โรคสัตว์ปีก (Poultry Diseases)

รองศาสตราจารย ์น.สพ. ดร. ทวศีกัดิ์ ส่งเสริม

ภาควชิาพยาธิวทิยา คณะสตัวแพทยศาสตร์

มหาวทิยาลยัเกษตรศาสตร์ วทิยาเขตกาํแพงแสน

นครปฐม 73140

สิ่งแวดล้อม

โรคสัตว์

เชื้อโรค

ปัจจยัจากภายนอกหรือสิ่งแวดล้อม

โรงเรือน, การระบายอากาศ, อุณหภมูิ, ความชื้น,

ความเขม้แสง

การจดัการกก และดูแลเลี้ยง

คุณภาพอาหาร และการใหอ้าหาร

ปัจจัยจากตวัสัตว์

สายพนัธุ์ พนัธุกรรม: ความไวและความต้านทานโรค

คุณภาพของลูกเป็ดและความมชีีวติชีวาของเป็ด

การกนิอาหารได้ดี

ภูมคิุ้มกนัทีไ่ด้รับจากแม่หรือจากวคัซีน

ความสามารถในการปรับตวัของเป็ด

ปัจจัยจากเชื้อโรค

สายพนัธุ์ ความรุนแรง การกลายพนัธุ์ ของเชื้อโรค

จาํนวนเชื้อที่ติดเขา้ไปในตวัสตัว์

ความคงทนในสิ่งแวดลอ้ม

ความตา้นทานจากยา ยาฆ่าเชื้อ

โรคทีเ่กดิจากเชื้อไวรัส

Viral diseases

โรคนิวคาสเซิล (New Castle Disease)

อยูใ่นบญัชีหมายเลข 1 ขององคก์ารโรคระบาดสตัวน์านาชาติ (OIE)

เกิดจากเชื้อ Paramyxovirus

สตัวป์ีกพวกไก่ ไก่งวง นกกระทา จะไวต่อการติดเชื้อ

ความรุนแรงของการป่วยและอตัราการตาย ขึ้นอยูก่บัสุขภาพ ภมูิคุม้กนั

ของสตัวป์ีก และความรุนแรงของเชื้อ

ไม่สามารถรักษาไดด้ว้ยยาปฏิชีวนะ

วคัซีนและการจดัการที่ดี จะช่วยป้องกนัการเกิดโรคในฟาร์มได้

ND in broilersFast wide spreading in

chicken houses and rapid

transmission to other areas.

Morbidity and mortality

depend on the immune

status of the chickens.

Uniformity of flock immunity

is an important factor if

biosecurity is not strictly

done. 8

Why is flock immunity non-uniformed ?

9

Regression of

ovarian follicle,

ovarian atrophy

Color change

of egg shell

10

11

12

โรคไข้หวดันก, ไข้หวดัใหญ่สัตว์ปีก (Avian Influenza)อยูใ่นบญัชีหมายเลข 1 ขององคก์ารโรคระบาดสตัวน์านาชาติ (OIE)

เกิดจากเชื้อ Orthomyxovirus, Influenza A

แยกเชื้อตามลกัษณะของโปรตีนที่อยูบ่นผวิไวรัส Hemagglutinin (H) และ Neuraminidase (N)

มี 16 H และ 9 N ในปัจจุบนั

ระบาดในเอเชีย ยโุรป และ แอฟริกา ในขณะนี้คือ H5N1

สตัวป์ีกทุกชนิด สตัวเ์ลี้ยงลูกดว้ยนมบางชนิด เช่น เสือ แมว สุนขั พงัพอน

สามารถติดเชื้อและตายได้

HPAI H5N1 in chickens, Thailand, 2004

Emerg. Infect. Dis. 11 (5) May 2005 ,

Virology 334, 2006

Emerg. Infect. Dis. Vol 12, April 2006 A/cat/Thailand/KU-02/2004

[Emerg.Infect.Dis. 2006. 12: 1744-1747 ]A/dog/Thailand/KU-08/2004

กลุ่มเสี่ยงทีจ่ะมโีอกาส

เกดิโรคได้มาก

ควรจบัตาดูให้ดี

H5N1, H7N7 และ H9N2 ติดในคนและทาํใหป้่วยและเสียชีวติ

โดยเฉพาะ H5N1 และ H7N7

Biosecurity ช่วยป้องกนัโรคได้

Vaccination อยา่งเดียวไม่สามารถแกป้ัญหาโรคได ้ถา้ไม่มีระบบ

การป้องกนัโรค (Biosecurity) ที่ดีพอ

เชื้อสามารถปรับตวัและกลายพนัธุ์ได ้เชื้อสายพนัธุ์ไม่รุนแรงสามารถ

กลบัมาก่อโรครุนแรงไดใ้นภายหลงั

ตวัใหม่น่าจบัตามมอง H9N2 H7N9

Biosecurity หมายถึง การกระทาํทุกวถิีทางที่จะไม่ให้

เชื้อก่อโรคเขา้มาในฟาร์ม โรงเรือนที่เลี้ยงสตัวไ์ด ้ใน

ขณะเดียวกนัถา้มีเชื้อก่อโรคในฟาร์มตอ้งกาํจดัใหไ้ดแ้ละ

ตอ้งไม่ใหเ้ชื้อโรคแพร่กระจายออกไปที่อื่นดว้ย

โรคหลอดลมอกัเสบตดิต่อ (Infectious bronchitis)

เกิดจากเชื้อ Coronavirus มีหลายสายพนัธุ์

ลูกไก่จะไวต่อการติดเชื้อและสามารถทาํใหต้ายเนื่องจากระบบหายใจ

ลม้เหลว ไตวาย

ในไก่โต อาจไม่เห็นอาการทางระบบหายใจ ขึ้นอยูก่บัภมูิคุม้กนัของ

ร่างกายดว้ย

ในไก่ไข่ อาจทาํใหไ้ข่ลด ไข่ผดิรูป

ในไก่พอ่แม่พนัธุ์ กระทบต่อผลผลิตไข่และระบบสืบพนัธุ์

24

Main pathogenesis of Infectious bronchitis

A large variety of genomic characters, especially S1gene

Tracheitis/bronchitis

Nephritis Salpingitis/oviductal atrophy

Cook et al.,

2012

25

Normal

26

Infection of some strains occurs in mature female hens leading topoor quality (watery albumin) and decreased egg production

27

IBv, D388Infection in young chickens, become false layers when laying

Gumboro disease

โรคโลหิตจางตดิต่อในไก่ (Chicken Infectious Anemia)

เกิดจากเชื้อ Circovirus

ไก่ทุกชนิดติดเชื้อนี้ได ้โดยเฉพาะอยา่งยิง่ไก่เลก็

โรคนี้สามารถถ่ายทอดเชื้อจากแม่ไก่

สู่ลูกโดยผา่นไข่ได้

อวยัวะที่สร้างเมด็เลือด ถูกทาํลาย

นอกจากนี้ทาํใหผ้วิหนงั กลา้มเนื้อ

อกัเสบมีเลือดออกและเนื้อตาย

Inclusion body hepatitis

Sudden death, diarrhea, hepatitis

Embryonic death, low hatchability

Inclusion body hepatitis

Mycoplasmosis and complication

How to control Coccidiosis successfully

44

Necrotic enteritis is not just a bacterial disease, something more!

Probable Pathogenesis of Necrotic Enteritis in Chickens

Change in microbiota and

intestinal microenvironment

Overgrowth of

C. perfringens

Toxins derived and enzyme

(collagenolytic) secreted from

C. perfringens

Mucosal immunity, innate

defense system

Cytokines

Intestinal lesion Intestinal lesion

primed by other

infection like

coccidia, etc.Inflammed

enzymes and

cytokines

Inflammed

intestine

mediated by

toxins,

enzymes and

cytokines

45

THANK YOU