Post on 08-Mar-2016
description
Lugograaf6e jaargang | editie 1 | februari 2009
InnovatieBooming economy Japan vs VSInnovatie: in voor én tegenspoedTRIZ: over de logica van ontdekken
TB
V L
ug
us
Tec
hn
isch
Bed
rijf
sku
nd
ige V
ere
nig
ing
Lu
gu
s
Mijn fascinatie Doelgericht innoveren. Nieuwe producten, nieuwe diensten, nieuwe mogelijkheden creëren. Creatieve antwoorden vinden op de vragen die de samenleving stelt. Werken aan betere oplossingen: sneller, veiliger, slimmer, efficiënter. Dat is mijn fascinatie.
TNO_CC_365_Adv_A4_Sebastiaan.indd 1 28-03-2007 14:17:05
Niet opgestaan uit de
dood als in slechte films of
wedergekeerd na een lange
reis. Nee, veel beter zelfs, de
Lugograaf is terug op A4!
Ooit lang geleden, toen onze mooie
studievereniging net opgericht was, werd
een dubbelzijdig A4-tje gepresenteerd
aan de leden als zijnde: De Lugograaf.
Inmiddels iets meer dan 5 jaren geleden
werd dat blaadje uitgebracht, daarna is
men overgestapt op A5 formaat omdat
het toentertijd niet haalbaar was voor
de vereniging om het op A4 formaat te
houden. Het A5 blad van Lugus werd
door de jaren heen, door hard werk
van meerdere redacties steeds dikker,
informatiever, leuker en gewoon beter.
Nu heeft u de eerst uitgebrachte editie, na
het lustrum voor u liggen. Verbaasd heeft
u het blad waarschijnlijk al meerdere
keren omgedraaid, afvragend wat er
nou veranderd is aan de Lugograaf.
En ja inderdaad, door middel van veel
bloed, een beetje zweet en wat tranen is
het bekende Lugograafje veranderd in
een nieuw spectaculair magazine, een
volwassen Lugograaf!
We hebben het risico genomen om te
innoveren in deze tijden van financiële
crisis. En het is veilig om te zeggen
dat het beter uitgepakt heeft dan we
in het begin hoopten. Doordat we zelf
bezig waren met innoveren, raakten we
geïnteresseerd in het onderwerp, hebben
we alle eerdere ideeën geschrapt en zijn
we het pad van innovatie ingeslagen.
Innovatie als onderwerp van deze
editie, dezelfde editie waar zoveel aan
veranderd en verbeterd is. Grotere
artikelen, mooiere lay-out, een
gescheiden verenigingsdeel en nog veel
andere dingen die je al lezende zult
ontdekken!
Veel leesplezier met de comeback van de
Lugograaf in A4 formaat!
Tip: Lijst deze Lugograaf in als u uitgelezen bent! Een nieuw boegbeeld van innovatie wat ernorm in waarde zal stijgen.
Roeland PrikkenHoofdredacteur
We’re back
Mijn fascinatie Doelgericht innoveren. Nieuwe producten, nieuwe diensten, nieuwe mogelijkheden creëren. Creatieve antwoorden vinden op de vragen die de samenleving stelt. Werken aan betere oplossingen: sneller, veiliger, slimmer, efficiënter. Dat is mijn fascinatie.
TNO_CC_365_Adv_A4_Sebastiaan.indd 1 28-03-2007 14:17:05
InhoudsopgaveColofonAlgemeen
De Lugograaf is een uitgave van
Technisch Bedrijfskundige Vereniging
Lugus en verschijnt vier keer per jaar.
Hoofdredactie
Roeland Prikken
Redactie
Arjen Lammers
Jasper Boomer
Maarten van de Vegte
Rutger Gelderman
Sander Scholten
Scribenten
Rutger Gelderman
Ömer Arslan
Lay-out
Sander Scholten
Vormgeving
Johan Stokking
Harrie Pieters
Eindredactie
Sebastiaan Tijsma
Fotografie
Johan Stokking
Met dank aan
Leendert-Jan Nijstad
Frank Grooten
Druk
Reclameland B.V. Assen
Oplage: 800 stuks
Adverteren
Wilt u meer informatie over adverteren
in de Lugograaf, dan kunt u contact
opnemen met Melvin Akker.
Tel. 050 363 8490
comextern@tbvlugus.nl
Redactieadres
TBV Lugus
Nijenborg 4
9747 AG Groningen
tel. 050 363 8490
www.tbvlugus.nl
lugograaf@tbvlugus.nl
Oost west, welke innovatie is het best?6De economische crisis slaat toe: organisaties schudden op hun financiele fundamenten. Wordt innoveren te riskant of biedt het juist nu extra kansen?
Innoveren: in voor én tegenspoed14“Win not by surviving the storm, but by changing the game.” Sam Palmisano, hoofd van IBM
TRIZ24Hoe komt een uitvinding tot stand? Is er een vast patroon dat door elke uitvinder wordt ingevuld?
Scriptie TBK40Masterthesis Max van Leeuwen (IT)
Bestuurspromo12
Nieuwe ontwikkelingen13
KPN Inhousedag20
Redactiecolumn27
Interview Optiver22
Poll32
Column voorzitter33
Foto’s34
Even voorstellen...36
Test42
Visionary Marketing Macedonië44
Puzzel48
Agenda49
Afgestudeerden50
ESTIEM Eventverslag30
Interview KPMG18
7
Oost west, welke innovatie is het best?
in•no•va•tie de; v -s invoering ve nieuwigheid: dat is hoe de Van Dale de
term omschrijft. Innovatie gaat dus hand in hand met een blik op de toekomst,
maar er kan ook veel worden geleerd van het verleden. In de geschiedenis zijn
er verschillende redenen geweest voor innovatie. De manier waarop dat gebeurd
ligt aan de noodzaak naar innovatie, maar ook aan verschillende culturen en de
doeleinden die de individuele culturen stellen. Om de huidige ontwikkelingen te
begrijpen op het gebied van innovatie is het ook interessant te kijken naar hoe
bepaalde culturen hun huidige positie tot nu toe hebben bereikt en verdedigd en
hoe ze dit in de toekomst waarschijnlijk zullen verdedigen.
Oost west, welke innovatie is het best?
Tekst: Jasper Boomer
8De Verenigde StatenDe V.S. heeft altijd al een vrij liberale
cultuur gehad, waar mensen ‘the
American dream’ nastreven, door met
een bepaald briljant idee succesvol te
worden. Amerika heeft veel successen
geboekt op het gebied van innovatie
tijdens de vele oorlogen. Vooral de
koude oorlog, niet eens een echte oorlog,
is mede verantwoordelijk voor veel
innovaties van de moderne tijd.
Het begon vooral toen de Russen in 1957
een kleine zilveren bal de ruimte in
stuurden die niet meer deed dan een
radiosignaal versturen: de Sputnik.
Toch was dit genoeg voor de Amerikanen
om zich grote zorgen te maken om hun
technologische voorsprong (of
achterstand?), en zij besloten dat het tijd
was om actie te ondernemen. ARPA (later
DARPA) was geboren. DARPA staat
voor Defense Advanced Research
Projects Agency, en is opgericht als
nationale Research & Development
afdeling. In eerste instantie dus vanwege
de wapenwedloop en het succes van de
Russen in de ruimte. Hun eerste missie
was dan ook om direct te reageren op de
succesvolle Sputnik van de Russen door
ook zo snel mogelijk iets in de baan rond
de aarde te krijgen. NASA nam al heel
snel het ruimtevaart onderzoek over,
maar DARPA bleef bestaan en hield zich
nu voornamelijk bezig met het detecteren
van kernproeven, door onder andere
seismische metingen.
Wat dit bureau zo uniek maakte, was dat
het zich bezig hield met onderzoek met
een zogenaamd “High risk- high payoff”.
Het aanvaardde grote mislukkingen, maar
nam voor om altijd ver in de toekomst
te denken. Uit deze manier van vooruit
denken, en het idee om van fouten leren
in plaats van ze uit de weg te gaan,
zijn zaken als het internet gekomen.
Het internet is ook begonnen als een
concept voor defensie. Begin jaren ’60
was de enige vorm van communicatie
de telefoonlijn en kortegolf radio.
Beiden konden vrij eenvoudig door
een vijand worden platgelegd door
het centrale communicatiepunt te
vernietigen. Vanuit deze gedachte wilde
men een netwerk aanleggen dat minder
gecentraliseerd was, en dus moeilijker
was uit te schakelen. Dit concept viel
samen met het revolutionaire idee van
packet-switching, van ene Paul Baran.
Hierbij worden gegevens niet als geheel
verstuurd, maar als kleine brokken
die later dan weer aan elkaar worden
geplakt, om zo het originele bericht terug
te krijgen. Zo ontstond dus één van de
belangrijkste uitvindingen van de vorige
eeuw, slechts begonnen als een klein
defensienetwerk.
Een andere revolutionair uit die tijd was
Leonard Kleinrock, die begin jaren ’60
zichzelf als een soort mens-computer
symbiose voorstelde, waarbij het geheel
volgens hem meer zou zijn dan de
optelsom van de twee delen.
Tegenwoordig weten we inderdaad
dat er zeker een kern van waarheid in
de gedachte van Kleinrock zit, en lijkt
deze symbiose slechts nog een kwestie
van tijd. In die tijd waren computers
echter nog een soort uit de kluiten
gewassen rekenmachines, die hele
kamers besloegen. Maar het is juist dit
soort vooruit denken dat past bij het
onconventionele onderzoek van DARPA.
Er zijn tijden geweest dat men DARPA
wilde omvormen naar een conventionele
R&D afdeling, maar over de tijd heeft
het toch zijn unieke plek in de wereld
van de Amerikaanse innovatie kunnen
behouden.
Sputnik
9
Wat DARPA onderscheidt van
andere R&D-centra in de wereld
en wat DARPA ook zo succesvol
maakt, zijn een drietal belangrijke
grondbeginselen:
• In plaats van genoeg
voorbereiding te treffen
om verassingen in een
onderzoek te voorkomen, is
het juist daarnaar op zoek.
Het doen van dit zogenaamde
‘disruptive’ onderzoek is altijd
het hoogste doel geweest.
• In een dergelijk groot bureau
als DARPA zijn ze altijd met
verscheidene onderzoeken
tegelijk bezig. Er is vaak
één onderzoeker die met een
opzet komt voor een nieuw
project, maar slechts zelden
staat die persoon dan aan het
hoofd van het onderzoek.
Het in zijn eentje werken aan
een project zal al helemaal
nooit voorkomen. Dit is
om constant veranderende
groepen te creëren om zo tot
nieuwe verse ideeën te komen
en creativiteit te steunen.
• Bovendien is het kenmerkend
voor DARPA om bepaalde
strategische uitdagingen
zoveel mogelijk in detail in
kaart te brengen, en behalve
vaag omschreven oplossingen
tot een zo concreet mogelijk,
het liefst demonstreerbare
oplossing te komen.
DARPA zal in de toekomst ook nog
blijven werken aan defensieprojecten,
zoals de huidige trend van onbemande
vliegtuigen, en ook daarbuiten, zoals
medische toepassingen (bijvoorbeeld
de Bionic Arm van het revolutionizing
Prostetics Team 2009). Zie ook Nieuwe
Ontwikkelingen (pagina 13)
Ondanks de briljante impulsen van dit
bijzonder innovatieve bureau, zijn er de
laatste tijd steeds meer bezorgde
uitspraken gedaan door professoren,
"What the country needs is better MBAs, not more PhDs."
Amar Bhidé, schrijver van “The Venturesome
Economy”
algemene bestuurders en innovatieve
bedrijven (zoals Google en Microsoft) uit
het kapitalistische land. Deze mensen
zijn bezorgd dat Amerika sinds de koude
oorlog niet meer genoeg doet aan
innovatie, een uitspraak die recent nog
veel ten gehore werd gebracht is de vraag
aan Obama, de nieuwe Amerikaanse
president. Deze werd gevraagd om de
zogenaamde ‘competitiveness‘ van het
land weer terug te brengen. Het begon al
toen landen als Japan in de jaren ’80 al
Amerika begonnen in te halen qua
technologische hoogstandjes. De
meningen over de vraag of deze
bezorgdheid terecht is, zijn verdeeld.
Amar Bhidé probeert in zijn boek “The
Venturesome Economy” het tegendeel te
bewijzen.
Een belangrijke reden voor bezorgdheid
van zijn tegenhangers is namelijk dat
er niet genoeg technische opgeleide
studenten afstuderen in de V.S. Of deze
ontwikkeling echt aan de gang is kan
worden betwist, maar volgens Bhidé
moet Amerika juist zijn kansen zien in
hun goed opgeleide bedrijfskundige
personeel en zakenlieden. Want hoewel
er misschien nu meer ‘innovaties‘
worden gedaan in het buitenland,
verdienen de Amerikanen daar vaak veel
meer mee dan ieder ander, juist door hun
superieure management kwaliteiten en
zakelijk inzicht.
10
JapanOok Japan zal voor veel mensen klinken
als een land van innovatie, en in het
bijzonder in het veld van geavanceerde
elektronica en robotica. Toch is dat
zeker niet altijd zo geweest, en zijn
de Japanners ook op een hele andere
manier met innovatie bezig dan hun
Amerikaanse concurrenten. Om deze
tegenstrijdigheden aan te tonen volgen
hier eerst de vijf algemeen aangenomen
stadia van innovatie:
1. Modificatie en verbetering
2. Nieuwe technologie toepassen in
productontwikkeling
3. Hoge technologie productie
4. Toekomstige technologieën
5. Uitvinding of ontdekking van
revolutionaire nieuwe technolo-
gieën
Japanners blonken al vanaf begin jaren
zestig uit in het eerste stadium en ook
in tweede en derde werden de Japanners
later zeer bekwaam. Maar het zijn nu
net de laatste twee stadia waar het aan
schort; Japan doet vrijwel niets aan het
ontwikkelen van nieuwe technologieën.
Dat komt voornamelijk door de enorme
cultuurverschillen. Het begint al bij
het Japanse onderwijssysteem,waar
studenten worden geacht om op te
schrijven wat de docent verteld en
dat te onthouden. Er worden hen
nauwelijks vragen gesteld en voor
discussie is al helemaal geen plaats.
Dit leidt kortgenomen tot een groep
vrij onderdanige arbeiders, die direct
goed aan het werk kunnen in een groot
(productie)bedrijf, maar niet direct
tot creatieve mensen die innovatieve
oplossingen voor problemen zullen
bedenken. Het Japanse woord voor
ondernemer is dan ook ‘datsusara’, dat
letterlijk een losgebroken loonarbeider
betekent.
"The stake that sticks out gets hammered
down”Op mensen die voor zichzelf beginnen,
of een revolutionaire visie najagen,
word meestal neergekeken. Toch komt
veel van de hedendaagse elektronica
die we in het Westen gebruiken uit dit
land (te denken valt bijvoorbeeld aan
Sony en Nintendo). Dit komt omdat
Japanners meester zijn in het namaken
en verbeteren van bestaande producten,
ook wel bekend als reverse-engineering.
Dit begon al met Amerikaanse motoren.
De Japanners zijn ontzettend goed in
een dergelijk apparaat te bestuderen
en de werking van het geheel in kaart
te brengen, om het vervolgens aan te
passen naar hun idee. Dat vertaalde zich
vaak in een compacter, makkelijker te
gebruiken en ook goedkoper product,
wat tegenwoordig voornamelijk terug te
zien is in de elektronica. In een industrie
die snel veranderd en groeit, en waarbij
de patenten vaak nog zwak zijn, zoals
in elektronica industrie, is het vaak
makkelijker voor de volger om succes
te boeken, ten koste van de innovator.
Over de jaren is Japanse makelij
synoniem gaan staan met goedkoop,
betrouwbaar en eenvoudig in het gebruik.
Ook het combineren van verschillende
technologieën is iets waar de Japanners
altijd al in excelleerden.
Toch is Japan door de jaren heen ook
bekend komen te staan als een land
waar de meest ingewikkelde en totaal
overbodige uitvindingen vandaan komen.
Een aantal voorbeelden:
De altijd handige toiletpapier/
tissue dispenser voor op je hoofd,
de vergrootglas-sigaretaansteker en
natuurlijk de hands-free paraplu.
11 De toekomstBeide landen zijn dus nu bezig, al is
het slechts enkel discussiëren, om
mogelijkerwijs hun innovatiestrategie aan
te passen. Zit Amerika met een tekort aan
technologen? En zo ja, moeten er daarom
drastische maatregelen worden genomen
of is Amerika beter af met meer ‘MBAs’
in plaats van ‘PhDs’? En moet Japan de
cultuur veranderen om tot meer creatieve
oplossingen te komen? In ieder geval zal
er over de hele wereld de noodzaak blijven
om te innoveren, bijvoorbeeld door de
klimaatproblemen die steeds meer doen
beseffen dat er grote veranderingen moeten
komen, willen wij op dezelfde manier
door kunnen leven. Men is tegenwoordig
over de gehele wereld bezig met het
zoeken naar nieuwe energiebronnen.
Dit spoort uitvinders enorm aan om
ook eens op een andere manier naar een
mogelijke oplossingen te zoeken en heeft
geleid tot innovaties als de brandstofcel
en zonnepanelen. Ook onze grote dorst
naar informatie die het internet zo heeft
doen groeien is op dit moment een reden
tot vele innovaties. Het ontwikkelen van
nieuwe wapens zal ook nu nog zorgen voor
het ontwikkelen van nieuwe innovatieve
verdediging tegen deze nieuwe wapens.
Kortom, innovatie is er al sinds het begin
van de mensheid geweest en het lijkt erop
dat het ook voorlopig zo zal blijven.
Een voorbeeld van de eerste drie stadia
van innovatie die in Japan perfect worden
toegepast zijn de eet- en drinkautomaten.
Bij ons in Nederland zijn deze apparaten
simpel gezegd een kast waar je een euro
ingooit en waar vervolgens een Cola uitrolt,
maar in Japan worden ze veel vaker en
op andere manieren gebruikt. Ze zijn in
grote steden op bijna iedere straathoek
te vinden, en hebben veel uitgebreidere
functies. Zo zijn er een aantal machines
welke in het geval van een natuurramp,
op afstand ingesteld kunnen worden om
gratis eten en drinken te bieden aan de
inwoners van de stad. Ook zijn ze heel ver
met het ontwikkelen van machines die door
camera’s en andere sensoren de persoon
voor de automaat kunnen herkennen en
kunnen nagaan of deze bijvoorbeeld oud
genoeg is voor het kopen van alcohol of
tabak, en zelfs de wensen van de klant
kunnen aanvoelen.
Tegenwoordig zit het land op een punt
waarbij het zal moeten beslissen of het deze
strategie van volgen zal blijven behouden
of toch meer gaat kijken naar het opleiden
van mensen die niet alleen heel goed
orders kunnen uitvoeren maar ook op een
creatieve manier nieuwe revolutionaire
technologieën kunnen ontwikkelen.
11
Bronnenhttp://www.darpa.mil
http://www.allbusiness.com (zoek: the future of Japanese innovation)
http://picdit.wordpress.com (zoek: strange Japanese inventions)
http://www.princeton.edu (zoek: sustainable technology)
http://www.economist.com (zoek: the venturesome economy)
Bestuur worden van TBV Lugus???????? ??? ??? ????? ???????? ??? ?? ?? ??? ???? ???? ????? ???? ?? ?????????? ?? ??? ??? ?? ????
???????? ???????? E?? ???? ??? ??????h???, ????????h???, ??????? ?? ???????? M??? ??? ??? ???? w????? ?? ???? ????? ???? ?????? ?? ???????, h?? ??????????? ??? ?????m?????, ??????? ????? ??? ??? ????p ?? ?????? m????
m?? ???? ?????h??????? ?????????? E?? ???? w????? ???, m?? ?? m??????????????????, ??? h?? ???? ????? ??? ??? ????????? ?????????? ???, ???? ?? ???? ??K??? ??? ?? R?G? M?? 500+ ?????, 70+ ?????? ????? ?? ??? ????????????? ????p ???m?? ????? ??? ??? ????? ?????????? ??? ??? ??? ?? ????? ??, w??? p?????????-
??? w????? ?? ??????? ?????m????? ?? ????? h?? ????? ?? ???? ??tt???
Dttf jij dtzt titdttitt ttt tt ttttijk jij jt tttdttttttijd mtt ttt ttwitd ttttttttjttt? Kijk toot mttt itfotmttit op ttttttttttt tt ttttt jt totticitttit mtt CV tt motitttit
voor 13 maart tttt tttttttttttttttttttt
!
Nieuwe ontwikkelingen
Wat gebeurt er allemaal in de wondere wereld van de wetenschap?
In deze rubriek probeert de Lugograaf jou te interesseren, versteld doen
staan of gewoon te shockeren met wat er allemaal mogelijk is.
De technologie staat voor niks tegenwoordig.
Software Research AssistantDeze uitvinding is in het leven gebracht vanwege de grote
lappen tekst die mensen tegenwoordig voor hun ogen krijgen.
Veel van de informatie die mensen dagelijks lezen is in de
vorm van tekst op een (computer)scherm. Ari Rappoport van
de Hebreeuwse Universiteit te Jeruzalem heeft daarom een
programma geschreven dat een stuk tekst analyseert en deze vult
met allerlei achtergrond verwijzingen. Afhangend van de wensen
van de gebruiker kan zo’n stukje tekst verwijzingen bevatten uit
een woordenboek, plaatjes van het internet of uitleggen van een
begrip bijvoorbeeld van Wikipedia.
Maar er zijn ook andere toepassingen mogelijk. Als bijvoorbeeld
een stuk tekst in een vreemde taal wordt gelezen kan het niet
alleen voor een vertaling zorgen, maar ook bijvoorbeeld voor
quizvragen die aan de lezer kunnen worden gesteld om zo een
nieuwe taal te leren. Uiteindelijk is het dus weer een nieuwe
ontzettend handige tool om de grote hoeveelheid informatie die
dagelijks op iedereen afkomt goed te ordenen.
Cyborg kakkerlakkenHet lijkt misschien iets uit een Sci-Fi film, maar wetenschappers
zijn al een tijdje bezig met het op afstand besturen van insecten.
Dit om gebruik te maken van hun soms uiterst gevoelige tast en
reuk sensoren, of als een soort kleine spion. Dit gebeurd door een
kleine chip te plaatsen op bijvoorbeeld een kakkerlak, die dan
weer kleine pulsen stuurt naar de zenuwuiteinden of hersencellen,
waardoor de kakkerlak de gewenste bewegingen uitvoert.
Hoewel dit al redelijk te doen is, zijn er toch nog wat obstakels.
Een batterij is vaak te groot en te zwaar voor een insect om met
zich mee te dragen en als hij verbonden zou worden met een
externe krachtbron zou dat natuurlijk enorm zijn bewegingen
beperken.
Maar Keisuke Morishima van de universiteit van Tokio afdeling
Landbouw & Technologie heeft een mogelijke oplossing.
Waarom kunnen de kakkerlakken niet gewoon zelf hun eigen
onderwerpingchips aandrijven? Hij installeerde bij de pootjes
kleine piëzo-elementen, deze wekken stroom op als er druk op
komt te staan. Op deze manier zou met een kleine honderdtal
van deze piepkleine elementen de kakkerlakken hun eigen chip
voorzien van stroom.
Kakkerlak
Tekst: Jasper Boomer
13
14
LED Beamer voor mobiele telefoonsOp het gebied van mobiele telefonie zijn er ook nog steeds
nieuwe verbeteringen, de trend van minimalisatie en integratie zet
voort, en binnenkort kunnen wij telefoons met, jawel, een beamer
verwachten. Ideaal voor vergaderingen waarbij de gebruiker dan
met zijn telefoon ongeveer ter grootte van een A4 op de muur zal
kunnen projecteren.
Om dit te kunnen realiseren moet er afgestapt worden van
het principe van ‘ouderwetse’ beamers. Deze werken met een
kwiklamp, die wit licht uitstraalt. Met behulp van kleurenfilters
in de drie primaire kleuren wordt dan de gewenste kleur
geselecteerd. Op deze manier verbruikt de projector ongeveer 3x
zoveel energie dan dat hij nodig heeft en het zou ook onmogelijk
zijn om zo’n apparaat op een batterij te laten werken. Maar
gelukkig is er een oplossing: LED verlichting. Door vele al
de verlichting van de toekomst genoemd. Deze bestaan uit 2
halfgeleiders met daartussenin ingebrachte ‘onzuiverheden’.
Hierdoor wordt de stroom direct omgezet in zichtbaar licht en
kan de golflengte worden aangepast zodat ze elke mogelijke kleur
licht kunnen uitstralen. Het enige probleem is altijd geweest dat
LED’s in bijna alle kanten licht uitstralen, maar in de beamers
zitten kleine elementen die het licht van de LED’s opvangen en
weer uitstralen in een cilinderachtige vorm, om vervolgens weer
door een aantal lenzen te gaan die het licht weer omzetten in
een rechthoekige vorm, om er zo voor te zorgen dat het licht zo
homogeen mogelijk wordt verdeeld.
Andere mogelijkheden met deze technologie zijn bijvoorbeeld
Heads-up displays voor auto’s. In plaats van een snelheidsmeter
op het dashboard, wordt die informatie direct geprojecteerd op de
voorruit. Zo hoeft de bestuurder niet naar beneden te kijken wat
ervoor zorgt dat zijn aandacht bij de weg blijft. Deze functie zit al
standaard ingebouwd in onder andere de nieuwe Citroën C6.
LED beamer telefoon
Bionic armIn de wereld van kunstmatige ledematen is het Amerikaanse DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) actief. Een team
professionals, genaamd het Revolutionizing Prostetics Team 2009, is bezig met een kunstmatige arm. Deze zal niet alleen de bewegingen
van de arm kunnen nabootsen , maar wordt ook nog eens bestuurd door het normale zenuwsysteem van de mens. Daarnaast zal de arm
sensoren bevatten die ook weer informatie terugsturen naar de gebruiker. In alle aspecten moet de arm dus lijken op en voelen als een
echte arm. Dit project zou moeten worden afgerond in 2009. Halverwege 2007 werd al de eerste versie gepresenteerd, simpelweg ‘Proto
1’ genoemd. Deze werd toen getest door een man die zijn beide armen was kwijtgeraakt bij een ongeluk. De arm was bevestigd aan
de zenuwuiteinden van zijn schouder en borstkas. Het apparaat kon toen 8 verschillende bewegingen maken en een aantal prikkelingen
terugsturen naar de proefpersoon. Versie 2 moet nog flexibeler worden, meer bewegingen kunnen maken en in het algemeen gewoon
‘echter’ worden.
Bionic arm
Economische crisis, een term waar iedereen aan gewend geraakt is de afgelopen maanden.
De media lopen over van dalende koersen, dalend consumentenvertrouwen en drastische
maatregelen. De gekelderde vooruitzichten staan in de schaduw van de recordbrekende
prijzen. Organisaties worden gedwongen te saneren, massaal worden werktijdverkortingen
aangevraagd. Productielijnen in de auto-, chemie- en staalindustrie worden zelfs geheel
stopgezet.
De consument schrikt van de negatieve perspectieven in het nieuws en denkt nogmaals na
over zijn uitgaven. Grote aankopen worden uitgesteld en er wordt gezocht naar meer zekerheid
bij het vastzetten van geld.
Tekst: Maarten van der Vegte
Innoveren:In voor én tegenspoed
15
16
De financiële crisis zorgt ervoor dat
men voorzichtiger wordt en minder
vertrouwen toont in de toekomst.
Bedrijven focussen zich op de korte
termijn en houden zich vooral met
kostenreductie bezig. Banen worden
geschrapt, fabrieken stilgezet en er wordt
bespaard op ‘Research and Development’
(R&D). Zelfs organisaties als Nokia
die bekend staan om hun innovatieve
instelling komen in het nieuws door
bezuinigingen op het gebied van R&D.
Uit een onderzoek van KPMG bleek
dat 90 procent van de ondervraagde
ondernemers maatregelen treft om de
kosten te reduceren. Voor 67 procent
bleek het financiële klimaat de oorzaak
te zijn.
De strategieën die organisaties toepassen
zijn vooral gericht op overleven, niet
zozeer op ontwikkelen. Je zou haast
zeggen dat er naast een economische
crisis ook sprake is van een innovatie-
crisis. De geschiedenis leert echter dat
crisis-situaties uitermate geschikt kunnen
zijn voor het voortbrengen van
succesvolle innovaties.
“Win not by surviving the storm, but by changing the game.”
Sam Palmisano, hoofd van IBM
Natuurlijk is het riskant om
jezelf als organisatie te richten op
ontwikkeling tijdens onzekere tijden.
Vaak leidt het tot een verlaging van
het consumentenvertrouwen en een
verhoogde kans op recessie. Gelukkig
staan bedrijven niet alleen, overheden
hebben ook belang bij het continue
ontwikkelen van organisaties. Innovatie
is noodzakelijk om economische groei
te waarborgen, dit op zijn beurt is
essenstieel om met andere overheden
en wereldmachten te kunnen blijven
concurreren.
De Nederlandse regering heeft enkele
stappen gezet om bedrijven te motiveren
meer te investeren in innovaties.
Het kabinet Balkenende heeft het
zogenaamde ‘innovatieplatform’
opgericht. Dit is een platform van
vertegenwoordigers van de Nederlandse
kenniseconomie dat innovatie en
vooruitgang in Nederland moet
stimuleren. Eén van de resultaten van
dit platform is het innovatievoucher-
systeem. Ondernemingen kunnen een
voucher aanvragen waarmee ze voor
een bepaald bedrag toegang krijgen tot
bestaande kennisinstellingen.
Organisaties lopen tijdens financiële
crisis-situaties tegen verschillende
oorzaken aan die het moeilijker maken
te innoveren. Het grootste probleem
wordt veroorzaakt door investeerders,
ook zij worden voorzichtiger. Vanuit
de Nederlandse regering komt hulp
voor organisaties die hierdoor in nood
komen. De overheid haalt investeringen
naar voren en werkt aan de versnelling
van procedures zodat projecten sneller
kunnen starten.
Een voorbeeld hiervan is het uitbreiden
van de groeifaciliteit. Wanneer
een organisatie overweegt grote
investeringen te doen voor bijvoorbeeld
bedrijfsovernames of grote innovaties
ontstaat behoefte aan extra risicodragend
vermogen. Meer risicodragend
vermogen heeft een positief effect op
de liquiditeit: extra ruimte die nodig
is om een groeiscenario te realiseren.
De huidige groeifacaliteit stelt dat de
Staat 50 procent van het risicokapitaal
tot maximaal € 5 miljoen per bedrijf
garandeerd. Om tijdens de crisis meer
bedrijven te kunnen helpen wordt de
grens omhooggeschoven naar € 25
miljoen en in speciale gevallen zelfs tot €
100 miljoen. De overheid is bereid € 1.5
miljard aan risicokapitaal van garanties
te voorzien.
Zelfs de Nederlandse dagbladen
moeten nu de gevolgen
ondervinden van de crisis waar
ze al enkele maanden hun kranten
mee vullen. Stijgende kosten,
risicovolle financieringen en
dalende opbrengsten van de
oplagen en advertenties zijn de
oorzaken van de problemen bij de
dagbladen.
Midden augustus 2008 maakten
de Telegraaf Mediagroep en
PCM bekend dat ze banen
gingen schrappen en dat er
miljoenen bezuinigd moesten
worden om deze problemen op
te lossen. De komende maanden
worden nog meer bezuinigingen
verwacht. Het verlagen van de
advertentiekosten wordt als enige
en logische oplossing naar voor
geschoven. De positieve kant van
de economische crisis is dat de
krant in Nederland nu wel langer
gelezen wordt.
zaken en financiën aangedrongen op
extra geld voor onderzoek en innovatie.
Een verruiming van de Wet Bevordering
Speur- en Ontwikkelingswerk (WBSO)
is volgens de ondernemersorganisaties
de beste optie. Door verruiming van deze
subsidie betalen ondernemers minder
loonkosten en kunnen kenniswerkers
aan het werk blijven. Nu bedraagt
de loonkostensubsidie nog 42
procent over de eerste € 110.000 aan
onderzoekskosten. De koepelorganisaties
stellen voor dit bedrag te verhogen,
evenals het aftrekpercentage (nu
14 procent) over het restbedrag aan
onderzoekskosten. Daarnaast moet
volgens MKB-Nederland en VNO-NCW
ook het maximumbedrag aan subsidie (nu
€ 8 miljoen) omhoog. Deze aanpassingen
binnen de WBSO zijn snel te regelen
zonder extra administratieve lasten.
Zelfs met deze tegemoetkomingen
van de overheid blijft innoveren risico
met zich meedragen. Het succes van
een innovatie is nooit van te voren te
garanderen, sterker nog: statistisch
gezien is 93 procent van de onderzoeken
die tot succesvolle innovaties heeft geleid
in de verkeerde richting gestart met
een onjuiste visie. Gelukkig blijkt een
crisis positieve kanten te hebben voor
innovatie. Harvard Business School-
professor Clayton Christensen beweert
dat een financiële crisis een positief
effect op de statistieken van innovatie
zal hebben. Volgens Christensen dwingt
een crisis vernieuwers snel en goedkoop
te innoveren terwijl vernieuwers tijdens
voorspoed langer de verkeerde visie
kunnen nastreven. Een laag budget
zal dus juist een hogere slagingskans
opleveren.
Een crisis brengt nog meer voordelen
voor innovatie. Terwijl concurrenten de
overlevingskoers varen is een crisis de
17
“Snelle groeiers zijn van vitaal belang
voor de economie, omdat juist zij een
grote bijdrage aan economische groei en
werkgelegenheid leveren”, aldus
staatssecretaris Van Gennip in het
persbericht van het Ministerie van
Economische Zaken. Deze groep had
echter vaak financieringsproblemen.
Uitbreidingen en overnames waren
daardoor een moeilijke zaak.
"Anything that won't sell, I don't want to invent."
Thomas Edison
De groeifaciliteit moet het risico voor
externe financiers verlagen. De
groeifaciliteit biedt een overheidsgarantie
van vijftig procent voor alle financiers.
Door deze garantie is het voor de
financier een stuk aantrekkelijker en de
overheid hoopt dat daar veel bedrijven
van kunnen profiteren.
MKB-Nederland en VNO-NCW,
overkoepelende belangenorganisaties
voor midden- en kleinbedrijf in
Nederland (99 procent van de
Nederlandse bedrijven) hebben nog
eens bij de ministeries van economische
18
aangewezen kans jezelf te onderscheiden
van de rest en de markt naar je toe te
trekken. Je kan het vergelijken met de
prijzenoorlog uit 2006 waar Albert Heijn
als grote winnaar uit kwam en daarmee
aanzienlijke stukken marktaandeel
innam. Dit is ook wat gebeurde na
het barsten van de ‘internet-bubble’
halverwege 2000. Terwijl ICT-bedrijven
kelderden in de koersen en meerdere
gevallen van fraude boven water kwamen
(Enron, Worldcom, Qwest) introduceerde
Apple in 2001 de Ipod. Apple boekte
een groot succes en wist de afgelopen
jaren enorm veel marktaandeel van
de bestaande giganten in te nemen.
In 2005 had de Ipod al zo’n sterke
concurrentiepositie dat het zijn afzet met
500 procent wist te verhogen ten opzichte
van het vorige jaar.
Een crisis is niet voor niets een crisis:
het zal zijn tol eisen en organisaties op
hun fundamenten laten wankelen. Echter
is dit zeker geen reden om innovaties uit
te stellen en alleen te richten op de korte
termijn. Wanneer het stof is gesettled na
deze crisis zullen niet de bedrijven die
het best hebben bezuinigd overblijven,
maar zij die het best hebben geinnoveerd
en daar de krimpende markt naar zich toe
hebben getrokken.Ook de rijken der aarde hebben
last van de economische crisis.
Voor wie in 2008 tijdens
kerst niet meer naar een
driesterrenrestaurant kon gaan
heeft het Nederlandse House
of Caviar een picknickmandje
samengesteld. Het bevat: kaviaar,
champagne, truffels en oesters
(met oestermeisje). Voor dit alles
betaal je slechts € 15 000.
Volgens samensteller Ashkan
Mossafaian van House of Caviar
kost een vergelijkbare maaltijd
bij een restaurant twee keer zo
veel. Mensen kopen de laatste
jaren steeds meer delicatessen
om ook thuis luxueus te kunnen
genieten tijdens de feestdagen.
Hiervoor is dit pretpakket de
ideale oplossing. Mede dankzij
deze inventieve pakketten is de
omzet van champagne en kaviaar
door het Nederlandse House
of Caviar met een aanzienlijk
percentage van 60% gestegen.
Bronnenhttp://www.senternovem.nl (zoek: innovatievouchers)
http://www.fembusiness.nl (zoek: korte termijnoplossing)
http://www.express.be (zoek: innoveren tijdens crisis)
http://adi.atosoriginblog.nl (zoek: innovation loves crisis)
http://online.wsj.com (zoek: business insight report)
19
Interview KPMG
Maartje SmitAdviseur KPMG op de afdeling IT advisory
Kan je je functie bij KPMG omschrijven?KPMG werkt niet echt met vaste functie omschrijvingen. We
kennen door de hele organisatie heen wel vaste functies, maar je
hebt uiteindelijk ook zelf invloed in hoe je je eigen functie invult
(waar je je bijvoorbeeld na verloop van tijd in wilt gaan
specialiseren). Binnen IT Advisory (ITA) begin je als je
binnenkomt bij KPMG als ‘Junior Adviseur’, hierna kan je
‘Adviseur’, ‘Manager’, ‘Senior Manager’, ‘Director’, en
uiteindelijk ‘Partner’ worden. In principe duurt elke stap 3 jaar,
maar als je goed presteert kun je bijvoorbeeld ook in 2 jaar
promotie maken. Ik ben zelf ‘Adviseur’.
“Het werk dat ik nu doe bevalt me goed”
Binnen de afdeling IT advisory waar ik werk kun je het werk
grofweg indelen in IT-auditing en IT-advies. IT-auditing houdt
zich vooral bezig met het analyseren en beoordelen van ICT-
systemen en -processen. Je gaat bijvoorbeeld binnen een
organisatie kijken waar informatiestromen vandaan komen, wie
er allemaal bij kunnen en waar fouten gemaakt (kunnen) worden.
Je werkt aan de hand van een normenkader om vast te stellen of
het betreffende ICT-systeem/ -proces betrouwbaar is. Bij een IT
audit kijk je meestal terug op een bepaalde periode.
Bij IT-advies wordt veel meer vooruit gekeken en werk je meer
zij aan zij met de klant. Bijvoorbeeld naar wat een klant nodig
zal hebben in de toekomst en hoe deze klant dit zal moeten
realiseren.
De tijd op het kantoor wordt bepaald door wat voor soort
opdrachten je krijgt, soms ben je dagen bij een klant, soms zit je
meer op kantoor om zaken uit te werken.
Hoe ben je bij KPMG gekomen?Tijdens mijn studie heb ik altijd getwijfeld tussen IT en Logistiek,
uiteindelijk heb ik toch voor IT gekozen. Na mijn studie heb ik
een inhousedag van KPMG bijgewoond die mij erg goed beviel
en welke ook gelijk leidde tot mijn eerste solicitatiegesprek. Dit
gesprek was zeer positief, ik heb gelijk kennis gemaakt met mijn
potentieel nieuwe collega’s. Binnen 3 weken was na een reeks
intensieve capaciteitentesten het contract al getekend!
20Klopt je functie bij je verwachtingen?Het werk dat je precies gaat doen bij KPMG is van te voren
moeilijk in te schatten, eigenlijk mag je geleidelijk zelf bepalen
welke richting je op gaat. Echter had ik van te voren wel een
goede indruk van de cultuur en sfeer bij KPMG die gelukkig aan
mijn verwachtingen voldoet.
Hoe heb je je opleiding TBW ervaren en sloot dit aan bij het werk dat je nu doet?Ik ben de opleiding Technische Bedrijfwetenschappen begonnen
in 1999 en heb hem afgerond in 2005. TBW is de voorganger van
TBK (hierna gesplitst in TM en TBK), en duurde officieel 4 jaar.
De hoofdreden dat ik vertraging opgelopen heb is dat ik een half
jaar in Oslo geweest ben, omdat ik vond dat de logistieke vakken
van TBW in die tijd vooral gespitst waren op interne logistiek en
ik zelf ook meer wilde weten over supply chain management.
“Precies hoe de opleiding TBW in elkaar zat”
TBW sloot voor mij perfect aan bij het werk dat KPMG mij
aanbood. Je krijgt zowel met managementprocessen als met de
wat meer technische aspecten binnen de opdrachten te maken:
precies hoe de opleiding TBW in elkaar zat. Je kunt het daarbij zo
technisch maken als je zelf wilt.
Wat zijn je ambities voor de komende jaren?Het werk dat ik nu doe bevalt me goed. Ik verwacht nog een
tijd bij KPMG te blijven al weet je natuurlijk nooit wat de
toekomst brengt. In de aankomende jaren zijn er nog genoeg
mogelijkheden om me te ontwikkelen.
KPMG heeft het voordeel dat het een zeer gevarieerd aanbod aan
werk heeft. Je krijgt de vrijheid te ontwikkelen in de richting van
taken en klanten waar jij affiniteit mee hebt.
KPMG is dé ICT-consultant van 2008 geworden, hoe komt dat zo?Ik kan me voorstellen dat men dit niet zo snel zou verwachten
van een organisatie als KPMG, omdat KPMG toch vaak
primair bekend staat als een accountancy (audit) organisatie.
Die oorspong geeft naar mijn mening juist een belangrijke
ondersteuning. Auditors zijn beroepsmatig verplicht gedegen
onderzoek uit te voeren en hun oordeel op feiten te baseren. Het
is dus van belang nauwkeurig te werk te gaan. Dit zie je ook
terug bij IT-advisory: kwaliteit staat hoog in het vaandel.
Hoe wordt er binnen KPMG met innovatie omgegaan?Wie aan innovatie denkt, associeert dit in eerste instantie met
technologische snufjes, en niet zo snel met een audit & advies
organisatie. Toch is innovatie voor ons ook van belang. Enerzijds
ondersteunen wij onze klanten bij het beoordelen van de
betrouwbaarheid van nieuwe producten en diensten. Anderzijds
is het voor KPMG van belang de eigen producten en diensten te
blijven ontwikkelen. KPMG is een kennis organisatie. Het is voor
ons van belang dat we altijd een stap voor zijn op onze klanten,
om ze zo goed mogelijk te kunnen ondersteunen. Daarom staan
het ontwikkelen en onderhouden van kennis bij ons hoog in het
vaandel. Binnen IT advisory kennen we een speciaal curriculum
(cursussen en opleidingen).
22In 2001 ben ik begonnen met mijn studie technische bedrijfswetenschappen in Groningen. Begin 2002 heb ik samen met Sebastiaan
Frijling en Willem Mulder Lugus opgericht. Na mijn afstuderen en eerste baan ben ik bij KPN terecht gekomen. Omdat we bij KPN
graag goede starters aannemen, leek het mij erg nuttig om eens iets voor Lugus te organiseren. Ik heb contact opgenomen met Rutger
Gelderman en samen hebben we deze InHouse dag opgezet. Zodoende is op 18 februari is een groep Lugianen bij KPN in Groningen
te gast geweest. Hier hebben ze gewerkt aan een case over de uitrol van ‘fibre-to-the-home’ door KPN. De case werd inhoudelijk
ondersteund door IT NL onder leiding van Peter Rake
Om 13.00 uur werden de studenten welkom geheten in het kantoor van KPN in Groningen. Vroeger was dit het hoofdkantoor van
KPN, maar een aantal jaar geleden is dat terugverhuisd naar Den Haag. Een groot deel van de IT afdelingen van KPN is gevestigd in
Groningen, evenals een van onze call-centers.
KPN heeft speciaal voor deze InHouse dag een case geschreven waar de studenten mee aan de slag zijn gegaan. Na een korte introductie
over KPN, de IT afdelingen van KPN en de insteek van de case, gingen de groepen in verschillende werkruimtes uiteen.
De groepen kregen de opdracht om een propositie voor glas te bedenken. Hierbij moest gedacht worden aan zowel de technische
haalbaarheid, financiële haalbaarheid en marketingtechnieken. Na 1,5 uur werden de groepen uit hun werkkamers gehaald en voor een
driekoppige jury gezet. Tijd voor de presentatie van de uitkomsten. De groepen hebben zeer diverse insteken gehanteerd en elke groep
had de nadruk op een ander aspect gelegd. Dit zorgde ervoor dat het voor de jury lastig was tot een winnaar te komen, maar kwam
uiteindelijk toch uit bij groep 1. Zij zagen in het idee van flexible billing de grootste potentie.
Deze groep won de InHouse dag en ging naar huis met een design USB speaker! De dag werd afgesloten met een borrel, waarbij flink
gediscussieerd werd tussen de Lugianen en de KPN’ers over de te hanteren strategie. Wij vonden het een zeer geslaagd event en hopen
dat jullie het als leerzaam en interessant hebben ervaren!
Als je meer vragen hebt over KPN of je bent geïnteresseerd in afstuderen/starten bij KPN, dan kan je altijd terecht op onze website: www.
kpn.com/carriere.
Ik wil iedereen die aanwezig was hartelijk danken voor de getoonde interesse, wellicht tot ziens!
Katja Woerdman
23
Interview OptiverJelle Jans
Derivatenhandelaar Optiver
Jelle Jans (25) heeft in Groningen
Technische Bedrijfswetenschappen
gestudeerd met als afstudeerrichting
Procestechnologie. Tijdens zijn studententijd
is hij werkzaam geweest als croupier in
het Holland Casino Groningen. Na een
bestuursjaar bij de Groninger Studenten
Tennis Club, is hij met het Internationaal
Studie Project van EBF in China geweest.
In Utrecht heeft Jelle bij Capgemini zijn
afstudeerscriptie geschreven. Ter afsluiting
van zijn studie heeft hij voor Heineken een
stage gelopen in Kinshasa, Democratische
Republiek Congo. Sinds juli 2008 is hij
werkzaam als derivatenhandelaar bij Market
Maker Optiver.
“Tijdens mijn middelbare schooltijd ben ik altijd erg
geïnteresseerd geweest in de exacte wetenschappen. Dit heeft
ertoe geleid dat ik technische bedrijfswetenschappen ben gaan
studeren. Groningen was een makkelijke keuze met zijn leuke
studentencultuur en -tradities.
Tijdens mijn studie heeft de financiële wereld mij altijd erg
geboeid. Als croupier kwam ik in aanraking met kansen, handelen
en pokeren. Het spelen van spellen, werken met geld en cijfers is
dynamisch, uitdagend en fascinerend.”
“Via via ben ik bekend geraakt met het fenomeen Market
Making. Market Making staat voor het bepalen van koop- en
verkoopprijzen (de bid-ask spread) van financiële (afgeleide)
producten, zoals opties en futures. Partijen die deze spread
bepalen, verschaffen liquiditeit aan de markt en maken het voor
beleggers en brokers mogelijk om via de beurs te handelen.
Ik ben mij gaan verdiepen in bedrijven die actief zijn in deze
branche en kwam uit bij de grootste van Nederland: Optiver!”
Optiver, opgericht in 1986, is een internationaal onafhankelijk
handelshuis en handelt in financiële (afgeleide) producten voor
24
eigen risico met eigen kapitaal. Optiver heeft dan ook geen
klanten. Dit uit zich in een platte organisatiestructuur met directe
lijnen en een informele werksfeer. Met kantoren in Amsterdam,
Sydney en Chicago wordt er wereldwijd 24 uur per dag
gehandeld. “ Het handelen is elke dag verschillend en ik ben mij
nog dagelijks aan het ontwikkelen. Mede hierdoor, en de directe
grote verantwoordelijkheid die je krijgt, is deze functie zeer
uitdagend.”
“Je kunt al heel snel daadwerkelijk een
verschil maken in het eindresultaat”
“Als handelaar start je met een interne theoretische opleiding
van 3 weken. Direct hierna maak je zelf de eerste trades op de
AEX! Ik werk elke dag in een inspirerende, informele maar zeer
professionele omgeving. Na mijn trainee periode van 3 maanden
op de AEX, handel ik momenteel in de Franse beurs CAC40.
In een team van 7 handelaren ben ik, samen met een ervaren
handelaar, verantwoordelijk voor mijn eigen posities. Hierdoor
draag ik dus direct verantwoordelijkheid en mijn mening wordt
gewaardeerd. Je kunt al heel snel daadwerkelijk een verschil
maken in het eindresultaat. Ik stuur voortdurend prijzen in de
markt voor financiële (afgeleide) producten; derivaten. Op
basis van alle informatie uit de huidige markt bepaal ik de prijs
waarvoor ik een optie wil kopen en de prijs waarvoor ik dit
product wil verkopen, zodanig dat er een kleine marge (winst)
overblijft. “Buy Low, Sell High.” Gedurende de dag kan het zijn
dat je meer dan 500 transacties doet, dus je hebt geen tijd om je te
vervelen. Er is non-stop actie!”
De marges zijn in de afgelopen jaren steeds kleiner geworden,
aangezien de beursvloer is vervangen door efficiënte
schermhandel. Als handelaar zit je dus achter de computer met
informatie van over de hele wereld op je schermen. Op basis
hiervan moet je continu je prijzen bepalen en transacties doen
die binnen fracties van seconden worden uitgevoerd door de
computer. De grootste uitdaging is om met deze schaarste van
tijd en informatie elke keer met een strategie te komen die een zo
hoog mogelijke winst genereert. Tegelijkertijd moet je elk risico
voor Optiver minimaliseren ofwel hedgen.
“Optiver biedt een Management Development traject aan.
Door middel van trainingen en on-the-job-coaching, ontwikkel
ik mijn vaardigheden en kan ik mijn kennis over de optie- en
handelstheorieën vergroten. Door het competitieve karakter in
de optiehandel kan ik mijzelf continue blijven ontwikkelen.
In de nabije toekomst wil ik gaan behoren tot de beste
optiehandelaren en excelleren in de optie theorie, om hierna
nieuwe optiestrategieën en complexe financiële instrumenten te
kunnen ontwikkelen.
Optiver heeft ook vestigingen in Sydney en Chicago. Daarom zou
het in de toekomst ook tot de mogelijkheden kunnen behoren om
een desk op te zetten in een van deze kantoren. Wie weet zit ik
over een aantal jaren wel in het buitenland!!”
Optiver wil tot de beste handelshuizen ter wereld
(blijven) behoren. Om die doelstelling te bereiken
zijn wij continu op zoek naar academici die onze
handelsteams kunnen versterken. Voor afgestudeerden die
gedreven en competitief zijn, heeft Optiver verrassende
carrièremogelijkheden in een spannende en dynamische
werkomgeving. Passie voor de financiële markt is
hierbij een pre, maar kennis is niet noodzakelijk. Als
startende handelaar krijg je van Optiver een training van
drie maanden waarin je on the job wordt getraind en
gecoacht. Daarna ga je direct zelfstandig handelen onder
begeleiding. Het is een steile leercurve en er wordt in het
eerste jaar veel van je gevraagd, maar daar staat tegenover
dat de verdiensten heel goed zijn en naarmate je langer bij
Optiver werkt exponentieel toenemen.
Wil jij meer weten over Optiver? Op 19 maart
organiseren wij een inhousedag in samenwerking met
Lugus!
25
Hoe komt een uitvinding tot stand? Is er een vast patroon dat door elke
uitvinder wordt ingevuld? De Rus Genrich Altschuller vroeg zich dit net na
de tweede wereldoorlog af, tijdens de koude oorlog. Rusland lag achter in de
wapenwedloop met Amerika, dat met de atoombom een grote voorsprong had.
Met zijn functie binnen de Russische marine had Altschuller toegang tot meer
dan twee miljoen patenten. Na een grondige analyse viel iets bijzonders op: elke
uitvinding kwam tot stand volgens een select aantal principes. Uiteindelijk stelde
hij veertig principes vast die samen alle oplossingen omvatten. En elke uitvinding
is de oplossing van een probleem of gebrek in de samenleving.
TRIZTekst: Arjen Lammers
26
Het concept is simpel: een geconstateerd
probleem wordt abstract gemaakt,
vervolgens in abstracte vorm opgelost
en weer specifiek toegepast om zo te
eindigen met een eenvoudige oplossing.
Maar misschien wordt het duidelijker
met een voorbeeld. Bij het maken van
blikjes is er een afweging tussen twee
tegenstrijdige variabelen. Het blikje
moet zo sterk mogelijk zijn om het zo
hoog mogelijk te kunnen stapelen, maar
tegelijkertijd zorgt een zwaarder blikje
voor meer druk op het onderste blikje in
de stapel.
“Een geconstateerd probleem wordt abstract gemaakt, vervolgens in abstracte vorm opgelost en weer specifiek
toegepast om te eindigen met een eenvoudige oplossing.”
Er is dus een tegenstrijdigheid gevonden.
Uit de TRIZ-matrix (waarover later
meer) komt naar voren het principe
van segmentatie, deel het onderdeel op
in kleinere delen. Door niet langer de
gladde cilinder te gebruiken, maar deze
te vervangen door een gegolfd oppervlak,
wordt het blikje sterker zonder dat er
meer materiaal nodig is.
OntstaansgeschiedenisHet was 1946. In Rusland onderzocht de
jonge Genrich Altshuller de ingediende
patenten bij de Russische marine. Er
bleek een verdacht patroon in te zitten.
De meeste uitvindingen losten een
contradictie op, zoals het gewicht/
sterkte dilemma uit de inleiding, met
behulp van een methode die al eerder, bij
totaal andere producten maar eenzelfde
dilemma, gebruikt was. Uiteindelijk is
de precieze methode nog altijd zwaar
aan veranderingen onderhevig, zoals
een goed dynamisch concept betaamt.
Er is dus eigenlijk geen sprake van
één absoluut TRIZ-systeem, maar wel
een collectie van allerlei methoden die
ongeveer hetzelfde uitgangsprincipe
hanteren. De naam TRIZ is een acroniem
van het Russische ‘Theorie van het
Oplossen van Uitvinders Problemen’.
MethodeAltschuller ontdekte dat van alle
mogelijke compromissen tussen twee
tegenstrijdigheden de meeste werden
opgelost met dezelfde achterliggende
gedachte. Daarom groepeerde hij de
variabelen in een matrix, waarin de beter
wordende variabele (de positieve kant)
en de daardoor verslechterende variabele
(de negatieve kant) met elkaar kruisen.
Deze wijzen dan naar een van de veertig
voorgestelde ‘denkpatronen’, met daarin
een conceptoplossing. Deze moet dan
uiteraard nog aangepast worden aan de
specifieke situatie. De grote uitdaging
zit hem dus vooral in het identificeren
van de verbeterende en verslechterende
variabelen. Bepaalde oplossingen,
zoals locale kwaliteit, universaliteit of
periodieke acties zijn vaak toepasbaar.
Het laatste restje ketchup uit de fles
krijgen? Velen van ons zullen de fles op
de kop hebben gezet. Uiteindelijk zijn er
knijpflacons gekomen die standaard op
de kop staan, aangezien de balans van
de op de kop gezette fles niet zo groot is.
Alleen al het omdraaien (of algemener:
het veranderen van de oriëntatie) is
één van de veertig principes. Nu zou
het natuurlijk prima kunnen dat een
medewerker van Heinz zich had bedacht
dat meer huishoudens de fles op de kop
zetten, dus het is goed mogelijk dat er
geen structurele gedachtentrein achter het
proces zat. TRIZ is niet de enige manier
om tot creatieve ideeën te komen. Sterker
nog: eigenlijk is het principe van TRIZ
niet zo zeer gebouwd op het hebben van
creatieve gedachten. Het totaal opnieuw
ontwikkelen van producten is niet
datgene waar in eerste instantie TRIZ
voor bedoeld is. Pas als een probleem
wordt geconstateerd met een bestaand
idee kan systematisch een oplossing
zoeken goed werken. Ten eerste moet
namelijk duidelijk zijn wat er verbeterd
moet worden. En laten we wel wezen,
de eerste televisie loste niet zo zeer een
probleem op met bestaande tv’s, maar
was een volledig nieuw product!
Bedrijfskundige relevantieHet constateren van een probleem is pas
de eerste stap naar de oplossing. Vaak
zien we dat na het constateren van een
probleem haastig wordt gezocht naar
een oplossing. Meestal wordt dit gedaan
of door te kijken naar hoe anderen een
soortgelijk probleem oplosten of door
te zoeken naar het ene geniale idee in
het hele bedrijf waar vervolgens alles
op alles gezet moet worden om maar
een beter product te krijgen. Maar het
constateren van een probleem is meestal
niet zonder haken en ogen. Er zijn
altijd andere aspecten die meespelen,
die niet zomaar verwaarloosbaar zijn.
Ook zijn veel bedrijven, waaronder
auto- en computerfabrikanten, veelal
op zoek naar innovaties. Maar hoe kan
een bedrijf systematisch op zoek naar
nieuwe innovaties? Eisen van de klant
en specificaties komen genoeg binnen,
maar waar haal je de winst? Het draait
bij TBK immers om een technische
oplossing zoeken voor problemen. En
met behulp van TRIZ is het mogelijk
voor bedrijven om gericht te zoeken
naar oplossingen. Kunnen we echter
ook zonder kennis van technologie?
Absoluut niet. Het is strikt noodzakelijk
dat we weten wat er mogelijk is. Het
voorbeeld van het blikje maar weer eens
gebruiken levert het volgende: je kan wel
kiezen voor geribbeld materiaal, maar is
het wel mogelijk zoiets economisch te
produceren? Alle kosten die er bij komen
kijken zijn niet zomaar te overzien. En
kan het materiaal wel op een dergelijke
wijze gevormd worden? Deze vragen
zullen wel gesteld moeten worden. En
daar kan een TBK’er dan later zijn/haar
salaris mee verdienen.
Alternatieve systemenDe meest gebruikte generatiemethoden
zijn nog altijd het brainstormen en
morfologische analyse. Brainstormen
valt, samen met trial-and-error, te
kwalificeren onder de chaotische
methode. Het gaat hierbij immers om
een methode waar overal begonnen kan
worden en elk mogelijk pad bewandeld
kan worden naar elke mogelijke
(foutieve) oplossing. Een blikje blauw
in plaats van rood verven zou al een
brainstorm-idee zijn! Maar zo kom je
natuurlijk geen steek verder. Chaotische
methoden zijn dan ook bruikbaar als niet
precies duidelijk is wat het probleem
is. De morfologische overzichten zijn
wel op de hoogte van het probleem en
in zekere zin ‘weten’ deze overzichten
wel waar de oplossing moet liggen,
alleen is niet duidelijk welke oplossing
voldoet. Daarom worden alle mogelijke
alternatieven gescreend en op waarde
geschat, maar het blijft een blind schot.
Alsof je op een cirkel een punt moet
aangeven, maar je weet alleen het
middelpunt en de straal van de cirkel en
verder niks.
ConclusieTRIZ is een mooie ‘tool’ om gericht
op zoek te gaan naar oplossingen. Het
identificeren van de conflicterende
eisen is hierbij ontzettend belangrijk.
Zonder juiste specificaties is het niet
meer dan een mooie matrix. De tweede
veranderende variabele is de toepassing
van het systeem. Het denkkader wordt
wel gesteld, maar om het specifiek toe te
passen binnen de gestelde randvariabelen
is de crux waar de TBK’er mee bezig zou
moeten zijn. Het kan het verschil maken
tussen twee concurrerende bedrijven.
Snelle aanpassingen aan opduikende
problemen is een belangrijk voordeel
voor de industrie.
De in dit artikel beschreven stof is
slechts een beschrijving van hoe het
zou kunnen werken. Om daadwerkelijk
bedreven te raken in TRIZ is het volgen
van cursussen essentieel, alsmede het
bestuderen van allerlei stof. Alsof het een
extra vak is...
27
Bronnenhttp://en.wikipedia.org (zoek: TRIZ)
http://www.triz-journal.com
http://www.mazur.net/triz
http://www.triz40.com
28
Arjen LammersColumnist
KinderspelNeem een doodnormale vrijdagmiddag.
Je zit in de trein naar huis, volledig
hersendood na een zware collegeweek en
het enige dat je verlangt is rust. Zalige
rust. Vanwege de volle trein neem je
genoegen met een klapstoeltje in het
tussenstuk. Zitten heeft de hoogste
prioriteit. Naast mij zat een vrouw met
haar driejarige zoontje. Een klein detail
dat ik over het hoofd had gezien. Een reis
van amper twintig minuten veranderde
in een tantaluskwelling met dank aan de
driejarige ADHD’er. Tussen Groningen
en Assen wist dit ‘schatje’, zoals moeders
er aan bleef refereren, zestien innovaties
te doen. Ruwweg één per minuut, een
target waar de directie van menig bedrijf
jaloers op zou zijn. Grootste objecten
van innovatie bleken de prullenbak
met metalen klep, de pneumatische
schuifdeur en het klapstoeltje. Tijd
voor de ‘wist-u-datjes’: 1. een klapstoel
werkt als katapult voor knikkers, 2. een
prullenbak kan gebruikt worden voor
drumsolo’s, waarbij het dichtslaan van
het deksel zorgt voor de ‘grande finale’
en 3. je kan, door een coupédeur op je
rug dicht te laten slaan, zorgen voor
een jeukverlichtende krabpaal. Al deze
‘innovaties’ maakten een lawaai waar ik
niet meer tegen kon op de vrijdagmiddag.
Vooraan staan bij een Metallica-concert
leek opeens een onbereikbare oase van
rust. En de verantwoordelijke opvoeder
zat maar lief te lachen en doen alsof het
‘maar een kind’ was. Dat is geen excuus
om anderen te hinderen! Vroeger, toen
ik drie was, werd mij al rap duidelijk
gemaakt dat ik stil moest zitten. De softe
aanpak van criminelen begint al bij de
ouders. De dag dat ik zoiets toesta is de
dag dat ik prikkeldraad doorslik, wacht
tot het er aan de andere kant uitkomt en
mezelf doodflos.
Daarom het volgende advies: neem als
researchafdeling alleen nog kinderen aan.
Hou ze vooral uit de trein en mijn buurt.
Het creatieve vermogen van kinderen is
een economisch potentiaal dat Nederland
in één keer uit de diepste recessie kan
trekken. Ze verdienen dan hun eigen
luiers, de mensheid kan opgelucht
ademhalen vanwege rustige straten en ik
heb geen last meer van ze.
Wie zijn de grootste
innovators? De R&D bij
Philips? De eenzame Willie
Wortel in de klusschuur?
Het amerikaanse leger? Het
antwoord bleek verrassend
simpel, we zien de grootste
innovators overal om ons
heen. Bedenk wel dat een
innovatie niet per se een
nieuw product hoeft te zijn.
Het kan even goed een
nieuwe bruikswijze voor een
bestaand product zijn. Maar
een innovatie begint altijd
met een idee. En achteraf
is het idee kinderlijk
eenvoudig.
ichooseRisk.> ichooseCustomer.> ichooseSugar.> ichooseCollaboration.> ichooseInnovation.> ichooseGrowth.> ichooseFlavor.> ichooseTexturizing.> ichooseLearning.> icho
oseNourishing.> ichooseTasty.> ichooseGreen.> ichooseCustomer.> ichooseSugar.> ich
ooseSalty.> ichooseCommunication.> ichooseGlobal.> ichooseCreativity.> ichooseTrading.> ichooseDevelopment.> ichooseCommunities.> ichooseBiofuels.> ichooseLeaders
You always knew what you wanted, and now...What will you choose?
www.ichoosecargill.com©Cargill Incorporated
With everything we do and everywhere we are,find a career and develop your talent in whatever you choose.
ichooseCargill
A4 ad "Ichoose" + BOY 12/11/07 17:13 Page 3
ichooseRisk.> ichooseCustomer.> ichooseSugar.> ichooseCollaboration.> ichooseInnovation.> ichooseGrowth.> ichooseFlavor.> ichooseTexturizing.> ichooseLearning.> icho
oseNourishing.> ichooseTasty.> ichooseGreen.> ichooseCustomer.> ichooseSugar.> ich
ooseSalty.> ichooseCommunication.> ichooseGlobal.> ichooseCreativity.> ichooseTrading.> ichooseDevelopment.> ichooseCommunities.> ichooseBiofuels.> ichooseLeaders
You always knew what you wanted, and now...What will you choose?
www.ichoosecargill.com©Cargill Incorporated
With everything we do and everywhere we are,find a career and develop your talent in whatever you choose.
ichooseCargill
A4 ad "Ichoose" + BOY 12/11/07 17:13 Page 3
Verenigingsnieuws
Actief ledenweekend 2008 - Ameland
3131
Dit jaar had ESTIEM Groningen de eer om voor de eerste keer
een Vision te organiseren. Binnen het thema van dit jaar ‘Vision
of Responsibility’ is gekozen voor het onderwerp ‘Corporate
Social Responsibility’ (CSR). De Vision houdt in dat er een
week lang TBK-studenten uit heel Europa bij elkaar komen om
activiteiten te ondernemen waarin het thema centraal staat. Dit
gebeurt onder andere door bedrijven te bezoeken en lezingen bij
te wonen. Maar ook de nodige culturele en sociale activiteiten
zullen natuurlijk niet ontbreken. Dit keer waren er 22 studenten
naar Groningen afgereisd om aan deze week deel te nemen.
Op maandag arriveerden de studenten in Groningen. Nadat ze één
voor één Groningen waren binnengedruppeld, en als ontvangst
een aantal biertjes hadden genuttigd in de Drie Gezusters, gingen
we met z’n allen naar de Papa Joe’s. Daar hebben we tijdens het
eten van lekkere hamburgers de eerste kennismaking gedaan.
Toen iedereen zijn buikje vol had gegeten was het tijd om naar
de karaoke bar te gaan. In het begin durfde niemand het nog aan,
maar na een lekker nummertje van de Duitsers konden ook wij
niet achterblijven en is er de rest van de avond uit volle borst
meegezongen.
De volgende dag stond er een bedrijfsbezoek aan de GasUnie op
het programma. Nadat de eerste buitenlanders alweer te laat op
de grote markt waren, kwamen we toch nog net op tijd bij het
mooie gebouw van de GasUnie aan. Na een broodnodig kopje
koffie begon een interessante lezing over wat voor een bedrijf de
GasUnie is en wat ze nou eigenlijk precies doen (het exploiteren
van het gastransportnetwerk). Daarna kwam er iemand aan
het woord die verantwoordelijk was voor het CSR beleid. Hij
vertelde hoe ze bij GasUnie denken over maatschappelijk
verantwoord ondernemen en wat ze daar concreet aan doen en
hoe ze dat nog meer willen gaan doen in de toekomst.
Toen kregen we een rondleiding van een uur door het gebouw.
Daar hadden ze een speciale gids voor, die heel veel feitjes en
weetjes had over het gebouw. Over alles in het gebouw was
goed nagedacht en alles had een functie. Na 13 verdiepingen en
vele foto’s later kwamen we weer in de ontvangsthal, waar een
goede lunch klaarstond. Voor de meeste buitenlanders de eerste
aanraking met het broodje kroket, wat overigens erg goed in de
smaak viel.
Eventverslag ESTIEM
24 t/m 28 november 2008 Mark van Logtesteijn
32Toen we weer terug waren in het centrum, begonnen we met de
citytour. Die werd voor het grootste deel mogelijk gemaakt door
Daan, die over elk gebouw of bezienswaardigheid opvallend veel
(historische) feitjes wist. Ook gingen we langs een coffeeshop,
waar we van de eigenaar uitleg kregen hoe het in Nederland zit
met de drugs en er werd wat informatie gegeven over de drugs
die ze daar verkopen.
Na een uurtje vrije tijd was het tijd voor het running dinner. Dit
houdt in dat je met een groepje op één adres een voorgerecht
eet, dan met je groepje naar het volgende adres gaat om daar
het hoofdgerecht te nuttigen, waarna je met een al volle buik
richting het laatste adres gaat en daar nog een lekker dessert
voorgeschoteld krijgt. Er werd in de verschillende huizen vaak
stamppot, erwtensoep of andere typische Nederlandse gerechten
gekookt.
‘s Avonds was er nog een Lugus-borrel in café ‘De Doos’. Daar
konden de buitenlanders voor het eerst ook integreren met de
lokale studenten, al waren er wel al een paar afgehaakt in verband
de bijverschijnselen van een bepaald soort cake, die niet bij
iedereen goed was gevallen.
Woensdag moesten we al vroeg uit bed om op het Zernike een
naar een lezing te gaan. Dr. L. Dam had een interessante lezing
over de relatie tussen CSR en wat dat voor invloed heeft op de
waarde van een bedrijf. Het bleek dat CSR volgens de meeste
studies wel degelijk een positief effect heeft op de waarde van
een bedrijf en dat het niet alleen maar extra kosten met zich
meebrengt.
‘s Middags gingen we op weg naar Friesland Foods in Bedum.
Daar kregen we na een goede lunch een extra lange lezing over
het bedrijf Friesland Foods en vooral over het door hen gevoerde
CSR beleid. Nadat iedereen zijn vragen had gesteld kregen we
nog een rondleiding door de kaasfabriek.
Terug in Groningen stond er een lekker bord pasta voor ons klaar
bij de Springs. Een paar ESTIEM-ers uit Eindhoven en Enschede
waren inmiddels bij de groep aangesloten. Na het eten was
het tijd voor de kroegentocht. Onder andere het Pand 48 en de
Rumba zijn aangedaan waarna de avond afgesloten werd in het
feest, waar menig ESTIEM-er helemaal los ging.
De volgende ochtend bij het schaatsen werd duidelijk dat niet
iedereen de afgelopen avond goed had doorstaan. Velen hadden
moeite op tijd uit bed te komen en enkelen hebben het schaatsen
maar helemaal overgeslagen. Maar desondanks vond iedereen
het schaatsen erg leuk en was het toch ook wel lekker om even te
bewegen.
Na het schaatsen gingen we weer naar Zernike om daar te
lunchen met aansluitend een discussie. De discussie ging
natuurlijk over CSR en hoe wij daar nu na deze week over
dachten. Het merendeel bleek echter lichtelijk brakjes en moe te
zijn waardoor dit niet een hele productieve middag werd.
Daarna had iedereen een paar uur vrij om een beetje bij te slapen
en om zich klaar te maken voor het galadiner! Dit vond plaats in
het Heerenhuis. Iedereen zag er op z’n best uit en na een heerlijk
driegangendiner zijn we naar de &zo geweest om nog één keer
lekker met z’n allen te feesten.
Vrijdag ging iedereen na een geslaagde, educatieve, gezellige en
vermoeiende ESTIEM-week weer op huis aan.
De buitenlandse studenten sliepen deze week bij hosts. Zonder
deze hosts was deze week dan ook niet mogelijk geweest en dus
willen wij van deze gelegenheid gebruik maken om alle hosts nog
eens extra te bedanken voor alle tijd en moeite die ze erin hebben
gestopt. Bedankt!
33
Wij van de lugograaf vroegen deze vraag aan een aantal mensen
die te vinden waren bij de verschillende studieverenigingen
verspreid over het Nijenborgh gebouw. Wij hoopten met deze
vrij algemene vraag een leuke reactie te ontlokken waar we
de ondervraagden vrij lieten hun mening te spuien. Wij van
de Lugograaf voelen ons dan ook niet verantwoordelijk voor
eventueel aanstootgevende opmerkingen.
Poll
Wat vindt men van de kwaliteit van de technische studies op de RuG in het algemeen?
Sandra, TFV Professor FranckenHet positieve wat je hierover zou kunnen zeggen is denk ik dat
er wel ontzettend veel vrijheid is. Je bent bezig, je voert niks uit
en voor je het weet zijn er al weer 10 jaar om. Ik heb het idee
dat iedereen een beetje loopt aan te modderen hier. Wel is er
trouwens ontzettend goed contact met de professoren die over
het algemeen heel vriendelijk zijn. Daarnaast vinden wij de brede
bachelor een beetje jammer.
Anonieme scheikundestudentIk geloof dat de technische studies erg goed zijn hier op de RuG
al doe ik er zelf geen. Maar ik hoor van veel mensen dat zij
overstappen naar technische scheikunde dus dat lijkt me een goed
teken.
Cees Draaijer, voorzitter FMFIk vind het moeilijk om hier een uitspraak over te doen aangezien
ik niet veel weet van de kwaliteit van de technische studies in
andere steden. Je hoort wel veel over politieke spelletjes die
technische universiteiten spelen om ervoor te zorgen dat de RuG
minder subsidie zou krijgen voor technische studies. Zelf merk ik
daar niet veel van. Daarnaast vind ik dat de brede bachelor ergens
omhoog moet gaan waar de zon niet schijnt.
34
Leendert-Jan NijstadVoorzitter TBV Lugus
Staan we stil?Zomaar even een paar headlines uit het
RTL-Z nieuws dat een AEX-verloop laat
zien waar menig ski-piste jaloers op zou
zijn. Donderwolk-profeten als Willem
Middelkoop doen daar graag een schepje
boven op. Met als resultaat: alles en
iedereen houdt de vinger op de knip en
zet de hand-, zo niet de noodrem erop.
Gelukkig weet Lugus precies wat te
doen: innoveren! In ons knallende nieuwe
ledenhok staat de vooruitstrevendheid
niet stil. Van grootmoeders oude stelletje
naar koffieautomaat, van streeplijst
naar streepcomputer en van een klein
verenigingskrantje naar een volwaardig
magazine. We hebben een lekker plekje
en zijn ontzettend blij met alle leden die
dagelijks langskomen.
Maar ondanks deze gezelligheid en
ons onbezorgde studentenleventje zijn
het roerige tijden. Gelukkig is er in
tegenstelling tot de Bavaria commercial
aan het eind van deze tunnel wel licht.
De student die over 2 a 3 jaar klaar is
met zijn studie en klaar staat om de
arbeidsmarkt op te duiken, stapt op dat
moment in een gloednieuwe en razende
sneltrein die ‘booming economy’ heet.
De olie- en huizenprijs laag, het aantal
vacatures hoog en een overvloed aan
mogelijkheden en uitdagingen om als
kersverse ingenieur aan de slag te gaan.
De beruchte periode van 7 magere jaren
was maar 1 van de tien plagen; de enige
plaag die ons boven het hoofd hangt is de
harde knip van grijze muis Plasterk.
Nog even geduld en deze dip is achter de
rug, tot die tijd: Innoveren en spenderen!
En hoe eerder we daarmee beginnen, hoe
sneller het eind van de tunnel in zicht is.
Kom op small-spenders; gear up for
growth en ga ervoor!
Jeroen van der Veer, de CEO van Shell,
geeft in een interview eerlijk toe dat zijn
bedrijf in gebreke blijft als het gaat om
alternatieve energie en vernieuwende
uitvindingen. Voorlopig speelt men
vrolijk schone schijn, want eind januari
lanceerde Shell opnieuw een groene
campagne waar Obama jaloers op zou
zijn.
De koningsklasse van de
automobielindustrie, Formule 1,
gooit haar allerhoogste prioriteit
overboord en gaat drastisch besparen
op ontwikkelingen. Auto’s worden
gestandaardiseerd, motoren worden niet
meer verbeterd en innovatiebudgetten
worden verpulverd.
Southwest Airlines is voor zijn
binnenlandse vluchten drastisch aan
nieuwe toestellen toe. Maar in plaats van
lange termijn denken staat het ‘knallende’
plan om de 20 jaar oude 737-classics op
te knappen, of beter gezegd restaureren,
om ze nog 15 (!) jaar langer in dienst te
houden.
37
ActieLekker dineren, borrelen, een dagje skiën in Bottrop of
andere dingen doen met je gezellige studiegenoten? Wij, de
actiecommissie, regelen het!
Dit jaar bestaat Actie uit Ömer (voorzitter) , Suzanne, Daniël,
Jaring en Anja. Ook de sportco, Mart en Sjoerd, valt onder
deze commissie. Lugus is natuurlijk één en al gezelligheid en
gezelligheid is Actie! Daarom zullen wij dit jaar ons best doen om
leuke, orginele, maar vooral gezellige activiteiten te organiseren
voor alle Lugianen. Zo organiseren we de eindejaarsactiviteit,
kerstdiner, regelen we met andere studieverenigingen onder
andere het alfabethfeest en het valentijnsfeest (en ja, bij die
andere studieverenigingen is het percentage vrouwen aanzienlijk
hoger) en brainstormen we over andere activiteiten. Waar het kan,
zorgen we samen met het bestuur voor een mooi prijsje.
Dus hou je mailbox, de Lugusposters en de Lugussite in de gaten
en doe gezellig mee met activiteiten. Want hoe meer zielen, hoe
meer vreugd.
Wij hopen jullie te zien.
Even voorstellen...37
38
ExcursieDit jaar gaat de excursie naar de bakermat van de Europese
industrie: Duitsland. In Duitsland zullen we de transportindustrie
nader gaan bekijken. Duitsland is bij uitstek een land waarin de
grote auto-, luchtvaart- en treinindustrie voor indrukwekkende
fabriekslocaties zorgt. De excursiecommissie heeft zich tot doel
gesteld om in ieder geval een grote Duitse automaker en een
van de fabrieken van Airbus te gaan bezoeken. Uiteraard zal de
commissie er voor zorgen dat het aan echt Duits entertainment
niet ontbreekt. Zo zullen we een biercantus organiseren en gaan
we op kroegentocht. De excursie zal eind mei plaatsvinden, dus
haal je lederhosen uit het vet en schrijf je in!
Die Exkursion Kommission,
Denise Tijsterman Führer
Stef van Grieken Schatzmeister
Woodrow Rullmann Erwerber
Maarten van der Vegte Sekretar
38
3939
IntrolugiIntrolugi gaat nu voor de zevende keer een super mooi
introductiekamp voor Lugus organiseren. De kersverse
eerstejaars kunnen elkaar overdag weer leren kennen tijdens
leuke activiteiten, en ’s avonds natuurlijk onder het genot van een
drankje. Naast een hoop lol zal er ook uitleg over de eerste weken
van de studie worden gegeven, net als over Lugus zelf. Net als
vorig jaar gaan we voor al deze gezelligheid naar Ameland. De
juiste fundamenten liggen dus al klaar om er dit jaar wederom
een spetterend feest van te maken!
Ben je ouderejaars maar wil je toch graag mee? Meld je aan
als mentor en wie weet krijg je ook de kans dit onvergetelijke
spektakel mee te maken.
Wij hopen dat het kamp ook dit jaar weer een groot succes wordt
en dat alle aankomende eerstejaars studenten mee gaan!
Voor meer informatie kun je terecht bij één van de Introlugi-
leden.
Reinier Renting Voorzitter
Lieuwe Cnossen
Hans Houtsma
Diederik Jan Lemkes
Tim Stoffelsma
4040
Lugograaf We willen het mooiste verenigingsblad van Groningen. Dat was,
wat wij als nieuwe redactie van de Lugograaf hoorden tijdens de
eerste bijeenkomst. Dat was natuurlijk makkelijker gezegd dan
gedaan, want waar moet je dan beginnen. We kwamen al snel tot
de conclusie dat we het concept van de 'oude' Lugograaf helemaal
van tafel moesten vegen om zo met een schone lei te kunnen
beginnen. Inmiddels waren er twee mensen met een creatieve
geest en verstand van grafische programma's opgetrommeld om
een compleet nieuwe lay-out te maken voor ons nieuwe blad.
Zij mochten alles uit de kast halen om een professioneel, maar
toch ook luchtige uitstraling te krijgen.
De redactie zat ondertussen ook niet stil; er werden in nauwe
samenwerking met het bestuur ideeën opgedaan, brainstorm
sessies gehouden en vooral veel vergaderd om ook voor de
inhoud van het blad een nieuw concept neer te zetten. Hier kwam
uiteindelijk het streven uit om technisch hoogstaande artikelen
af te wisselen met leuk verenigingsnieuws, onderzoeken en
interviews. Op deze manier willen wij een blad maken dat voor
elke TBK-er leuk, boeiend en interessant is.
De eerste Lugograaf is inmiddels alweer een feit en de commissie
heeft er erg veel zin in om de resterende drie keer ook een
prachtige blad voor jullie in elkaar te zetten. Wij zijn erg tevreden
met het behaalde resultaat van dit exemplaar. We zijn natuurlijk
een nieuwe weg ingeslagen en we hopen dat ook jullie tevreden
zijn met de nieuwe opzet en dat het lezen van de Lugograaf een
nog groter genot mag worden dan voorheen.
Scriptie TBKMax van Leeuwen, IT
Herman Balsters
41
Elke scriptie van TBK, zowel de
bachelor als de masterscriptie, begint met
het vaststellen van een bedrijfskundig
probleem (de analyse fase). Vervolgens
wordt, aan de hand van methodische
regels, op systematische wijze gezocht
naar een technische oplossing (de
ontwerpfase). Waar deze oplossing
(ontwerp) aan moet voldoen, waar
rekening gehouden mee dient te worden
en waarom precies deze oplossing de
juiste is, zijn allemaal vraagstukken waar
een passend antwoord op gezocht moet
worden. Nadat deze methodologische
fase is gepasseerd, gaat de TBK’er
daadwerkelijk aan de slag met het zoeken
van een technische oplossing. Het laten
zien van welke (technische) oplossing/
ontwerp voor welk (bedrijfskundig)
probleem geschikt is, is een essentieel
vraagstuk binnen elke TBK-opdracht, en
vormt de methodologische leidraad van
een TBK Masterscriptie. De eerste in de
nieuwe serie is de scriptie van Max van
Leeuwen. Een onderzoek of het mogelijk
is Object Role Modeling (ORM) toe te
passen om een ontologie neer te zetten.
Het bedrijfskundige probleemEen ontologie is “het product van een
poging een uitputtend en strikt
conceptueel schema te formuleren over
een bepaald domein”1 om Wikipedia
maar weer eens te quoten. In simpeler
Nederlands komt het erop neer dat een
ontologie een vocabulair definieert voor
gemeenschappelijk gebruik binnen een
zeker domein van expertise.
“De eerste stap tot het ontwerp van een complex informatiesysteem”
Een ontologie bevat tevens machine-
interpreteerbare definities van
basisconcepten (en de relaties tussen die
concepten) binnen zo’n expertisedomein.
Ontologieën hebben vooral nut wanneer
er gestreefd wordt naar het expliciet
categoriseren van begrippen en het
structureren van informatie binnen een
bedrijf. En laat dat nou precies een
onderwerp zijn waar Heineken Nederland
(NHL) problemen mee had. NHL had een
probleem op het vlak van het ontwerpen
1 http://nl.wikipedia.org/wiki/
Ontologie_(informatica)
van een ontologie voor
documentenopslag. Er zweven niet alleen
veel documenten rond in een grote
organisatie als Heineken, maar er is ook
een groot aantal documentcategorieën en
relaties tussen die documentcategorieën.
Het inrichten van een informatiesysteem
om de complexiteit te beteugelen van al
deze soorten documentinformatie is geen
eenvoudige zaak, en het bedenken van
een geschikte ontologie is de eerste stap
op weg naar het ontwerp van zo’n
systeem. Kortom, een mooi probleem
voor een TBK-IT er: de constructie van
een efficiënt classificatiesysteem voor
documentenopslag.
42
De technische oplossing
Het begint met het opstellen van de
designspecificaties. In deze stage bleken
dat de volgende te zijn:
• The ontology is based on a renowned
standard that best fits the needs of
HNL.
• The ontology provides a single
solution for the use and retrieval of
unstructured data.
• The ontology is as simple as possible,
containing just enough elements to be
useful for HNL.2
Welke ontologie kan nu gebruikt
worden om het probleem op te lossen
en tegelijkertijd te voldoen aan de
randvoorwaarden? En: wat is de beste
representatiewijze voor deze ontologie?
Bijvoorbeeld, Welke modelleringstaal
voor de ontologie is het eenvoudigste
om mee te werken, Welke is het meest
expressief, en Welke geeft uiteindelijk
de beste implementatiemogelijkheden?
Hier ligt het ware onderzoek van
Max van Leeuwen in besloten. De
meest gangbare representatietaal voor
ontologieën is de taal OWL. Deze taal
(een modelleringstaal) is echter niet
eenvoudig om mee te werken. Het
heeft bijvoorbeeld een ingewikkelde
wiskundige semantiek (soms nodig om
kennis van te nemen als je de modellen
echt goed wilt begrijpen). Ook de
koppeling van OWL naar een kennisbank
(knowledge base) is geen eenvoudige
implementatiestap. Daar komt nog bij dat
OWL weliswaar expressief is, maar dat
de constructies die men in OWL bezigt
soms nogal gekunsteld (non-intuïtief)
over komen.
2 Aangehouden in het engels,
voor betere kwaliteit citaat alsmede
‘onmogelijke’ vertaling.
Kortom, de OWL-standaard laat soms
nogal wat te wensen over.
Max heeft nu gekeken naar een
alternatief voor OWL, in de vorm van
de data-modelleringstaal ORM (Object
Role Modeling). ORM is “een krachtige
methode voor het ontwerpen en het
bevragen van conceptuele datamodellen,
waarin de toepassing is beschreven in
makkelijk te begrijpen termen door
niet-technische gebruikers.”3 Met dank
aan Wikipedia. Een geniaal idee om met
behulp van een dergelijk systeem het
probleem van Heineken Nederland op
te lossen. Maar is het ook een realistisch
idee?
Is ORM geschikt om geschikt om ontologieën te modelleren?In de huidige wereld wordt vooral
gebruik gemaakt van OWL en UML-
varianten om ontologieën te ontwerpen.
Veel onderzoekers zijn het er over eens
dat ORM grote voordelen heeft ten
opzichte van UML4 in de wereld van
conceptueel modelleren.
“ORM voldoet met gemak aan
alle eisen”Zou ORM ook beter zijn dan UML (en
OWL) als het gaat om het ontwerpen
van ontologiën? In het onderzoek wordt
aangetoond dat ORM met gemak voldoet
3 http://nl.wikipedia.org/wiki/Object_
Role_Modeling
4 UML is de de facto standaard voor
het modelleren van software constructies,
zowel voor data als processen.
Ontologie-onderzoekers hebben UML
ingezet om te kjken of UML geschikt is
voor ontologie-ontwerp.
aan alle eisen. Ook een vergelijking met
DOGMA (een aan ORM-gerelateerde
methode voor ontologie-ontwerp)
geeft verder aan dat ORM op zich
al voldoende is om op efficiënte en
effectieve wijze ontologiën te ontwerpen.
Kortom, het theoretisch onderzoek van
Max is zeer geslaagd: de algemene
conceptuele modelleringstaal ORM (met
al zijn voordelen) verslaat met gemak de
gangbare talen UML, OWL en DOGMA
als het gaat om ontologie-ontwerp.
De praktijkDe theorie staat toe dat ORM gebruikt
wordt voor zowel een analyse van het
bedrijfskundige probleem, als voor
de generatie (middels specifieke aan
ORM gekoppelde software) van een
technische oplossing (in de vorm van
een implementatie van een uit ORM
afgeleide data/kennisbank). Dus kan
Heineken Nederland gebruik maken
van de mooie concepttheorie van Max?
Absoluut. Maar eerst moest er gezocht
worden naar een geschikte zogenaamde
metadata-standaard als essentiële stap.
Uiteraard worden eerst klanteisen
opgesteld, randvoorwaarden etc., maar
al deze eisen moesten ook in één of
andere document-ontologie passen. Het
onderzoek van Max toonde aan dat de
Dublin Core (DC) meta-standaard een
goede kandidaat was, na allerlei analyses
en simulaties, om als vertrekpunt te
nemen voor het definiëren van zo’n
ontologie. Tot dusverre leek alles bijna
vlekkeloos te verlopen. De problemen
en details kwamen pas aan het licht
als geprobeerd werd de DC-standaard
aan te passen aan de specifieke NHL-
vereisten. Nu bleek dat dit weliswaar
nog behoorlijk veel werk met zich
mee bracht, maar wel binnen adequate
grenzen. De combinatie van ORM met
de Dublin Core meta-standaard blijkt een
succesvolle combinatie te zijn.
Vergelijkend onderzoek
In navolging van de beroemde Michelin gaan wij in dit onderzoek sterren uitdelen aan de verenigingshokken gevestigd in gebouw X,
voor de meesten waarschijnlijk beter bekend als het Natuur-/Scheikunde gebouw. We hebben alle studieverenigingen in dit gebouw, met
een hok voor de leden, bezocht en aan de hand van vijf criteria beoordeeld. Op elk punt is een maximale score van vijf punten haalbaar.
Hieruit komt dan een gemiddelde en dat is dan het aantal sterren dat wij toekennen aan het desbetreffende hok. De punten waar wij naar
hebben gekeken zijn: de kwaliteit van de koffie, het percentage dames aanwezig in het hok (omdat de technische studies graag zouden
zien dat het percentage vrouwen dat een technische studie groter wordt), gezelligheid, diversiteit van de hapjes en drankjes die verkocht
worden en gastvrijheid.
43
Koffie
Dames
Gezelligheid
Diversiteit
Gastvrijheid
0 1 2 3 4 5
T.F.V. Francken
Wat ons als eerste opviel aan het hok van T.F.V. Francken was dat het heel groot
is. Verder was het ook redelijk gezellig ingericht, maar het was wel een aardige
bende. Verder hebben we geen koffie gekregen, vandaar de middelmatige
score voor gastvrijheid. Over muzieksmaak valt natuurlijk te twisten,
maar wij vonden de klassieke muziek die hier gedraaid werd toch niet echt
sfeerverhogend. Het aantal sterren dat Francken van ons krijgt is 3.
De eerste indruk van het hok van G.T.D. Bernoulli was goed, we keken recht
tegen een lcd-tv aan van minstens een vierkante meter. Maar toen we nog
eens goed keken bleek dat er geen enkele student te vinden was in het vertrek.
De gezelligheid was evenals de dames ver te zoeken. Verder viel het ons op
dat er geen koffie verkrijgbaar is. De diversiteit was wel oke en de heren van
Bernoulli hebben ook wat punten gescoord op gastvrijheid, omdat de deur van
het hok wel open stond. Het eindoordeel van dit hok is één schamele ster voor
de moeite.
Koffie
Dames
Gezelligheid
Diversiteit
Gastvrijheid
0 1 2 3 4 5
G.T.D. Bernoulli
G.T.D. Bernoulli
T.F.V. Francken
44
Het volgende hok waar we aandeden was het hok van de FMF. Het percentage
dames was hier dusdanig hoog (drie van de vijf!) dat we ze op dit onderdeel
vier punten hebben gegeven. Ook was het gezellig in het hok en de diversiteit
was ook ruim voldoende. Minpuntjes waren dat op één flesje na al het bier op
was en dat de aanwezigen niet wilden meewerken aan de foto. Al met al komen
we hier tot een eindoordeel van drieënhalve ster.
Koffie
Dames
Gezelligheid
Diversiteit
Gastvrijheid
0 1 2 3 4 5
FMF
We vervolgden onze reis naar de studievereniging
CB. Zij moeten het duidelijk met veel minder
ruimte doen dan de andere studies, hun hok
was wel erg klein en tevens erg rommelig. De
gastvrijheid was wel goed, maar dat is meteen het
enige puntje waar ze goed op weten te scoren. De
diversiteit was laag en erg gezellig was het er ook
niet. Ons eindoordeel is tweeënhalve ster.
FMF
Koffie
Dames
Gezelligheid
Diversiteit
Gastvrijheid
0 1 2 3 4 5
De CB
Koffie
Dames
Gezelligheid
Diversiteit
Gastvrijheid
0 1 2 3 4 5
T.B.V. Lugus
Als laatste zijn we natuurlijk ons eigen Lugushok, al dan niet objectief, gaan
checken. Bij binnenkomst was het hier direct gezellig, dit kwam mede door de
goede muziek die gedraaid werd. Een koffieautomaat waren we ook nog niet
eerder tegengekomen, dus ook hier een hoge score. Verder zit het hier met de
gastvrijheid ook goed, er werd direct veel contact gelegd met de aanwezigen in
het hok. De enige lage score die wij konden toe kennen was op de dames, deze
waren op het moment van bezoek niet aanwezig. Het aantal sterren dat we het
Lugushok hebben toegekend is vier!
TBV Lugus
Visionary MarketingMacedonië
45
Joris Kuipers en Ramon Zeilstra 23 t/m 29 april 2008
Van 23 tot 29 april hebben we deelgenomen aan de Vision in Skopje, Macedonië.
Als technische bedrijfskunde student aan de RUG kun je deelnemen aan de
activiteiten van ESTIEM: European Students of Industrial Engineering and
Management. Omdat we anders mogelijk toch nooit van ons leven in Macedonië
terecht zouden komen besloten we maar eens mee te gaan. De insteek van deze
activiteiten zijn: Beetje educatief, beetje cultureel, maar vooral veel feesten. Het
educatieve gedeelte van de Vision viel voor een groot gedeelte buiten de boot.
We kregen twee lezingen en een case. Verder hield het in dat we de hele nacht
doorgingen maar er ‘s ochtends toch vroeg uit moesten.
Best zwaar, maar supergaaf: 5 daagjes 24 uur per dag actief zijn.
Maargoed, Macedonië... Best vreemd
land. Mensen spreken geen normale
talen, enkel Macedonisch, af en toe een
beetje Turks. Gelukkig waren we met
een paar Macedonische studenten die
alles een beetje konden fixen. In de taxi
konden we ook prima de weg uitleggen
met de 4 woorden die we kenden:
levo, bravo, desna en dobra.(links,
rechtdoor, rechts en oke!) Maar liefst
33% van de mensen heeft er een baan en
waarschijnlijk is de meerderheid hiervan
taxichauffeur; in auto’s waarvan het na
elke kilometer knap is dat ze nog rijden.
Eenmaal in de stad kunnen we stappen,
hoewel het eerst nog een uitdaging is
om ergens binnen te komen. Als je de
portiers kent heb je geluk, eventjes praten
en je kunt doorlopen. Als je ze niet
kent wordt het al moeilijk, dan ben je
meestal zo rond de 5 á 10 euro kwijt om
ze om te kopen zodat hij je binnenlaat.
Gelukkig hebben we dit maar één keer
hoeven doen, de andere keren kon
onze Macedonische vriend Jovan ons
binnenpraten.
In de clubs lijkt het best normaal uitgaan,
maar er is toch iets bijzonders aan de
hand. Bijna overal is er in een deel
van de club een zitgedeelte, luxe leren
banken waar je kunt zitten. Deze plekken
zijn zeer moeilijk te bemachtigen,
wederom via connnecties of door veel te
betalen. Deze plekken hebben dan ook
een bepaalde uitstraling, vooral richting
de dames die vanaf jongs af aan al met
de gedachte leven dat ze een rijke vent
moeten trouwen. Eenmaal beland op deze
banken hadden we ook eindelijk genoeg
vrouwen om ons heen, alleen jammer dat
dit nét de wat laag opgeleide vrouwen
waren die dan nét geen Engels konden...
Too bad. Gelukkig was het drinken er
redelijk goedkoop, zodat we ons hier op
konden focussen: 100 denars voor een
flesje Heineken of een glaasje Vodka
(€1,60)!
Verder zijn de Macedoniërs nog aardig
‘bang’. De recente oorlog heeft er bij
de meeste mensen aardig ingehakt en
ze waarschuwen ons daarom ook om
uit de buurt te blijven van de Albanezen
en vooral niet als het donker is de rivier
over te steken naar het paupergedeelte,
waar de inkomstenbron voornamelijk
criminaliteit schijnt te zijn. Uiteraard
hebben we het overdag wel eventjes
gewaagd om de rivier over te steken,
maar met 5-jarige jongetjes die aan je
been hangen, smekend om wat geld, ben
je het er al wel vrij snel zat. Toen we
uit medelijden toch wat gaven rende hij
naar de cafetaria om een bakje patat te
halen en deze als een dolle naar binnen
te werken. Dit is toch heel wat heftiger
om te zien dan de gemiddelde Groningse
zwerver die met een joint op zijn lip om
een euro vraagt... Verder zijn de helft
van de grappen die ze maken over de
46
Grieken. (Deze relatie lijkt op die van
Nederland-België, alleen met iets meer
haat) Overigens waren de militairen ook
nog op elke hoek van de straat zichtbaar.
Op de mooiste plekken - waar de oude
forten stonden en het uitzicht heel erg
mooi was - stonden ook continu soldaten
met hun geweer paraat op wacht.
Omdat we pas een dag nadat het
programma was afgelopen vertrokken,
hadden we nog een dagje voor onszelf.
We besloten - na aanraden van iedereen
die we spraken - om een dagje naar
Ohrid te gaan met Dennis (Estland),
Cem (Turkije) en Joris & Ramon
(Groningen). Zaterdagnacht om 6 uur in
bed, ‘s zondags er om 8 uur uit om de
bus richting Ohrid te pakken (afstand
Groningen-Maastricht). Eenmaal in
Ohrid aangekomen vermaakten wij ons
prima, als cultuurbarbaren zijnde. Het is
een heel erg mooi gebied en de recente
oorlog was hier nog duidelijk zichtbaar.
Oude kerkjes, een groot fort en het hele
dorp dat tegen de berg op was gebouwd
was heel erg mooi. Daarnaast was het
meer prachtig, schoon water en alle
terrasjes waren op steigers gebouwd,
zodat je in feite op het water zat. Ohrid
wordt steeds toeristischer… en terecht!
Na een beetje goed zoeken heb je al een
appartementje voor 10 tot 15 euro per
nacht, een zeer luxe etentje inclusief
drinken kost je nog geen 10 euro en je
drinkt voor € 1,60 al een flesje Heineken.
Een boot huren zal ook wel niet zo
veel kosten en de dames zijn er best
mooi (als je met je geld zwaait). Prima
studentenvakantiebestemming dus.
Al met al was het een super week,
veel nieuwe dingen gezien, gegeten
en vooral gedronken. Ook nieuwe
vriendjes gemaakt uit heel Europa: Onze
kamergenootjes uit Estland, Servië,
Turkije en Finland. En natuurlijk niet te
vergeten de gastheren de Macedoniërs...
Super!
47
Misschien heb je wel eens wat van Estiem gehoord of ergens een poster zien hangen. Maar wat is Estiem nou precies? ESTIEM (European Students of Industrial Engineering and Management) is een soort Europese studievereniging voor Technische Bedrijfskunde studenten. Sinds enkele jaren maakt ook TBV Lugus deel uit van dit Europese netwerk van Local Groups (LG) van 63 universiteiten in 24 verschillende landen. Het voornaamste doel is het vergroten van de communicatie en samenwerking tussen studenten, universiteiten en bedrijven in het domein van TBK. Dat gebeurt doordat LG´s verschillende activiteiten organiseren. Er zijn binnen Estiem meerdere projecten, bijvoorbeeld de Europe3D, de Vision, activity weeks en TIMES.
Wat kan Estiem voor jou betekenen?Wij, als LG Groningen, hebben dit jaar een Vision of Responsibility en een TIMES Local Qualifi cation georganiseerd. Ook orga-niseren wij samen met LG Eindhoven en LG Enschede een Europe3D. Niet alleen wij organiseren Estiem evenementen. In heel Europa worden deze evenementen georganiseerd en jij kan daar ook aan meedoen. Dus wil jij ook op reis, medestudenten uit andere landen leren kennen en gewoon een mooie week beleven?Dan hebben wij alvast een paar upcoming events voor je geselecteerd:
Vision of Responsibility, Luleå (Zweden) April 29th–May 3rd“Product Cycles - The responsibility of the industry to keep our environment clean and healthy”
Vision of Responsibility, Braunschweig (Duitsland) 2nd–6th May“Assessing industrial fl ows”
Vision of Responsibility, Warsaw (Polen) 8th–12th April“Corporate Social Responsibility as a way to success”
Wil je ook op de hoogte gehouden worden over Estiem en de activiteiten? Meld je dan nu aan op www.tbvlugus.nl voor de reislijst. Meer weten over Estiem? Kijk dan op www.estiem.org en www.estiem.tbvlugus.nl voor verslagen van studenten die jullie voorgingen op onvergetelijke reizen!
49
PuzzelpaginaEerst een kleine wiskundige breinkraker. Bij deze
eerste puzzel is het de bedoeling om de getallen 1, 2,
3, 4, 5, 6, 7, 8 en 9 zo in te vullen in de hokjes dat de
som uiteindelijk 100 is:
Hierbij de puzzelpagina, wie de onderste puzzel weet op te
lossen en deze mailt naar: lugograaf@tbvlugus.nl maakt kans
op een bioscoopbon ter waarde van € 15.
En dan nu een klassieke puzzel. Het schijnt dat bij een groot onderzoek slechts 2,5 % van alle mensen deze puzzel wist op te lossen. Maar
denk aan die grandioze prijs! En vergeet niet dat elke aanwijzing belangrijk is. Succes!
Op een trein werken de Groot, de Vries en Nijstad als brandweerman, conducteur en machinist, maar NIET respectievelijk. Ook zijn er
aan boord op die trein drie zakenmannen met dezelfde achternamen: Dhr. De Groot, Dhr. De Vries en Dhr. Nijstad.
1. Dhr. De Vries woont in Groningen
2. De conducteur woont precies halverwege Groningen en Amsterdam
3. Dhr. Nijstad verdient exact 20,000 euro p/jaar.
4. De buurman van de conducteur, ook een passagier op de trein, verdient exact 3x zoveel als de conducteur
5. De Groot verslaat de brandweerman met poolen.
6. De zakenman die dezelfde naam heeft als de conducteur woont in Amsterdam
De vraag is: wie is de machinist? En waarom? Stuur het antwoord in naar lugograaf@tbvlugus.nl en maak kans op een bioscoopbon ter
waarde van € 15!
AfgestudeerdenWij feliciteren de volgende personen met hun afstuderen:
Afstudeerrichting DTMevr. Natasha Koedelka
Mevr. Guo Yuna
Afstudeerrichting PTDhr. Jelte Douwsma
Dhr. Bart Bouter
Dhr. Bart Rietveld
Dhr. Lennart Wingelaar
Afstudeerrichting ITDhr. Marvin de Haan
Dhr. Christian Kramer
Dhr. Michiel van Dam
51
SCHRIJF JE IN OP: WWW.BETA-BEDRIJVENDAGEN.NL
Trainingen | Bedrijfspresentaties | Bedrijvenmarkt | Individuele gesprekken | Workshops
ß BÈT
A BEDRIJVENDAGEN
| 10 & 11 maart 2009 | Gro
ning
en|
All OptionsBain
Force Vision
QompazSchut Meettechniek
Tebodin
GuptaHeineken
Oracle
Teijin AramidWetsus
YER
10 en 11 maart in ‘Het Kasteel’