เอกภพ กาแลกซ และระบบสรยะ

เอกภพ    พวกเราอาศยอยบนโลกสนำ�าเงนใบน� ซงโครจรไปรอบ ๆ ดวงอาทตยทเปนดาวฤกษ ขนาดกลางในเอกภพ ดวงอาทตยใหพลงงานความรอน และแสงเปนปรมาณมาก จงทำาใหเรามองเหนและรสกถงความรอนไดท�ง ๆ ทดวงอาทตยอยไกลจากโลกมากถง 148,800,000 กโลเมตร

ดวงอาทตยเปนดาวฤกษดวงหนงในจำานวนหนงแสนลานดวงใน กาแลกซของเราทเรยกวา กาแลกซทางชางเผอก (Milky way) ดาวฤกษแตละดวงมขนาด และสแตกตางกน กาแลกซทางชางเผอกเปนเพยง 1 ใน หนงแสนลานกาแลกซ ทประกอบกนเปนเอกภพ เอกภพมขนาดใหญมาก ถาเราสามารถขจกรยานจากโลกไปดวง อาทตยตองใชเวลารวม 718 ป ความกวางใหญของเอกภพจะตองวดเปนปแสง ซง 1 ปแสงเทากบระยะทางทแสงเดนทาง 1 ป (แสงเดนทางจากดวงอาทตยมายงโลกใชเวลา 8.3 วนาท) ความกวางของกาแลกซทางชางเผอกประมาณ 100,000 ปแสง ยานอวกาศทมนษยสรางข�นเคลอนไหวไดเรวเพยง 0.0001 เทาของแสงเทาน�น

กาแลกซ เปนบรเวณทประกอบดวยดาวฤกษ ดาวเคราะห บรเวณของดาวเคราะห ดาวเคราะหนอย ดาวหาง อกกาบาต รวมท �งแกสและฝนธลในอวกาศกาแลกซเปนสวนหนงของเอกภพ ซงกำาเนดมาจากมวลของแกส  ภายใตความดนและแรงดงดดระหวางกน  

องคประกอบของกาแลกซ กาแลกซประกอบดวยดาวฤกษ กระจกดาวสสารระหวางดาว (แกสและ ฝนธล) เนบวลา และทวางในอากาศเปนสวนใหญ ซงจะของเลอกนำาเสนอเพยงบางตวอยาง 1. กระจกดาว คอกลมดาวต�งแตสบดวงไปจนถงหลายสบลานดวง ในกาแลกซ ทางชางเผอกจะพบกระจกดาวรอบ ๆ ศนยกลางกาแลกซ เชน กระจกดาวลกไก ถามองดวยตาเปลาจะมองเหนดาวฤกษประมาณ 7 ดวง       2. สสารระหวางดาว ดาวฤกษแตละดวงอยหางไกลกนมาก ระหวางดวง ดาวจงมสสารระหวางดาว ซงประกอบดวยแกส (สวนใหญเปนไฮโดรเจน) ฝนธลช�นสวนของสะเกดดาวแทรกคนอย       3. เนบวลา กลมเมฆหมอกของแกสและฝนธลของสสารในอากาศ ทอยระหวางดวงดาวในกาแลกซ ม 3 ชนด            

กาแลกซทางชางเผอก เปนกาแลกซทระบบสรยะสงกดอย ในคน เดอนมดถาเรามองข�นไปบนทองฟา จะเหนเปนแทบสขาวพาดอย ชาวกรกจนตนาการวาเปนเสมอนทางนำ�านม จงเรยกวา “The Milky way” สำาหรบคนไทยจนตนาการวาเปนทางเดนของชางเผอก จงเรยกวา ทางชางเผอก “ ” บรเวณใจกลางของกาแลกซมดาวฤกษ กระจกดาว แกสและฝนธลอยหนาแนน ลกษณะของกาแลกซมรปรางคลายจกรหรอไขดาว ถามองดานบนจะเหนเปนรปทรงกลมหมนรอบตวเองแบบทวนเขมนาฬกา แต ถามองดานขางจะเหนคลายจานแบน

ระบบสรยะ เกดจากกลมฝนและกาซในอวกาศซงเรยกวา โซลารเนบวลา “ ” (Solar Nebula) รวมตวกนเมอประมาณ 4,600 ลานปมาแลว (นกวทยาศาสตรคำานวณจากอตราการหลอมรวมไฮโดรเจนเปนฮเลยมภายในดวงอาทตย) เมอสสารมากข�น แรงโนมถวงระหวางมวลสารมากข�นตามไปดวย กลมฝนกาซยบตวหมนเปนรปจานตามหลกอนรกษโมเมนตมเชงมม แรงโนมถวงทใจกลางสรางแรงกดดนมากทำาใหกาซมอณหภมสงพอทจดปฏกรยานวเคลยรฟวชน หลอมรวมอะตอมของไฮโดรเจนใหเปนฮเลยม ดวงอาทตยจงถอกำาเนดเปนดาวฤกษ

อทธพลจากแรงโนมถวงทำาใหวสดทอยรอบๆ พยายามพงเขาหาดาวเคราะหถาทศทางของการเคลอนทมมมลกพอ กจะพงชนดาวเคราะหทำาใหดาวเคราะหน �นมขนาดใหญข�น เนองจากมวลรวมกน แตถามมของการพงชนต�นเกนไป กจะทำาใหแฉลบเขาสวงโคจร และเกดการรวมตวตางหากกลายเปนดวงจนทรบรวาร ดงเราจะเหนไดวา ดาวเคราะหขนาดใหญ เชน ดาวพฤหสบด จะมดวงจนทรบรวารหลายดวงและมวงโคจรหลายช�น เนองจากมมวลสารมากและแรงโนมถวงมหาศาล ตางกบดาวพธซงมขนาดเลกมแรงโนมถวงนอย ไมมดวงจนทรบรวารเลย วสดทอยโดยรอบจะพงเขาหาดวงอาทตย เพราะมแรงโนมถวงมากกวาเยอะ

องคประกอบของระบบสรยะ ดวงอาทตย (The Sun)  เปนดาวฤกษทอยตรงตำาแหนงศนยกลางของระบบสรยะและเปนศนยกลางของแรงโนมถวง ทำาใหดาวเคราะหและบรวารท�งหลายโคจรลอมรอบ ดาวเคราะหช �นใน (Inner Planets)  เปนดาวเคราะหขนาดเลก มความหนาแนนสงและพ�นผวเปนของแขง ซงสวนใหญเปนธาตหนก มบรรยากาศอยเบาบาง ท�งน�เนองจากอทธพลจากความรอนของดวงอาทตยและลมสรยะ ทำาใหธาตเบาเสยประจ ไมสามารถดำารงสถานะอยได  

ดาวเคราะหช �นนอก (Outer Planets) เปนดาวเคราะหขนาดใหญ แตมความหนาแนนตำา เกดจากการสะสมตวของธาตเบาอยางชาๆ  ทำานองเดยวกบการกอตวของกอนหมะ เนองจากไดรบอทธพลของความรอนและลมสรยะจากดวงอาทตยเพยงเลกนอย  ดาวเคราะหพวกน�จงมแกนขนาดเลกหอหมดวยกาซจำานวนมหาสาร  ดวงจนทรบรวาร (Satellites)  โลกมใชดาวเคราะหเพยงดวงเดยวทมดวงจนทรบรวาร  โลกมบรวารชอวา ดวงจนทร “ ”(The Moon)  ขณะทดาวเคราะหดวงอนกมบรวารเชนกน  เชน ดาวพฤหสบดมดวงจนทรขนาดใหญ 4 ดวงชอ ไอโอ (Io), ยโรปา (Europa), กนนมด (ganymede) และคลลสโต (Callisto) 

ดาวเคราะหแคระ (Dwarf Planets) เปนนยามใหมของสมาพนธดาราศาสตรสากล (International    Astronomical Union) ทกลาวถง วตถขนาดเลกทมรปรางคลายทรงกลม แตมวงโคจรเปนรปร    ซอนทบกบดาวเคราะหดวงอน และไมอยในระนาบของสรยะวถ ดาวเคราะหนอย  (Asteroids) เกดจากวสดทไมสามารถรวมตวกนเปนดาวเคราะหได    เนองจากแรงรบกวนจากดาวเคราะหขนาดใหญ เชน ดาวพฤหสบด และดาวเสาร  ดงเราจะพบวา   ประชากรของดาวเคราะหนอยสวนใหญอยท แถบดาวเคราะหนอย “ ” (Asteroid belt)   ซงอยระหวางวงโคจรของดาวองคารและดาวพฤหสบด  

ดาวหาง (Comets) เปนวตถขนาดเลกเชนเดยวกบดาวเคราะหนอย แตมวงโคจรรอบดวงอาทตยเปนวงยาวรมาก  มองคประกอบสวนใหญเปนกาซในสถานะของแขงเมอดาวหางเคลอนทเขาหาดวงอาทตย ความรอนจะใหมวลของมนระเหดกลายเปนกาซลมสรยะเปาใหกาซเลาน�นพงออกไปในทศทางตรงขามกบดวงอาทตย กลายเปนหาง วตถในแถบไคเปอร (Kuiper Belt Objects) เปนวตถทหนาวเยนเชนเดยวกบดาวหาง แตมวงโคจรอยถดจากดาวเนปจนออกไป บางคร�งจงเรยกวา Trans Neptune Objects ท�งน�แถบคยเปอรจะอยในระนาบของสรยะวถ โดยมระยะหางออกไปต�งแต 40 – 500 AU

เรองทควรร - ระบบสรยะมขนาดเสนผานศนยกลาง 12,000 ลานกโลเมตร - 99% ของเน�อสารท�งหมดของระบบสรยะ รวมอยทดวงอาทตย - ในปจจบนถอวา ดาวเคราะหม 8 ดวง  ดาวพลโต   ดาวเคราะหนอยขนาดใหญ เชน ซรส จโน พลลาส เวสตา  และวตถไคเปอรทมขนาดใหญ เชน อรส เซดนา  ถกจดประเภทใหมวาเปน ดาวเคราะหแคระ - ดาวศกรมอณหภมพ�นผวทสงสดในระบบสรยะ (รอนกวาดาวพธ) เนองจากม ภาวะเรอนกระจก - ดวงจนทรบรวารขนาดใหญทโคจรรอบดาวเคราะหดวงอนๆ ทถกคนพบแลว มจำานวนไมนอยกวา 130 ดวง

- ดาวเคราะหนอยบางดวงมดวงจนทรบรวารดวย เชน ดาวเคราะหนอยไอดา (Ida) ขนาด 28 x 13 กโลเมตร  มดวงจนทรแดคทล (Dactyl)ขนาด 1 กม. โดยมรศมวงโคจร 100 กโลเมตร - ดาวพลโตทจดวาเปนดาวเคราะหแคระ มดวงจนทรบรวารทคนพบแลว 3 ดวง

จดทำาโดยนายนภทร มงม เลขท 10

น.ส.กมลชนก บรสทธเพรช เลขท 19น.ส.วรชยา แซเตยว เลขท 20

น.ส.ชญญานช นลประดบ เลขท 24ม.6/1 2559

อางองhttp://portal.edu.chula.ac.th/lesa_cd/assets/document/lesa

212/2/solar_system_birth/solar_system_birth/solar_system_birth.html

https://sites.google.com/site/wachratanthnathewinthr/kalaeksi-laea-xekphph