เอกภพ หรอ จกรวาล (Universe)เอกภพ หรอ จกรวาล (Universe) เปนระบบทใหญทสดและไร

ขอบเขต และเปนหวงอวกาศทเตมไปดวยดวงดาวจำานวนมหาศาล ซงเราจะเรยกดวงดาวทเกาะกนเปนกลมวา กาแลกซ  และในแตละกาแลกซ กจะมระบบของดาวฤกษ กระจกดาว เนบวลา หลมดำา อกกาบาต ฝนผง กลมกาซ และทวางอยรวมกนอย ซงกโลกอยในกาแลกซหนง ทเรยกกนวา กาแลกซทางชางเผอก นนเอง          ตนกำาเนดทแทจรงของ เอกภพ นน ทจรงมอยหลายทฤษฎ แตทฤษฎทไดรบการยอมรบจากนกดาราศาสตรมากทสดในปจจบน กคอ ทฤษฎบกแบง (Big Bang Theory) ของ จอรจ เลอแมตร ทเชอกนวา เอกภพเรมตนจากความเปนศนย ไมมเวลา ไมมแมแตความวางเปลา และเอกภพกำาเนดขนโดยการระเบด ซงหลงจากการระเบดนน เอกภพ กเรมขยายตวออกไป กอนทจะเกดอนภาคมลฐาน อะตอม และโมเลกล ตาง ๆ ขนตามมาหลงจากนน ทงแรงระเบดดงกลาว ยงทำาใหเกดแรงดนระหวางกาแลกซตาง ๆ ใหหางกนออกไปเรอย ๆ ซงแรงดนทถอวาเปนววฒนาการของเอกภพมอยแรง 2 แรง คอ แรงดนออกหลงจากการระเบดครงใหญ และแรงโนมถวงดงดดใหเอกภพเขามารวมตวกน ซงทง 2 แรงดงกลาวเปนปจจยสำาคญทกำาหนดลกษณะของ เอกภพ ดงน      เอกภพปด (Closed Universe) คอ เอกภพมความหนาแนนของมวลสารและพลงงานมากเพยงพอ จนแรงโนมถวงสามารถเอาชนะแรงดนออกหลงจากการระเบดครงใหญได ในทสดเอกภพจะหดตวกลบ และถงจดจบทเรยกวา บกครนช (Big Crunch)      เอกภพแบน (Flat Universe) คอ เอกภพมความหนาแนนของมวลสารและพลงงาน ในระดบท แรงโนมถวง ไดดลกบแรงดนออกหลงจากการระเบดครงใหญในทสดเอกภพจะขยายตวแตดวยอตราทชาลงเรอย ๆ      เอกภพเปด (Open Universe) คอ เอกภพมความหนาแนนของมวลสารและพลงงาน ตำาเกนไป ทำาใหแรงโนมถวง ไมสามารถเอาชนะแรงดนออกหลงจากการระเบดครงใหญได เอกภพจะขยายตวอยางตอเนองไป

เรอย ๆ จนกระทงอณหภมของเอกภพเขาใกลศนยองศาสมบรณ เมอถงเวลานน จะไมมพลงงานหลงเหลออยอก อะตอมและโมเลกลตาง ๆ จะหยดนงไมมการเคลอนทใด ๆ เรยกวา บกชลล (Big Chill)

กาแลกซ (GALAXY)          กาแลกซ (GALAXY) คอ ระบบทกวางใหญไพศาล ประกอบดวยดาวฤกษ กระจกดาวฤกษ ดาวเคราะหและบรวารดาวเคราะห ดาวหาง อกกาบาต กาซและฝนผงทเรยกวา เนบวลา รวมกนอยภายใตระบบเดยวกน เพราะมแรงโนมถวงซงกนและกน เอกภพมกาแลกซหรอดาราจกรประมาณหนงแสนลานกาแลกซ

ประเภทกาแลกซ กาแลกซแบงไดหลายประเภท ขนอยกบลกษณะเฉพาะ ทถกนำามาเปน

เกณฑในการกำาหนดประเภทของกาแลกซ ตวอยางลกษณะเฉพาะทถกนำามาใชในการแบงประเภท เชน แบงตามรปราง ตามโครงสราง ตามการเกาะกลม หรอการกระจายของสวนประกอบของกาแลกซ ตามสเปกตรม ตามส ตามความสองสวาง ( Luminosity ) ตามชนดของคลนแมเหลกไฟฟา ( เชน คลนวทย , รงสอนฟราเรด , รงสเอกซ ฯลฯ ) แตระบบการแบงประเภทของกาแลกซ ทใชกนมาก เปนระบบท เอดวน ฮบเบล ( Edwin Hubble ) กำาหนดขนมาตงแตเมอป ค.ศ. 1925 ไดรบการปรบปรงมาบาง เปนระบบทจดประเภทของกาแลกซตามความแตกตางของรปรางลกษณะของกาแลกซ และกยงเปนระบบทใชกนมากอยในปจจบน ไดแบงกาแลกซออกเปน 3 ประเภทคอ

(1) กาแลกซรปเกลยวหรอรปกงหน Spiral Galaxy มลกษณะโดยทว ๆ ไป แบนคลายจาน นนตรงกลางทงสองดาน เหมอนไขดาวสองฟองประกบกน และมกจะมแขนเปนวงโคง แผออกมาจากใจกลางกาแลกซ กาแลกซรปเกลยวบางชนด จะมแถบสวางหรอมด มลกษณะคลายคานพาดใจกลางอยดวย สำาหรบกาแลกซทมสวนเปนแถบ คลายคานพาดกลางกาแลกซ มกจะถกเรยกชอแยกตางหากออกไปอกเปน กาแลกซคาน หรอ Barred Galaxy หรอเรยกเตมชอของสวนเปนเกลยวดวย คอ กาแลกซ

คานรปเกลยว หรอ Barred , Spiral Galaxy ตวอยางของกาแลกซรปเกลยวใกลตวมนษยทสด คอ กาแลกซทางชางเผอก ( Milky Way ) ของเราเอง และกาแลกซแอนโดรมดา

(2) กาแลกซรปกลมร(Elliptical Galaxies) เปนกาแลกซทมลกษณะความสมดลทางรปรางสง มทงชนดทแบนมาก แบนนอย กลมมาก หรอคอนไปทางรมาก บางชนดกมรปรางลกษณะเกอบเปนลกทรงกลมทเดยว ตวอยางของกาแลกซรปกลมร คอ กาแลกซขนาดเลกทอยใกล ๆ กบกาแลกซแอนโดรมดาสองกาแลกซ เชน  กาแลกซ  M32 

(3) กาแลกซไรรปราง (Irregular Galaxies)  เปนกาแลกซชนดไมมรปแบบแนนอน มลกษณะแตกตางกนไปอยางไมเปนระเบยบ ไมมรปรางเปนรปทรงแบบใดเลย มกจะเปนกาแลกซทมขนาดเลกไมสวางมากนก  เชน   การแลกซแมกเจลแลนใหญ

สวนใหญเปนกาแลกซรปกลมร มอยประมาณ 60 เปอรเซนต เปนกาแลกซรปเกลยว ประมาณ 30 เปอรเซนต สวนทเหลอ ประมาณ 10 เปอรเซนต เปนกาแลกซไรรปราง

Elliptical Galaxies Spiral Galaxies Irregular Galaxies

เนบวลา (Nebula)

         เนบวลา คอสงทปรากฏเปนเมฆหมอกฝาอยคงทในทามกลางดวงดาวบนทองฟา  อาจจะปรากฏเปนแสงสวางเรอง หรอ มดสนทกได เรามองเหนเนบวลาไดยาก เพราะแมชนดทสวางกมแสงจาง แผกระจายไม

รวมกนเปนจดสวางดงเชนดาวฤกษ  เราจงสามารถเหนเนบวลาบนทองฟาดวยตาเปลาไดเพยง 4 แหง    ในขณะทสามารถเหนดาวฤกษดวยตาเปลาถงราว 5,000 ดวง   ความจรงเนบวลามอยเปนปรมาณมากมายไมนอย การทเราจะตรวจพบหรอไมขนอยกบความไวของอปกรณทใชสำารวจ เนบวลาทอยในระบบทางชางเผอกของเรา   เรยกวา กาแลคตคเนบวลา Galaxtic Nebula ซงเปนกลมกาซทมความสมพนธทางใดทางหนงกบดาวฤกษ   หรอกลมดาวในกาแลกซ   ซงดวงอาทตยของเราเปนสมาชกหนวยหนง ตวอยางของ Galaxtic Nebula ชนดแผกระจายไดแก    กลมทอยในหมดาว ออไรน นบเปนกลมกาซและฝนซงใหญโตกลมหนงในกาแลกซ เนบวลามอย 2 ชนดคอ               1.  เนบวลาแบบแสงสวาง    เราเหนไดจากแสงของดาวทอยใกลเคยง     สองไปยงเนบวลาแลวสะ ทอนออกมาหรอบางทกลมกาซและฝนละอองจะรวมกนเปนดาวดวงใหม และดาวดวงใหมนจะใหแสง สวางแกกลมกาซและฝนละอองทยงเหลออยตลอดไป                2.  เนบวลาแบบมด   กาซและฝนละอองทรวมตวกนเปนเนบวลาไมไดรบแสงจากดาว มองดเปน บรเวณมดเพราะไปบดบงดาวทอยเลยเปนเนบวลานนออกไปอก

ระบบสรยะ Solar system

ระบบสรยะ คอระบบดาวทมดาวฤกษเปนศนยกลาง และมดาวเคราะห (Planet) เปนบรวารโคจรอยโดยรอบ เมอสภาพแวดลอมเอออำานวย ตอการดำารงชวต สงมชวตกจะเกดขนบนดาวเคราะหเหลานน หรอ บรวารของดาวเคราะหเองทเรยกวาดวงจนทร (Satellite) นกดาราศาสตรเชอวา ในบรรดาดาวฤกษทงหมดกวาแสนลานดวงในกาแลกซทางชางเผอก ตองมระบบสรยะทเอออำานวยชวตอยาง ระบบสรยะทโลกของเราเปนบรวารอยอยางแนนอน เพยงแตวาระยะทางไกลมากเกนกวาความสามารถในการตดตอจะทำาไดถง

ทโลกของเราอยเปนระบบทประกอบดวย ดวงอาทตย (The sun) เปนศนยกลาง มดาวเคราะห (Planets) 8 ดวง เรยงตามลำาดบ จากในสดคอ ดาวพธ ดาวศกร โลก ดาวองคาร ดาวพฤหส ดาวเสาร ดาวยเรนส ดาวเนปจน และยงมดวงจนทรบรวารของ ดวงเคราะหแตละดวง (Moon of sattelites) ยกเวนเพยง สองดวงคอ ดาวพธ และ ดาวศกร ทไมมบรวาร ดาวเคราะหนอย (Minor planets) ดาวหาง (Comets) อกกาบาต (Meteorites) ตลอดจนกลมฝนและกาซ ซงเคลอนทอยในวงโคจร ภายใตอทธพลแรงดงดด จากดวงอาทตย ขนาดของระบบสรยะ กวางใหญไพศาลมาก เมอเทยบระยะทาง ระหวางโลกกบดวงอาทตย ซงมระยะทางประมาณ 150 ลานกโลเมตร หรอ 1au.(astronomy unit) หนวยดาราศาสตร ดวงอาทตยมมวล มากกวารอยละ 99 ของ มวลทงหมดในระบบสรยะ ทเหลอนอกนนจะเปนมวลของ เทหวตถตางๆ ซง ประกอบดวยดาวเคราะห ดาวเคราะหนอย ดาวหาง และอกกาบาต รวมไปถงฝนและกาซ ทลองลอยระหวาง ดาวเคราะห แตละดวง โดยมแรงดงดด (Gravity) เปนแรงควบคมระบบสรยะ ใหเทหวตถบนฟาทงหมด เคลอนทเปนไปตามกฏแรงโนมถวงของนวตน ดวงอาทตยแพรพลงงาน ออกมา ดวยอตราประมาณ 90,000,000,000,000,000,000,000,000 แคลอรตอวนาท เปนพลงงานทเกดจากปฏกรยาเทอรโมนวเคลยร โดยการเปลยนไฮโดรเจนเปนฮเลยม ซงเปนแหลงความรอนใหกบดาว ดาวเคราะหตางๆ ถงแมวาดวงอาทตย จะเสยไฮโดรเจนไปถง 4,000,000 ตนตอวนาทกตาม แตนกวทยาศาสตรกยงมความเชอวาดวงอาทตย จะยงคงแพรพลงงานออกมาในอตราทเทากนนไดอกนานหลายพนลานป

ทฤษฎการกำาเนดของระบบสรยะ       หลกฐานทสำาคญของการกำาเนดของระบบสรยะกคอ การเรยงตว และการเคลอนทอยางเปนระบบระเบยบของดาว เคราะห ดวงจนทรบรวาร ของดาวเคราะห และดาวเคราะหนอย ทแสดงใหเหนวาเทหวตถ ทงมวลบน

ฟา นนเปนของ ระบบสรยะ ซงจะเปนเรองทเปนไปไมไดเลย ทเทหวตถทองฟา หลายพนดวง จะมระบบ โดยบงเอญโดยมไดมจดกำาเนดรวมกน Piere Simon Laplace ไดเสนอทฤษฎจดกำาเนดของระบบสรยะ ไวเมอป ค.ศ.1796 กลาววา ในระบบสรยะจะ มมวลของกาซรปรางเปนจานแบนๆ ขนาดมหมาหมนรอบ ตวเองอย ในขณะทหมนรอบตวเองนนจะเกดการหดตวลง เพราะแรงดงดดของมวลกาซ ซงจะทำาให อตราการหมนรอบตวเองนน จะเกดการหดตวลงเพราะแรงดงดดของกาซ ซงจะทำาใหอตราการ หมนรอบตงเอง มความเรวสงขนเพอรกษาโมเมนตมเชงมม (Angular Momentum) ในทสด เมอความเรว มอตราสงขน จนกระทงแรงหนศนยกลางทขอบของกลมกาซมมากกวาแรงดงดด กจะทำาใหเกดมวงแหวน ของกลมกาซแยก ตวออกไปจากศนยกลางของกลมกาซเดม และเมอเกดการหดตวอกกจะมวงแหวนของกลมกาซเพมขน ขนตอไปเรอยๆ วงแหวนทแยกตวไปจากศนยกลางของวงแหวนแตละวงจะมความกวางไมเทากน ตรงบรเวณ ทมความ หนาแนนมากทสดของวง จะคอยดงวตถทงหมดในวงแหวน มารวมกนแลวกลนตว เปนดาวเคราะห ดวงจนทรของดาว ดาวเคราะหจะเกดขนจากการหดตวของดาวเคราะห สำาหรบดาวหาง และสะเกดดาวนน เกดขนจากเศษหลงเหลอระหวาง การเกดของดาวเคราะหดวงตางๆ ดงนน ดวงอาทตยในปจจบนกคอ มวลกาซ ดงเดมททำาใหเกดระบบสรยะขนมานนเอง นอกจากนยงมอกหลายทฤษฎทมความเชอในการเกดระบบสรยะ แตในทสดกมความเหนคลายๆ กบแนวทฤษฎของ Laplace ตวอยางเชน ทฤษฎของ Coral Von Weizsacker นกดาราศาสตรฟสกสชาวเยอรมน ซงกลาววา มวงกลมของกลมกาซและฝนละอองหรอเนบวลา ตนกำาเนดดวงอาทตย (Solar Nebular) หอมลอมอยรอบดวงอาทตย ขณะทดวงอาทตยเกดใหมๆ และ ละอองสสารในกลมกาซ เกดการกระแทกซงกนและกน แลวกลายเปนกลมกอนสสาร ขนาดใหญ จนกลายเปน เทหวตถแขง เกดขนในวงโคจรของดวงอาทตย ซงเราเรยกวา ดาวเคราะห และดวงจนทรของ ดาวเคราะหนนเอง

       ระบบสรยะของเรามขนาดใหญโตมากเมอเทยบกบโลกทเราอาศยอย แตมขนาดเลกเมอเทยบกบกาแลกซของเราหรอ กาแลกซทางชางเผอก ระบบสรยะตงอยในบรเวณ วงแขนของกาแลกซทางชางเผอก (Milky Way) ซงเปรยบเสมอนวง ลอยกษทหมนอยในอวกาศ โดยระบบสรยะ จะอยหางจาก จดศนยกลางของกาแลกซทางชางเผอกประมาณ 30,000 ปแสง ดวงอาทตยซงเปนดาวฤกษเพยงดวงเดยวในระบบสรยะเปนดาวทมพลงงานแสงและความรอนในตวเอง โดยมดาวฤกษทอยใกลระบบสรยะมากทสด คอ ดาวพรอกซมา-เซนทาร (Proxima Centauri) ดวงอาทตยจะใชเวลาประมาณ 225 ลานป ในการเคลอน ครบรอบจดศนยกลาง ของกาแลกซ ทางชางเผอกครบ 1 รอบ นกดาราศาสตรจงม ความเหนรวมกนวา เทหวตถทง มวลซงเปนองคประกอบของระบบสรยะ คอดาวเคราะหทกดวง ดวงจนทรของดาวเคราะหแตละดวง( Moon of sattelites) (ยกเวนเพยง สองดวงคอ ดาวพธ และ ดาวศกร ทไมมบรวาร) ดาวเคราะหนอย (Minor planets) ดาวหาง (Comets) และอกกาบาต(Meteorites) เกดขนมาพรอมๆกน มอายเทากนตามทฤษฎจดกำาเนดของระบบ สรยะ และจากการนำา เอาหน จากดวงจนทรมา วเคราะหการสลายตว ของสารกมมนตภาพรงส ทำาใหทราบวาดวงจนทรม อายประมาณ 4,600 ลานป ในขณะเดยวกน นกธรณวทยากไดคำานวณ หาอายของหนบนผวโลก จากการสลายตว ของอะตอมยเรเนยม และสารไอโซโทป ของธาตตะกว ทำาใหนกวทยาศาสตรเชอวา โลก ดวงจนทร อกกาบาต มอายประมาณ 4,600 ลานป และอายของระบบสรยะ นบตงแตเรมเกดจากฝนละอองกาซ ในอวกาศ จงมอายไมเกน 5000 ลานป

นอกจากทเราทราบวา ดาวเคราะหจะหมนรอบตวเอง โคจรไปรอบๆดวงอาทตยแลว แกนของแตละดาวเคราะห ยงเอยง (จากแนวตงฉากของการเคลอนท) ไมเทากนอกดวย นอกจากน เมอเทยบทศทางของ การหมนรอบตวเอง กบการหมนรอบดวงอาทตย ของแตละดาวเคราะห พบวา ดาวศกร (Venus), ดาวยเรนส (Uranus) จะหมนรอบตวเอง แตกตางไปจากดาวเคราะหดวงอนๆ ในระบบสรยะจกรวาลของเรา

สวนประกอบของระบบสรยะ1.ดวงอาทตย (The SUN) เปนดาวฤกษและเปนศนยกลางของ

ระบบสรยะ2.ดาวเคราะห(Planets) 8 ดวง เรยงตามลำาดบ จากในสดคอ ดาว

พธ ดาวศกร โลก ดาวองคาร ดาวพฤหส ดาวเสาร ดาวยเรนส ดาวเนปจน

3.ดาวเคราะหนอย (Asteroid) คอกอนหนขนาดเลกซงรวมอยดวยกนจำานวนหลายพนกอนในระบบ

สรยะรายลอมดวงอาทตยและโคจรรอบดวงอาทตยคลายดาวเคราะห อยระหวางดาวองคารและดาวพฤหสบด เรยกบรเวณนวา แถบดาวเคราะห“นอย(Asteroid Belt)”

4. ดาวเคราะหแคระ เดมคอพลโตถกตดออกจากกลมดาวเคราะห5.ดวงจนทรบรวารดาวเคราะห( Moon of sattelites) 6.ดาวหาง (Comet) คอ วตถชนดหนงในระบบสรยะทโคจรรอบ

ดวงอาทตย มสวนทระเหดเปนแกสเมอเขาใกลดวงอาทตย ทำาใหเกดชนฝนและแกสทฝามวลอมรอบ และทอดเหยยดออกไปภายนอกจนดเหมอนหาง ซงเปนปรากฏการณจากการแผรงสของดวงอาทตยไปบนนวเคลยสของดาวหาง นวเคลยสหรอใจกลางดาวหางเปน "กอนหมะสกปรก" ประกอบดวยนำาแขง คารบอนไดออกไซด มเทน แอมโมเนย และมฝนกบหนแขงปะปนอยดวยกน มขนาดเสนผานศนยกลางตงแตไมกกโลเมตรไปจนถงหลายสบกโลเมตร

7.อกาบาต (meteorite) คอ วตถขนาดเลกในอวกาศทผานบรรยากาศลงมาถงพนโลก ขณะอยใน

อวกาศเรยกวา "สะเกดดาว" ขณะเขาสบรรยากาศเรยกวา "ดาวตก"วตถนอกโลก (meteoloid) มโอกาสหลดเขามาในชนบรรยากาศของโลกไดมากสวนใหญจะลกไหมเปนไฟมทางยาวทเรยกกนดาวตก (meteor)หรอผพงไต (shooting star)

8.ฝนดาวตก (Meteor shower) คอเศษฝนและวตถขนาดเลกของดาวหางทโคจรเขาใกลดวงอาทตย

และไดทงไวตามแนวเสนทางโคจรเมอผานเขามาสชนบรรยากาศชนบนของโลกจะถกเสยดสกบชนบรรยากาศทำาใหเกดความรอนและเผาไหมเศษวตถนนภายในเวลาเพยงไมกวนาทปรากฏใหเหนเปนเสนสวางสวยงามเปนจำานวนมาก

ดวงอาทตย (Sun)ดวงอาทตยอยหางจากศนยกลางดาราจกรทางชางเผอก 24000-26000 ปแสง มรศม (โดยเฉลย) 696000

กโลเมตร (109 เทาของโลก) มมวล 1.9891x1030 kg (332900 เทาของโลก) มคาบเวลาการโคจรรอบดาราจกรทางชางเผอก 225-250 ลานป คาบเวลาการหมนรอบตวเอง 25 วน (บรเวณเสนศนยสตร)สญลกษณดวงอาทตยคอ มอณหภม5500 องศาเคลวน และทพนผวอณหภมทแกนกลาง 15 ลานองศาเคลวน

ดวงอาทตยเปนดาวฤกษทอยทศนยกลางของระบบสรยะซงถอกำาเนดขนมากวา 4.6 พนลานป ดวง

อาทตยมมวลมากกวามวลรวมของดาวเคราะหทงหมดในระบบสรยะถง 750 เทา แกนกลางของดวงอาทตยเปรยบเสมอนเตาปฏกรณนวเคลยรฟวชนทหลอมอะตอมของไฮโดรเจนกลายเปนฮเลยมและปลดปลอยพลงงานออกมาในปรมาณมหาศาลขนสพนผวของดวงอาทตย ดวงอาทตยอยในดาราจกรทางชางเผอก การโคจรรอบดาราจกร 1 รอบใชเวลา 225-250 ลานป ดวยความเรวเฉลยในการโคจร 251 กโลเมตรตอวนาท ดวงอาทตยเปนดาวฤกษขนาดเลกเมอเทยบกบดาวฤกษอนๆ บนฟา แตเนองจากดวงอาทตยเปนดาวฤกษทอยใกลโลกทสด เราจงสงเกตเหนดวง

อาทตยมขนาดใหญ องคประกอบทงหมดของดวงอาทตยนนประกอบไปดวยไฮโดรเจน 71 เปอรเซนต(โดยนำาหนก) และ ฮเลยม 27 เปอรเซนต

ตารางแสดงขอมลตางๆของดาวเคราะหในระบบสรยะดาวเคราะห พธ ศกร โลก องคาร พฤหสบ

ดเสาร ยเรนส เนปจน

ระยะหางจากดวงอาทตยโดยเฉลย

57.9ลานกโลเมตร

108.2ลานกโลเมตร

149.6ลานกโลเมตร

227.9ลานกโลเมตร

778.3 ลานกโลเมตร

1.43 พนลาน

กโลเมตร

2.87 พนลาน

กโลเมตร

4.5 พนลาน

กโลเมตร

ขนาดเสนผาน

ศนยกลาง(km)

4,880(0.0383 เทาของโลก)

12,100 (0.9499 เทาของโลก)

12,756 6,786 (0.533 เทาของโลก)

142,984 (11.209 เทาของโลก)

120,536

(9.4492 เทา

ของโลก)

51,118 (4.007 เทาของ

โลก)

49528 (3.883 เทาของ

โลก)

มวล (kg) 3.3022x1023 (0.055 เทาของโลก)

4.8685x1024 (0.815 เทาของโลก)

5.9736x1024

6.4185x1023 kg (0.107 เทาของโลก)

1.8986x1027 kg (317.8 เทาของโลก)

5.6846x1026

kg (95.152 เทา

ของโลก)

8.681x1025 kg (14.536 เทา

ของโลก)

1.0243x1026 kg (17.147 เทาของโลก)

เวลาโคจรรอบดวงอาทตย

88 วน 225 วน

365.256 วน

687 วน 11.9 ป 29.5 ป 84 ป 165 ป

ระยะเวลาการหมนรอบตว

เอง

59 วน 243 วน 23 ชม. 56 นาท 4.1 วนาท

24 ชม.37 นาท

9 ชม.50 นาท

10 ชม.14

นาท

17 ชม. 54 นาท

16.11 ชม.

จำานวนดาวบรวาร

- - 1 2 63 61 27 13สญลกษณ

อณหภม(องศา

เซลเซยส)

-183 ถง 427

464 14 -87 ถง -5

-110 -140 -214 -200

ดาวพธ (Mercury)

ดาวพธเปนดาวเคราะหดวงลำาดบแรกในระบบสรยะ (Solar system) อยใกลดวงอาทตยมากทสด

ดาวพธเปนดาวทสวางมากเมอมองจากโลกแตวาสามารถสงเกตเหนไดยากเนองจากดาวพธอยใกลดวงอาทตยมากคอมระยะหางเชงมม (มองจากโลก) ไมเกน 28 องศา เราสามารถสงเกตเหนดาวพธไดเพยงไมกวนใน 1 เดอน ซงจะสงเกตเหนดาวพธไดในชวงหวคำา(หลงจากดวงอาทตยตกดน)หรอตอนเชามด(กอนดวงอาทตยขน) ดาวพธมพนผวทคลายกบพนผวของดวงจนทรคอมผวขรขระเนองจากจากการชนของหลมอกกาบาต โดยดาวพธจะไมมดาวบรวาร แกนกลางของดาวพธประกอบดวยโลหะอยจำานวนมากทำาใหมสนามแมเหลกบนดาวพธประมาณ 1 % ของโลก

วงโคจรดาวพธหนดานเดมเขาหาดวงอาทตยทกๆการโคจรรอบดวงอาทตย 2 รอบ จงทำาใหเวลา 1 วน(ของดาว

พธ) คอนบตงแตดวงอาทตยขนถงดวงอาทตยขนบนดาวพธ มเวลาเทากบ 2 ป(ของดาวพธ)ของดาวพธเปนวงโคจรทมความรมากทสดของดาวเคราะหในระบบสรยะ(ถาไมนบดาวพลโต ทเปนดาวเคราะหแคระ) คอมจดใกลดวงอาทตยทสด(perihelion) 46 ลานกโลเมตร และจดไกลดวงอาทตยทสด(aphelion) 70 ลานกโลเมตร นนหมายความวา ถาไปอยบนดาวพธจะเหนดวงอาทตยมขนาดเปลยนแปลงคอนขางใหญมาก โดยเมออยใกลดวงอาทตยทสดจะเหนดวงอาทตยใหญเปน 2 เทาครงของเมออยไกลดวงอาทตยทสด ซงโตประมาณ 4 เทาของทเหนจากโลก ระนาบการโคจรกบระนาบของเสนผานศนยกลางดาวพธเกอบเปนระนาบเดยวกนนนหมายความวาบนดาวพธจะไมมฤดกาล ผวดาวพธบางสวนจะไมโดนแสงอาทตยเลยทำาใหมอากาศหนาวเยนตลอดเวลา

โครงสรางของดาวพธดาวพธเปนดาวเคราะหทเลกทสดในระบบสรยะ มพนผวทเปนหนคลายกบโลก โดยดาวพธม

สวนประกอบโดยรวมเปนโลหะประมาณ 70 %(โดยนำาหนก) และซลเกต (Silicate) ประมาณ 30 % แกนกลางของดาวพธมขนาดใหญคอมรศม

ถง 1800 km (ประมาณ 75 %ของรศมดาวพธ) ประกอบดวยโลหะเปนสวนมาก ลอมรอบดวยแมนเทล(ทประกอบดวยซลเกตเปนหลก)หนา 600 km และมเปลอกทประกอบดวยซลเกตเปนสวนใหญ หนาประมาณ 100-300 กโลเมตร

ชนบรรยากาศชนบรรยากาศของดาวพธมความเบาบางมากและกไมเสถยรนก เนองจากดาวพธมมวลนอยมากจงทำา

ใหมแรงดงดดไมเพยงพอทจะยดชนบรรยากาศไวไดนาน ชนบรรยากาศของดาวพธประกอบไปดวยแกสออกซเจน ไฮโดรเจน โซเดยม ฮเลยม โพแทสเซยม และแคลเซยม โดยไฮโดรเจนและฮเลยมนนไดมาจากลมสรยะ สวนแกสอนๆเกดขนบนดาวพธเอง ดานทหนเขาหาดวงอาทตยอากาศบนดาวพธจะรอนมากทำาใหแกสเบาอยางเชนฮเลยมมพลงงานสงสามารถหลดออกไปนอกอวกาศได สวนดานมดของดาวพธทหนาวเยนนนชนบรรยากาศจะมความหนาแนนมากกวาเนองจากโมเลกลของแกสมพลงงานไมเพยงพอทจะหลดออกสอวกาศได

ดาวศกร (Venus)ดาวศกรเปนดาวดวงทสองในระบบสรยะและเปนดาวเคราะหในระบบสรยะทมความคลายคลงกบโลก

มากทสดในเรองของขนาด มวล และความหนาแนน บางคนจงเรยกดาวศกรวาดาวฝาแฝดหรอดาวนองสาวของโลก เมอเราสงเกตดทองฟา ดาวศกรจะเปนดาวทมความสวางมากทสด(ถาไมนบดวงอาทตยและดวงจนทร) เนองจากดาวศกรอยใกลดวงอาทตยมากกวาโลกเราจงเหนดาวศกรไดในชวงหวคำาและชวงกอนรงสางเทานนคอมระยะหางเชงมม (มองจากโลก) ไมเกน 47.8 องศา เราเรยกดาวศกรเมอปรากฏในชวงหวคำาวา ดาวประจำาเมอง(evening star) สวนเมอปรากฏในชวงกอนรงสางเราเรยกวา ดาวประกายพรก (morning star)

การหมนรอบตวเองของดาวศกรทกๆ 1/8 รอบ ดาวศกรจะโคจรรอบดวงอาทตยไดประมาณ 1/7 รอบ การหมนเชนนทำาให 1 วน(ของดาวศกร) มคาประมาณ 117 วน(ของโลก) นนหมายถงวา 1 วนของดาวศกรมคานอยกวาเวลาการหมนรอบตวเองของดาวศกรเสยอก โดยระยะเวลา 1 ป(ของดาวศกร) มคาเทากบประมาณ 1.9 วน(ของดาวศกร)

วงโคจรวงโคจรของดาวศกรมความรนอยมาก(คอใกลเคยงวงกลม) คอมจดใกลดวงอาทตยทสด(perihelion)

107.5 ลานกโลเมตร และจดไกลดวงอาทตยทสด(aphelion) 108.9 ลานกโลเมตร ดาวศกรเปนดาวเคราะหทไมมฤดกาลเชนเดยวกบดาวพธดวยเหตทวาระนาบการโคจรกบระนาบของเสนผานศนยกลางดาวศกรเกอบเปนระนาบเดยวกน นอกจากนดาวศกรเปนหนงในสองดาวเคราะหในระบบสรยะ (ดาวเคราะหอกดวงคอยเรนส) ทมทศทางการหมนรอบตวเองกบทศทางการโคจรรอบดวงอาทตยทตางกน คอมทศทางการโคจรรอบดวงอาทตยในลกษณะทวนเขมนาฬกา สวนทศทางการหมนรอบตวเองมลกษณะไปตามเขมนาฬกา โครงสรางของดาวศกร

ดาวศกรเปนดาวทมขนาดและมวลทใกลเคยงกบโลกมากนกวทยาศาสตรจงเชอวาโครงสรางของดาวศกรมความคลายคลงกบโลก โดยแกนชนใน (inner core) ประกอบไปดวยโลหะแขง(เหลกและนกเกล) สวนแกนชนนอก (outer core) เปนโลหะเหลวทเปนเหลกและนกเกลเชนเดยวกบแกนชนใน แตไมปรากฏวาไมสามารถวดสนามแมเหลกของดาวศกรได ทงนเนองจากวาดาวศกรมการหมนรอบตวเองทชามากเมอเทยบกบโลกจงไมสามารถทำาใหโลหะเหลวในแกนชนนอกเเกดการหมนเวยน(circulation)ได จงไมทำาใหเกดสนามแมเหลก ในสวนของชนแมนเทลจะเปนหนและชนเปลอกจะประกอบดวยซลเกตเปนหลก พนผวของดาวศกรจะมความแหงแลงและรอนกวาดาวเคราะหอนๆในระบบสรยะ

ชนบรรยากาศ

ชนบรรยากาศของดาวศกรมความหนาแนนมาก โดยมความดนบรรยากาศมากกวา 90 เทาเมอเทยบกบ

โลก ชนบรรยากาศของดาวศกรประกอบดวยแกสคารบอนไดออกไซตเปนหลกถง 96.5 เปอรเซนต ซงชนของแกสคารบอนไดออกไซดนปกคลมตงแตพนผวของดาวศกรสงขนไปถง 80 กโลเมตร เหนอจากนนยงมชนของกลมเมฆทประกอบไปดวยกรดซลฟรก แสงจากดวงอาทตยทสองมายงดาวศกรสวนใหญกวา 80 เปอรเซนตจะถกสะทอนโดยกลมเมฆกลบไปสอวกาศ สวนรงสความรอนทปลดปลอยจากพนผวดาวศกรจะถกดดกลนดวยแกสคารบอนไดออกไซดทำาใหไมสามารถระบายความรอนไปสอวกาศได จงทำาใหเกดปรากฏการณเรอนกระจกขนบนดาวศกรอยางรนแรง อณหภมบนดาวศกรทเสนผานศนยกลางและทขวดาวจะไมแตกตางกนมากนก ไมวาจะเปนชวงกลางวนหรอกลางคนกตามโลก (Earth)

โลกทอยอาศยของมนษยเรานนเปนดาวเคราะหลำาดบท 3 ในระบบสรยะ โลกเปนดาวเคราะหทมขนาด

ใหญทสดในบรรดาดาวเคราะหหนทงสในระบบสรยะ(ไดแก ดาวพธ ดาวศกร โลก และ ดาวองคาร) โลกนนถอกำาเนดเมอ 4.54 พนลานปมาแลว โดยในปจจบนโลกถอวาเปนดาวเคราะหเพยงดวงเดยวทมสงมชวตอาศยอย เนองจากโลกมชนบรรยากาศทมออกซเจนและมนำาทมความจำาเปนตอการดำารงชวต อกทงยงมสนามแมเหลกโลกทปองกนการแผรงสตางๆทเปนอนตรายจากอวกาศอกดวย

นอกจากโลกของเราทโคจรรอบดวงอาทตยแลวโลกยงมดวงจนทรทโคจรรอบโลกอยดวย โดยระนาบ

การโคจรรอบโลกของดวงจนทรทำามมประมาณ 5 องศากบระนาบการโคจรของโลกรอบดวงอาทตย ซงสมมตวาระนาบทงสองเปนระนาบเดยวกนแลวจะทำาใหเกดอปราคาขนทก 2 สปดาห สลบกนระหวางสรยปราคาและจนทรปราคา นอกจากนดวงจนทรยงมคาบเวลาการโคจรรอบโลก 27.32 วน เทากนกบคาบเวลาในการโคจรรอบตวเองของดวงจนทรทำาใหเรามอง

เหนดวงจนทรจากโลกเพยงดานเดยวของดวงจนทรอยเสมอโลกโคจรรอบดวงอาทตยในทศทางทวนเขมนาฬกาเมอมองจากเหนอขวโลกเหนอของโลกและดวงอาทตย มลกษณะการโคจรเปนรปวงรใชเวลาในการโคจร 1 รอบ 365.2564 วน โดยมระยะใกลดวงอาทตยมากทสด 147.1 ลานกโลเมตร และระยะไกลดวงอาทตยมากทสด 152.1 ลานกโลเมตร โดยแกนหมนของโลก(ขวเหนอ-ใต)ทำามมเอยงกบระนาบการโคจรรอบดวงอาทตย (ecliptic plane) 23.5 องศา การทแกนโลกมความเอยงนเองทำาใหแตละพนทบนโลกไดรบแสงจากดวงอาทตยไมเทากนในแตละวนใน 1 ป จงทำาใหเกดฤดกาลขนบนโลกนนเอง ในฤดรอนของซกโลกเหนอ ขวโลกเหนอจะหนเขาหาดวงอาทตย และเมอขวโลกเหนอหนออกจากดวงอาทตยกจะเกดฤดหนาวขนทซกโลกเหนอ

การแบงวาเกดฤดกาลใดบนโลกนสามารถแบงไดโดยใชวนโซลสทส (solstices) และวนอควนอก

(equinox) โดยวนโซลสทสฤดรอน (summer solstice) เกดขนวนท 21 มถนายน เปนวนทขวโลกเหนอหนเขาหาดวงอาทตยมากทสด วนโซลสทสฤดหนาว (winter solstice) เกดขนวนท 21 ธนวาคมเปนวนทขวโลกเหนอหนออกจากดวงอาทตยมากทสด วนอควนอกฤดใบไมผล (spring equinox) และวนอควนอกฤดใบไมรวง (autumnal equinox) เกดขนในวนท 20 มนาคม และ 23 กนยายน ตามลำาดบเปนวนทแกนของโลกตงฉากกบเสนตรงทลากจากโลกไปยงดวงอาทตย โดยวนทงสกจะเปนชวงของวนทเกดฤดกาลตางๆตามชอของวนนนเองดาวองคาร (Mars)

ดาวองคารเปนดาวเคราะหในลำาดบท 4 จากดวงอาทตย และเปนดาวเคราะหลำาดบสดทายของดาว

เคราะหหน* บางครงเรามกเรยกดาวองคารวา "ดาวแดง" (Red Planet) เนองจากดาวองคารปรากฏเปนสแดงคลายสโลหต พนผวของดาวองคารจะมความแตกตางระหวางหบเหวทลกมากและภเขาไฟทสงมากทสดเมอเทยบกบดาวเคราะหอนในระบบสรยะ พนผวของดาวองคารใน

ปจจบนมความแหงแลงแตกมหลกฐานทเชอไดวาดาวองคารเคยมนำามากอน

* ดาวเคราะหทมพนผวชดเจน (terrestrial planet) หรอ ดาวเคราะหหน (rocky planet) ในระบบสรยะ

ประกอบดวยดาวเคราะห 4 ดวงคอ ดาวพธ ดาวศกร โลก และ ดาวองคาร ดาวองคารมดวงจนทรเปนดาวบรวาร 2 ดวง คอ โฟบอส

(Phobos) และดมอส (Deimos) ทงสองดวงมรปรางบดเบยวไมเปนรปกลม ซงคาดกนวาอาจเปนดาวเคราะหนอยทหลงเขามาในเขตแรงดงดดของดาวองคาร

วงโคจรวงโคจรของดาวองคารเปนวงโคจรทเปนวงรมจดใกลดวงอาทตยทสด(perihelion) หางจากดวงอาทตย

207 ลานกโลเมตร และจดไกลดวงอาทตยทสด(aphelion) 249 ลานกโลเมตร จงทำาใหอณหภมในชวงฤดรอนและฤดหนาวมความแตกตางกนมาก แกนของดาวองคารมความเอยงเชนเดยวกนกบโลกโดยมความเอยงประมาณ 25.19 องศา ทำาใหชวงเวลาหนงแกนขวโลกเหนอของดาวองคารชไปยงดวงอาทตย และอกชวงเวลาหนงแกนขวโลกใตชไปยงดวงอาทตย บนดาวองคารจงมฤดกาลเชนเดยวกนกบบนโลกแตวาในแตละฤดกาลจะมความยาวนานกวาเนองจากเวลาทใชในการโคจรรอบดวงอาทตยมความยาวนานกวาโลกนนเอง

โครงสรางของดาวองคารดาวองคารมขนาด(รศม)ประมาณครงหนงของโลกและมระยะหางจากดวงอาทตยมากกวาโลกซง

หมายความวาดาวองคารนาจะเยนตวเรวกวาโลก แกนกลางทเปนโลหะของดาวองคารจงนาทจะเปนของแขง แตเนองดวยความหนาแนนของดาวองคารคอนขางตำาเมอเทยบกบดาวเคราะหหนอนๆจงเชอไดวาแกนของดาวองคารนาจะมสวนผสมของซลเฟอร(sulphur) อยในรปของไอออนซลไฟด (iron sulphide)

รอบๆแกนของดาวองคารจะเปนชนแมนเทลทมความหนามากเมอเทยบกบแกน โดยประกอบดวยหน

ซลเกตเปนหลก สวนเปลอกทเปนหนชนนอกสดของดาวองคารจะมความหนาประมาณ 80 กโลเมตรในซกโลกใต แตจะมความหนาเพยง 35 กโลเมตรในซกโลกเหนอ ชนบรรยากาศ

ชนบรรยากาศของดาวองคารคอนขางเบาบางมากคอมความดนบรรยากาศเฉลยทพนผวเพยง 0.6

เปอรเซนตเมอเทยบกบโลก ชนบรรยากาศจะประกอบดวยแกสคารบอนไดออกไซดเปนหลกประมาณ 95.3 เปอรเซนต มแกสไนโตรเจนและอารกอน ประมาณ 2.7 และ 1.6 เปอรเซนตตามลำาดบ นอกนนจะเปนแกสอนๆ

การทเราเหนดาวองคารมสแดง (ความจรงจะเหนเปนสคอนไปทางสมอมชมพ) เนองจากมฝนของ

ไอออนออกไซด (iron oxide) หรอ สนมเหลก อากาศบนดาวองคารจะมความแปรปรวนสงมาก โดยในชวงฤดรอนของซกโลกใต ลมจะพดจากซกโลกใตทรอนกวาไปยงซกโลกเหนอ ซงจะพดพาเอาฝนละอองตางๆขนไปสงไดถง 1 กโลเมตร ซงพายฝนทเกดขนนจะปกคลมพนทสวนใหญของดาวองคารเลยทเดยว และพายฝนนเองทพดมานานหลายศตวรรษทำาใหพนผวของดาวองคารมลกษณะเปนแนวสนของหน (yardangs or rock ridges) อยางทเปนอยในปจจบน

ดาวพฤหสบด (Jupiter)ดาวพฤหสบดเปนดาวเคราะหดวงทใหญทสดในระบบสรยะ มนำาหนกประมาณ 2.5 เทาของนำาหนก

ของดาวเคราะหดวงทเหลอในระบบสรยะรวมกน และมจำานวนดาวบรวารทมากทสดอกดวย เมอมองจากโลกแลวดาวพฤหสบดจะมความสวางมาก

ทสดเปนอนดบทสรองจากดวงอาทตย ดวงจนทรและดาวศกร (อยางไรกตามในบางวนอาจจะเหนดาวองคารมความสวางมากกวาดาวพฤหสบด)

ดาวพฤหสบดมบรวาร 63 ดวง โดยม 4 ดวงใหญเรยงกนอยในแนวเสนศนยสตร ซงกาลเลโอเปน

นกดาราศาสตรคนแรกทใชกลองสองพบบรวารสดวงใหญนเมอ ค.ศ. 1610 จงไดรบเกยรตวาเปนดวงจนทรของกาลเลโอ (Galilean moons) ซงไดแก Callisto Io Europa และ Ganymede

สงหนงทคนสวนใหญรจกเกยวกบดาวพฤหสบดคอ จดแดงใหญบนดาวพฤหสบด (great red spot) ซง

อยทบรเวณใตเสนศนยสตรลงไป 22 องศา ซงเกดจากลมพายกนบรเวณกวางจนสามารถสงเกตเหนไดโดยกลองโทรทรรศนจากโลก โดยมขนาดใหญกวาโลก 2-3 เทา

วงโคจรดาวพฤหสบดเปนดาวเคราะหลำาดบท 5 ในระบบสรยะซงมระยะหางเฉลยจากดวงอาทตยประมาณ 5

เทาของระยะหางเฉลยระหวางโลกและดวงอาทตย โดยมความแตกตางระหวางจดใกลดวงอาทตยทสดกบจดไกลดวงอาทตยทสดประมาณ 76.1 ลานกโลเมตร

ดาวพฤหสบดเปนดาวเคราะหทมการโคจรรอบตวเองเรวทสดในระบบสรยะโดยใชเวลาเพยง 9.93

ชวโมง จงทำาใหลกษณะของดาวพฤหสบดเปนทรงกลมแปนคอมการโปงออกบรเวณเสนศนยสตร โดยเสนผานศนยกลางในแนวเสนศนยสตรมขนาดยาวกวาเสนผานศนยกลางในแนวขวเหนอ-ใตถง 9275 กโลเมตร แกนการหมนของดาวพฤหสบดมความเอยงเพยง 3.1 องศา ซงสงผลใหไมมการเปลยนแปลงของฤดกาลบนดาวพฤหสบด

เนองจากดาวพฤหสบดไมมมพนผวทเปนของแขงทำาใหชนบรรยากาศของดาวพฤหสบดใชเวลาในการ

หมนแตกตางกนในบรเวณขวและในบรเวณเสนศนยสตรประมาณ 5 นาท โดยในบรเวณละตจดตงแต 10 องศาเหนอถง 10 องศาใตมคาบเวลาการหมนรอบตวเอง 9 ชวโมง 50 นาท 30 วนาท สวนในละตจดอนๆ(บรเวณขวเหนอ-ใต) มคาบเวลาการหมนรอบตวเอง 9 ชวโมง 55 นาท 40.6 วนาท แตคาบเวลาในการหมนรอบตวเองของดาวพฤหสบดทใชอยางเปนทางการคอคาบเวลาการหมนของแมกนโตสเฟยร (magnetosphere) ของดาวพฤหสบดโครงสรางของดาวพฤหสบด

ดาวพฤหสบดมองคประกอบทคลายกบดวงอาทตยมากทสดเมอเทยบกบดาวเคราะหดวงอนๆในระบบ

สรยะ โดยสวนนอกสดประกอบไปดวยแกสไฮโดรเจนและฮเลยมซงมอณหภมประมาณ -110 องศาเซลเซยส เมอลกเขาไปในแกนกลางทมอณหภมและความดนเพมขนสถานะของไฮโดรเจนและฮเลยมจะเปลยนแปลงไป โดยทความลกประมาณ 7,000 กโลเมตร จะมอณหภมประมาณ 2,000 องศาเซลเซยส ไฮโดรเจนจะคอยๆเปลยนสถานะเปนของเหลว สวนทความลกประมาณ 14,000 กโลเมตร จะมอณหภมประมาณ 5,000 องศาเซลเซยส ไฮโดรเจนจะกลายเปนเมแทลลกไฮโดรเจน (metallic hydrogen) ซงทำาหนาทคลายเปนโลหะเหลว สวนแกนกลางของดาวพฤหสบดทความลกประมาณ 60,000 กโลเมตร จะเปนแกนแขงทประกอบดวย หน โลหะ และสารประกอบไฮโดรเจนชนบรรยากาศ

ชนบรรยากาศของดาวพฤหสบดประกอบดวยแกสไฮโดรเจนเปนหลกประมาณ 89.8 เปอรเซนต สวน

อก 10.2 เปอรเซนตทเหลอประกอบไปดวยแกสอนๆ เชน ฮเลยม แอมโมเนย มเทน อเทน องคประกอบตางๆเหลานจะอยรวมกนอยางหนาแนนทำาใหดาวพฤหสบดปรากฏเปนแถบสทสงเกตเหนไดอยางชดเจน โดยแกสในบรเวณเสนศนยสตรเมอไดรบพลงงานจากดวงอาทตยจะลอยตวสงขนและเคลอนตวไปยงบรเวณขว สวนอากาศทเยนกวาทบรเวณขวจะ

เคลอนตวลงมายงบรเวณทละตจดตำากวาทำาใหเกดการไหลเวยนของบรรยากาศ ซงถาดาวพฤหสบดอยนงๆแลวการไหลเวยนของบรรยากาศจะไปในทศทางเดยวกน แตเนองจากดาวพฤหสบดมการหมนรอบตวเองดวยทำาใหนอกจากลมจะพดจากเหนอ-ใตแลวยงพดไปทางตะวนออก-ตะวนตกดวย ทำาใหเกดการไหลเวยนของบรรยากาศเกดขนเปนหยอมเลกๆบนดาวพฤหสบด ปรากฏการณนเองททำาใหเกดแถบสตางๆบนดาวพฤหสบด โดยแถบสขาวเกดจากการเคลอนตวของอากาศเยน สวนแถบสนำาตาล-แดง เกดจากการเคลอนตวของอากาศทอนกวาดาวเสาร (Saturn)

ดาวเสารเปนดาวเคราะหลำาดบท 6 ในระบบสรยะซงมขนาดใหญเปนอนดบทสองรองจากดาว

พฤหสบด โดยเปนดาวเคราะหทอยหางไกลจากโลกมากทสดทสามารถมองเหนจากโลกไดดวยตาเปลา องคประกอบหลกของดาวเสารจะเปนแกสและของเหลว ดาวเสารมลกษณะเปนทรงกลมแปนกวาดาวเคราะหดวงอนๆ ดาวเสารเปนดาวเคราะหทมความสวยงามเมอมองผานกลองโทรทรรศนเนองจากจะมองเหนวงแหวนทลอมรอบดาวเสาร วงแหวนของดาวเสารประกอบไปดวยกอนหนและกอนนำาแขงซงสามารถสะทอนแสงไดด จงสามารถสงเกตเหนวงแหวนไดโดยงาย วงแหวนของดาวเสารนมความกวางวดจากขอบในสดถงขอบนอกสดถงประมาณ 65,000 กโลเมตร แตมความหนาโดยเฉลยเพยงประมาณ 500 กโลเมตรดาวเสารเปนดาวเคราะหทมดวงจนทรบรวารจำานวนมาก โดยดาวบรวารทมขนาดใหญทสดคอไททน(Titan) โดยมเสนผานศนยกลางถง 5,150 กโลเมตร ไททนถกคนพบในปค.ศ. 1655 และไททนยงเปนดาวบรวารเพยงดวงเดยวในระบบสรยะทตรวจพบชนบรรยากาศ

วงโคจรดาวเสารใชเวลา 29.46 ป(ของโลก) ในการโคจรรอบดวงอาทตย โดยแกนของดาวเสารมความเอยง

26.7 องศา (ซงใกลเคยงกบโลกทมความเอยง 23.5 องศา) เมอดาวเสารโคจรรอบดวงอาทตยจะมบางชวงเวลาทขวเหนอชไปยงดวงอาทตยและบางชวงเวลาทขวใตชไปยงดวงอาทตย (เชนเดยวกบโลก) ซงจากเหตการณดงกลาวเราสามารถสงเกตเหนไดจากโลกจากลกษณะของวงแหวนดาวเสารทปรากฏ เชนเมอขวเหนอหนไปยงดวงอาทตยเราจะเหนวงแหวนจากทางดานบน เมอเวลาผานไปเราจะเรมสงเกตเหนวงแหวนคอยๆบางลงเรอยๆเนองจากดาวเสารเรมหนขวเหนอออกจากดวงอาทตย และวงแหวนจะบางลงจนเราอาจสงเกตไมเหนเมอดาวเสารหนดานขางเขาสโลก หลงจากนนเมอขวใตของดาวเสารเรมหนเขาสดวงอาทตยเราจะคอยๆสงเกตเหนวงแหวนหนาขนอกครงจากทางดานลางของวงแหวน และเปนเชนนสลบกนไปเรอยๆในแตละรอบของการโคจร

โครงสรางของดาวเสารดาวเสารมมวลมากกวาโลกเพยง 95 เทา เมอเทยบกบปรมาตรทมากกวาโลกถง 764 เทา ทงนเนองจาก

ดาวเสารประกอบดวยธาตทมนำาหนกเบาเปนหลกคอ ฮเลยมและ ไฮโดรเจน ในสถานะแกสและสถานะของเหลว ดาวเสารจงมความหนาแนนเพยงประมาณ 0.7 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร (ซงมความหนาแนนนอยกวานำา) นนคอถามมหาสมทรทใหญพอ เรากสามารถทจะนำาดาวเสารไปลอยอยบนนำาได

ดาวเสารไมไดมพนผวทเหนไดชดเจน (ซงตางจากโลกทมพนผวเปนหน) โดยถดจากชนบรรยากาศ

ของดาวเสารทเปนแกสแลว เมอลกลงไปในดาวเสารเรอยๆโมเลกลของแกสนนจะถกบบอดจากแรงดนบรรยากาศจนกลายเปนของเหลวซงถอวาเปนพนผวของดาวเสาร สวนชนในของดาวเสารซงประกอบดวยฮเลยมและไฮโดรเจนเหลวทมการสญเสยอเลกตรอนทำาใหมลกษณะคลายโลหะเหลวเคลอนทอย ทำาใหดาวเสารสรางสนามแมเหลกขนได โดยสนามแมเหลกนมความเขมขนมากกวาโลกกวา 71 เปอรเซนตชนบรรยากาศ

บรรยากาศชนนอกของดาวเสารประกอบดวยไฮโดรเจน 96.3 เปอรเซนต และฮเลยม 3.25 เปอรเซนต

นอกจากนนจะเปนแกสอนๆ เชน แอมโมเนย อเทน และมเทน บรรยากาศชนนอกสดนนมอณหภมประมาณ -140 องศาเซลเซยส เราเชอวากลมของหมอกบนดาวเสารแบงออกเปน 3 ชน โดยชนในสดประกอบดวยนำาแขงหนาประมาณ 10 กโลเมตร ชนถดมาประกอบดวย แอมโมเนยมไฮโดรซลไฟด (ammonium hydrosulfide) หนาประมาณ 50 กโลเมตร สวนชนบนสดเปนกลมหมอกของแอมโมเนยแขง (ammonia ice) ดาวเสารจดวาเปนดาวเคราะหทมลมพายพดแรงทสดในระบบสรยะ โดยยานสำารวจวอยเอเจอรสามารถวดความเรวของพายไดถง 1,800 กโลเมตรตอชวโมงดาวยเรนส (Uranus)

ดาวยเรนส(หรอทคนไทยเรยกดาวมฤตย) เปนดาวเคราะหลำาดบท 7 ในระบบสรยะทมขนาดใหญเปน

อนดบท 3 รองจากดาวพฤหสบดและดาวเสาร ดาวยเรนส ถกคนพบโดยเซอรวลเลยม เฮอรเซล (Sir William Herschel) ในเดอนมนาคม ค.ศ.1781 ตอมาในเดอนมนาคม ค.ศ.1977 นกดาราศาสตรทหอดดาวไคเปอร แอรบอรน (Kuiper Airborne Observatory) ไดคนพบวาดาวยเรนสมวงแหวนในระหวางการศกษาดาวยเรนส โดยพบวาดาวยเรนสหายไปเปนจำานวน 5 ครง ซงพวกเขาไดสรปวาดาวยเรนสนาจะมวงแหวนลอมรอบอย โดยวงแหวนดงกลาวไดบดบงแสงจากดาวยเรนสไว ทำาใหมองไมเหนดาวยเรนสเปนบางชวงเวลา

ในปค.ศ.1986 เมอยานสำารวจวอยเอเจอร 2 โคจรผานดาวยเรนสไดถายภาพดาวยเรนสพรอมวงแหวน

และดาวบรวารสงกลบมายงโลกเปนครงแรก อยางไรกตามวงแหวนของดาวยเรนสมความมดมากเมอเทยบกบวงแหวนของดาวเสาร เราจงสงเกตเหนวงแหวนของดาวยเรนสไดยาก โดยวงแหวนทสวางทสดคอวงแหวน εวงโคจร

ดาวยเรนสมการโคจรรอบตวเองในทศทางทตรงขามกบดาวเคราะหในระบบสรยะดวงอนๆ (ยกเวน

ดาวศกร) โดยมแกนการโคจรรอบตวเองทำามม 98 องศากบระนาบการโคจร สงผลใหขวเหนอและขวใตของดาวยเรนสหนเขาหาดวงอาทตยตอเนองเปนเวลาถง 21 ป เชน เมอขวเหนอหนเขาหาดวงอาทตยเปนเวลา 21 ป ขวใตจะไมถกแสงอาทตยเลย ถงแมวาดาวยเรนสจะหนขว(เหนอหรอใต)เขาหาดวงอาทตย ซงทำาใหบรเวณขวไดรบพลงงานจากดวงอาทตยมากกวาบรเวณเสนศนยสตร แตกปรากฏวาอณหภมบรเวณเสนศนยสตรมคาสงกวาบรเวณขว ซงยงไมทราบวาเกดจากสาเหตใดโครงสรางของดาวยเรนส

แกนกลางของดาวยเรนสประกอบดวยหนและนำาแขงมรศมประมาณ 20 เปอรเซนตของรศมของดาว

มนำาหนกประมาณ 0.55 เทาของโลก สวนแมนเทลทลอมรอบแกนกลางอยมนำาหนกประมาณ 13.4 เทาของโลกประกอบไปดวยนำา มเทน และ แอมโมเนยแขง สวนรอบนอกสดของดาวยเรนสประกอบไปดวยแกสไฮโดรเจนและฮเลยม ซงมมวลประมาณ 0.5 เทาของโลก

โครงสรางภายในดาวยเรนสทเปนของเหลว นนหมายถงวาดาวยเรนสไมมพนผวทเปนของแขง

ชนบรรยากาศทเปนแกสจะแทรกซอนอยกบพนผวทเปนของเหลว ดงนนบรเวณทกำาหนดใหเปนพนผวของดาวยเรนสจงนยามใหเปนบรเวณทมความดนบรรยากาศเปน 1 บาร(หรอ 100kPa) องคประกอบของดาวยเรนสและดาวเนปจนมความแตกตางจากดาวเสารและดาวพฤหสบด โดยพบวาดาวยเรนสและดาวเนปจนประกอบดวยนำาแขงเปนหลก จงอาจเรยกดาวยเรนสและดาวเนปจนวาเปนดาวนำาแขงยกษ (ice gaints)ชนบรรยากาศ

ชนบรรยากาศของดาวยเรนสประกอบดวยไฮโดรเจน 82.5 เปอรเซนต ฮเลยม 15.2 เปอรเซนต มเทน

2.3 เปอรเซนต โดยกลมแกสมเทนนเองทดดกลนแสงสแดงจากดาวอาทตยทำาใหเรามองเหนดาวยเรนสมสฟา ขอมลจากยานสำารวจวอยเอเจอร 2 พบวากลมหมอกแอมโมเนยและนำามการเคลอนทไปรอบๆดาว ซงเปนผลมาจากลมทพดและการโคจรรอบตวเองของดาวยเรนส นอกจากนยงพบอกวาการคายพลงงานจากดาวยเรนสและการรบพลงงานจากดวงอาทตยมปรมาณทใกลเคยงกน ซงสงผลใหสภาพอากาศบนดาวยเรนสมการเปลยนแปลงไมมากนก ดาวเนปจน (Neptune)

ดาวเนปจน(หรอดาวเกต) เปนดาวเคราะหสดทายคอลำาดบท 8 ในระบบสรยะทมขนาดเลกทสดและหนาว

เยนทสดในบรรดาดาวเคราะหแกสยกษทงส (ไดแกดาวพฤหสบด ดาวเสาร ดาวยเรนสและดาวเนปจน) ดาวเนปจนถกคนพบในป 1846 ซงถอวาดาวเนปจนเปนดาวดวงแรกทถกคนพบไดดวยการคำานวณทางคณตศาสตรตางกบดาวเคราะหดวงอนทถกคนพบดวยการสงเกตการณ เนองจากนกดาราศาสตรไดพบวาวงโคจรของดาวยเรนสมการเปลยนแปลงเนองจากอทธพลของแรงดงดดจากดาวเคราะหดวงหนงซงในขณะนนยงไมทราบวาเปนดาวเคราะหดวงใด ดาวเนปจนจงถกคนพบหลงจากนนในตำาแหนงทใกลเคยงกบทนกดาราศาสตรไดคำานวณไว

ยานอวกาศเพยงลำาเดยวทเคยเดนทางไปสำารวจดาวเนปจนคอยานวอยเอเจอร 2 (Voyager 2) ซงได

เดนทางไปถงดาวเนปจนในป 1989 พรอมทงถายภาพดาวเนปจนในระยะใกลเปนภาพแรกกลบมายงโลก นอกจากนนยงไดถายภาพยนยนวาดาวเนปจนมวงแหวนอกดวยหลงจากวงแหวนของดาวเนปจนถกคนพบมาแลวกอนหนานน ทงนยานวอยเอเจอร 2 ยงไดคนพบดวงจนทรของดาวเนปจนเพมเตมจากเดมอก 6 ดวงดวยวงโคจร

วงโคจรของดาวเนปจนมความรนอยมากเมอเทยบกบดาวเคราะหดวงอนๆ (ยกเวนดาวศกร) นนคอม

ความกลมคอนขางมาก โดยมจดไกลดวงอาทตยมากทสด 4.54 พนลานกโลเมตร และจดใกลดวงอาทตยมากทสด 4.44 พนลานกโลเมตร คอมความแตกตางกนเพยงประมาณ 100 ลานกโลเมตร

แกนหมนของดาวเนปจนมความเอยง 28.3 องศาเมอเทยบกบระนาบการโคจรรอบดวงอาทตย (ซง

คลายกบแกนโลกทมความเอยง 23.5 องศา) ซงหมายความวาบนดาวเนปจนจะมฤดกาลเกดขนเชนเดยวกนกบโลก แตเนองจากดาวเนปจนมคาบเวลาการโคจรรอบดวงอาทตยยาวนานถง 164.8 ป ฤดกาลแตละฤดกาลจงยาวนานถงประมาณ 40 ป ทำาใหดาวเนปจนโคจรครบ 1 รอบปพอในปน(พบครงแรกป 1846 จะโคจรครบ 1 รอบในป 2011)โครงสรางของดาวเนปจน

ดาวเนปจนมขนาดและโครงสรางทใกลเคยงกบดาวยเรนสโดยมแกนกลางเปนหนและนำาแขง ซงม

มวลประมาณ 1.2 เทาของแกนของโลกเรา มความดนประมาณ 7 ลานบาร ซงมากกวาความดนบรรยากาศบนพนโลกกวาลานเทาและคาดวามอณหภมสงกวา 5400 เคลวน

ชนแมนเทลของดาวเนปจนประกอบดวยนำา แอมโมเนย และมเทนทมอณหภม 2000 ถง 5000 เคลวน

และมมวลประมาณ 10 ถง 15 เทาของมวลของโลก โดยชนของแมนเทลนเองทสรางสนามแมเหลกรอบๆ ดาวเนปจน สวนชนนอกสดของดาวเนปจนเปนชนบรรยากาศทประกอบไปดวยแกสไฮโดรเจน ฮเลยม และมเทน

เนองจากดาวเนปจนมการโคจรรอบตวเองทรวดเรวมากคอประมาณ 16.11 ชวโมง จงทำาใหดาวเนปจน

มลกษณะโปงออกทเสนศนยสตร โดยมเสนผานศนยกลางบรเวณเสนศนยสตรมากกวาเสนผานศนยกลางในแนวขวเหนอ-ใตประมาณ 848 กโลเมตรชนบรรยากาศ

ชนบรรยากาศของดาวเนปจนประกอบดวยแกสไฮโดรเจน 79 เปอรเซนต ฮเลยม 18 เปอรเซนต แกส

มเทนและแกสอนๆอก 3 เปอรเซนต และแกสมเทนในชนบรรยากาศนเองทเปนตวดดกลนแสงสแดงพรอมทงสะทอนแสงสนำาเงนทำาใหเราสงเกตเหนดาวเนปจนปรากฏเปนสนำาเงน

ชนบรรยากาศของดาวเนปจนมความแปรปรวนสงมพายขนาดใหญและกระแสลมทรนแรงมาก โดย

อาจมกระแสลมแรงถง 2160 กโลเมตรตอชวโมง อณหภมบนพนผวของดาวเนปจนมความหนาวเยนมากคอมอณหภมโดยเฉลย -200 องศาเซลเซยส เนองจากวาดาวเนปจนอยหางไกลจากดวงอาทตยมาก ความรอนจากดวงอาทตยจงมผลตอดาวเนปจนนอยมาก ความรอนสวนใหญทมผลตอบรรยากาศบนดาวเนปจนจงมาจากความรอนภายในแกนของดาวเนปจนเองสบคนจาก โดย สมคด จรสกจวกยกลคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยมหานคร 51 ถนนเชอมสมพนธ เขตหนองจอก กรงเทพ 10530