มาตรฐานสนคาเกษตร

มกษ. 7016-2558

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 7016-2015

ปลากะพงขาว

ASIAN SEABASS

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ICS 67.120.30 ISBN

มาตรฐานสนคาเกษตร

มกษ. 7016-2558

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 7016-2015

ปลากะพงขาว

ASIAN SEABASS

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

50 ถนนพหลโยธน เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

โทรศพท 0 2561 2277 โทรสาร 0 2561 3357

www.acfs.go.th

ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศและงานทวไป เลม 132 ตอนพเศษ 92 ง

วนท 23 เมษายน พทธศกราช 2558

คณะกรรมการวชาการพจารณามาตรฐานสนคาเกษตร เรอง ปลากะพงขาว

1. นางมะล บณยรตผลน ประธานกรรมการ

2. นางอษา บ ารงพช กรรมการ

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

3. นายยงยทธ ปรดาลมพะบตร กรรมการ

ส านกวจยและพฒนาประมงชายฝง กรมประมง

4. นางสาวสวมล กรตวรยาภรณ กรรมการ

กองตรวจสอบรบรองมาตรฐานคณภาพสตวน าและผลตภณฑสตวน า กรมประมง

5. ผชวยศาสตราจารยจราพร รงเลศเกรยงไกร กรรมการ

คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

6. รองศาสตราจารยวรรณวบลย กาญจนกญชร กรรมการ

คณะอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

7. รองศาสตราจารยสายวรฬ ชยวานชศร กรรมการ

ภาควชาเทคโนโลยทางอาหาร คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

8. นางสาวรตนา ชศร กรรมการ

สมาคมผผลตอาหารส าเรจรป

9. นายเอกพนธ รชตเศรษฐกล กรรมการ

สมาคมผเพาะเล ยงปลาไทย

10. นายรงโรจน รงโรจนสาคร กรรมการ

สมาคมอาหารแชเยอกแขงไทย

11. รองศาสตราจารยประเสรฐ สายสทธ กรรมการ

ผทรงคณวฒดานผลตภณฑประมง

12. รองศาสตราจารยมยร จยวฒน กรรมการ

ผทรงคณวฒดานผลตภณฑประมง

13. นายสทน วฒสนธ กรรมการ

ผทรงคณวฒดานการเพาะเล ยงปลากะพงขาว

14. นางสาวจตรลดา บญเจรญ กรรมการและเลขานการ

ส านกก าหนดมาตรฐาน ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

(2)

(3)

กระทรวงเกษตรและสหกรณไดประกาศมาตรฐานสนคาเกษตรท มกษ. 7016-2549 เรอง ปลากะพงขาว

เมอวนท 2 ตลาคม 2549 ลงประกาศในราชกจจานเบกษาฉบบประกาศทวไป เมอวนท 21 ธนวาคม 2549

เพอเปนการปรบปรงใหมาตรฐานมเน อหาสอดคลองกบสถานการณทมการเปลยนแปลงไป คณะกรรมการ

มาตรฐานสนคาเกษตร จงเหนสมควรใหปรบปรงแกไขมาตรฐานฉบบเดม เพอใหปลากะพงขาวของไทย

เปนทยอมรบท งดานคณภาพและความปลอดภยในระดบชาตและระดบสากล

มาตรฐานสนคาเกษตรน ก าหนดข นโดยใชเอกสารตอไปน เปนแนวทาง

มาตรฐานสนคาเกษตร. มกษ. 7016-2549. ปลากะพงขาว. กรงเทพ: ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตร

และอาหารแหงชาต.

Microbiological Requirements of Frozen and Chilled Fishery Products Based on Countries.

กองตรวจสอบรบรองมาตรฐานคณภาพสตวน าและผลตภณฑสตวน า. กรมประมง. 2009.

มาตรฐานสนคาเกษตร

ปลากะพงขาว

1. ขอบขาย

มาตรฐานสนคาเกษตรน ใชกบปลาสกล Lates ในวงศ Latidae มชอวทยาศาสตรวา Lates calcarifer

(Bloch, 1790) มชอสามญภาษาไทยวา ปลากะพงขาว และมชอสามญภาษาองกฤษ วา เอเชยน ซแบสส

(Asian seabass) หรอมชออนๆ เชน ซแบสส (seabass) บารรามนด (barramundi) ทไดจากการเพาะเลยง

หรอจบจากแหลงนาธรรมชาต เพอนามาจาหนายในลกษณะมชวตและปลาสดทงตวหรอปลาสดตดแตง

ทรกษาความสดดวยวธการแชเยน

2. นยาม

ความหมายของคาทใชในมาตรฐานสนคาเกษตรน มดงตอไปน

2.1 ปลามชวต (live fish) หมายถง ปลากะพงขาวทจบและจาหนายขณะมชวต

2.2 ปลาสด (fresh fish) หมายถง ปลากะพงขาวทจบไดขณะทยงมชวต ทาใหตายทนทหลงการจบ

มวธการดแลรกษาความสดใหไดตามเกณฑคณภาพทกาหนด และจาหนายขณะไมมชวต

ปลาสดม 2 แบบ ดงน

2.2.1 ปลาสดทงตว (fresh whole fish) หมายถง ปลากะพงขาวสดทงตว ทยงมอวยวะครบ (green fish)

หรอเอาเหงอกและไสออก (gutted fish) นามาลางทาความสะอาด และทาใหเยนทนท เพอรกษาความสด

2.2.2 ปลาสดตดแตง (fresh dressed fish) หมายถง ปลากะพงขาวสดทตดแตงโดยการผาทองควกไสออก

และ/หรอขอดเกลด และ/หรอเอาเหงอกออก และ/หรอตดครบ และ/หรอตดหว นามาลางทาความสะอาด

และทาใหเยนทนท เพอรกษาความสด

3. ชนด

ปลากะพงขาวตามมาตรฐานสนคาเกษตรน แบงเปน 2 ชนด ดงน

3.1 ปลามชวต

3.2 ปลาสด

มกษ. 7016-2558

มกษ. 7016-2558

2

4. คณภาพ

ปลากะพงขาวแตละชนดตองมคณภาพอยางนอยเปนไปตามขอกาหนดดงตอไปน

4.1 ปลามชวต

4.1.1 แขงแรง มอวยวะครบถวน ลาตวไมมแผลหรอรองรอยของการตดเชอหรอเปนโรค เกลดไมหลด สผว

ปกต ไมมตาหนทเหนไดชดเจน เชน ความพการ

4.1.2 ไมพบปรสตภายนอกหรอสงแปลกปลอมเมอตรวจสอบดวยสายตา

4.1.3 สะอาด ไมมกลนแปลกปลอมหรอกลนทไมพงประสงค เชน กลนนามน กลนโคลน

4.2 ปลาสด

คณภาพสาหรบปลาสดทงตวหรอปลาสดตดแตงตองเปนไปตามขอกาหนดดงตอไปน

4.2.1 ปลาสดทงตว

4.2.1.1 มอวยวะครบถวน

4.2.1.2 ลาตวมสสดใส ไมมรอยชาเลอดทเกดจากการจบและการขนสง

4.2.1.3 ตานนใสไมแหง

4.2.1.4 เหงอกมสแดงสด

4.2.1.5 เกลด เปนมนเงา ตดแนนอยกบหนงปลา

4.2.1.6 เมอก (ถาม) มสขาวใส

4.2.1.7 กลนสดและมกลนเฉพาะตามชนดของปลา

4.2.1.8 เนอสมผสแนน ยดหยนด และตดกบกระดก

4.2.1.9 ไมมตาหนทเหนไดชดเจน เชน ความพการ เปนแผลบนลาตว

4.2.2 ปลาสดตดแตง

4.2.2.1 เนอสมผสแนนยดหยนไดด ไมมรอยชา รอยตดแตงเรยบ

4.2.2.2 ไมมตาหนทเหนไดชดเจน เชน ไมมแผลบนลาตวหรอรองรอยของการตดเชอหรอเปนโรค สผวปกต

4.2.2.3 สะอาด ไมมสงแปลกปลอม หรอกลนทไมพงประสงค เชน กลนนามน กลนโคลนในเนอปลา หรอ

กลนผดปกตทเกดจากการเปลยนแปลงคณภาพความสด เชน กลนเนาเสย กลนแอมโมเนย

4.2.2.4 ไมพบปรสตหรอรองรอยทเกดจากการตดเชอหรอเปนโรค เมอตรวจสอบดวยสายตา

4.2.2.5 ผานการตดแตงตามขอ 2.2.2 อยางสมบรณตามแบบของการตดแตง

มกษ. 7016-2558

3

การตรวจสอบคณภาพปลากะพงขาวตองตรวจสอบโดยบคคลทผานการฝกฝนมาโดยเฉพาะ และขนตอนการ

ตรวจสอบทางประสาทสมผส ใหเปนไปตาม มกษ.9026 มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง แนวทางการประเมน

คณภาพสตวนาดวยประสาทสมผสในหองปฏบตการ และ มกษ.9027 มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง

แนวทางการฝกอบรมการประเมนคณภาพสตวนาดวยประสาทสมผสในหองปฏบตการ

5. ขนาด

ขนาดของปลากะพงขาว ใหเปนไปตามตารางท 1 ดงน

ตารางท 1 ขนาดของปลากะพงขาว

รหสขนาด น าหนกตอตว

(กรม)

1 > 5,000

2 > 4,000 – 5,000

3 > 3,000 – 4,000

4 > 2,000 – 3,000

5 > 1,300 – 2,000

6 > 1,000 – 1,300

7 > 800 – 1,000

8 > 500 - 800

9 500

หมายเหต

การก าหนดขนาดในมาตรฐานน ใชในการพจารณาทางการคา ซงคคาอาจมการใหรหสขนาดทางการคา

ทแตกตางกน ขนกบความตองการและการตกลงระหวางผซอกบผขาย

6. การบรรจ

6.1 ภาชนะบรรจ

ภาชนะบรรจตองทาจากวสดไมดดซบนา สะอาด ถกสขลกษณะปองกนการปนเปอนจากภายนอกได

ปราศจากกลน และสงแปลกปลอม มคณสมบตทนทานตอการขนสง และรกษาคณภาพของปลากะพงขาวได

จนถงปลายทาง

มกษ. 7016-2558

4

6.2 ลกษณะการบรรจ

6.2.1 ปลากะพงขาวทบรรจในภาชนะบรรจเดยวกน ตองเปนผลตผลทมาจากแหลงและรนเดยวกน

มปรมาณบรรจเหมาะสมกบขนาดของภาชนะบรรจ

6.2.2 กรณทตองเกบในสภาพแชเยน ตองเกบรกษาทอณหภมไมสงกวา 4 C

6.2.3 กรณทมการใชนาแขง นาแขงจะตองผลตจากนาสะอาด ไมเพมการปนเปอนในสนคา เมอใชแลวไมนา

กลบมาใชใหม

6.3 ความสมาเสมอ

ปลากะพงขาวในแตละภาชนะบรรจ ตองมคณภาพและขนาดสมาเสมอ

7. ฉลากและเครองหมาย

7.1 ผลตผลทจาหนายโดยตรงตอผบรโภค

ใหแสดงฉลากหรอเอกสารแสดงรายละเอยดสนคาตามขอกาหนดของกฎหมายทเกยวของ โดยขอความ

ตองชดเจน และอานไดงาย ไมเปนเทจหรอหลอกลวง ฉลากไมหลดลอก และอยางนอยตองมขอความ

ดงตอไปน

7.1.1 ปลากะพงขาวมชวต

7.1.1.1 “ปลากะพงขาว และอาจม ชอสายพนธ รวมดวย”

7.1.1.2 รหสขนาด (ถาม)

7.1.1.3 ขอมลผผลต และ/หรอ ผนาเขา และ/หรอ ผจาหนาย

7.1.1.4 ประเทศผผลต (กรณนาเขาและสงออก)

7.1.1.5 ระบ วน เดอน ป ทจบ

7.1.2 ปลากะพงขาวสด

7.1.2.1 “ปลากะพงขาว และอาจม ชอสายพนธ รวมดวย และ/หรอ แบบของสนคา”

7.1.2.2 รหสขนาด (ถาม)

7.1.2.3 นาหนก และ/หรอ นาหนกสทธ (ถาจาเปน)

7.1.2.4 ถามการใชวตถเจอปนอาหาร ใหระบชอ ประเภทและปรมาณทใช หรอเปนไปตามขอกาหนดของ

กฎหมายทเกยวของ

มกษ. 7016-2558

5

7.1.2.5 ขอมลผผลต และ/หรอ ผนาเขา และ/หรอ ผจาหนาย

ใหระบชอ และทอยของสถานทผลต หรอผแบงบรรจ หรอผจดจาหนาย สาหรบสนคาทจาหนายในประเทศ

และชอและทอยของผผลต หรอผสงออก หรอผแบงบรรจ หรอผจดจาหนายสาหรบสนคาทผลตเพอการ

สงออก แลวแตกรณ

7.1.2.6 ประเทศผผลต (กรณนาเขาและสงออก)

7.1.2.7 รนของสนคา (ถาม)

7.1.2.8 วน เดอน ป ทผลต และ/หรอ ขอความ “ควรบรโภคกอน วน เดอน ป”

7.1.2.9 คาแนะนาในการบรโภคหรอการเกบรกษา ใหระบสภาพการเกบรกษา และ/หรอ อณหภมทรกษา

ปลากะพงขาวใหปลอดภยตอการบรโภค

7.1.2.10 ภาษา

กรณทผลตเพอจาหนายในประเทศ ตองใชขอความเปนภาษาไทย กรณทมภาษาอนรวมดวยจะตองมความหมาย

ตรงกบภาษาไทยทกาหนดไวขางตน กรณทผลตเพอการสงออกใหเปนไปตามขอตกลงของประเทศคคา

7.2 ผลตผลทไมไดจาหนายโดยตรงตอผบรโภค

ใหแสดงฉลากตามขอกาหนดของกฎหมายทเกยวของ โดยขอความตองชดเจน และอานไดงาย ไมเปนเทจ

หรอหลอกลวง ฉลากไมหลดลอก และอยางนอยตองมขอความ ดงตอไปน

7.2.1 “ปลากะพงขาว และอาจม ชอสายพนธ รวมดวย และ/หรอ แบบของสนคา”

7.2.2 รหสขนาด (ถาม)

7.2.3 นาหนกสทธ

7.2.4 ชอและทอยของสถานทผลต หรอผแบงบรรจ หรอจดจาหนาย ทงนอาจแสดงชอและทอยสานกงาน

ใหญของผผลต หรอผแบงบรรจกได กรณทนาเขา ใหระบชอและทอยของผนาเขา

7.2.5 ประเทศผผลต (กรณนาเขาและสงออก)

7.2.6 รนของสนคา

7.2.7 วน เดอน ป ทผลต และ/หรอ ขอความ “ควรบรโภคกอน วน เดอน ป”

7.2.8 ภาษา

กรณทผลตเพอจาหนายในประเทศ ตองใชขอความเปนภาษาไทย กรณทมภาษาอนรวมดวยจะตองมความหมาย

ตรงกบภาษาไทยทกาหนดไวขางตน กรณทผลตเพอการสงออกใหเปนไปตามขอกาหนดของประเทศคคา

มกษ. 7016-2558

6

7.3 เครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร

การใชเครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร ใหเปนไปตามกฎกระทรวง เรอง กาหนดลกษณะของ

เครองหมาย การใชเครองหมาย และการแสดงเครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. 2553

และประกาศสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตทเกยวของ

8. แหลงกาเนด

8.1 ปลากะพงขาวทไดจากการเพาะเลยง

ตองระบชอและทอยของแหลงเลยง รปแบบการเลยงในบอดนหรอกระชง โดยแสดงทเอกสารกากบ

สนคา หรอมหนงสอกากบการจาหนายสตวนา (Movement Document; MD) หรอเอกสารอนทสามารถระบ

แหลงทมาได

8.2 ปลากะพงขาวทจบจากแหลงนาธรรมชาต

ใหระบแหลงจบหรอแหลงทมา หรอทงสองอยางโดยแสดงทฉลากหรอเอกสารกากบสนคา หรอมใบรบรอง

การจบสตวนา

9. วตถเจอปนอาหาร

หากมการใชวตถเจอปนอาหาร ใหเปนไปตามขอกาหนดของกฎหมายทเกยวของ

10. สารปนเปอน

ชนดและปรมาณสารปนเปอน ใหเปนไปตามขอกาหนดของกฎหมายทเกยวของ

11. ยาสตวตกคาง

หากมการใชชนดและปรมาณยาสตวตกคางในปลากะพงขาวใหเปนไปตามขอกาหนดของกฎหมาย

ทเกยวของ

12. สขลกษณะ

12.1 ปลากะพงขาวทไดจากการเพาะเลยง ตองมาจากฟารมทมการปฏบตตามมาตรฐานการปฏบตทางการเพาะเลยง

สตวนาทด (Good Aquaculture Practices; GAP) หรอมาตรฐานอนทเทยบเทา

มกษ. 7016-2558

7

12.2 การดแลรกษาปลากะพงขาวหลงการจบ และการขนสงปลากะพงขาวตองปฏบตอยางถกสขลกษณะ

เพอปองกนการปนเปอนทจะกอใหเกดอนตรายตอผบรโภค และปองกนการเสอมคณภาพของปลากะพงขาว

12.3 ชนดและจานวนจลนทรยทตรวจพบในปลากะพงขาวใหเปนไปตามขอกาหนดของกฎหมายทเกยวของ

12.4 จลนทรยทเปนดชนดานสขลกษณะในปลากะพงขาวตองไมเกนเกณฑทกาหนดตามตารางท 2 หรอ

ตามขอกาหนดของประเทศคคา

ตารางท 2 เกณฑกาหนดจลนทรยในปลากะพงขาว

จลนทรย n c m M

เอสเคอรเคย โคไล (Escherichia coli) 5 2 10 MPN/g 100 MPN/g

สตาฟโลคอกคส ออเรยส

(Staphylococcus aureus) 5 2

103 MPN/g 10

4 MPN/g

แซลโมเนลลา (Salmonella spp.) 5 0 ไมพบใน 25 g -

หมายเหต

n หมายถง จ านวนตวอยางทตองน ามาตรวจสอบจากสนคาแตละรน

c หมายถง จ านวนตวอยางสงสดทยอมใหพบจลนทรยในระดบสง อยในระหวางคา m และคา M

m หมายถง จ านวนจลนทรยทยอมรบไดในตวอยางทตรวจสอบ

M หมายถง จ านวนจลนทรยทพบในตวอยางทตรวจสอบและมผลใหไมยอมรบสนคารนทตรวจสอบ

MPN/g (most probable number per gram) หมายถง จ านวนทเปนไปไดมากทสดตอกรม

กรณทไมไดก าหนดคา M ไว ใหใชคา m คกบคา c เปนเกณฑตดสน

กรณทก าหนดคา M ไว หากตรวจพบจลนทรยในตวอยางสงกวาคา m จ านวนตวอยางทตรวจพบจลนทรย

ทเกนคา m ตอง ไมเกนคา c แตทงน จ านวนจลนทรยทพบตองไมเกนคา M

กรณผประกอบการมระบบการประกนคณภาพในการผลต เชน หลกเกณฑการปฏบต : หลกการทวไปเกยวกบ

สขลกษณะอาหาร (Code of Practice : General Principles of Food Hygiene )/ ระบบการวเคราะหอนตราย

และจดวกฤตทตองควบคม (Hazard Analysis and Critical Control Point; HACCP) และประวตการผลตทด

อาจลดจ านวนครงในการชกตวอยางเพอตรวจสอบ

13. วธวเคราะหและชกตวอยาง

วธการวเคราะห และวธชกตวอยางปลากะพงขาวใหเปนไปตามขอกาหนดในกฎหมายทเกยวของ

มกษ. 7016-2558

8

ภาคผนวก ก

ภาพตวอยางปลากะพงขาว

(ก) ล ำตวปกต ครบครบ (ขอ 4.2.1)

ภาพท ก.1 ลกษณะปลาทเปนไปตามขอก าหนดคณภาพ (ขอ 4.2.1)

มกษ. 7016-2558

9

(ก) ตวอยำงควำมพกำร (ล ำตวสน ผดปกต) (ขอ 4.1.1)

(ข) ตวอยำงควำมพกำร (ไมมครบหลงสวนหนำ) (ขอ 4.1.1)

ภาพท ก.2 ตวอยางปลาทไมเปนไปตามขอก าหนดคณภาพ (ขอ 4.1.1)

มกษ. 7016-2558

10

ภาคผนวก ข

ภาพตวอยางปลาสด

(ก) ปลำทยงมอวยวะครบ (green fish) (ขอ 2.2.1)

(ข) ปลำทเอำเหงอกและไสออก (gutted fish) (ขอ 2.2.1)

ภาพท ข.1 ปลาสดทงตว (fresh whole fish) (ขอ 2.2.1)

มกษ. 7016-2558

11

(ก) ปลำทผำทองควกไสออก และ/หรอขอดเกลด และ/หรอเอำเหงอกออก และ/หรอตดครบ และ/หรอตดหว

ภาพท ข.2 ปลาสดตดแตง (fresh dressed fish) (ขอ 2.2.2)