หนวยการเรยนรท 5การศกษาเพอความเปนพลเมอง (Civic Education)คณะผจดท า1.นายธนย ตนวานช

อาจารยประจ าคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลา

2.ดร.วชรศรณ แสงสวรรณผชวยคณบดฝายบรหารทวไป คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน

3.ผศ.ศรลกษณ คมภรานนทประธานหลกสตรรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา

การศกษาเพอความเปนพลเมองความหมายและทมาของค าศพททเกยวของกบพลเมอง

“พลเมอง” มความแตกตางจากค าวา “ประชาชน” และ “ราษฎร” ตรงทวาพลเมองจะแสดงออกถงความกระตอรอรนในการรกษาสทธตาง ๆ ของตนรวมถงการมสวนรวมทางการเมอง โดยการแสดงออกซงสทธ เสรภาพในการแสดงความคดเหน ความเปนพลเมอง (Citizenship) มความหมายทสะทอนใหเหนถงบทบาท หนาท และความรบผดชอบของสมาชกทางสงคมทมตอรฐ ตางจากค าวา “ประชาชน” ทกลายเปนผรบค าสงท าตามผอน

ความหมายและแนวคดเกยวกบการศกษาเพอสรางความเปนพลเมอง

พลเมองศกษา (civic education) หมายถง การจดการศกษาและประสบการณเรยนรเพอพฒนาผเรยนใหเปนพลเมองดของประเทศ มความภาคภมใจในความเปนพลเมองตนเอง มสทธ มเสยง สนใจตอสวนรวม และมสวนรวมในกจการบานเมองตามระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย หรอการเรยนรเกยวกบรฐบาล รฐธรรมนญ กฎหมาย ระบบการเมองการปกครอง สทธและความรบผดชอบของพลเมอง ระบบการบรหารจดการสาธารณะและระบบตลาการ

คณลกษณะของพลเมองพลเมอง" ในระบอบประชาธปไตย ประกอบดวยลกษณะ 6

ประการ คอ 1. มอสรภาพและพงตนเองได2. เหนคนเทาเทยมกน3. ยอมรบความแตกตาง4. เคารพสทธผอน5. รบผดชอบตอสงคม6. เขาใจระบอบประชาธปไตยและมสวนรวม

องคประกอบของการศกษาความเปนพลเมอง1. ความรบผดชอบทางสงคม

(Social Responsibility)2. ความเกยวพนชมชน

(Community Involvement)3. ความสามารถในการอานและเขยนทางการเมอง

(Political Literacy)

แนวทางการปฏบตตนเปนพลเมองด

ดานสงคม ไดแก1. การแสดงความคดอยางมเหตผล2. การรบฟงขอคดเหนของผอน3. การยอมรบเมอผอนมเหตผลทดกวา4. การตดสนใจโดยใชเหตผลมากกวาอารมณ5. การเคารพระเบยบของสงคม6. การมจตสาธารณะ คอ เหนแกประโยชนของสวนรวมและ

รกษาสาธารณสมบต

ดานเศรษฐกจ ไดแก1. การประหยดและอดออมในครอบครว2. การซอสตยสจรตตออาชพทท า3. การพฒนางานอาชพใหกาวหนา4. การใชเวลาวางใหเปนประโยชนตอตนเองและสงคม5. การสรางงานและสรางสรรคสงประดษฐใหมๆ

เพอใหเกดประโยชนตอสงคมไทยและสงคมโลก6. การเปนผผลตและผบรโภคทด มความซอสตย ยดมน

ในอดมการณทดตอชาตเปนส าคญ

ดานการเมองการปกครอง ไดแก1. การเคารพกฎหมาย2. การรบฟงขอคดเหนของทกคนโดยอดทนตอความขดแยง

ทเกดขน3. การยอมรบในเหตผลทดกวา4. การซอสตยตอหนาทโดยไมเหนแกประโยชนสวนตน5. การกลาเสนอความคดเหนตอสวนรวม กลาเสนอตนเอง

ในการท าหนาทสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา6. การท างานอยางเตมความสามารถเตมเวลา

แนวทางการสรางเสรมส านกความเปนพลเมอง:กรณศกษาประเทศไทย

1. กจกรรมเพอเสรมสรางส านก ความเปนพลเมองแก เยาวชนในจงหวดล าปาง

2. ปญหาอปสรรคและปจจยสความส าเรจในการสรางเสรมส านกความเปนพลเมองแกเดกและเยาวชน

3. แนวทางในการพฒนารปแบบกจกรรมเพอเสรมสรางส านกความเปนพลเมองแกเดกและเยาวชน

กรณภาคเหนอ : จงหวดล าปาง1. กจกรรมเพอเสรมสรางส านก ความเปนพลเมองแกเยาวชนในจงหวดล าปางภาพรวมของการจดกจกรรมสรางเสรมส านกความเปนพลเมองแกเยาวชน

และภาพรวมของการสนบสนนสงเสรมจากภาคสวนตาง ๆ ในการจดกจกรรมสรางเสรมส านกความเปนพลเมองแกเยาวชนในจงหวดล าปางนนสวนใหญเปนการด าเนนการจดกจกรรมเพอการแกไขปญหาและพฒนาเดกและเยาวชนไมไดตงวตถประสงคเพอ สรางเสรมส านกความเปนพลเมองแกเยาวชนโดยตรง เหมอนเชนโครงการทไดรบการ สนบสนนจากสถาบนพระปกเกลาทไดด าเนนการในโรงเรยนบางแหงของจงหวดล าปาง อยางไรกตามจดกจกรรมการพฒนาเดกและเยาวชนตางๆ ทไดด าเนนการในจงหวดล าปางนนทายทสดแลวกจะสงผลหนนเสรมเตมเตมส านกความเปนพลเมองของเดก และเยาวชนไดเชนกน

ในขณะเดยวกนภาคสวนตางๆ ทด าเนนการสนบสนนสงเสรม กจกรรมการพฒนาเดกและเยาวชนหรอกจกรรมสรางเสรมส านกความเปนพลเมอง แกเยาวชน ซงประกอบไปดวย กลมผปฏบตการ กลมผสนบสนนงบประมาณ กลมผสนบสนนวชาการองคความร กลมผสนบสนนบคลากรวทยากร กลมผสนบสนนอาคารสถานท วสดอปกรณ และกลมผมสวนไดสวนเสยกบการจดกจกรรม ตางมความรวมมอระหวางกน ตามภาระหนาทพนธกจและตามความสมพนธของภาคสวนตางๆ เหลาน

2. ปญหาอปสรรคและปจจยสความส าเรจในการสรางเสรมส านกความเปนพลเมองแกเดกและเยาวชน

การด าเนนงานกจกรรมสรางเสรมส านกความเปนพลเมองแกเยาวชน ในจงหวดล าปาง มปญหาอปสรรคและความส าเรจเกดขนมากจากการศกษาขอมลผานเวทสะทอนในการประชมกลมยอย สามารถสรปปจจยส าคญทเปนปจจยปญหาอปสรรคของการด าเนนงานสรางเสรมส านกความเปนพลเมองแกเยาวชน เกดจาก 3 ปจจย คอ ปจจยครอบครวพอแมผปกครอง ปจจยการสนบสนนของหนวยงานองคกรทเกยวของ กบงานดานเดกและเยาวชนและปจจยโอกาสการเขาถงกจกรรมของเดกและเยาวชน สวนปจจยส าคญทเปนปจจยแหงความส าเรจนนเกดจาก 4 ปจจย คอ ปจจยพลงเดกและเยาวชน ปจจยครอบครวพอแมผปกครอง ปจจยบคคลหนวยงาน องคกร ชมชน และปจจยเครอขายการท างาน

3. แนวทางในการพฒนารปแบบกจกรรมเพอเสรมสรางส านกความเปนพลเมองแกเดกและเยาวชน

การพฒนาเดกและเยาวชนเปนงานทตองอาศยเวลาและตองมรปแบบกจกรรมทเหมาะสมสอดคลองกบบรบทการท างานของแตละพนทซงจ าเปนตองมการพฒนารปแบบกจกรรมอยอยางตอเนองเพอใหเหมาะสมทนตอสภาวการณของเดกและเยาวชนและสภาพการเปลยนแปลงทางสงคมทสงผลกระทบตอเดกและเยาวชนอยางรวดเรว จากการศกษาพบวาแนวทางการพฒนารปแบบกจกรรมเพอสรางเสรมส านกความเปนพลเมองแกเยาวชนในจงหวดล าปาง จงควรพฒนารปแบบกจกรรมโดยเนนการมสวนรวมของเดกและเยาวชน การบรณาการกจกรรมในพนทระดบต าบล การพฒนาเครอขายการท างานดานเดกและเยาวชน และการสอสารสรางความรความเขาใจในพนทอยางทวถง

กรณภาคตะวนออกเฉยงเหนอ : จงหวดสกลนคร1. กจกรรมการสรางเสรมส านกความเปนพลเมองแกเดกและเยาวชน

ในจงหวดสกลนครในรอบ 3 ปทผานมา เปนการด าเนนกจกรรมของหนวยงานทงภาครฐ

องคกรพฒนาเอกชน ทท างานขบเคลอนการพฒนาเดกและเยาวชน แตพบวาเปนกจกรรมทมกจะพฒนาแนวคดการด าเนนงานทเปนลกษณะนโยบายสวนกลาง เพอรองรบงบประมาณ เชน ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย มหาวทยาลยราชภฏ แตถาเปนกจกรรมเดนๆทเกดจากมมมองในปญหาของเดกและเยาวชนและผทท างานกบเดกและเยาวชนจรงๆ จะเหนวายงไมไดเกดในหนวยงานภาครฐ

กจกรรมทสามารถสรางส านกพลเมองเดกและเยาวชน ทเหนผลของการพฒนาการสรางส านกความเปนพลเมองแกเดกและเยาวชน ทมเสยงจากกลมเดกและเยาวชน คอ กจกรรมคายทใหโอกาสเดกและเยาวชนไดคดสรางสรรคกจกรรมดๆและหลากหลายโดยอยภายใตการดแลใหค าแนะน าและไดรบการสนบสนนงบประมาณจากผใหญใจด เชน กจกรรมของชมรมคนรกศลป กจกรรมของกลมเดกฮกถน สรปภาพรวมผลการสนทนากลมยอย ในการสรางส านกความเปนพลเมองแกเดกและเยาวชนในจงหวดสกลนคร มสาระส าคญ คอ การใหนยามความหมายของเดก เยาวชน และผใหญไมไดแตกตางกน สวนส านกพลเมองเดกและเยาวชนในปจจบนควรจะมตนแบบส านกพลเมองจากผใหญ สวนส านกพลเมองของเดกและเยาวชนนน ไดเรยนรผานกจกรรมคายทมงเนนการพฒนาจตอาสา

2. ปญหาและอปสรรคในการด าเนนกจกรรมเพอเสรมสรางส านก ความเปนพลเมองแกเยาวชนในจงหวดสกลนคร

ปจจยทเปนปญหาและอปสรรคในการเสรมสรางส านกพลเมองแกเดกและเยาวชนในพนทจงหวดสกลนคร สรปไดดงน

1. การขาดโอกาสในการเรยนรความเปนพลเมองของเดกและเยาวชน 2. พอแม ผปกครอง ผใหญในสงคม ไมเปนตนแบบทดแกลกหลาน

ขาดตนแบบผใหญทด 3. สถาบนการศกษาขาดความเขาใจในการสรางส านกพลเมองแกเดก

และเยาวชนผานหลกสตรการจดการเรยนการสอน4. หนวยงานทดแลดานเดกและเยาวชนขาดการประสานงาน

ขาดความร ความเขาใจในเรองของการสรางส านกพลเมอง และท างานซ าซอน

3. แนวทางในการพฒนารปแบบกจกรรมเพอเสรมสรางส านกความเปนพลเมองแกเดกและเยาวชนจงหวดสกลนคร

การสรางตนแบบใหกบเดกและเยาวชนผานสอตางๆ การสงเสรมตนแบบคนดโดยมเวทแสดงความดเชงประจกษ เชดชความดคนดเพอเปนก าลงใจแกคนท าด โดยเรมจากระดบครอบครวและการพฒนาแบบผสมผสานหลกธรรมค าสอนกบกจกรรมในชวตประจ าวน รวมทงการบรรจหลกสตรการเสรมสรางส านกพลเมองแกเดกและเยาวชนในทกระดบการศกษาทครอบคลมเนอหาทกวชา ทกมต สวนในมมมองของเดกและเยาวชน พบวา รปแบบกจกรรมเพอเสรมสรางส านกพลเมองทอยากเหนและตองการ คอ การใหโอกาสไดเขารวมก าหนดกรอบแนวทางเพอสรางส านกพลเมองกบหนวยงานทเกยวของ โดยสอดแทรกกจกรรมจตอาสาพฒนาสาธารณะใหแกเดกและเยาวชนอยางตอเนองและยงยน

3. กรณภาคใต : จงหวดยะลา

บรบทปญหาสวนใหญทคกคามหรอสงเสรมการสรางส านกพลเมองจงหวดยะลา คอ เยาวชนวางงาน เยาวชนเลนการพนน เยาวชนตดยาเสพตด เยาวชนขบรถชง เยาวชนขาดการศกษา ขาดทนทรพยในการศกษา แตทส าคญจากผลการวจย พบวาปญหาส าคญในจงหวดยะลา คอ เยาวชนตดยาเสพตดและ เยาวชนไดรบการศกษานอย

ส าหรบทผานมาการด าเนนงานดานการพฒนาเยาวชนในจงหวดยะลา จากขอมลประเดนยทธศาสตรของจงหวดยะลา สรปไดวา โครงการพฒนาเยาวชนเพอสรางงาน โครงการจางงานนกเรยน นกศกษาในชวงปดภาคฤดรอน โครงการฝกอาชพแกเยาวชนในสถาบนการศกษาปอเนาะ โครงการมหกรรมเปดโลกการศกษาและอาชพเพอการมงานท า โครงการศนยยะลาสนตสขคนคนดสสงคม โครงการมวลชนสานสมพนธสานฝนสอามานดามน และโครงการครอบครวปองกนภยแกไขปญหายาเสพตด ตลอดจน มโครงการพฒนาเยาวชนในถนทรกนดาร โครงการทบ นบเบอรวน เปนตน

กลาวไดวา การสรางเยาวชนใหมส านกพลเมอง เรมตนจากการอบรม ดแล เอาใจใส ศกษาใหความรของครอบครว พอแม และญาตพนอง การไดรบการศกษาจากสถาบนทเยาวชนศกษา หนวยงานภาครฐทมหนาทเกยวกบเยาวชน คอ ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดยะลา และส านกงานพฒนาชมชนจงหวดยะลา

1. กจกรรมการสรางเสรมส านกความเปนพลเมองแกเดกและเยาวชนในระดบพนทจงหวดยะลา

1. จดโครงการสอนภาษาไทยใหผไมรหนงสอ หรอผอานภาษาไทยไมไดเพอสรางความภาคภมใจในความเปนคนไทยมความเปนเจาของประเทศมากขน

2. โครงการสอนภาษามลายใหแกทหารพราน เพอใหสามารถสอสารสรางความเขาใจกบประชาชน

3. โครงการส านกรกษทองถนเสรมสรางความสมานฉนท ใหเยาวชนท ากจกรรมรวมกนและเปนโครงการทสงเสรมปลกจตส านก ใหเยาวชนรกบานเกดรสกความเปนเจาของ

4. โครงการน าเยาวชนสสนต เพอเรยนรวธการสรางสนตภาพการจดการความขดแยง

5. โครงการคายเอดสและยาเสพตด

6. จดตงศนยบรการทเปนมตรแกเยาวชน เพอใหเยาวชนมความพอใจ มความประทบใจรสกวาตนเองมความส าคญท าใหมความรกตอประเทศชาต

7. จดเวทประชาคมหมบาน เพอใหเยาวชนมสวนรวมกบทกฝายในการพฒนาหรอแกไขปญหาในชมชนท าใหเยาวชนภมใจและมความรกตอชมชน

8. โครงการสงเสรมอาชพแกเยาวชน เพอใหเยาวชนเหนชองทางอาชพในอนาคต ใชเวลาวางใหเปนประโยชน มความคดสรางสรรค มความรบผดชอบมากขน

9. กจกรรมนนทนาการ เชน กจกรรมฟตบอลภาคฤดรอน และกจกรรมออเครสตราเพอสะทอนการอยรวมกน

10. โครงการสานพลงเยาวชนน าสงคมเขมแขง 11. โครงการสงเสรมอาชพใหเดกและเยาวชน เชน ปลกผก เลยงไก

ซอมรถจกรยานยนต

2. ปญหาและอปสรรคในการด าเนนกจกรรมเพอเสรมสรางส านกความเปนพลเมองแกเยาวชนในจงหวดสกลนคร

ปญหาสวนใหญทคกคามหรอสงเสรมการสรางส านกพลเมองจงหวดยะลา คอ เยาวชนขาดความรบผดชอบในการรวมกจกรรมเพอการพฒนาศกยภาพและในการท าโครงการ ปญหาความไมเขาใจในวตถประสงคของการท ากจกรรม เยาวชนขาดจตอาสา จตสาธารณะ ปญหาดานยาเสพตด งบประมาณในการพฒนาศกยภาพของเยาวชนในการท าโครงการไมตอเนอง การใชงบประมาณไมโปรงใส ขาดความเปนอสระ

3. แนวทางในการพฒนารปแบบกจกรรมการสรางเสรมส านกความเปนพลเมองแกเดกและเยาวชนในระดบพนทจงหวดยะลา

1. กจกรรมการสรางเสรมส านกความเปนพลเมองแกเดกและเยาวชนควรด าเนนการทงในระบบและนอกระบบโรงเรยน เนนกจกรรมการมสวนรวม และสรปบทเรยนรวมกน เพอกอใหเกดการเรยนรและย าส านกพลเมองบอยๆ เพอใหกลายเปนวฒนธรรมของชมชนตอไป

2. กจกรรมนอกหลกสตร ทท านอกเหนอกจกรรมในชนเรยนนอกจากนยงรวมทงการใหหนวยงานราชการภาคทมหนาทเกยวกบโครงการทเยาวชนด าเนนการ หรอบคคลทมบทบาทในชมชนมารวมรบรเปนสกขพยาน การท างานของโครงการ โดยเนนวางระบบการท างานแบบเปนทางการและลายลกษณอกษร มก าหนดการท างานทชดเจน และมคณะบคคลทมหนาทเกยวของมารวมตดตาม

การศกษาเกยวกบความเปนพลเมองในบรบทตางประเทศในหลายประเทศมการสงเสรมเรองการศกษาเรอง

ความเปนพลเมองซงแตละประเทศมแนวคดและประเดนในการศกษาทแตกตางกน โดยเอกสารนจะน าเสนอแนวคด พรอมทงประเดนการปฏบตทนาสนใจทเกดขนจากการสงเสรมดานความเปนพลเมอง ขอยกตวอยางประเทศทนาสนใจ ดงน

1. ประเทศญปน2. ประเทศสาธารณรฐเกาหล

วตถประสงคการเรยนรนกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมายและแนวคดความเปนพลเมองไดเหมาะสม

2. อธบายและสอสารสรางความเขาใจเกยวกบการศกษาเพอสรางความเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตย

3. เสนอแนวทางการปฏบตตนเปนพลเมองด ตามแนวทางประชาธปไตยบนพนฐานบรบทของสงคมวฒนธรรม

4. ท าโครงงานฝกความเปนพลเมองทรวมรบผดชอบและแกปญหาทเกดขนในสงคมได

รปแบบการเรยนรและลกษณะการด าเนนการ

- การเรยนการสอนใชรปแบบ1. การบรรยาย 2. การอภปราย แลกเปลยนเรยนร3. การวเคราะหกรณศกษา4. การเรยนรโดยการท าโครงงาน

(Project - based Learning)

- ลกษณะการด าเนนการจดการเรยนการสอน 1. กลมรวมท าแบบฝกหด / ใบงานในหองเรยน ตามหวขอทศกษา2. กลมรวมกนศกษา สรปเนอหา อภปราย และตอบปญหา3. การมอบประเดนกรณศกษา ใหกลมพฒนาการสบคน รวบรวบ

วเคราะห และสงเคราะหขอมล และน าเสนอรายงาน4. การจดการเรยนรโดยการท าโครงงาน (Project - based

Learning) โดยใชกระบวนการกลม และท างานเปนทมในการสรางการเรยนรการศกษาเพอสรางความเปนพลเมอง

กระบวนการจดการเรยนรการประเมนผลตนเอง (กอนเรยน)

ใหผเรยนตอบค าถามเพอวดการรบรความเปนพลเมอง ทมตอหนวยการเรยนรท 5 (กอนเรยน)

คอ - ใหผเรยนแสดงทศนะความเปนพลเมองวาจะสามารถแสดงส านก

พลเมองไดในเรองอะไร ไดบาง มเหตผลเพราะอะไร

การจดกจกรรมการเรยนรขนน า 1. ผสอนใหนกศกษาทกคนรวมดวดโอจากยทป

เรอง Pan AM Boeing 747 & KLM Boeing 747 Crash - Tenerife (crash of the century) ซงเปนสวนหนงของภาพยนต Crash of the Century ทถกสรางขนมาจากเรองจรง จากลงค https://www.youtube.com/watch?v=Q8uP6W1gyk0ใหขอมลเบองตนวา เปนการชนกนของเครองบน 2 ล า ในป 2520 ทเปนโศกนาฏกรรมทางเครองบนครงใหญของโลก ท าใหมผเสยชวต 583 คน ใหนกศกษาตงใจดและเตรยมตงค าถาม โดยค าถามทนกศกษาอาจจะถามได เชน ท าไมกปตนถงปลอยใหเครองบนทงสองล าชนกน อะไรเปนสาเหตใหกปตนน าเครองขนแมวาไมไดรบอนญาต สาเหตทท าไหเครองบนทงสองล าชนกนคออะไร เปนตน

2.ผสอนใหขอมลเพมเตมเกยวกบเรองนวาเหตการณครงนเปนเหตการณทสรางความสญเสยทางชวตสงทสดในประวตศาสตรการบน โดยมเหยอผสยชวตทงหมด 583 ราย และผรอดชวตทงหมด 61 ราย อบตเหตครงนเกดขนเมอเครองบนรน Boeing 747 ของสายการบน Pan Am ของอเมรกา ถกพงเขาชนโดยเครองบนของสายการบน KLM ของเนเธอรแลนด บนรนเวยของสนามบน Los Rodeos บนเกาะ Tenerife ในสภาพหมอกหนาและทศนวสยในการมองเหนต า เนองจากสนามบนนมรนเวยเดยว ท าใหเครองบนตองผลดกนใชรนเวยเพอท าการบนขน ในขณะทเครองบนของสายการบน Pan Am ก าลงเคลอนตวอยบนรนเวย กปตนของเครองบน KLM ซงอยอกฝงหนงของรนเวย ตดสนใจทจะท าการเทคออฟโดยไมทราบวามเครองบนอกล าอยกลางรนเวย กปตนของเครอง Pan Am เหนวามเครองบนอกล าก าลงบนตรงเขามาทตนทามกลางหมอกหนา ตดสนใจทจะหกหลบ แตกสายไป สวนเครองยนตของเครองบน KLM ทเงยหวขนพยายามท าการบนหลกกระแทกเขาไปทกลางเครองบนของ Pan Am จนเกดเปนรกลางเครองขนาดใหญ สวนเครอง KLM ไดพงตกพนขางหนา กอใหเกดการระเบดทท าใหทกคนบนเครองบนล านนเสยชวตหมด โดยสาเหตเปนเพราะกปตน Veldhuyzen van Zanten ของ KLM น าเครองขนโดยยงไมไดรบสญญาณอนมต

3. จากขอมลทนกศกษาไดรบทงหมด ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน “นกศกษามความคดเหนอยางไรตอการปฏบตหนาทของกปตน Veldhuyzen van Zanten” “ในฐานะทนกศกษาเปนพลเมองหรอพลโลก ถานกศกษาเปนหนงในผโดยสาร หรอมญาต คนรจกของนกศกษาโดยสารอยในเครองบนล านดวย นกศกษามความรสกอยางไรตอเหตการณน” “นกศกษาตองการใหกปตนปฏบตอยางไรเพอแสดงการเคารพตอสทธ รวมถงความรบผดชอบตอผโดยสาร”

4. ใหนกศกษาอาสาสมคร 3-4 คน รวมน าเสนอความคดเหน พรอมทงอภปรายรวมกน โดยผสอนใหขอสรปวา “พลเมอง” ในระบอบประชาธปไตย จะใหความส าคญ “สทธเสรภาพ” ทควบคกบ “หนาท” และ “ความรบผดชอบ” เมอประชาชนเปน “พลเมอง” จะเกด “สงคมพลเมอง” (Civil Society) และประชาธปไตยจะประสบความส าเรจ พรอมทงยกรฐธรรมนญมาตรา ๒๘ วรรคหนง บคคลยอมอางศกดศรความเปนมนษยหรอใชสทธและเสรภาพของตนไดเทาทไมละเมดสทธและเสรภาพของบคคลอน ไมเปนปฏปกษตอรฐธรรมนญ หรอไมขดตอศลธรรมอนดของประชาชน มาประกอบใหนกศกษา

5. ใหนกศกษาไปสบคนขอมลเพมเตมเกยวกบเรองน พรอมทงแนะน าใหนกศกษาไปดภาพยนตรเรองนตอใหจบจากฉบบเตมในยทป ชอ Crash of the Century พรอมทงเขาสขนด าเนนกจกรรมตอไป(จากลงค https://www.youtube.com/watch?v=AaFO9dEeCBQ )

การจดกจกรรมการเรยนรขนด าเนนกจกรรมการเรยนการสอน เกยวกบ การศกษาเพอสรางพลเมอง ผสอนสามารถออกแบบ

กจกรรมใหหลากหลาย เนนวธการสอน ทฝกใหผเรยนใชทกษะกระบวนคดเชงวเคราะห การวเคราะหเชงวพากษ การคดสรางสรรค การเรยนรบนฐานการแกปญหา การเรยนรบนฐานโครงงาน เปนตน

รปแบบกจกรรมเพอสราง “ความเปนพลเมอง” ผสอนสามารถใชกจกรรมรปแบบตางๆ ในกระบวนการเรยนการสอนเพอใหผเรยนไดพฒนาตนเองใหมคณลกษณะความเปนพลเมองในขอตางๆ ทง 6 ขอ โดยผสอนสามารถน ารปแบบกจกรรมทจะน าเสนอตอไปนมาประยกตใชใหเหมาะสมกบนกศกษา

หวขอท 1. การเคารพกตกา1. ฝกการเคารพกตกา

กจกรรมท 1 ตกลง “กตกา” ในการอยรวมกนกจกรรมท 2 ใครคอคนละเมดกตกา

หวขอท 2. การเคารพสทธผอน2. ฝกการเคารพสทธผอน

กจกรรมท 1 ใครคอคนละเมดสทธผอนกจกรรมท 2 ตรวจสอบไมใหละเมดสทธของกนและกน และไมใหมการละเมดกตกา

หวขอท 3 การเคารพความแตกตาง3. ฝกการเคารพความแตกตาง

กจกรรมท 1 ค าตอบทถกตองในระบอบประชาธปไตยมไดมเพยงแคค าตอบเดยวกจกรรมท 2 ฝกการรบฟงความคดเหนทแตกตาง

หวขอท 4 การเคารพหลกความเสมอภาค4. ฝกการเคารพหลกความเสมอภาค

กจกรรมท 1 ฝกมองคนใหเปนแนวระนาบกจกรรมท 2 ฝกการเปน “พลเมองโลก”: มนษยไมวาชาตไหน ภาษาใดลวนเสมอภาคกน

หวขอท 5 ความรบผดชอบตอตนเอง และการพงตนเอง 5. ฝกความรบผดชอบตนเอง และการพงตนเอง

กจกรรมท 1 เราพงตนเองไดมากแคไหนในชวตประจ าวนกจกรรมท 2 เราพง “สงศกดสทธ” มากแคไหนในการปญหาของเรา หรอเราเคย “บน”

สงศกดสทธหรอไมกจกรรมท 3 เราสามารถแกปญหาดวยตนเองไดมากแคไหน หรอตองพงคนอนหรอสงอนตลอดเวลา

หวขอท 6 ความรบผดชอบตอสงคม6. ฝกการมความรบผดชอบตอสงคม

กจกรรมท 1 ฝกความคดและการมองโลกแบบเชอมโยงกจกรรมท 2 (1) หาขาวมาคยปญหาแบบท 1กจกรรมท 2 (2) หาขาวมาคยปญหาแบบท 2 (World Café)กจกรรม 3 ปญหาในสงคมมาจากไหน-ฝกการวเคราะหเชอมโยงใหเหนวาเราทกคน

เปนสวนหนงของปญหา

กระบวนการจดการเรยนรการศกษาเอกสารชดการเรยนร ในหนวยท 5 การศกษาเพอความเปน

พลเมอง (Civic Education) โดยมเนอหาในหวขอยอย ดงน1. ความหมายและทมาของค าศพททเกยวของกบพลเมอง 2. ความหมายและแนวคดเกยวกบการศกษาเพอสรางความเปน

พลเมอง3. องคประกอบของการศกษาความเปนพลเมอง4. แนวทางการปฏบตตนเปนพลเมองด5. แนวทางการสรางเสรมส านกความเปนพลเมอง : กรณศกษา

ประเทศไทย 6. การศกษาเกยวกบความเปนพลเมองในบรบทตางประเทศ

ใบงานการศกษาเพอความเปนพลเมอง : การวเคราะหและประยกตใชกบการศกษาภาคสนาม

1. ใหผเรยนลงพนทศกษาภาคสนาม ในมหาวทยาลยหรอชมชน2. มอบหมายใหผเรยนไปศกษาเรยนรความเปนพลเมองในเชง

ประสบการณจรงในภาคสนามวามการด าเนนการและจดกจกรรมอยางไร3. ใหผเรยนสรปรายงานวาในกจกรรมทไดไปศกษา ไดใชหลก

ความเปนพลเมองในขอใดบาง อธบายใหละเอยดชดเจน

ใบกจกรรมโครงงานเสรมสรางความเปนพลเมองของนกศกษา : พลเมองทตอตานการทจรตและคอรรปชน

ขนตอนปฏบต1. ใหผเรยนลงพนทศกษาภาคสนาม ในมหาวทยาลยหรอชมชน2. ใหผเรยนแตละกลมเสนอโครงงานเสรมสรางความเปนพลเมองของนกศกษา

ทตอตานการทจรตและคอรรปชน3. กระบวนการด าเนนงานโครงงานทน าเสนอ ใหผเรยนใชคณสมบตของความ

เปนพลเมอง 6 หวขอยอย คอ มอสรภาพและพงตนเองได เหนคนเทาเทยมกน ยอมรบความแตกตาง เคารพสทธผอนรบผดชอบตอสงคมและเขาใจระบอบประชาธปไตยและมสวนรวม มาเปนกรอบและแนวปฏบตในการท างานโครงงานรวมกนกบทมงานและกลมบคคลหรอหนวยงานทเกยวของ

3. ใหผเรยนแตละกลม เสนอโครงงานทมรายละเอยดการระบเหตผลทมาของโครงงาน วตถประสงคของโครงงานรายละเอยดกจกรรมกลมเปาหมาย และพนททลงภาคสนาม ฯลฯ

4. ภายหลงท าโครงงานเสรจ ใหผเรยนแตละกลม น าผลการด าเนนงานของโครงงานไปน าเสนอเผยแพร และจดการความรในรปแบบการจดนทรรศการและสรปถอดบทเรยน และการอภปรายโครงงาน

5. ใหผเรยนสรปรายงานวาในกจกรรมทไดไปศกษา ไดใชหลกความเปนพลเมองในขอใดบาง อธบายใหละเอยดชดเจน

คณลกษณะของความเปนพลเมอง

ประเดน 1 กจกรรมทปฏบต

ประเดน 2รายละเอยดการด าเนนกจกรรม

ประเดน 3ผลการจดกจกรรม

ประเดน 4ผลการจดการเรยนร

ความเปนพลเมองของชมชน

การเคารพกตกาการเคารพสทธผอนการเคารพความแตกตางการเคารพหลกความเสมอภาคความรบผดชอบตนเองและการพงตนเองความรบผดชอบตอสงคม

4 คะแนน หมายถง ท าครบทก 4 ประเดน 3 คะแนน หมายถง ท าได 3 ประเดน2 คะแนน หมายถง ท าได 2 ประเดน1 คะแนน หมายถง ท าได 1 ประเดน0 คะแนน หมายถง ไมไดท าเลย

เกณฑการใหคะแนน

คณลกษณะของความเปนพลเมอง

เกณฑการใหคะแนน4 3 2 1 0

ม 4 ประเดน ม 3 ประเดน ม 2 ประเดน ม 1 ประเดน ไมม

การเคารพกตกาการเคารพสทธผอนการเคารพความแตกตางการเคารพหลกความเสมอภาคความรบผดชอบตนเองและการพงตนเองความรบผดชอบตอสงคมรวมคะแนน

ระดบการวด19 - 24 คะแนน หมายถง ความเปนพลเมองระดบสง13 -18 คะแนน หมายถง ความเปนพลเมองระดบคอนขางสง7 - 12 คะแนน หมายถง ความเปนพลเมองระดบปานกลาง0 - 6 คะแนน หมายถง ความเปนพลเมองระดบต า

แบบสงเกตพฤตกรรมการท างานกลม

รายการ พฤตกรรม

ท า

พฤตกรรม

ไมท า

1.มการเคารพสทธและยอมรบฟงความคดเหนของผอน

2.มการคด/จากแผนการท างานอยางเปนระบบ

3.มแนวทางการใชทรพยากร/งบประมาณอยางเปนระบบ

4.มความรบผดชอบตอกลมของตนเอง/มารวมประชมกลมอยางตอเนอง

ใบงานการศกษาเพอความเปนพลเมอง : การวเคราะหและประยกตใชกบกรณศกษา

ค าสง 1. ใหผเรยนลงพนทภาคสนาม ในหนวยงานหรอชมชนอะไรกได 2. มอบหมายใหผเรยนไปศกษาเรยนรความเปนพลเมองในเชงประสบการณจรง

กบชมชนหรอภาคสนามวาเปนกรณการจดกจกรรมอะไร มการด าเนนการจดกจกรรมอะไร และด าเนนการอยางไร

3. ใหผเรยนสรปรายงานวาในกจกรรมทไดไปศกษา ไดใชหลกความเปนพลเมองในขอใดบาง อธบายใหละเอยดชดเจน

เกณทการใหคะแนน4 คะแนน หมายถง ท าครบทก 4 ประเดน 3 คะแนน หมายถง ท าได 3 ประเดน2 คะแนน หมายถง ท าได 2 ประเดน1 คะแนน หมายถง ท าได 1 ประเดน0 คะแนน หมายถง ไมไดท าเลย

ระดบการวด 19 - 24 คะแนน หมายถง ความเปนพลเมองระดบสง13 -18 คะแนน หมายถง ความเปนพลเมองระดบคอนขางสง7 - 12 คะแนน หมายถง ความเปนพลเมองระดบปานกลาง0 - 6 คะแนน หมายถง ความเปนพลเมองระดบต า