9

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรอง การศกษาผลการใชชดฝกอบรมทางไกลส าหรบครสงคมศกษา เรอง การจด การเรยนการสอนพหวฒนธรรมใหกบผเรยนในสถานศกษา ผวจยไดศกษาคนควาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงน

1. แนวคดเกยวกบพหวฒนธรรม 2. แนวทางการจดหลกสตรพหวฒนธรรมของสถานศกษา 3. แนวทางการจดกจกรรมการเรยนรเพอความเขาใจพหวฒนธรรม 4. สอ แหลงการเรยนร และการวดและประเมนผลการจดการเรยนการสอนพหวฒนธรรม 5. การพฒนาชดฝกอบรมทางไกล 6. งานวจยทเกยวของ ดงมรายละเอยดตอไปน

1. แนวคดเกยวกบพหวฒนธรรม เรองของวฒนธรรมเปนเรองของวถชวตของมนษยในแตละแหงหรอแตละชมชนหรอแต

ละสงคมทมการปฏบต เลอกสรร ปรบเปลยน ประยกต และถายทอดสบๆ ตอๆ กนมา ดงนนในแตละกลมหรอแตละสงคมจงมวฒนธรรมยอย

โลกปจจบนอยในศตวรรษท 21ทมประชากรหลายพนลานคนอาศยอยในหลายรอยประเทศ จงมความหลากหลาย (พห)ทางเชอชาตและความหลากหลายทางวฒนธรรม โดยเฉพาะวฒนธรรมทปรากฏอยบนโลกนมทงความแตกตางและคลายคลงกน เชน ประเทศอนเดย ประเทศจน ประเทศสหรฐอเมรกา เปนตน ประเทศตางๆ ทมประชากรจ านวนมากน มประชากรทมเชอชาต ภาษา และวฒนธรรมทแตกตางกนอยางมาก

ส าหรบในประเทศไทยนน เรามวฒนธรรมไทยเปนหลกของประเทศ แตในวฒนธรรมไทยนน กอยบนความหลากหลายและความแตกตางของวฒนธรรม เนองจากประเทศไทยมประชากรทวราชอาณาจกร จ านวน 63,878,267 คน (ส ารวจเมอเดอนธนวาคม 2553 ส านกบรหารทะเบยน กรมการปกครอง กระทรวมหาดไทย) ประกอบดวยกลมคนไทยเชอสายไทย จน ญวน ลาว เขมร ไทย

10

ทรงด า ไทยพวน มลาย ฯลฯ ประชากรไทยจงประกอบดวยกลมคนทมความหลากหลายวฒนธรรม หลากหลายภาษา หลากหลายขนบธรรมเนยมประเพณ รวมทงมปญหาเรองผลประโยชนและเปาหมายตางๆ กนไป สงผลใหประเทศไทยเปนประเทศทมความหลากหลายทางวฒนธรรมประเทศหนงของโลก แตทกวฒนธรรมของกลมตางๆ ยอมมคณคาในตววฒนธรรม ดงท นายแพทย ประเวศ วะส กลาวไววา “............. ถาเอาวฒนธรรมเปนตวตง ทกชมชนทองถนและประเทศจะมเกยรตและศกดศรเสมอกน ไมมใครเหนอใคร เพราะวฒนธรรมมความหลากหลาย ไมไดรวมศนย การยอมรบและเหนคณคาวฒนธรรมทองถน จงเปนการกระจายเกยรตและศกดศร เปดทางออกอนหลากหลายและท าใหทองถนเขมแขงและย งยน” (ศ.นพ.ประเวศ วะส 2547)

ดงนน อาจกลาวไดวา สงคมไทยมสภาพความเปนพหวฒนธรรมตลอดมา ผคนทอาศยอยรวมกนในสงคมไทยอยางมความสขนน มความหลากหลายหรอมความเปนพห ทงในดานชาตพนธ ศาสนา และวฒนธรรม การเขาใจถงวฒนธรรมทหลากหลายจงเปนสงจ าเปนของการอยรวมกนอยางสนต

กลาวโดยสรป ความหมายของพหวฒนธรรม คอ ความหลากหลายทางวฒนธรรม ซงไดแก การด าเนนวถชวตประจ าวน ทมความเหมอนและความตางจากวฒนธรรมอนๆ โดยเนนการยอมรบซงกนและกน

แตในสงคมปจจบนคอโลกในศตวรษท 21นน แนสบตต (Naisbitt) ไดระบแนวโนมไวในหนงสอ “Megatrend 2000” วา “การมวถชวตคลายกนทวโลกและการมชาตนยมทางวฒนธรรม” (Global Life Style and Cultural Nationalism) ซงหมายถง การมวถด าเนนชวตและรสนยมคลายๆกนทวโลก แตบางสวนของประเทศกยงมลกษณะตดยดแนนอยกบขนบธรรมเนยมประเพณเดมของตนอยางแนนแฟน (อางใน จรโชค วระสย 2536:7) แนวโนมของการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม อนไดแก “การมวถชวตทคลายกนทวโลก” นน นาจะเปนสงทมานษยวทยาวฒนธรรมเรยกวา “วฒนธรรมสากล” ซงเปนความเหมอนทางวฒนธรรมของทกสงคมในโลก และ “การมชาตนยมทางวฒนธรรม” นน หมายถง “วฒนธรรมเฉพาะ”ซงเปนความตางทางวฒนธรรมของทกสงคมโลก

นอกจากวฒนธรรมสากลและวฒนธรรมเฉพาะแลว นกมานษยวทยายงไดอธบายเกยวกบพหวฒนธรรมในระดบประเทศ และระดบทองถน ซงจดเปนวฒนธรรมทวไปและวฒนธรรม

11

2. แนวทางการจดหลกสตรพหวฒนธรรมของสถานศกษา 2.1 ความเปนมาของการจดการศกษาพหวฒนธรรม ประเทศสหรฐอเมรกาเปนประเทศทรเรมการจดการเรยนการสอนโลกศกษา (Global

Education) โดยมเปาหมายประการหนงเพอมงเนนเรองของพหวฒนธรรมและพหเชอชาต แตกอนหนานประมาณ 3 ทศวรรษกอนนบตงแตป ค.ศ. 1960 เปนตนไป ประเทศสหรฐอเมรกาไดรเรมโปรแกรมการศกษาพหหลายวฒนธรรมและการศกษาพหหลายชาตพนธ (Multicultural/Multiethnic Education) ในการเรยนการสอนสงคมศกษา โดยมงใหผเรยนทมความแตกตางกนทางดานวฒนธรรมและชาตพนธไดศกษาเพอใหเกดความรความเขาใจและซาบซงในมรดกทางความหลากหลายของวฒนธรรมและกลมชาตพนธ ตลอดจนการขจดอคตและความล าเอยงสวนตวทอาจเกดขนไดในสงคมอเมรกน

ส าหรบความหมายของ ค าวา “การศกษาพหวฒนธรรม” (Multicultural Education) และ การศกษาพหชาตพนธ (Multiethnic Education) นน ไมเคลลส มอลแลน และเวลตน (Michaelis, Mallan, and Welton) เหนพองตองกนวา การศกษาพหวฒนธรรม เปนค าทใกลเคยงกนและมนยเดยวกน ในทางสงคมศกษานนจะหมายถงสงเดยวกน กลาวคอ การศกษาพหวฒนธรรมในความหมายกวางจะรวมถงการศกษาพหเชอชาตดวย เนองจากความเปนพหเชอชาตนนมบรบทสงคมเดยวกนกบความเปนพหวฒนธรรม ดงนนการศกษาพหวฒนธรรมจงครอบคลมถงการศกษาพหเชอชาตอยแลว และมแนวโนมทจะเนนแตการศกษาพหวฒนธรรมเทานน (สมนทพย บญสมบต 2536: 83)

ในวงการสงคมศาสตรและสงคมศกษาทวโลกไดใหความสนใจตอกระแสโลกาภวตน (Globalization) ทสงผลกระทบตอวถการด ารงชวตของประชากรทวทกมมโลกตงแตทศวรรษทแลว โดยเฉพาะในประเทศสหรฐอเมรกาซงมประชากรประมาณ 250 ลานคน ในป ค.ศ. 1990 ไดประมาณกนวาประชากรทก 1 ใน 4 คนทอยอาศยอยในประเทศนจะเปนคนผวสอน (People of Color) ทไมใชผวขาว แตตอไปคอ ตงแต ค.ศ. 2000 เปนตนไป อาจจะเปนวาประชากรทก 1 ใน 3 คนทอยอาศยอยในสหรฐอเมรกาจะเปนคนผวสอน ซงหมายรวมถงกลมชาตพนธตางๆ (Ethic Group) อนไดแก กลมอเมรกนเชอสายแอฟโร (Afro-American) กลมอเมรกนเชอสายเมกซกน (Mexican-American) กลมอเมรกนเชอสายอนเดยนแดง (Native-American) กลมอเมรกนเชอสายยว (Jewish-American) กลมอเมรกนเชอสายเปอโตรกน (Puerto Rican American) และกลมอเมรกนเชอสายเอเชย (Asian-American) ปรากฏการณของพหวฒนธรรมและพหเชอชาตยอมสงผลกระทบตอสงคมอเมรกนทงในระดบทองถนและในระดบประเทศ

12

ดงนนการจดการศกษาจงตองเตรยมเยาวชนซงมความแตกตางทางสงคม เพศ ผวส เชอชาต และวฒนธรรมใหไดทงความร ทกษะ และเจตคตทจ าเปนตอการด าเนนชวตในสงคม การจดการศกษาพหวฒนธรรม (Multicultural Education) จงเปนแนวทางหนงทส าคญในการพฒนาเยาวชนใหมความเขาใจผอน

การจดการศกษาพหวฒนธรรมคอ การจดการเรยนการสอนบนพนฐานคานยมและความเชอแบบประชาธปไตย ทเนนสงคมแหงความหลากหลายทางวฒนธรรม (Bennett 1995: 13) ทงนเนองจากในระบบสงคม (Social System) จะประกอบดวยกลมชนตางๆ ทแบงลกษณะของกลมตามโครงสรางของสญชาต กลมชน ศาสนา ความสามารถพเศษ ชนชนทางสงคม และเพศ ซงบคคลสามารถเปนสมาชกทมลกษณะเฉพาะของกลมหนง และอาจเปนสมาชกของหลายกลมทแตกตางกนในเวลาเดยวกน ดงนนการจดการศกษาตามแนวทางพหวฒนธรรม จงจ าเปนอยางยงทจะตองค านงถงความแตกตางของแตละกลม

จากทไดกลาวมาขางตน สรปไดวาการจดการศกษาพหวฒนธรรม เปนการจดการศกษาทไมไดจ ากดเฉพาะกลมชน ภาษา ศาสนา เทานน แตยงรวมถงความแตกตางทางชนชนทางสงคม บทบาททางเพศ และความสามารถพเศษของผเรยน รวมทงตองเนนใหผเรยนไดเรยนรและท าความเขาใจกบวถชวตและวฒนธรรม ตลอดจนแนวคดของคนกลมตาง ๆ ในสงคม ใหผเรยนมความรสกและประสบการณเชงบวก เปนมตร เคารพ และนบถอบคคลทมาจากากลมวฒนธรรม และเชอชาตอนๆ ใหผเรยนพฒนาความรสกวาพวกเขาและเรากเปนพลเมองของโลกเชนกน นอกจากนนผเรยนควรมความภมใจในขนบธรรมเนยมประเพณทองถนของตน แมวาวฒนธรรมของตนจะแตกตางจากวฒนธรรมอนๆ เมอผเรยนทกวฒนธรรมตระหนกและเหนคณคาของวฒนธรรมซงกนและกน กจะอยรวมกนในสงคมพหวฒนธรรมอยางสนตสข

2.2 เปาหมายของการจดการศกษาพหวฒนธรรม การจะท าใหสงคมมความสงบสขและสนตไดน น การใชมตพหวฒนธรรมในการ

แกปญหาความขดแยงในสงคม มสวนส าคญและทส าคญทสด การอยรวมกนในสงคมทหลากหลายวฒนธรรมตองอยดวยความเขาใจบนพนฐานความเคารพซงกนและกน การไดเรยนรถงวฒนธรรมอนนอกเหนอจากวฒนธรรมของเรา ท าใหทราบวา กลมคนทไมไดมวฒนธรรมเหมอนเรา เขาอยกนอยางไร มความรสกอยางไร ประเทศจะท าอยางไรใหผคนในสงคมทมความหลากหลายนน สามารถอยอาศยและพฒนาประเทศรวมกนไดอยางย งยน

13

ในสวนของรฐบาลสามารถก าหนดกฎหมายและนโยบายเกยวกบพหวฒนธรรม หรอหาแนวทางทจะใหประเทศชาตมความมนคงทามกลางความหลากหลายทางวฒนธรรม รฐบาลมหนาท ทจะตองสงเสรมใหประชาชนของตนมความร ความเขาใจเกยวกบวฒนธรรม ศาสนา ประเพณ การปฎบตของกลมคนตางๆในประเทศนนๆ เพอสรางความเขาใจและการยอมรบคนกลมอนทมความคดและวฒนธรรมแตกตางจากตน

ส าหรบในสวนของการศกษานน การศกษาสามารถเปนเครองมอหรอกลไกทจะน าไปส การสรางความเขาใจเรองพหวฒนธรรม เพอการอยรวมกนอยางสนตทามกลางความหลากหลายของกลมคนในสงคมได โดยการจดการศกษาพหวฒนธรรม หรอพหวฒนธรรมศกษา

ดงนนการจดการศกษาพหวฒนธรรม ใหกบเยาวชนในระดบประถมศกษาและมธยมศกษาจงมความส าคญอยางยง หากเยาวชนของชาตไดมความเขาใจถงความแตกตางทางวฒนธรรมของแตละกลมคนในสงคมรอบตวเขา สามารถบรณาการความเขาใจนกบการด าเนนชวตของตน ยอมสงผลท าใหเยาวชนของชาตเกดความเขาใจเพอนมนษยทมความแตกตางทางวฒนธรรม ไมรสกรงเกยจเดยดฉนท แตกลบมความรก ความเขาใจ ความเหนอกเหนใจผอน การชวยเหลอผอนแทน และเมอเยาวชนเหลานเตบโตเปนก าลงของประเทศแลว เจตคตเหลาน จะชวยใหสงคมมความสามคค และความปรองดองระหวางกนของกลมคนในชาต ซงน าไปสสงคมไทยทมความสงบสขและความเจรญอยางย งยน

แนวทางการจดการศกษาพหวฒนธรรมน สอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดก าหนดความมงหมายและหลกการในมาตรา 6 ไววา “การจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร และคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการด ารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข” และมาตราท 7 “ในกระบวนการเรยนรตองมงปลกฝงจตส านกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รจกรกษาและสงเสรมสทธ หนาท เสรภาพ มความเคารพกฎหมาย ความเสมอภาค และศกดศรความเปนมนษย มความภาคภมในความเปนไทย รจกรกษาผลประโยชนสวนรวมและของประเทศชาต รวมทงสงเสรมศาสนา ศลปะ วฒนธรรมของชาต การ ศกษา ภ ม ปญญาทอง ถน ภ ม ปญญาไทย และความ รอน เ ปนสากล ตลอดจนอน รกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มความสามารถในการประกอบอาชพ รจกพงตนเอง มความรเรมสรางสรรค ใฝร และเรยนรดวยตนเองอยางตอเนอง” (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต 2542: 5-6)

14

การจดการเรยนการสอนเรองพหวฒนธรรม นบเปนหนาทส าคญของครผสอนในสถานศกษา โดยเฉพาะครผสอนในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม เพราะเปนกลมสาระการเรยนรทชวยใหผเรยนมความรความเขาใจ การด ารงชวตของมนษยทงในฐานะปจเจกบคคลและการอยรวมกนในสงคม เนนความเขาใจตนเองและผอน มความอดทน อดกลน ยอมรบในความแตกตาง และมคณธรรม สามารถน าความรไปปรบใชในการด าเนนชวต เปนพลเมองดของประเทศและสงคมโลก ดงนน ครสงคมศกษาจงตองปลกฝงใหนกเรยนเขาใจถงความแตกตางทางวฒนธรรมของคนในสงคม แตการจดการเรยนการสอนพหวฒนธรรมในสถานศกษายงไมมการจดอยางเปนระบบมากนก ครสงคมศกษายงมองขามความส าคญของการจดการเรยนการสอนเรอง พหวฒนธรรม ท าใหความรเรองพหวฒนธรรมของนกเรยนในสถานศกษาไมไดรบการพฒนาอยางจรงจง

วตถประสงคส าคญในการจดเรยนการสอนพหวฒนธรรมหรอพหวฒนธรรมศกษาในโรงเรยนนน คอการปฎรปสถาบนการศกษาเพอใหนกเรยนซงมาจากวฒนธรรมหลากหลายแตกตางจากวฒนธรรมหลกของโรงเรยนหรอสถาบนการศกษานนๆใหไดรบความเสมอภาคในจดการศกษาจากสถาบน (Banks 2008: 1) รวมทงมงใหผเรยนเหนคณคาและความแตกตางของวฒนธรรมอยางหลากหลาย โดยเฉพาะในกลมตางๆ ทปรากฏทงในสถานศกษาและสงคมโดยรวม

การจดการศกษาพหวฒนธรรม ตองเนนใหนกเรยนไดเรยนรและท าความเขาใจกบวถชวตและวฒนธรรม ตลอดจนแนวคดของคนกลมตาง ๆ ในสงคม ใหนกเรยนมความรสกและประสบการณเชงบวก เปนมตร เคารพ และนบถอบคคลทมาจากกลมวฒนธรรมและเชอชาตอนๆใหนกเรยนพฒนาความรสกวาพวกเขาและเรากเปนพลเมองของโลกเชนกน นอกจากนน นกเรยนควรมความภมใจในขนบธรรมเนยมประเพณทองถนของตน แมวาวฒนธรรมของตนจะแตกตางจากวฒนธรรมอนๆ เมอนกเรยนทกวฒนธรรมตระหนกและเหนคณคาของวฒนธรรมซงกนและกนแลว กจะอยรวมกนในสงคมพหวฒนธรรมอยางสนตสข

การจดการเรยนการสอนพหวฒนธรรม สามารถท าใหผ เรยนซงเปนเยาวชนของชาตมความรความเขาใจเกยวกบสงคมทมวฒนธรรมตางจากตนเอง มเจตคตทถกตองตอผอนทมวฒนธรรมตางจากตน ตลอดจนมทกษะในการปฏบตตอผอนทมความแตกตางจากตน ความมงหมายของการจดการเรยนการสอนพหวฒนธรรมอยทความรความเขาใจและส านกขามวฒนธรรม ความเหมอนและความแตกตางทางวฒนธรรม ตลอดจนการมปฏสมพนธทางวฒนธรรมระหวางกน เคารพในวฒนธรรมของเขา ใหเขาเปนตวของเขาเอง รกษาเอกลกษณของเขาไว การจดการเรยนการสอน เรองพห

15

วฒนธรรมนน ผสอนจงไมควรบงคบใหผเรยนทมวฒนธรรมตางๆ ออกไป ใหมวฒนธรรมเหมอนกบคนกลมใหญในสงคม ใหนกเรยนไมตองละทงอตลกษณของเขา ใหนกเรยนมสวนรวมในกจกรรม ตาง ๆ ของสงคม โดยไมมการรงเกยจเดยดฉนท

ส าหรบเปาหมายและวตถประสงคของการจดการศกษาพหวฒนธรรมนน ไมเคลลส (Michaelis, 1992 :200 อางใน(สมนทพย บญสมบต 2536: 87-88) ไดใหขอเสนอแนะเกยวกบเปาหมายและวตถประสงคของการจดการศกษาพหวฒนธรรม รวมถงพหเชอชาต ไวดงน

1) เพอพฒนาความเขาใจเกยวกบการตดตอเชอมโยงกนมนษยในระบบสากลทเกดขนจากความหลากหลายทางวฒนธรรม อาท

- อธบายความตองการรวมกนของมนษยและความหวงใยในวฒนธรรมของตนเองและของผอน และอธบายวาท าไมวธการพบปะกนของมนษยจงตองแตกตางกน

2) เพอพฒนาเจตคตและพฤตกรรม ซงสะทอนถงความเคารพในความหลากหลายทาง วฒนธรรม การเหนคณคาของความแตกตางทางวฒนธรรม ความเขาใจวาท าไมความแตกตางจงมอยและการผลกดนใหเปนทนาสนใจดวยกจกรรมทเหมาะสม อาท

- ท ารายการสงทใครคนใดคนหนงควรท าเพอผลกดนใหผอนท าตาม แตเปาหมาย และวตถประสงคทแสดงออกดงกลาวขางตนยงอาจจะกวางเกนไป

ในการจดโปรแกรมศกษาและกจกรรมการเรยนการสอนพหวฒนธรรมศกษา อาจท าไดอยางมประสทธภาพ ถาใชเปาหมายและวตถประสงคทแสดงออกของการศกษาพหวฒนธรรม (Multicultural Education) ตามขอเสนอแนะของไมเคลลส (Michaelis, 1992: 182) ดงตอไปน

1) เพอพฒนาความเขาใจในความหลากหลายทางวฒนธรรมในสงคมและความหลาก หลายภายในและระหวางกลมชาตพนธในแงทเปนปจจยในการก าหนดวถชวต ประวตศาสตร วฒนธรรม และความส าเรจของกลมชาตพนธ อาท

- อธบายถงชองวางระหวางแนวความคดทสงคมยอมรบกบความเปนจรงทปรากฏอย เกยวกบคนพนเมองในสหรฐอเมรกา บอกวธทปดชองวางดงกลาวมาสก 3 วธ

2) เพอประยกตกระบวนการคดและการตดสนใจในประเดนของกลมชาตพนธ โดยการ จดกจกรรมเกยวกบเหตการณทตองการตความจากมมมองของชาตพนธ และประเมนขอเสนอและการกระท า อาท

- ประเมนขอเสนอในการขจดลทธชาตนยม ความล าเอยง และอคตโดยการจดล าดบ ตาม การตดสนใจของตนเอง

16

3) เพอพฒนาทกษะทจ าเปนในการตดตอสอสาร ทงกบกลมคนสวนใหญและกลมคน สวนนอย เพอแกไขขอขดแยงและกอใหเกดการกระท าในการปรบปรงเงอนไขในปจจบน อาท

- อธบายขนตอนของกระบวนการทอาจน าไปใชเพอท าความกระจางในประเดนท เกดขนในโรงเรยนของตนและท าการแกปญหา

4) เพอพฒนาเจตคต คานยม และพฤตกรรมทสงเสรมความหลากหลายทางวฒนธรรม ความแตกตางของกลมชาตพนธ และความกนดอยดทางสงคม อาท

- บงชเหตผลทวาท าไมทกคนในสงคมตองยอมรบความยตธรรม การปองกนเพอให เกดความเทาเทยมกนและกระบวนการทางกฎหมาย

จากเปาหมายและวตถประสงคดงกลาวขางตนจะเปนตวก าหนดโปรแกรมการศกษาและ กจกรรมการเรยนการสอนพหวฒนธรรมศกษาตอไป

2.3 แนวทางการจดการศกษาพหวฒนธรรม แบงส (James A. Banks, 2006: 5) ไดเสนอมต (dimensions) ของการจดการศกษา

พหวฒนธรรม ออกเปน 5 มตดวยกน ไดแก 1) การบรณาการเนอหา (Content Integration) หมายถง การจดการเรยนการสอนให

นกเรยนไดเรยนรแนวคดทางวฒนธรรมทหลากหลาย เรยนรแนวความคดของบคคลในกลมตางๆ ในการจดการเรยนการสอนครผสอนอาจบรณาการหรอสอดแทรกความรเกยวกบวฒนธรรมทหลากหลายนในสาระเนอหาของบทเรยนทครสอน โดยการยกตวอยางเกยวกบวฒนธรรมของกลมคนตางๆ ทมความแตกตางจากวฒนธรรมกลมของตน โดยเนนในดานมโนมตและหลกการ

กลาวโดยสรป คอ ใหมการเปลยนแปลงเนอหาสาระของบทเรยนทครสอนโดยใหครอบคลมถงวฒนธรรมและการประพฤต ปฎบตกจกรรมตางๆของกลมคนกลมตางๆ นอกเหนอจากการสอนบทเรยนในวชาตางๆ

2) กระบวนการสรางองคความร (The Knowledge Construction Process) หมายถง การทผสอนอธบายใหผเรยนเขาใจถงความรทนกเรยนจะเรยนนน มกเกดขนจากวฒนธรรมของคนทเปนคนสวนใหญ (Mainstream) ของประเทศหรอสงคมนนๆ กลาวคอ เนอหาทใชในการสอนจะมงไปสการเสนอสงทมความหมายตอชนกลมใหญในสงคมนนๆ โดยไมค านงวาชนกลมนอยในสงคมนนๆ มสวนไดหรอสวนเสยหรอไม หรอสามารถจะน าความรนนๆไปประยกตเขากบวถชวตของเขาหรอไม การจดการเรยนการสอน โดยเฉพาะหลกสตรสงคมศกษา จงมกจะมงเนนไปในการตอบสนองชนกลม

17

ใหญของสงคมเทานน ดงนน การจดเนอหาซงเปนองคความรจะตองค านงถงความแตกตางทางวฒนธรรมดวย

3) การลดความเดยจฉนท (Prejudice Reduction) แนวทางทจะน านกเรยนไปสความเหนอกเหนใจผอน ความไมรงเกยจเดยดฉนทผอนทมความแตกตางจากเรา เชน เชอชาต ทศนคต หรอวฒนธรรม ซงผเรยนมกมความรงเกยจเดยดฉนทผอนทแตกตางจากเรา ทงนอาจมาจากการไดรบการอบรมจากครอบครว หรอโดยหลกสตรดงเดมทไมไดค านงถงกลมชนกลมนอยในสงคม การลดความรงเกยจเดยดฉนททางเชอชาต ศาสนา หรอวฒนธรรมของกลมตางๆ จะเปนกระบวนการทส าคญในการสรางความเขาใจใหเกดขนแกตวนกเรยนกลมตางๆในสงคม การลดความรงเกยจเดยดฉนทนนจะตองท าเปนระบบ โดยการสงเสรมใหนกเรยนเกดความเขาใจตอวฒนธรรมอนๆ อยางแทจรง

4) ความเสมอภาคในการจดการเรยนการสอน (An Equity Pedagogy) ความเสมอภาคในการจดการเรยนการสอนนนจะท าใหนกเรยนกลมตางๆทมความแตกตางทางวฒนธรรม ความแตกตางทางดานเชอชาต สผว ตลอดจนความแตกตางทางดานชนชนทางสงคม ไดเขาถงบทเรยนโดยเสมอภาคกน กลาวคอ ครจะตองรจกวธการสอนแบบตางๆ ทหลากหลาย ทจะท าใหนกเรยนทกกลมสามารถเกดการเรยนร และมผลสมฤทธทางการเรยนไมแตกตางกนนก

5) กระบวนการท าใหวฒนธรรมของโรงเรยนและโครงสรางทางสงคมมบทบาทมากขน (An Empowering School Culture and Social Structure) การสรางกระบวนการทจะท าใหโรงเรยนมสภาพแวดลอมทเกอหนนการศกษาใหเกดความเขาใจและยอมรบบคคลทมาจากวฒนธรรมอน การสรางบรรยากาศและวฒนธรรมภายในโรงเรยนเปนเรองส าคญมาก โรงเรยนตองพยายามใหนกเรยนทกคน ทกกลมมความรสกวาเปนสวนหนงของสงคมในโรงเรยน

จากมตทง 5 ประการทแบงคสเสนอนน ถาโรงเรยนสามารถน ามตทง 5 ประการมาประยกตใหเปนอนหนงอนเดยวกน โดยการสรางสงคมในโรงเรยน สรางหลกสตร สรางบทเรยน พฒนาประสบการณการเรยนรแลว โรงเรยนนนจะประสบความส าเรจในการสรางสรรคคนทจะออกไปเปนผน าในชมชนทยอมรบคนกลมทมวฒนธรรมทแตกตางจากวฒนธรรมของตนได

2.4 ความสมพนธระหวางหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กบการจดการศกษาพหวฒนธรรม หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดก าหนดสาระการเรยนร 8กลมดวยกน ไดแก ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม สขศกษาและพลศกษา ศลปะ การงานอาชพและเทคโนโลย และภาษาตางประเทศ

18

ในแตละกลมสาระการเรยนรไดก าหนดมาตรฐานการเรยนร เปนเปาหมายส าคญของการพฒนาคณภาพผเรยน มาตรฐานการเรยนร ระบสงทผเรยนพงรและปฏบตได มคณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงคทตองการใหเกดแกผเรยนเมอจบการศกษาขนพนฐาน

กลมสาระการเรยนรทเกยวของกบพหวฒนธรรมมากทสด คอ สาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม การเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม จะชวยใหผเรยนมความรความเขาใจการด ารงชวตของมนษย ทงในฐานะปจเจกบคคลและการอยรวมกนในสงคม การปรบตวตามสภาพแวดลอม การจดการทรพยากรทมอยอยางจ ากด เขาใจถงการพฒนาเปลยนแปลงตามยคสมย กาลเวลา ตามเหตปจจยตางๆ เกดความเขาใจในตนเองและผอน มความอดทน อดกลน ยอมรบในความแตกตางและมคณธรรม สามารถน าความรไปปรบใชในการด าเนนชวต เปนพลเมองดของประเทศชาตและสงคมโลก (ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา กระทรวงศกษาธการ 2552: 1)

จะเหนไดวา ความมงหมายของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม มสวนหนงทเนนเกยวกบพหวฒนธรรม คอ “.....เกดความเขาใจในตนเองและผอน มความอดทน อดกลน ยอมรบในความแตกตาง.....” ดวยเหตนการจดการเรยนการสอนเกยวกบพหวฒนธรรม จงเปนหนาทและภารกจสวนหนงของครสงคมศกษา

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดก าหนดองคความรของกลมสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม วาดวยการอยรวมกนในสงคมทมความเชอมสมพนธกน และมความแตกตางกนอยางหลากหลาย เพอชวยใหสามารถปรบตนเองกบบรบทสภาพแวดลอม เปนพลเมองด มความรบผดชอบ มความร ทกษะ คณธรรม และคานยมทเหมาะสม โดยไดก าหนดสาระตางๆไว 5 สาระดวยกน ไดแก

สาระท 1 ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม สาระท 2 หนาทพลเมอง วฒนธรรม และการด าเนนชวตในสงคม สาระท 3 เศรษฐศาสตร สาระท 4 ประวตศาสตร สาระท 5 ภมศาสตร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ซงประกอบดวย 5 สาระนน

มสาระทเกยวของกบพหวฒนธรรมอย 2 สาระ ดงน สาระท 1 ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม โดยก าหนดมาตรฐาน ส 1.1 รและเขาใจประวต

ความส าคญ ศาสดา หลกธรรมของพระพทธศาสนาหรอศาสนาทตนนบถอและศาสนาอน มศรทธาท

19

ถกตอง ยดมน และปฏบตตามหลกธรรม เพออยรวมกนอยางสนตสข และมาตรฐาน ส 1.2 เขาใจ ตระหนกและปฏบตตนเปนศาสนกชนทด และธ ารงรกษาพระพทธศาสนา หรอศาสนาทตนนบถอ จากสาระท 1 ศาสนา ศลธรรม จรยธรรมนน โดยเฉพาะในสวนของพระพทธศาสนามหลกธรรมทสอดคลองและมความสมพนธ รวมท งสงเสรมแนวคดของพหวฒนธรรมอยหลายหลกธรรมดวยกน

สาระท 2 หนาทพลเมอง วฒนธรรม และการด าเนนชวตในสงคม โดยก าหนดมาตรฐาน ส 2.1 ดงน เขาใจและปฏบตตนตามหนาทของการเปนพลเมองด มคานยมทดงาม และธ ารงรกษาประเพณและวฒนธรรมไทย ด ารงชวตอยรวมกนในสงคมไทยและสงคมโลกอยางสนตสข รายละเอยดของ ตวชวด และสาระการเรยนรแกนกลางของมาตรฐานน มความสอดคลองและมความสมพนธ รวมทงสงเสรมแนวคดของพหวฒนธรรมอยหลายตวชวดดวยกน

2.5 แนวทางการจดหลกสตรการเรยนการสอนพหวฒนธรรมในสถานศกษา แบงคส (Banks, 2004: 15) ใหความเหนวาสถาบนการศกษาไมควรละเลยเรองการจดการ

เรยนการสอนพหวฒนธรรม แตโรงเรยนมกจะจดการเรยนการสอนอยางผวเผน โรงเรยนตองจดการเรยนการสอนพหวฒนธรรมอยางจรงจง เนนใหผเรยนเหนความส าคญของวฒนธรรมอนทตางจากตน มความเหนอกเหนใจผอน โดยแบงคสไดใหแนวทางการจดหลกสตรพหวฒนธรรมเปน 4 ระดบ ดงน

ระดบท 1 แนวทางการจดหลกสตรโดยการมสวนรวม (The Contributions Approach) ในการจดหลกสตรระดบน เปนการจดการเรยนการสอนโดยใหนกเรยนเรยนรลกษณะส าคญของวฒนธรรมทหลากหลาย หรอวฒนธรรมของกลมผเรยนกลมตางๆ ทอยในโรงเรยน เชน จดเนอหาเกยวกบพธกรรม วนส าคญของกลมตางๆ วรบรษหรอประวตศาสตรของกลมวฒนธรรมอนๆ ทมวฒนธรรมแตกตางจากคนกลมใหญ

ในการจดหลกสตรระดบน เพยงใหนกเรยนไดเรยนรวฒนธรรมอนๆ ทวๆไป แตยงไมลกซงนก นกเรยนจะเขาใจวฒนธรรมอนๆ อยางผวเผน ยอมรบนกเรยนกลมอน ๆ ในโรงเรยนทมความแตกตางจากตน แนวทางการจดหลกสตรในระดบน เปนแนวทางทโรงเรยนสวนใหญจดท าอย ซงนกเรยนเพยงแตเขาใจวฒนธรรมอนๆไมมากนก และเมอพดถงวฒนธรรมอนหรอคนเชอชาตอน นกเรยนอาจจะยงมทศนคตทยดมนหรอมความเขาใจวฒนธรรมอนแบบตายตว (stereotype) อาจยงไมเปลยนแปลงความเชอหรอทศนคตเดมทตนมตอวฒนธรรมกลมอนๆ

ระดบท 2 แนวทางการจดหลกสตรโดยเพมเนอหา (Additive Approach) การจดหลกสตรแนวทางน โดยใหครผสอนเพมเตมเนอหา มโนมต หลกการ และมมมองเกยวกบวฒนธรรมอนๆ เขา

20

ไปในการจดการเรยนการสอน หรอหนวยการสอนทสอนอยเปนปกต โดยไมตองเปลยนแปลงหลกสตรทใชอยเดม เชน การเพมเนอหาในการสอนเกยวกบวฒนธรรมของชาวมสลม ชนพนเมองของประเทศสหรฐอเมรกา เปนตน

การจดหลกสตรในแนวน อาจมจดออนกลาวคอ ถาผสอนไมเขาใจวฒนธรรมอนอยางถองแท และโรงเรยนไมมการอบรมหรอใหความรครเพมเตม ครจะไมมความรเรองทสอน ท าใหการจดการเรยนการสอนอาจไมบรรลผล และท าใหนกเรยนไมเขาใจวฒนธรรมอนอยางถกตอง

ระดบท 3 แนวทางสการเปลยนแปลง (Transformative Approach) เปนวธการปรบเปลยน และการปรบปรงหลกสตรใหม โดยสงเสรมใหผเรยนไดมการเปลยนแนวคด เขาใจประเดนปญหาหรอเหตการณตางๆ และมการปรบเปลยนใหมมมมองวฒนธรรมอนๆในทางทถกตอง แนวทางการจดหลกสตรในระดบนจะจดเนอหาสาระและกระบวนการเรยนการสอนใหสอดคลองกบแนวคดพหวฒนธรรมและสอดคลองกบผเรยนกลมตางๆ ทมวฒนธรรมอยางหลากหลายในโรงเรยน

โดยปกตการจดท าหลกสตรนน ผจดท าหลกสตรมกยดวฒนธรรมของคนกลมใหญเปนศนยกลาง แตแนวการจดหลกสตรน จะเนนการมองจากวฒนธรรมอน ใหคนกลมนอยในสงคม เขามาจดท าหลกสตรดวย โดยใหเขามองจากตวเขาเองวาอยากใหผเรยนเรยนอะไร ดงนนการจดท าหลกสตรพหวฒนธรรม ในสวนของเนอหาสาระ จงตองจดใหมโดยใหมขอบขายเนอหาสาระทกวางขนกวาการเรยนอยางผวเผน หรอมเนอหายอๆ เทานน

ระดบท 4 แนวทางการปฏบตกจกรรมทางสงคม (Social Actions Approach) แนวทางการจดหลกสตรในระดบน นบวามความส าคญ โดยเนนการจดหลกสตรทจะใหผเรยนไดเรยนรวาในสงคมมประเดนปญหาอะไรบาง ผเรยนจะใชกระบวนการคดวเคราะหดวยเหตผลเพอการแกปญหาสงคม แลวเขาไปแสดงบทบาทหรอการมสวนรวมในการแกปญหาสงคม หรอการชวยเหลอผอน การทนกเรยนออกไปมบทบาทหรอมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม หรอชวยแกปญหาสงคม จะท าใหนกเรยนไดน าความรเกยวกบวฒนธรรมอนๆ ไปประยกตใช กอใหเกดประโยชนอยางแจรง และท าใหสามารถเขาใจผอน เกดความเหนอกเหนใจผอน

แนวทางการจดหลกสตรในระดบท 4 เปนการน าทฤษฎไปสการปฏบต ถอเปนขนตอนสดทายของการจดการศกษาพหวฒนธรรม เพอใหผเรยนเกดสามญส านกและมสวนชวยสงคม เพอสรางความเปนอนหนงอนเดยวกน ในสงคมแหงความหลากหลาย

หลกสตรของสถานศกษาในสวนทเกยวกบการจดการศกษาพหวฒนธรรมนน มกเนนในการจดท าหลกสตรระดบท 1 และระดบท 2 ซงเปนการใหผเรยนไดเขาใจวฒนธรรมอนๆ เพยงผวเผนยง

21

ไมลกซงเทาทควร แตแนวทางการจดท าหลกสตรระดบท 3 และระดบท 4 นบวาเปนการจดการศกษาพหวฒนธรรมไดอยางมประสทธภาพมากทสด

จากแนวคดของแบงคสทเสนอแนวทางการจดหลกสตรพหวฒนธรรมใน 4 ระดบดวยกนนน ถาจะน ามาประยกตใชในการจดหลกสตรการเรยนการสอนพหวฒนธรรม ใหสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ครสงคมศกษาสามารถพฒนาหลกสตร พหวฒนธรรมไดหลายแนวทาง ในทนขอเสนอแนวทางส าคญ 3 แนวทางดวยกน คอ

1) การสอดแทรกหรอบรณาการแนวคดพหวฒนธรรมในกลมสาระการเรยนรทกกลมทปรากฏในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

2) การสอดแทรกหรอบรณาการพหวฒนธรรมในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม 3) การจดเนอหาพหวฒนธรรมเปนรายวชาหนง

3. แนวทางการจดกจกรรมการเรยนรเพอความเขาใจพหวฒนธรรม

3.1 ขอบขายเนอหาสาระของพหวฒนธรรมศกษา การจดขอบขายเนอหาสาระเพอการจดการเรยนการสอนเกยวกบพหวฒนธรรมนน มอย

หลายแนวทาง ตวอยางเชน การศกษากลมเชอชาตตางๆในประเทศ เชน ประเทศสหรฐอมรกา ซงมเชอชาตตางๆกน การศกษากลมชาตพนธในประเทศไทย การศกษากลมชาวไทยภเขา เปนตน

นอกจากนนแบงคส (Banks, 1977:197) ไดเสนอแนะเนอหาสาระของการศกษาหลายวฒนธรรม/หลายชาตพนธ วาม 2 สวน ดงน

1) สวนทเปนเหตการณในสงคม (social events) 2) สวนทเปนเหตการณในประวตศาสตร (historical events) ดวยการมองแบบกวางไกล

ของกลมชาตพนธทแตกตางกน 3.2 มโนมตส าคญของพหวฒนธรรมศกษา การจดการเรยนการสอนพหวฒนธรรมนน ครสงคมศกษาควรใหผเรยนมความรพนฐาน

เกยวกบพหวฒนธรรม โดยการพฒนามโนมตส าคญของพหวฒนธรรมศกษา ไดแกมโนมตดงตอไปน 1) วฒนธรรม (culture) 2) วฒนธรรมยอย (subculture)

22

3) การแพรกระจายทางวฒนธรรม (diffusionism) 4) การเปลยนแปลงทางวฒนธรรม (cultural change) 5) การสงสรรควฒนธรรม (acculturation) 6) ความขดแยงทางวฒนธรรม (cultural conflict) 7) การกลนกลาย (assimilation) 8) การปรบตว (adaptation) 9) การปรบปรน การปรบตาม (accommodation) 10) กลมชาตพนธ (ethnic group) 11) คตถอชาตพนธตนเปนใหญ (ethnocentrism) 12) ความแปลกแยก (alienation) 13) ความเดยจฉนท (prejudice) 14) ความล าเอยง อคต (bias) 15) แบบเหมารวม (stereotype) 16) ทศนคต เจตคต ทาท (attitude) 17) ความขดแยง (Conflict) 18) การพงพาอาศยกน (Interdependence ) นอกจากมโนมตส าคญดงกลาวขางตน ซงเปนมโนมตทอยในวชาสงคมวทยาและ

มานษยวทยาเปนสวนใหญแลว การน าหลกธรรมของพระพทธศาสนามาชวยพฒนาความรความเขาใจในเรองพหวฒนธรรมกเปนอกแนวทางหนง หลกธรรมทเกยวของกบพหวฒนธรรม เปนตนวา

พรหมวหาร 4 ไดแก เมตตา กรณา มทตา อเบกขา โดยเฉพาะเมตตา กรณา จะเปนหลกธรรมทชวยใหเขาใจผอนได รวมทง สงควตถ 4 ไดแก ทาน ปยวาจา อตถจรยา และสมานตตา

3.3 การจดการเรยนการสอนพหวฒนธรรม 3.3.1 วธสอนเพอพฒนาความรความเขาใจเกยวกบพหวฒนธรรม การจดการเรยน

การสอนเพอพฒนาความรความเขาใจเกยวกบพหวฒนธรรมนน วธการสอนแบบตางๆ ทครสงคมศกษาสามารถน ามาใชได ไดแก

1) วธสอนโดยการแกปญหา เปนวธสอนทอาศยหลกการของวธการทางวทยาศาสตร เนนความส าคญทปญหาและค าตอบหรอขอสรปเพอแกปญหานน ชวยใหผเรยนไดฝกความสามารถทางสตปญญา คดเปน รจกวธการแกปญหาอยางเปนระบบ และสงเสรมการคดอยางสรางสรรค โดย

23

ประกอบดวยขนตอนส าคญ ไดแก ขนการก าหนดและวเคราะหปญหา ขนการตงสมมตฐาน ขนการเกบและรวบรวมขอมล ขนวเคราะหขอมล และขนสรปผล การน าวธสอนโดยใชการแกปญหาไปใชอยางมประสทธภาพนน สงทตองพจารณา คอ วตถประสงคของบทเรยน เนอหาของบทเรยน เวลา และตวผเรยน

2) ว ธสอนโดยการสบสวนสอบสวน เปนการสอนทพฒนามาจากการสอนแบบ แกปญหาโดยอาศยหลกการของวธการทางวทยาศาสตร มงใหผเรยนไดเรยนร กระบวนการสบเสาะหาความรอยางเปนระบบระเบยบ เพอน ามาสขอสรปหรอค าตอบของปญหานน โดยมองคประกอบส าคญไดแก ผสอน ผเรยน สภาพหองเรยน ปญหาหรอประเดนทจะน ามาสบสวนสอบสวน และแหลงความร โดยมขนตอนการสอนเรมจากขนการสงเกต การก าหนดปญหา และการตงสมมตฐาน ขนการรวบรวมขอมลและการประเมนขอมล ขนการพสจนและการสรป และขนน าไปใช

3) วธสอนโดยการอภปราย เปนการสอนทเปดโอกาสใหผเรยนไดแสดงความคดเหน อนน าไปสการเรยนร ชวยใหผเรยนไดพฒนาดานความร ดานเจตคต และดานทกษะการเรยนร โดยมขนตอนการสอนเรมตงแต ขนเตรยมการอภปราย ขนด าเนนการอภปราย และขนสรป การจดการสอนโดยใชการอภปรายมรปแบบทส าคญ ไดแก การอภปรายกลมใหญและกลมยอย การน าการสอน โดยใชการอภปรายไปใชใหมประสทธภาพนน จะตองค านงถงการก าหนดหวขอหรอปญหาการอภปราย บทบาทผสอน บทบาทผเรยน และการจดสถานท

4) วธสอนโดยการแสดงบทบาทสมมต เปนการสอนทมงใหผเรยนไดรบประสบการณ จากเหตการณหรอบทบาททสรางขน โดยพยายามใหเหมอนสภาพจรงมากทสด ความรสก อารมณ ทศนคต และคานยมทเกดขน ตลอดจนการแกปญหา คอสงทผเรยนจะไดรบระหวางการปฏบตกจกรรม

5) วธสอนโดยใชสถานการณจ าลอง เปนการสอนทผสอนสรางหรอจ าลองเหตการณจรง มาจดเปนสถานการณจ าลอง เพอมงใหผเรยนไดรบความร ฝกฝนการเผชญกบเหตการณ การแกปญหา และการตดสนใจ รวมทงการพฒนาทศนคตและคานยมดวย

6) การจดการเรยนการสอนโดยใชกรณตวอยาง เปนกระบวนการทผสอนใหผเรยนศกษา เรองทสมมตขนจากความเปนจรงและตอบประเดนค าถามเกยวกบเรองนน แลวน าค าตอบและเหตผลทมาของค าตอบนน มาใชเปนขอมลในการอภปรายเพอใหผเรยนเกดการเรยนร

7) เทคนคพยากรณ เปนวธพจารณาความเปนไปไดในอนาคตอยางเปนระบบ เปนระบบของการประมาณ คาดการณการเปลยนแปลง หรอทางเลอกตางๆ สงทพยากรณตองอาศยเหตผลเชง

24

ตรรกวทยา สมมตฐาน ขอมล และความสมพนธตางๆ ซงแตกตางไปจากเหตผลทวไป จะเกยวของกบเรองทวา “อะไรสามารถเกดขนได” หรอ “อะไรทเปนไปได” ซงขนอยกบขอมล หรอตวประกอบตางๆ ทน ามาใช เพอการพยากรณ เปาหมายของการพยากรณ เพอเปนประโยชนตอการวางแผนตดสนใจ เพอใหเกดการกระท าอยางใดอยางหนงในอนาคต โดยเชอวาสาเหตของการเปลยนแปลงกเพอน าไปสสงคมอนาคตทดขน ซงวธการสอนดงกลาวจะชวยใหผเรยนมความเขาใจและมทศนคตทถกตองเกยวกบวฒนธรรมอนๆ ทแตกตางจากวฒนธรรมของตน

นอกจากนน พระพทธศาสนาซงมหลกการสอนและวธสอนของพระพทธเจาทสามารถ น ามาประยกตใชเพอการพฒนาความเขาใจเกยวกบผอนได วธสอนตามแนวพทธวธมอยหลายวธ ไดแก วธสอนแบบบรรยาย แบบไตรสกขา แบบปจฉาวสชนา แบบธรรมสากจฉา แบบอรยสจส แบบสบสวนสอบสวนตามแนวพทธศาสตร แบบเบญจขนธ แบบตามหลกพหสต แบบอปมาอปไมย และแบบกระบวนการเผชญสถานการณและการตดสนใจแกปญหา รวมทงกระบวนการคดแบบโยนโสมนสการกสามารถน ามาประยกตใชเพอพฒนาผเรยนไดมกระบวนการคดทถกตองในการเขาใจผอนทมความแตกตางจากตนไดเชนกน

3.3.2 การจดกจกรรมการเรยนรเพอพฒนาความรความเขาใจเกยวกบพหวฒนธรรม การจดกจกรรมการเรยนรนนสามารถท าไดหลายแนวทาง ทงการจดกจกรรมภายในหองเรยนและกจกรรมนอกหองเรยน ตวอยางกจกรรมการเรยนรทจะชวยนกเรยนมความร และความเขาใจเกยวกบ พหวฒนธรรมไดแก

1) กจกรรมการเรยนรเพอความเขาใจประเทศตางๆ เมอผเรยนมความร ความเขาใจประเทศตางๆ ทอยบนโลกเดยวกบเรา โดยเฉพาะประชากรหรอคนในประเทศนน ในดานตางๆ เชน สภาพภมศาสตร ชวตความเปนอย ตลอดจนวฒนธรรมของประเทศนนๆ แลว ยอมมเจตคตทดตอคนในประเทศอนๆ มความเขาใจ เหนอกเหนใจ ตลอดจนมความรสกรวมทกขรวมสขในฐานะเปนพลเมอง โลกดวยกน

2) กจกรรมการเรยนรเพอความเขาใจความหลากหลายทางวฒนธรรม การทผเรยนจะม ความรความเขาใจเกยวกบความวฒนธรรมอนๆ ไดนน มโนมตส าคญทนกเรยนควรไดรบการพฒนาคอ มโนมตเรอง ความหลากหลายทางวฒนธรรม การจดกจกรรมการเรยนรเพอใหผเรยนมความร ความเขาใจเกยวกบวฒนธรรมอนๆ ในมตตางๆ โดยใหแนวคดวา วฒนธรรมทกระจายอยบรเวณทวประเทศของเราหรอประเทศตางๆ ทวโลกนน นบเปนความหลากหลายทางวฒนธรรม วฒนธรรมเหลาน มทงความแตกตางจากวฒนธรรมของเรา และกมบางสวนทมความคลายคลงกบวฒนธรรมของเราเชนกน

25

3) กจกรรมการเรยนรเกยวกบวฒนธรรมของภาคตางๆในประเทศไทย วฒนธรรมของประเทศไทยมอยหลากหลาย ครสงคมศกษาควรใหผเรยนไดเรยนรวฒนธรรมของประเทศไทยทง 4 ภาค เพอใหมความเขาใจเกยวกบลกษณะเฉพาะของวฒนธรรมแตละภาค เหนคณคาของวฒนธรรมแตละภาค ตลอดจนอนรกษวฒนธรรมเหลานนใหด ารงสบไป

4) กจกรรมการเรยนรเกยวกบกลมเชอชาตตางๆในประเทศไทย กลมชาตพนธในประเทศไทยมอยหลายกลม แตละกลมมวฒนธรรมประเพณสบตอกนมาชานาน การใหนกเรยนมความรความเขาใจความเปนมาของกลมชาตพนธเหลาน จะท าใหนกเรยนยอมรบและมทศนคตทดตอกลมชาวไทยเชอสายตางๆ กอใหเกดความเขาใจอนดตอกน น าไปสการการอยรวมกนอยางสนต และปราศจากความขดแยงซงกนและกน

5) กจกรรมการเรยนรเกยวกบชนกลมนอยในประเทศไทย ชนกลมนอยในประเทศไทย ซงสวนใหญ คอชาวไทยภเขา ประกอบดวยชนเผาหลายเผาดวยกน การใหนกเรยนไดเรยนรเกยวกบชนกลมนอยหรอชาวไทยภเขานน ครควรจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอใหนกเรยนไดมความรเกยวกบวถชวตของชนเผาตางๆ เขาใจถงวฒนธรรมประเพณ ความเชอ ตลอดจนการเลนของกลมชนเหลาน ซงนกเรยนในหองเรยนอาจมท งกลมชาวไทยภเขารวมอยดวย จะไดเกดความรก ความภาคภมใจในวฒนธรรมดงเดมของตน ในขณะเดยวกนกลมนกเรยนตางวฒนธรรมกจะไดเรยนรถงวฒนธรรมทมเอกลกษณเฉพาะของกลมชาวไทยภเขาเผาตางๆ ท าใหเหนความส าคญ ยกยอง และไมคดวาวฒนธรรมของเขาออนดอยกวาวฒนธรรมของตน ทศนคตเหลาน จะชวยใหนกเรยนตางกลมวฒนธรรมเกดความรก ความสามคค และเหนคณคาวฒนธรรมซงกนและกน

6) กจกรรมการเรยนรเพอความเปนอนหนงอนเดยวกน การเรยนรเกยวกบพหวฒนธรรม มวตถประสงคขอหนง คอ ใหนกเรยนไดตระหนกวา ไมวาเราจะมาจากวฒนธรรมใดๆ หรออยในสงคมทมวฒนธรรมอยางหลากหลายนน แทจรงแลวเราอาจมทมาจากวฒนธรรมเดยวกน ดงนน เราจงตองอยรวมกน พงพาอาศยกน มความเขาใจอนดตอกน เพอการอยรวมกนอยางสนต

7) กจกรรมการเรยนรเพอความภมใจในวฒนธรรมของตน การใหนกเรยนไดเรยนรเกยวกบวฒนธรรมด งเดมของตน ซงเปนสวนหนงหรอเปนวฒนธรรมยอยของสงคมนน จะชวยสงเสรมความภาคภมใจ และความส านกในคณคาของวฒนธรรมดงเดมใหแกนกเรยน

8) กจกรรมการเรยนรเพอความเขาใจอนดในอาเซยน วตถประสงคของการกอตงอาเซยนเพอสงเสรมความเขาใจอนดตอกนระหวางประเทศในภมภาค ธ ารงไวซงสนตภาพ เสถยรภาพ และความมนคงทางการเมอง สรางสรรคความเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจ การพฒนาสงคมและ

26

วฒนธรรม การกนดอยดของประชาชนบนพนฐานของความเสมอภาค และผลประโยชนรวมกนของประเทศสมาชก ดงนนผเรยนจงควรเรยนรเรองราวโดยเฉพาะวฒนธรรมในกลมประเทศอาเซยนเพอความเขาใจอนดตอกน

9) กจกรรมการเรยนรพหวฒนธรรมโดยใชเพลง การจดกจกรรมการเรยนรพหวฒนธรรมอกแนวทางหนง คอ การใชเพลงเปนสอ การใหผเรยนไดเรยนรเกยวกบเนอเพลงซงสะทอนถงการเปนหนงเดยวของมนษยชาตนน จะน าไปสความเขาใจอนดตอกน

10) กจกรรมการเรยนรเพอสงเสรมความเขาใจอนดตอวฒนธรรมอนๆ การจดกจกรรมการเรยนรพหวฒนธรรม นอกจากกจกรรมทใหผเรยนปฏบตในหองเรยนแลว ครสงคมศกษายงสามารถจดกจกรรมนอกหองเรยน เพอสงเสรมผเรยนใหมความเขาใจอนดตอวฒนธรรมอนๆ อกดวย เชน สปดาหพหวฒนธรรม ปฎทนวฒนธรรม แหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม เปนตน

4. สอ แหลงการเรยนร และการวดและประเมนผลการจดการเรยนการสอนพหวฒนธรรม 4.1 สอการเรยนการสอนเพอใชประกอบการเรยนการสอนพหวฒนธรรม สอทใชในการเรยนการสอนพหวฒนธรรม จะตองเปนสอทสรางขนเพอความเขาใจใน

เรองนามธรรมไดงาย เพราะผเรยนจะไดเขาใจและรบรถงแกนสาระในเรองนนๆ รวมทงกระตนใหใชความคดและเราความสนใจสการปฏบต ท าใหเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ

สอการเรยนการสอนทควรน ามาใชประกอบการเรยนการสอนพหวฒนธรรม มอยหลายชนดทครผสอนสามารถน ามาใชได มทงสอประเภทโสตทศน สอสงพมพ สอภาพและเสยง และสออเลกทรอนกส

1) สอโสตทศน หมายถง การเรยนรผานสอดวยการเหนสอ ดวยการไดยนไดฟง สอโสตทศนจะชวยใหการเรยนการสอนมประสทธภาพมากยงขน ท าใหผเรยนเขาใจเนอหาทไดเรยนอยางแจมแจง และยงชวยใหผเรยนเกดกระบวนการคดอกดวย

สอโสตทศนทครผสอนสามารถน ามาใชประกอบการเรยนการสอนพหวฒนธรรม เปนตนวา แผนทแสดงทตงของประเทศตางๆ แผนภมแสดงทมาของเชอชาต หรอกลมเชอชาต ภาพและภาพชดเกยวกบวฒนธรรมของชมชน ภมภาค ประเทศ หรอโลก ฯลฯ

2) สอสงพมพประกอบการเรยนการสอน การใชสอสงพมพประกอบการเรยนการสอน พหวฒนธรรมนบวาเปนสงจ าเปน เพราะสอสงพมพเปนสอประเภททจะสงเสรมการอานไดมากทสด

27

สอสงพมพเพอการศกษามหลายประเภท ไดแก หนงสอต ารา แบบฝกปฏบต เอกสารอดส าเนา หนงสอพมพ วารสาร จลสาร หนงสออางอง พจนานกรม สารานกรม รายงานการวจย วทยานพนธ หนงสอภาพ โปสเตอร แผนพบ เปนตน

ส าหรบสอสงพมพทครผสอนสามารถน ามาใชประกอบการเรยนการสอนเกยวกบ พหวฒนธรรม ตวอยางเชน หนงเกยวกบแหลงวฒนธรรมของชมชน จงหวด ประเทศ หรอโลกใน ทตางๆ หนงสอน าเทยวแหลงวฒนธรรม วารสารเกยวกบศลปวฒนธรรม เปนตน

3) สอภาพและเสยง สอภาพและเสยงเพอการศกษา สามารถน ามาใชในการประกอบการเรยนการสอนพหวฒนธรรม ไดแก ภาพยนตรสารคดเกยวกบประเทศในกลมอาเซยน การตนอาเซยน สไลดเกยวกบสถานทหรอแหลงวฒนธรรม วดทศน และรายการวทยโทรทศน รวมทงสอเสยง เชน เพลง เปนตน

4) สออเลกทรอนกส เนองจากในยคปจจบนมความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยอยาง มาก ท าใหมการพฒนาสอการเรยนการสอนในรปแบบสออเลกทรอนกส ครผสอนสามารถใชสออเลกทรอนกสในการสรางสถานการณจ าลอง การสรางภาพเสมอน การสรางอปกรณการสอนเสมอนจรง การใชสออเลกนกส นบวาเปนประโยชนตอการเรยนการสอนเปนอยางยง

สออเลกทรอนกสเพอการศกษา หมายถง สอการเรยนการสอนหรอการฝกอบรมทผลตขนส าหรบการเรยนการสอนและการฝกอบรม ในรปของแบบแมเหลก การดความจ า แผนซด แผนวซด หรอฮารดดสก และเผยแพรโดยอาศยชองทางการสอสารของระบบสอสารดจทล ซงเปนระบบการสอสารทใชคอมพวเตอรในการผลตและการเผยแพรเปนส าคญ สออเลกทรอนกสมความส าคญในดานความจ าเปนตอการศกษา ความส าคญตอการตอบสนองความตองการของผเรยน และการท าใหสมบรณกบสถานการณและเวลา (บญเลศ สองสวาง 2549: 4-12)

ส าหรบสออเลกทรอนกสทครผสอนสามารถน ามาใชประกอบการเรยนการสอนพหวฒนธรรม เชน สออเลกทรอนกสเพอการศกษาประเภทใชแบบเอกเทศ คอ ซดรอมในรปของบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน และสออเลกทรอนกสเพอการศกษาผานระบบเครอขาย คอ บทเรยน e-Learning

ในการเรยนการสอนพหวฒนธรรม ครผสอนสามารถน าบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน และบทเรยน e- Learning มาใชประกอบการเรยนการสอน โดยครสรางบทเรยนทง 2 รปแบบใหเปนทางเลอกใหมของผเรยน ครผสอนไมจ าเปนตองเปนผถายทอดเนอหาใหแกผเรยนอยางเดยว สามารถน าบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนและบทเรยน e-Learning มาทดแทนได และยงเปนการจดการเรยนร

28

ทตอบสนองผเรยนเปนรายบคคลอกดวย การจดการเรยนการสอนโดยใชบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนและบทเรยน e-Learning นน ครจะเปนผใหค าแนะน า มใชเปนผสอนอยางเดยว

ตวอยางสอประเภทเทคโนโลย เชน ซดรอม บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน มลตมเดย อนเทอรเนต เวบไซต ตางๆ ฯลฯ

4.2 แหลงการเรยนรส าหรบการเรยนการสอนพหวฒนธรรม แหลงการเรยนร หมายถง แหลงขอมลขาวสาร สารสนเทศ วทยากร ภมปญญาชาวบาน

และประสบการณ ทสนบสนนสงเสรมใหผเรยนใฝเรยน ใฝร แสวงหาความรและเรยน รดวยตนเองไดตามศกยภาพ แหลงการเรยนรทปรากฎในชมชนทสะทอนถงวฒนธรรม มอยอยางหลากหลาย เปนตนวา ศาสนสถาน พพธภณฑ มหาวทยาลย โรงเรยน ศนยการศกษาในชมชน หองสมด หนวยงานตางๆของท งรฐและเอกชนทเกยวของกบวฒนธรรม รวมท งภมปญญาทองถน พธกรรมทางศาสนา ประเพณของชมชน กจกรรมของประชาชนในทองถนทผอนสามารถมาศกษาหาความรไดตลอดเวลา เปนตน โดยแหลงการเรยนรเหลาน จะเสรมสรางใหผเรยนเกดกระบวนการเรยนร และเปนบคคลแหงการเรยนร นอกจากนน แหลงการเรยนรในปจจบนทแพรหลายและสามารถเขาถงไดงาย คอ เวบไซต นกเรยนสามารถศกษาและคนควาไดดวยตนเองตามความสนใจ เปนการขยายขอบขายและองคความรใหแกนกเรยนอยางกวาง ขวาง

แหลงการเรยนรส าหรบการเรยนการสอนพหวฒนธรรมธรรมนน มอยหลายประเภท ดงตวอยางตอไปน

1) วทยากรทมความรความเขาใจเกยวกบวฒนธรรมทองถน ซงไดศกษาหรอมวจย เกยวกบวฒนธรรมกลมเฉพาะ ครสงคมศกษาสามารถเชญวทยากรเหลานนมาใหความรความเขาใจแกนกเรยน เพอจะไดเขาใจและมทศนคตทดตอวฒนธรรมนนๆ

2) ชาวบานทอาศยอยในทองถนทมวฒนธรรมเปนของกลมตนโดยเฉพาะ หรอปราชญชาวบานทมประสบการณในทองถน ครผ สอนสามารถเชญบคคลเหลาน น มาใหความรหรอประสบการณเกยวกบวฒนธรรมทพวกเขาปฏบตอย

3) ชนกลมนอยทอาศยอยในทองถนหรอชมชนทมวถการด าเนนชวตตามวฒนธรรมดงเดม ครผสอนอาจใหนกเรยนเขาไปศกษา หรอจดเปนคายพกแรมใชชวตกบกลมคนเหลาน

4) เทศกาลหรอประเพณประจ าปของทองถน ชมชน จงหวด หรอประเทศ โดยใหนกเรยนเขารวมในกจกรรมนนๆ เพอเรยนรและเขาใจความเปนมาของประเพณตางๆ และรวมกนอนรกษวฒนธรรมในดานประเพณเหลาน

29

5) หนวยงาน ศนยการศกษา หรอพพธภณฑทแสดงวฒนธรรมของกลมตางๆ ในทองถน หรอชมชน ครผสอนควรจดใหนกเรยนไปศกษาหาความรตามอธยาศย 6) เวบไซตเกยวกบพหวฒนธรรม ครสงคมศกษาสามารถแนะน าผเรยนใหไปศกษาคนควาเกยวกบพหวฒนธรรมจากเวบไซตตาง ๆ เชน เวบไซตเกยวกบอาเซยน เปนตน เพอเปนการเพมพนความร และเปนการใหนกเรยนศกษาดวยตนเองตามความสนใจไดอกดวย

แหลงการเรยนรดงกลาว จะกระตนใหนกเรยนเหนความส าคญของวฒนธรรมของกลม ตางๆ เหนความหลากหลายของวฒนธรรมในชมชน ภมภาค ประเทศ รวมทงโลก ท าใหเขาใจผอนมากยงขน และมเจตคตทดตอกลมอนๆ มทรรศนะในการมองผอนทกวางไกล มใชรเฉพาะเกยวกบกลมตนเทานน

4.3 การวดและประเมนผลการเรยนการสอนพหวฒนธรรม วตถประสงคของการจดการเรยนการสอนพหวฒนธรรม มอยหลายประการ โดยการจด

การศกษาพหวฒนธรรมมเปาหมายเพอพฒนาความเขาใจในความหลากหลายทางวฒนธรรมของสงคม เพอประยกตกระบวนการคดและการตดสนใจในประเดนเกยวกบพหวฒนธรรม เพอพฒนาทกษะทจ าเปนในการตดตอสอสาร ทงกบกลมคนสวนใหญและกลมคนสวนนอย เพอแกไขขอขดแยงและกอใหเกดการกระท าในการปรบปรงเงอนไขในปจจบน และเพอพฒนาเจตคต คานยม และพฤตกรรมทสงเสรมความหลากหลายทางวฒนธรรม ความแตกตางของกลมชาตพนธในสงคม

เปาหมายหรอวตถประสงคดงกลาว ครอบคลมพฤตกรรมดานความร หรอพทธพสย เจตคตและคานยม หรอเจตพสย และดานทกษะหรอทกษะพสย

ดงนน การวดและประเมนผลการเรยนการสอนพหวฒนธรรม พฤตกรรมทตองวดและประเมน จงประกอบดวย

1) ความรความเขาใจเกยวกบเชอชาต และวฒนธรรมทหลากหลาย หรอเปนการวดและประเมนดานสตปญญา

2) เจตคตและคานยมในเรองพหวฒนธรรม หรอทศนคตทมตอวฒนธรรมอนๆ นอกเหนอ จากวฒนธรรมของตน หรอเปนการวดและประเมนดานความรสกและอารมณ

3) ทกษะหรอดานการแสวงหาความรและกระบวนการคดในการเรยนรพหวฒนธรรม การก าหนดเครองมอประเมนจะตองสอดคลองกบพฤตกรรมทจะประเมนวา พฤตกรรมทตองการประเมน คออะไร มลกษณะอยางไร หากใชเครองมอในการประเมนไมเหมาะสม ผลทไดรบจากการประเมนจะไมสอดคลองกบจดมงหมายของการประเมน

30

ดงนน การวดและประเมนผลความกาวหนาทางการเรยนการสอนพหวฒนธรรม จงตองพจารณาจากจดมงหมายของการสอน ซงจ าแนกเปน 3 พสย คอ พทธพสย เจตพสย และทกษะพสย ผสอนจะตองเลอกเครองมอการประเมนผลใหสอดคลองกบจดมงหมายดงกลาว

เครองมอการวดและประเมนผลความกาวหนาผเรยนทส าคญ ซงผสอนใชกนมากเพอประเมนความรและทกษะในการเรยนการสอน คอ แบบทดสอบ สวนเครองมอวดและประเมนดาน เจตคตและคานยม หรอดานความรสกและอารมณนน นยมใช คอ วธการทอยบนพนฐานของการสงเกตและวธการทใหนกเรยนรายงานตนเอง

5. การพฒนาชดฝกอบรมทางไกล

ในงานวจยครงนเปนการวจยเชงวจยและพฒนา โดยการผลตชดฝกอบรมทางไกล ส าหรบคร สงคมศกษา เรอง การจดการเรยนการสอนพหวฒนธรรมใหกบผเรยนในสถานศกษา ชดฝกอบรมทาง ไกลทพฒนาขน โดยยดตามระบบการฝกอบรมทางไกลของ ชยยงค พรหมวงศ ในทนจงขอเสนอหวขอส าคญ คอ การฝกอบรมทางไกล การพฒนาชดฝกอบรมทางไกล และการทดสอบประสทธภาพชดฝกอบรมทางไกล ดงรายละเอยดตอไปน

5.1 การฝกอบรมทางไกล 5.1.1 ความหมายของการฝกอบรมทางไกล การฝกอบรมทางไกลเปนวธการประยกต

วธการสอนทางไกลมาใชในการถายทอดเนอหาสาระ โดยใหผใหการอบรมและผเขารบการอบรมไมจ าเปนตองพบกนหรอมการพบปะกนนอยทสด (ชยยงค พรหมวงศ 2536 : 228) 5.1.2 องคประกอบในการฝกอบรมทางไกล โดยสรปประกอบดวย

1) วทยากรและผรบการฝกอบรมทางไกล การฝกอบรมทางไกลใชวทยากรในสองลกษณะ คอ วทยากรทไดรบเชญมาผลตชดการฝกอบรมทางไกลและวทยากรทมาด าเนนการฝกอบรม

2) หลกสตรการฝกอบรมทางไกล เปนมวลเนอหาสาระและประสบการณในสาขาวชาทมงจะใหผรบการฝกอบรมเกดการเรยนรโดยจดในรปหลกสตรฝกอบรมระยะส นและหลกสตรฝกอบรมระยะยาว

3) ระบบการฝกอบรมทางไกลมขนตอนประกอบดวย ขนท 1 การศกษาและวเคราะหความตองการในการฝกอบรม ขนท 2 การพฒนาหลกสตรการฝกอบรมทางไกล ขนท 3 การผลตสอ

31

และชดฝกอบรมทางไกล ขนท 4 การด าเนนการฝกอบรมทางไกล และขนท 5 การประเมนการฝกอบรมทางไกล

4) สอการฝกอบรมทางไกล อาจอยในรปชดฝกอบรมทางไกลทยดสอสงพมพเปนแกน ยดวทยโทรทศนเปนแกน หรอยดคอมพวเตอรเปนแกน

5) คณภาพของการฝกอบรมทางไกลขนอยกบประสทธภาพระบบการฝกอบรมทางไกล คณภาพเนอหาสาระทอยในหลกสตรการฝกอบรมทางไกล คณภาพสอหรอชดฝกอบรมทางไกล และความสามารถวทยากรและความใสใจของผรบการฝกอบรม (ชยยงค พรหมวงศ 2536: 230 – 232)

5.1.3 รปแบบการฝกอบรมทางไกล เทาทมการด าเนนการในปจจบนพอจะประมวลได 3 รปแบบ ไดแก

1) การฝกอบรมทางไกลทใชวธการฝกอบรมดวยตนเองทงหลกสตร หมายถง ระบบการฝกอบรมทวางแผนและเตรยมชดฝกอบรมทางไกลเพอใหผรบการอบรมเรยนจากชดฝกอบรมดวยตนเองตลอดหลกสตร โดยไมจ าเปนตองมารบการฝกอบรมแบบเผชญหนา การฝกอบรมแบบนใชใน 3 กรณ ไดแก การฝกอบรมเนอหาดานพทธพสยไมจ าเปนตองมารบการฝกฝน ณ สถานฝกอบรม การฝกอบรมทมงเนอหาดานพทธพสยและมการฝกปฏบต โดยการฝกฝนดวยตนเองจากคมอ (Manual) หรอแนวการศกษา (Study Guide) และชดการทดลองทบาน (Home Experimental Kit) หรอชดฝกปฏบต (Practical Work) ทจดเตรยมไวให และการฝกอบรมทมเนอหาไมสลบซบซอน เชน การใชเครองมออปกรณบางอยาง โดยใชเอกสารสงพมพ เทปบนทกเสยง เปนตน

2) การฝกอบรมทางไกลทผสมผสานการศกษาดวยตนเองกบการฝกอบรมแบบเผชญ หนา เปนการฝกอบรมทางไกลทวางแผนใหผรบการฝกอบรมเรยนดวยตนเองสวนหนงและมาเขาฝกอบรมทสถาบนการฝกอบรมเพอการฝกปฏบตหรอการปลกฝงดานจตพสย สวนทใหผฝกอบรมสามารถเรยนเองมกจะเปนความรดานพทธพสยหรออบรมการฝกปฏบตอยางงายๆ สวนการฝกฝนทกษะความช านาญกไดมาฝกแบบเผชญหนาในหองฝกอบรมทไดมการนดหมายกนไว

3) การฝกอบรมทางไกลทเปนสวนของหลกสตรการศกษาทวไป เปนการทองคกรหรอหนวยงานประสงคใหบคลากรไดพฒนาดวยการลงทะเบยนเรยนวชาหรอกลมวชาทเปดสอนเปนสวนหนงของหลกสตรการศกษาปกต โดยมงรบประกาศนยบตรหรอปรญญาโดยถอเปนเงอนไขการเลอนชน เลอนต าแหนงเขาสต าแหนงหวหนางานหรอต าแหนงบรหาร (ชยยงค พรหมวงศ 2536: 233 - 234)

32

5.1.4 วธการฝกอบรมทางไกล วธการฝกอบรมทางไกลขนอยกบโครงสรางสอฝก อบรม 3 ประเภท ไดแก (ชยยงค พรหมวงศ และวาสนา ทวกลทรพย 2540: 149 -151)

1) วธการฝกอบรมทางไกลทยดสอสงพมพ 2) วธการฝกอบรมทางไกลทยดวทยและโทรทศน 3) วธการฝกอบรมทางไกลทยดคอมพวเตอรเปนหลก ในการวจยครงนใชวธการฝกอบรมทางไกลทยดสงพมพเปนแกนกลาง โดยบรรจ

เนอหาสาระเกยวกบการจดการเรยนการสอนพหวฒนธรรมในประมวลสาระชดฝกอบรมทางไกล และแนวการศกษา และมสอเสรม คอ สอปฏสมพนธ

5.2 การพฒนาชดฝกอบรมทางไกล ในทนขอเสนอรายละเอยดเกยวกบการพฒนาชดฝกอบรมทางไกล โดยครอบคลมในหวขอตอไปน (1) ความหมายและความส าคญของชดฝกอบรมทางไกล (2) หลกการของชดฝกอบรมทางไกล (3) ประเภทของชดฝกอบรมทางไกล และ (4) การผลตชดฝกอบรมทางไกลทยดสงพมพ ชดฝกอบรมทางไกลทพฒนาขนยดตามระบบการฝกอบรมทางไกลของ ชยยงค พรหมวงศ เปนหลก

5.2.1 ความหมายและความส าคญของชดฝกอบรมทางไกล ชยยงค พรหมวงศ ไดใหความหมายของชดฝกอบรมทางไกล (อางใน กฤษณ พลอย

โสภณ 2538: 29) ไววา คอชดส าเรจทใชเปนแนวทางและเครองมอในการด าเนนการฝกอบรมทางไกลอยางมระบบระเบยบ ทงในสวนของวทยากรทใหการฝกอบรม และสมาชกทเขารบการฝกอบรม โดยมการก าหนดขนตอนการฝกอบรม ก าหนดสอ ก าหนดกจกรรม ก าหนดเนอหา ประสบการณ และเครองมอประเมนผลการฝกอบรมไวอยางครบถวน

สวนความส าคญของชดฝกอบรม ชยยงค พรหมวงศ ไดสรปไวดงน 1) เปนการวางแผนการฝกอบรมอยางมระบบ 2) เปนเครองมอทจะใชในการฝกอบรมทางไกล ด าเนนไปตามเปาหมายในรปแบบท

ตองการ (รปแบบ หมายถง การยดผสอนเปนศนยกลาง ยดสมาชกเปนศนยกลางหรอยดประสบการณเปนศนยกลาง)

3) ไดประสทธภาพตามวตถประสงคทไดก าหนดไวตามเกณฑมาตรฐานต าสด (มาตรฐานต าสด หมายถง ไมวาจะท าการฝกอบรมกครงกตาม ผลทออกมาจะไดเทาๆ กน) 4) ท าใหสามารถจดฝกอบรมทองระบบมากกวาองวทยากร จากปญหาทเกดขน จะพบวา

วทยากรจดฝกอบรมมกจะใชชอเสยงฝกอบรม โดยใชความสามารถเฉพาะตว ซงจ านวนวทยากร

33

ประเภทนมอยไมมากนก และกลมเปาหมายทเขารบการฝกอบรมกเปนเพยงบางกลมเทานน มไดกวางขวางทงหมด ชดฝกอบรมนจงเปนเครองมอทสามารถด าเนนการฝกอบรมโดยใครกไดทมความรพอสมควร

5) ท าใหการฝกอบรมไมขนกบบคลกภาพ อารมณ หรอสขภาพของวทยากร 5.2.2 หลกการของชดฝกอบรมทางไกล หลกการของชดฝกอบรมทางไกล มอยหลายประการ ในทนขอสรปประเดนส าคญ ดงน

(ชยยงค พรหมวงศ และวาสนา ทวกลทรพย 2540 : 147) 1) มงสนองความแตกตางระหวางบคคลเพอใหวทยากรสามารถศกษาหาความรดวย

ตนเองตามความสนใจ ความสามารถ และความสะดวกของแตละคน โดยพงพาจากวทยากรนอยทสด 2) มการจดสถานการณทเออตอการเรยนรดวยตนเอง 4 ประการ คอ ใหผรบการอบรมม

สวนรวมอยางกระฉบกระเฉง ใหผรบการฝกอบรมใหรบผลยอนกลบทนทในรปค าตชมและการชแนะแนวทางทจะตรวจสอบค าตอบดวยตนเอง ผ รบการฝกอบรมไดรบการเสรมแรงดวยการไดรบประสบการณทเปนความภาคภมใจในความส าเรจ และผรบการฝกอบรมไดเรยนร ไปทละนอยตามล าดบขน

3) มระบบการผลตชดฝกอบรมทางไกลทผานการพสจนดวยการวจยมาแลวเชนเดยวกน 4) มเนอหาสาระไดรบการปรงแตงและจ าแนกไวอยางเหมาะสมกบธรรมชาต เนอหา วย

และระดบผเรยน 5) มแหลงวทยบรการทจะสนบสนนการศกษาดวยตนเองโดยตรงหรอผานระบบตามสาย 6) มการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมส าหรบการศกษาดวยตนเองทบานหรอทท างานดวย

การจดสถานทเรยนหรอมมการเรยนทบาน 7) มองคประกอบเชงรปธรรมและนามธรรมเหมอนกน 8) มระบบการประเมนตนเองกอนเรยน ระหวางเรยน และหลงเรยนทผเรยนสามารถ

ตรวจสอบไดดวยตนเอง 5.2.3 ประเภทของชดฝกอบรมทางไกล ชยยงค พรหมวงศ (ชยยงค พรหมวงศ และ

วาสนา ทวกลทรพย 2540: 149-152) ไดจ าแนกประเภทของชดฝกอบรมทางไกลไว 3 ประเภท คอ 1) ชดฝกอบรมทางไกลทยดสอสงพมพเปนสอหลก 2) ชดฝกอบรมทางไกลทยดสอแพรภาพและเสยงเปนสอหลก 3) ชดฝกอบรมทางไกลทยดคอมพวเตอรเปนสอหลก

34

5.2.4 การผลตชดฝกอบรมทางไกลทยดสงพมพเปนหลก การผลตชดฝกอบรมทางไกลทยดสอสงพมพเปนหลก ประกอบดวย ประมวลสาระและ

แนวการศกษา 1) ประมวลสาระ เปนสอหลกทใชควบคกบแนวการศกษา โดยเปนเอกสารทเนนการเสนอเนอหาสาระของชดฝกอบรมนนๆ เปนส าคญ เปรยบเสมอนการบรรยายเนอหาการอบรม เพอชวยใหผเขารบการฝกอบรมมความรในเนอหาสาระทศกษาอยางละเอยด

2) แนวการศกษา เปนคมอการฝกอบรม ใชควบคกบประมวลสาระ แนวการศกษาจะชวยใหผเรยนทราบรายละเอยดเกยวกบแนวปฏบตของกจกรรมทงหมดของการฝกอบรม

ส าหรบรายละเอยดเกยวกบการผลตประมวลสาระและแนวการศกษา มดงน 1) ประมวลสาระ ซงจดเปนสอหลกของการฝกอบรมทางไกลนน เนอหาสาระทผใหการ

อบรมตองการจะเสนอ จะน ามาบรรจไวในประมวลสาระชดฝกอบรมอยางสมบรณ ประมวลสาระชดฝกอบรมมองคประกอบทส าคญอย 4 สวน คอ

ก. สวนทเปนรายละเอยดและวธการใชชดฝกอบรม ไดแก หนาปก ค าน า สารบญ รายละเอยดชดฝกอบรม และวธการศกษา

ข. สวนทเปนแผนการฝกอบรม แผนการฝกอบรมทปรากฏในประมวลสาระชดฝก อบรม ประกอบดวย แผนการฝกอบรมประจ าหนวยและแผนการฝกอบรมประจ าตอน

ในแผนการสอนประจ าหนวย จะระบชอหนวย ชอตอน แนวคด และวตถประสงค สวนแผนการสอนประจ าตอน กมองคประกอบคอ ชอตอน ชอหวเรอง แนวคด และวตถประสงค

ค. สวนทเปนการน าเสนอเนอหาสาระ เมอจดท าแผนหนวยและแผนตอนประจ าการฝกอบรมแลว ขนตอนตอไป คอ การเสนอเนอหาสาระในแตละเรอง

ง. สวนทเปนเชงอรรถและบรรณานกรม ผผลตเอกสารชดฝกอบรม ลงรายการเอกสารทอางองทกเลมทใชในการเขยนงานวชาการทงสวนทเปนเชงอรรถและบรรณานกรม

2) แนวการศกษา ซงจดเปนคมอการเรยนการสอนประจ าชดฝกอบรม เอกสารในสวนทเปนแนวการศกษาประกอบดวยองคประกอบ 4 สวน คอ

ก. สวนทเปนรายละเอยดและวธการศกษา ไดแก หนาปก ค าน า สารบญ รายละเอยด ชดฝกอบรม และวธการศกษา

ข. สวนทเปนแผนการฝกอบรม ในสวนนจะน าจากแผนการฝกอบรมประจ าหนวยและแผนการฝกอบรมประจ าตอน ทปรากฏในประมวลสาระมาใสไว

35

ค. สวนทเปนสาระสงเขป คอ สวนทผเขยนสรปความส าคญจากเนอหาสาระทเสนอรายละเอยดไวในประมวลสาระชดฝกอบรมในแตละเรองหรอแตละตอน

ง. สวนทเปนกจกรรมและแนวตอบ เปนการก าหนดงานหรอภารกจทกอยางใหผรบการฝกอบรมไดลงมอปฏบต หลงจากทศกษาเนอหาสาระตางๆ ในประมวลสาระในแตละเรอง แตละตอน แตละหนวยจบแลว การก าหนดกจกรรมจะครอบคลมกจกรรมระหวางเรยนและกจกรรมภาคปฏบตเสรมประสบการณ กจกรรมทายเรองหรอทายตอนจะเปนกจกรรมทเนนใหผอบรมน าความรทไดศกษาไปแลวมาตอบ เมอใหผรบการอบรมลงมอประกอบกจกรรมใดๆ เขาตองทราบวาทตนท าไปหรอตอบไปนน ถกตองหรอไม ผดพลาดอยางไร จงจ าเปนตองใหผลยอนกลบ (Feedback) หรอแนวตอบใน 5 ลกษณะ ดงน (1) เฉลย คอใหค าตอบในกรณทมค าตอบถกตองเพยง 1 ชด เชน เฉลยค าตอบขอสอบแบบปรนย (2) ตอบใหดเปนตวอยางโดยใชสถานการณทใกลเคยงกนกบกจกรรมทไดท า เชน การสรปหรออธบายประเดนทก าหนด (3) ชแนะวธตอบโดยก าหนด “ธง” หรอ “ค าหลก” ทตองก าหนดไวในค าตอบ (4) ชแหลงทจะใหผรบการฝกอบรมตรวจสอบค าตอบโดยก าหนดหนาหวเรองและยอหนาใหชดเจน และ (5) อธบายลงเทปบนทกเสยงหรอซดเรองเพอใหความกระจางเพยงพอทผรบการฝกอบรมจะตรวจสอบไดวาตนตอบถกหรอผด 5.3 การทดสอบประสทธภาพชดอบรมทางไกล เมอใหพฒนาชดฝกอบรมทางไกลแลวจะตองน าไปตรวจสอบคณภาพวามคณภาพหรอไม ในการวจยครงนกระบวนการตรวจสอบคณภาพใชวธการหาประสทธภาพของชดฝกอบรมโดยยดหลกการของ ชยยงค พรหมวงศ ดงมรายละเอยดดงน (ชยยงค พรหมวงศ และวาสนา ทวกลทรพย 2540: 210 - 213)

5.3.1 ความหมายของการทดสอบประสทธภาพ การทดสอบประสทธภาพชดฝกอบรมทางไกล เปนการตรวจสอบคณภาพของชดฝกอบรมทางไกล เพอใหทราบวาชดฝกอบรมทางไกลมคณภาพตามเกณฑทก าหนดไวหรอไม โดยน าชดฝกอบรมทางไกลไปทดลองใชเบองตน (Tryout) ปรบปรงและน าไปใชจรง (Trial Runs หรอ Pilot Testing) จนแนใจวาในแตละหนวยนนมประสทธภาพตามเกณฑทก าหนดไว

5.3.2 ความจ าเปนทตองมการทดสอบประสทธภาพ ความจ าเปนทตองมการทดสอบประสทธภาพม 3 ประการ คอ

36

1) เพอประกนคณภาพวาชดฝกอบรมทางไกลมความเหมาะสมทจะลงทนผลตออกเปนจ านวนมาก หากมไดทดสอบประสทธภาพเสยกอน หากผลตออกมาแลวใชประโยชนไมไดกจะเปนการสนเปลองทงเงนและเวลา

2) เพอแนใจวาผรบการฝกอบรมสามารถเรยนจากสอการสอนทมคณภาพแลว ผรบการอบรมในระบบการฝกอบรมทางไกลมสทธทจะไดรบประมวลสาระ แนวการศกษา และสอประกอบตาง ๆ ทมคณภาพสงเพอใหสามารถเลาเรยนไดดวยตนเอง หากมไดทดสอบประสทธภาพ สถาบนการฝกอบรมทางไกลกไมแนใจวาชดฝกอบรมทางไกลทสงไปใหผรบการฝกอบรมไดชวยใหผรบการฝกอบรมเกดการเรยนรตามวตถประสงคทก าหนดไวหรอไม

3) เพอใหไดขอมลในการปรบปรงชดฝกอบรมทางไกล การทดสอบประสทธภาพท าใหไดรบขอมลทน ามาใชในการปรบปรงชดฝกอบรมทางไกลไดอยางตรงจด โดยไมจ าเปนตองเรมท าใหมทกครง ท าใหประหยดเงนและเวลา 5.3.3 วธการทดสอบประสทธภาพ การทดสอบประสทธภาพ ท าได 2 ระดบ คอ

1) ทดลองใชเบองตน เปนการทดสอบประสทธภาพกอนการทดลองใชจรงโดยทดสอบประสทธภาพทผทดลองสามารถน าผลการทดลองใชเบองตนไปปรบปรงชดฝกอบรมทางไกลกอนน าไปทดลองใชจรง การทดลองใชเบองตนมขนตอน 3 ขน คอ ขนท 1 ทดลองแบบเดยว เปนการทดลองใชชดฝกอบรมทางไกลกบผรบการฝกอบรม 1 คน โดยเรมทดลองกบผรบการฝกอบรมระดบเกง ปานกลาง และออน โดยผผลตตองคอยสงเกตพฤตกรรมอยางใกลชด แลวน าผลไปปรบปรงใหถงเกณฑ ขนท 2 การทดลองแบบกลมเปนการทดสอบชดฝกอบรมทางไกลทปรบปรงแลวกบผรบการฝกอบรมอยางนอย 6 - 10 คน โดยสงเกตพฤตกรรมอยางใกลชด แลวปรบปรงใหถงเกณฑ และขนท 3 การทดลองแบบสนาม เปนการทดสอบชดฝกอบรมทางไกลทปรบปรงจากแบบกลมแลวไปทดสอบกบผรบการฝกอบรม ประมาณ 40 - 100 คน เพอน าผลมาปรบปรงขนสดทายกอนสงผลตจ านวนมาก เพอจะไดน าไปทดลองใชจรงในขน “Trial Runs” หรอ “Pilot Testing”

2) การทดลองใชจรง เปนการทดสอบประสทธภาพ ขนท 2 โดยการน าชดฝกอบรมทางไกลทผลตขนไปทดลองใชในสถานการณจรงเปนเวลา 1 ภาคการศกษาขนไป แลวรวบรวมขอมล เพอการปรบปรงกอนทจะผลตชดฝกอบรมทางไกลจ านวนมาก 5.3.4 การก าหนดเกณฑการทดสอบประสทธภาพ การก าหนดเกณฑการทดสอบประสทธภาพ ม 3 ประเภท คอ

37

1) เกณฑความกาวหนาในการเรยนไดจากผลตางระหวางคะแนนการทดสอบหลงเรยนและการทดสอบกอนเรยนโดยหาความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต เกณฑทต งไวคอ พฒนาการของผรบการฝกอบรมเพมโดยมคาเฉลยรอยละ 25 หรอเพมขนอยางมนยส าคญทระดบ .01 หรอ .05 แลวแตความยากงายของเนอหา

2) เกณฑความสมพนธระหวางกระบวนการกบผลลพธ เปนการประเมนพฤตกรรมของผเรยนในแงของพฤตกรรมตอเนองหรอกระบวนการ (Evaluation of Process – E1) คอพจารณาจากผลของการประกอบกจกรรมระหวางเรยนจากประมวลสาระ โดยการน าผลของการตอบมาใหคะแนนเปรยบเทยบกบการประเมนผลลพธ (Evaluation of Products – E2) คอ พจารณาจากผลการทดสอบหลงเรยน เกณฑตงไว คอ E1/E2 = 80/80 หรอ 75/75 ส าหรบเนอหาทเปนจตพสยหรอทกษะพสย การยอมรบประสทธภาพของชดฝกอบรมทางไกลไมควรต าหรอสงกวา ±2.5% การยอมรบประสทธภาพของชดฝกอบรมทางไกลก าหนดไว 3 ระดบ คอ ระดบทสงกวาเกณฑ เมอประสทธภาพของชดการฝกอบรมทางไกลสงกวาเกณฑทตงไวมคาเกน 2.5 % ขนไปตองปรบกจกรรมและแบบทดสอบแลวทดลองใหม หากคายงสงกวา 2.5 % ตองปรบเกณฑใหสงขน ระดบทเทากบเกณฑ เมอประสทธภาพของชดฝกอบรมทางไกลเทากบหรอสงต ากวาเกณฑทตงไวไมเกน ± 2.5% และระดบทต ากวาเกณฑ เมอประสทธภาพของชดฝกอบรมทางไกลต ากวาเกณฑทตงไวมคาต ากวา 2.5 %

3) เกณฑดานคณภาพ ท าไดจากความพอใจของวทยากรหรอผรบการอบรมทไดจากการเรยนดวยชดฝกอบรมทางไกล ไดแก พฒนาการในทางทดของคณลกษณะผรบการฝกอบรม เชน การหาความรดวยตนเอง การควบคมตนเอง การควบคมมาตรฐานทางวชาการ ผรบการฝกอบรมทเรยนดวยชดฝกอบรมทางไกลในดานความถกตองและการปรงแตงเนอหาสาระทเหมาะสมกบผรบการฝกอบรม ความมนใจของผรบการฝกอบรมทมตอชดฝกอบรมทางไกล และคณภาพดานเทคนค เกณฑควรตงไวควรอยในรปดมาก (4.50– 5.00) ด (3.50 – 4.49) หรอเกณฑในรปแบบอนทสามารถตรวจสอบคณภาพได

6. งานวจยทเกยวของ งานวจยทเกยวของกบพหวฒนาธรรมและการจดการเรยนการสอนพหวฒนธรรมนน

พบวา นกวชาการ นกศกษา สถานศกษา และหนวยงานตางๆ ไดด าเนนการวจย ดงน อนนต ทพยรตน และคณะ (2543) ไดท าการวจยเรอง การศกษาหลากหลายวฒนธรรม

ส าหรบประเทศไทย การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาปจจยทชวยสงเสรม และหรอขดขวางความ

38

ปรองดอง และความสามคคของประชาชนทอาศยอยในจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย กลมตวอยางประกอบดวยประชาชน 900 คน และนกเรยน 540 คน จากจงหวดปตตาน ยะลา และนราธวาส เครองมอทใชเปนแบบสอบถามและการวดความรสกทมตอตนเอง ผลการวจยสรปไดดงน

1) ความกลวของประชากรและนกเรยนโดยรวมอยในระดบต า 2) ความสามคคและความไววางใจของประชาชนและนกเรยนโดยรวมอยในระดบปาน

กลาง 3) เจตคตของประชาชนทมตอขาราชการและครอยในลกษณะทไมแนใจ 4) นกเรยนมความไววางใจครตางศาสนานอยกวาครทนบถอศาสนาเดยวกน แตม

ความเหนวา ครปฎบตตอนกเรยนทกคนเทาเทยมกน 5) ความเหนของนกเรยนในประเดนทโรงเรยนยอมรบความแตกตางทางความเชอ

ประเพณ และวฒนธรรมแตกตางจากประชาชน 6) ประชาชนและนกเรยนเหนวาผน าชมชน ผน าศาสนา และครยอมรบความแตกตางทาง

ความเชอในทางศาสนา 7) ความกลว ความสามคค และความไววางใจของประชาชนและของนกเรยนมความ

แตกตางกนตามตวแปรสวนใหญทน ามาศกษา 8) ผลการเปรยบเทยบความรสกทมตอตนเองของนกเรยน แสดงใหเหนวา ความรสกทม

ตอตนเองของนกเรยนทมเพศ ศาสนา ระดบการศกษา และประเภทของโรงเรยนทแตกตางกนมความแตกตางกนอยางมนยส าคญ

รชน รตนา (2546) ไดท าการวจยเรอง การวจยและพฒนาชดใหความรแกผปกครองเพอ พฒนาความฉลาดทางอารมณของเดกปฐมวยในสามจงหวดชายแดนภาคใตตามแนวคดพหวฒนธรรม โดยการวจยมวตถประสงคเพอพฒนาชดใหความรแกผปกครองเพอพฒนาความฉลาดทางอารมณ (EQ) ตามองคประกอบหลก 4 ดาน คอ 1. ความรทางอารมณ 2. ดานความเหมาะสมทางอารมณ 3. ดานความลกซงทางอารมณ 4. ดานความผนแปรทางอารมณทสงเสรมสมรรถนะความฉลาดทางอารมณ (EQ) ดานด ดานเกง ดานสขของเดกปฐมวยในสามจงหวดชายแดนภาคใต ยะลา ปตตาน และนราธวาส ตามแนวคดพหวฒนธรรม กลมตวอยางในการวจยครงน คอ เดกปฐมวยทมอายระหวาง 5-6 ป แตไมเกน 6 ปบรบรณทเรยนรวมเปนลกษณะพหวฒนธรรมระหวางเดกไทยนบถอศาสนาพทธ และเดกไทยทนบถอศาสนาอสลาม ก าลงศกษาอยชนอนบาลท 2 จ านวน 62 คน แบงออกเปนกลมทดลอง 31 คน และกลมควบคม 31 คน ขนตอนในการพฒนาชดใหความรแกผปกครองโดยการทดลองใช ตอนท 3 การ

39

ประเมนคณภาพและปรบปรงชดใหความรแกผปกครอง ตอนท 4 การน าเสนอและเผยแพรชดใหความรแกผปกครอง เครองมอทใชในการวจย คอ 1) แบบประเมนความฉลาดทางอารมณ เดกอาย 3-5 ป ฉบบพอแม/ผปกครอง เครองมอทใชในการวจย 2) แบบประเมนความเหมาะสมของชดใหความรแกผปกครอง 3) แบบบนทกผปกครองหลงการท ากจกรรมตามชดใหความรแกผปกครอง (ชดกจกรรม)

ผลการวจยมดงน 1) หลงการทดลองใชชดใหความรแกผปกครอง กลมทดลองมคะแนนความฉลาดทาง

อารมณ (EQ) ส.กวากอนทดลองอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 2) หลงการทดลองกลมควบคมทผปกครองใชกจกรรมปกตในชวตประจ าวน มคะแนน

ความฉลาดทางอารมณ (EQ) สงกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 3) หลงการทดลองใชชดใหความรแกผปกครอง กลมทดลองคะแนนความฉลาดทาง

อารมณ (EQ) สงกวาควบคมทใชกจกรรมปกต ในชวตประจ าวนมนยส าคญทางสถตทระดบความเหมาะสมในดานการน าไปใช และดานรปเลมอยในระดบทเหมาะสมมากทสด และดานเนอหาอยในระดบเหมาะสมมาก

4) ผลการวเคราะหแบบบนทกของผปกครองหลงท ากจกรรมพบวา ชดใหความรแกผปกครองไมยงยากซบซอน เขาใจ และสามารถปฏบตกจกรรมไดทกกจกรรม และเออตอการพฒนาความฉลาดทางอารมณ (EQ) ของเดกปฐมวย ชดใหความรแกผปกครองทปรบปรงแลว และน าเสนอประกอบดวย คมอผปกครอง 2 เลม (ฉบบปฐมนเทศ 1 เลม ฉบบปจฉมนเทศ 1 เลม ชดใหความรส าหรบผปกครอง 6 เลม และชดกจกรรมส าหรบผปกครอง 6 เลม จารณ มณกล (2551) ไดท าการวจย เรอง การศกษาเชงพหวฒนธรรมในการศกษาพเศษ โดยก าหนดวตถประสงคไววา 2 ประการคอ 1) เพอศกษาแนวคดและมโนทศนทเกยวของกบการศกษาเชงพหวฒนธรรมในการศกษาพเศษ และ2) เพอศกษารปแบบการเรยนการสอนเกยวกบพหวฒนธรรมในการศกษาพเศษทเหมาะสมเพอเตรยมครผสอน กลมเปาหมายทใชในการวจยครงนประกอบดวย นกศกษาทลงทะเบยนเรยนกระบวนวชา การศกษาพเศษ (100303) ในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2552 คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม จ านวน 24 คน และครการศกษาพเศษ จ านวน 15 คนจากจงหวดพะเยา จ านวน 9 คน และนาน จ านวน 6 คน การวจยครงนไดใชกรอบแนวคดเนอหา พหวฒนธรรมในหลกสตร 4 ดานตามแนวคดของ James A. Banks (2007) ไดแก แนวทางสนบสนน (The Contribution Approach) แนวทางเพมเตม (The Additive Approach) แนวทางการเปลยนแปลง (The Transformation Approach) และแนวทางปฏบตการเชงสงคม (The Social Action Approach)

40

เครองมอทใชในการวจยไดแก กรอบการออกแบบพหวฒนธรรมในการศกษาพเศษ แบบทดสอบหลงการเรยนกระบวนวชาการศกษาพเศษ แบบบนทกการสะทอนคดส าหรบกระบวนวชาการศกษาพเศษ แบบบนทกการสะทอนคดส าหรบครการศกษาพเศษ การวเคราะหขอมลดวยคารอยละและการวเคราะหเชงเนอหา ไดผลสรปดงน

1. ผลการศกษาแนวคดและมโนทศนทเกยวของกบการศกษาพหวฒนธรรมในการศกษาพเศษ

ความหมายของพหวฒนธรรมในการศกษาพเศษ ความเปนมาของพหวฒนธรรมในการศกษาพเศษ ลกษณะของพหวฒนธรรมในการศกษาพเศษ การจดการศกษาเชงพหวฒนธรรม ในการศกษาพเศษ ไดแก การจดการเรยนรวม และแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล แผนการสอนเฉพาะบคคล เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกในการศกษาพเศษ

2. ผลการศกษารปแบบการเรยนการสอนเกยวกบการศกษาพหวฒนธรรมในการศกษาพเศษทเหมาะสมเพอเตรยมครผสอน

2.1 ผลการศกษาจากนกศกษาทเรยนกระบวนวชาการศกษาพเศษ (100303) พบวา นกศกษาทเรยนกระบวนการวชาการศกษาพเศษ (100303) โดยภาพรวมนกศกษาทงหมด มความรความเขาใจในเนอหากระบวนวชาการศกษาพเศษ คดเปนรอยละ 80.20 อยในระดบด มนกศกษาจ านวนรอยละ 12.50 (3 คน) อยในระดบดมาก นกศกษาจ านวนรอยละ 33.33 (8 คน) อยในระดบด นกศกษาจ านวนรอยละ 45.80 (11 คน) อยในระดบพอใช และนกศกษาจ านวนรอยละ 8.33 (2 คน) อยในระดบปรบปรง

การสะทอนคดเกยวกบประสบการณกบผเรยนทมความตองการจ าเปนพเศษและการเรยนกระบวนวชาการศกษาพเศษ มดงน นกศกษามประสบการณโดยตรงกบผเรยนทมความตองการจ าเปนพเศษหลายรปแบบ ตงแตเพอนรวมชนเรยนทมความตองการจ าเปนพเศษ รจกประเภทของผเรยนทมความตองการจ าเปนพเศษ มความเขาใจถงความแตกตางของบคคล และสทธทางการศกษามากขน มเจตคตทดและสามารถปฏบตตอผเรยนทมความตองการจ าเปนพเศษไดอยางถกตองเหมาะสม

ในการเรยนการสอนกระบวนวชาการพเศษ เปนการเรยนในรปแบบการเรยนอเลรนนงประกอบการบรรยายของผสอน เปดโอกาสใหนกศกษาคนควาจากสอไดสะดวก รวดเรวท าใหมความเขาใจมากขน สามารถน าความรทไดรบไปใชในการสอนไดในอนาคต 2.2 ผลการจดการโครงการพฒนาวชาชพดานการฝกอบรมการวจยปฏบตการในชนเรยนส าหรบครผสอนการศกษาพเศษในโรงเรยนเรยนรวม พบวา ผเขาอบรมมความรความสามารถในการ

41

วจยเชงปฏบตการโดยสามารถระบปญหา วธด าเนนการและการสะทอนคดตามวงจรของวจยเชงปฏบตการได

ดวงมณ จงรกษ และคณะ (2553) ท าการวจยในพนทสามจงหวดภาคใตพบวา “การใชเรองเลา” และ “กระบวนการกลม” ชวยสรางการยอมรบระหวางนกเรยนตางวฒนธรรม จงแนะใหปรบใชเปนหลกสตรเฉพาะ หวงผลสรางความสมานฉนทอยางย งยน ดวยความตางในหลายดานทางวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนภาคใต ทงศาสนา ภาษา ประเพณ ความเชอ สงผลใหรปแบบการด าเนนชวตของแตละกลมคนมลกษณะแตกตางกน ดงนนการจดการเรยนการสอนเพอใหผคนในแตละวฒนธรรมสามารถเขาใจในความตางของกนและกนจะสามารถชวยลดอคตและยอมรบในความตางทางวฒนธรรม อนจะน ามาซงสนตสขอยางย งยนในระยะยาวตอไป

นกวจยในพนทจงไดศกษาและพฒนารปแบบการจดการเรยนการสอนทเหมาะสมส าหรบการน าไปใชในหองเรยนทมนกเรยนตางวฒนธรรม โดยพบวา “การใชเรองเลา” และ “การใชกระบวน การกลม” ซงเปนผลงานวจยในชดโครงการพหวฒนธรรมศกษา โดยมรายละเอยดของโครงการ 2 โครงการดงน

โครงการวจยเรอง “การใชการเลาเรองราวเพอสงเสรมการตระหนกรในวฒนธรรมและยอมรบความหลากหลายของนกเรยนชนประถมศกษาจงหวดปตตาน” โดยมวตถประสงค เพอศกษาการสงเสรมการตระหนกรในวฒนธรรมและยอมรบความหลากหลายของนกเรยนชนประถมโดยใชการเลาเรองราว โดยกลมตวอยางเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 จ านวน 54 คน โดยแบงเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 27 คน คณะผวจยด าเนนการใชการเลาเรองราวในชนเรยนกบนกเรยนกลมทดลองทงหมด 20 คาบ สปดาหละ 2 คาบ คาบละ 50 นาท รวม 10 สปดาห เครองมอทใชในการวจยไดแก 1) แผนการสอนการใชเรองราวเพอตระหนกรในวฒนธรรม 2) แบบสอบถามการตระหนกรวฒนธรรม จ านวน 35 ขอ คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .92 และ3) แบบสอบถามการยอมรบวฒนธรรมและความหลากหลายของนกเรยนในสามจงหวดชายแดนภาคใต มจ านวน 24 ขอ คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .80 วเคราะหขอมลโดยใชสถต t-test แบบ Dependent, Independent และสถต ANCOVA

ผลการวจยพบวา 1. นกเรยนในหองเรยนทมการใชการเลาเรองราวมคาเฉลยของคะแนนแบบสอบถามการ

ตระหนกรในวฒนธรรมและคาเฉลยของคะแนนแบบส ารวจการยอมรบวฒนธรรม และความหลาก หลายหลงการทดลองสงกวากอนการทอดลองอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001

42

2. นกเรยนในหองเรยนปกตมคาเฉลยของคะแนนแบบสอบถามการตระหนกรในวฒนธรรมและคาเฉลยของคะแนนแบบส ารวจการยอมรบวฒนธรรมและความหลากหลายกอนและหลงการทดลองไมแตกตางกนอยางมนยส าคญ

3. น กเรยนในหองเรยนทมการใชการเลาเรองราวมคาเฉลยของคะแนนแบบสอบถามการตระหนกรในวฒนธรรมและคาเฉลยของคะแนนแบบส ารวจการยอมรบวฒนธรรมและความหลากหลายสงกวานกเรยนปกตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001

โครงการวจยเรอง “ประสทธผลของกระบวนการกลมเพอสงเสรมการตระหนกรในวฒนธรรมและการยอมรบความหลากหลายของนกเรยนชนประถมศกษาจงหวดปตตาน” โดยโครงการวจยนมวตถประสงค เพอศกษาผลของกระบวนการกลมตอการตระหนกรในวฒนธรรม และการยอมรบความหลากหลายของนกเรยนชนประถม โดยกลมตวอยางเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ซงใหครประจ าชนแตละหองพจารณาคดเลอกนกเรยนทมอทธพลกบกลมเพอนจากทกหองเรยนไดจ านวน 39 คน แบงเปนกลมทดลองและกลมควบคมจ านวน 19 และ 20 คนตามล าดบ

กลมทดลองไดเขารวมกระบวนการกลมนสปดาหละ 2 ครง ครงละ 50 นาท – 1 ชวโมง รวมจ านวน 18 ครง เครองมอทใชในการวจยไดแก 1) โปรแกรมกระบวนการกลมเพอสงเสรมการตระหนกรในวฒนธรรมและการยอมรบความหลากหลายของนกเรยนชนประถมศกษาจงหวดปตตาน 2) แบบสอบถามการตระหนกรวฒนธรรมจ านวน 35 ขอ คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .92 และ 3) แบบสอบถามการยอมรบวฒนธรรมและความหลากหลายของนกเรยนในสามจงหวดชายแดนภาคใตมจ านวน 24 ขอ คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .80 วเคราะหขอมลโดยใชสถต t-test แบบ Dependent, Independent และสถต ANCOVA

ผลการวจยพบวา 1. นกเรยนทเขารวมกระบวนการกลมมคาเฉลยของคะแนนแบบสอบถามการตระหนกร

วฒนธรรม และคาเฉลยของคะแนนแบบส ารวจการยอมรบวฒนธรรมและความหลากหลายหลงการทดลองสงกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001 และ .005 ตามล าดบ

2. นกเรยนทไมไดเขารวมกระบวนการกลมมคาเฉลยของคะแนนแบบสอบถามการตระหนกรวฒนธรรมและคาเฉลยของคะแนนแบบส ารวจการยอมรบวฒนธรรม และความหลากหลายกอนและหลงการทดลองไมแตกตางกนอยางมนยส าคญ

43

3. นกเรยนทเขารวมกระบวนการกลมมคาเฉลยของคะแนนแบบสอบถามการตระหนกรวฒนธรรมและคาเฉลยของคะแนนแบบส ารวจการยอมรบวฒนธรรม และความหลากหลายสงกวานกเรยนในหองเรยนปกตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .005

นอกจากนน คณะผวจยยงใหขอเสนอแนะอกวาเพอใหผลการวจยนประสบผลส าเรจมากขนเมอน าไปใชจรง คณะครในโรงเรยนและครผน าแผนการใชการเลาเรองราวนไปใชในการเรยนการสอนตองปฏบตตวเปนแบบอยางของการตระหนกรและยอมรบในความหลากหลายทางวฒนธรรมดวย

บงอร รอยกรอง (2554) ไดท าการวจยเรอง การพฒนาแนวทางการจดการศกษาในสงคม พหวฒนธรรม โดยมวตถประสงคเพอวเคราะหลกษณะกระบวนการเรยนร และพฒนาแนวทางการจดการศกษาในสงคมพหวฒนธรรม เปนการวจยพหกรณศกษาโดยเลอกชมชนทประชากรสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม 3 ชมชน คอ ชมชนบานคลองคจาม จงหวดพระนครศรอยธยา ชมชนบานในถง จงหวดนครศรธรรมราช และชมชนบานปงหลวง จงหวดเชยงใหม ผวจยเกบขอมลการวจยภาคสนามโดยการสงเกต การสนทนา การสมภาษณ และการสนทนากลม ผลการวจยพบวา

1. ชมชนบานคลองคจาม เปนชมชนทชาวไทยพทธและมสลมมประวตการอยรวมกนอยางสนตมาเปนเวลานาน นกเรยนสวนใหญเปนชาวมสลม ผบรหาร และครสวนใหญนบถอพทธศาสนา แตไดจดสถานทปฏบตศาสนกจใหชาวอสลาม และมการประสานระหวางโรงเรยน วด และมสยดในการจดกจกรรมเพมเตมเพอใหนกเรยนเรยนรรวมกน โดยมการเชญผน าศาสนาพทธและอสลามมาบรรยายความรพรอมกน ใหนกเรยนรวมกจกรรมทางศาสนาทงทวดและมสยด ประสานงานกบมสยดเพอสงผรมาสอนศาสนาอสลามเพมเตม ส าหรบนกเรยนชนประถมปท 4 ขนไป และจดคายคณธรรมจรยธรรมใหนกเรยนทงสองศาสนาเรยนรรวมกน

2. ชมชนบานในถง นกเรยนเกอบทงหมดนบถอศาสนาอสลามขณะทผบรหารและครนบถอพทธ ผอ านวยการโรงเรยนขอค าปรกษาจากผน าศาสนาและผน าชมชนเพอใหนกเรยนมาเรยนมากขน โดยมการจดสถานทละหมาด และเชญผรมาสอนศาสนาอสลามใหนกเรยนตงแตชนประถมปท 1 รวมทงมการจดสอนภาษาอาหรบและภาษามาลายเพมเตมใหนกเรยนมสลม ใหนกเรยนทกศาสนาเขาคายคณธรรมจรยธรรม และใหนกเรยนทนบถอพทธไปสงเกตกจกรรมศาสนาทมสยด

3. ชมชนบานปงหลวง ผบรหาร และครนบถอพทธ นกเรยนสวนใหญนบถอพทธ พ.ศ. 2547 เรมมนกเรยนมสลม เนองจากโรงเรยนเดมถกยบ โรงเรยนจงไดจดสถานทละหมาด แตไมมการสอนศาสนาเพมเตม ครซงเปนคนทองถนมบทบาทส าคญในการสรางความเขาใจระหวางนกเรยนพทธและมสลม

44

4. แนวทางการจดการศกษาควรใชการสรางเสรมลกษณะพหวฒนธรรมทยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรม และแนวทางสรางสมพนธไมตรในมนษย ซงสงเสรมความเขาใจวฒนธรรมและความสมพนธเชงบวกระหวางนกเรยนกลมตางๆ

จากงานวจยดงกลาวมาขางตน เปนการวจยทมงใหการศกษามสวนชวยใหกลมคนหรอ

นกเรยนทมความแตกตางทางวฒนธรรม หรอสงคมทเปนพหวฒนธรรมไดมความเขาใจอนดตอกนมากขน การวจยดงกลาว ไดแสดงใหเหนวา การจะใหบคคลในสงคม โดยเฉพาะนกเรยนนน สามารถใชวธการทางการศกษา เชน วธการสอน หรอการจดกจกรรมตางๆ ทงในหองเรยนหรอนกหองเรยน กจกรรมตางๆ จะชวยสงเสรมใหนกเรยนมการเรยนรรวมกน มความเขาใจอนดตอกน แมวาจะมความตางกนทางดานวฒนธรรมกตาม เมอนกเรยนไดรบการอบรม ฝกฝนดวยวธการทางการศกษาแลว จะท าใหเปนเยาวชนทสามารถอยรวมกนอยงมความสขในสงคมตอไป