ความทาทายในการบรหาร งานสาธารณสขชายแดนอยางมออาชพ

อาจารย ดร. พษณรกษ กนทว

ส านกวชาวทยาศาสตรสขภาพ

มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Outline

1) สภาพทวไปพนทชายแดนจงหวดเชยงราย

2) สภาพปญหาชายแดนและขอจ ากด

3) กลวธการพฒนางานสาธารณสขชายแดน

4) การแสวงหาภาคเครอขาย

5) ความคาดหวง และ 21st Century on Public Health

6) ความส าเรจของการด าเนนงาน

7) บทสรป,ขอเสนอแนะและความทาทาย

สภาพทวไปพนทชายแดนจงหวดเชยงราย

งานสาธารณสขชายแดนจงหวดเชยงราย

จงหวดเชยงราย มพนท 7 อ าเภอชายแดน พนทชายแดนตดกบสหภาพเมยนมา

จ านวน 4 อ าเภอ สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชน

ลาว จ านวน 4 อ าเภอ อ าเภอเชยงแสน พนทตดชายแดนทง

สองประเทศ พนทชายแดนไทย-เมยนมา มพนท

ชนกลมนอย วาแดง ไทยใหญ พนทชายแดนไทย-สปป.ลาว มแมน า

โขงกน และ พนทภเขา (อ.เวยงแกน, อ.เทง)

เสนทางเศรษฐกจในอนภมภาคลมน าโขง

จ.เชยงใหม

จ.ล าปาง

จ.พะเยา

สปป.ลาว

ประเทศเมยนมาร

ดาน อ.แมสาย ตรงขาม ดานทาขเหลก สหภาพเมยนมาร

ดานทาอากาศยาน แมฟาหลวง

จดผอนปรนบานหาดบาย ต.รมโขง อ.เชยงของ ตรงขามกบบานดอยแดง เมองตนผง แขวงบอ

แกว สปป.ลาว

จดผอนปรนบานแจมปอง ต.หลายงาว อ.เวยงแกน ตรงขามกบ บานดาน เมองหวยทราย

แขวงบอแกว สปป.ลาว

จดผอนปรนบานหวยลก ต.มวงยาย อ.เวยงแกน ตรงขามกบ บานครกหลวง และ บานปากดน เมองหวย

ทราย แขวงบอแกว สปป.ลาว

ดานสะพานมตรภาพไทย – ลาวแหงท 4 และ ดานทาเรอบค ตรงขามกบ

ดานเมองหวยทราย แขวงบอแกว สปป.ลาว

ดานสบรวก/ดานทาเรอพาณชย เชยงแสน ตรงขามกบ ดานเมองตนผง แขวงบอแกว สปป.ลาว

6

สภาพปญหาชายแดนและขอจ ากด

สถานการณและสภาพ

ปญหาบรเวณชายแดน

1. โรคตดตอท

ส าคญ 2. อนามยวยเจรญพนธ และอนามยแมและเดก

3. ระบบการสงตอ

ผปวย

4. การลกลอบน าเขาและ

สงออกผลตภณฑสขภาพ

5. ความไมสงบในพนทชายแดน

6. ภยพบตทเกดจาก

ธรรมชาต

7. การเคลอนยายแรงงานตางดาวทไมเปน

ระบบ

ขอจ ากดการด าเนนงานสาธารณสขชายแดน

ความไมครอบคลมของสถานบรการในพนทหางไกล

การเขาถง

ระบบบรการสาธารณสข

การประสานความรวมมอ

ระหวางหนวยงานทเกยวของ

การน า

แผนแมบทฯ ไปสการปฏบต

กลวธการพฒนางานสาธารณสขชายแดน

การวเคราะหหาจดรวมการพฒนางาน

งานสาธารณสขชายแดน

แบบบรณาการ

การประสานงาน ความรวมมอระหวางประเทศเพอนบาน

มงแสวงหา ภาคเครอขาย

การท างานชายแดน

การประสานงาน ความรวมมอหนวยงาน

ภายในจงหวด

ความพรอมของบคลากรในพนท

ชายแดน

การพฒนา โครงสราง

สถานบรการ

แหลงงบประมาณทใหการสนบสนน

การก าหนดแผนการด าเนนงาน

วเคราะหปญหา

• วเคราะหสภาพปญหาในพนทชายแดนสองประเทศรวมกบเจาหนาท

• ก าหนดประเดนปญหารวมกนทจะด าเนนการแกไขปญหา

พนทเปาหมาย

• ก าหนดพนทเปาหมายด าเนนการเรงดวนและเหมาะสมกบบรบทพนท

• ก าหนดกลมเปาหมายทจะด าเนนงานอยางชดเจน

วางแผนงาน

• จดท าแผนงานโครงการและกจกรรมใหสอดคลองกบบรบทพนท

• ตรวจสอบความซ าซอนของโครงการในพนท

แสวงหาแหลงงบประมาณ

งบประมาณจากหนวยงานอน

( TICA, กรมเอเชยตะวนออก)

งบประมาณจากอปท. (อบจ./อบต/ทต.) หนวยงานอนๆในจงหวด

งบประมาณจาก NGOs / INGOs

(IRC/TUC)

งบประมาณปกต

กระทรวงสาธารณสข

บรณาการจดสรรงบประมาณ

ใชงบประมาณจากแหลงทนอยางเดยวเทานน

บรณาการงบประมาณ อปท. หนวยงานอน เชน กห.

บรณาการงบประมาณจากพนท CUP/ PP/ Area base

1.

3.

2.

การจดสรรงบประมาณ

สสจ.

โรงพยาบาลชมชน

สาธารณสขอ าเภอ

รพสต.

งานสาธารณสขชายแดน

รวบรวมงบประมาณและพจารณาจดสรรใหพนท พจารณาเหนชอบอนมต

จดสรรใหพนท

ด าเนนงานตามแผนงานในพนท

แจงการจดสรรงบประมาณและนเทศ

ตดตามในพนท จดท าโครงการรองรบ

งบประมาณ

การแสวงหาภาคเครอขาย

ภาคเครอขายในการท างาน

เครอขายภายใน

เครอขายภายนอก

ความคาดหวงทได

รวมคด/รวมวางแผน

รวมประสานงาน/ รวมบรณาการ

รวมลงมอท า

รวมกนนเทศตดตามและแกไขปญหา

ความตอเนองในการท างานชมชนชายแดน

ชมชนชายแดนเกดความยงยนดานสขภาพ

สปป.ลาว เมยนมา

หนวยงานภาคราชการ

สาธารณสข

ความมนคง ทหาร/ต ารวจ/ตม

ศลกากร

ฝายปกครอง

องคกรปกครองสวนทองถน

ฝายศกษา

ฝายคมนาคม

ปศสตว

ก านน/ผใหญบานฯลฯ

หนวยงานภาคเอกชน/ชมชน

สมาคม/องคกรเอกชนในพนท

มลนธ MBDS

IRC /P2H /TUC

องคกรชมชน

อสม. อสชช. อสต. อสป.

กลมแกนน าในชมชน ฯลฯ

ความคาดหวงการท างานชายแดน

PUBLIC HEALTH FOR 21ST CENTURY

Pyramid of preparedness

Program Services

Program Capacity

Laboratory

Practice

Workforce

Competency

Surveillance Behavioral Science

Epidemic Investigation

Information/

Communication Capacity

Organizational Capacity

Core Public

Health Infrastructure

Supporting scientific

and technical capabilities

Categorical Public Health Programs

• Bioterrorism

• Birth Defects and Developmental Disabilities

• Chronic Disease Prevention and Health

Promotion

• Environmental Health

• HIV/AIDS, STD, and TB Prevention

• Immunization

• Infectious Disease Control

• Injury Prevention and Control

• Occupational Safety and Health

New leadership pyramid

Core public health skills

Discipline-specific content

Management skills

Core leadership skills

Leadership in practice

Leadership in crisis

Best practices

Capacity Building

Performance Individual

Team

The 10 Essential Public Health Service

• Assessment

1) Monitor health status to identify community

health problem

2) Diagnose and investigate health problems and

health hazards in the community

• Policy Development

3) Inform, educate, and empower people about

health issue.

4) Mobilize community partnerships to identify and

solve health problems.

5) Develop policies and plans that support individual and community health efforts.

The 10 Essential Public Health Service

• Assurance

6) Enforce laws and regulations that protect health

and ensure safety.

7) Link people to needed personal health services,

and assure the provision of health care when

otherwise unavailable.

8) Assure a competence public health and personal

health care workforce.

9) Evaluate effectiveness, accessibility, and quality

of personal and population-base health services.

• Serving All Functions

10) research new rights and innovative solutions to

health problems.

ความส าเรจของการด าเนนงาน

แหลงงบประมาณ แหลงของงบประมาณ

งบประมาณปกต CUP / PPA

งบประมาณจาก สวนกลาง สนย/ กรม คร.

งบประมาณจาก กรมความรวมมอระหวางประเทศ (TICA)

งบประมาณ จาก TUC

ตวอยางการจดสรรงบประมาณ แผนงานกจกรรม งบประมาณทไดรบ งบประมาณทใชไป คงเหลอ

แผนงานการพฒนาศกยภาพบคลากรและองคกรชมชนในการสงเสรมสขภาพปองกนโรคตดตอในกลมคนตางดาว ชนชาตพนธและชนชายขอบ เขตเศรษฐกจพเศษลาว-จน สามเหลยมค า (Kings Roman) เมองตนผงและเมองหวยทราย แขวงบอแกว สปป. ลาว กบ อ าเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย 684,050 251,134 432,916 แผนงานการพฒนาศกยภาพบคลากรและองคกรชมชนในการสงเสรมสขภาพปองกนโรคตดตอในกลมคนตางดาว ชนชาตพนธและชนชายขอบเมองคขนาน เขตพนทชายแดนไทย-สหภาพเมยนมาร (จงหวดทาขเหลก เมองสาด สหภาพเมยนมาร - อ าเภอแมฟาหลวง อ าเภอแมสายจงหวดเชยงราย) 951,150 459,428 491,722 แผนงานการพฒนาศกยภาพบคลากรสาธารณสขโรงพยาบาลแขวงบอแกวและสาธาณรสขแขวงบอแกวในการดแลสงเสรมสขภาพปองกนโรคตดตอและการพฒนาสรางเยาวชนอาสาสมครสาธารณสข ( ยสร. ) ในการสงเสรมสขภาพ ปองกนโรคตดตอในนกเรยน โรงเรยนสามญกนนอนชนเผาบานหวยทราย เมองหวยทราย แขวงบอแกว สปป. ลาว ตามโครงการพระราชด ารสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร โดยส านกงานสาธารณสขจงหวดเชยงรายรวมกบโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเชยงของ จงหวดเชยงรายและแผนกสาธารณสขแขวงบอแกวกบโรงพยาบาลแขวงบอแกว 461,200 461,200 0 รวมทงสน 2,096,400 1,171,762 924,638 55%

ตวอยางการจดสรรงบประมาณ แผนงานกจกรรม พนทเปาหมาย จ านวนงบประมาณ หนวยงานด าเนนการ

1.จดอบรมใหกบอาสาสมครสาธารณสขชมชนชายแดน/อาสาสมครสาธารณสขตางดาว/อสม.บดด จ านวนเปาหมาย 50 คน

บานปางหา ต าบลเกาะชาง อ าเภอแมสาย

70,000 สสอ.แมสาย / รพสต. เกาะชาง 2.จดกจกรรมรณรงคมหกรรมสรางสขภาพหมบานคขนานชายแดนไทย-สหภาพเมยนมาและนเทศตดตามงานในพนทเปาหมายจ านวน2 หมบาน

บานปางหา-ปากก/บานปาแดง-ทาดนด า ต าบลเกาะชาง อ าเภอแมสาย

76,000

สสอ.แมสาย / รพสต. เกาะชาง 3.จดกจกรรมรณรงคมหกรรมสรางสขภาพหมบานคขนานชายแดนไทย-สหภาพเมยนมาและนเทศตดตามงานในพนทเปาหมายจ านวน3หมบาน

บานมงเกาหลง-แมโจก/บานพญาไพร-บานใหมเปยงฟา ต าบลเทอดไทย/บานจะลอ-บานผาขาว ต าบลแมฟาหลวง

114,000 สสอ.แมฟาหลวง/รพ.แมฟาหลวง/รพสต.พญาไร/รพสต.ปางมะหน/รพสต.เฉลมพระเกยรตดอยตง

4.จดประชมความรวมมอทางวชาการสาธารณสขเพอการเฝาระวงควบคมปองกนโรคและระบบสงตอในพนทชายแดนไทย-สปป.ลาว(เชยงราย-บอแกว-หลวงน าทา) 1 จงหวด 2 แขวง

จงหวดเชยงราย-แขวงบอแกว-แขวงหลวงน าทา โดย โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเชยงของ

380,000 รพร.เชยงของ

5.การพฒนาระบบขอมลขาวสารสาธารณสขในหมบานคขนานในพนทชายแดนไทย-ลาว(GIS Mapping health information center in cross border area Thai-Laos)และการสรางเครอขายเฝาระวงผลตภณฑสขภาพในพนทชายแดน

อ าเภอเชยงของ-เชยงแสน-เวยงแกน-เทง ราชอาณาจกรไทย กบ เมองหวยทราย-เมองตนผง-เมองปากทา-เมองผาอดม แขวงบอแกว

150,000 สสอ.เชยงของ

6.คาจางผประสานงานโครงการฯ 75,000 สสจ.เชยงราย 7.การจดท ารปเลมสรปผลการด าเนนงานโครงการฯ 29,638 สสจ.เชยงราย

8.เบยเลยงนเทศตดตามงานและเขารวมประชมสรปโครงการฯ 30,000 สสจ.เชยงราย

รวมทงสน 924,638

ตวอยางการจดสรรงบประมาณ โครงการพฒนาระบบขอมลขาวสารสาธารณสขในหมบานคขนานในพนทชายแดนไทย-สปป.ลาว-พมา (GIS Mapping health information center in cross border area Thai-Lao PDR-Myanmar)

ท อ าเภอ จ านวนทจดสรร งวดท 1 (60%) งวดท 2 (40%) 1 แมสาย 20,000 12,000 8,000 2 เชยงแสน 30,000 18,000 12,000 3 แมฟาหลวง 70,000 42,000 28,000 4 แมจน 10,000 6,000 4,000 5 เชยงของ 50,000 30,000 20,000 6 เวยงแกน 20,000 12,000 8,000 7 เทง 20,000 12,000 8,000 8 สสจ.เชยงราย 30,000 18,000 12,000

รวมทงสน 250,000 150,000 100,000

ตวอยางการจดสรรงบประมาณ โครงการสรางเครอขายเพอการพฒนาความรวมมอทางดานสาธารณสขและผลตภณฑสขภาพในพนทชายแดน และการสรางความรวมมอระหวางประเทศไทย-สปป.ลาว-พมา

ท อ าเภอ จ านวนทจดสรร งวดท 1 (60%) งวดท 2 (40%) 1 แมสาย 30,000 18,000 12,000 2 เชยงแสน 30,000 18,000 12,000 3 แมฟาหลวง 10,000 6,000 4,000 4 แมจน 0 0 0 5 เชยงของ 50,000 30,000 20,000 6 เวยงแกน 20,000 12,000 8,000 7 เทง 0 0 0 8 สสจ.เชยงราย 60,000 36,000 24,000

รวมทงสน 200,000 120,000 80,000

บทสรป&ขอเสนอแนะ&ความทาทาย

บทสรป การบรหารงานโดยมงเนนการท างานอยางมสวนรวม จะท าใหเกดการด าเนนงานคดและแกไขปญหาในพนท

พนทมความสามารถในการบรหารจดการและบรณาการจดการงบประมาณในพนทเองได อยางเหมาะสม

พนทสามารถรแหลงทนในการด าเนนงานโครงการสาธารณสขชายแดน

พนทสามารถจดท าแผนงาน/โครงการเพอตอบสนองปญหาในพนทได อยางเหมาะสม

บทสรป

ภาคเครอขายในพนทชายแดน

อสชช.+ อสต +อสม.บดด

ชมชนชายแดนหมบานคขนาน

เมองคขนาน

ภาคเครอขายระหวางหนวยงานภายใน

ทหาร + ตม + ศลกากร

ปศสตว+กศน+ ปกครอง+INGO

อบต + สาธารณสข+ โรงเรยน

ภาคเครอขายประเทศเพอนบาน

สาธารณสข+แผนกสาธารณสข

ปศสตว +แผนกกสกรรมและปาไม

แผนกการตางประเทศ+ แผนกศกษา

ดานตรวจคนเขาเมอง+ ดานศลกากร +ดาน อย.

ขอเสนอแนะ

การบรหารงานโดย ใชวธการ Aggregate สามารถท าใหเกดผลประโยชนสงสด

พนทมความสามารถในการบรหารจดการเองท าใหเกด Self-efficacy

งบประมาณไมจ าเปนจะตองเปนในรปตวเงน สามารถเปน Intangible cost ได เชน: ทหารชวยจดเตรยมสถานท จดรถน าสง อสชช

ตม ใหบรการ บตรผานแดน แบบ VIP

ศลกากร ใหบรการ อสชช โดย ไมคดคาบรการเรอขามฝง ฯลฯ

ความทาทาย

การบรหารงานสาธารณสขชายแดน เปนการด าเนนงานแบบไรพรมแดน

“No Boundary on Cross Border Health Program”

การท างานสาธารณสขชายแดนจะเปนการท างานในแนวทางงานสาธารณสขในศตวรรษท 21

เพอเปนการสอดคลองกบนโยบายกาวเขาส AEC และ เขตเศรษฐกจพเศษ

Reference • Andresen, E. & Bouldin, E.D. (2010). Public health foundations: concepts and

practices. San Franciso, CA: Jossey-Bass

• Detels, R. Beaglehole, R., Lansang, M. A., & Gulliford, M. (2009). Oxford textbook of public health (5th ed.). New York: Oxford University Press.

• Ministry of Public Health.(2011). Thailand Healthy Lifestyle strategic plan B.E. 2554-2563 (2011-2020).Bureau of policy and strategy : Bangkok, National office of Buddhism printing house.

• Rowitz L. (2006). Public health for 21st century: the prepared leader. Sudbury, Mess. : Jones and Bartlett.

• Schneider, M. J. (2006). Introduction to public health (2nd ed.). Sudbury, Mass.:

• Suwat Kittidilokkul. (2013). Health System. Bureau of Policy and Strategy, Ministry of Public Health. PPT

30/09/58 38

ค าถาม ?????

ขอคดเหน แลกเปลยน...!!!!

ขอบคณครบ