฤตกรรมนยม -เทคโนโลยและสอการศกษาตามแนวพฤตกรรมนยม

-การเรยนรตามแนวพทธปญญานยม -เทคโนโลยและสอการศกษาตามแนวพทธปญญานยม

-การเรยนรตามแนวคอนสตรคตวสต -เทคโนโลยและสอการศกษาตามแนวคอนสตรคตวสต

บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 30

����มมมองจตวทยาการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม การเรยนรตามแนวพฤตกรรมนยม

กลมพฤตกรรมนยม(Behaviorism หรอ S-R Associationism) มงทศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางสงเรา (Stimulus) กบการตอบสนอง (Response) หรอพฤตกรรมทแสดงออกมา ซงจะใหความสนใจกบพฤตกรรมทสามารถวดและสงเกต จากภายนอกไดและเนนความส าคญของส งแวดลอมเพราะเ ชอ วาสงแวดลอมจะเปนตวทกาหนดพฤตกรรม ในแนวคดของกลมนจะเชอวา การเรยนรจะเกดขนเมอผเรยนสรางความเชอมโยงระหวางสงเราและการตอบสนอง ซงถาหากไดรบการเสรมแรงจะทาใหมการแสดงพฤตกรรมนนถมากขน (Mayer, 1992; สมาล ชยเจรญ, 2551) แนวคดการเรยนรตามแนวพฤตกรรมนยมไดถกพฒนาขนในชวงครงแรกของศตวรรษท 20 และรากฐานของหลกทฤษฎนนมาจากการศกษาวจยพฤตกรรมการเรยนรของสตวในหองทดลองทถกกาหนดขนภายใตเ งอนไขและการควบคมสงแวดลอมตางๆดงเชน การทดลองของพาฟลอฟ (Povlov) วตสน (Watson) และสกนเนอร (Skinner)

ดงนนนยามของการเรยนรตามแนวพฤตกรรมนยม จงหมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมซงเปนผลเนองมาจากการเชอมโยงความสมพนธระหวางสงเ รา และการตอบสนอง จะมงเนนเพยงเฉพาะพฤตกรรมทสามารถวดและสงเกตไดเทานน โดยไมศกษาถงกระบวนการภายในของมนษย (Mental process)

จากแนวคดดงกลาวบทบาทของผเรยนจงเปนผทรอรบ(Passively) ความร ตลอดจนสงเราตางๆทจดใหในขณะทเรยนร เชน รางวล การลงโทษหรอแมแตแรงเสรม เปนตน ในขณะทบทบาทของครจะเปนผบรหารจดการสงเราทจะใหผเรยน เชน การทาแบบฝกหดซาๆ (Drill-and-practice) การเสรมแรง (Reinforcement) เปนตน สวนบทบาทของนกเทคโนโลยการศกษาคอผทสรางสงแวดลอมทางการเรยนรทใหผเรยนทาซาๆในการตอบสนองทงายๆ ซงจะไดรบผลตอบสนองกลบทนททนใดในขณะทเรยนร (Mayer, 1999)

บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 31

เทคโนโลยและสอการศกษาตามแนวพฤตกรรมนยม

การออกแบบสอตามพนฐานทฤษฎพฤตกรรมนยมจะถกเรยกวา การออกแบบการสอนในชวงเรมแรก มงเนนการออกแบบเพอใหผเรยนสามารถจดจาความรใหไดในปรมาณมากทสดบทบาทของผ เรยนเปนผรบขอมลสารสนเทศ งานของครผสอนจะเปนผนาเสนอขอมลสารสนเทศ เชน ตาราเรยน การบรรยาย ตามแนวคดนขอมลขาวสารจะถกถายทอด โดยตรงจากครผสอนไปยงผเรยน บทบาทของนกออกแบบการสอน หรอครจะเปนการสราง สงแวดลอมทผเรยนจะตองดดซบขอมลสารสนเทศจานวนมาก เชน บทเรยนโปรแกรม ชดการสอน และบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน โดยลกษณะทสาคญของการออกแบบสอตามแนวพฤตกรรมนยมเปนดงน (Newby, Stepich, Lehman, 2000)

1) ระบวตถประสงคการสอนทชดเจน โดยกาหนดพฤตกรรมเฉพาะทตองการใหเกดขนหลงจากการเรยนรนนประสบความสาเรจ ซงวตถประสงคจะเปนตวชวดทสาคญวาผเรยนเกดการเรยนร

2) การสอนในแตละขนตอน นาไปสการเรยนแบบรอบร (Mastery learning) ในหนวยการสอนรวม

3) ใหผเรยนไดเรยนไปตามอตราการเรยนรของตนเอง 4) ดาเนนการสอนไปตามโปรแกรม หรอลาดบขนทกาหนดไว จากงายไปยาก โดยเปน

การแบงเนอหาออกเปนสวนยอยๆ เพอใหผเรยนสามารถจดจาไดงาย 5) การออกแบบการเรยนเปนลกษณะเชงเสนทเปนลาดบขนตอน 6) การใหผลตอบกลบทนททนใด เมอผเรยนกระทาพฤตกรรมนนเสรจจะไดรบผลกลบ

พรอมทงแรงเสรมทนททนใดในขณะทเรยนร

บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 32

����มมมองจตวทยาการเรยนรกลมพทธปญญานยม การเรยนรตามแนวพทธปญญานยม

กลมพทธปญญานยม (Cognitivism) เชอวาการเรยนรเปนสงทมากกวาผลของการเชอมโยงระหวางสงเราการตอบสนอง โดยใหความสนใจในกระบวนการภายในทเรยกวา ความรความเขาใจ หรอการรคดของมนษย

การเรยนรตามแนวพทธปญญา หมายถง การเปลยนแปลงความรของผเรยนทงทางดานปรมาณและดานคณภาพ คอ นอกจากผเรยนจะมสงทเรยนรเพมขนแลว ยงสามารถจดรวบรวมเรยบเรยงสงทเรยนรเหลานนใหเปนระเบยบ เพอใหสามารถเรยกกลบมาใชไดตามทตองการ และสามารถถายโยงความรและทกษะเดม หรอสงทเรยนรมาแลว ไปสบรบทและปญหาใหม (Mayer, 1992) อาจกลาวไดวาการเรยนรตามแนวคดนจะเกดขนเมอผเรยนสามารถวางสารสนเทศใหมในความจาระยะยาว (Long-term memory) ซงจะแตกตางกนการเรยนรของพฤตกรรมนยมทจะอธบายเพยงเฉพาะพฤตกรรมภายนอกทแสดงออกมา

ทฤษฎการเรยนรกลมพทธปญญานยมไดพฒนามาตงแตป 1950s, 1960s และ 1970s เปนตนมา และรากฐานของหลกทฤษฎนนมาจากการศกษาวจยการเรยนรของมนษยในหองทดลองททถกกาหนดขนภายใตเงอนไขและการควบคมสงแวดลอมตางๆ เชน เพยเจต บรเนอร และออซเบล เปนตน ตามแนวคดนบทบาทของผเรยนจะรอรบสารสนเทศ ในขณะทบทบาทของครจะเปนผนาเสนอสารสนเทศ เชน หนงสอ และการบรรยาย ซงการไดมาซงความรหรอการเรยนรตามแนวคดนกคอปรมาณของสารสนเทศทไดรบจาก

การถายทอดโดยตรงจากครไปยงผเรยน สวนบทบาทของนกออกแบบสอคอผสรางสงแวดลอมทางการเรยนรทใหผเรยนสามารถรบสารสนเทศไปเกบไวในหนวยความจา (Memory) ไดในปรมาณมาก เทคโนโลยและสอการศกษาตามแนวพทธปญญานยม

การออกแบบเทคโนโลยและสอตามแนวคดนจะอยบนนยามเกยวกบการเรยนรไววา เปนการเปลยนแปลงความรของผเรยน ทงทางดานปรมาณและดานคณภาพ หรอการเรยนรเปนผลมาจากการจดระเบยบ หรอ จดหมวดหมของความจาลงสโครงสรางทางปญญา หรอเรยกวา Mental Models คอ นอกจาก ผเรยนจะมสงทเรยนรเพมขนแลว ยงสามารถจดรวบรวมเรยบเรยงสงทเรยนรเหลานน ใหเปนระเบยบ เพอใหสามารถเรยกกลบมาใชไดตามทตองการและสามารถถายโยง

บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 33

ความร และทกษะเดม หรอสงทเรยนรมาแลวไปสบรบทและปญหาใหม" (Mayer,1996) ซงจะแตกตางกบการออกแบบเทคโนโลยและสอทอาศยพนฐานพฤตกรรมนยมทมงเนนพฤตกรรม ทสงเกตไดเทานน โดยมไดสนใจกบกระบวนการรคด หรอกจกรรมทางสตปญญาของมนษย (Mental Activities) แตกลมพทธปญญานยมใหความสาคญในการศกษาเกยวกบ "ปฏสมพนธ ระหวางสงเราภายนอก (สงผานโดยสอตางๆ) กบสงเราภายใน คอ ความรความเขาใจ หรอ กระบวนการรคด หรอกระบวนการรคด (Cognitive Process) ทชวยสงเสรมการเรยนรขอบเขตทเกยวของกบกระบวนการรการคด (Cognitive Process) ดงจะเหนไดจากการออกแบบการสอน และสอทไดมงเนนการพฒนากระบวนการทางปญญามากกวา การเนนเฉพาะการพฒนาพฤตกรรม ทสนองตอสงเราเพยงอยางเดยว

แนวคดทสาคญของการออกแบบมงเนนการสนบสนนกระบวนการทางพทธปญญาของผเรยนโดยเฉพาะบทบาทของการใชหนวยความจา (Memory) เพอชวยในการแปลสารสนเทศใหมลงไปในรปแบบทมความหมายสารบผเรยนในการบนทกความรและการนาความรทเกบไวกลบมาใชไดอยางมประสทธภาพ โดยลกษณะทสาคญของการออกแบบเทคโนโลยและสอตามแนวพทธปญญาเปนดงน

1) การจดระเบยบสารสนเทศใหมและสรางโครงสรางสารสนเทศใหกบผเรยน เพราะวากจกรรมการเรยนรของมนษยจะพยายามคนหาและเรยงลาดบสารสนเทศเพอใชในการทาความเขาใจ ดงนนหากผสอนมการจดระเบยบสารสนเทศจะชวยใหผเรยนสามารถสรางความเขาใจในหนวยความจาไดงาย เชน การสรางโครงรางของเนอหา การจดความคดรวบยอดทแสดงความสมพนธระหวางเนอหาทจะเรยนร (Concept map) เปนตน

ภาพแสดงการจดระเบยบสารสนเทศ

บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 34

2) การสรางความเชอมโยงระหวางสารสนเทศใหมกบความรเดม วธการนจะชวยใหผเรยนเรยนรไดอยางมความหมายและเกดการเรยนรทมประสทธภาพ (Ormrod, 1999)

3) ใชเทคนคเพอแนะนาและสนบสนนใหผเรยนใสใจ เขารหสและเรยกสารสนเทศกลบมาใชใหมได ซงมเทคนคทผสอนควรนาไปประยกตใชในการจดการเรยนการสอนดงน

3.1 การมงเนนคาถาม (Focusing question) ซงนามาใชในขนนาเขาสบทเรยนเพอกระตนใหผเรยนใสใจในสงทจะเรยนร

3.2 การเนนคาหรอขอความ (Highlighting) เปนเทคนคทชวยกระตนใหผเรยนใสใจสานสนเทศไดโดยตรง โดยเฉพาะสารสนเทศทสาคญทตองการใหผเรยนใสใจเปนพเศษ เชน การใชตวอกษรหนา การขดเสนใต การทาตวอกษรเอยง การใชเครองหมาย “...” เปนตน

3.3 การใช Mnemonic เปนวธการทชวยใหผเรยนสามารถบนทกสารสนเทศและเรยกกลบมาใชไดงาย ดงเชน การใชคาคลองจอง การแตงเปนบทเพลงทตองใหผเรยนจดจาสระไอ ไมมวนทง 20 ตว (ผใหญหาผาใหมใหสะใภใชคลองคอ...) เปนตน

3.4 การสรางภาพ (Imagery) เปนการสรางภาพทเปนตวแทนสารสนเทศใหมทไดรบ ซงจะมความถกตองและสอดคลองกบสารสนเทศทเรยนร เชน การสรางความคดรวบยอดเกยวกบสนข การใชเทคนคการสรางภาพกจะพยายามนกถงคณลกษณะรวมและลกษณะเฉพาะทสนขมออกมาในรปแบบของภาพ คอ มสขา มหนาและเหาได ภาพเหลานผเรยนจะสรางขนภาพในสมอง และนาไปบนทกไวในหนวยความจา และเมอตองการใชสารสนเทศกจะถกเรยกกลบมาในลกษณะทเปนภาพทแทนสารสนเทศไดอยางมประสทธภาพ ����มมมองจตวทยาการเรยนรกลมคอนสตรคตวสต การเรยนรตามแนวคอนสตรคตวสต ทฤษฎคอนสตรคตวสตอธบายวาการเรยนรเกดขนเมอผเรยนสรางความรอยางตนตวดวยตนเองโดยพยายามสรางความเขาใจ (Understanding) นอกเหนอเนอหาความรทไดรบ โดยการสรางสงแทนความร (Representation) ขนมา ซงตองอาศยการเชอมโยงกบประสบการณเดมของตนเอง (Jonassen, 1991) แนวคดนเกดขนมาใชชวง คศ.1980s และ 1990s และรากฐานของหลกทฤษฎนนมาจากการศกษาวจยการเรยนรของมนษยในสภาพจรง (Realistic) ตามแนวคดนบทบาทของผเรยนคอผสรางความร ในขณะทผสอนมบทบาทเปนผแนะนาทางพทธปญญา (Cognitive guide) ทใหคาแนะนาและรปแบบเกยวกบภารกจการเรยนรตามสภาพจรง บทบาทของผเรยนคอลงมอกระทาการเรยนร สวนบทบาทของนกออกแบบสอคอผสรางสงแวดลอมทางการเรยนรทใหผเรยนมปฏสมพนธอยางมความหมายกบเนอหา สอ ตลอดจนแหลงเรยนรทงหลายทอยรอบตวผเรยน (Meyer, 1996) ในงานทางเทคโนโลยการศกษาไดนาทฤษฎคอนสตรคตวสตทสาคญ 2 กลม

บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 35

แนวคดมาใชเปนพนฐาน คอ ทฤษฎคอนสตรคตวสตเชงปญญา (Cognitive Constructivism) และ ทฤษฎคอนสตรคตวสตเชงสงคม ทฤษฎคอนสตรคตวสตเชงปญญา มรากฐานมาจากแนวคดของเพยเจต โดยมหลกสาคญวามนษยเราตอง "สราง" (Construct) ความรดวยตนเองโดยผานทางประสบการณ ซงประสบการณเหลาน จะกระตนใหผเรยนสราง โครงสรางทางปญญา หรอเรยกวา สกมา (Schemas) รปแบบการทาความเขาใจ (Mental Model) ในสมอง โครงสรางทางปญญาเหลานสามารถเปลยนแปลงได (Change) ขยาย (Enlarge) และซบซอนขนได โดยผานทางกระบวนการการดดซม (Assimilation) และการปรบเปลยน (Accommodation) ดงนนบทบาทของครผสอนในหองเรยน ตามแนวคดของเพยเจต บทบาททสาคญคอ การจดเตรยมสงแวดลอมทใหผเรยนไดสารวจ คนหา ตามธรรมชาตหองเรยนควรเตม สงทนาสนใจทจะกระตนใหผเรยนเปนผสรางความรดวยตนเอง อยางตนตวโดยการขยาย สกมาผานทางประสบการณดวยวธการดดซม (Assimilation) และ การปรบเปลยน (Accommodation) ซงเชอวาการเรยนรเกดจากการปรบเขาสสภาวะสมดล (Equilibrium)

ภาพแสดงกระบวนการสรางความรตามแนวทฤษฎคอนสตรคตวสตเชงปญญา

พนฐานแนวคดทฤษฎคอนสตรคตวสตเชงสงคม มาจากแนวคดของ Vygotsky ทมแนวคด

เกยวกบการสรางความรของมนษยใน 2 แนวคดทวา บรบทการเรยนรทางสงคม (Social Context Learning) วฒนธรรม ภาษาจะเปนเครองมอทางปญญาทจาเปนสาหรบการสรางความรและ Vygotsky เชอวา มนษยเรามระดบพฒนาการทางเชาวปญญาทเรยกวา Zone of Proximal Development ถาใครทอยเหนอโซนนสามารถท จะเรยนรและสรางความรเองไดดวยตนเองโดยไมตองไดรบการชวยเหลอ แตถาใครทอยใตโซนนจะเปนผทไมสามารถเรยนรหรอ

บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 36

แกปญหาไดดวยตนเอง จงจาเปนทจะตองมฐานความชวยเหลอ (Scaffolding) ไวคอยชวยใหสามารถขามไปอยเหนอโซนไดและ Vygotsky ยงเชอวามนษยเราไมไดอยเหนอโซนในทกเรอง ดงนนในการออกแบบการเรยนการสอนจงตองมการจดฐานความชวยเหลอไวคอยสนบสนนผเรยน

ภาพแสดงกระบวนการสรางความรตามแนวทฤษฎคอนสตรคตวสตเชงสงคม

เทคโนโลยและสอการศกษาตามแนวคอนสตรคตวสต

การออกแบบการสอนตามแนวคอนสตรคตวสต จะมพนฐานจากทฤษฎคอนสตรคตวสตทใหนยามเกยวกบการเรยนรไววาเปนการสรางความร (Knowledge Construction) ซงมาจากพนฐานทวาการเรยนรจะเกดขนเมอผเรยนไดสรางสงทแทนความรใน ความจาในระยะทางาน (Working Memory) อยางตนตว แนวคดดงกลาวขางตนเรมตนขนตงแต 1980s และ 1990s เปนตนมาโดยทาการศกษาการเรยนรของมนษยในสภาพจรง วธการเรยนรภายใตแนวคดการสรางความรน บทบาทของผเรยนเปนผทลงมอกระทาอยางตนตว ในขณะท ครผสอนเปนผแนะแนวทางพทธปญญา ซงจะจดแนะแนวและเปนโมเดลในภารกจการเรยนตาม สภาพจรง บทบาทของนกเทคโนโลยการศกษาหรอครจะเปนการสรางสงแวดลอมทผเรยนม ปฏสมพนธอยางมความหมายกบเนอหาบทเรยน รวมทงการทาใหเกดกระบวนการเลอกขอมล จดหมวดหมขอมล และการบรณาการขอมล ซงคณลกษณะของการเรยนและการสอนตามแนวคอนสตรคตวสต มดงน

1) นาเสนอและสงเสรมใหผเรยนเหนมมมองและตวแทนความคดรวบยอดของเนอหาทหลากหลาย

2) เปาหมายและวตถประสงคในการเรยนไดมาจากผเรยนหรอการเจรจารวมกบผสอน 3) ผสอนใหบรการในบทบาทของผแนะนา ผกากบ โคช และผอานวยความสะดวกในการ

เรยน

บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 37

4) กจกรรม โอกาส เครองมอและสงแวดลอมตางๆจดมาเพอสงเสรมการกากบวธการเรยนรโดยอาศยความคดของตนเอง (metacognition) ดงเชน การวเคราะหตนเอง (self-analysis) การควบคมการเรยนดวยตนเอง (self-regulation) การสะทอนความคดของตนเอง(self-reflection) และการตระหนกรดวยตนเอง (self-awareness)

5) ผเรยนตองมบทบาทสาคญในการใชสอและควบคมการเรยนรดวยตนเอง 6) สถานการณเรยนร สงแวดลอม ทกษะ เนอหาและภารกจ จะเกยวของกบสภาพจรง และ

สอดคลองกบบรบทจรงทมความซบซอน 7) ขอมลแหลงเรยนจะถกใชเพอทจะทาใหมนใจในสภาพจรง 8) การสรางความรเปนสงทมงเนนในการเรยนรไมใชการคดลอกความร 9) การสรางความรจะเกดขนในบรบทของแตละบคคลทผานการตอรองทางสงคม

การรวมมอการเรยนรและการมประสบการณรวมกน 10) การสรางความรเดมของผเรยน ความเชอ และเจตคต จะเปนสงสาคญทนามาพจารณาใน

กระบวนการสรางความรใหม 11) เปนกระบวนการทมงเนนการแกปญหา ทกษะการคดขนสง และความเขาใจทลกซง 12) ความผดพลาดเปนสงททาใหเกดโอกาสในการหยงรทนาไปสการสรางความรของผเรยน 13) การสารวจเปนวธการทนยมเพอทจะสงเสรมใหผเรยนคนหาความรดวยตนเองและจดการ

เกยวกบตนเองเพอใหบรรลเปาหมาย 14) ผเรยนจะไดรบการจดหาโอกาสสาหรบการฝกหดทางปญญา ซงจะอยในภารกจการ

เรยนรตามสภาพจรง ทกษะและการไดมาซงความร 15) ความซบซอนของความรจะถกสะทอนออกมาโดยมงเนนความเชอมโยงกบความคดรวบ

ยอดทหลากหลายและการเรยนรทตองเชอมโยงหลายศาสตร 16) การรวมมอกนแกปญหาและการเรยนแบบรวมมอเปนทนยมเพอทจะสงเสรมใหผเรยนได

แลกเปลยนมมมองทหลากหลาย 17) ฐานการชวยเหลอถกจดไปเอออานวยเพอชวยผเรยนใหสามารถขามขอจากดทางการ

เรยนร 18) การประเมนเปนการประเมนตามสภาพจรง

จากแนวคดเกยวกบการเรยนรตามพนฐานทางทฤษฎการเรยนรคอนสตรคตวสต ดงกลาว

มาขางตนจะเหนไดวา งานทสาคญของครกคอ ชวยนกเรยนแตละคนใหเกดการเรยนร โดยมครทาหนาทจดสงแวดลอมทางการเรยนรใหผเรยนเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ ทตอบสนองกบการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนศนยกลาง

บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 38

จะเหนไดวาการจดการเรยนรทเนนผเรยน เปนศนยกลาง เปนการจดสงแวดลอมทางการเรยนรทเนนการพฒนากระบวนการคดอยางอสระสรางความรไดดวยตนเอง ตลอดจน เรยนรจากการปฏบตของตนเองโดยใชวธการเรยนรท หลากหลาย เพอนาไปสคณลกษณะทพงประสงคของสงคมไทย คอ สามารถคดแบบองครวม เรยนรรวมกนและทางานเปนทมเพอประโยชนของสงคมไทยโดยมเปาหมายใหคนไทยมศกยภาพ ในการแขงขน และรวมมออยางสรางสรรค ซงจะเรยกวา การจดสงแวดลอมทางการเรยนรตามแนวคอนสตรคตวสต (Constructivist Learning Environments) เปนรปแบบการออกแบบการจดการเรยนรทประสานรวมกนระหวาง "สอ" (Media) กบ "วธการ" (Methods) โดยการนาทฤษฎคอนสตรคตวสตมาเปนพนฐานในการออกแบบรวมกบสอ ซงมคณลกษณะของสอและระบบสญลกษณของสอทสนบสนนการสรางความรของผเรยน โดยมองคประกอบ และหลกการสาคญทใชในการออกแบบดงน (1) สถานการณปญหา (2) แหลงการเรยนร (3) ฐานการชวยเหลอ (4) การรวมมอกนแกปญหา และ(5) การโคช สาหรบการออกแบบสงแวดลอมทางการเรยนรตามแนวคอนสตรคตวสตจะมงเนน การพฒนากระบวนการคดอยางอสระและ สรางความรไดดวยตนเองของผเรยน เชน สงแวดลอมทางการเรยนรบนเครอขายทพฒนาตามแนวคอนสตรคตวสต มลตมเดยทพฒนาตามแนวคอนสตรคตวสต ชดการสรางความรตามแนวคอนสตรคตวสต (สมาล ชยเจรญ, 2547) ดงรายละเอยดในตาราง ตารางเปรยบเทยบมมมองจตวทยาการเรยนรทงสามกลมแนวคด พฤตกรรมนยม พทธปญญานยม คอนสตรคตวสต การเรยนรคออะไร ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง

พฤตกรรมทเกดขน การเปลยนแปลงของความร ท ถก เ กบไ ว ในหนวยความจา

การ เปล ยนแปลงอยางมความหมายเกยวกบรทสรางขน

กระบวนการเรยนรคออะไร

Antecedent�

behavior� consequence

การใสใจ�การเขารหส�การ เร ยกกล บของส า ร ส น เ ท ศ ใ นหนวยความจา

ก า ร ร ว ม ม อ ก นแกปญหา

บทบาทของผสอนคออะไร

บรหารจดการสงเราทจะใหผเรยน

นาเสนอสารสนเทศ แ น ะ น า แ ล ะ ใ หรปแบบ

บทบาทของผเรยน รบสงเราทครจดให รอรบสารสนเทศ สรางความรอยางตนตว

บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 39

สรป ในชวงทศวรรษ 1980 เปนตนมา กระบวนทศนใหมทางการเรยนร คอ คอนสตรคตวสต

(Constructivism) ไดเขามามอทธพลตอการศกษา และงานทางเทคโนโลยการศกษา ซงมความเชอวา การรจกและตความหมายของสงตางๆ ในโลกของแตละบคคลนน เกดจากการสรางแนวคดของ ตนเองเกยวกบสงทเปนวตถจรง (Real World) ดงนน นกการศกษาทเชอในกระบวนทศน เดมคอทงพฤตกรรมนยมและพทธปญญานยม จะพยามจดการสอนโดยเปรยบผเรยนเปนถง หรอภาชนะทจะตองเท หรอเตมความร โดยครผสอน หนงสอเรยน ตารา สอการสอนตาง ๆ แตในทางตรงขามตามแนวคดของคอนสตรคตวสต ผเรยนจะเปนผสรางความร โดยการสงเกต ลงมอกระทา และอธบายความหมายโลกรอบ ๆ ตวผเรยน

และแนวโนมตอไปเกยวกบการนาทฤษฎมาสงานทางดานเทคโนโลยการศกษานนจะผสมผสาน หลกการตางๆ ทง 3 มาใชเปนวธการใหม ดงนน ผเขยนมความเหนวา ครผสอน นกออกแบบการสอน และผทเกยวของ จาเปนตองศกษาเกยวกบหลกการของทฤษฎการเรยนรทง 3 ดงกลาวใหเกดความเขาใจอยางลกซง และสามารถ นามาใชในการจดการเรยนร ของผเรยนไดอยางเหมาะสม หรอในบางกรณอาจเปนการผสมผสานแนวคด หลกการดงกลาวให สอดคลองกบการจดการเรยนรและสภาพบรบท รวมถงวฒนธรรมไทย

คาถามสะทอนความคด

� ทานคดวาจตวทยาการเรยนรมความสาคญในทางเทคโนโลยการศกษาอยางไร

� ทานคดวาในระบบการศกษาไทยสวนใหญอาศยพนฐานทฤษฎการเรยนรใดเปนหลก เพราะเหตใด

� ทานคดวาพนฐานจตวทยาการเรยนรแตละกลมมจดออนและจดแขงอยางไรบาง กจกรรมเสนอแนะ ใหทานลองวเคราะหพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 วามความสอดคลองกบพนฐานจตวทยาการเรยนรใด เพราะเหตใด

บทท 3 มมมองทางจตวทยาการเรยนรกบเทคโนโลยและสอการศกษา 40

บรรณานกรม สมาล ชยเจรญ. (2547). การพฒนารปแบบการสรางความรโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศ. คณะ

ศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. สมาล ชยเจรญ. (2551).เทคโนโลยการศกษา: หลกการ ทฤษฎ สการปฏบต.ขอนแกน: คลงนานา

วทยา. Driscoll, M. P. (1994). Psychology of learning for instruction. Boston: Allyn and

Bacon. Gredler, M. E. (1997). Learning and instruction: Theory into practice (3rd ed).

Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall. Jonassen, D. (1991). Objectivism vs constructivism: Do we need a new philosophical

paradigm? Educational Technology, Research and Development, 39(3), 5-13.

Jonassen, David H. (1991). Evaluating constructivistic learning. Educational Technology, 31, 28-33.

Jonassen,D.H. and Reeves,T.C.(1996). Learning with technology: Using Computer as cognitive tools. In D.H. Jonassen (Ed.), Handbook of research for educational communication and technology. New York:Macmillan.

Mayer, R. E. (1992). Thinking, problem solving, cognition. Second edition. New York: W. H.

Mayer,R.E. (1996). Designing Instruction for Constructivist Learning. Instructional Design Theories And Models: A New Paradigm of Instructional Theory.Volume II. Newjersy: Lawrence Erlbaum Associates.

Meyer .(1997). Multimedia learning: Are we asking the right question. Educational Psychologist, 32, 1-19.

Newby, T. J., Stepich, D. A., Lehman, J. D., & Russell, J. D. (2000). Instructional technology for teaching and learning Designing instruction, integrating computers, and using media (second edition). Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.

Ormrod, J.E. (1999). Human learning. New Jersey: Prentice Hall.