Post on 14-Mar-2019
Gastro İntestinal SistemAnatomisi - Fizyolojisi
Dr. Nurullah YÜCEL
Gastro İntestinal Sistem
Normal bir yetişkin erkeğin sindirim borusu yaklaşık 7 buçuk metre uzunluğundadır. Farklı bölümlere ayrılır ve her bölümde sindirimin farklı bir evresi gerçekleşir.
Üst Sindirim Kanalı
Ağız,
Dil,
Yutak,
Yemek borusu,
Mide,
Alt Sindirim Kanalı
İnce bağırsak,
Kalın bağırsak,
Rektum,
Anüs
Gastro İntestinal Sistem
Sindirim kanalı dışındaki, sindirim işlemine ve sindirim kanalındaki organların çalışmasına yardımcı olan organlar arasında pankreas ve karaciğer de bulunur.
Bunlar sindirime yardımcı olacak salgılar salgılarlar.
Örneğin, karaciğer tarafından salgılanan ve safra kesesinde depolanan safra lipitlerin sindirimi için önemli bir salgıdır.
Gastro İntestinal Sistem
Sindirim kanalının duvarındaki belli temel yapılar her kısımda aynı kalır; sindirim kanalındaki boşluğu saran epitel doku gibi.
Doku gıdanın geçişini kolaylaştıracak veya onun sindirimine yardımcı olacak çeşitli maddeler salgılar.
Bazı bölgelerde belirli enzimlerle birlikte mukussalgılarken bazı bölgelerde sadece mukus salgılanır.
Sindirim kanalının ana kısımları aşağıda tanımlanmıştır:
Gastro İntestinal Sistem
1- Ağız, ağız boşluğu;tükürük bezleri, mukoza,dişler ve dili kapsar.
Gıda ve suyun vücudaalınmasına yarayan biraçıklıktır.
Bir üst ve alt dudak ilekapatılmıştır.
Gastro İntestinal Sistem
2- Yutak, farinks veyafarenks ağız ve burnunhemen arkasındaki boyunbölümüdür.
Gıdanın ağızdan yemekborusuna geçmesini sağlar.
Sindirim sisteminin yanı sırasolunum sisteminde de yeralan bir organdır.
Gastro İntestinal Sistem
3- Yemek borusu (özofagusveya gullet) ve kardiya;yemek borusu gıdanın mideyegeçmesini sağlayan kassal(müsküler) bir borudur.
Bu geçiş peristaltizmyardımıyla olur.
Kardiya ise yemek borusu ilemidenin birleştiği noktadakiaçıklıktır (ağız).
Gastro İntestinal Sistem
4- Mide ki antrum, pilor vepilorik sfinkteri de kapsar.
Mide yemek borusu ile incebağırsağın ilk kısmı olanduodenum arasında bulunur.
Yüksek oranda asidik birçevreye sahip mide (pHyaklaşık 1,5-2) peptidazsindirim enzimlerini içerir.
Gastro İntestinal Sistem
Bağırsak, sindirim kanalının mide ile anüsarasında bulunan kısmıdır.
İnsanlarda ve diğer memelilerde iki anakısımdan oluşur;
ince bağırsak
kalın bağırsak.
Gastro İntestinal Sistem
5- İnce bağırsak, mide ile kalın bağırsak arasındadır. 5 yaşın üstündeki insanlarda genellikle 5-6 m uzunluğundadır.
Üç kısmı vardır:
5a-Duodenum veya onikiparmak bağırsağı, ince bağırsağın ilk ve en kısa kısmıdır.
Mideyi jejunuma bağlayan bir tüptür.
pH seviyesi yaklaşık 9'dur.
Gastro İntestinal Sistem
5b- Jejunum, ince bağırsağın orta kısmıdır, duodenum ile ileum arasında bulunur.
Yetişkin insanlarda boyu 2-8 metre arasında değişir.
pH seviyesi yaklaşık 7-8 aralığındadır.
Gastro İntestinal Sistem
5c- İleum, ince bağırsağın son kısmı.
İnsanlarda yaklaşık 4 metre uzuluğundadır.
İleoçekal valv ile çekumdanayrılır.
pH seviyesi genellikle 7-8 arasındadır.
Gastro İntestinal Sistem
6- Kalın bağırsak, üç kısmı vardır:
6a- Çekum veya kör bağırsak, kalın bağırsağın ilk kısmıdır.
Apandis çekumun bir uzantısıdır.
Gastro İntestinal Sistem
6b- Kolon, kalın bağırsak için kullanılan bir terimdir.
Çekumdan rektuma kadar ki kısım için kullanılır.
Kendi içinde dört kısma ayrılır, çıkan kolon, transvers kolon, inen kolon ve sigmoid kolon.
6c-Rektum, kalın bağırsağın son kısmıdır.
Gastro İntestinal Sistem
7-Anus, rektumun dışaçıklığıdır.
Kapanması sfinkterkaslarca kontrol edilir.
Dışkılar vücuttan anüstengeçerek atılırlar.
Gastro İntestinal Sistem
Sindirim sistemi ve sindirim borusu ile ilgilibaşka organlar da vardır.
Karaciğer sindirimde rol oynayan safrayıüretir.
Pankreas ise bikarbonat ve tripsin,kemotripsin, lipaz ve panktreatik amilazgibi çeşitli enzimler içeren bir sıvıyı incebağırsağa salgılar. Böylece bu bezlersindirimde yer almış olurlar.
İNSULİN HORMONU BETAHÜCRELERİNDEN SALGILANIR
Gastro İntestinal Sistem
KARACİĞER (HEPAR)
– Tüm vücudun en büyük salgı bezi karaciğerdedir. Yaklaşık ağırlığı 1,5 kg kadardır.
Gastro İntestinal Sistem
KARACİĞER (HEPAR)
– Anatomik yeri: Karaciğerin büyük bölümü karın boşluğunun sağ yukarı kısmında bulunur. Diyafragmanın hemen altında mide ve bağırsakların üstünde yer alır. Önündede bağırsaklar vardır. Önde ,sağda , arkada , costaların altında dır. Önde peritan ( karın duvarı ) ile temas eder. Karaciğerin dokusunun dışı ince bir zarla sarılmıştır. Bu zarın adı glisso kapsülü dür.
– Karaciğer dört loptan oluşur. Karaciğere giren ve çıkan damar ve sinirlerin geçiş yerinin ismi porta hepatis dir. Loplar lobil adı verilen küçük parçalardan oluşur.
Gastro İntestinal Sistem
SAFRA
– Karaciğer hücreleri tarafından salgılanır ve salgılar hücreler arası aralıklara boşaltılır. Bu salgılar daha sonra safra kanalcıklarına geçerler . karaciğer kanalının adı ( ductushepaticus) dur.
– Safranın toplandığı keseden çıkan kanalada (ductusisdicus) denir. Her iki kanalda karaciğerde birleşir bunun adınada ( ductkoleticus ) denir.
– Ductkoleticus : Pankreastan gelen kanaldan birleşerek duadenuma ulaşır. Açılan yerin ismi papilla duadenimajör dür.
Gastro İntestinal Sistem
KARACİĞERİN GÖREVLERİ
1- Karaciğer salgı oluşturur.
Günde ortalama 800 / 1000 cc arasında safra salgısı üretir.
Salgının üretimi daha çok geceleri olur ve rengi sarı ve yeşimsidir. Bu safra özellikle yağın sindiriminde önemlidir.
2- Glikojen oluşturmak
Gastro İntestinal Sistem
KARACİĞERİN GÖREVLERİ
3- Yeni protein molekülleri oluşturmak
Albumin : görevi damar içinde sıvı tutmaktır. Damarlardaki en büyük proteindir % 45
Fibrinajön
Globulin
4- Üre oluşturmak
5- Detoksifikosyon :
Zehirli maddeleri zararsız hale getirmesi
Gastro İntestinal Sistem
KARACİĞERİN GÖREVLERİ
6- Kan yapmak
Doğum öncesi yaşamda kırmızı ve beyaz kan hücreleri yapar.
7- Kan pıhtı maddesi yapmak
Kanın pıhtılaşmasında önemli rolü bulunan plazma proteini fibrinojen karaciğer tarafından yapılır.
8- Kanı depo etmek
Karaciğer damar ağında önemli miktarda kan tutulur ihtiyaç duyulduğunda kan kullanıma geçer.
Gastro İntestinal Sistem
KARACİĞERİN GÖREVLERİ
8- Heparin yapmak
Karaciğer hemoostazı kan akımını dengeleyen en önemli organdır.
9- Kan hücrelerini tahrip etmek
Kan hücrelerinin parçalanmasına yardımcı olur
10- Isı yapmak
Vücut ısısını sağlayan faktörlerden biridir
Gastro İntestinal Sistem
–Ağızda, yiyecek dişler ve dil tarafından mekanik olarak parçalanırken, tükürüktarafından kimyasal olarak da bir ölçüde parçalanır.
–Daha sonra peristaltizm ile yemek borusundan (özofagus) mideye geçer. Burada parçalama işlemi devam eder.
–Büyük yiyecek parçaları (bolus) daha küçük parçalara ayrılır yani büyük oranda mekaniktir.
Gastro İntestinal Sistem Fizyolojisi
–Sindirim sistemininin görevlerini kontrol eden temel hormonlar mide ve ince bağırsak mukozasındaki hücreler tarafından salgılanır. Bu hormonlar, örneğin sekretin, gastrin ve kolesistokinin, kana sindirim borusu tarafından bırakılırlar ve sindirim sıvılarını uyarıp organ hareketlerine neden olurlar.
–Otonomik sinir sisteminin iki kolu da sindirim işlemini etkiler; parasempatik sinirler salgıları ve peristaltizmi uyarırken, sempatik sinirlerinetkisi daha baskılayıcıdır.
Gastro İntestinal Sistem Fizyolojisi
–Bununla beraber, küçük miktarda kimyasal işlem de meydana gelir; özellikle proteinler midedeki enzimlerin yardımıyla kimyasal olarak parçalanmaya başlar.
–Gıda daha sonra ince bağırsağa girer ki burada enzimler ve bakteri yardımıyla parçalama işlemi meydana gelir ve yararlı partiküller kana emilir.
–Kalan partiküller ise kalın bağırsaktan geçer ve sonunda dışkı biçiminde vücuttan atılır.
–Sindirim hem hormonlar hem de otonom sinir sistemi tarafından düzenlenir:
Gastro İntestinal Sistem Fizyolojisi
–Bağışıklık görevi
Sindirim borusu aynı zamanda bağışıklık sisteminin bir bölümüdür.
Midenin düşük pH (1-4 arası) seviyesi, mideye giriş yapan birçok mikroorganizma için ölümcüldür.
Gastro İntestinal Sistem Fizyolojisi
–Bağışıklık görevi
Benzer bir şekilde, mukus (IgA antikorlarıiçerir) bu mikroorganizmaların çoğunu nötralize eder.
Sindirim borusundaki diğer farktörler de bağışıklığa yardımcı olurlar; safra ve tükürükteki enzimler dahil.
Sağlığa yardımcı bağırsak bakterileri de potansiyel olarak zararlı olabilecek sindirim borusundaki bakterilerin aşırı çoğalmasını önlemeye yardımcı olur.
Gastro İntestinal Sistem Fizyolojisi
–Tıbbın sindirim sistemi fonksiyonları ve bozukluklarını konu edinen dalı gastorenterolojidir.
–Sindirim sistemi ile ilgili en sık yapılan şikayetlerden bazıları bulantı ve kusma, dispepsi, ishal ve kabızlıktır.
–Ülser ve reflü özellikle son dönemlerde adını fazlaca duyurmuş hastalıklardandır.
Gastro İntestinal Sistem Hastalıkları
–Ülser (onikiparmak bağırsağı ve yaralar)
–Gastrit (mide iç dokusu iltihabı)
–Siroz (Hepatit B ve Hepatit C gibi sarılıkvirüsleri ve uzun süreli yoğun alkol alımı sonucunda gelişen, ilk aşamalarında tedavi edilmezse, kanama ve koma sonucu ölüme yol açan hastalık)
–Spastik kolon (çok yaygın görülen sancılı kramplar, ishal ve kabızlık şeklinde seyreden bir kalın bağırsak hastalığı)
Gastro İntestinal Sistem Hastalıkları
–Safra kesesi taşları ve iltihapları (yemek borusu, mide, bağırsak, karaciğer, pankreasve safra kesesi kanserleri)
–Kanamalar (onikiparmak bağırsağı ülseri, mide ülseri ve erozyonları, yemek borusu, mide ve kalın bağırsak kanserleri ve yemek borusu varislerinin neden olduğu kanamalar)
–Hemoroidler (basur, mayasıl)
Gastro İntestinal Sistem Hastalıkları