1

หวขอท 1 : การสรางวนยสการจดการขยะทยงยน

1.1 สถานการณขยะมลฝอย - ขยะปญหาของคนทงชาต จากการสารวจเทคโนโลยการจดการขยะ (Solid Waste Management) ในประเทศไทยปจจบน

สวนใหญเทคโนโลยทใชในการจดการขยะ มงเนนการกาจด (Disposal) ขยะ มากกวาการมองในประเดนของการ นาขยะมาใชใหเกดประโยชน (Waste Utilization) โดยในชวง 10 ปผานมา ปรมาณขยะชมชนของประเทศไทยเพมขนถง 20% ในป 2559 มขยะมลฝอยเกดขนทวประเทศประมาณ 27.04 ลานตน (หรอประมาณ 74,073 ตน ตอวน)ซงเพมขนจากป 2558 ประมาณ 190,000 ตน (รอยละ 0.7) โดยเปนขยะมลฝอยทเกดขนในกรงเทพมหานคร 4 .20 ลานตน และใน 76 จงหวด 22.84 ลานตน ซ ง 5 จงหวดทมขยะมลฝอยเกดขนตอวนมากทสด คอ กรงเทพมหานคร ชลบร นครราชสมา สมทรปราการ ขอนแกน ปจจบนคนไทย 1 คน สรางขยะโดยเฉลย 1.14 กโลกรมตอคนตอวน โดยการจดการในปจจบน องคกรปกครองสวนทองถนทวประเทศ 7,777 แหง ม 4,545 แหง ทใหบรการเกบขนนาไปกาจด เปนจานวน 13.6 ลานตน (รอยละ 50 ของขยะมลฝอยทเกดขน) โดยถกกาจดในสถานทกาจดอยางถกตองจานวน 9.59 ลานตน หรอรอยละ 36 และถกกาจดทสถานทกาจดไมถกตอง (เผากลางแจง เทกองทงบอดนเกา/พนทรกราง) จานวน 11.69 ลานตน หรอรอยละ 43 สวนการคดแยกเพอ นาไปใชประโยชนมเพยง 5.76 ลานตน หรอรอยละ 21 (กรมควบคมมลพษ, 2559)

รปท 1-1 สภาพของการจดการขยะทเทกองกลางแจงซงสงผลกระทบตอสงแวดลอม

จากขอมลสถตปรมาณขยะมลฝอยของประเทศไทยตงแต ป 2551-2559 ของกรมควบคมมลพษ พบวาปรมาณขยะมลฝอยม แนวโนมเพมสงขนอยางตอเนอง ดงแสดงใน รปท 1-2 และรปท 1-3

2

รปท 1-2 สถานการณขยะมลฝอย ป 2551-2559

รปท 1-3 ปรมาณขยะมลฝอยทถกกาจด และถกนามาใชประโยชน ป พ.ศ. 2551 – 2559 (ทมา : กรมควบคมมลพษ, 2559)

0

5

10

15

20

25

30

2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559

ปรมาณขยะมลฝอยทถกกาจดและถกนามาใชประโยชน

ป พ.ศ. 2551 - 255

ปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน ปรมาณขยะมลฝอยทถกกาจดอยางถกตอง ปรมาณขยะมลฝอยทนามาใชประโยชน

3

องคประกอบของขยะมลฝอย

ขยะมลฝอยชมชนทเปนสงเหลอใชจากกจกรรมตางๆ ของมนษยเปนของเสยตองมวธการกาจดอยางเหมาะสม เพอไมใหสงผลตอสงแวดลอมรอบดาน รวมทงสขภาพของมนษย การทจะหาวธการ หรอเทคโนโลยมาใชในการกาจดขยะไดอยางเหมาะสมนน ตองพจารณาถงองคประกอบและคณสมบตของขยะเปนสาคญ ขอมลเฉลยองคประกอบ ของขยะในประเทศไทย ป 2552 (กรมควบคมมลพษ, 2552) คาเฉลยขององคประกอบทเผาไหมได (Combustible Waste)

สงถงรอยละ 94.43 และเผาไหมไมได (Non-Combustible Waste) มเพยงรอยละ 5.57 ดงแสดงใน รปท 1-4 โดยการจาแนกประเภทขององคประกอบ คณสมบตตางๆ ดงแสดงในตารางท 1-1, 1-2 และ 1-3 จากการพจารณาสดสวนของขยะมลฝอยทนาไปกาจดน จะประกอบไปดวยขยะพลาสตกและมสวนทเผาไหมได รอยละ 94.4 และมคาความรอนสง (HHV) 16 MJ/kg สามารถนามาใชเปนเชอเพลงทดแทนถานหนได

รปท 1-4 องคประกอบขยะชมชนเฉลยทวประเทศไทย (ทมา : กรมควบคมมลพษ, 2552)

ตารางท 1-1 องคประกอบของขยะมลฝอยชมชนทวประเทศไทย โดยแบงออกเปน 10 ประเภท

Combustible Wastes Non - Combustible Wastes 1. ผกผลไมเศษอาหาร 2. กระดาษ 3. พลาสตก 4. ผา 5. ไม 6. ยางและหนง

7. แกว 8. โลหะ 9. หนกระเบอง 10. อนๆ

ทมา :กรมควบคมมลพษ, 2552

4

ทงน เมอพจารณาองคประกอบของขยะมลฝอยของประเทศไทย ซงเปนผลการวเคราะหองคประกอบ ของขยะชมชนในเทศบาลนครเชยงใหม ดงแสดงใน ตารางท 1-2 กพบวา ขยะดงกลาว มคาความรอนสง ตลอดจน มองคประกอบของธาตหลกของอนทรยสาร คอ คารบอน และไฮโดรเจน คอนขางสง ซงแสดงใหเหนถงศกยภาพ ในการผลตพลงงานได ซงจะเหนวาองคประกอบของขยะมลฝอยมคณสมบตเปนชวมวล เนองจากมธาตคารบอน และไฮโดรเจนเปนองคประกอบหลก สามารถนามาใชเปนเชอเพลงและเปลยนรปเปนพลงงานได (Stiegel and Maxwell, 2001; AlexanderK., 2002; Malkow T., 2003; Belgiorno et al.2003; Kwak et al., 2006)

ตารางท 1-2 คาปรมาณความรอนของขยะชมชนทวๆ ไป

องคประกอบ คาความรอน (kJ/kg)

สารอนทรย เศษอาหาร 16,747 กระดาษ 16,282 กลองกระดาษ 32,564 พลาสตก 17,445 สงทอ 17,445 ยาง 17,445 หนง 6,513 เศษหญา, ใบไม 18,608

สารอนนทรย แกว 698 (1) กระปอง - อะลมเนยม 698 (1) โลหะอนๆ 6,978(1) ดน, เถา - คาเฉลยขยะชมชนทวไป 11,630

หมายเหต: (1)พลงงานจากวสดพวกฉลากหรอวสดเคลอบผว (ทมา : Kreit, F., P.E., 1993)

ทงน องคประกอบและคณสมบตของขยะ จะเปลยนไปตามสภาพของภมอากาศฤดกาลและพฤตกรรม ทางเศรษฐกจสงคมวถของชวตแตละชมชน/เมอง อยางไรกด ภาพรวมของขยะในจงหวดตางๆ ในประเทศไทยยงคง มองคประกอบตางๆ และคณสมบตทใกลเคยงกน (กระทรวงพลงงาน, 2551) ขอมลแสดงใน ตารางท 1-3 และ ตารางท 1-4 และ รปท 1-5

โดยพบวา มองคประกอบทสามารถเผาไหม ไ ด เฉลยรอยละ 80.83 - 89.79 คาความรอนเฉลย สงกวา 16,000 MJ/kg ซงแสดงใหเหนถงศกยภาพของการสามารถเกบคนพลงงานมาใชได (Waste to Energy) ซงเปนอกหนงวธของการใชพลงงานใหเกดประโยชนและคมคา อยางไรกดขยะในประเทศไทยมความชนสงมาก โดยเฉลยรอยละ 50-58

5

รวมทงมปรมาณเถาสงเชนเดยวกน โดยเฉลยรอยละ 21-28 คณสมบตน ถอเปนจดดอยของการนาขยะมาใชประโยชนในรปของการผลตพลงงาน และเชอเพลงทดแทนโดยเทคโนโลยทางความรอน (Thermal conversion Technology) การศกษาวธการทเหมาะสมสาหรบเทคโนโลยทางความรอน จงเปนประเดนทนาสนใจเพอใหสามารถผลตพลงงานจากขยะไดอยางคมคา รวมทงไมปลดปลอยมลพษออกสสงแวดลอมดวย

ตารางท 1-3 องคประกอบของขยะมลฝอยในประเทศไทย

พนท องคประกอบ (รอยละโดยนาหนก)

เศษอาหาร กระดาษ พลาสตก ยาง/หนง เศษผา ใบ/กงไม แกว/หน โลหะ อน ๆ

ภาคเหนอตอนลาง/บน

เชยงใหม 59.32 10.69 11.58 0.95/3.55 1.42 2.49 3.19/0.42 5.64 0.75

พษณโลก 49.6 8.94 17.6 2.3/0.92 3.09 11.4 0.92/0.92 1.38 2.93

ลาปาง 53.19 7.59 9.01 1.59/2.56 2.3 5.65 2.74/5.3 8.12 1.98

นครสวรรค 61.4 3.9 14.6 1.1/3.23 6.92 2.31 1.54/1.54 1.15 2.31

คาเฉลยของภาค 55.88 7.78 13.20 1.49/2.57 3.43 5.46 2.2/2.05 4.07 2.00

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

นครราชสมา 44.6 17.2 10.66 1.6 1.28 1.26 1.05 1.05 21.31

ขอนแกน 52.2 1.69 4.06 4.72 7.55 2.83 13.94 6.6 4.41

อบลราชธาน 47.85 11.2 19.14 0.79 0.79 2.39 8.29 1.59 7.96

อดรธาน 67.2 11.4 10.5 0.8 1.6 0 6.1 0.8 1.6

คาเฉลยของภาค 52.96 10.37 11.09 1.98 2.81 1.62 7.35 2.51 8.82

ภาคกลางและภาคตะวนออก

ชลบร 63.25 5.25 4.5 1.88/3.13 1.25 5.75 2.5/5.0 5 2.48

พทยา 64.3 2.8 20.85 1.1/1.66 1.1 1.14 1.1/1.2 1.47 3.27

นครปฐม 48.1 2.63 16.91 4.51/4.86 2.06 10.06 1.71/0.86 7.2 1.1

ราชบร 43.6 5.25 14.73 2.29/0.58 6.87 18.8 2.29/1.15 2.53 1.19

อยธยา 49.5 3.9 11.76 1.8/2.70 3.15 10.9 2.67/2.06 5.43 6.11

ปทมธาน 9.6 4.5 24 2/1.9 5.5 6.5 1.7/1.00 2.9 0.4

คาเฉลยของภาค 50.06 4.06 15.46 2.26/2.47 3.32 8.86 2.00/1.88 4.09 2.55

ภาคใต

หาดใหญ 56.5 5.25 14.2 1.46/1.2 0.73 11.23 2.58/0.39 3.5 3.14

นครศรธรรมราช 39.5 14.2 18.3 3.85/2.90 1.38 5.3 4.77/1.15 6 2.65

ภเกต 49.1 15.2 12 0.50/0.50 3.1 1.2 10.20/2.5 1.2 4.5

สราษฎรธาน 50 13.3 13.97 0.85/0.85 1.7 8.5 5.11/1.28 2.98 1.46

คาเฉลยของภาค 48.78 11.99 14.62 1.67/1.36 1.73 6.56 5.67/1.33 3.42 2.94 ทมา : กระทรวงพลงงาน, 2551

6

รปท 1-5 องคประกอบของขยะมลฝอยในประเทศไทยโดยทวไป

ตารางท 1-4 คณสมบตของขยะมลฝอยในประเทศไทย

คณสมบต /พนท ความหนาแนน (kg/m3)

ความชน (รอยละ)

ความรอนของขยะแหง HHV (kJ/kg)

ปรมาณเถา (รอยละ)

ปรมาณสารทเผาไหมได (รอยละ)

ภาคเหนอตอนลาง/บน

เชยงใหม 215 47 23,675.78 27.33 90 พษณโลก 295 68 15,661.15 32 93.85 ลาปาง 230 54 18,597.62 21.88 81.85

นครสวรรค 285 65 17,162.85 30.67 93.46 คาเฉลยของภาค 256.25 58.50 18,774.35 27.97 89.79

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

นครราชสมา 200-250 50 12,628.48 - 76.6 ขอนแกน 176 52 19,476.05 - 73.05

อบลราชธาน 187 50 13,619.85 - 82.16 อดรธาน 204 50 18,568.34 - 91.5

คาเฉลยของภาค 191.7-204.2 50.5 16,104.55 - 80.83

7

คณสมบต /พนท ความหนาแนน (kg/m3)

ความชน (รอยละ)

ความรอนของขยะแหง HHV (kJ/kg)

ปรมาณเถา (รอยละ)

ปรมาณสารทเผาไหมได (รอยละ)

ภาคกลางและภาคตะวนออก

ชลบร 350 59 15,238.67 27.44 85.02 พทยา 207.5 70 16,020.89 30.89 92.96

นครปฐม 281 45 16,238.41 32.77 89.13 ราชบร 228 64 14,222.20 30.89 92.12 อยธยา 250 60 18,007.82 19.89 83.71 ปทมธาน 245 49 22,291.21 18.77 94

คาเฉลยของภาค 260.25 57.83 17,003.20 26.78 89.49

ภาคใต หาดใหญ 200 57 20,074.22 17.11 90.57

นครศรธรรมราช 228 53 15,523.11 31 85.43 ภเกต 260 40 17,986.90 6.33 81.6

สราษฎรธาน 170 63 13,996.32 32 89.17 คาเฉลยของภาค 214.5 53.25 16,895.14 21.61 86.69

ทมา : กระทรวงพลงงาน, 2551

1.2 การสรางวนยสการจดการขยะทยงยน

คดกอนซอ แยกกอนทง รกษาสงแวดลอม

คดกอนซอ

- ทกครงทคดจะซอของ ลองสงเกตดวา เราจะชวยลดขยะไดอยางไร เปลยนความคดเรองการใชทรพยากรอยางถกตองเหมาะสม ไมไดทาตามกระแสแตอยางเดยว แตทาจากใจหรอจากจตสานกทด

- เลอกซอของทรไซเคลได โดยคานงถงประโยชนใชสอยของบรรจภณฑ เชน บรรจภณฑทเปนกลองกระดาษ หรอกระปองกสามารถนากลบไปรไซเคลได สวนถงพลาสตกสามารถนาไปเปนถงขยะตอไปได แตถาเปนไปไดควรลดปรมาณการใชถงพลาสตกดวยการชอปปงโดยใชถงผาแทนจะดทสด

- ลดปรมาณการจบจายของใช ของบางอยางเรากไมไดใชเปนประจา หรอบางทกมความจาเปนตองใชในงานสาคญแคครงเดยวเทานน เชน เปลยนจากการซอเสอผาหรออปกรณสาหรบงานพธสาคญ มาเปนการหยบยมจากคนใกลตวหรอจะใชบรการจากรานเชาชดหรออปกรณ เปนตน

- ซอของมอสอง อาจดเปนวธทไมไดชวยลดขยะภายในบาน แตเปนโอกาสทจะชวยลดปรมาณขยะใหโลก เหมอนเปนการหมนเวยนของทยงใชประโยชนไดอยกลบมาใชอกครง เชนเดยวกนกบการขายของเกา เนองจากทกวนนปรมาณขยะกจะลนโลก ดงนน เรากควรหนมาใสใจกบปรมาณขยะกนใหมากขนเรมงายๆ ดวยการคดกอนซอเพอลดปรมาณขยะเพมขนในบาน

8

แยกกอนทง รกษาสงแวดลอม

หากเราชวยกนคดแยกขยะในครวเรอนไดตามขยะ 4 ประเภท จะชวยใหนาขยะแตละประเภทกลบมาใชประโยชนใหมไดงายขนหรอนาไปกาจดถกวธไดเหมาะสมมากขน

- ขยะอนทรย คอ ขยะทยอยสลายไดงาย สามารถนามาหมกทาปยได เชน เศษผก เปลอกผลไม เศษอาหาร ใบไม เศษเนอสตว เปนตน แตจะไมรวมถงซากหรอเศษของพช ผก ผลไม หรอสตวทเกดจากการทดลอง ในหองปฏบตการ โดยขยะยอยสลายนเปนประเภทขยะทพบมากทสด คอ 64% ของปรมาณขยะทงหมดในกองขยะ

- ขยะรไซเคล มลฝอยทยงใชได คอ มลฝอยของเสยบรรจภณฑ หรอวสดเหลอใช ซงสามารถ นากลบมาใชประโยชนใหมได เชน แกว กระดาษ เศษพลาสตก กลองเครองดมแบบ UHT กระปองเครองดม เศษโลหะ อะลมเนยม ยางรถยนต เปนตน สาหรบขยะรไซเคลนเปนขยะทพบมากเปนอนดบทสอง คอ ประมาณ 30% ของปรมาณขยะทงหมดในกองขยะ

- ขยะอนตราย คอ ขยะทมองคประกอบหรอปนเปอนวตถอนตรายชนดตางๆ ซงไดแก วตถระเบด วตถไวไฟ วตถออกซไดซ วตถมพษ วตถททาใหเกดโรค วตถกรรมมนตรงส วตถททาใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม วตถกดกรอน วตถทกอใหเกดการระคายเคอง วตถอยางอนไมวาจะเปนเคมภณฑหรอสงอนใด ทอาจทา ใหเกดอนตรายแกบคคล สตว พช ทรพยสนหรอสงแวดลอม เชน ถานไฟฉาย หลอดฟลออเรสเซนต แบตเตอรโทรศพทเคลอนท ภาชนะบรรจสารกาจดศตรพช กระปองสเปรยบรรจสหรอสารเคม เปนตน ขยะอนตรายนเปนขยะทมกจะพบไดนอยทสด คอ ประมาณเพยง 3% ของปรมาณขยะทงหมดในกองขยะ

- ขยะทวไป คอ ขยะประเภทอนนอกเหนอจากขยะยอยสลาย ขยะรไซเคล และขยะอนตราย มลกษณะทยอยสลายยากและไมคมคาสาหรบการนากลบมาใชประโยชนใหม เชน หอพลาสตกใสขนม ถงพลาสตกบรรจผงซกฟอก พลาสตกหอลกอม ซองบะหม กงสาเรจรป ถงพลาสตกเปอนเศษอาหาร โฟมเปอนอาหาร ฟอยลเปอนอาหาร เปนตน สาหรบขยะทวไปนเปนขยะทมปรมาณใกลเคยงกบขยะอนตราย คอ จะพบประมาณ 3% ของปรมาณขยะทงหมดในกองขยะ

9

1.3 การแลกเปลยนเรยนร แนวทางการจดการขยะแบบครบวงจรและยงยน

(การจดการขยะทตนทาง/กจกรรม 3 R ชวยชาต)

ขยะมลฝอยทเราพบเหนในชวตประจาวน เกดจากบานเรอน สถานประกอบการ รวมถงสถานทสาธารณะ ดงนน เราจงตองมการจดการขยะมลฝอยแบบผสมผสาน เนนการลด การคดแยก และการใชประโยชน จากขยะมลฝอยใหเกดประโยชนสงสดโดยใชหลกการ 3Rs

1. Reduce คอ ลดการใช การบรโภคทรพยากรทไมจาเปนลง ลดการกอใหเกดขยะ เชน - ปดไฟทกครงทไมใชงานหรอเปดเฉพาะจดทใชงาน - ปดคอมพวเตอรและเครองปรบอากาศเมอไมใชเปนเวลานาน ๆ ถอดปลกของเครองใชไฟฟา - เมอตองการเดนทางใกลๆ กควรใชวธเดน ขจกรยาน หรอนงรถโดยสารแทนการขบรถไปเอง - ใชถงผา ตะกราเพอลดการใชถงพลาสตก - ใชกลองขาวใสอาหารแทนกลองโฟม

2. Reuse คอ การใชทรพยากรใหคมคาทสด โดยการนาสงของเครองใชทยงสามารถใชไดมาใชซา เชน

- เลอกซอหรอใชผลตภณฑทออกแบบมาใหใชไดมากกวา 1 ครง เชน แบตเตอรประจไฟฟาใหมได - ซอมแซมเครองใช และอปกรณตางๆ (Repair) ใหสามารถใชประโยชนตอไปไดอก - บารงรกษาเครองใช อปกรณตางๆ ใหสามารถใชงานไดคงทนและยาวนานขน - นาบรรจภณฑและวสดเหลอใชอน ๆ กลบมาใชประโยชนใหม เชน การใชซาถงพลาสตก ถงผา

ถงกระดาษ และกลองกระดาษ การใชซาขวดนาดม เหยอกนม และกลองใสขนม - ยม เชา หรอใชสงของหรอผลตภณฑทใชบอยครงรวมกน เชน หนงสอพมพ วารสาร - บรจาคหรอขายสงของเครองใชตางๆ เชน หนงสอ เสอผา เฟอรนเจอร และเครองมอใชสอยอน ๆ - นาสงของมาดดแปลงใหใชประโยชนไดอก เชน การนายางรถยนตมาทาเกาอ การนาขวดพลาสตกมา

ดดแปลงเปนทใสของ แจกน การนาเศษผามาทาเปลนอน เปนตน - ใชซาวสดสานกงาน เชน การใชกระดาษทงสองหนา เปนตน

3. Recycle คอ การนาสงของทใชประโยชนในรปแบบเดมไมไดแลว หรอเรยกอกอยางวาเปนขยะ นาไปจดการ

ดวยกระบวนการตางๆ แลวแปรรปมาเปนสงใหม จากนนกนามาใชใหม เชน - เศษกระดาษสามารถนาไปรไซเคลกลบมาใชเปนกลองหรอถงกระดาษ - การนาแกวหรอพลาสตกมาหลอมใชใหมเปนขวด ภาชนะใสของ หรอเครองใชอน ๆ ฝากระปอง

นาอดลมกสามารถนามาหลอมใชใหมนาขวดพลาสตก PET มาหลอมเปนเมดพลาสตก ตเปนเสนใยนามาผลตเปนพรม หรอเสอ นาเศษอลมเนยมมาหลอม ขนรปเปนแผน นามาผลตเปนผลตภณฑอะลมเนยม รวมทงกระปองอะลมเนยม

- นาไปขาย/บรจาค/นาเขาธนาคารขยะ/กจกรรมขยะแลกไข เพอเขาสวงจรของการนากลบไปรไซเคล

10

หวขอท 2 : เทคโนโลยและทศทางการนาขยะมาแปรรปเปนพลงงาน

2.1 เทคโนโลยการจดการขยะชมชนเพอผลตพลงงาน

2.1.1 เทคโนโลยจดการขยะมลฝอยชมชน

โดยทวไปเทคโนโลยบรหารจดการขยะท ใชทวไปนน แบงไดเปน 3 กระบวนการ ไดแก กระบวนการ ทางกล (Mechanical Process) กระบวนการทางชวภาพ (Biological Process) และกระบวนการทางความรอน ซงมรายละเอยดดงน 1) กระบวนการทางกล (Mechanical Process) คอ กระบวนการทใชเครองจกรกลในการจดการขยะ อนไดแก กระบวนการปรบลดขนาด (Sizing Process) กระบวนการคดแยก (Screening Process)

กระบวนการปรบลดขนาด (Sizing Process) การปรบขนาด (Sizing Process) ในการจดการ ขยะแขง มความหมายคลายกบ การหน หรอสบ (Shredding) และ การบดละเอยด (Grinding) แตคาวา Shredding โดยทวไปจะหมายถงการลดขนาดของขยะผสม ในขณะทการ Grinding จะหมายถงการลดขนาดของวสดประเภทแกว การลดขนาดเปนกระบวนการทสาคญอยางหนง ในกระบวนการทางกล เนองจากกระบวนการนจะทาใหขยะมขนาดสมาเสมอ กระบวนการคดแยก (Screening Process) การคดแยกสวนประกอบตางๆ ของขยะมลฝอยนน เปนขนตอนหลกทสาคญทสด ในการจดการขยะมลฝอยทตองการแยกวสดทยงใชประโยชนได เพอนากลบมาใชใหม และแปรรปขยะมลฝอยใหไดสงทใชประโยชนได การคดแยกอาจทาไดดวยคนหรอเครองจกร ถาการแยกดวยคนขยะมลฝอยทจะแยกไมจาเปนตองแปรรปอยางใดอยางหนงกอน แตถาทาดวยเครองจกรนนจะตองบดขยะมลฝอยกอนจงจะคดแยกได เทคโนโลยขนตนของการจดการขยะมลฝอย ทาหนาทคดแยกประเภทและปรบสภาพขยะมลฝอย (เชน ปรบขนาด ลดความชน ฯลฯ) ใหเหมาะสม เตรยมพรอมสาหรบการนาเขาสกระบวนการจดการขยะมลฝอยในขนตอไป

รปท 2-1 การจดการขยะดวยวธทางกล (Mechanical Process)

)ก( ขยะมลฝอยอดแทง (ข) การอดขยะ (ค) การคดแยกขยะ

11

2) กระบวนการทางชวภาพ (Biological Process) หรอเทคโนโลยการจดการขยะมลฝอยเพอผลต

พลงงานดวยกระบวนการทางชวภาพ เปนการยอยสลายสารอนทรยทเปนองคประกอบในขยะมลฝอยดวยจลนทรย และทาใหไดเชอเพลงขยะ สามารถนาไปใชเปนเชอเพลงในกระบวนการผลตพลงงานตอไปได ซงสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ 1 ) เทคโนโลยการยอยสลายขยะแบบใชอากาศ 2) เทคโนโลยการยอยสลายขยะแบบไมใชอากาศ

เทคโนโลยการยอยสลายขยะแบบใชอากาศ ในการบาบดขยะมลฝอยชมชนดวยเทคโนโลย การยอยสลายขยะแบบใชออกซเจนมเหตผลหลก เพอยอยสลายสารอนทรยซงเปนสวนประกอบของขยะ ซงจะเปนกระบวนการทยอยไดเรวและไมปลดปลอยกลนเหมน

การหมกแบบไมใชอากาศ (Anaerobic Digestion) การใชเทคโนโลยหมกแบบไมใชอากาศ ในการบาบดขยะมลฝอยชมชนเปนเรองใหม แมในประเทศทพฒนาแลว กเปนเรองททากนมา ไมนานนก สาหรบประเทศไทย สวนใหญจาเปนตองมการคดแยกเอาเศษอาหารออกจากวสด ทขายไดเชน ขวดพลาสตก แกว กอนนาไปเขาสกระบวนการหมก ซงในปจจบนมกจะ ประสบปญหาเรองการคดแยกน

ระบบการเตมอากาศในถงหมน

ทหมกเตมอากาศแบบปด

การบาบดแบบกองผงลม การบาบดแบบกองเตมอากาศ

รปท 2-2 การจดการขยะดวยวธชวภาพ (Biological Process)

12

3) กระบวนการทางความรอน (Thermal Process) กระบวนการทางความรอน (thermal process) เปนกระบวนการเปลยนรปขยะกระบวนการหนง

โดยมหลกการ เพอเปลยนรปขยะใหไดผลผลตทอยในสถานะของแขง ของเหลวและกาซ ในขณะทเกดกระบวนการเปลยนรป มการปลดปลอยพลงงานออกมา จดประสงคของกระบวนการใชความรอนทนามาใชกบขยะ เพอลดปรมาตรขยะ (volume reduction) การนากลบคนมาของพลงงาน (energy recovery) ทาลายหรอเปลยนรปสาร (destruction or alternation of chemicals) เพอทาลายเชอโรค (destruction of pathogens) โดยประเภทของกระบวนการใชความรอน มดงน

กระบวนการเผาไหม (Incinerator) หากนามาประยกตใชในการจดการขยะ ถอวา เปนการเผาขยะในเตาท ไดมการออกแบบมาเปนพเศษ เพอใหเขากบลกษณะคณสมบตของขยะ คอ มความ ชนส ง และมค าความรอนท แปรผน การเผาไหมจะตองมการควบคมท ด เพอจะปองกนไมใหเกดมลพษและการรบกวนตอสงแวดลอม เชน กาซพษ เขมา กลน เปนตน กาซซงเกดจากการเผาไหมจะไดรบการกาจดเขมาและอนภาคตามทกฎหมายควบคม กอนทจะสงออกสบรรยากาศ ขเถาซงเหลอจากการเผาไหม ซงมปรมาตรประมาณ 10% และนาหนกประมาณ 25-30% ของขยะทสงเขาเตาเผา จะถกนาไปฝงกลบหรอใชเปนวสดปพนสาหรบการสรางถนน สวนขเถาทมสวนประกอบของโลหะอาจถกนากลบมาใชใหมได นอกจากนนในบางพนททมปรมาณขยะอยมาก สามารถทจะนาพลงงานความรอนทไดจากการเผาขยะมาใชในการผลตไอนา ทานารอน หรอผลตกระแสไฟฟาได การเผาขยะเปนวธการกาจดขยะอกวธหนง เมอไมมสถานทฝงกลบเพยงพอ เนองจากการเผาขยะจะชวยลดปรมาตรขยะลงอยางมาก ทาใหปรมาณขยะทสงเขาเตาเผาเหลอเปนขเถาประมาณไมเกน 10% (โดยปรมาตร) หรอประมาณ 25-30% (โดยนาหนก) ซงขเถาทไดจะถกนาไปฝงกลบอยางถกวธหรอใชผลตเปนวสดกอสรางตอไป นอกจากนในบาง พนท ท ม ป ร ม าณขยะอย ม าก สามารถท จ ะ น าพล ง ง านความร อนท ไ ด จ ากการ เผาขยะมาใชในการผลตไอนาเพอผลตกระแสไฟฟาได การใชเตาเผาในการกาจดขยะมลฝอย เปนการลงทนทสงในระยะแรก ไมเฉพาะกบตวเตาเผาเทานน แตทสาคญจะตองมระบบบาบดอากาศเสยทมประสทธภาพสง เพราะการเผาขยะมลฝอยทมสวนประกอบหลากหลายและมสดสวนไมคงทอาจกอใหเกดมลพษทางอากาศได เทคโนโลยนนยมในทวปยโรปและประเทศญปน สวนประเทศไทยเรมมเตาเผาขยะมลฝอยและระบบผลตไฟฟา จากมลฝอย เชน ทจงหวดภเกต ทงน ถามการออกแบบและตดตงทถกตอง เตาเผาขยะ กสามารถทางานไดโดยไมกอผลกระทบตอสงแวดลอมและชมชนใกลเคยงแตอยางใด กระบวนการผลตกาชเชอเพลง (Gasification) การเผาแบบ Gasification เปนการเผาอยางไมสมบรณ โดยเชอเพลงจะถกเผาไหมในสภาวะทมอากาศหรอออกซเจนนอยกวาทตองการตามทฤษฎ ดง นน กระบวนการเผาแบบนจงมสภาวะอยระหวางกระบวนการเผาแบบ Combustion และกระบวนการเผาแบบ Pyrolysis การเผาแบบ Gasification เปนเทคนคการลดปรมาตรของขยะมลฝอยและสามารถคนรปใหเปนพลงงานกลบมาใชประโยชนได ซงการเผาไหมแบบนจะทาใหเกดกาซเชอเพลง สามารถถกเผาไหมอกครงเพอปลดปลอยพลงงานออกมาได เชน คารบอนมอนนอกไซด ไฮโดรเจน และไฮโดรคารบอน จาพวก มเทน เปนตน

13

กระบวนการแปรรปพลาสตกเปนนามน (Pyrolysis Process) กระบวนการ Pyrolysis คอกระบวนการแตกตวของโพล เมอรทม โมเลกลซ ง ในกระบวนการน คอ พลาสตก ดวยกระบวนการทางความรอนภายใตสภาวะปราศจากอากาศ โดยความรอนทใชเปนความรอนขนาดปานกลางทอณหภม 400-800 ºC โดยไดผลตภณฑ 3 ชนดตามสถานะคอ กาซ ของเหลว และของแขง โดยกาซทไดประกอบดวยกาซมเทน จนถงกาซโพรเพน ซงเปนกาซเชอเพลง ทสามารถใชในกระบวนการผลตไฟฟาดวยเครอง Generator ได สวนของเหลวท ไ ด มคณลกษณะทวไปคลายนามน เทยบไดกบนามนดบแตมปรมาณของสารโมเลกลใหญ ซงสวนของของเหลวนนเปนผลตภณฑทมความตองการมากทสด ของแขงทไดจากกระบวนการ คอ Char ซงเปนผงของคารบอนโมเลกลขนาดเลกทเกดจากปฏกรยาแตกตวของสารโพลเมอร โดยอตราสวนของผลตภณฑขนอยกบอณหภม อตราการใหความรอน และวตถดบเขาสกระบวนการ ความรอนจากกระบวนการ Pyrolysis เปนการใหความรอนผานเตาปฏกรณ แลวถายเทผานไปใหวตถดบภายใน ซงมการควบคมอณหภมตามทไดกาหนด โดยความรอน ทใหกบกระบวนการถกใชในสองสวน คอ ความรอนในขนแรกถกใชเพอไปสลายตวของสาร ทระเหยออกจากวตถดบไดงาย เชน นา และสารระเหยไดอนๆ ทอาจตดมากบพลาสตก เรยกวา Devolatilization โดยสารระเหยเหลานไมเกดปฏกรยา ความรอนขนทสองหรอขนเกดปฏกรยา เปนความรอนทถกใชไปเพอใหวตถดบเกดปฏกรยาการแตกตวไดเปนผลตภณฑ โดยผลตภณฑทไดถกกาหนดโดยสภาวะภายในเครองปฏกรณ ขนาดโมเลกลของวตถดบนนขนอยกบเวลาทใชในการเกดปฏกรยา

รปท 2- 3 รปแบบเทคโนโลย Pyrolysis

14

2.1.2 สรปเปรยบเทยบเทคโนโลยจดการขยะมลฝอยชมชน ในการแกไขปญหาขยะมลฝอยอยางมประสทธภาพและยงยน โดยตองมระบบการบรหารจดการทด

และเปนรปธรรม ทงการคดแยก การนากลบมาใชประโยชนใหม และการจดการทมประสทธภาพ ประเดนสาคญ คอ ชมชนหรอองคกรปกครองสวนทองถนตองสามารถบรหารจดการไดเอง กลาวคอ ตองเปนเทคโนโลย ทเหมาะสม มความเปนไปไดทงในดานเทคนคและดานเศรษฐศาสตร รวมทงตองมความเปนมตรกบสงแวดลอม โดยแนวทางการบรหารจดการตองมงสการพฒนาทสมดลและยงยน ระหวางเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงภาพรวมการบรหารจดการขยะอยางครบวงจรแสดงดง รปท 2-4

รปท 2-4 ภาพรวมการบรหารจดการขยะอยางครบวงจร

จากภาพรวมการบรหารจดการขยะอยางครบวงจรจะเหนวา เมอขนสงขยะมลฝอยชมชนมายง

ศนยบรหารจดการขยะจะถกนามาบาบดดวยเทคโนโลยตางๆ โดยเรมจากเทคโนโลยการคดแยกดวยกระบวนการ ทางกล (Mechanical Pre-Treatment) ซงเปนขนการเตรยมขยะมลฝอยดวยวธการฉกถงและทาการคดแยกเบองตน (Front Screening Process) โดยคดแยกขยะออกเปน 3 ประเภท ไดแก

ขยะอนทรยทสามารถยอยสลายได ซงขยะประเภทนจะถกนาไปหมกดวยกระบวนการหมก แบบแหงดวยเทคโนโลยการหมกแบบไมใชอากาศ (Anaerobic Digestion Dry Process) เพอผลตกาซชวภาพในการขบเคลอน Generator ผลตกระแสไฟฟา สวนกากทเหลอจากกระบวนการนจะนาไปบาบดดวยเทคโนโลยการหมกแบบใชอากาศ (Aerobic Digestion) เพอผลตปยชวภาพในขนตอนตอไป ขยะทสามารถรไซเคลได ขยะประเภทนจะถกแยกออกมาเพอนาไปรไซเคลใชใหม ขยะทไมสามารถรไซเคลได ขยะประเภทนจะถกมาทาการยอยใหมขนาดเลกลงจนขยะมลฝอยสามารถผสมคลกเคลาเขากน จากนนจงนามาบาบดดวยกระบวนการทางชวภาพดวยเทคโนโลยการหมกแบบใชอากาศ (Aerobic Digestion Process) ซงจะใชเวลาประมาณ 1 - 5 เดอน ขนอยกบเทคโนโลยทใช ทาใหไดขยะมลฝอยทแหง ไมเกาะตดกนเหมอนขยะมลฝอยเปยก และนามารอนเพอแยกเอาขยะมลฝอยขนาดใหญทเผาไหมไดออกไปใชงานในรปของขยะเชอเพลง (Refuse Derived Fuel: RDF) ซง RDF เหลานจะถกนาไปใชในการเผาไหมเพอผลตความรอน หรอใชในกระบวนการไพโรไลซสและแกสซฟเคชนตอไป

15

การบรหารจดการขยะอยางครบวงจรขางตน พลงงานทเกดขน ไดแก พลงงานไฟฟา (Electricity) นามนเชอเพลง (Fuel Oil) และพลงงานความรอน (Heat Energy) นอกจากนระหวางกระบวนการจดการขยะยงมผลตภณฑพลอยไดเกดขน นนคอ ขยะรไซเคล (Recycle) และปยอนทรย (Compost)

2.2 เทคโนโลยและแนวทางบรหารจดการขยะชมชนดวยการผลตเปนเชอเพลงขยะของประเทศไทย

ในป 2556 กรมควบคมไดทาการสารวจสถานการณการสถานทกาจดขยะมลฝอยขององคกรปกครอง สวนทองถนทวประเทศจานวน 7,782 แหง ซงประกอบดวยเทศบาลจานวน 2,271 แหง องคการบรหารสวนตาบล จานวน 5,510 แหง และกรงเทพมหานคร สาหรบปรมาณขยะมลฝอยทถกเกบขนนาไปกาจด จานวน 14.359 ลานตน จะถกกาจด ณ สถานทกาจดขยะมลฝอยทงแบบถกตองและไมถกตอง จานวน 2,490 แหง ทวประเทศ ประกอบดวยสถานท ก าจดขยะมลฝอยแบบถก ตอง คอ เ ปนการ กาจดขยะมลฝอยแบบการฝ งกลบเ ชง วศวกรรม (Engineer Landfill) การฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล (Sanitary Landfill) การฝงกลบแบบเทกองควบคม (Control Dump) ขนาดนอยกวา 50 ตน/วน เตาเผาทมระบบกาจดมลพษทางอากาศ การแปรรปเพอผลตพลงงาน (WTE) การหมกทาปย (Compost) และการกาจดขยะมลฝอยแบบเชงกล – ชวภาพ (MBT) จานวน 466 แหง และสถานทกาจดขยะมลฝอยแบบไมถกตอง คอ เปนการกาจดขยะมลฝอย แบบเทกอง (Open Dump) การฝงกลบแบบเทกองควบคม (Control Dump) ขนาดใหญ ตงแต 50 ตน/วน การเผากลางแจง (Open Burning) หรอการกาจดโดยใชเตาเผาทไมมระบบกาจดมลพษทางอากาศ จานวน 2,024 แหง โดยรายละเอยดแสดงในตารางท 2-1 และตารางท 2-2

ตารางท 2-1 สถานทกาจดขยะมลฝอยแบบถกตอง

สถานทกาจดขยะมลฝอยแบบถกตอง รวมทงสน 466 แหง รฐบาล เอกชน

ประเภท จานวน (แหง)

ประเภท จานวน (แหง)

Sanitary / Engineer Landfill 64 Sanitary / Engineer Landfill 9Control Dump ขนาดนอยกวา 50 ตน/วน

341 Control Dump ขนาดนอยกวา 50 ตน/วน 26

เตาเผาทมระบบกาจดมลพษทางอากาศ 1 เตาเผาทมระบบกาจดมลพษทางอากาศ 1เตาเผาขนาดนอยกวา 10 ตน/วน ทมระบบกาจดอากาศเสย (ไซโคลน)

8 WTE

1 แบบผสมผสาน 12

MBT 1 MBT 2รวม (รฐบาล) 427 รวม (เอกชน) 39

16

ตารางท 2-2 สถานทกาจดขยะมลฝอยแบบไมถกตอง

สถานทกาจดขยะมลฝอยแบบไมถกตอง รวมทงสน 2,024 แหงรฐบาล เอกชน

ประเภท จานวน (แหง)

ประเภท จานวน แหง)

เทกอง (Open Dump) 1,826 เทกอง (Open Dump) 129Control Dump ขนาดใหญ ตงแต 50 ตน/วน 18 Control Dump ขนาดใหญ ตงแต 50 ตน/วน 6เตาเผาทไมมระบบกาจดมลพษทางอากาศ 45 เตาเผาทไมมระบบกาจดมลพษทางอากาศ

รวม (รฐบาล) 1,889 รวม (เอกชน) 135

2.2.1 เทคโนโลยการผลตขยะเชอเพลงแบบ Mechanical Treatment เทคโนโลยการผลตขยะเชอเพลงแบบ Mechanical Treatment (MT) เปนกระบวนการผลตขยะเชอเพลง

โดยใชเทคโนโลยเชงกล ซงอาศยหลกการทางเชงกล ไดแก การคดแยกขยะเบองตน เพอนาขยะมลฝอย ทไมสามารถยอยสลายไดมาแปรรปเปนผลตภณฑอนๆ การสบยอยลดขนาด และการลดความชนของขยะ หลงจากนนจะนามาคดแยกอกครงเพอแยกวสดทไมสามารถเผาไหมไดออกและยอยใหมขนาดเลกลงเพอนาไปอดเปนเชอเพลงชนดแทงตอไป ดงแสดงใน รปท 2-5

รปท 2-5 หลกการทางานของเทคโนโลยการผลตขยะเชอเพลงแบบ Mechanical Treatment

17

ตวอยางเทคโนโลยการผลตขยะเชอเพลงแบบ Mechanical Treatment (MT) ในประเทศไทยการผลต

เ ชอ เพล งขยะดวยว ธทางกล (MT, Mechanical Treatment) ของบรษท ท พ ไอ โพลน จา กด (มหาชน ) ขอมลเทคโนโลย การผลตเชอเพลงขยะดวยวธทางกล (MT, Mechanical Treatment) ประกอบดวยขนตอนตางๆ คอ หลงจากทรบขยะชมชนเขาสโรงผลตเชอเพลงขยะ จะเรมทาการปรบสภาพขยะ จากนนเขาสกระบวนการคดแยกทหนวยคดแยกท 1 และกระบวนการลดขนาดทหนวยลดขนาดท 1 หลงจากนนจะดาเนนการคดแยกและลดขนาดซาอกหนง หนวยคดแยกท 2 และหนวยลดขนาดท 2 ตามลาดบ เพอใหไดเชอเพลงขยะทมความละเอยดมากขน และมขนาดตามตองการ จากนนเมอไดเชอเพลงขยะททาการปรบสภาพ คดแยก และลดขนาดแลวจะนาไปเกบทไซโลจดเกบตอไป

รปท 2-6 กระบวนการผลตเชอเพลงขยะดวยวธทางกลของบรษท ทพไอ โพลน จากด (มหาชน)

2.2.2 เทคโนโลยการผลตขยะเชอเพลงแบบ Mechanical and Biological Treatment (MBT) เทคโนโลยการผลตขยะเชอเพลงแบบ Mechanical and Biological Treatment (MBT) เปนการผลต

ขยะเชอเพลงโดยใชเทคโนโลยเชงกล-ชวภาพ กระบวนการบาบดเชงกลจะแบงออกเปน 2 ขน โดยการบาบดทางกลขนท 1 (Mechanical Pre-treatment) จะเปนการเตรยมขยะมลฝอย โดยการฉกถงและยอยขยะมลฝอยใหมขนาดเลกลง จนขยะมลฝอยสามารถผสมคลกเคลาเขากน จากนนขยะมลฝอยจะถกสงไปยงสถานคดแยก เพอทาการคดแยกขยะมลฝอยทสามารถรไซเคลไดและขยะทเปนโลหะออกไป สาหรบขยะมลฝอยทผสมเขากนนจะถกสงไปบาบดดวยกระบวนการทางชวภาพ หรอเรยกวากระบวนการหมก โดยการเทไวเปนกองๆ ซงจะเปนขนตอนการยอยสลายขยะมลฝอยอนทรย โดยอากาศและนาจะทาปฏกรยากบสารอนทรยในขยะมลฝอย ขยะมลฝอยทผานกระบวนการหมกแลวจะแหง ไมเกาะตดกนเหมอนขยะมลฝอยเปยก ซงจะนามาบาบดเชงกลขนท 2 (Mechanical Separation) โดยการนาเอาขยะมลฝอยทผานการหมกแลวมารอน เพอแยกเอาขยะมลฝอยขนาดใหญทเผาไหมไดออกไปใชงานในรปของขยะเชอเพลงทมคาความรอนสง โดยอาจมการนาขยะเชอเพลงทไดไปใชโดยตรง หรอนามาอดเปนแทงเชอเพลงกอน

18

กไดขนอยกบรายละเอยดของแตละเทคโนโลย สวนขยะมลฝอยอนทรยบางสวนทถกยอยสลายจากกระบวนการหมกจะถกนาไปใชงานในรปของสารปรบปรงดนตอไป ซงกระบวนการทางานขางตนแสดงดง รปท 2-7

รปท 2-7 หลกการทางานของเทคโนโลยการผลตขยะเชอเพลงแบบ Mechanical and Biological Treatment

1) การบาบดขยะโดยวธทางกลและชวภาพ (MBT, Mechanical and Biological Treatment) เทศบาลนครพษณโลก จ.พษณโลก

เทคโนโลยการบาบดขยะโดยวธทางกลและชวภาพ (MBT, Mechanical and Biological Waste Treatment) ของเทศบาลนครพษณโลกมจดมงหมายเพอทจะลดพนทและลดปญหาผลกระทบจากการฝงกลบมลฝอย โดยกระบวนการหลกๆ คอการนาขยะทผานการคดแยกวสดรไซเคลเบองตนและผานการบบอดเพอลดขนาดสาหรบขนสง กอนนามาหมกวางกองแบบธรรมชาต เพอทาการยบกองและยอยสลายสารอนทรยในขยะมลฝอย ซงมผลพลอยไดหลงจากกระบวนการเสรจสน คอ พลาสตกทมคาความรอนสามารถนาไปใชเปนเชอเพลง พลงงานได โดยกระบวนการดงกลาวแสดงดงแสดงในรปท 2-8 - รปท 2-11

19

รปท 2-8 การจดการขยะมลฝอย เทศบาลนครพษณโลก จ.พษณโลก – สถานขนถายขยะมลฝอย

ขยะมลฝอยทถกคลกเคลาใหเขากนจะถกนาไปกองใหเกดการหมกแบบใชอากาศ (Windrow)

แบบธรรมชาต (Natural Draft) เปนระยะเวลา 9 เดอน โดยฐานของกองหมกจะวางดวยแผนไมพาเลต (Wood Pallet) เพอใหมชองระบายอากาศเขาสกองมลฝอยหมก ความสงของกองมลฝอยประมาณ 2.5 เมตรและมฐานกวาง 15 เมตร ซงมชองวางระหวางกองมลฝอยเพอทาหนาทเปนคลองสงนาชะขยะ หลงจากททากองมลฝอยเรยบรอยแลวจะคลมกองดวยกาบมะพราว (Biofilter) มความหนาประมาณ 40 เซนตเมตร ดงแสดงใน รปท 2-9 เพอรกษาความชนและอณหภม เพอรกษาความชนและอณหภมภายในกองหมก กลาวคอวสดเมอเสรจสนกระบวนการหมกในระยะเวลา 9 เดอน สารอนทรยจากอาหารตามบานเรอนหรอตลาดสด จะถกยอยสลายดวยจลนทรยแบบใชอากาศกลายเปนปยอนทรย หรอสารปรบปรงดน ซงจะทาใหลดปรมาณมลฝอยไดถงรอยละ 50 จากปรมาณเรมตนกอนเรมกระบวนการ

20

รปท 2-9 การจดการขยะมลฝอย เทศบาลนครพษณโลก จ.พษณโลก – ขนตอนของเทคโนโลยการบาบดขยะ โดยวธทางกลและชวภาพ (MBT)

21

รปท 2-10 การจดการขยะมลฝอย เทศบาลนครพษณโลก จ.พษณโลก – ระบบรอนคดแยกขนหลง

รปท 2-11 การจดการขยะมลฝอย เทศบาลนครพษณโลก จ.พษณโลก และผลตภณฑทไดจากกระบวนการ

22

2) การบาบดขยะโดยวธทางกลและชวภาพ (MBT, Mechanical and Biological Treatment) เทศบาลเมองจงหวดจนทบร

รปแบบเทคโนโลยในการผลตเชอเพลงขยะของเทศบาลเมองจงหวดจนทบร คอการจดการขยะในระดบชมชนแบบครบวงจรโดยนามาผลตพลงงานทดแทนและอนทรยวตถเปนสารปรบปรงดน โดยพฒนาเปนระบบการบาบดขยะ โดยว ธทางกลและชวภาพ (MBT, Mechanical and Biological Treatment) ซ งมปรมาณขยะเฉล ยประมาณ 120-130 ตนตอวน สาหรบขนตอนการจดการขยะมลฝอยชมชนของเทศบาลเมองจงหวดจนทบร เรมจากรบขยะชมชนจากรถเกบขนขยะ แลวนาไปบาบดแบบ MBT-Thin Layer โดยนาขยะมาเทกองกลางแจงและทาการเกลยกองใหเปนชนๆ โดยมความสงแตละกองอยทประมาณ 50 ซ.ม. และบดอดดวยเครองจกรกล ซงในขนตอนนคอการบาบดขยะดวยวธ ทางชวภาพซงจะใชระยะเวลาประมาณ 8-12 เดอน หลงจากบาบดขยะเสรจจะเขาสกระบวนการกวสด คนพนท โดยนาขยะทไดรบการบาบดแลวไปคดแยกเพอใหไดวสดปรบปรงดนและเชอเพลงขยะตอไป

รปท 2-12 ระบบการจดการขยะมลฝอย MBT – Layer

3) การบาบดขยะโดยวธทางกลและชวภาพ (MBT, Mechanical and Biological Treatment) มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร จ.นครราชสมา รปแบบเทคโนโลยในการผลตเชอเพลงขยะของมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร คอการจดการขยะ ในระดบชมชนแบบครบวงจรโดยนามาผลตพลงงานทดแทนและอนทรยวตถเปนสารปรบปรงดน โดยพฒนา เ ป นระบบการ บ า บ ดขยะ โดย ว ธ ทา งกลและ ช วภาพ (MBT, Mechanical And Biological Treatment) ทงน เทคโนโลยทมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ไดพฒนารปแบบของโรงหมกขยะดวยวธทางกลและชวภาพ (โรงงาน MBT) ซงแตกตางจากทกลาวมาขางตน โดยจะใชเทคโนโลยททาการปรบสภาพขยะโดยวธการหมก (ทางชวภาพ) กอนทาการคดแยก (ทางกล) ในอาคาร รวมกบการใชเครองจกรในหนวยตางๆ ทเหมาะสม โดยเฉพาะการเตมอากาศ จะอาศยสกรกวนในแนวตง สาหรบตนแบบทถกพฒนาขนสามารถรองรบปรมาณขยะมลฝอยของมหาวทยาลยทงหมด ซงมปรมาณ 10 ตน/วน จากกระบวนการนทาใหไดขยะทเสถยร เนองจากกระบวนการยอยสลายโดยจลนทรยทใชระยะเวลาเพยง 15-30 วน จากกระบวนการดงกลาวชวยลดปญหาเรองกลน และสามารถลดความชนของขยะชมชนเหลอไมเกน 30% (จากเดมความชนประมาณ 55-65%) ผลผลตทได ม 2 สวน ดงน

23

1) ขยะทเผาไหมได (พลาสตก กระดาษ เศษไม) สามารถนาไปพฒนาเปนเชอเพลงขยะ RDF ตอไป 2) อนทรยวตถทเกดจากการยอยสลายขยะอนทรย สามารถนาไปใชประโยชนในรปสารปรบปรงดนหรอปยอนทรย

รปท 2-13 เทคโนโลยการบาบดขยะมลฝอยแบบเชงกล-ชวภาพ (Mechanical and Biological Treatment: MBT)

2.2.3 เทคโนโลยการผลตขยะเชอเพลงแบบ Mechanical and Thermal Treatment (MTT) กระบวนการทางกลและความรอนสาหรบการจดการขยะเปนกระบวนการทคอนขางใหม โดยเปน

กระบวนการทใชเครองจกรกลรวมกบความรอนซงสวนใหญจะเปนไอนา โดยกระบวนการจะประกอบไปดวยกระบวนการลดขนาดและคดแยกทางกลเพอดงเอาวสดรไซเคลออก กอนนาไปเขาสกระบวนการความรอน เพอกาจดเชอโรคตางๆ เชน แบคทเรย และลดความชน อยางไรกตาม ในปจจบนเทคโนโลยนยงมราคาสง

24

รปท 2-14 หลกการทางานของเทคโนโลยการผลตขยะเชอเพลงแบบ Mechanical Thermal Treatment

1) การบาบดขยะโดยวธทางกลและความรอน (MTT, Mechanical and Thermal Treatment) เทศบาลนครทงสง จงหวดนครศรธรรมราช

รปท 2-15 ตนแบบระบบผลตเชอเพลง ขนาดกาลงผลตวนละ 1 ตน ตงอยท โรงฆาสตวเทศบาลเมองทงสง

25

จากการศกษาเทคโนโลยการจดการขยะของประเทศไทยทง 3 แบบ คอ MT MBT และ MTT สามารถสรปเปรยบเทยบปจจยดานตางๆ ซงรายละเอยดแสดงดงในตารางท 2-3

ตารางท 2-3 สรปการเปรยบเทยบเทคโนโลยการผลตขยะเชอเพลงขยะในประเทศไทย

เทคโนโลย Mechanical Treatment

(MT) Mechanical Biological Treatment

(MBT) Mechanical Thermal Treatment

(MTT)

ความสามารถ ในการรบขยะมลฝอย

200-1,000 ตนตอวน ขนอยกบความตองการ

0-1,000 ตนตอวน ขนอยกบความตองการ

250-500 ตนตอวน ขนอยกบความตองการ

ความสามารถ ในการผลตขยะเชอเพลง

รอยละ 10-15 ของขยะมลฝอยทงหมด

รอยละ 40 ของขยะมลฝอยทงหมด ประมาณรอยละ 25-30 ของขยะมลฝอยทงหมด

ความสามารถ ในการผลตขยะรไซเคล

ประมาณรอยละ 10 ของขยะมลฝอยทงหมด

ประมาณรอยละ 10 ของขยะมลฝอยทงหมด

ประมาณรอยละ 10 ของขยะมลฝอยทงหมด

ความสามารถในการผลต สารปรบปรงดน

ไมมสารปรบปรงดน ประมาณรอยละ 10-30% ของขยะมลฝอยทงหมด

ไมมสารปรบปรงดน

คาความรอน ของขยะเชอเพลงทได

<4,000 kcal/kg > 4,500 kcal/kg ประมาณ 4,500 kcal/kg

คาความหนาแนน ของขยะเชอเพลง

< 150 kg/m3 (ไมไดทาเปนแทงเชอเพลง)

300 kg/m3 (ไมไดทาเปนแทงเชอเพลง)

600 kg/m3

คาความชน ของขยะเชอเพลง

มากกวารอยละ 25 นอยกวารอยละ 25 ประมาณรอยละ 10

พนททใช ประมาณ 1 – 2 ไร ขนกบกาลงการผลต และจานวนชดเครองจกร

- MBT แบบกอง และแบบ Thin layer ใชพนท > 10 ไร - MBT แบบใชเครองกวน ใชพนท < 10 ไร ทงนขนอยกบปรมาณขยะ

ประมาณ 2.5 ไร

ระยะเวลา การผลตขยะเชอเพลง

สามารถผลตขยะเชอเพลงได วนตอวน

- MBT แบบกอง และแบบ Thin layer ใชเวลาประมาณ 9-12 เดอน - MBT แบบใชเครองกวน ประมาณ 3 สปดาห

สามารถผลตขยะเชอเพลงไดวนตอวน

คาลงทนระบบ 0.5 ลานบาทตอ 1 ตนขยะมลฝอย (เฉพาะราคาคาเครองจกร ไมรวมคากอสรางอนๆ)

- MBT แบบกอง และแบบ Thin layer มงบประมาณ 0.85-1 ลานบาทตอตน และขยะมลฝอยสาหรบระบบขนาดใหญ (400-700 ตนตอวน) และ 1.8 ลานบาทตอตนขยะมลฝอยสาหรบระบบขนาดนอยกวา 100 ตนตอวน - MBT แบบใชเครองกวนมราคาประมาณ 2 ลานบาทตอตนขยะ

0.8 ลานบาทตอ 1 ตนขยะมลฝอย (เฉพาะราคาคาเครองจกร ไมรวมคากอสรางอนๆ)

คาดาเนนการและคาบารงรกษา

1,200 บาท ตอ 1 ตนเชอเพลงขยะ

350-1,500 บาทตอ 1 ตน ขยะมลฝอยขนอยกบขนาดของระบบ

ไมมขอมล

26

จากการพจารณาเปรยบเทยบเทคโนโลยการผลตขยะเชอเพลงแบบตางๆ จะเหนวาเทคโนโลย Mechanical and

Biological Treatment (MBT) ซงมกระบวนการหมกแบบใชอากาศกอนนาขยะมาเปนเชอเพลง สามารถจดการกบ ขยะอนทรยทปนอยในขยะเชอเพลงไดดทสด โดยเทคโนโลยนจะชวยเพมปรมาณเชอเพลงขยะ (รอยละ 40 ของปรมาณขยะทงหมด) สาหรบการวเคราะหความชนของขยะเชอเพลงทเกดขนในสวนของ MBT จะอาศยกระบวนการหมก กอนคดแยก โดยใชกระบวนการยอยสลายของจลนทรยเปนกลไกลการลดความชน จากปฏกรยายอยสลายแบบใชอากาศ ทาใหความชนลดลงไดถง 35% จากความชนของขยะมลฝอยประมาณ 62% เมอความชนลดลง จะสามารถ คดแยกองคประกอบตางๆ โดยใชวธทางกลไดงายกวาทาใหตนทนในสวนเครองจกรจะตากวาเทคโนโลย Mechanical Treatment (MT) ทมขอจากดในการคดแยกและผลตเชอเพลงขยะ (RDF) ไดปรมาณตา และ Mechanical and Thermal Treatment (MTT) ทจะอาศยการลดความชนดวยการอบแหงจงตองใชพลงงาน และตนทนสงกวาทาใหเพมการสญเสยพลงงานในระบบ

เทคโนโลย MBT หลงจากททาใหความชนลดลงไดถง 35% เมอเขาสกระบวนการรอนและคดแยกดวยเครองจกร เชน เครองรอนและคดแยกแบบตะแกรงหมน เครองคดแยกโดยลม จะชวยลดความชนของเชอเพลงขยะไดอก โดยเชอเพลงขยะหลงจากรอนแลวคาความชนจะไมเกน 25%

นอกจากนระบบ MBT ยงสามารถจดการปญหากลนเหมนจากขยะไดเปนอยางด อกทงการจดการดวยเทคโนโลย MBT จะมวสดปรบปรงดนเปนผลพลอยไดดวย ซงจะเหนวาเทคโนโลย MBT มความเหมาะสมในการนามาปรบใช ในการบรหารจดการขยะ เหมาะสมและเปนโครงการนารองในการจดการขยะอยางมประสทธภาพตอไป

27

หวขอท 3 : ประโยชนทจะไดรบ และผลกระทบทางดานตางๆ

3.1 ประโยชนของการนาขยะมาแปรรปเปนพลงงาน กจการเพอสงคมและสงแวดลอม

3.1.1 ผลกระทบเชงบวก/เชงลบตอสงแวดลอม - ลดปญหามลพษสงแวดลอมทเกดจากการจดการขยะแบบไมถกสขาภบาล - เกดระบบบรหารจดการขยะชมชนทสมดลและยงยน ระหวางเศรษฐกจ สงคมทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม 3.1.2 ผลกระทบเชงบวก/เชงลบตอสงคม

- จดเตรยมความพรอมพนกงานใหมความพรอมสาหรบการเดนระบบ โดย เทศบาล จะจดหาพนกงานทมความรและทกษะในสวนงานตางๆ เชน ผจดการโรงงาน ชางไฟฟา ชางเครองกล ชางซอมบารง เปนตน เกดการจางงานของประชาชนในชมชน

3.1.3 ผลกระทบเชงบวก/เชงลบตอเศรษฐกจ - สงเสรมใหมการใชปยอนทรยทไดจากขยะทผานกระบวนการยอยสลายโดยระบบ MBT เพอการ

เกษตรกรรมในชมชน ในสวนของเชอเพลงขยะ RDF มเปาหมายในอนาคต คอการนาเชอเพลงขยะไปใชประโยชนเพอผลตเปนพลงงานทดแทนตอไป

- ผลกาไรจากขายปยท ไ ดคนกลบให กบชมชน โดย เทศบาล และ กลม วสาหกจชมชน กาหนดสดสวนการแบงผลกาไรทไดจากผลประกอบการ เพอตงเปนกองทนเพอพฒนาสงแวดลอมในชมชน เพอนาไปใชในกจกรรมรกษาคณภาพสงแวดลอมในพนทและชมชน

28

หวขอท 4 : รปแบบการรณรงครกษาความสะอาด

4.1 โครงการรณรงครกษาความสะอาด-เกาะปลอดภย

- สรางจตสานกในการดแลและรกษาสงแวดลอม - กจกรรมฝกอบรมการคดแยกขยะ - จดกจกรรม Big Cleaning Day - การจดทาปายรณรงคใหทงขยะลงถง

4.2 โครงการแปรรปขยะเพอใชประโยชนเปนเชอเพลง RDF และปยอนทรย ตนแบบการจดการขยะชมชนเพอใชเปนพลงงานทดแทน ทพฒนาขนในมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ถกพฒนาขนเพอแกไขปญหาขยะของมหาวทยาลยฯ และเพอเปนโครงการนารองสาหรบขยายผลทวประเทศ โดยถกพฒนาใหเปนโรงงานตนแบบทสามารถรองรบปรมาณขยะ 3-5 ตน/วน เปนตนแบบเทคโนโลยการจดการ ขยะชมชนทมความเหมาะสม โดยมองทกมต คอ ดานเทคนค ดานเศรษฐศาสตร และสงแวดลอม

กระบวนการทางาน คอ นาขยะผานสานพานคดแยกโดยใชแรงงานคน จากนนจะถกลาเลยงไปยงเครองสบยอยลดขนาด กอนจะเขาสโรงงานบาบดทางกลและชวภาพ หรอ โรงงาน MBT (Mechanical and Biological Treatment Plant) เพอปรบเสถยรภาพของขยะโดยใชเวลาเพยง 1 เดอน จากนนนาไปรอนโดยใชเครองคดแยก

29

แบบตะแกรงหมน ไดผลผลตเปนปยอนทรยทนาไปใชเปนสารปรบปรงดนได และเชอเพลงขยะ (RDF-4) ทสามารถผลตเปนเชอเพลงขยะอดแทง (RDF-4) โดยใชเครองอดแทงเชอเพลงแขง เพอนาไปใชเปนเชอเพลงสาหรบโรงไฟฟา ชวมวลสรนาร โดยสามารถผลตกระแสไฟฟาถง 100 หนวย (kWh)

แนวคดในการออกแบบกระบวนการบาบดขยะดวยวธการแบบเชงกล-ชวภาพ (MBT, Mechanical and Biological Waste Treatment) ของมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร มความแตกตางกบเทคโนโลยอน คอ ดาเนนการปรบสภาพของขยะโดยวธการหมก (ทางชวภาพ) กอนทาการคดแยก (ทางกล) โดยจะทาการแยกขยะออกจากถงบรรจและคดแยกขยะทสามารถรไซเคลไดเชน กระปองอลมเนยม ขวดแกว และ พลาสตก รวมถงเศษเหลกออกกอนโดยใชแรงงานคนบนสายพานคดแยก (Hand Sort Conveyer) ขยะทผานการคดแยกแลวจะถกนาไปยอยหยาบ โดยใชเครองสบ โดยใชเครองสบแบบ Hammer Mill เพอลดปรมาตรใหเหมาะตอการจดการ ขยะทถกฉกน จะถกลาเลยงเขาสโรงบาบดทางกลและชวภาพ (Mechanical and Biological Treatment) รวมกนทงขยะอนทรย เชน เศษอาหาร และขยะอนนทรย เชน ถงพลาสตก เศษกระดาษ เพอปรบเสถยรภาพของขยะใหเหมาะสมสาหรบ การนาไปใชเปนเชอเพลง ทงน โรงบาบดทางกลและชวภาพ (Mechanical and Biological Treatment) ถกออกแบบใหเปนโรงปดทมระบบกวน ทาหนาทผสมและเตมอากาศ ทาใหประสทธภาพการยอยสลายสง ทาใหระยะเวลาการยอยสลายเรว ในระยะเวลาประมาณ 1 เดอน การหมกจะสนสดลงและขยะมเสถยรภาพ ปราศจากกลนและทาการคดแยกโดยใชเครองคดแยกแบบตะแกรงหมน (Trommel Separator) จะไดสวนประกอบ คอ อนทรยสารผงละเอยด (ปยอนทรย) อนทรยสารผสมพลาสตก และ พลาสตก ซงสามารถนาไปใชประโยชน ในการเปนวสดปรบปรงดน และเชอเพลง RDF ได ดงแสดงไวใน รปท 4-1

รปท 4-1 ตนแบบโรงบาบดทางกลและชวภาพ (Mechanical and Biological Treatment)

30

ขอมลเบองตนของระบบ MBT

เทคโนโลยการการบาบดขยะดวยวธการแบบเชงกล-ชวภาพ (MBT, Mechanical and Biological Waste Treatment) ซงเปนอกเทคโนโลยทสามารถปรบเสถยรภาพของขยะมลฝอยไดอยางมประสทธภาพ โดยอาศยขบวนการทางชววทยาของแบคทเรยในการยอยสลายอนทรยวตถทมอยในขยะมลฝอย ดวยอาศยแอโรบคแบคทเรย (Aerobic Bacteria) ภายใตสภาวะทเหมาะสมในดานความชน อณหภม ปรมาณออกซเจน รวมทงสดสวนระหวางคารบอนและไนโตรเจน รวมกบการพลกกลบกองดวยเทคนคเชงกล

ทงน การบาบดขยะมลฝอยดวยวธ MBT ทพฒนาขนโดยมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร จะทาใหสามารถลดระยะเวลาในการหมกเหลอเพยง 15-30 วน โดยอาศยเทคโนโลยการกลบกองขยะดวยสกรในแนวตง (Vertical Agitators) ซงจะทาใหกองขยะทอยทางดานลางมโอกาสสมผสกบอากาศไดมากขน ทาใหเกดกระบวนการยอยสลายทางชวภาพไดดขน และยงปองกนการยอยสลายแบบไมใชออกซเจนทางดานลางของกองขยะ ทกอใหเกดกลนเหมน ซงคณสมบตของขยะทผานกรรมวธการบาบดโดยวธ MBT จะมนาหนกลดลงประมาณรอยละ 65 และมความชนเฉลยทรอยละ 20 โดยองคประกอบสวนใหญทเหลอจะเปนขยะจาพวกพลาสตกประมาณ รอยละ 80 ซงมความเหมาะสมทจะนามาผลตเปนเชอเพลงขยะ (RDF) และทเหลอเปนพวกปยอนทรยทมปรมาณคารบอนสง สามารถนาไปใชเปนวสดปรบปรงดนได โรงงานบาบดขยะดวยวธการแบบเชงกล-ชวภาพ (MBT, Mechanical and Biological Waste Treatment) แสดงใน รปท 4-2

รปท 4-2 โรงงานบาบดขยะดวยวธการแบบเชงกล-ชวภาพ (MBT, Mechanical and Biological Waste Treatment)

31

4.4 โครงการเมองและชมชนคารบอนตา / Smart city

มาตรฐานการพฒนาเมอง/ชมชนทเปนมตรกบสงแวดลอมและเปนสงคมคารบอนตา โดยทคามาตรฐาน

สงแวดลอมทใชในประเทศไทยมทมาแตกตางกนแตสวนใหญยดคาของ องคการอนามยโลก (WHO) หรอหนวยปองกนสงแวดลอมของประเทศสหรฐอเมรกา (EPA) เปนหลก โดยในแผนยทธศาสตรการขบเคลอนการพฒนาเมอง/ชมชนเพอมงการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมและสงคมคารบอนตา ไดกาหนดเปาหมายการพฒนา คอ การผานตามเกณฑมาตรฐานการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม และสงคมคารบอนตา จงไดรวบรวม มาตรฐานกลางซงหนวยงานภาครฐ อาท กรมควบคมมลพษ สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพและมลนธสาธารณสขแหงชาต และกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม ทไดกาหนดไว และมความสาคญอยางยงในการพฒนาเมอง/ชมชนมาเปนเกณฑมาตรฐานในการวดความสาเรจของยทธศาสตร การพฒนาเมอง/ชมชน ดงน

มาตรฐาน เกณฑทกาหนด

ดานการเพมพนทสเขยว 1.พนทสเขยวยงยนของชมชนเมองโดยภาพรวม2 ไมนอยกวา 5 ตารางเมตรตอประชากร 1 คน 2.พนทสเขยวเพอสงแวดลอมตอขนาดพนทของหนวยราชการ/สถานศกษา/ศาสนสถานทวไป2

รอยละ 30 – 50 ของขนาดพนทดน

ดานขยะมลฝอย 1.ปรมาณการผลตขยะมลฝอยในเขตเมองไมเกน3 1 กโลกรมตอคนตอวน 2.การใชประโยชนจากขยะมลฝอยในเขตเมองและชมชนไมนอยกวา3 รอยละ 30 ของปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขน 3.การจดการขยะมลฝอยชมชนอยางถกสขลกษณะไมนอยกวา3 รอยละ 40 ของปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขน

32

มาตรฐาน เกณฑทกาหนด ดานนา 1.คาความเปนกรดและดางควรอยระหวาง1 5.5 - 9.0 pH 2.ปรมาณสารแขวนลอยควรอยระหวาง1 (แลวแตประเภทของแหลงรองรบหรอประเภทโรงงาน หรอประเภทระบบบาบดนาเสย)

50 - 150 มก./ล.

3.ปรมาณนามนและไขมนควรอยระหวาง1 (แลวแตประเภทของแหลงรองรบหรอประเภทโรงงาน)

5 - 15 มก./ล.

ดานอากาศ 1.กาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศทวไปไมเกน1 34.2 มก./ลบ.ม. คาเฉลยในชวงเวลา 1 ชวโมง 2.กาซไนโตรเจนไดออกไซดในบรรยากาศทวไปไมเกน1 0.32 มก./ลบ.ม. คาเฉลยในชวงเวลา 1 ชวโมง 3.กาซโอโซนในบรรยากาศทวไปไมเกน1 0.20 มก./ลบ.ม. คาเฉลยในชวงเวลา1 ชวโมง 4.กาซซลเฟอรไดออกไซดในบรรยากาศทวไปไมเกน1 780 มคก./ลบ.ม. คาเฉลยในชวงเวลา 1 ชวโมง ดานอากาศ 5.ตะกวในบรรยากาศทวไปไมเกน1 1.5 มคก./ลบ.ม. คาเฉลยในชวงเวลา 1 เดอน 6.ฝนละออง - ขนาดไมเกน 100 ไมครอน ไมเกน1 0.33 มก./ลบ.ม. คาเฉลยในชวงเวลา 24 ชวโมง - ขนาดไมเกน 10 ไมครอน ไมเกน1 0.12 มก./ลบ.ม. คาเฉลยในชวงเวลา 24 ชวโมง - ขนาดไมเกน 2.5 ไมครอน ไมเกน1 0.05 มก./ลบ.ม. คาเฉลยในชวงเวลา 24 ชวโมง

ทมา 1.กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 2.แผนปฏบตการเชงนโยบายดานการจดการพนทสเขยวชมชนเมองอยางยงยน คณะอนกรรมการวางแผนการจดการสงแวดลอมชมชน สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

3.สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพและมลนธสาธารณสขแหงชาต 4.กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม

4.5 จดทาแผนพฒนาพนท การบรหารจดการสงแวดลอมเพอสงเสรมการทองเทยวอยางยงยน

นกวชาการดานการพฒนาการทองเทยวไดกาหนดหลกการจดการทองเทยวทกรปแบบอยางยงยนตามหลกการพฒนาการทองเทยวของโลกไว ดงน (ราไพพรรณ แกวสรยะ, 2547: 3-4)

1. อนรกษและใชทรพยากรอยางพอด (Using Resource Sustainable) หมายถง ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวตองมวธการจดการใชทรพยากร ทงมรดกทางธรรมชาตและมรดกทางวฒนธรรมทมอยอยางดงเดมอยางเพยงพอหรอใชอยางมประสทธภาพ ใชอยางประหยดตองคานกถงตนทนอนเปนคณคาและคณภาพของธรรมชาต ตนทนทางวฒนธรรมและภมปญญาทองถนซงเปนปจจยสาคญประกอบดวยการอนรกษทรพยากรการทองเทยว หมายถงการสงวนรกษาคณภาพของทรพยากรใหมคณคาตอชวต ความเปนอยทดมความผาสก รวธการใชทรพยากรอยางคมคา ปรบปรง บารงใหเกดประโยชนไดนาน เพมพนและเสรมสรางไวใหมมากเพยงพอตอการใชเพอการดารงชวตอยางเหมาะสม การปรบปรงและฟนฟทรพยากรนน ตองคงความเปนเอกลกษณอยางดงเดมไวใหมากทสด เกดผลกระทบอนเปนผลเสยนอยทสด โดยการใชภมปญญาพนบานประยกตกบเทคโนโลยแบบใหม การใชทรพยากรอยางประหยด อยางเหมาะสม และสามารถดาเนนธรกจไดอยางยาวนาน

33

2. ลดการบรโภคและใชทรพยากรทเกนความจาเปน กบการลดการกอของเสย (Reducing Over-Consumption and Waste) ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวตองรวมกนวางแผนกบผเกยวของจดการการใชทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพหรอจดหาทรพยากรอนทมคณสมบต มคณภาพเหมอนกนหรอใชทดแทน กนได เพอลดการใชทรพยากรทหายาก เชน สงกอสรางทใชไมจากธรรมชาต หากคดใหลดการใชไมลงโดยใชวสด ทมคณสมบตคลายไมสรางเสรมประกอบ กเปนการลดการใชไม หรอลดการตดตนไมลงได เปนตน

3. รกษาและสงเสรมความหลากหลายของธรรมชาตสงคม และวฒนธรรม (Maintain Diversity) ผรบผดชอบการการพฒนาการทองเทยวตองวางแผนขยายฐานการทองเทยว โดยการรกษาและสงเสรมใหมความหลากหลาย เพมขนในแหลงทองเทยวทเปนแหลงทองเทยวทางธรรมชาต และแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทมอยเดม โดยการเพมคณคา และมาตรฐานการบรการ เพอใหนกทองเทยวใชเวลาทองเทยวในสถานทนนนานขน หรอกลบไปเทยวซาอก เชนแหลงทองเทยวทเปนนาตก อาจะเพมกจกรรมการดนก การปนหนาผา เปนตน หรอหมบานวฒนธรรม และแหลงโบราณคด อาจจะเพมกจกรรมการนงเกวยนเทยมววหรอควาย การทาเสนทางจกรยานใหนกทองเทยวขชมรอบหมบาน การเปนอาสาสมครโบราณคดขดคน ขดแตงแหลงโบราณคดโดยมนกโบราณคดสอนหลกการเบองตนให เปนตน

4. ประสานการพฒนาการทองเทยว (Intergrating Tourism into Planning) ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวไมเพยงแตทางานตามแผนทวางไว แตตองประสานแผนการพฒนา กบหนวยงานอนทเกยวของ เชน แผนพฒนาทองถนขององคกรปกครองทองถน (อบต . หรอเทศบาล) แผนพฒนาของสานกนโยบาย และแผนสงแวดลอม แผนพฒนาจงหวด แผนพฒนาของกระทรวงทบวง กรมทเกยวของในพนท เพอใหการพฒนา การทางานในสถานททองเทยวเดยวกนมศกยภาพเพมขน

5. ตองนาการทองเทยวขยายเศรษฐกจในทองถน (Supporting Local Economy) ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวจะตองประสานงานกบองคกรปกครองทองถน และหนวยงานราชการทเกยวของสงเสรมกจกรรมการทองเทยวในทองถน โดยสรรหาความโดดเดนของทรพยากรในทองถน นาไปประชาสมพนธและสงเสรมการขายการทองเทยว เพอใหนกทองเทยวเดนทางเขาไปเทยวใหมากขน เปนการสรางรายไดกระจายสประชากร ทประกอบการในทองถน เชน การหาผลตภณฑ และกจกรรมใหมๆในแตละตาบล อนเปนนโยบายของรฐบาลปจจบน กเพอการขยายฐาน สรางรายไดเสรมในทองถน

6. การมสวนรวม การสรางเครอขายพฒนาการทองเทยวกบทองถน (Involving Local Communities) ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวควรรวมทางานกบทองถนแบบองครวม (Participation Approach) โดยเขารวมทาในลกษณะหนวยงานรวมจด เชน เปนหนวยงานรวมทากจกรรมสาธารณะประโยชน เปนหนวยงานรวมวเคราะห หรอรวมแกปญหาดวยกน เปนหนวยงานรวมสงเสรมการขายการทองเทยวดวยกน รวมประเมนผลการทองเทยวเปนตน นอกจากนนยงตองประสานเครอขายระหวางองคกรและทองถน เพอยกระดบคณภาพของการจดการทองเทยว ในทองถนดวย

7. หมนประชม และปรกษาหารอกบผเกยวของทมผลประโยชนรวมกน (Consulting Stakeholders and the Public) ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวตองประสานกบพหภาค ไดแก ชมชนหรอประชาคมในพนท องคกรปกครองสวนทองถน กลมผประกอบการทองเทยว สถาบนการศกษา สถาบนการศาสนา หนวยงานราชการ ทรบผดชอบในพนท เพอรวมประชมปรกษาหารอ ทงการเพมศกยภาพใหกบแหลงทองเทยว การประเมนผลกระทบการทองเทยว การแกไขปญหาทเกดจากผลกระทบดานสงแวดลอมและดานการตลาด โดยจดการประชมกนอยางสมาเสมอ เพอรวมปฏบตในทศทางเดยวกน เปนการลดขอขดแยงในผลประโยชนทตางกน เชนการกาหนดราคาคาบรการรถโดยสาร หรอรถรบจางในทองถน ควรเปนราคามาตรฐานเดยวกน หรอการใชทสาธารณะประโยชน การใชนาดบเพอบรโภคจากแหลงเดยวกน การจดการขยะ การบาบดนาเสย

34

8. การพฒนาบคลากร (Training Staff) การใหความร การฝกอบรม การสงพนกงานดงานอยางสมาเสมอ เพอใหพนกงานมความร มแนวคด และวธปฏบตในการพฒนาการทองเทยวทยงยน นบเปนการพฒนาบคลากร ในองคกร เปนการชวยยกระดบมาตรฐานการบรการการทองเทยว เชน การฝกอบรมพนกงานเสรฟในรานอาหาร ใหรวธการเสรฟอาหารทเปนมาตรฐานสากล การฝกแมบานใหการตอนรบแบบโฮมสเตย

9. การจดเตรยมขอมลคมอบรการขาวสารการทองเทยวใหพรอม (Marketing Tourism Responsibly) ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวจะตองรวมกบผเกยวของจดเตรยมขอมลขาวสารการทองเทยว ขาวสารบรการการขาย ใหพรอมมเพยงพอตอการเผยแพร ซงอาจจดทาในรปสอทศนปกรณแบบตางๆ เชน คมอการทองเทยว คมอการตลาด การทองเทยวทเปนเอกสารแผนพบ หนงสอคมอ วดโอ แผนซดรอม เปนตน

10. ประเมนผล ตรวจสอบ และวจย (Undertaking Research) ความจาเปนตอการชวยแกปญหาและเพมคณคา รวมถงคณภาพของแหลงทองเทยวการลงทนในธรกจทองเทยวผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยว และผประกอบการจะตองมการประเมนผล การตรวจสอบผลกระทบ และการศกษาวจยอยางสมาเสมอ โดยการสอบถามผใชบรการโดยตรง การสอบความเหนจากใบประเมนผล หรอการวจยตลาดการทองเทยว เพอทราบผลของการบรการนามาปรบปรงและแกไขการจดการ การบรการอยางมประสทธภาพ เพอความประทบใจและความพงพอใจของนกทองเทยวได