Teoria dhe Praktika e Zhvillimit Lokal dhe Planifikimi i Projektit

Ligjerata e II-te

MA-Shoqeria Civile dhe Zhvillimi Lokal

Prof.Ass.Dr.Bekim Baliqi Departamenti i Shkencave PolitikeUniversiteti i Prishtinës

2

PërmbajtjaStatusi dhe perkufizimi i Politikes LokaleKarakteristikat e Politikes LokaleTipologjia e Sistemeve të Qeverisjes LokaleRasti studimor: Komunat në Austri:

Numri dhe MadhësiaStatusi KushtetuesFunksionetInstitucionetPjesëmarrja

2

3

Koncepti i Qeverisjës Lokale

Qysh në shekullin e nëntëmbëdhjetë, John Stuart Mill kishte konsideruar se qeverisja lokale ose komunale, është pjesë qenësore e demokracisë përfaqësuese.

Qeverisja lokale siguron një mundësi për qytetarët, të cilët mund të ushtrojnë ndikim dhe kontroll mbi çështjet e tyre lokale dhe të shprehin vullnetin e tyre përmes votimeve

si dhe duke lobuar e avokuar te autoritet lokale. Sidomos atëherë kur ata janë të pakënaqur me

politikat e qeverisë.

Perkufizimi sipas UNDP“Local governance comprises of a set of institutions,

mechanisms and processes through which citizens and their groups can articulate their interests and needs, mediate their differences and exercise their rights and obligations at the local level. It requires partnership between local governmental institutions, civil society organizations and private sector for participatory, transparent, accountable and equitable service delivery and local development. It necessitates empowering local governments with authority and resources and building their capacity to function as participatory institutions that are responsive and accountable to the concerns and needs of all citizens. At the same time, it is concerned with strengthening of grass roots democracy and empowering citizens, communities and their organizations such as CBOs and NGOs to participate as equal partners in local governance and local development process.”

4

5

Statusi i Politikës Lokale:

Sistemet shumë-nivelesheniveli lokal kryesisht përgjegjës për zbatim: rezultatet e sistemit politiko-administrativ kryesisht të përcaktuara në fundnë nivel lokal, vendimet politike dhe masat

administrative janë më së shumti “të ndiera"niveli lokal shpesh shihet si më i "duhuri' për

vendime të mira politike:me i afërti me probleme, informatat më të mira

për zgjidhjen e problemeve ekzistueseargument efikas:

5

6

Statusi i politikës lokale:

Rëndesiarritja e rëndësisë që nga mesi i viteve 1970:

anulimin e planifikimit(qendror)të shtetit dhe reformimin e euforisë

thirrje e përhapur/intensifikuar për përtëritje "të politikës nga poshtë lart”

si pasojë e rritjes së problemeve socio-ekonomike, ekologjike dhe druajtjes të ‘mospërmbajtjës''

Reagim ndaj procesit të integrimit evropian

6

7

Karakteristikat e Politikës lokale:

Vetëqeverisje Jo-partiake?pikëpamja mbizotëruese deri 1960: zakonisht

në nivel lokal, dominimi i interesave politike 'neutrale 'dhe mbivendosja e të gjitha tensioneve sociale dhe/ose politikenatyra e padiskutueshme e shumicës së çështjeve, pra spikatje e ulët e pjesëmarrjës së politikës

komunat jo vetëm organe administrative, por edhe entitete sociale, të cilat i rregullojnë çështjet e tyre në familje' modelet e vendim-marrjes bashkëvepruese/konsocionale

7

8

Karakteristikat e Politikës Lokale:

8

Niveli lokal – për shkak të burimeve të limituara financiare,

kompetencave politike dhe administrative – mundësi të kufizuara

për fillimin e politikave të mëdha

niveli lokal ofron mundësitë për të gjetur iniciativat e shoqerise civile kundër mos-pjesëmarrjes dhe zhvillimeve shoqërore

në politikë dhe ekonomi

9

Karakteristikat e Politikës Lokale:

9

intensifikimin e tendencës për të zhvilluar zgjidhjen e problemit që integron nivele të ndryshme territoriale dhe të politikave ‘dilema e bashkë-vendimeve''

10

Tipologjia e Sistemeve të Qeverive Lokale:Kompetencat Vertikale Tipologjia sipas Hesse & Sharpe (1991):

10

Frankogrupi

Anglogrupi

Evropiano Verior/Qendror grupi

kompetencat e nivelit lokal në ofrimin e shërbimit

i ulët i lartë i lartë

ndikimi politik i nivelit lokal vis-à-vis niveleve të larta

i lartë i ulët i lartë

11

Tipologjia e Sistemeve të Qeverisë Lokale : Kompetencat Vertikale

11

Burimi: Heinelt/Hepas (2006).

12

Tipologjia e Sistemeve të Qeverisë Lokale :

Kompetenca Horizontale Tipologjia sipas Mouritzen & Svara (2002) :

12

Lloji Karakteristikat

Kryetari i fuqishëm

kryetar i zgjedhur bashkisë kontrollon shumicën në këshill dhe është përgjegjës për të gjitha funksionet ekzekutive

kreu i komitetit

lideri politik mund të(ose mund të mos) kontrollojë këshillin, ka për të ndarë funksionet ekzekutive me komisione të përhershme apo CEO

kolektive Komiteti ekzekutiv (i përbërë nga politikanë të zgjedhur) është përgjegjës për të gjitha funksionet ekzekutive, kryetari kryeson mbi të

menaxheri i këshillit

të gjitha funksionet ekzekutive janë në duart e një administrate profesionale, emëruar nga këshilli (i cili kryesohet nga kryetari i bashkisë)

13

Tipologjitë e Sistemeve të Qeverisë Lokale:

Pozita e Kryetareve

13

Burimi: Heinelt/Hlepas (2006).

14

Tipologjia e Eficiences të Qeverisë Lokale

Burimi: (2009) Blokker/Dallago

15

Komunat ne Austri:

Numrat dhe madhësia

15Source: Statistics Austria (2008, 43).

16

Komunat ne Austri:

Statusi kushtetuesGarancia kushtetuese e vet-qeverisjes- lokale:

Komunat janë të lira për tí kryer funksionet e tyre brenda ligjeve federale dhe provinciale: ligjshmëria

dhe efikasiteti ekonomik të kontrolluara nga autoritetet federale dhe provinciale

të specifikuara në ligje të komunës ( se provincave)

grupet e interesit: Asociacioni Austriak i Komunave / Qyteteve

16

17

Komunat në Austri:

Funksionet sfera autonome':Art 118 i Kushtetutës Federale: "të gjitha

çështjet të cilat janë në interes të veçantë ose para-dominuese të bashkësisë lokale dhe në të cilat bashkësia lokale është në gjendje të zgjidhë brenda kufijve komunal '

domethënë, varet nga mundësitë e veta financiare

shembuj (juridiksioni sovran): policia lokale (lidhur me sigurinë, ngjarjet, rrugët, tregun, shëndetin, moralin, ndërtimin, zjarrin...), planifikimi lokal hapësinor( dedikimi i hapësirës, të ardhurat për ndërtim)

17

18

Komunat në Austri:

Funksionet si (autonome) organet ekonomike të komunave kujdesen për të gjitha nevojat bazë:p.sh., kopshtin e fëmijëve, shkollat fillore,

furnizimi me ujë, deponimin e mbeturinave, autobusave dhe trenave, centralet elektrike, spitalet, strehimoreve, varrezave, teatrove, kinemave, banjave publike, kompanive për postere, thertoreve

18

19

Komunat në Austri:

Funksionet ‘Sfera e deleguar':Implementimi i ligjeve federale dhe provinciale

kryesisht përgjegjës është kryetari i bashkisë, i cili është në vartësi të, dhe vepron si agjent i autoriteteve federale dhe provinciale

p.sh., regjistrit të lindjeve, vdekjeve dhe martesave,mbikëqyrjen e detit dhe lumit, inspektimin e kafshëve dhe të mishit

19

20

Komunat në Austri:

Institucionet si në nivel federal dhe provincial 'të sistemeve parlamentare '

këshilli ('parlamenti'):i zgjedhur direkt (sistemi i përfaqësimit

proporcional)mund të themelojë komisione të përhershme,

të cilat përgatisin vendimet e këshillit ose, kur fuqizohet në mënyrë të qartë, mund të vendosë në emër të këshillit

20

21

Komunat në Austri :

Institucionet Komiteti ekzekutiv (‘qeveria):sipas dispozitave të Kushtetutës Federale të

përbërë proporcionalisht, dmth të gjitha partitë përfaqësjnë sipas fuqive të tyre në këshill

merret me ankesat kundër vendimeve të kryetarit

vendos në çështjet e punonjësve të komunës dhe sistemin veprues të bizneseve të mëdha

21

22

Komunat në Austri:

Institucioni Kryetari i Komunes:

në 6 republika/provinca zgjedhët drejtpërdrejt, derisa në 3 provincat tjera nga këshilli

drejton këshillin dhe komitetin ekzekutivështë instanca e parë në të gjitha çështjet e

sferës autonome është vetë përgjegjës për çështjet e sferës së

deleguarAdministron pronën e komunës

22

23

Komunat në Austri:

Institucionet zyra administrative: kryesuesi i zgjedhur nga

këshillinë vartësi të kryetarit

23

24

Komunat në Austri:

Pjesëmarrja e qytetareve ligjet e komunave përmbajnë instrumente të

ndryshme të demokracisë së drejtpërdrejt (referendum, iniciativa qytetare, mbledhjet, debatet qytetare etj.)

Varesisht nga sistemi politik, shkalla e demokracise dhe komptenecat kushtetuese, pjesmarrja e qytetareve ndryshon nga vendi ne vend.

24

25

Anketa (2004):

Besueshmëria e politikanëve austriak Pozita Besueshmëria (në %)

Kryetarët 74

President Federal 68

Këshilltarët Komunal 64

Guvernatorët Provincial & Anëtarët e Qeverisë

61

Deputetët e parlamenteve Provinciale

45

Kancelari dhe ministrat federal

39

Deputetët e Këshillit Kombëtar(dhoma e parë të Parlamentit)

34

Deputetët e Parlamentit Evropian

28

25

PermbledhjeQeverisja (si ne nivel qendror ashtu edhe lokal)

ka te beje me legjitimitet, perfshirje shoqerore, te drejta te barabarta dhe barazi sociale si dhe me llogaridhenie e transparence.

Ne nivelin lokal kjo verehet si te sherbimet komunale ashtu edhe ne menaxhim te mjeteve, por edhe ne inklusion social.

Qeverisja e mire eshte keshtu premise per zhvillim, pra qeverisja e mire lokale krijon parakushte per nje zhvillim te qendrueshem lokal.

26

27

Literatura dhe burimet:Heinelt, Hubert / Nikolaos-K. Hlepas (2006). Typologies of

Local Government Systems, in: Henry Bäck / Hubert Heinelt / Annick Magnier (eds.): The European Mayor: Political Leaders in the Changing Context of Local Democracy, Wiesbaden, 21–42.

Blokker, Paul/Dallago, Bruno -Eds.(2009). Regional diversity and Local Development in the New Member States, Palgrave

Steininger, Barbara (2006). Gemeinden, in: Herbert Dachs et al. (ed.): Politik in Österreich: Das Handbuch, Wien, 990-1007.

Statistics Austria (2008). Statistical Yearbook 2009. Online: http://www.statistik.at/web_en/publications_services/statistisches_jahrbuch/index.html.

27