วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 1ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

A Comparative Study of Quality Assurance Models in Thailand Higher Educational Institutions

Parichat Jantori M.A.(EuropeanBusinessManagement),Lecturer

IntegratedBachelor'sandMaster'sDegreePrograminBusinessandAccountingThammasatBusinessSchool,ThammasatUniversity

Abstract Qualitymanagementisakeyactivitythateverykindoforganizationshastoconcern,includingeducationalinstitutions.Managementteamhastofindwaytomanagetheireducationalinstitutioneffectivelyandefficientlyinordertoprovidegoodeducationandstaycompetitive.Qualityassuranceapproachiswidelyadoptedinmanyeducationalinstitutionsforensuringthatqualifications,assessmentandprogramdeliverymeetcertainstandards.SeveralmodelsofqualityassurancesuchasISO,TQM,EFQM,thecriteriafromMalcolmBaldrigeNationalQualityAwardandthemodelfromtheOfficeforNationalEducationStandardsandQualityAssessmentareimplementedinThailanduniversitiesandcolleges.Someofthemarecountryspecificandinstitutionspecific.Thisarticlewilldiscusseachoftheseindetailtogetanoverviewsoastohaveanunderstandingofdifferentmodelsandcriteriaadoptedinthesemodelsofqualityassurance.Thesuggestionwillbeprovidedattheendofarticle.

Keywords: Quality,QualityAssurance,HigherEducationInstitution

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน2 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

การศกษาเปรยบเทยบรปแบบการประกนคณภาพ

ในสถาบนอดมศกษาไทย

ปารฉตร จนโทร M.A.(EuropeanBusinessManagement),อาจารยหลกสตรควบตร-โททางการบญชเเละบรหารธรกจ

คณะพาณชยศาสตรเเละการบญชมหาวทยาลยธรรมศาสตรบทคดยอ การพฒนาและรกษาคณภาพเปนสงททกองคกรทงภาครฐภาคเอกชนรวมถงสถาบนการศกษาตางใหความสำคญเพราะคณภาพในการบรหารจดการรวมถงคณภาพของสนคาและบรการลวนนำมาซงความไดเปรยบในการแขงขนผบรหารสถานศกษาจงจำเปนตองเรยนรกลยทธการบรหารธรกจสมยใหมและนำมาปรบใชเพอหาแนวทางในการพฒนาคณภาพของตนเองทงในดานการบรหารสถาบนการศกษาการเรยนการสอนรวมถงการคนควาวจยอยางตอเนองเพอใหมความพรอมทจะผลตบณฑตทมคณภาพตอไป บทความนมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบรปแบบในการประกนคณภาพรปแบบตางๆทถกนำมาใชอยางแพรหลายในสถาบนอดมศกษาในประเทศไทยโดยเฉพาะสถาบนการศกษาดานบรหารธรกจ(BusinessSchool)เพอนำไปสการสรางขอเสนอแนะดานการประกนคณภาพการศกษาเพอนำไปสการพฒนาการศกษาไทยตอไป

คำสำคญ:คณภาพการประกนคณภาพสถาบนอดมศกษา

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 3ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

บทนำ คณภาพเปนหวใจสำคญของการบรหารจดการใดๆในองคกรธรกจการไรซงคณภาพอาจทำใหองคกรไมสามารถขายสนคาไมสามารถสรางรายไดและไมสามารถแขงขนกบคแขงอนๆในตลาดไดในขณะทองคกรทสามารถสรางคณภาพสามารถใชคณภาพในการสรางความไดเปรยบในการแขงขนขยายฐานลกคารวมถงเพมรายไดเชนเดยวกบในสถาบนการศกษาการสรางคณภาพในดานการบรหารจดการการเรยนการสอนคณภาพของคณาจารยและสงอำนวยความสะดวกมความจำเปนอยางยงทจะนำไปสการผลตบณฑตทมคณภาพและสรางความสามารถในการแขงขน ความตนตวเรองคณภาพในสถาบนการศกษานำไปสการปฏรปการศกษาในประเทศไทยทำใหเกดกฎหมายแมบทในการจดการศกษาแหงชาตคอพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542ซงมใจความบทหนงวาดวยการพฒนาคณภาพและการประกนคณภาพของสถาบนการศกษาทงนเพอนำไปสการบรรลวตถประสงคสำคญคอการยกระดบคณภาพในการใหการบรการการศกษารวมถงเพอเพมประสทธภาพและประสทธผลในการบรหารจดการสถาบนการศกษาใหมมาตรฐานทดเทยมกบนานาชาต(พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542)หมวด6 ทผานมาสถาบนอดมศกษาในประเทศไทยไดรบเอาแนวทางและรปแบบการประกนคณภาพทหลากหลายทงทเปนการกำหนดโดยหนวยงานภาครฐอยางเชนสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา(สกอ.)สำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา(สมศ.)หรอเปนรปแบบของสถาบนการประกนคณภาพระดบนานาชาตมาประยกตใชดงจะกลาวในรายละเอยดตอไป

1. คณภาพทางการศกษาและการประกนคณภาพ คณภาพในบรบทของการดำเนนธรกจหมายถงการดำเนนงานทมประสทธภาพเปนไปตามขอกำหนดทตองการสามารถผลตสนคาหรอบรการนนสรางความพอใจใหกบลกคาและมตนทนการดำเนนงานทเหมาะสมไดเปรยบคแขงขนลกคามความพงพอใจและยอมจายตามราคาเพอซอความพอใจนน(ASQ,2013)สถาบนการศกษาเปนองคกรทใหบรการในรปแบบของการจดการเรยนการสอนใหกบนกศกษาและบรการทางวชาการแกประชาชนทวไปผานกระบวนการบรหารจดการสถาบนการศกษาทมคณภาพ

จงหมายถงสถาบนการศกษาทมความสามารถในการจดระบบการเรยนการสอนทมประสทธผลและประสทธภาพสามารถผลตบณฑตทมความสามารถในการคดวเคราะหแกปญหาสามารถตอบสนองความตองการของตลาดแรงงานและตวบณฑตตลอดจนสรางความพงพอใจใหกบบณฑตและผใชบณฑตได(ซานซยปงและชวลตเกดทพย,2013) การประกนคณภาพ(QualityAssurance)เปนวธบรหารจดการเพอเปนหลกประกนหรอเพอสรางความมนใจวาการดำเนนงานจะทำใหไดผลลพธทมคณภาพตรงตามทกำหนดในแวดวงการศกษาไทยมความตนตวเปนอยางมากในการสรางมาตรฐานและพฒนาคณภาพการศกษาดงจะเหนไดจากการเรมประกาศใชพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542ทกำหนดใหมระบบการประกนคณภาพการศกษาเพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ(พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542:มาตรา47)โดยมวตถประสงคสำคญ3ประการคอ1.ทำใหประชาชนไดรบขอมลคณภาพการศกษาทเชอถอไดเกดความเชอมนและสามารถตดสนใจเลอกใชบรการทมคณภาพมาตรฐาน2.ปองกนการจดการศกษาทไมมคณภาพซงจะเปนการคมครองผบรโภคและเกดความเสมอภาคในโอกาสทจะไดรบการบรการการศกษาทมคณภาพอยางทวถงและ3.ทำใหผรบผดชอบในการจดการศกษามงบรหารจดการศกษาสคณภาพและมาตรฐานอยางจรงจงซงมผลใหการศกษามพลงทจะพฒนาประชากรใหมคณภาพอยางเปนรปธรรมและตอเนอง(พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542)

2. ระบบการประกนคณภาพทางการศกษา ระบบการประกนคณภาพทางการศกษาสามารถแบงไดเปน2กลมใหญๆคอระบบการประกนคณภาพภายใน(InternalQualityAssurance)ดำเนนการโดยบคลากรของสถาบนการศกษานนเองหรอโดยหนวยงานตนสงกดทมหนาทกำกบดแลสถาบนการศกษานนและระบบการประกนคณภาพจากภายนอก(ExternalQualityAssurance)เปนระบบการประเมนผลและการตดตามตรวจสอบคณภาพและมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาจากภายนอกเชนสำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา(องคการมหาชน)(สมศ.)หรอบคคลหรอหนวยงานภายนอกทไดรบการรบรอง

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน4 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

ระบบประกนคณภาพในปจจบนมหลายรปแบบบางระบบเปนทนยมใชกนในองคกรธรกจและมการนำมาประยกตใชในสถาบนอดมศกษาดงจะกลาวในรายละเอยดตอไป 2.1 ระบบ ISO (International Organization for Standardization) ISOเปนมาตรฐานสากลสำหรบการบรหารงานในองคกรทนำไปใชกนอยางแพรหลายเพอพฒนาองคกรใหมกระบวนการทำงานทมประสทธภาพและมคณภาพมาตรฐานISOสามารถนำไปใชไดทกองคกรทกขนาดทงอตสาหกรรมการผลตและการบรการเพอสรางความพงพอใจใหกบลกคาและผทเกยวของโดยมาตรฐานISOมสาระสำคญทแตกตางกนออกไปเชนISO9000มงเนนไปทการจดวางระบบการบรหารISO14001เปนมาตรฐานทมงเนนดานการจดการสงแวดลอมหรอISO15189เปนมาตรฐานเกยวกบหองปฏบตการ(InternationalOrganizationforStandardization,2013) การประกนคณภาพโดยระบบISOเปนการประกนคณภาพจากภายนอกทมงเนนไปทการจดวางระบบการบรหารทมคณภาพมากกวาการรบรองคณภาพของสนคาและบรการโดยมการตรวจสอบผานระบบเอกสารถงแมวาการประกนคณภาพตามมาตรฐานISOเปนทนยมอยางแพรหลายในองคกรธรกจเนองจากISOเปนมาตรฐานทไดรบการรองรบจากทวโลกแตการนำISOมาใชนนยงมขอจำกดมากมายเชนมคาใชจายในการประเมนสงเปนการประเมนโดยใชผประเมนจากภายนอกมขนตอนทยงยากซบซอนหลายครงมการยดตดกบตวเอกสารมากเกนไปอกทงยงมผมองวาการประเมนดงกลาวขาดความยงยนเนองจากหลายองคกรลดความใสใจตอการบรหารจดการคณภาพหลงจากไดรบการรบรองคณภาพISOแลว(Zollondz,2002,:261)

ในบรบทการศกษาพบวามสถาบนอดมศกษาจำนวนหนงทไดรบการรบรองมาตรฐานISOเชนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทาไดรบการรบรองISO9001และISO14000มหาวทยาลยบรพาไดรบการรบรองISO14000ซงเปนการรบรองคณภาพดานสงแวดลอมคณะแพทยศาสตรแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยไดรบการรบรองตามมาตรฐานISO15189ซงเปนการรบรองมาตรฐานหองแลปปฏบตการ(มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา,2013;มหาวทยาลยบรพา,2013;คณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,2013)ฯลฯ อยางไรกตามการใชระบบISOเพอประกนคณภาพของสถาบนการศกษานนเปนเพยงการมงเนนไปทกระบวนการในการบรหารจดการทจะนำไปสผลลพธทตองการและตอบสนองผบรโภคแตอาจไมสามารถการนตหรอประกนคณภาพของหลกสตรหรอเนอหารายวชาทสถาบนจดการเรยนการสอนวามความถกตองสอดคลองกบมาตรฐานทางการศกษาหรอไมอยางไร(VandenBerghe,1998) 2.2 ระบบการบรหารคณภาพโดยรวม (Total Quality Management) ระบบการบรหารคณภาพโดยรวม(TotalQualityManagementหรอTQM)เปนปรชญาทมงเนนการจดการคณภาพโดยใหความสำคญสงสดตอลกคาทงลกคาภายนอกและภายในซงหมายถงบคคลททำงานรวมกนในองคกรปรชญาTQMเชอวาคณภาพเกดจากความรวมมอของพนกงานทวทงองคกรและตองมการพฒนาอยางตอเนองทงระบบกระบวนการตามTQMเรมตงแตการวางแผนกลยทธทใชความตองการของลกคาเปนตวตงมการพฒนาคณภาพของพนกงานการใชภาวะผนำการออกแบบองคกรและกระบวนการทำงานใหสอดคลองกบกลยทธขององคกรขอดของTQMนอกจากจะเปนระบบทมพลวตสงแลวยงสงเสรมความรวมมอระหวางหนวยงานในทกภาคสวนและมการคำนงถงลกคาเปนสำคญ(TQM,2013)

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 5ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

มงเนนลกคา(CustomerFocus)

ความรวมมอจากทกฝาย(TotalParticipation)

การพฒนากระบวนการ(ProcessImprovement)

การวางแผนกระบวนการ(PlanningProcess)

การจดการกระบวนการ(ProcessManagement)

สถาบนการศกษาหลายแหงไดรบเอาหลกปรชญาของTQMไปประยกตใชในการบรหารการศกษาเชนจฬาลงกรณมหาวทยาลยโดยทางคณะผบรหารมหาวทยาลยไดมแนวคดและนโยบายชดเจนตอการพฒนาบคลากรทจะชวยในการวางแผนกลยทธเพอพฒนามหาวทยาลยโดยการนำแนวคดและหลกการจดทำแผนพฒนามหาวทยาลยโดยใชเทคนคและกระบวนการTQMมาใช(พนธศกดพลสารมย,2000)โดยลกคาในทนคอนกศกษาผปกครองรวมถงผทเสยคาใชจายเพอการศกษาการออกแบบหลกสตรและรปแบบการสอนตองมการพฒนาอยางตอเนองเพอใหเทาทนกบสภาพแวดลอมองคความรและความตองการของผประกอบการทเปลยนไปและกระบวนการพฒนาจะตองอาศยความรวมมอจากบคคลทกฝายทงฝายวชาการและฝายสนบสนน 2.3 ระบบบรหารคณภาพตามเกณฑรางวลคณภาพแหงชาต (National Quality Award) ในประเทศไทยมการมอบรางวลคณภาพแหงชาตในประเทศไทย(ThailandQualityAward,TQA)ซง

รปท1ระบบการบรหารคณภาพโดยรวมอางองจากTQM(2013)

เปนรางวลทถอวามคณภาพระดบโลกเนองจากมพนฐานทางดานเทคนคและกระบวนการตดสนรางวลเชนเดยวกบรางวลคณภาพแหงชาตในประเทศสหรฐอเมรกาหรอTheMalcolmBaldrigeNationalQualityAward(MBNQA)และยงมการนำไปประยกตใชอกในหลายๆประเทศ(TQA,2013) รางวลคณภาพแหงชาตมงเนนไปทกระบวนการปรบปรงการดำเนนการพฒนาขดความสามารถและผลการดำเนนงานขององคกรเพอนำองคกรไปสความเปนเลศโดยเกณฑในการพจารณารางวลคณภาพแหงชาตประกอบดวยการนำองคกรการวางแผนเชงกลยทธการมงเนนลกคาการวดการวเคราะหและการจดการความรการมงเนนบคลากรการมงเนนการปฏบตการซงกระบวนการขางตนจะนำไปสการพฒนาผลลพธขององคกรอยางเปนระบบ(TQA,2013)ดงแสดงในรป

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน6 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

โดยองคกรธรกจหรอองคกรภาครฐรวมถงสถาบนการศกษาจำนวนมากไดนำแนวความคดมมมองเชงระบบของเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตมาปรบใชในการบรหารจดการภายในองคกรและมการนำเกณฑของTQAมาปรบใชกบการเรยนการสอนทางดานบรหารธรกจอกดวย สถาบนการศกษาชนนำของไทยหลายแหงเชนจฬาลงกรณมหาวทยาลยสถาบนพฒนบรหารศาสตรหรอนดามหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบรคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลไดเรมรณรงคใหหนวยงานภายในของตนเองไดมการพฒนาองคกรตามเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตและใชการเขารบรางวลTQCหรอTQAเปนตวผลกดนการพฒนาองคกรตามแนวทางการบรหารจดการทด(พสเดชะรนทร2012) 2.4 ระบบบรหารคณภาพโดยใช EFQM Excellence Model EFQMExcellenceModelเปนเครองมอสำหรบประเมนตนเอง(Self-Assessment)ทถกนำมาใชควบคกบการตรวจสอบคณภาพโดยผเชยวชาญภายนอก

2.การวางแผนเชงกลยทธ 5.การมงเนนบคลากร

1.การนำองคกร 7.ผลลพธ

3.การมงเนนลกคา6.การมงเนนการปฏบตการ

4.การวดการวเคราะหและการจดการความร

โครงรางองคกรสภาพแวดลอมความสมพนธและสภาวการณเชงกลยทธ

รปท2มมมองเชงระบบของเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตเพอองคกรทเปนเลศทมา:TQA(2013)

(QualityAudit)โดยใชหลกเกณฑชวดทสามารถแบงออกไดเปนสองสวนคอสวนททำใหเกดความสามารถขององคกรหรอปจจยนำเขา(Enablers)ซงครอบคลมกจกรรมตางๆขององคกรและกลมคนหรอสวนงานทเกยวของกบการดำเนนกจกรรมนนๆไดแกภาวะผนำบคลากรในองคกรนโยบายและกลยทธขององคกรพนธมตรและทรพยากรและกระบวนการทำงานและสวนทเปนตวแปรตามหรอผลลพธ(Results)ทเกดขนกบบคลากรขององคกรกบลกคากบสงคมและผลการปฎบตงานหลกซงผลลพธจะเปนอยางไรนนขนอยกบสวนททำใหเกดความสามารถและสวนททำใหเกดความสามารถนจะตองมการปรบปรงกระบวนการดำเนนงานหรอไมนนขนอยกบผลลพธทไดการดำเนนงาน(EFQM,2013) สถาบนอดมศกษาสามารถนำEFQMModelมาปรบใชโดยกำหนดตวชวดใหมใหเหมาะสมกบการใชงานดงน

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 7ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

ภาวะผนำกระบวนการเรยน

การสอนความพงพอใจของนกศกษา

ผลลพธอนๆ

การจดการการเรยนการสอนและบรหาร

งานภายใน

นโยบายและกลยทธ

พนธมตรและทรพยากร

ตวแปรตนหรอปจจยนำเขา

นวตกรรมและการเรยนร

ผลลพธ

รปท3ระบบประกนคณภาพตามแนวทางของEFQMทมา:Fourman&Mojgan(2006)

การประเมนปจจยนำเขาทมผลตอคณภาพการเรยนการสอนนน(Enables)สถาบนอดมศกษาสามารถทำไดโดย - การประเมนภาวะผนำคอมการวดความสามารถของผบรหารของสถาบนอดมศกษาในการบรหารจดการสรางแรงจงใจใหความสนบสนนกบคนในองคกรดวยการจดสงอำนวยความสะดวกและสภาพแวดลอมทเหมาะสมในการทำงานใหกบผรวมงานเพอใหเขาเหลานนมความกระตอรอรนทจะปฎบตงานอยางเตมความสามารถ - การประเมนผสอนซงเปนสวนสำคญของการจดการการเรยนการสอนโดยการประเมนผสอนนนสามารถประเมนจากความรความสามารถดานวชาการและความสามารถในการถายทอดความรเหลานนไปสตวนกศกษานอกจากนนยงมการประเมนการความกระตอรอรนความทมเทในการสอนวฒภาวะทางอารมณและทกษะการเขาสงคมของตวผสอน - การประเมนนโยบายและกลยทธในการดำเนนงานคอการพจารณาความเหมาะสมและความโปรงใสของการกำหนดนโยบายโดยผบรหารโดยมการคำนงถงสภาพแวดลอมในดานตางๆทสถาบนอดมศกษาตองเผชญ - การประเมนกระบวนการเรยนการสอนคณภาพของการเรยนการสอนนนสามารถวดไดจากการ

ความเหมาะสมของหลกสตรในการสรางนกศกษาใหเปนคนรรอบและรลกเพอใหนกศกษาเหลานพรอมทจะไปประกอบอาชพนอกจากนคณภาพของกระบวนการเรยนการสอนยงหมายถงการออกแบบหองเรยนจำนวนนกศกษาตอหองจำนวนนกศกษาตออาจารยรายวชาทเปดสอนวามความหลากหลายหรออสระภาพในการเลอกทจะเรยนรของนกศกษา - การประเมนพนธมตรและทรพยากรของสถาบนอดมศกษาคอการพจารณาความรวมมอระหวางสถาบนของตนกบสถาบนการศกษาอนๆทงในและตางประเทศซงอาจเปนความรวมมอดานการทำงานวจยการจดการเรยนการสอนการสงตอขอมลการแลกเปลยนบคลากรและนกศกษาระหวางกนนอกจากนนสถาบนการศกษายงสามารถเปนพนธมตรกบองคกรเอกชนทไมเพยงแตจะใหการสนบสนนในรปของเงนทนแตยงสามารถแบงปนถายทอดมมมองและประสบการณจากผทำงานจรงรวมถงเปนสถานทฝกงานและทำงานของนกศกษาในอนาคตในสวนของการประเมนทรพยากรคอการพจารณาทรพยากรทงทจบตองไดและจบตองไมไดเชนเงนทนบคลากรอาคารและสงอำนวยความสะดวกองคความรคานยมและวฒนธรรมชอเสยงของสถาบนฯลฯวามเพยงพอตอการใหบรการการเรยนการสอนทดหรอไมทรพยากรเหลานเปนปจจยสำคญทสามารถสรางความไดเปรยบทางการแขงขนของสถานศกษาอกดวย

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน8 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

การประเมนในสวนของตวแปรตามหรอผลลพธเกดขนทสะทอนถงคณภาพของสถาบนอดมศกษาสามารถวดไดจากความพงพอใจของนกศกษาและอาจรวมไปถงความพงพอใจของผปกครองตลอดจนความพงพอใจของนายจางทมตอผลงานและคณภาพของนกศกษาโดยนกศกษาจะมความพงพอใจตอสถาบนอดมศกษาของตนเมอเขาเหลานนไดเรยนรในสภาพการเรยนการสอนทดมสงอำนวยความสะดวกอปกรณการเรยนการสอนเพยบพรอมมผสอนทมความรความสามารถและเขาไดรบการเตรยมความพรอมสำหรบการประกอบอาชพเปนอยางดมโอกาสทดในตลาดงานและความพงพอใจของผปกครองจะเกดขนเมอลกหลานของเขาไดรบการศกษาทดและมความกาวหนาในหนาทการงานในขณะทนายจางจะเกดความพงพอใจเมอไดผรวมงานทมความรความสามารถทางวชาการมทกษะในการทำงานและมจรยธรรมและความรบผดชอบในการทำงานอนเปนผลมาจากการอบรมบมเพาะจากสถานศกษา จดเดนของการใชระบบEFQMเพอประเมนและพฒนาคณภาพของการเรยนการสอนในสถาบนอดมศกษานอกจากจะมคาใชจายในการประเมนนอยเนองจากเปนการประเมนตนเองแลวEFQMยงเปนระบบทเชอมโยงความสมพนธของหนาทตางๆในองคกรเขาดวยกนตงแตผบรหารนกวชาการคณาจารยพนกงานอนๆและนกศกษาซงระบบการจดการคณภาพจะเกดขนไมไดเลยหากขาดความรวมมอจากคนในองคกรและวฒนธรรมองคกรทมงเนนการพฒนาคณภาพอยางตอเนองและEFQMยงเปนระบบการประเมนตนเองทไมไดมงเนนเพยงผลลพธทเกดขนแตใหความสำคญกบกระบวนการททำใหเกดคณภาพไมวาจะเปนกระบวนการวางแผนการจดการหรอความสามารถในการนำองคกรของผบรหารแตจดออนของEFQMคอรปแบบทซบซอนในการกำหนดนำหนกคะแนนสำหรบแตละตวชวดใหเหมาะกบความตองการขององคกร(Hahne,2001)นอกจากนEFQMในประเทศไทยยงไมเปนทรจกในหมมากและการประเมนดวยตนเองอาจจะทำใหขาดความนาเชอถอ

2.5 ระบบประกนคณภาพการศกษาของ สกอ. และ สมศ. สำนกงานคณะกรรมการอดมศกษาหรอสกอ.เปนหนงในหาองคกรหลกของกระทรวงศกษาธการทำหนาทในการดแลและรบผดชอบการศกษาระดบอดมศกษาภารกจสำคญของสำนกงานคณะกรรมการอดมศกษาคอศกษาวเคราะหวจยปญหาและแนวทางการพฒนาการอดมศกษากำหนดมาตรฐานการอดมศกษาจดทำแผนพฒนาการอดมศกษาใหสอดคลองกบความตองการตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและแผนการศกษาแหงชาตรวมถงการจดระบบประกนคณภาพภายในและรบขอเสนอแนะจากคณะกรรมการรบรองมาตรฐานและการประเมนคณภาพการศกษาเพอปรบปรงสถานศกษาตามกำหนด คณะกรรมการรบรองมาตรฐานและการประเมนคณภาพการศกษาหรอสมศ.มสภาพเปนองคการมหาชนทมบทบาทสำคญในการกำหนดหลกเกณฑและแนวทางในการประเมนคณภาพภายนอกเพอสงเสรมสนบสนนและพฒนาการดำเนนงานเกยวกบการประกนคณภาพภายในสถานศกษาเพอใหการศกษาไทยมความทนสมยสอดคลองกบบรบททเปลยนแปลงไป(สมศ.,2013) การประกนคณภาพโดยสมศ.จดวาเปนการประกนคณภาพการศกษาทเชอมโยงการประกนคณภาพจากภายในและภายนอกเขาดวยกนกลาวคอสถาบนการศกษาทดำเนนการประกนคณภาพภายในตามสกอ.แลวจะตองจดทำรายงานการประเมนตนเอง(Self-AssessmentReportหรอSAR)เพอนำเสนอสถาบนหรอหนวยงานตนสงกดและนำเสนอตอสาธารณชนโดยทสมศ.จะเขามาประเมนคณภาพของสถาบนการศกษาประกอบกบการตรวจเยยมหรอเรยกวาการประกนคณภาพจากภายนอกเพอจดทำรายงานการประเมนผลซงจะเปนขอมลปอนกลบไปยงสถาบนอดมศกษากอนทจะดำเนนการตดตามผลตอไปดงรป

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 9ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542แกไขเพมเตม(ฉบบท2)พ.ศ.2545กำหนดใหสถานศกษาทกแหงตองไดรบการประเมนคณภาพจากสมศ.อยางนอย1ครงในทกรอบ5ปนบตงแตการประเมนครงสดทายและตองนำเสนอผลการประเมนตอหนวยงานทเกยวของและสาธารณชน มาตรฐานทใชในการประกบคณภาพของสกอ.และสมศ.มทงสวนทสอดคลองกนในประเดนตางๆเชนการบรหารและพฒนาสถานศกษาการจดการเรยนการสอนเพอสรางบณฑตทมคณภาพการผลตงานวจยการใหบรการทางวชาการตอสงคมการทำนบำรงศลปะวฒนธรรมและการสรางกลไกการประกนคณภาพสวนการเปนผชนำทางสงคมเสนอแนะแนวทางปองกนแกปญหาสงคมจะมการกลาวถงในตวบงชของสมศ.เทานน ตวบงชการประกนคณภาพภายในสถานศกษาของสกอ.จะแบงออกเปนองคประกอบคณภาพ9ดาน

ขอมลปอนกลบ

การประกนคณภาพภายใน การประกนคณภาพภายนอก

ขอมลปอนกลบ

การปฏบตงาน

ของสถาบนการประเมนตนเอง

ของสถาบนรายงานประจำป การตรวจเยยม

รายงานผล

การประเมนการตดตามผล

รปท4ความสมพนธระหวางการประกนคณภาพภายในและภายนอกทมา:สำนกงานรบรองมาตรฐานและคณภาพการศกษา(2013)

และประกอบดวย44ตวบงชในขณะทการประกนคณภาพภายนอกโดยสมศ.จะมการแบงตวบงชออกเปน3กลมมตวบงชรวมทงสน18ตวบงชไดแกกลมตวบงชพนฐานใชประเมนภารกจของสถานศกษาไดแกการผลตบณฑตทมคณภาพตามมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตการผลตงานวจยและงานสรางสรรคการทำนบำรงศลปะวฒนธรรมการบรหารและพฒนาสถาบนและการประกนคณภาพภายในกลมตวบงชอตลกษณเปนกลมตวบงชทประเมนผลผผลตตามปรชญาปณธานวสยทศนพนธกจและวตถประสงคของการจดตงสถานศกษารวมถงจดเดนทสงผลสะทอนเอกลกษณของแตละสถานศกษาและกลมตวบงชมาตรฐานสงเสรมเปนกลมตวบงชทใชประเมนการดำเนนงานของสถานศกษาในการเสนอแนะแนวทางเพอพฒนาปองกนและแกไขปญหาสงคมตามนโยบายของรฐหรอเปนผชนำสงคมในดานตางๆดงแสดงในตาราง

องคประกอบ และตวบงช สกอ. ตวบงช สมศ.

องคประกอบ1ปรชญาปณธานวตถประสงค ตวบงชดานการบรหารและพฒนาสถาบน(12-13) และแผนการดำเนนการ(1.1-1.2) ตวบงชผลพฒนาตามอตลกษณของสถาบนและจดเนน จดเดนทสะทอนเปนเอกลกษณของสถาบน(16-17)

องคประกอบ2การเรยนการสอน(2.1–2.13) ตวบงชดานคณภาพบณฑต(1-4)และตวบงชดานการ บรหารและพฒนาสถาบน(14)

องคประกอบ3กจกรรมการพฒนานสตนกศกษา (3.1-3.2) องคประกอบ4การวจย(4.1–4.5) ตวบงชดานงานวจยและงานสรางสรรค(5-7)

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน10 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

องคประกอบ และตวบงช สกอ. ตวบงช สมศ.

องคประกอบ5การบรการทางวชาการตอสงคม ตวบงชดานงานบรการวชาการแกสงคม(8-9) (5.1-5.5) องคประกอบ6การทำนบำรงศลปะวฒนธรรม ตวบงชดานการทำนบำรงศลปะวฒนธรรม(10-11) (6.1–6.3) องคประกอบ7การบรหารและการจดการ(7.1–7.9) ตวบงชดานการบรหารและพฒนาสถาบน(12-13) องคประกอบ8การเงนและงบประมาณ(8.1–8.2) และตวบงชผลพฒนาตามอตลกษณของสถาบนและจดเนน จดเดนทสะทอนเปนเอกลกษณของสถาบน(16-17)

องคประกอบ9ระบบกลไกการประกนคณภาพ ตวบงชดานการพฒนาและประกนคณภาพภายใน(15) (9.1–9.3)

ตวบงชดานผลการชนำปองกนหรอแกปญหาของสงคม ในดานตางๆ(18)

ในกรณทผลการประเมนคณภาพภายนอกแสดงวาผลการจดการศกษาของสถานศกษาไมผานเกณฑมาตรฐานสมศ.จะดำเนนการแจงเปนหนงสอพรอมแสดงเหตผลทไมผานเกณฑมาตรฐานแกหนวยงานตนสงกดและสถานศกษานนและใหสถานศกษานนปรบปรงแกไขโดยจดแผนพฒนาคณภาพและดำเนนการตามแผนเพอขอรบการประเมนใหมภายในสองปนบแตวนไดรบแจงผลการประเมนครงแรก(ขอ40กฎกระทรวงวาดวยระบบหลกเกณฑและวธการประกนคณภาพการศกษาพ.ศ.2553)และหากไมมการดำเนนการแกไขใดๆในกำหนดเวลาตามขอ40สมศ.จะรายงานตอคณะกรรมการการอาชวศกษาหรอคณะกรรมการการอดมศกษาหรอหนวยงานตนสงกดอนแลวแตกรณเพอพจารณาสงการตอไป(ขอ41กฎกระทรวงวาดวยระบบหลกเกณฑและวธการประกนคณภาพการศกษาพ.ศ.2553) 2.6 ระบบการประกนคณภาพโดยองคกรรบรองคณภาพการศกษานานาชาต (Accreditation) การประกนคณภาพโดยองคกรรบรองคณภาพการศกษานานาชาตเปนระบบการประกนคณภาพจากภายนอกทเขามามบทบาทอยางแพรหลายในสถาบนอดมศกษาไทยองคกรรบรองคณภาพ(AccreditationAgency/Body)ทเปนทยอมรบระดบโลกไดแกACQUIN(Accreditation,CertificationandQualityAssurance

ตาราง1ตารางแสดงความสมพนธระหวางองคประกอบและตวบงชสกอ.และตวบงชสมศ.ทมา:สำนกงานรบรองมาตรฐานและคณภาพการศกษา(องคการมหาชน)(2013)

Institute),AQAS(AgencyforQualityAssurancebyAccreditationofStudyPrograms),FIBAA(FoundationforInternationalBusinessAdministrationAccredi-tation,EQUIS(EuropeanQualityImprovementSystem),AACSB(AssociationtoAdvanceCollegiateSchoolsofBusiness),AMBA(AssociationofMBAs)ฯลฯสำหรบสถาบนการศกษาดานบรหารธรกจหรอBusinessSchoolมองคกรรบรองคณภาพการศกษาสำคญจากยโรปคอEQUISและจากฝงอเมรกาคอAACSBและAMBAโดยAMBAจะรบรองเพยงหลกสตรMBAเทานนปจจบนมเพยง54สถาบนการศกษาดานบรหารธรกจทไดรบการรบรองจากทง3องคกร(TrippleAccredi-tation)นอกจากนนในบางประเทศยงมองคกรรบรองคณภาพการศกษาของตนเองเชนHKQFของฮองกงหรอOAQของสวตเซอรแลนด เงอนไขการรบรองคณภาพนานาชาตเชนขอบเขตของการรบรองคณภาพระยะเวลาของกระบวนการระยะเวลาทไดรบรองคณภาพวธการประเมนจำนวนและลกษณะมาตรฐานทใชประเมนรวมถงคาใชจายในการประเมนเพอขอรบรองคณภาพนานาชาตจะมความแตกตางกนไปตามแตละสาขาหรอหลกสตรทตองการรบรองรวมถงองคกรททำการรบรองคณภาพ

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 11ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

การรบรองคณภาพนานาชาตในสถาบนการศกษาดานบรหารธรกจโดยEQUISจะมการพจารณาจากมตตางๆเชนคณภาพหลกสตรนกศกษาคณาจารยผลงานวจยกจกรรมเพอสงคมและความเปนนานาชาต(EQUIS,2013)ดงรป

ในขณะทการขอรบรองคณภาพจากAASCBจะใชมาตรฐาน(Standard)ซงครอบคลม3หมวดหลกคอ1.การบรหารเชงกลยทธ(StrategicManagement)2.ผมสวนรวม(Participants)ประกอบดวยนกศกษาคณาจารยผบรหารและเจาหนาท3.กระบวนการเรยนร(AssuranceLearning)และมแบงยอยออกเปน14

รปท5เกณฑการประเมนรบรองคณภาพโดยEQUIS(EQUISAssessmentCriteria)ทมา:EuropeanFoundationofManagementDevelopment(2013)

มาตรฐานโดยกระบวนการบรหารจดการสถาบนการศกษาและหลกสตรจะตองมงเนนไปทการสรางนวตกรรม(Innovation)การมบทบาทสำคญ(Impact)และการมสวนรวม(Engagement)(AACSB,2013)ดงแสดงในตาราง

การจดการเชงกลยทธและนวตกรรม

มาตรฐาน1.พนธกจบทบาทความสำคญนวตกรรม

มาตรฐาน2.การสรางองคความรและความสอดคลองกบพนธกจ

มาตรฐาน3.การบรหารการเงนและจดสรรทรพยากร

ผมสวนเกยวของ: นกศกษา ผบรหารคณะ คณาจารย และบคลากรสายสนบสนน

มาตรฐาน4.กระบวนการรบนกศกษาการพฒนาและการเตรยมความพรอมสการประกอบอาชพ

มาตรฐาน5.ความเพยงพอและความพรอมของคณะในการดำเนนการตามพนธกจ

มาตรฐาน6.การจดการภายในคณะและการใหการสนบสนนกบบคลากร

มาตรฐาน7.ความเพยงพอและความพรอมของบคลากรคณาจารยในคณะในการดำเนนการตามพนธกจ

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน12 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

ในประเทศไทยมสถาบนอดมศกษาดานบรหารธรกจทไดรบการรบรองจากองคกรรบรองคณภาพการศกษานานาชาตไดแกสถาบนบณฑตบรหารธรกจศศนทรแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยไดรบการรบรองทงAACSBและEQUISคณะพาณชยศาสตรและการบญชมหาวทยาลยธรรมศาสตรไดรบการรบรองจากEQUISทงระดบปรญญาตรโทและเอกคณะบรหารธรกจสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร(นดา)ไดรบการรบรองจากAACSB(EQUIS,2013;AACSB2013) ประโยชนทไดรบจากการประกนคณภาพโดยองคกรรบรองคณภาพนานาชาตนอกจากจะเปนการกำหนดเปาหมายทชดเจนในการยกระดบคณภาพของสถาบนการศกษาแลวยงเปนการสรางชอเสยงใหกบคณะหรอสถาบนการศกษาในระดบนานาชาตสามารถเพมความสามารถในการแขงขนของสถาบนการศกษาชวยดงดดบคลากรดานการศกษารวมถงนกศกษาตางชาตทำใหสามารถเทยบเคยงคณภาพการศกษากบสถาบนชนนำระดบโลกและยงเปนกญแจสำคญในการสรางความรวมมอดานวชาการกบสถาบนการศกษาอนๆทวโลกอยางไรกตามการขอรบรองคณภาพดงกลาวมกมกระบวนการทเขมขนและอาศยระยะเวลายาวนานอกทงยงมคาใชจายสงและเปนทรจกในวงจำกดในประเทศไทย

การจดการเรยนการสอน และการเรยนร

มาตรฐาน8.การออกแบบโครงสรางหลกสตรเพอนำไปสการเรยนร

มาตรฐาน9.เนอหาในหลกสตร

มาตรฐาน10.ความสมพนธระหวางคณาจารยและนกศกษา

มาตรฐาน11.การออกแบบโครงสรางระยะเวลารปแบบการเรยนการสอนของการศกษาในแตละระดบ

มาตรฐาน12.ประสทธผลในการสอน

การมสวนรวมเชงวชาการและวชาชพ

มาตรฐาน13.การมสวนรวมของนกศกษาตอกระบวนการเรยนร

มาตรฐาน14.การจดการเรยนการสอนในระดบสง(ExecutiveEducation)ทนอกเหนอไปจากการใหการศกษาตามวฒการศกษาทวไป

มาตรฐาน15.คณภาพและคณภาพของคณะรวมถงบคลากรสายตางๆ

ตาราง2มาตรฐานการประเมนตามAACSBทมา:AACSBStandard(2013)

3. ความเหมอนและความแตกตางบางประการของระบบประกนคณภาพของประเทศไทยและนานาชาต เมอนำระบบการประกนคณภาพของสถาบนการศกษามาเทยบเคยงกนเชนระบบประกนคณภาพในประเทศไทยโดยสกอ.และสมศ.และมาตรฐานการรบรองคณภาพนานาชาตโดยAASCBหรอEQUISและพจารณาในสวนของเกณฑการประกนคณภาพจะพบวามสวนทคลายคลงกนและแตกตางกนในประเดนตางๆเชน -องคประกอบท1ของสกอ.วาดวยกระบวนการพฒนาแผนเปนการประเมนการวางยทธศาสตรการกำหนดพนธกจของสถาบนการศกษาทมงเนนการมสวนรวมการสรางความเขาใจและมกระบวนการทเหมาะสมมความสอดคลองกบการประเมนของAASCBมาตรฐานท1คอการกำหนดยทธศาสตรและพนธกจและวตถประสงคทชดเจนอยางมนวตกรรม(Innovation)มบทบาทสำคญ(Impact)และมงเนนการมสวนรวม(Emgagement)และมาตรฐานในกลมท1ของEQUISวาดวยยทธศาสตรและพนธกจซงเปนจดเรมตนของการบรการสถาบนการศกษา -องคประกอบท2ของสกอ.วาดวยการเรยนการสอนและการผลตบณฑตมตวบงชทสำคญคอกลไกการพฒนาและบรหารหลกสตรและการพจารณาสดสวนคณาจารยทจบการศกษาระดบปรญญาเอกรวมถงอาจารย

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 13ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

ประจำทดำรงตำแหนงวชาการซงคลายคลงกบมาตรฐานท4ของEQUISวาดวยคณลกษณะของคณะและองคประกอบเชนสดสวนคณาจารยและคณวฒของคณาจารยรวมถงทมผบรหารและมาตรฐานท5ของAACSBแตAACSBจะพจารณาสดสวนคณาจารยออกเปนประเภทตางๆคอScholaryAcademic,PracticeAcademic,ScholaryPractitionerและInstrutionalPractionerตามคณวฒการศกษาและความเชยวชาญอนๆเชนประสบการณดานวชาชพการเปนทปรกษาใหกบองคกรธรกจตางๆการผลตตำราและผลงานวจย(AACSB,2013)จะเหนวาAACSBใหความสำคญกบทกษะประสบการณรวมถงงานอนๆทจะเปนประโยชนตอการเรยนการสอนเชนการใหคำปรกษามากกวาการนบจำนวนอาจารยทจบปรญญาเอกหรอดำรงตำแหนงวชาการเพอนำมาหาสดสวนเพยงอยางเดยว -องคประกอบท2และองคประกอบท3ของสกอ.และตวบงช1-4ของสมศ.วาดวยการจดการเรยนการสอนใหกบนกศกษาคณภาพของบณฑตและกจกรรมนกศกษามตวบงชสำคญคอกลไกการพฒนาสมฤทธผลการเรยนรวมถงการจดกจกรรมพฒนานกศกษาใหเปนไปตามคณลกษณะของบณฑตทพงประสงคตามกรอบมาตรฐานคณวฒแหงชาตของแตละหลกสตรซงระบใช5ดานและคณลกษณะของบณฑตตามความตองการของผใชบณฑตซงอาจมความแตกตางกนไปตามลกษณะอาชพซงสอดคลองกบมาตรฐานท3ของEQUISวาดวยเรองของกระบวนการคดเลอกการจดการเรยนการสอนการสนบสนนและใหคำแนะนำเกยวกบการประกอบอาชพความเปนสากลและความมคณธรรมจรยธรรมและจตสำนกตอสงคมของนกศกษาและมาตรฐานท4ของAACSBวาดวยการสรางนกศกษาใหมความกาวหนาทางวชาการมกจกรรมและกลไกทสงเสรมการเรยนการสอนนำไปสการบรรลวตถประสงคและมกจกรรมเตรยมความพรอมและสนบสนนนกศกษาในการออกไปประกอบอาชพรวมถงมาตรฐานท8ของAACSBวาดวยการออกแบบโครงสรางของหลกสตรเพอนำไปสการเรยนร(AssuranceofLearningหรอAOL)โดยแตละหลกสตรสามารถกำหนดคณสมบตของบณฑตทตนตองการผลตรวมถงวธการวดผลวาบณฑตทผลตมคณสมบตตามทกำหนดไวหรอไมโดยคณสมบตของบณฑตอาจมความแตกตางกนไป

ในแตละหลกสตรเชนหลกสตรทเนนการเรยนการสอนแบบบรณาการและเนนการปฏบตอาจกำหนดคณสมบตของบณฑตวาตองสามารถนำความรจากหลายศาสตรไปบรณาการและสามารถประยกตใชไดจรงและกำหนดใหมการวดผลจากโปรเจคทตองใชความรจากหลากหลายศาสตรเพอทำโปรเจคนนในขณะทหลกสตรทเนนความรทางทฤษฎอยางลกซงอาจกำหนดคณสมบตของบณฑตวาตองมความเขาใจสามารถอธบายหลกการทฤษฎตางๆไดอยางแมนยำและดำเนนการวดผลจากการสอบ จะเหนไดวามาตรฐานของEQUISและAACSBจะมลกษณะกวางๆมความยดหยนสงคอสามารถกำหนดคณลกษณะของบณฑตทตองการผลตวธการดำเนนการและการวดผลรวมถงการจดกจกรรมตางๆโดยพจารณาตามความเหมาะสมของหลกสตรและความสอดคลองกบพนธกจและวสยทศนของสถาบนโดยไมมการกำหนดกรอบอยางเชนสมศ.ทระบชดเจนวาบณฑตตองมคณสมบตอยางไรหรอสถานศกษาจะตองจดกจกรรมประเภทใดเพอใหความรและฝกทกษะของนกศกษา -องคประกอบท4ของสกอ.และตวบงชท5–7ของสมศ.วาดวยการวจยและการผลตงานสรางสรรคซงเปนกจกรรมสำคญทสถาบนการศกษาและคณาจารยตองดำเนนควบคไปกบการจดการเรยนการสอนมความสอดคลองกบมาตรฐานท5ของEQUISและถงแมในเกณฑการประกนคณภาพของAACSBจะไมไดกลาวถงการวจยโดยตรงแตมาตรฐานท5,6ของAACSBไดกลาวถงการมแนวทางสนบสนนและพฒนาบคลากรใหมความกาวหนาทางวชาการและวชาชพซงครอบคลมถงการสนบสนนและสงเสรมการทำวจยของคณาจารยอยางไรกตามการประเมนตามมาตรฐานของEQUISหรอAASCBไมไดมการประเมนผลงานวจยทไดรบการตพมพเผยแพรโดยพจารณาเปนสดสวนตออาจารยประจำหรอไมไดมการวดสดสวนเงนสนบสนนงานวจยหรองานสรางสรรคจากภายนอกและภายในมหาวทยาลยตออาจารยประจำดงเชนสกอ.และสมศ.แตระบเพยงวาตองมความเหมาะสมและสอดคลองกบพนธกจและวสยทศนของสถาบนการศกษาหรอคณะเชนหากสถาบนการศกษามพนธกจในการเปนทยอมรบในระดบนานาชาตผลงานวจยกควรจะไดรบการตพมพหรอเผยแพรในวารสารวชาการนานาชาตหรอการประชมวชาการนานาชาต

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน14 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

-องคประกอบท6ของสกอ.และตวบงชท10และ11ของสมศ.วาดวยการสรางระบบและกลไกทำนศลปะและวฒนธรรมโดยสถาบนการศกษาจะตองอนรกษฟนฟสบสานเผยแพรวฒนธรรมภมปญญาทองถนตามจดเนนของสถาบนอยางมประสทธภาพและประสทธผลมการบรณาการการทำนศลปะและวฒนธรรมกบการเรยนการสอนและกจกรรมนกศกษาหรอในองคประกอบอนๆของสกอ.และสมศ.จะมการกำหนดกจกรรมหรอแนวทางปฏบตทมงเนนการเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมแตหากพจารณามาตรฐานของEQUISและAACSBจะพบวาไมมการกำหนดมาตรฐานเกยวกบการทำนบำรงศลปะวฒนธรรมและคณธรรมจรยธรรมไวเพยงแตสถาบนการศกษาหรอคณะจะตองดำเนนการหรอจดกจกรรมดงกลาวหากเปนพนธกจหรอวสยทศนทสถาบนการศกษาหรอคณะพงบรรล -องคประกอบท7และ8ของสกอ.และตวบงช12และ10ของสมศ.วาดวยการบรหารจดการสถาบนการศกษาหลกสตรการบรหารการเงนและทรพยากรและบทบาทหนาทของสถาบนและผบรหารของสถาบนซงเปนกจกรรมพนฐานสำคญทผบรหารสถาบนการศกษาไมสามารถละเลยไดองคประกอบดงกลาวมความสอดคลองกบมาตรฐานท7ของEQUISและมาตรฐาน3ของAACSB -ตวบงช18ของสมศ.วาดวยผลการชนำปองกนหรอการแกไขปญหาสงคมตางๆมความสอดคลองกบมาตรฐานท1ของAACSBวาดวยการกำหนดพนธกจกลยทธรวมถงการมบทบาทความสำคญ(Impact)ตอสงคมแตจะไมระบชชดดงเชนสมศ.วาประเดนชนำหรอแกปญหาในสงคมจะตองเปนดานใดเพยงแตตองสอดคลองกบพนธกจและวสยทศนทสถาบนการศกษาหรอคณะตงไว นอกจากนนยงมความแตกตางอนๆซงสามารถสรปไดดงนกลาวคอการประกนคณภาพโดยสถาบนรบรองคณภาพ(AccreditationAgency)สวนใหญจะมคาใชจายสงเมอเทยบกบการประกนและประเมนโดยสกอ.ซงเปนการประเมนภายในและสมศ.ซงเปนการประเมนภายนอกแตกมจดเดนคอมความเปนสากลสงทำใหสถาบนการศกษาสามารถเทยบเคยงคณภาพของตนเองกบสถาบนการศกษาอนๆทวโลกไดและยงเปนการสรางภาพลกษณใหกบองคกรในระดบสากลหลายสถาบนการศกษาในประเทศไทยจงมงมนทจะนำองคกรของตนไปสการรบรองคณภาพระดบนานาชาตอยาง

ไมลงเลใจในขณะทการประกนคณภาพโดยสมศ.เปนสงททกสถาบนการศกษาจะตองดำเนนการโดยปราศจากเงอนไขเพอใหตนสามารถเปดการเรยนการสอนไดและการประกนคณภาพโดยสถาบนรบรองคณภาพนานาชาตไมมการกำหนดเกณฑการประเมนหรอเงอนไขการประเมนอยางละเอยดในลกษณะของเชคลสตอยางเชนของสมศ.ทมระบไววาหากดำเนนการไดกขอจะไดคะแนนเทาใด และหากเปรยบเทยบระบบประกนคณภาพของสถาบนการศกษาโดยสกอ.และสมศ.การประกนคณภาพโดยสถาบนรบรองคณภาพนานาชาตกบระบบการบรหารคณภาพโดยรวม(TQM)ระบบบรหารคณภาพตามเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตTQAและการประยกตใชEFQMExcellenceModelจะพบวามหลกการทสอดคลองกนคอมการมงเนนการพฒนาในทกดานๆเรมจากปจจยนำเขากระบวนการเพอนำไปสผลลพธทดยงขนโดยการพฒนาตองอาศยความรวมมอจากทกฝายและมงเนนการตอบสนองความตองการของลกคาในทนหมายถงนกศกษาและอาจครอบคลมถงผประกอบการหรอผใชนกศกษาในอนาคตอยางไรกตามระบบTQMระบบบรหารคณภาพตามเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตและEFQMเปนเพยงการนำหลกการมาประยกตใชเปนความพยายามในการประกนคณภาพภายในซงถงแมวาจะมคาใชจายตำแตกอาจมปญหาในเรองของความโปรงใสและความนาเชอถอเนองจากสถาบนการศกษาเปนผดำเนนการประเมนตนเองอยางไรกตามสถาบนการศกษาสามารถเลอกทจะนำองคกรของตนเขาสกระบวนการพจารณารางวลคณภาพแหงชาตเชนTQA(ThailandQualityAwards)หรอEFQMExellenceAwardsซงจดขนเปนประจำอยางตอเนองและเปนการพจารณาโดยคณะกรรมการผมความรความสามารถการไดรบรางวลคณภาพจะเปนเครองยนยนความสามารถในการบรหารคณภาพขององคกรมความนาเชอถอสงและเปนทยอมรบในวงกวาง

4. ขอสรปและขอเสนอแนะ จากการเปรยบเทยบระบบประกนคณภาพตางๆนำไปสขอสรปและขอเสนอแนะสำคญดงน 1.การประกนคณภาพเปนกลไกสำคญททำใหเกดการพฒนาคณภาพของสถาบนการศกษาอยางตอเนองและมคณภาพทดเทยมกบนานาประเทศทำใหการบรหารสถาบนการศกษาเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 15ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

ชวยสรางความนาเชอถอใหกบสถาบนการศกษาและชวยในการดงดดนกศกษารวมถงบคลากรทงชาวไทยและชาวตางชาตการประกนคณภาพจงเปนกระบวนการทสถาบนการศกษาไมอาจละเลยได 2.การประกนคณภาพมหลายรปแบบทแตกตางกนออกไปเชนการประกนคณภาพภายในและภายนอกรปแบบทมคาใชจายและไมมคาใชจายนอกจากนนยงมมาตรฐานเกณฑการพจารณาทแตกตางกนแตสถาบนการศกษาในประเทศไทยจะตองประกนคณภาพและเขารบการประเมนคณภาพโดยสำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษาหรอสมศ.ซงเปนไปตามเงอนไขของพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542โดยหลกเกณฑในการประกนคณภาพตามสมศ.มความสอดคลองกบการประกนคณภาพในรปแบบอนๆและนำไปสผลลพธเหมอนกนคอพฒนาใหเกดคณภาพแตสถาบนการศกษาในปจจบนนยมเขาสระบบการรบรองคณภาพการศกษาโดยองคกรรบรองคณภาพนานาชาต(Accreditation)หรอการขอรบรองคณภาพจากISOจงเกดความซำซอนของการประกนคณภาพภายในองคกรและเปนการสนเปลองทรพยากร ดงนนเพอลดความซำซอนในการประกนคณภาพของสถาบนการศกษาภาครฐและสถาบนอดมศกษาควรจะรวมกนเพอดำเนนการดงตอไปน

1.ควรศกษาทบทวนถงความเหมาะสมของการประกนคณภาพทใชอยรวมถงการทำการวจยเกยวกบประสทธผลของเครองมอประกนคณภาพในการพฒนาคณภาพการศกษาโดยเปรยบเทยบกบระยะเวลาหรองานทตองทมเทไปในกระบวนการประกนคณภาพวามความเหมาะสมสอดคลองกนหรอไมอยางไร 2.ควรเปดชองใหกบสถาบนอดมศกษาในการเลอกใชระบบประกนคณภาพตามความเหมาะสมและยทธศาสตรของสถาบนอดมศกษาเชนหากสถาบนอดมศกษาหรอคณะไดรบการรบรองคณภาพนานาชาตทเปนทยอมรบทวโลกอาจจะไดรบการยกเวนทจะไมตองถกประเมนคณภาพโดยสมศ.เพอเปนการลดกระบวนการทำงานและสามารถนำทรพยากรทมอยไปใชกบการใหบรการการศกษาและวจยเพอใหเกดประโยชนสงสดตอตวองคกรและประเทศชาต 3.ควรสงเสรมและสรางความตระหนกถงความสำคญของการประกนคณภาพใหกบผมสวนเกยวของทกฝายพยายามสรางกลไกใหเกดการมสวนรวมจากทกฝายเพราะการพฒนาคณภาพไมใชงานของฝายใดฝายหนงหรอฝายQAและทายทสดทงภาครฐและสถาบนอดมศกษาควรทำใหการประกนคณภาพและการบรหารคณภาพของสถาบนอดมศกษาเปนกระบวนการทดำเนนการอยางตอเนองเปนปกตวสยไมใชการทำเพอการขอรบการประเมนเปนครงคราวทงนเพอใหการประกนคณภาพการศกษาบรรลวตถประสงคอยางยงยน

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน16 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558

เอกสารอางองคณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย(2013).ขาวประชาสมพนธรบมอบ ISO 15189,จาก:http://161.200.98.10/ thaiv1/index.php?option=com_content&task=view&id=831,สบคนเมอวนท30.09.2013.ซานซยปงและชวลตเกดทพย(2013).ปจจยวฒนธรรมองคการทสงผลตอการดำเนนงานประกนคณภาพภายในการ รบรของผบรหารสถานศกษาสงกดสำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส,วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน,ปท24,ฉบบท2,2556.มหาวทยาลยบรพา(2013).การประกนคณภาพการศกษา,จาก:http://www.lib.buu.ac.th/qa/iso/index.htm, สบคนเมอวนท30.09.2013.มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา(2013).สำนกงานอธการบด – ขาวประชาสมพนธ,จาก:http://www.president-ssru.net/, สบคนเมอวนท30.09.2013.พนธศกดพลสารมย(2543).TQMกบการพฒนาคณภาพโดยรวมของสถาบนอดมศกษาไทย,วารสารครศาสตร, 29(1),หนา19-33.พสเดชะรนทร(2012).TQAกบการศกษา,ผจดการ 360° รายสปดาห,30มนาคม2555.พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542,กระทรวงศกษาธการ,จาก:http://www.moe.go.th/edtechfund/ fund/images/stories/laws/prb_study(final).pdf,สบคนเมอวนท30กนยายน2556สำนกงานรบรองมาตรฐานและคณภาพการศกษา.(2013).คมอการประกนคณภาพภายในสถานศกษาระดบ อดมศกษา พ.ศ. 2553,จาก:http://www.mua.go.th/users/bhes/front_home/qa%20advance54/ ManualQA_MUA_January2554.pdf,สบคนเมอวนท30.09.2013.สำนกงานรบรองมาตรฐานและคณภาพการศกษา(องคการมหาชน)(2013).คมอการประเมนคณภาพภายนอกรอบ 3 ระดบอดมศกษา พ.ศ. 2554 – 2558. จากhttp://www.onesqa.or.th/onesqa/th/ download/download.php?LinkPath=../../upload/download/uploadfile/369-8692.zip& DownloadFile=369-8692.zip&DownloadID=369,สบคนเมอวนท30.09.2013.AACSB(2013).2013 Accreditation Standards.from:http://www.aacsb.edu/accreditation/2013standards/, retrieveddate30กนยายน2556ASQ(2013).Quality Glossary.from:http://asq.org/glossary/q.html,retrieveddate30.09.2013.EFMD(2013).European Foundation of Management Development.EQUISSelf-AssessmentCriteria.EFQM(2013).EFQM Excellence Model.fromhttp://www.efqm.org/the-efqm-excellence-model, retrieveddate30.09.2013.EQUIS(2013).EQUIS standard & Criteria.from:http://www.efmd.org/images/stories/efmd/EQUIS/ EQUIS_Standards_and_Criteria_2013.pdf,retrieveddate30.09.2013.Fourman,O.&Zarei,M.(2006).das EFQM Excellence Model – Schlüssel- und Optimierungsprozessean der Hochschule (EFQM Excellence Model – กญแจสำคญในกระบวนการพฒนาสถาบนการศกษาระดบ อดมศกษา).HochschulenfürTechnikundWirtschaftdesSaarlands,Germany.InternationalOrganizationforStandardization(2013).from:http://www.iso.org/iso/home.html,retrieved date30.09.2013.Hahne,A.(2001).EFQM fürHochschulmanagement (EFQM สำหรบการจดการสถานศกษา). Neuwied.TQA(2013).Thailand Quality Award – Background.from:http://www.tqa.or.th/en/ Thailand%20Quality%20Award/Background.html,retrieveddate30.09.2013.TQM(2013).Total Quality Management – Definition. from:http://www.tqm.com/%20beratung/tqm, retrieveddate30.09.2013.VandenBerghe,W.(1998).ApplicationofISO9000standardstoeducationandtraining,Vocational Training European Journal,No.15,p.20-28.Zollondz,H.(2002).Grundlagen Qualitätsmanagement (การจดการคณภาพเบองตน). München.