1

MESLEK HASTALIĞI TANISINI MESLEK HASTALIĞI TANISINI KESİNLEŞTİRMEKKESİNLEŞTİRMEK

Prof. Dr. İbrahim AKKURTCÜTF Göğüs Hastalıkları AD - SİVAS

2

MESLEK HASTALIĞI TANISINI KESİNLEŞTİRMEK

TIBBİ TANI

YASAL TANI

3

Amaç-başlıklarAmaç-başlıklar

TarihçeYasal TanımlamaMH Yasal Tanı yaklaşımları-

durumlarıDurumların sonuçları :

– Epidemiyolojik verilerle Ülkemizde mevcut durum

Gelecek için öneriler

4

Dünya -Dünya - Tarihsel süreçTarihsel süreç

18. yüzyılda yer altı maden işçilerinde pnömokonyoz-silikoz epidemileri

Avrupa’da 1842’de kadın ve çocukların madenlerde çalışması yasaklandı

1844’de ise fabrikalarda işyeri hekimi bulundurulması zorunluluğu getirildi

1919’da ILO kuruldu... 1950’de WHO sağlık-çalışan sağlığı

tanımları...

Bernardino Ramazzini (1633-1714) De Morbis Artificum Diatriba

Ne iş yapıyorsun ?

“Hayret ve tereddüt ediyorum. Acaba, ilaç ve sinameki kokan muayenehane ve eczanelerde oturan bu azametli ve şık görüntülü

doktorların burnuna işyerlerindeki pis kokulu şeyleri mi soksam, yoksa onları bu çukurları

görmeye mi davet etsem?”

5

Ülkemizde - Tarihsel süreç

-1930...Umumi Hıfzısıhha Kanunu 1930...Umumi Hıfzısıhha Kanunu - -1946... İş kazaları ve MH sigortası...- - 1969... İSGÜM...1969... İSGÜM...- 1972’de MH ve iş kazasının yasal tanımı- 1972’de MH ve iş kazasının yasal tanımı - MH ve iş kolları listesi- 1979... Ankara ve İstanbul MHH - 1979... Ankara ve İstanbul MHH - 1988... TTB “İş yeri hekimliği” - 1988... TTB “İş yeri hekimliği” - Temmuz 2003’den beri- Temmuz 2003’den beri

-Yeni iş kanunu, yönetmenlikler...-İşyeri Hekim yönetmeliği...-SSK Hast...SB devri...MHH’de devredildi !

6

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ MEVZUAT LİSTESİ  1.    İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği 09.12.2003 / 25311 2.     Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında

Yönetmelik23.12.2003 / 25325 3.    Titreşim Yönetmeliği 23.12.2003 / 25325 4.    Gürültü Yönetmeliği 23.12.2003 / 25325 5.    Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği 23.12.2003 / 25325 6.    Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği 23.12.2003 / 25325 7.     Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında

Yönetmelik26.12.2003 / 25328 8.     Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

Hakkında Yönetmelik26.12.2003 / 25328 9.     Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında

Yönetmelik26.12.2003 / 25328 10.    Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında

Yönetmelik26.12.2003 / 25328 11.   Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği (CE)09.02.2004 / 25368 12.  İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin

Yönetmelik10.02.2004 / 25369   13.  Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında

Yönetmelik11.02.2004 / 25370 14.  Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği11.02.2004 / 25370 15.  İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları

Yönetmeliği11.02.2004 / 25370 16.  Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları

Yönetmeliği21.02.2004 / 25380 17.    Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları

Yönetmeliği22.02.2004 / 25381  

7

Yasal Tanımlama

8

Meslek Hastalığı Yasal Tanım - ABD

Meslek Hastalığı: “Hatasızlık” ilkesi esastır...

İş ortamındaki belli bir zaman süresince tek veya tekrarlayan maruziyetler sonucu ortaya çıkan tıbbi

durumlardır. Buna aynı işyerinde çalışan başka bir kişiden bulaşan

enfeksiyöz hastalıklar (ör: TB) da dahildir...

9

Meslek Hastalığı Yasal Tanım - EU

Her ülkenin ilgili sosyal güvenlik kurumu-sağlık kurumunun Meslek Hastalığı tanımlaması farklı...

Ör: Fransa’da “liste” sistemi...

Hollanda’da hemen hemen tüm hastalıklardaetyoloji araştırılıp...MH ?

İlgili Ulusal yetkili birimce kabul edilen MH olgusumeslek hastalığı olarak tanımlanır...

European Communities,2004-eurostat

10

İş yerindeki işle ilgili tozlara, radyoaktif maddelere, diğer zehirli

ve zararlı maddelere maruziyet sonucunda ortaya çıkan hastalıklara

meslek hastalığı denilir...

Meslek Hastalığı Yasal Tanım - ÇİN

11

Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir

sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya

sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir

Ne oldu???

Meslek Hastalığı Yasal Tanım - TÜRKİYE

12

Dünyada

Ülkemizde

Mesleki = Çalışanlar

Mesleki = İşçi/Çalışanlar ??

MH yasal yaklaşım bazı farklılıklar

gösterse detemel mentalitebir çok ülkede

benzerdir...

MH Yasal tanı yaklaşımlarıDünya-Türkiye

13

14

Değişik ülkelerde MH(MA) yasal yaklaşım Değişik ülkelerde MH(MA) yasal yaklaşım

Evet 352 (1991)

Çok K.Uzm.EvetİşverenU.BüroFinland.

Evet 100Değişir DeğişirEvetİşverenEyalet Bürosu

Kanada

Evet ?Çok K.Uzm. Kurulu

EvetİşverenU.BüroBulgaristan

Evet ?Çok K.U.B. Hekimi

Evetİşveren-devlet

U.BüroBrezilya

Evet ?Çok K.Uzm. Kurulu

EvetİşverenU.BüroBelçika

Evet ?Çok Kadem

Uzm.EvetÖ. Sigorta

Mahk.Avustralya

Kalıcı malul. varmı?

Olgu sayısı(yılda)

Tanı nasıl konur

Kim muay. eder

Tazmin edilirmi?

Kim öder ?

Kim idare eder ?

Eur Respir J 1994; 7: 969-80

15

Hayır ?Klinik HeyetEvetİşveren-Ö.Sig.

U.BüroG.Afrika

Evet ?Çok K. HeyetEvetİşverenU.BüroRomanya

Evet 52 (1991)

Çok K.Davacı hekimi

Evetİşveren-Ö.Sig.

U.Büro- Ö.Sig.

Norveç

Evet ?DeğişirU.B. Hekimi

EvetİşverenU.BüroY.Zellanda

Evet 550 (1989)

KlinikÖzel Uzm.

EvetİşverenU.Büroİtalya

Evet 456 (1985)

Çok Kadem

SSK-Pratisyen

EvetİşverenBölge bürosu

Fransa

Kalıcı malul. varmı?

Olgu sayısı(yılda)

Tanı nasıl konur

Kim muay. eder

Tazmin edilirmi?

Kim öder

Kim idare eder

Eur Respir J 1994; 7: 969-80

16

Kalıcı malul. varmı?

Olgu sayısı(yılda)

Tanı nasıl konur

Kim muay. eder

Tazmin edilirmi?

Kim öder

Kim idare eder

Evet ???

13/83 (1998)

Çok K.Uzm.EvetSSK-İşveren

SSK MHH

TÜRKİYE

? ?Değişir DeğişirEvetİşverenNo-fault sig.sis.

ABD

Evet 293 (1991)

DeğişirMeslek H.Uzm.

EvetGenel vergi

U.Büroİngiltere

Hayır ?Çok K.Uzm.Hayırİşveren-işçi

Değişik

Hollanda

Evet 146 (1990)

Çok K.HeyetEvetİşverenU.Büroİspanya

Hayır?Çok Kadem

UzmanlarEvetİşverenU.BüroG.Kore

17

18

KANADA (Quebec) MA şüphesi

İşçi tazmin bürosu

Göğüs Hast. Komitesi (3 uzm)(4 Ünv. Hast.)

MA şüphesi kuvvetliözel inceleme-tetkik

4 komite bşk. incelemesi

1. Karar (-)

2. Karar (+)(Çalışma Bakanlığı)

Rehabilitasyon programı(2 yıl sonra kalıcı

maluliyet değerlendirmesi)

Tartışmalı

Mahkeme

3. karar

19

20

İspanya – Pnömokonyoz-Medikolegal-ILO-Birinci derece: 1/1’den 2/2’ye kadar olan kategori-İkinci derece: 2/3-Üçüncü derece: konglomerasyon veya TB varlığı-İlişkili patolojiler: KOAH, TB sekel, solunum-sağ kalb yetmezliği

Fransa – Pnömokonyoz-Medikolegal - ILO- 0/1 şüpheli pnömokonyoz, koruyucu önlemler- 1/0 başlangıç pnömokonyoz- 1/1’den 3/+ konfirme pnömokonyoz - konglomerasyon varlığı: psödotümöral pnömokonyoz-İlişkili patolojiler: TB sekel, solunum-sağ kalb yetmezliği, pnx

Almanya – Pnömokonyoz-Medikolegal- ILO- 1/1’den itibaren pnömokonyoz yasal olarak tanınır fakat tazminat-maluliyet fonksiyonel etkilenmeye göre yapılır: - %20 ve üzeri kapasite kısıtlaması varsa veya 2/3 ve üzerinde ise tazmin edilir...-İlişkili patolojiler: KOAH, TB sekel, solunum-sağ kalb yetmezliği

İngiltere – Pnömokonyoz-Medikolegal - ILO-0/1’de iş yeri koruyucu önlemlere dikkat çekilir... -1/0’dan itibaren kabul edilir; konglomerasyonlar: progressif masif fibrosis-Tazminde fonksiyonel etkilenme ön plandaadır -İlişkili patolojiler: KOAH, TB sekel, solunum-sağ kalb yetmezliği

21

ABD

-Kendisinde meslek hastalığı kuşkusu bulunan kişi 30 güniçinde bunu bir formla müfettişlere bildirir, gerekli araştırmalar yapılır, 3 yıl içinde, kişiye olumlu veya olumsuz yanıt verilir...

-Meslek hastalığı tanısı her hastalık gurubu için ilgili tıbbi organizasyonların kriterlerine göre yapılmakta

-Yetkilendirilmiş uzmanlarca iş yeri incelemesi-eskiyeait kişisel sağlık kayıtları incelenir...

22

MH Yasal tanı- ÇİNMH Yasal tanı- ÇİN

Prensipler– Anamnez, maruziyet öyküsü– Klinik semptomlar ve özel lab. bulguları

MH tanısı için mahalinde özellikli merkezde:– ≥ 3 Dr.’dan ulaşan kurul kararı

İki aşamalı değerlendirme:– Kişi önce bulunduğu belediye sınırlandırındaki

yetkili kurulca değerlendirilir...– Temyiz hakkı saklıdır (bir üst ekspertiz sağlık kuruluna)

23

SSSSKKSosyal Sosyal SİGORTALAR SİGORTALAR KurumuKurumu

Hastalık SigortasıAnalıkMalüllükYaşlılıkÖlümİş kazaları ve Meslek Hastalıkları

Sigortası

24

S.Ocağı Devlet Hast. Ünv. Özel

MESLEKİ şüphesi

SSK – (Disp.-Hast. Sigorta müdürlüğü)

Bölge Meslek Hastalıkları Hastanesiİş

yeri Müf.Tah.

Raporu

Kesin tanı + yasal getiri

25

BalıkesirBilecikBursaÇanakkaleEdirneİstanbulİzmirKırklareliKocaeliSakaryaTekirdağYalova

Geri kalantüm iller

+ Yurt dışı

Sigortalıları+

Mahkemeler+

Mesleki Ölümkararları Zonguldak

BartınKarabük

İSTANBULMESLEK H.H.

ZONGULDAKMESLEK H.H.

ANKARAMESLEK H.H.

Olası mı???

26

Yasal MH tanısı gereklimi ?

Yeni olgu –Ö NLEM

Tedavi...İKMH sigr.

Tazmin

Maluliyet tayini

Doğru veri-kayıt

27

Durumların sonuçları :

Epidemiyolojik verilerle mevcut durum

28

MESLEK HASTALIĞI İŞ KAZASI

İş yerlerinde Sağlık ve Güvenlik patolojileri

29

YILDA : 160 MİLYON MESLEK HASTALIĞI125 MİLYON İŞ KAZASI

WHO-1997

%44

%56

%99

%1

MESLEK HASTALIKLARI İŞ KAZALARI

DÜNYA TÜRKİYE

30

BEKLENİLEN MESLEK HASTALIĞI SAYISI ?BEKLENİLEN MESLEK HASTALIĞI SAYISI ?

Ülkeler arasında değişmekle birlikte, yılda her bin işçi için 4-12 yeni MH olgusu

beklenmeli...

TÜRKİYE’DE MESLEK HASTALIKLARI İLE İLGİLİ RESMİ VERİLER SADECE SSK (SOSYAL SİGORTALAR KURUMU BAŞKANLIĞI) İSTATİSTİKLERİ...

310 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400

19721973197419751976197719781979198019811982198319841985198619871988198919901991199219931994199519961997199819992000200120022003

TÜRKİYE'DE MESLEK HASTALIĞI OLGU SAYILARI (1972-2003)

Doç.Dr. Kayıhan Pala – UÜTF-HSAD

32

SİGORTALI SAYISI VE MESLEK HASTALIKLARI İNSİDANSI (1972-2003)

0

1.000.000

2.000.000

3.000.000

4.000.000

5.000.000

6.000.000

Sig

ort

alı

sayı

sı

0,00

0,05

0,10

0,15

0,20

0,25

0,30

0,35

0,40

İnsi

dan

s (B

ind

e)

SİGORTALI

MS İNSİDANSI

Doç.Dr. Kayıhan Pala – UÜTF-HSAD

33

Son 5 yılSon 5 yıl

1999 2000 2001 2002 2003

Kayıtlı sigortalı 5.832.215 5.005.403 4.886.881 5.223.283 6.076.705

Beklenen MH (%04)

23.328 20.021 19.547 20.893 24.306

Saptanan MH 1025 803 883 601

Saptanamayan MH 22.303 19.218 18.665 20.292 23.866

440

34

Son 5 yılSon 5 yıl

0

1.000.000

2.000.000

3.000.000

4.000.000

5.000.000

6.000.000

7.000.000

1999 2000 2001 2002 2003

Sigortalı sayısıMeslek Hastalığı

35

AVRUPA AVRUPA DUY SESİMİZİİŞTE BU TÜRKLERİN AYAK SESLERİ... 

SSK son istatistiklerine göre Meslek Hastalıklar sayısı hızla düşüyor...

Bu trend devam ederse AB' ne girdiğimiz gün tüm vatan sathında sıfır meslek hastalığı başarısıyla tarihe geçeceğiz.

Bu başarıda emeği geçen bakanlık bürokratlarına,müfettişlere, hekimlere,mühendislere, tüm işletme yöneticilerine şükranlarımızı sunmamız gerekir...

Bu tablo karşısında ne denilebilir ???

36

37

38

1. MH tanısı koymanın önüne ENGELLER...

Bu tablonun nedenleri ???

2. MH tanısı koymanın SONUÇLARI ???

39

MESLEK HASTALIĞIMESLEK HASTALIĞI

= = MALULİYETMALULİYET

??????

40

Meslek Hastalığı Şüphesi

SSK(Hastane, Sağlık Md., Genel Md, Mahkeme vs.)

Meslek Hastalıkları Hastanesi

Medikal olarak var

İş yeri müfettiş raporu

Mahkeme

SSK Yüksek Sağlık Kurulu

ADLİ TIP KURUMU

Ünv, MHH, BK

YOK

YOKVAR

MKGAO

41

Kliniklerimizde veya bilimsel çalışmalarda saptadığımız MH,

Meslek Hastalıkları yasal havuzuna Girmedikçe Meslek Hastalığı

sayılamazlar...

42

B.S. 33 y, E, Cam İşleme ustası-8 yıl - Silikosis

431964 doğumlu,E, Kum püskürtme-Silikosis

44

45

46

M.K. 58 y, E, 18 yıl antimon madeni-antimon pnömokonyozu

47

48

49

Z.S. 52 y, E, 20 yıl mozaik işçiliği-Silikosis

50

51

52

MESLEK HASTALIKLARINDA ULUSAL TANI-TAKİP SÜRECİ

(Taslak Rapor)21.02.05

Çözüm önerileriÇözüm önerileri

53

Çözüm önerileri

Birincil korunma... Çalışma Bakanlığı...İSGÜM

İkincil korunma... Çalışma + Sağlık Bakanlığı Eşgüdümü

•İş yeri hekimi ücretleri•Periyodik Muayene ücretleri

İş kazları ve Meslek Hastalıkları Sigortasınca karşılanmalı

Üçüncül korunma...Sağlık Bakanlığı

•MH yasal tanı koyma yetkisi genişletilmeli•MH üst uzmanlığı-iş sağlığı uzmanlığı

MH tanısı koymanın SONUÇALARI ???

* Her Meslek Hastalığı Maluliyet

54Teşekkürler...