อ.ธดารตน วฒศรเสถยรกล

คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

บทท 1

การบรหารสนคาคงคลง

1

2

3

4

5

6

7

สนคาคงคลง หมายถง

สนคาหรอวสดตางๆ ทสถานประกอบการจะตองมไวเพอการ

ด าเนนการผลตและขายใหกบลกคาในอนาคต

สนทรพยหมนเวยนชนดหนงซงกจการตองมไวเพอขาย

หรอผลต หรอสงอนทเราเกบรกษาไวเพอใชประโยชนตอไปใน

อนาคต

8

สนคาคงคลง ไดแกอะไรบาง

วตถดบ (Raw Material)

งานระหวางท า (Work in Process)

สนคาส าเรจรป (Finished Goods)

วสดซอมบ ารง (Maintenance/Repair/Operating

Supplies) หรอชนสวนทจดมาเพอประกอบกน

(Components, Part)

9

ตวอยางการจดการสนคาคงคลงรานถายเอกสาร 10

องคประกอบพ นฐานในการตดสนใจ

เก ยวกบสนคาคงคลง

จ านวนทตองสงซอสนคาในแตละครง

เมอไหรจงจะสงซอสนคาตามจ านวนทมลกคาสงซอเขามา

Think

11

ความหมายของการบรหารสนคาคงคลง

หมายถงการวางแผนและควบคมสนคาคงคลงในระดบปรมาณทเหมาะสมโดย

พจารณาถงจดสงซอและปรมาณการสงซอทดทสด เพอตอบสนองความตองการ

ของลกคาไดทนเวลาและเสยคาใชจายเกยวกบสนคาคงคลงรวมต าสด

Planning - ก าหนดวตถประสงค และเปาหมาย

- ก าหนดวธปฏบต

Controlling - ตรวจสอบ

- ปรบปรงวธการปฏบตใหเปนไปตามแผน

12

ความส าคญของการบรหารสนคาคงคลง

การแขงขนสง

ตองการครอบครองสวนแบงทางการตลาด

ตองการยอดขายและก าไรสงสด

ปจจยในสวนผสมทางการตลาด คอ 4P’s

1. Product

2. Price

3. Place

4. Promotion

13

ประโยชนท ไดรบจาการบรหารสนคาคงคลงทมประสทธภาพ

1. ธรกจมสภาพคลองมากขน

2. เงนลงทนในสนคาคงคลงนอยลง

3. ลดคาใชจายเกยวสนคาคงคลงลงซงสงผลใหตนทนลดลง

4. สามารถตงราคาขายใหนอยกวาคแขงได

5. ธรกจไดรบก าไรเพมขน

6. การวางแผนและควบคมสนคาอยางเหมาะสมท าใหธรกจทราบความเคลอนไหว

ของสนคาไดตลอดเวลาอยางถกตอง แมนย า และรวดเรว

14

จดมงหมายของการบรหารสนคาคงคลง

เพอทราบรายละเอยดจ านวนสนคาคงคลงแตละรายการทแมนย าและรวดเรว

เพอควบคมสนคาคงคลงใหมเพยงพอกบความตองการ

เพอก าหนดปรมาณการสงซอและจดสงซอทดทสด

เพอลงทนในสนคาคงคลงใหนอยทสด

เพอรกษาสภาพคลองโดยก าหนดอตราหมนเวยนของสนคาใหเรวขน เพมก าไรและ

ลดคาใชจายเกยวกบสนคาคงคลง

เพอใชพนทคลงสนคาใหคมคา

15

*องคประกอบส าคญในการจดการเกยวกบสนคาคงคลง

16

เปาหมายของการจดการมเพยง 2 เปาหมายทส าคญ(ทขดแยงกน)เทานน คอ

1) รกษาระดบการบรการลกคาสงสด (Maximize Customer Service) คอ มสนคาใหมากทสดเพอพรอมใหบรการลกคาไดเสมอ

2) รกษาการลงทนในพสดคงคลงต าสด (Minimum Inventory Investment) คอ มสนคาใหนอยทสดเพอประหยดคาใชจายในการจดเกบ

ดงนน สงทตองตดสนใจ คอ

ซอเทาไหร คอ จ านวนทตองสงซอสนคาในแตละครง

ซอเมอไหร คอ เมอไหรจงจะสงซอสนคาตามจ านวนทมลกคาสงซอเขามา

เปนสวนหน งของการวางแผนทรพยากรองคกร: ERP

การจดการสนคาคงคลง

เปนสวนหนงของระบบ

การวางแผนทรพยากร

องคกร (Enterprise

Resource

Planning: ERP)

องคประกอบในการบรหารสนคาคงคลง

1. นโยบายของฝายบรหาร

ก าหนดคาตอบแทนการลงทน (Rate of Return)

Ex.

ก าหนดระดบการใหบรการ

1. ก าหนดระดบรอยละการใหบรการตามวงรอบการเบก (order

cycle)

2. ก าหนดระดบรอยละการใหบรการตามจ านวนทสามารถตอบสนอง

ความตองการสนคาทงป (Annual Demand)

ก าหนดอตราหมนเวยนของสนคา P.10

18

อธบายอตราการหมนเวยนของสนคาคงคลง

Inventory Turn Our Rate

การก าหนดอตราการหมนเวยนของสนคาอยเทาไรนน ตองพจารณาแนวโนม

ของอตราการหมนเวยนของสนคาในอดตและในอตสาหกรรมเดยวกนดวย

อตราการหมนเวยนของสนคา = งเฉลยสนคาคงคลาตลอดปองการสนคจ านวนความต

19

Ex.

ถาความตองการสนคาตลอดป 18,000 หนวย

สนคาคงคลงเฉลย 3,000 หนวย

อตราการหมนเวยนของสนคา = ? (ครง / ป)

สนคาคงคลงเฉลยมพอขายไดกเดอน (Month of supply : M.O.S)

ถาฝายบรหารตองการใหสนคามการหมนเวยนเรวขน เปน 9 ครง/ป เราควรจดให

มสนคาคงคลงเฉลยเทาไร

20

อตราการหมนเวยนยงสงมผลตอการก าหนดระดบสนคาคงคลงส ารอง

เพ อความปลอดภย (S.S.)

Q – จ านวนสนคาทซอในแตละครง

Q/2 - จ านวนสนคาคงคลงเฉลย (กรณไมส ารองสนคา)

Q/2 + S.S. (กรณมสนคาส ารองเพอความปลอดภย)

Ex. จ านวนสนคาสงซอแตละครง =500 หนวย

จ านวนความตองการตลอดป = 2,400 หนวย

อตราการหมนเวยน = 6 ครง/ป

หา S.S.

21

องคประกอบในการบรหารสนคาคงคลง (ตอ)

2. การวางระบบในการบรหารสนคาคงคลง

จดบคลากรใหเหมาะสมกบงาน ซอสตย ขยน รบผดชอบ มจตส านก

จดเครองจกร เครองมอทนแรง เพอใหการปฏบตงานสะดวกรวดเรว

จดหาสนคาทมคณภาพและราคาถก ผขายสนคาทด สงสนคาตรงเวลา

รบสนคาจากผขายสงใหตรงกบคณลกษณะและจ านวนทก าหนด

เกบรกษาสนคาไวทชนตามก าหนดแตละรายการ

เตรยมแบบฟอรมส าหรบการเบกจาย การยม การรบ หรอการโอน

สนคา และตองไดรบอนมตจากหวหนาแผนกตางๆ

22

องคประกอบในการบรหารสนคาคงคลง (ตอ)

3. ระบบบญชเกยวกบสนคาคงคลง

บนทกบญชสนคาคงคลงใชบนทกแบบยอดสนคาคงคลงสนงวด หรอแบบแสดง

ยอดสนคาคงคลงตอเนอง ตามความเหมาะสม

ตรวจสอบและควบคมทงคณภาพและปรมาณ

ตดตามบนทกการหมนเวยนของสนคาแตละรายการ

รายงานผลการตรวจนบใหกบฝายบรหารทราบถงสถานะของจ านวนสนคาคงคลง

แตละงวดเวลา

ประเมนผลการตรวจนบใหทราบถงจ านวนสนคาคงคลงเหลอตรงกบทะเบยนคม

สนคาหรอไม

23

องคประกอบในการบรหารสนคาคงคลง (ตอ)

4. ระบบการควบคมสนคา

ผลตครงละเทาไร เมอไร , สงซอครงละเทาไร เมอไร

5. การวเคราะหสนคา

ดวาการบรหารสนคาคงคลงบรรลวตถประสงค โดยการเปรยบเทยบ

ผลงานกบแผนทวางไว เพอหาทางปรบปรงแกไข

24

องคประกอบในการบรหารสนคาคงคลง (ตอ)

6. คณะกรรมการบรหารสนคาคงคลง

ก าหนดมาตรฐานสนคา

ตดสนใจเกยวกบสนคาทจดหางาย

ก าหนดระดบการใหบรการและนโยบายฝายบรหาร

พจารณาจดซออปกรณ เครองจกร เครองมอทนแรง

ตรวจสอบสนคาลาสมย เสอมสภาพ

จดใหมการประกนความเสยหาย

พจารณาจดซอ จดหาวสดทส าหรบโครงการพเศษ

พฒนาการใชอปกรณทมอย

25

วงจรการบรหารสนคาคงคลง

1. การออกแบบและวางแผนการผลต

2. ก าหนดความตองการวตถดบหรอสนคา (ตองใช MRP มาใชในการค านวณ)

3. การจดหาและจดซอ

4. การตรวจรบและเกบรกษาสนคา

5. การควบคมสนคาคงคลง

6. การเคลอนยายและจดสง

26

ลกษณะของความตองการวสด(Demand Type)

27

ความตองการ (อปสงค: Demand) ในอตสาหกรรมมจดเรมตนของการจดการ

สนคาคงคลง ซงตองใชหลกการพยากรณ โดยแบบอปสงคเปน 2 ชนดคอ

อปสงคแปรตาม(Dependent Demand) เปนอปสงคของวตถดบ ชนสวน

และสนคาทใชตอเนองในกระบวนการผลต

อปสงคอสระ(Independent Demand) เปนอปสงคของวตถดบ ชนสวนหรอ

สนคาทไมไดใชตอเนองในกระบวนการผลต ถาไมมอาจเสยโอกาส และถกปรบ

ตวอยางโครงสรางผลตภณฑและลกษณะความตองการ

มตว “ผลตภณฑ” อยางเดยวทตาม

ตองการเปนแบบ “อสระ”

ผลตภณฑอน(วตถดบ ชนสวน

ประกอบ งานระหวางท า) จะมความ

ตองการ “ตาม”

28

ความสมพนธ ความตองการ(อสระ)กบสนคาคงคลง 29

ลกษณะของความตองการวสด(Demand Type)

30

ความตองการ (อปสงค: Demand) ในอตสาหกรรมมจดเรมตนของการจดการสนคาคง

คลง ซงตองใชหลกการพยากรณ โดยแบบอปสงคเปน 2 ชนดคอ

อปสงคแปรตาม(Dependent Demand) เปนอปสงคของวตถดบ ชนสวน และสนคา

ทใชตอเนองในกระบวนการผลต

อปสงคอสระ(Independent Demand) เปนอปสงคของวตถดบ ชนสวนหรอสนคาท

ไมไดใชตอเนองในกระบวนการผลต ถาไมมอาจเสยโอกาส และถกปรบ

ตวอยางโครงสรางผลตภณฑและลกษณะความตองการ

มตว “ผลตภณฑ” อยางเดยวทตาม

ตองการเปนแบบ “อสระ”

ผลตภณฑอน(วตถดบ ชนสวน

ประกอบ งานระหวางท า) จะมความ

ตองการ “ตาม”

23/07/56

31

บทท 1 การบรหารสนคาคงคลง อ.ปรชาพล บญสง

ความสมพนธ ความตองการ(อสระ)กบสนคาคงคลง

23/07/56

32

บทท 1 การบรหารสนคาคงคลง อ.ปรชาพล บญสง

ความส าคญของสนคาคงคลง

สนคาคงคลงเปนสนทรพยหมนเวยนประเภทหนงในงบการเงน

สนทรพยหมนเวยน คอ มสภาพคลองสามารถเปลยนเปนเงนสดไดรวดเรว

สนคาคงคลงมาก เงนลงทนจมอยในสนคามาก

สนคาคงคลงนอย จ านวนการสงซอมาก

เสยโอกาสในการขาย

33

ตวอยางข นตอนระบบงานภายในระบบสนคาคงคลง

วธการจดประเภทสนคาคงคลง

1. จดแบงประเภทตามคณสมบตของสนคา

เชน ธรกจจ าหนายหนงสอ

01 หนงสอเดก

02 นตยสาร

03 นวนยาย

04 หนงสอวชาการ

.

.

.

35

วธการจดประเภทสนคาคงคลง (ตอ)

2. แบงตามสภาพหรอขนตอนการผลต

วตถดบ (Raw Materials)

ชนสวนทจดมาเพอประกอบกน (Components, Part)

งานระหวางท า (Work in Process)

สนคาส าเรจรป (Finished Goods)

วสดสนเปลอง (Supplies)

36

วธการจดประเภทสนคาคงคลง (ตอ)

3. แบงตามวธทางบญช

สนคาทเกบไวในคลงสนคา

วสดทซอมาโดยตรง

วสดทมลกษณะเปนสนทรพย

วสดหมดประโยชน

37

วธการจดประเภทสนคาคงคลง (ตอ)

4. แบงตามล าดบความส าคญ โดยการควบคมสนคาดวยระบบตนทนฐานกจกรรม

(ABC Analysis)

ระบบ ABC เปนการจดประเภทของสนคาคงคลงตามความส าคญของมลคาการใช

ของสนคานน

38

1) การแยกประเภทสนคาเปน ABC

ปรมาณสนคาคงคลง

มลคาของสนคา

39

2) การควบคมสนคาคงคลงตามระบบ ABC

ก. สนคา A

ควบคมอยางใกลชด เขมงวด

การสงซอตองมการบนทกรายการอยางถกตอง

ตรวจสอบอยเสมอ

ถามการส ารองวตถดบจะถกน ามาใชอยางตอเนองในปรมาณมากๆ จะตองควบคม

อยางใกลชด

แผนกจดซอตองท าสญญากบพอคาใหสงวตถดบอยางตอเนองสอดคลองกบอตราการ

ใช

การส ารองสนคาตองอยในอตราทท าใหการบรการดเยยม

โอกาสเกดของขาดมอมนอย

40

2) การควบคมสนคาคงคลงตามระบบ ABC (ตอ)

ข. สนคารายการ B

มการควบคม ตดตามแบบปกต

ผบรหารก าหนดชวงเวลาในการควบคม และตรวจสอบ

การสงซอไมบอยเทาสนคารายการ A แตกไมควรสนคาขาดมอ

พยายามจดใหสนคาคงคลงส ารองเพอความปลอดภยใหเพยงพอกบปรมาณการใช

ถงแมการสงซอจะไมบอยครง

41

2) การควบคมสนคาคงคลงตามระบบ ABC (ตอ)

ค. สนคารายการ C

การควบคมไมเขมงวดมาก ใชวธงายๆ

มการตรวจสอบอยางเพยงพอ

มการบนทกรายการสนคาแบบงายๆ หรอไมมการบนทก

การสงซอไมจ าเปนตองค านวณหาจดสงซอใหม หรอการหาขนาดของการสงซอทดทสด

42

3) ข นตอนการแบงประเภทของสนคาคงคลงระบบ ABC

จดเตรยมรายการสนคาคงคลงทใชประจ าป

ค านวณหาจ านวนหนวยของสนคาแตละรายการทใชประจ าป

ค านวณหามลคาของสนคาแตละรายการทใชประจ าป

จดเรยงล าดบสนคาทมมลคาสงลงมาต า

ค านวณหามลคาสะสมและรอยละของมลคาสะสมทใชประจ าป

ก าหนดสนคากลม A , B และ C

กลม A มลคาสนคาประมาณรอยละ 75-80 มปรมาณ 20%

กลม B มลคาสนคาประมาณรอยละ 15 -20 มปรมาณ 30%

กลม C มลคาสนคาประมาณรอยละ 5-10 มปรมาณ 50%

43

44

ท าความเขาใจกบตวอยาง

ดหนา 29 ตวอยางท 1

45

แบบฝกปฏบต การแบงประเภท

46

แบบฝกปฏบต การแบงประเภท(ตอ)

47

MS-Excel Labs 48

MS-Excel Labs 49

การน าการจดประเภทสนคาคงคลงไปใชในการบรหารสนคาคงคลง

การด าเนนตามตวอยางทผานมา เหมาะส าหรบใชในกรณมสนคา

จ านวนนอย แตถามสนคาจ านวนมากชนดความสลบซบซอนในการ

ค านวณจะยงมากขน ดงนน แนวคดของระบบ ABC จงเกดขนมา

โดยมวตถประสงคทส าคญ 2 ประการ คอ

50

วตถประสงคของการจดท าระบบ ABC

1. เพอจดล าดบความส าคญในการควบคมสนคาคงคลง

2. เพอลดคาใชจายในการบรหารสนคาคงคลง

แนวคดน จะใหความส าคญกบสนคากลม A มากทสด รองลงมา คอ

B และ C

51

สรป

การบรหารสนคาคงคลง หมายถง การวางแผนและควบคมสนคาคง

คลงในระดบปรมาณทเหมาะสมโดยพจารณาถงจดสงซอและ

ปรมาณการสงซอทดทสด เพอตอบสนองความตองการของลกคาได

ทนเวลาและเสยคาใชจายเกยวกบสนคาคงคลงรวมต าสด การ

บรหารสนคาคงคลงเปนหนาทของผบรหารทตองวางแผน ควบคม

และตรวจสอบผลการปฏบตงาน

การจดประเภทสนคาคงคลงใหเปนหมวดหมนน เพออ านวยความ

สะดวกในการเบกจาย การรบ การเกบ และตรวจนบยอดคงเหลอ

ในคลงสนคา

52

Homework

1. ตอนท 3 ขอ 7

2. กรณศกษาท 1

53