Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
Twoacutercze spotkania z muzyką wspoacutełczesną
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
projekt graficzny
Patryk Matela - estetycznynet
tłumaczenie na język angielski
Joanna Jedlińska
podręcznik znajdziesz za darmo na
edukacjakomponowanapl
bdquoTwoacutercze spotkania z muzyką wspoacutełczesnąrdquo finansowane są w ramach Stypendium Artystycznego przyznanego Dagnie Sadkowskiej przez Urząd Miasta Stołecznego Warszawy
3
Spis treści1 Wstęp str 4
2 Tabelka tematyczna str 5
3 Rozdział 1 ndash warsztat 1 ndash bdquoMuzyczna kuchniardquo str 6
4 Rozdział 2 ndash warsztat 2 ndash bdquoMuzyczne obrazyrdquo str 10
5 Rozdział 3 ndash warsztat 3 ndash bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo str 14
6 Rozdział 4 ndash warsztat 4 ndash bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo str 16
7 Rozdział 5 ndash warsztat 5 ndash bdquoMuzyczna pocztardquo str 20
8 Rozdział 6 ndash warsztat 6 ndash bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo str 23
9 Rozdział 7 ndash warsztat 7 ndash bdquoMuzyczny kosmosrdquo str 26
10 Rozdział 8 ndash warsztat 8 ndash bdquoMuzyczna wieża Babelrdquo str 30
11 Rozdział 9 ndash warsztat 9 ndash bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo str 32
12 Rozdział 10 ndash Dźwiękowy słownik technik str 34
13 Instytucje i placoacutewki z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam
tworząc zbioacuter zadań str 35
Wyjaśnienie ikonek Pomoce potrzebne do wykonania zadania
Przygotuj instrumenty do grania podczas lekcji
Posłuchaj fragmentu audio
Obejrzyj fragment video
Wysłuchaj nagranego utworu
Zajrzyj do dźwiękowego słownika technik
4
Wstęp Zbioacuter zadań do edukacji muzycznej bdquoTwoacutercze spotkania z muzyką wspoacutełczesnąrdquo
adresuję do nauczycieli szkoacuteł podstawowych i gimnazjum przedszkoli szkoacuteł mu-
zycznych I stopnia wykładowcoacutew i studentoacutew akademii i uniwersytetoacutew muzycznych
oraz wszystkich zainteresowanych nowoczesną edukacją
Zbioacuter zadań składa się z 10 rozdziałoacutew ndash warsztatoacutew ktoacutere można traktować jako
kompletną propozycję zajęć lub też wyboacuter zadań do przeprowadzenia w ramach
roacuteżnych przedmiotoacutew i form nauczania (patrz tabelka tematyczna)
Warsztat jest jak opowiadanie muzyczne najczęściej najczęściej inspirowany kon-
kretnym utworem wspoacutełczesnym ktoacutery jest bazą czy też punktem wyjścia do pracy
z dziećmi i młodzieżą
Scenariusz skonstruowany na zasadzie stopniowania bdquokomponowaniardquo zadań ktoacutere
zroacuteżnicowane pod względem trudności i charakteru tworzą dynamiczną całość
Każdy warsztat i jego konstrukecja powstawał w toku doświadczenia i konfrontacji
z uczestnikami (wykaz placoacutewek i instytucji z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam przeprowa-
dzając warsztaty znajduje się na końcu zbioru)
Zbioacuter zadań powstał z potrzeby podzielenia się własnymi metodami edukacyjnymi
ktoacutere ewoluowały w trakcie 17 lat mojego doświadczenia pracy z dziećmi i młodzieżą
Moja praca edukatorska zawsze była głęboko osadzona i zdeterminowana przez
bdquomoacutej pierwszyrdquo zawoacuted i powołanie czyli praktykę skrzypaczki kameralistki i solistki
Od samego początku też skierowana na azymut wspoacutełczesny ktoacutery upodobałam
sobie już w szkole średniej Tak więc udostępniam nie tylko scenariusze z praktycz-
nymi wskazoacutewkami ale też własne nagrania audio i video Wykonanie o charakterze
i z bdquoetosemrdquo koncertowym było zawsze obecne w procesie budowania lekcji Tym
samym staram się traktować zajęcia tak jak wykonanie na koncercie Uwzględniając
i sterując zawartymi w nim napięciami emocjami i dynamiką Zachęcam do takiego
podejścia w pracy nad przygotowaniem spotkania z uczniami Muzyka wspoacutełczesna
jest doskonałym składnikiem i pomostem łączącym roacuteżne tematy i roacuteżne formy
aktywności Chciałabym aby zbioacuter zadań trafił do szerokiego kręgu odbiorcoacutew i przy-
czynił się do promocji wspoacutełczesnej stylistyki muzyki nowej jako bardzo istotnego
elementu procesu edukacji
Dagna Sadkowska
5
Tytuł warsztatu Rozdział Szkoła Podstawowa GimnazjumSzkoła Muzyczna
I st Klasy 0-3Przedszkole Studenci
j po
lski
info
rmatyk
a
mu
zyka
przyro
da
koacute
łko
jpo
lski
mu
zyka
um
uzyk
alnian
ie
rytmik
a
imp
row
izacje
gru
py in
tegracyjn
e
gru
py w
ieko
we
ko
mp
ozycji
wych
ow
anie
ped
ago
giczn
e
bdquoMuzyczna kuchniardquo 1 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczne obrazyrdquo 2 X X X X X X X
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo 3 X X X X X X X X X X
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo 4 X X X X X X X
bdquoMuzyczna pocztardquo 5 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo 6 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczny kosmosrdquo 7 X X X X X X X X
bdquoMuzyczna wieża Babelrdquo 8 X X X X
bdquoDźwięki miastardquo 9 X X X X X
bdquoDźwiękowy słownik technikrdquo 10 X X X X X X X X X X X X X
6
Warsztat 1
bdquoMuzyczna kuchniardquo
Czyli jak sporządzić harmonijne risotto wymieszać dźwięki ostre i łagodne uformować masę muzycz-ną stosując wspoacutełczesne techniki instrumentalne
Zadania zamieszczone w tym warsztacie mają charakter uniwersalny Początkowo
adresatami były dzieci najmłodsze w wieku przedszkolnym poacuteźniej okazało się że
z powodzeniem zadania bdquoMuzycznej kuchnirdquo mogę stosować pracując ze wszystkimi
grupami wiekowymi w tym także z publicznością dorosłą Zmieniam wyłącznie kod
komunikacji natomiast treść zadań zostawiam nie zmienioną
Zachęcam do korzystania ze słowniczka technik dźwiękowych
Znajdziesz tam np etiudę dźwiękową o cytrynie w wersji filmowej
Miejsce realizacji warsztatu bull Przedszkole bdquoZielony Latawiecrdquo 16022012
bull bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo 29092012
bull Targi Gazety Wyborczej 24112012
Zadanie 1
bdquoEgipski sos jogurtowyrdquo
To improwizacja na powitanie Dźwiękowe zilustrowanie procesu przygotowywania
potrawy Wykonanie należy do prowadzącego Jest zaproszeniem do kuchni a jedno-
cześnie pokazuje osobowość nauczyciela Przepis może być zrealizowany na dowol-
nym instrumencie także głosem Możecie użyć moich interpretacji
Pomoce
instrument dla prowadzącego lub nagranie przepisu na potrawę
Wersja z Michałem Goacuterczyńskim
(nagranie z MCKiS 4122012 r)
Wersja solo
7
Zadanie 2
bdquoJak zostać mistrzem ndash kuchmistrzemrdquo
To zadanie ma na celu pobudzić wszystkie zmysły Prawdziwy kucharz ma nie tylko
doskonały smak Bystre oko kucharza znajdzie najpiękniejszą sałatę Sprawne dłonie
ocenią świeżość marchewki Wspaniały węch pomoże wybrać przyprawy Wreszcie
wyobraźnia pozwoli stworzyć artystyczny rarytas
Pkt A bdquooko ndash uchordquo
W torbie prowadzącego znajdują się roacuteżne warzywa i owoce Dzieci mają odgadnąć
jakie owoce i warzywa kryją się w bdquosiatcerdquo wysłuchując kroacutetkich etiudek sonorystycznych
Etiudki przygotuj samemu albo skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt B bdquonos ndash uchordquo
Dzieci siedzące w kręgu otrzymują torebkę nieprzezroczystą w ktoacuterej znajduje
się charakterystycznie pachnący produkt spożywczy To może być imbir czosnek
chrzan Dzieci wąchają bdquozawartośćrdquo i przekazują sobie nawzajem Chodzi o to
aby odgadnąć co to za produkt po wysłuchaniu etiudki sonorystycznej na temat
tego produktu
Dzieci Etiudki zagraj samemu lub skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt C bdquoręka ndash uchordquo
Pozostajemy w kręgu W torbie znajduje się jedno lub więcej warzyw i owocoacutew Dzieci
przekazują sobie torbę i za pomocą dotyku proacutebują zidentyfikować produkty Jeżeli
w torbie znajduje się jeden owoc lub warzywo dzieci słyszą jeden przykład dźwiękowy
W sytuacji gdy produktoacutew jest więcej muzykę gramy lub odtwarzamy naprzemiennie
Etiudki na temat produktoacutew zagraj samemu lub skorzystaj z
8
Pomoce
instrumenty
Warzywa i owoce
Torby na zakupy typu bdquoekordquo
Po przeprowadzeniu zadania można nagrodzić dzieci
naklejkami mistrza ndash kuchmistrza
Zadanie 3
bdquoMarchewki ziemniaczki i czosneczkirdquo
Jest to zadanie ruchowe Roacutewnocześnie pełni funkcję przygotowawczą do kolejnego
zadania ponieważ pomaga nam dzielić grupę na zespoły
Dzieci ustawione na kręgu otrzymują informację bdquona uchordquo jakim są warzywem mar-
chewką ziemniaczkiem czosneczkiem Muszą zachować informację w tajemnicy
Na ustalony sygnał
bull Wszystkie marchewki zaczynają wydawać dźwięki KA ndash KA ndash KA ndash KA
bull Wszystkie czosneczki ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI
bull Wszystkie ziemniaczki PUF ndash PUF ndash PUF ndash PUF
Chodzi o to aby te same warzywa połączyły się w grupki
Dobre jest zanim rozpoczniemy zadanie przećwiczyć z całą grupą wszystkie
efekty głosowe
Pomoce
marchewka czosnek ziemniak do trzymania przez lideroacutew grup
9
Zadanie 4
bdquoWielkie gotowanierdquo
Każda grupa (patrz zadanie 3) otrzymuje jeden przepis na potrawę Potrawy są
dowolne Wszystko zależy od upodobań prowadzącego Ważne aby przepisy były
proste i czytelne Najlepiej w punktach opatrzone ilustracjami W zadaniu chodzi o to
aby za pomocą instrumentoacutew zilustrować proces przygotowania potrawy Prezentacja
ma mieć formę zagadki dla pozostałych zespołoacutew
Przykładowe przepisy
Sięgnijcie do muzycznego słownika technik dżwiękowych - punkt
instrumenty aby otworzyć dzieci na niekonwencjonalne sposoby
wydobycia dźwiękoacutew z instrumentoacutew
Zadanie 5
bdquoWielki finałrdquo
To proacuteba przedstawienia własnej wersji dźwiękowej utworu kompozytorki Jagody
Szmytkihellip i poroacutewnania z oryginałem Do dyspozycji macie dwie wersje filmu doku-
mentalnego ndash fragment proacuteby zespołu polsko ndash niemieckiego ktoacutery wykonywał utwoacuter
Jagody Szmytki na Festiwalu Muzyki Wspoacutełczesnej Warszawska Jesień 2012 Kompo-
zytorka wyraziła zgodę aby materiał ten potraktować jako analogię do przygotowania
ZUPY WARZYWNEJ Z KLUSECZKAMI
Oto scenariusz wypadkoacutew w kuchni
Odtwarzając film bdquotrzymajcie sięrdquo czasu podanego w scenariuszu
Czas 000 ndash 025 ndash Mama bdquoskłada zamoacutewienierdquo
bdquoJestem bardzo głodna Chciałabym zjeść smaczną warzywną zupę Proszę pamiętać
że jestem bardzo wybredna A ndash ha nie chodźcie po kuchni nie roacutebcie bałaganu i
zroacutebcie zupkę szybko Dziękuję Pamiętajcie nie dodajcie za dużo solirdquo
025 ndash 045 ndash szykowanie kuchni
045 ndash 054 ndash solo fagotu bdquoIle dodać soli Ile dodać solirdquo
054 ndash 130 ndash mycie warzyw
145 ndash 148 ndash wrzucanie mięska
230 ndash 335 ndash szatkowanie warzyw
335 ndash szef zarządza WRZUCENIE WARZYW DO GARNKA
10
404 ndash wsypanie soli
424 ndash wsypanie pieprzu
445 ndash solo śmietanki
504 ndash zaczyna się międolenie kluseczek
515 ndash miksowanie
540 ndash PARA
555 ndash włączamy mikser
649 ndash smakowanie nakładanie zupy jedzenie i trawienie
Przedstawcie go dzieciom i zrealizujcie instrumentalnie patrząc na film nr 1
Następnie poroacutewnajcie z wersją oryginalną poniżej
Smacznej zabawy
Pomoce
Instrumenty
Komputer rzutnik multimedialny
Warsztat 2
bdquoMuzyczne obrazyrdquoCzyli jak zagrać pejzaż dźwiękowy skomponować
swoacutej autoportret naszkicować utwoacuter muzyczny inspirując się utworami graficznymi Carla Berstro-ema ndash Nielsena H E Rasmussena J Kornowicza
Warsztat ten ma na celu nakierowanie dziecka na obserwację siebie oraz daje możli-
wości prezentacji indywidualnej każdego dziecka poprzez obraz i dźwięk Jest także
proacutebą odnalezienia wspoacutelnych cech działania plastycznego i muzycznego
WAŻNE Warsztat powinien odbywać się w Sali z zapleczem komputerowym
Jeden uczeń ma jeden komputer Dzieci powinny być zaopatrzone w słuchawki oraz
telefony komoacuterkowe (pozwolenia na ich użycie)
Zobacz konieczniePod koniec grudnia zespoacuteł Kwartludium wydał płytę
bdquoKwartludium ndash scannerrdquo Zostały roacutewnież zrealizo-
wane także filmy na ktoacuterych można zobaczyć jak
muzycy i kompozytorzy znajdują wspoacutelny język
w realizacjach partytur graficznych Są to owoce
naszych poszukiwań wyrażania obrazu poprzez
dźwięk i muzykę
Miejsce realizacji warsztatu Szkoła Przymierza Rodzin nr 2 11042012
DUX 0941
DUX 0941
DUX 0941
wwwkwartludiumcom
StudioS11DariuszPrzybylskindashMalumba20122JerzyKornowiczndashGullfoss20123CarlBergstroslashmndashNielsenndashStrategies320114ReginPetersenndashShapesandsizes20115HenrikEhlandRasmussenndashPathRoutes2009
LiveAdlibitum6HenrikEhlandRasmussenndashParticlesoftheSpace19957CarlBergstroslashmndashNielsenndashPostcardndashMusic19768KrzysztofKnittelndashSketches19789SławomirWojciechowskindashRapidrepeats201210AleksandraGrykandashATCGATGATC2012
KwartludiumDagnaSadkowskaskrzypceviolin
MichałGoacuterczyńskiklarnetklarnetbasowyclarinetbassclarinet
PawełNowickiinstrumentyperkusyjnepercussion
PiotrNowickifortepianpiano
orazandRobinRaimbaudscannerelectronics
KwartludiumampscannerGraphicScores
5902547009414
ENGLISHPREFACE
2012 DUX Recording Producers Morskie Oko 2 02-511 Warsaw Poland e-mail duxduxpl
ampscanner
ampscanner
obwoluta_0941indd 12012-12-11 120530
11
Zadanie 1Muzyka może i często jest zapisana Najczęściej jest to zapis muzyczny czyli zapis
nutowy Z takim zapisem na pewno się spotkaliśmy Niektoacuterzy z nas potrafią czytać
zapis nutowy ndash bdquograć z nutrdquo Ale nie jest to jedyna forma utrwalenia wyobrażeń
dźwiękowych kompozytora
Można zapisać emocje utrwalić historię opowiedzieć coś muzycznie nie używając
języka nut Zagrajcie sami lub odtwoacuterzcie utwoacuter muzyczny ktoacutery jest realizacją zapi-
su graficznego Oto partytura bdquoGullfossrdquo Jerzego Kornowicza
nagranie Gullfoss w wykonaniu Kwartludium (kliknij na ikonkę)
Potraktujcie tę dźwiękową prezentację jako wstęp do następnych zadań
Tu znajdziecie informacje o kompozytorach i wykonawcach
bull wwwintutivemusicdkintuitivecbnhtm
bull wwwpolmicpl
bull wwwintuitivemusicdkhr
bull wwwkwartludiumcom
Pomoce
Instrumenty
Zadanie 2Pkt A Uczniowie mają za zadanie nakręcenie kroacutetkich 1 ndash minutowych filmikoacutew
ktoacutere są opowiastką o nich samych To może być ruchome studium twarzy albo ręki
lub też całej postaci Ważne żeby nie budować dramaturgii a raczej przygotować ma-
teriał do budowy autoportretu Uchwycić to bdquocośrdquo co jest dla nas charakterystyczne
Pkt B Nauczyciel ilustruje dźwiękowo na żywo za pomocą instrumentoacutew wybrane
filmiki aby ożywić atmosferę Daje impuls twoacuterczy
Pkt C Na podstawie filmikoacutew uczniowie za pomocą programu Paint tworzą auto-
portrety graficzne
Pkt D Teraz następuje tworzenie warstwy muzyczno ndash dźwiękowej do grafoauto-
prtretoacutew Dzieci korzystają z bazy dźwiękoacutew zamieszczonych w
Są tam między innymi dźwięki szumowe kolorowe ostre czarno ndash białe
12
Pomoce telefony komoacuterkowe z funkcją nagrywania obrazu
komputery z głośniczkami
Program Paint (część systemu Windows) i Audacity (freeware)
Zestaw instrumentoacutew dla nauczyciela
Oto przykłady prac moich ucznioacutew
Jerzy Traczyński - EEE (kliknij na nutkę aby posłuchać)
Zadanie 3
bdquoSzkic utworurdquo
Zadanie to jest bdquowiązankąrdquo zagadek do rozwiązania Należy przyporządkować
partyturę graficzną do odpowiedniego pliku muzycznego
PLIKI MUZYCZNE ndash UTWOacuteR 1 X UTWOacuteR 2 X UTWOacuteR 3 X UTWOacuteR 4 X UTWOacuteR 5
Nagrania pochodzą z koncertu zespołu Kwartludium ktoacutery odbył się
w Kopenhadze w 2012 roku Po uważnym wysłuchaniu łatwo odnaj-
dziecie klucz do rozszyfrowania historii na obrazie i historii w utwo-
rze muzycznym
PomoceKomputer
Program Paint
13
Zadanie 4
bdquoPuzzle muzycznerdquo
Wysłuchajcie utworu w wykonaniu zespołu Kwartludium bdquoThe Ministry
of Employementrdquo Partytura graficzna jest pocięta Kierując się słucha-
ną muzyką sproacutebujcie ją ułożyć
Pomoce komputer
program PAINT
Zadanie 5
bdquoMuzyczny pejzażrdquo
Dzieci otrzymują instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
Szukając roacuteżnych brzmień na poszczegoacutelnych instrumentach
(patrz SŁOWNIK) tworzymy paletę barw dźwiękowych Następnie
w grupach 4 ndash 5 osobowych tworzymy muzyczne pejzaże określając
czy jest to np pejzaż zimowy letni pustynny wiejski itd Pejzaże są
rejestrowane tak aby dzieci mogły usłyszeć ndash skonfrontować się
z własnymi wykonaniami
Pomoce Zestaw instrumentoacutew
ZDJĘCIE INSTRUMENTOacuteW (fot Patryk Matela)
Podstawowy sprzęt do nagrywania na przykład dyktafon
Sprzęt do odtwarzania
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
projekt graficzny
Patryk Matela - estetycznynet
tłumaczenie na język angielski
Joanna Jedlińska
podręcznik znajdziesz za darmo na
edukacjakomponowanapl
bdquoTwoacutercze spotkania z muzyką wspoacutełczesnąrdquo finansowane są w ramach Stypendium Artystycznego przyznanego Dagnie Sadkowskiej przez Urząd Miasta Stołecznego Warszawy
3
Spis treści1 Wstęp str 4
2 Tabelka tematyczna str 5
3 Rozdział 1 ndash warsztat 1 ndash bdquoMuzyczna kuchniardquo str 6
4 Rozdział 2 ndash warsztat 2 ndash bdquoMuzyczne obrazyrdquo str 10
5 Rozdział 3 ndash warsztat 3 ndash bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo str 14
6 Rozdział 4 ndash warsztat 4 ndash bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo str 16
7 Rozdział 5 ndash warsztat 5 ndash bdquoMuzyczna pocztardquo str 20
8 Rozdział 6 ndash warsztat 6 ndash bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo str 23
9 Rozdział 7 ndash warsztat 7 ndash bdquoMuzyczny kosmosrdquo str 26
10 Rozdział 8 ndash warsztat 8 ndash bdquoMuzyczna wieża Babelrdquo str 30
11 Rozdział 9 ndash warsztat 9 ndash bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo str 32
12 Rozdział 10 ndash Dźwiękowy słownik technik str 34
13 Instytucje i placoacutewki z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam
tworząc zbioacuter zadań str 35
Wyjaśnienie ikonek Pomoce potrzebne do wykonania zadania
Przygotuj instrumenty do grania podczas lekcji
Posłuchaj fragmentu audio
Obejrzyj fragment video
Wysłuchaj nagranego utworu
Zajrzyj do dźwiękowego słownika technik
4
Wstęp Zbioacuter zadań do edukacji muzycznej bdquoTwoacutercze spotkania z muzyką wspoacutełczesnąrdquo
adresuję do nauczycieli szkoacuteł podstawowych i gimnazjum przedszkoli szkoacuteł mu-
zycznych I stopnia wykładowcoacutew i studentoacutew akademii i uniwersytetoacutew muzycznych
oraz wszystkich zainteresowanych nowoczesną edukacją
Zbioacuter zadań składa się z 10 rozdziałoacutew ndash warsztatoacutew ktoacutere można traktować jako
kompletną propozycję zajęć lub też wyboacuter zadań do przeprowadzenia w ramach
roacuteżnych przedmiotoacutew i form nauczania (patrz tabelka tematyczna)
Warsztat jest jak opowiadanie muzyczne najczęściej najczęściej inspirowany kon-
kretnym utworem wspoacutełczesnym ktoacutery jest bazą czy też punktem wyjścia do pracy
z dziećmi i młodzieżą
Scenariusz skonstruowany na zasadzie stopniowania bdquokomponowaniardquo zadań ktoacutere
zroacuteżnicowane pod względem trudności i charakteru tworzą dynamiczną całość
Każdy warsztat i jego konstrukecja powstawał w toku doświadczenia i konfrontacji
z uczestnikami (wykaz placoacutewek i instytucji z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam przeprowa-
dzając warsztaty znajduje się na końcu zbioru)
Zbioacuter zadań powstał z potrzeby podzielenia się własnymi metodami edukacyjnymi
ktoacutere ewoluowały w trakcie 17 lat mojego doświadczenia pracy z dziećmi i młodzieżą
Moja praca edukatorska zawsze była głęboko osadzona i zdeterminowana przez
bdquomoacutej pierwszyrdquo zawoacuted i powołanie czyli praktykę skrzypaczki kameralistki i solistki
Od samego początku też skierowana na azymut wspoacutełczesny ktoacutery upodobałam
sobie już w szkole średniej Tak więc udostępniam nie tylko scenariusze z praktycz-
nymi wskazoacutewkami ale też własne nagrania audio i video Wykonanie o charakterze
i z bdquoetosemrdquo koncertowym było zawsze obecne w procesie budowania lekcji Tym
samym staram się traktować zajęcia tak jak wykonanie na koncercie Uwzględniając
i sterując zawartymi w nim napięciami emocjami i dynamiką Zachęcam do takiego
podejścia w pracy nad przygotowaniem spotkania z uczniami Muzyka wspoacutełczesna
jest doskonałym składnikiem i pomostem łączącym roacuteżne tematy i roacuteżne formy
aktywności Chciałabym aby zbioacuter zadań trafił do szerokiego kręgu odbiorcoacutew i przy-
czynił się do promocji wspoacutełczesnej stylistyki muzyki nowej jako bardzo istotnego
elementu procesu edukacji
Dagna Sadkowska
5
Tytuł warsztatu Rozdział Szkoła Podstawowa GimnazjumSzkoła Muzyczna
I st Klasy 0-3Przedszkole Studenci
j po
lski
info
rmatyk
a
mu
zyka
przyro
da
koacute
łko
jpo
lski
mu
zyka
um
uzyk
alnian
ie
rytmik
a
imp
row
izacje
gru
py in
tegracyjn
e
gru
py w
ieko
we
ko
mp
ozycji
wych
ow
anie
ped
ago
giczn
e
bdquoMuzyczna kuchniardquo 1 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczne obrazyrdquo 2 X X X X X X X
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo 3 X X X X X X X X X X
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo 4 X X X X X X X
bdquoMuzyczna pocztardquo 5 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo 6 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczny kosmosrdquo 7 X X X X X X X X
bdquoMuzyczna wieża Babelrdquo 8 X X X X
bdquoDźwięki miastardquo 9 X X X X X
bdquoDźwiękowy słownik technikrdquo 10 X X X X X X X X X X X X X
6
Warsztat 1
bdquoMuzyczna kuchniardquo
Czyli jak sporządzić harmonijne risotto wymieszać dźwięki ostre i łagodne uformować masę muzycz-ną stosując wspoacutełczesne techniki instrumentalne
Zadania zamieszczone w tym warsztacie mają charakter uniwersalny Początkowo
adresatami były dzieci najmłodsze w wieku przedszkolnym poacuteźniej okazało się że
z powodzeniem zadania bdquoMuzycznej kuchnirdquo mogę stosować pracując ze wszystkimi
grupami wiekowymi w tym także z publicznością dorosłą Zmieniam wyłącznie kod
komunikacji natomiast treść zadań zostawiam nie zmienioną
Zachęcam do korzystania ze słowniczka technik dźwiękowych
Znajdziesz tam np etiudę dźwiękową o cytrynie w wersji filmowej
Miejsce realizacji warsztatu bull Przedszkole bdquoZielony Latawiecrdquo 16022012
bull bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo 29092012
bull Targi Gazety Wyborczej 24112012
Zadanie 1
bdquoEgipski sos jogurtowyrdquo
To improwizacja na powitanie Dźwiękowe zilustrowanie procesu przygotowywania
potrawy Wykonanie należy do prowadzącego Jest zaproszeniem do kuchni a jedno-
cześnie pokazuje osobowość nauczyciela Przepis może być zrealizowany na dowol-
nym instrumencie także głosem Możecie użyć moich interpretacji
Pomoce
instrument dla prowadzącego lub nagranie przepisu na potrawę
Wersja z Michałem Goacuterczyńskim
(nagranie z MCKiS 4122012 r)
Wersja solo
7
Zadanie 2
bdquoJak zostać mistrzem ndash kuchmistrzemrdquo
To zadanie ma na celu pobudzić wszystkie zmysły Prawdziwy kucharz ma nie tylko
doskonały smak Bystre oko kucharza znajdzie najpiękniejszą sałatę Sprawne dłonie
ocenią świeżość marchewki Wspaniały węch pomoże wybrać przyprawy Wreszcie
wyobraźnia pozwoli stworzyć artystyczny rarytas
Pkt A bdquooko ndash uchordquo
W torbie prowadzącego znajdują się roacuteżne warzywa i owoce Dzieci mają odgadnąć
jakie owoce i warzywa kryją się w bdquosiatcerdquo wysłuchując kroacutetkich etiudek sonorystycznych
Etiudki przygotuj samemu albo skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt B bdquonos ndash uchordquo
Dzieci siedzące w kręgu otrzymują torebkę nieprzezroczystą w ktoacuterej znajduje
się charakterystycznie pachnący produkt spożywczy To może być imbir czosnek
chrzan Dzieci wąchają bdquozawartośćrdquo i przekazują sobie nawzajem Chodzi o to
aby odgadnąć co to za produkt po wysłuchaniu etiudki sonorystycznej na temat
tego produktu
Dzieci Etiudki zagraj samemu lub skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt C bdquoręka ndash uchordquo
Pozostajemy w kręgu W torbie znajduje się jedno lub więcej warzyw i owocoacutew Dzieci
przekazują sobie torbę i za pomocą dotyku proacutebują zidentyfikować produkty Jeżeli
w torbie znajduje się jeden owoc lub warzywo dzieci słyszą jeden przykład dźwiękowy
W sytuacji gdy produktoacutew jest więcej muzykę gramy lub odtwarzamy naprzemiennie
Etiudki na temat produktoacutew zagraj samemu lub skorzystaj z
8
Pomoce
instrumenty
Warzywa i owoce
Torby na zakupy typu bdquoekordquo
Po przeprowadzeniu zadania można nagrodzić dzieci
naklejkami mistrza ndash kuchmistrza
Zadanie 3
bdquoMarchewki ziemniaczki i czosneczkirdquo
Jest to zadanie ruchowe Roacutewnocześnie pełni funkcję przygotowawczą do kolejnego
zadania ponieważ pomaga nam dzielić grupę na zespoły
Dzieci ustawione na kręgu otrzymują informację bdquona uchordquo jakim są warzywem mar-
chewką ziemniaczkiem czosneczkiem Muszą zachować informację w tajemnicy
Na ustalony sygnał
bull Wszystkie marchewki zaczynają wydawać dźwięki KA ndash KA ndash KA ndash KA
bull Wszystkie czosneczki ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI
bull Wszystkie ziemniaczki PUF ndash PUF ndash PUF ndash PUF
Chodzi o to aby te same warzywa połączyły się w grupki
Dobre jest zanim rozpoczniemy zadanie przećwiczyć z całą grupą wszystkie
efekty głosowe
Pomoce
marchewka czosnek ziemniak do trzymania przez lideroacutew grup
9
Zadanie 4
bdquoWielkie gotowanierdquo
Każda grupa (patrz zadanie 3) otrzymuje jeden przepis na potrawę Potrawy są
dowolne Wszystko zależy od upodobań prowadzącego Ważne aby przepisy były
proste i czytelne Najlepiej w punktach opatrzone ilustracjami W zadaniu chodzi o to
aby za pomocą instrumentoacutew zilustrować proces przygotowania potrawy Prezentacja
ma mieć formę zagadki dla pozostałych zespołoacutew
Przykładowe przepisy
Sięgnijcie do muzycznego słownika technik dżwiękowych - punkt
instrumenty aby otworzyć dzieci na niekonwencjonalne sposoby
wydobycia dźwiękoacutew z instrumentoacutew
Zadanie 5
bdquoWielki finałrdquo
To proacuteba przedstawienia własnej wersji dźwiękowej utworu kompozytorki Jagody
Szmytkihellip i poroacutewnania z oryginałem Do dyspozycji macie dwie wersje filmu doku-
mentalnego ndash fragment proacuteby zespołu polsko ndash niemieckiego ktoacutery wykonywał utwoacuter
Jagody Szmytki na Festiwalu Muzyki Wspoacutełczesnej Warszawska Jesień 2012 Kompo-
zytorka wyraziła zgodę aby materiał ten potraktować jako analogię do przygotowania
ZUPY WARZYWNEJ Z KLUSECZKAMI
Oto scenariusz wypadkoacutew w kuchni
Odtwarzając film bdquotrzymajcie sięrdquo czasu podanego w scenariuszu
Czas 000 ndash 025 ndash Mama bdquoskłada zamoacutewienierdquo
bdquoJestem bardzo głodna Chciałabym zjeść smaczną warzywną zupę Proszę pamiętać
że jestem bardzo wybredna A ndash ha nie chodźcie po kuchni nie roacutebcie bałaganu i
zroacutebcie zupkę szybko Dziękuję Pamiętajcie nie dodajcie za dużo solirdquo
025 ndash 045 ndash szykowanie kuchni
045 ndash 054 ndash solo fagotu bdquoIle dodać soli Ile dodać solirdquo
054 ndash 130 ndash mycie warzyw
145 ndash 148 ndash wrzucanie mięska
230 ndash 335 ndash szatkowanie warzyw
335 ndash szef zarządza WRZUCENIE WARZYW DO GARNKA
10
404 ndash wsypanie soli
424 ndash wsypanie pieprzu
445 ndash solo śmietanki
504 ndash zaczyna się międolenie kluseczek
515 ndash miksowanie
540 ndash PARA
555 ndash włączamy mikser
649 ndash smakowanie nakładanie zupy jedzenie i trawienie
Przedstawcie go dzieciom i zrealizujcie instrumentalnie patrząc na film nr 1
Następnie poroacutewnajcie z wersją oryginalną poniżej
Smacznej zabawy
Pomoce
Instrumenty
Komputer rzutnik multimedialny
Warsztat 2
bdquoMuzyczne obrazyrdquoCzyli jak zagrać pejzaż dźwiękowy skomponować
swoacutej autoportret naszkicować utwoacuter muzyczny inspirując się utworami graficznymi Carla Berstro-ema ndash Nielsena H E Rasmussena J Kornowicza
Warsztat ten ma na celu nakierowanie dziecka na obserwację siebie oraz daje możli-
wości prezentacji indywidualnej każdego dziecka poprzez obraz i dźwięk Jest także
proacutebą odnalezienia wspoacutelnych cech działania plastycznego i muzycznego
WAŻNE Warsztat powinien odbywać się w Sali z zapleczem komputerowym
Jeden uczeń ma jeden komputer Dzieci powinny być zaopatrzone w słuchawki oraz
telefony komoacuterkowe (pozwolenia na ich użycie)
Zobacz konieczniePod koniec grudnia zespoacuteł Kwartludium wydał płytę
bdquoKwartludium ndash scannerrdquo Zostały roacutewnież zrealizo-
wane także filmy na ktoacuterych można zobaczyć jak
muzycy i kompozytorzy znajdują wspoacutelny język
w realizacjach partytur graficznych Są to owoce
naszych poszukiwań wyrażania obrazu poprzez
dźwięk i muzykę
Miejsce realizacji warsztatu Szkoła Przymierza Rodzin nr 2 11042012
DUX 0941
DUX 0941
DUX 0941
wwwkwartludiumcom
StudioS11DariuszPrzybylskindashMalumba20122JerzyKornowiczndashGullfoss20123CarlBergstroslashmndashNielsenndashStrategies320114ReginPetersenndashShapesandsizes20115HenrikEhlandRasmussenndashPathRoutes2009
LiveAdlibitum6HenrikEhlandRasmussenndashParticlesoftheSpace19957CarlBergstroslashmndashNielsenndashPostcardndashMusic19768KrzysztofKnittelndashSketches19789SławomirWojciechowskindashRapidrepeats201210AleksandraGrykandashATCGATGATC2012
KwartludiumDagnaSadkowskaskrzypceviolin
MichałGoacuterczyńskiklarnetklarnetbasowyclarinetbassclarinet
PawełNowickiinstrumentyperkusyjnepercussion
PiotrNowickifortepianpiano
orazandRobinRaimbaudscannerelectronics
KwartludiumampscannerGraphicScores
5902547009414
ENGLISHPREFACE
2012 DUX Recording Producers Morskie Oko 2 02-511 Warsaw Poland e-mail duxduxpl
ampscanner
ampscanner
obwoluta_0941indd 12012-12-11 120530
11
Zadanie 1Muzyka może i często jest zapisana Najczęściej jest to zapis muzyczny czyli zapis
nutowy Z takim zapisem na pewno się spotkaliśmy Niektoacuterzy z nas potrafią czytać
zapis nutowy ndash bdquograć z nutrdquo Ale nie jest to jedyna forma utrwalenia wyobrażeń
dźwiękowych kompozytora
Można zapisać emocje utrwalić historię opowiedzieć coś muzycznie nie używając
języka nut Zagrajcie sami lub odtwoacuterzcie utwoacuter muzyczny ktoacutery jest realizacją zapi-
su graficznego Oto partytura bdquoGullfossrdquo Jerzego Kornowicza
nagranie Gullfoss w wykonaniu Kwartludium (kliknij na ikonkę)
Potraktujcie tę dźwiękową prezentację jako wstęp do następnych zadań
Tu znajdziecie informacje o kompozytorach i wykonawcach
bull wwwintutivemusicdkintuitivecbnhtm
bull wwwpolmicpl
bull wwwintuitivemusicdkhr
bull wwwkwartludiumcom
Pomoce
Instrumenty
Zadanie 2Pkt A Uczniowie mają za zadanie nakręcenie kroacutetkich 1 ndash minutowych filmikoacutew
ktoacutere są opowiastką o nich samych To może być ruchome studium twarzy albo ręki
lub też całej postaci Ważne żeby nie budować dramaturgii a raczej przygotować ma-
teriał do budowy autoportretu Uchwycić to bdquocośrdquo co jest dla nas charakterystyczne
Pkt B Nauczyciel ilustruje dźwiękowo na żywo za pomocą instrumentoacutew wybrane
filmiki aby ożywić atmosferę Daje impuls twoacuterczy
Pkt C Na podstawie filmikoacutew uczniowie za pomocą programu Paint tworzą auto-
portrety graficzne
Pkt D Teraz następuje tworzenie warstwy muzyczno ndash dźwiękowej do grafoauto-
prtretoacutew Dzieci korzystają z bazy dźwiękoacutew zamieszczonych w
Są tam między innymi dźwięki szumowe kolorowe ostre czarno ndash białe
12
Pomoce telefony komoacuterkowe z funkcją nagrywania obrazu
komputery z głośniczkami
Program Paint (część systemu Windows) i Audacity (freeware)
Zestaw instrumentoacutew dla nauczyciela
Oto przykłady prac moich ucznioacutew
Jerzy Traczyński - EEE (kliknij na nutkę aby posłuchać)
Zadanie 3
bdquoSzkic utworurdquo
Zadanie to jest bdquowiązankąrdquo zagadek do rozwiązania Należy przyporządkować
partyturę graficzną do odpowiedniego pliku muzycznego
PLIKI MUZYCZNE ndash UTWOacuteR 1 X UTWOacuteR 2 X UTWOacuteR 3 X UTWOacuteR 4 X UTWOacuteR 5
Nagrania pochodzą z koncertu zespołu Kwartludium ktoacutery odbył się
w Kopenhadze w 2012 roku Po uważnym wysłuchaniu łatwo odnaj-
dziecie klucz do rozszyfrowania historii na obrazie i historii w utwo-
rze muzycznym
PomoceKomputer
Program Paint
13
Zadanie 4
bdquoPuzzle muzycznerdquo
Wysłuchajcie utworu w wykonaniu zespołu Kwartludium bdquoThe Ministry
of Employementrdquo Partytura graficzna jest pocięta Kierując się słucha-
ną muzyką sproacutebujcie ją ułożyć
Pomoce komputer
program PAINT
Zadanie 5
bdquoMuzyczny pejzażrdquo
Dzieci otrzymują instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
Szukając roacuteżnych brzmień na poszczegoacutelnych instrumentach
(patrz SŁOWNIK) tworzymy paletę barw dźwiękowych Następnie
w grupach 4 ndash 5 osobowych tworzymy muzyczne pejzaże określając
czy jest to np pejzaż zimowy letni pustynny wiejski itd Pejzaże są
rejestrowane tak aby dzieci mogły usłyszeć ndash skonfrontować się
z własnymi wykonaniami
Pomoce Zestaw instrumentoacutew
ZDJĘCIE INSTRUMENTOacuteW (fot Patryk Matela)
Podstawowy sprzęt do nagrywania na przykład dyktafon
Sprzęt do odtwarzania
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
3
Spis treści1 Wstęp str 4
2 Tabelka tematyczna str 5
3 Rozdział 1 ndash warsztat 1 ndash bdquoMuzyczna kuchniardquo str 6
4 Rozdział 2 ndash warsztat 2 ndash bdquoMuzyczne obrazyrdquo str 10
5 Rozdział 3 ndash warsztat 3 ndash bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo str 14
6 Rozdział 4 ndash warsztat 4 ndash bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo str 16
7 Rozdział 5 ndash warsztat 5 ndash bdquoMuzyczna pocztardquo str 20
8 Rozdział 6 ndash warsztat 6 ndash bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo str 23
9 Rozdział 7 ndash warsztat 7 ndash bdquoMuzyczny kosmosrdquo str 26
10 Rozdział 8 ndash warsztat 8 ndash bdquoMuzyczna wieża Babelrdquo str 30
11 Rozdział 9 ndash warsztat 9 ndash bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo str 32
12 Rozdział 10 ndash Dźwiękowy słownik technik str 34
13 Instytucje i placoacutewki z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam
tworząc zbioacuter zadań str 35
Wyjaśnienie ikonek Pomoce potrzebne do wykonania zadania
Przygotuj instrumenty do grania podczas lekcji
Posłuchaj fragmentu audio
Obejrzyj fragment video
Wysłuchaj nagranego utworu
Zajrzyj do dźwiękowego słownika technik
4
Wstęp Zbioacuter zadań do edukacji muzycznej bdquoTwoacutercze spotkania z muzyką wspoacutełczesnąrdquo
adresuję do nauczycieli szkoacuteł podstawowych i gimnazjum przedszkoli szkoacuteł mu-
zycznych I stopnia wykładowcoacutew i studentoacutew akademii i uniwersytetoacutew muzycznych
oraz wszystkich zainteresowanych nowoczesną edukacją
Zbioacuter zadań składa się z 10 rozdziałoacutew ndash warsztatoacutew ktoacutere można traktować jako
kompletną propozycję zajęć lub też wyboacuter zadań do przeprowadzenia w ramach
roacuteżnych przedmiotoacutew i form nauczania (patrz tabelka tematyczna)
Warsztat jest jak opowiadanie muzyczne najczęściej najczęściej inspirowany kon-
kretnym utworem wspoacutełczesnym ktoacutery jest bazą czy też punktem wyjścia do pracy
z dziećmi i młodzieżą
Scenariusz skonstruowany na zasadzie stopniowania bdquokomponowaniardquo zadań ktoacutere
zroacuteżnicowane pod względem trudności i charakteru tworzą dynamiczną całość
Każdy warsztat i jego konstrukecja powstawał w toku doświadczenia i konfrontacji
z uczestnikami (wykaz placoacutewek i instytucji z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam przeprowa-
dzając warsztaty znajduje się na końcu zbioru)
Zbioacuter zadań powstał z potrzeby podzielenia się własnymi metodami edukacyjnymi
ktoacutere ewoluowały w trakcie 17 lat mojego doświadczenia pracy z dziećmi i młodzieżą
Moja praca edukatorska zawsze była głęboko osadzona i zdeterminowana przez
bdquomoacutej pierwszyrdquo zawoacuted i powołanie czyli praktykę skrzypaczki kameralistki i solistki
Od samego początku też skierowana na azymut wspoacutełczesny ktoacutery upodobałam
sobie już w szkole średniej Tak więc udostępniam nie tylko scenariusze z praktycz-
nymi wskazoacutewkami ale też własne nagrania audio i video Wykonanie o charakterze
i z bdquoetosemrdquo koncertowym było zawsze obecne w procesie budowania lekcji Tym
samym staram się traktować zajęcia tak jak wykonanie na koncercie Uwzględniając
i sterując zawartymi w nim napięciami emocjami i dynamiką Zachęcam do takiego
podejścia w pracy nad przygotowaniem spotkania z uczniami Muzyka wspoacutełczesna
jest doskonałym składnikiem i pomostem łączącym roacuteżne tematy i roacuteżne formy
aktywności Chciałabym aby zbioacuter zadań trafił do szerokiego kręgu odbiorcoacutew i przy-
czynił się do promocji wspoacutełczesnej stylistyki muzyki nowej jako bardzo istotnego
elementu procesu edukacji
Dagna Sadkowska
5
Tytuł warsztatu Rozdział Szkoła Podstawowa GimnazjumSzkoła Muzyczna
I st Klasy 0-3Przedszkole Studenci
j po
lski
info
rmatyk
a
mu
zyka
przyro
da
koacute
łko
jpo
lski
mu
zyka
um
uzyk
alnian
ie
rytmik
a
imp
row
izacje
gru
py in
tegracyjn
e
gru
py w
ieko
we
ko
mp
ozycji
wych
ow
anie
ped
ago
giczn
e
bdquoMuzyczna kuchniardquo 1 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczne obrazyrdquo 2 X X X X X X X
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo 3 X X X X X X X X X X
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo 4 X X X X X X X
bdquoMuzyczna pocztardquo 5 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo 6 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczny kosmosrdquo 7 X X X X X X X X
bdquoMuzyczna wieża Babelrdquo 8 X X X X
bdquoDźwięki miastardquo 9 X X X X X
bdquoDźwiękowy słownik technikrdquo 10 X X X X X X X X X X X X X
6
Warsztat 1
bdquoMuzyczna kuchniardquo
Czyli jak sporządzić harmonijne risotto wymieszać dźwięki ostre i łagodne uformować masę muzycz-ną stosując wspoacutełczesne techniki instrumentalne
Zadania zamieszczone w tym warsztacie mają charakter uniwersalny Początkowo
adresatami były dzieci najmłodsze w wieku przedszkolnym poacuteźniej okazało się że
z powodzeniem zadania bdquoMuzycznej kuchnirdquo mogę stosować pracując ze wszystkimi
grupami wiekowymi w tym także z publicznością dorosłą Zmieniam wyłącznie kod
komunikacji natomiast treść zadań zostawiam nie zmienioną
Zachęcam do korzystania ze słowniczka technik dźwiękowych
Znajdziesz tam np etiudę dźwiękową o cytrynie w wersji filmowej
Miejsce realizacji warsztatu bull Przedszkole bdquoZielony Latawiecrdquo 16022012
bull bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo 29092012
bull Targi Gazety Wyborczej 24112012
Zadanie 1
bdquoEgipski sos jogurtowyrdquo
To improwizacja na powitanie Dźwiękowe zilustrowanie procesu przygotowywania
potrawy Wykonanie należy do prowadzącego Jest zaproszeniem do kuchni a jedno-
cześnie pokazuje osobowość nauczyciela Przepis może być zrealizowany na dowol-
nym instrumencie także głosem Możecie użyć moich interpretacji
Pomoce
instrument dla prowadzącego lub nagranie przepisu na potrawę
Wersja z Michałem Goacuterczyńskim
(nagranie z MCKiS 4122012 r)
Wersja solo
7
Zadanie 2
bdquoJak zostać mistrzem ndash kuchmistrzemrdquo
To zadanie ma na celu pobudzić wszystkie zmysły Prawdziwy kucharz ma nie tylko
doskonały smak Bystre oko kucharza znajdzie najpiękniejszą sałatę Sprawne dłonie
ocenią świeżość marchewki Wspaniały węch pomoże wybrać przyprawy Wreszcie
wyobraźnia pozwoli stworzyć artystyczny rarytas
Pkt A bdquooko ndash uchordquo
W torbie prowadzącego znajdują się roacuteżne warzywa i owoce Dzieci mają odgadnąć
jakie owoce i warzywa kryją się w bdquosiatcerdquo wysłuchując kroacutetkich etiudek sonorystycznych
Etiudki przygotuj samemu albo skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt B bdquonos ndash uchordquo
Dzieci siedzące w kręgu otrzymują torebkę nieprzezroczystą w ktoacuterej znajduje
się charakterystycznie pachnący produkt spożywczy To może być imbir czosnek
chrzan Dzieci wąchają bdquozawartośćrdquo i przekazują sobie nawzajem Chodzi o to
aby odgadnąć co to za produkt po wysłuchaniu etiudki sonorystycznej na temat
tego produktu
Dzieci Etiudki zagraj samemu lub skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt C bdquoręka ndash uchordquo
Pozostajemy w kręgu W torbie znajduje się jedno lub więcej warzyw i owocoacutew Dzieci
przekazują sobie torbę i za pomocą dotyku proacutebują zidentyfikować produkty Jeżeli
w torbie znajduje się jeden owoc lub warzywo dzieci słyszą jeden przykład dźwiękowy
W sytuacji gdy produktoacutew jest więcej muzykę gramy lub odtwarzamy naprzemiennie
Etiudki na temat produktoacutew zagraj samemu lub skorzystaj z
8
Pomoce
instrumenty
Warzywa i owoce
Torby na zakupy typu bdquoekordquo
Po przeprowadzeniu zadania można nagrodzić dzieci
naklejkami mistrza ndash kuchmistrza
Zadanie 3
bdquoMarchewki ziemniaczki i czosneczkirdquo
Jest to zadanie ruchowe Roacutewnocześnie pełni funkcję przygotowawczą do kolejnego
zadania ponieważ pomaga nam dzielić grupę na zespoły
Dzieci ustawione na kręgu otrzymują informację bdquona uchordquo jakim są warzywem mar-
chewką ziemniaczkiem czosneczkiem Muszą zachować informację w tajemnicy
Na ustalony sygnał
bull Wszystkie marchewki zaczynają wydawać dźwięki KA ndash KA ndash KA ndash KA
bull Wszystkie czosneczki ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI
bull Wszystkie ziemniaczki PUF ndash PUF ndash PUF ndash PUF
Chodzi o to aby te same warzywa połączyły się w grupki
Dobre jest zanim rozpoczniemy zadanie przećwiczyć z całą grupą wszystkie
efekty głosowe
Pomoce
marchewka czosnek ziemniak do trzymania przez lideroacutew grup
9
Zadanie 4
bdquoWielkie gotowanierdquo
Każda grupa (patrz zadanie 3) otrzymuje jeden przepis na potrawę Potrawy są
dowolne Wszystko zależy od upodobań prowadzącego Ważne aby przepisy były
proste i czytelne Najlepiej w punktach opatrzone ilustracjami W zadaniu chodzi o to
aby za pomocą instrumentoacutew zilustrować proces przygotowania potrawy Prezentacja
ma mieć formę zagadki dla pozostałych zespołoacutew
Przykładowe przepisy
Sięgnijcie do muzycznego słownika technik dżwiękowych - punkt
instrumenty aby otworzyć dzieci na niekonwencjonalne sposoby
wydobycia dźwiękoacutew z instrumentoacutew
Zadanie 5
bdquoWielki finałrdquo
To proacuteba przedstawienia własnej wersji dźwiękowej utworu kompozytorki Jagody
Szmytkihellip i poroacutewnania z oryginałem Do dyspozycji macie dwie wersje filmu doku-
mentalnego ndash fragment proacuteby zespołu polsko ndash niemieckiego ktoacutery wykonywał utwoacuter
Jagody Szmytki na Festiwalu Muzyki Wspoacutełczesnej Warszawska Jesień 2012 Kompo-
zytorka wyraziła zgodę aby materiał ten potraktować jako analogię do przygotowania
ZUPY WARZYWNEJ Z KLUSECZKAMI
Oto scenariusz wypadkoacutew w kuchni
Odtwarzając film bdquotrzymajcie sięrdquo czasu podanego w scenariuszu
Czas 000 ndash 025 ndash Mama bdquoskłada zamoacutewienierdquo
bdquoJestem bardzo głodna Chciałabym zjeść smaczną warzywną zupę Proszę pamiętać
że jestem bardzo wybredna A ndash ha nie chodźcie po kuchni nie roacutebcie bałaganu i
zroacutebcie zupkę szybko Dziękuję Pamiętajcie nie dodajcie za dużo solirdquo
025 ndash 045 ndash szykowanie kuchni
045 ndash 054 ndash solo fagotu bdquoIle dodać soli Ile dodać solirdquo
054 ndash 130 ndash mycie warzyw
145 ndash 148 ndash wrzucanie mięska
230 ndash 335 ndash szatkowanie warzyw
335 ndash szef zarządza WRZUCENIE WARZYW DO GARNKA
10
404 ndash wsypanie soli
424 ndash wsypanie pieprzu
445 ndash solo śmietanki
504 ndash zaczyna się międolenie kluseczek
515 ndash miksowanie
540 ndash PARA
555 ndash włączamy mikser
649 ndash smakowanie nakładanie zupy jedzenie i trawienie
Przedstawcie go dzieciom i zrealizujcie instrumentalnie patrząc na film nr 1
Następnie poroacutewnajcie z wersją oryginalną poniżej
Smacznej zabawy
Pomoce
Instrumenty
Komputer rzutnik multimedialny
Warsztat 2
bdquoMuzyczne obrazyrdquoCzyli jak zagrać pejzaż dźwiękowy skomponować
swoacutej autoportret naszkicować utwoacuter muzyczny inspirując się utworami graficznymi Carla Berstro-ema ndash Nielsena H E Rasmussena J Kornowicza
Warsztat ten ma na celu nakierowanie dziecka na obserwację siebie oraz daje możli-
wości prezentacji indywidualnej każdego dziecka poprzez obraz i dźwięk Jest także
proacutebą odnalezienia wspoacutelnych cech działania plastycznego i muzycznego
WAŻNE Warsztat powinien odbywać się w Sali z zapleczem komputerowym
Jeden uczeń ma jeden komputer Dzieci powinny być zaopatrzone w słuchawki oraz
telefony komoacuterkowe (pozwolenia na ich użycie)
Zobacz konieczniePod koniec grudnia zespoacuteł Kwartludium wydał płytę
bdquoKwartludium ndash scannerrdquo Zostały roacutewnież zrealizo-
wane także filmy na ktoacuterych można zobaczyć jak
muzycy i kompozytorzy znajdują wspoacutelny język
w realizacjach partytur graficznych Są to owoce
naszych poszukiwań wyrażania obrazu poprzez
dźwięk i muzykę
Miejsce realizacji warsztatu Szkoła Przymierza Rodzin nr 2 11042012
DUX 0941
DUX 0941
DUX 0941
wwwkwartludiumcom
StudioS11DariuszPrzybylskindashMalumba20122JerzyKornowiczndashGullfoss20123CarlBergstroslashmndashNielsenndashStrategies320114ReginPetersenndashShapesandsizes20115HenrikEhlandRasmussenndashPathRoutes2009
LiveAdlibitum6HenrikEhlandRasmussenndashParticlesoftheSpace19957CarlBergstroslashmndashNielsenndashPostcardndashMusic19768KrzysztofKnittelndashSketches19789SławomirWojciechowskindashRapidrepeats201210AleksandraGrykandashATCGATGATC2012
KwartludiumDagnaSadkowskaskrzypceviolin
MichałGoacuterczyńskiklarnetklarnetbasowyclarinetbassclarinet
PawełNowickiinstrumentyperkusyjnepercussion
PiotrNowickifortepianpiano
orazandRobinRaimbaudscannerelectronics
KwartludiumampscannerGraphicScores
5902547009414
ENGLISHPREFACE
2012 DUX Recording Producers Morskie Oko 2 02-511 Warsaw Poland e-mail duxduxpl
ampscanner
ampscanner
obwoluta_0941indd 12012-12-11 120530
11
Zadanie 1Muzyka może i często jest zapisana Najczęściej jest to zapis muzyczny czyli zapis
nutowy Z takim zapisem na pewno się spotkaliśmy Niektoacuterzy z nas potrafią czytać
zapis nutowy ndash bdquograć z nutrdquo Ale nie jest to jedyna forma utrwalenia wyobrażeń
dźwiękowych kompozytora
Można zapisać emocje utrwalić historię opowiedzieć coś muzycznie nie używając
języka nut Zagrajcie sami lub odtwoacuterzcie utwoacuter muzyczny ktoacutery jest realizacją zapi-
su graficznego Oto partytura bdquoGullfossrdquo Jerzego Kornowicza
nagranie Gullfoss w wykonaniu Kwartludium (kliknij na ikonkę)
Potraktujcie tę dźwiękową prezentację jako wstęp do następnych zadań
Tu znajdziecie informacje o kompozytorach i wykonawcach
bull wwwintutivemusicdkintuitivecbnhtm
bull wwwpolmicpl
bull wwwintuitivemusicdkhr
bull wwwkwartludiumcom
Pomoce
Instrumenty
Zadanie 2Pkt A Uczniowie mają za zadanie nakręcenie kroacutetkich 1 ndash minutowych filmikoacutew
ktoacutere są opowiastką o nich samych To może być ruchome studium twarzy albo ręki
lub też całej postaci Ważne żeby nie budować dramaturgii a raczej przygotować ma-
teriał do budowy autoportretu Uchwycić to bdquocośrdquo co jest dla nas charakterystyczne
Pkt B Nauczyciel ilustruje dźwiękowo na żywo za pomocą instrumentoacutew wybrane
filmiki aby ożywić atmosferę Daje impuls twoacuterczy
Pkt C Na podstawie filmikoacutew uczniowie za pomocą programu Paint tworzą auto-
portrety graficzne
Pkt D Teraz następuje tworzenie warstwy muzyczno ndash dźwiękowej do grafoauto-
prtretoacutew Dzieci korzystają z bazy dźwiękoacutew zamieszczonych w
Są tam między innymi dźwięki szumowe kolorowe ostre czarno ndash białe
12
Pomoce telefony komoacuterkowe z funkcją nagrywania obrazu
komputery z głośniczkami
Program Paint (część systemu Windows) i Audacity (freeware)
Zestaw instrumentoacutew dla nauczyciela
Oto przykłady prac moich ucznioacutew
Jerzy Traczyński - EEE (kliknij na nutkę aby posłuchać)
Zadanie 3
bdquoSzkic utworurdquo
Zadanie to jest bdquowiązankąrdquo zagadek do rozwiązania Należy przyporządkować
partyturę graficzną do odpowiedniego pliku muzycznego
PLIKI MUZYCZNE ndash UTWOacuteR 1 X UTWOacuteR 2 X UTWOacuteR 3 X UTWOacuteR 4 X UTWOacuteR 5
Nagrania pochodzą z koncertu zespołu Kwartludium ktoacutery odbył się
w Kopenhadze w 2012 roku Po uważnym wysłuchaniu łatwo odnaj-
dziecie klucz do rozszyfrowania historii na obrazie i historii w utwo-
rze muzycznym
PomoceKomputer
Program Paint
13
Zadanie 4
bdquoPuzzle muzycznerdquo
Wysłuchajcie utworu w wykonaniu zespołu Kwartludium bdquoThe Ministry
of Employementrdquo Partytura graficzna jest pocięta Kierując się słucha-
ną muzyką sproacutebujcie ją ułożyć
Pomoce komputer
program PAINT
Zadanie 5
bdquoMuzyczny pejzażrdquo
Dzieci otrzymują instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
Szukając roacuteżnych brzmień na poszczegoacutelnych instrumentach
(patrz SŁOWNIK) tworzymy paletę barw dźwiękowych Następnie
w grupach 4 ndash 5 osobowych tworzymy muzyczne pejzaże określając
czy jest to np pejzaż zimowy letni pustynny wiejski itd Pejzaże są
rejestrowane tak aby dzieci mogły usłyszeć ndash skonfrontować się
z własnymi wykonaniami
Pomoce Zestaw instrumentoacutew
ZDJĘCIE INSTRUMENTOacuteW (fot Patryk Matela)
Podstawowy sprzęt do nagrywania na przykład dyktafon
Sprzęt do odtwarzania
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
4
Wstęp Zbioacuter zadań do edukacji muzycznej bdquoTwoacutercze spotkania z muzyką wspoacutełczesnąrdquo
adresuję do nauczycieli szkoacuteł podstawowych i gimnazjum przedszkoli szkoacuteł mu-
zycznych I stopnia wykładowcoacutew i studentoacutew akademii i uniwersytetoacutew muzycznych
oraz wszystkich zainteresowanych nowoczesną edukacją
Zbioacuter zadań składa się z 10 rozdziałoacutew ndash warsztatoacutew ktoacutere można traktować jako
kompletną propozycję zajęć lub też wyboacuter zadań do przeprowadzenia w ramach
roacuteżnych przedmiotoacutew i form nauczania (patrz tabelka tematyczna)
Warsztat jest jak opowiadanie muzyczne najczęściej najczęściej inspirowany kon-
kretnym utworem wspoacutełczesnym ktoacutery jest bazą czy też punktem wyjścia do pracy
z dziećmi i młodzieżą
Scenariusz skonstruowany na zasadzie stopniowania bdquokomponowaniardquo zadań ktoacutere
zroacuteżnicowane pod względem trudności i charakteru tworzą dynamiczną całość
Każdy warsztat i jego konstrukecja powstawał w toku doświadczenia i konfrontacji
z uczestnikami (wykaz placoacutewek i instytucji z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam przeprowa-
dzając warsztaty znajduje się na końcu zbioru)
Zbioacuter zadań powstał z potrzeby podzielenia się własnymi metodami edukacyjnymi
ktoacutere ewoluowały w trakcie 17 lat mojego doświadczenia pracy z dziećmi i młodzieżą
Moja praca edukatorska zawsze była głęboko osadzona i zdeterminowana przez
bdquomoacutej pierwszyrdquo zawoacuted i powołanie czyli praktykę skrzypaczki kameralistki i solistki
Od samego początku też skierowana na azymut wspoacutełczesny ktoacutery upodobałam
sobie już w szkole średniej Tak więc udostępniam nie tylko scenariusze z praktycz-
nymi wskazoacutewkami ale też własne nagrania audio i video Wykonanie o charakterze
i z bdquoetosemrdquo koncertowym było zawsze obecne w procesie budowania lekcji Tym
samym staram się traktować zajęcia tak jak wykonanie na koncercie Uwzględniając
i sterując zawartymi w nim napięciami emocjami i dynamiką Zachęcam do takiego
podejścia w pracy nad przygotowaniem spotkania z uczniami Muzyka wspoacutełczesna
jest doskonałym składnikiem i pomostem łączącym roacuteżne tematy i roacuteżne formy
aktywności Chciałabym aby zbioacuter zadań trafił do szerokiego kręgu odbiorcoacutew i przy-
czynił się do promocji wspoacutełczesnej stylistyki muzyki nowej jako bardzo istotnego
elementu procesu edukacji
Dagna Sadkowska
5
Tytuł warsztatu Rozdział Szkoła Podstawowa GimnazjumSzkoła Muzyczna
I st Klasy 0-3Przedszkole Studenci
j po
lski
info
rmatyk
a
mu
zyka
przyro
da
koacute
łko
jpo
lski
mu
zyka
um
uzyk
alnian
ie
rytmik
a
imp
row
izacje
gru
py in
tegracyjn
e
gru
py w
ieko
we
ko
mp
ozycji
wych
ow
anie
ped
ago
giczn
e
bdquoMuzyczna kuchniardquo 1 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczne obrazyrdquo 2 X X X X X X X
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo 3 X X X X X X X X X X
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo 4 X X X X X X X
bdquoMuzyczna pocztardquo 5 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo 6 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczny kosmosrdquo 7 X X X X X X X X
bdquoMuzyczna wieża Babelrdquo 8 X X X X
bdquoDźwięki miastardquo 9 X X X X X
bdquoDźwiękowy słownik technikrdquo 10 X X X X X X X X X X X X X
6
Warsztat 1
bdquoMuzyczna kuchniardquo
Czyli jak sporządzić harmonijne risotto wymieszać dźwięki ostre i łagodne uformować masę muzycz-ną stosując wspoacutełczesne techniki instrumentalne
Zadania zamieszczone w tym warsztacie mają charakter uniwersalny Początkowo
adresatami były dzieci najmłodsze w wieku przedszkolnym poacuteźniej okazało się że
z powodzeniem zadania bdquoMuzycznej kuchnirdquo mogę stosować pracując ze wszystkimi
grupami wiekowymi w tym także z publicznością dorosłą Zmieniam wyłącznie kod
komunikacji natomiast treść zadań zostawiam nie zmienioną
Zachęcam do korzystania ze słowniczka technik dźwiękowych
Znajdziesz tam np etiudę dźwiękową o cytrynie w wersji filmowej
Miejsce realizacji warsztatu bull Przedszkole bdquoZielony Latawiecrdquo 16022012
bull bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo 29092012
bull Targi Gazety Wyborczej 24112012
Zadanie 1
bdquoEgipski sos jogurtowyrdquo
To improwizacja na powitanie Dźwiękowe zilustrowanie procesu przygotowywania
potrawy Wykonanie należy do prowadzącego Jest zaproszeniem do kuchni a jedno-
cześnie pokazuje osobowość nauczyciela Przepis może być zrealizowany na dowol-
nym instrumencie także głosem Możecie użyć moich interpretacji
Pomoce
instrument dla prowadzącego lub nagranie przepisu na potrawę
Wersja z Michałem Goacuterczyńskim
(nagranie z MCKiS 4122012 r)
Wersja solo
7
Zadanie 2
bdquoJak zostać mistrzem ndash kuchmistrzemrdquo
To zadanie ma na celu pobudzić wszystkie zmysły Prawdziwy kucharz ma nie tylko
doskonały smak Bystre oko kucharza znajdzie najpiękniejszą sałatę Sprawne dłonie
ocenią świeżość marchewki Wspaniały węch pomoże wybrać przyprawy Wreszcie
wyobraźnia pozwoli stworzyć artystyczny rarytas
Pkt A bdquooko ndash uchordquo
W torbie prowadzącego znajdują się roacuteżne warzywa i owoce Dzieci mają odgadnąć
jakie owoce i warzywa kryją się w bdquosiatcerdquo wysłuchując kroacutetkich etiudek sonorystycznych
Etiudki przygotuj samemu albo skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt B bdquonos ndash uchordquo
Dzieci siedzące w kręgu otrzymują torebkę nieprzezroczystą w ktoacuterej znajduje
się charakterystycznie pachnący produkt spożywczy To może być imbir czosnek
chrzan Dzieci wąchają bdquozawartośćrdquo i przekazują sobie nawzajem Chodzi o to
aby odgadnąć co to za produkt po wysłuchaniu etiudki sonorystycznej na temat
tego produktu
Dzieci Etiudki zagraj samemu lub skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt C bdquoręka ndash uchordquo
Pozostajemy w kręgu W torbie znajduje się jedno lub więcej warzyw i owocoacutew Dzieci
przekazują sobie torbę i za pomocą dotyku proacutebują zidentyfikować produkty Jeżeli
w torbie znajduje się jeden owoc lub warzywo dzieci słyszą jeden przykład dźwiękowy
W sytuacji gdy produktoacutew jest więcej muzykę gramy lub odtwarzamy naprzemiennie
Etiudki na temat produktoacutew zagraj samemu lub skorzystaj z
8
Pomoce
instrumenty
Warzywa i owoce
Torby na zakupy typu bdquoekordquo
Po przeprowadzeniu zadania można nagrodzić dzieci
naklejkami mistrza ndash kuchmistrza
Zadanie 3
bdquoMarchewki ziemniaczki i czosneczkirdquo
Jest to zadanie ruchowe Roacutewnocześnie pełni funkcję przygotowawczą do kolejnego
zadania ponieważ pomaga nam dzielić grupę na zespoły
Dzieci ustawione na kręgu otrzymują informację bdquona uchordquo jakim są warzywem mar-
chewką ziemniaczkiem czosneczkiem Muszą zachować informację w tajemnicy
Na ustalony sygnał
bull Wszystkie marchewki zaczynają wydawać dźwięki KA ndash KA ndash KA ndash KA
bull Wszystkie czosneczki ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI
bull Wszystkie ziemniaczki PUF ndash PUF ndash PUF ndash PUF
Chodzi o to aby te same warzywa połączyły się w grupki
Dobre jest zanim rozpoczniemy zadanie przećwiczyć z całą grupą wszystkie
efekty głosowe
Pomoce
marchewka czosnek ziemniak do trzymania przez lideroacutew grup
9
Zadanie 4
bdquoWielkie gotowanierdquo
Każda grupa (patrz zadanie 3) otrzymuje jeden przepis na potrawę Potrawy są
dowolne Wszystko zależy od upodobań prowadzącego Ważne aby przepisy były
proste i czytelne Najlepiej w punktach opatrzone ilustracjami W zadaniu chodzi o to
aby za pomocą instrumentoacutew zilustrować proces przygotowania potrawy Prezentacja
ma mieć formę zagadki dla pozostałych zespołoacutew
Przykładowe przepisy
Sięgnijcie do muzycznego słownika technik dżwiękowych - punkt
instrumenty aby otworzyć dzieci na niekonwencjonalne sposoby
wydobycia dźwiękoacutew z instrumentoacutew
Zadanie 5
bdquoWielki finałrdquo
To proacuteba przedstawienia własnej wersji dźwiękowej utworu kompozytorki Jagody
Szmytkihellip i poroacutewnania z oryginałem Do dyspozycji macie dwie wersje filmu doku-
mentalnego ndash fragment proacuteby zespołu polsko ndash niemieckiego ktoacutery wykonywał utwoacuter
Jagody Szmytki na Festiwalu Muzyki Wspoacutełczesnej Warszawska Jesień 2012 Kompo-
zytorka wyraziła zgodę aby materiał ten potraktować jako analogię do przygotowania
ZUPY WARZYWNEJ Z KLUSECZKAMI
Oto scenariusz wypadkoacutew w kuchni
Odtwarzając film bdquotrzymajcie sięrdquo czasu podanego w scenariuszu
Czas 000 ndash 025 ndash Mama bdquoskłada zamoacutewienierdquo
bdquoJestem bardzo głodna Chciałabym zjeść smaczną warzywną zupę Proszę pamiętać
że jestem bardzo wybredna A ndash ha nie chodźcie po kuchni nie roacutebcie bałaganu i
zroacutebcie zupkę szybko Dziękuję Pamiętajcie nie dodajcie za dużo solirdquo
025 ndash 045 ndash szykowanie kuchni
045 ndash 054 ndash solo fagotu bdquoIle dodać soli Ile dodać solirdquo
054 ndash 130 ndash mycie warzyw
145 ndash 148 ndash wrzucanie mięska
230 ndash 335 ndash szatkowanie warzyw
335 ndash szef zarządza WRZUCENIE WARZYW DO GARNKA
10
404 ndash wsypanie soli
424 ndash wsypanie pieprzu
445 ndash solo śmietanki
504 ndash zaczyna się międolenie kluseczek
515 ndash miksowanie
540 ndash PARA
555 ndash włączamy mikser
649 ndash smakowanie nakładanie zupy jedzenie i trawienie
Przedstawcie go dzieciom i zrealizujcie instrumentalnie patrząc na film nr 1
Następnie poroacutewnajcie z wersją oryginalną poniżej
Smacznej zabawy
Pomoce
Instrumenty
Komputer rzutnik multimedialny
Warsztat 2
bdquoMuzyczne obrazyrdquoCzyli jak zagrać pejzaż dźwiękowy skomponować
swoacutej autoportret naszkicować utwoacuter muzyczny inspirując się utworami graficznymi Carla Berstro-ema ndash Nielsena H E Rasmussena J Kornowicza
Warsztat ten ma na celu nakierowanie dziecka na obserwację siebie oraz daje możli-
wości prezentacji indywidualnej każdego dziecka poprzez obraz i dźwięk Jest także
proacutebą odnalezienia wspoacutelnych cech działania plastycznego i muzycznego
WAŻNE Warsztat powinien odbywać się w Sali z zapleczem komputerowym
Jeden uczeń ma jeden komputer Dzieci powinny być zaopatrzone w słuchawki oraz
telefony komoacuterkowe (pozwolenia na ich użycie)
Zobacz konieczniePod koniec grudnia zespoacuteł Kwartludium wydał płytę
bdquoKwartludium ndash scannerrdquo Zostały roacutewnież zrealizo-
wane także filmy na ktoacuterych można zobaczyć jak
muzycy i kompozytorzy znajdują wspoacutelny język
w realizacjach partytur graficznych Są to owoce
naszych poszukiwań wyrażania obrazu poprzez
dźwięk i muzykę
Miejsce realizacji warsztatu Szkoła Przymierza Rodzin nr 2 11042012
DUX 0941
DUX 0941
DUX 0941
wwwkwartludiumcom
StudioS11DariuszPrzybylskindashMalumba20122JerzyKornowiczndashGullfoss20123CarlBergstroslashmndashNielsenndashStrategies320114ReginPetersenndashShapesandsizes20115HenrikEhlandRasmussenndashPathRoutes2009
LiveAdlibitum6HenrikEhlandRasmussenndashParticlesoftheSpace19957CarlBergstroslashmndashNielsenndashPostcardndashMusic19768KrzysztofKnittelndashSketches19789SławomirWojciechowskindashRapidrepeats201210AleksandraGrykandashATCGATGATC2012
KwartludiumDagnaSadkowskaskrzypceviolin
MichałGoacuterczyńskiklarnetklarnetbasowyclarinetbassclarinet
PawełNowickiinstrumentyperkusyjnepercussion
PiotrNowickifortepianpiano
orazandRobinRaimbaudscannerelectronics
KwartludiumampscannerGraphicScores
5902547009414
ENGLISHPREFACE
2012 DUX Recording Producers Morskie Oko 2 02-511 Warsaw Poland e-mail duxduxpl
ampscanner
ampscanner
obwoluta_0941indd 12012-12-11 120530
11
Zadanie 1Muzyka może i często jest zapisana Najczęściej jest to zapis muzyczny czyli zapis
nutowy Z takim zapisem na pewno się spotkaliśmy Niektoacuterzy z nas potrafią czytać
zapis nutowy ndash bdquograć z nutrdquo Ale nie jest to jedyna forma utrwalenia wyobrażeń
dźwiękowych kompozytora
Można zapisać emocje utrwalić historię opowiedzieć coś muzycznie nie używając
języka nut Zagrajcie sami lub odtwoacuterzcie utwoacuter muzyczny ktoacutery jest realizacją zapi-
su graficznego Oto partytura bdquoGullfossrdquo Jerzego Kornowicza
nagranie Gullfoss w wykonaniu Kwartludium (kliknij na ikonkę)
Potraktujcie tę dźwiękową prezentację jako wstęp do następnych zadań
Tu znajdziecie informacje o kompozytorach i wykonawcach
bull wwwintutivemusicdkintuitivecbnhtm
bull wwwpolmicpl
bull wwwintuitivemusicdkhr
bull wwwkwartludiumcom
Pomoce
Instrumenty
Zadanie 2Pkt A Uczniowie mają za zadanie nakręcenie kroacutetkich 1 ndash minutowych filmikoacutew
ktoacutere są opowiastką o nich samych To może być ruchome studium twarzy albo ręki
lub też całej postaci Ważne żeby nie budować dramaturgii a raczej przygotować ma-
teriał do budowy autoportretu Uchwycić to bdquocośrdquo co jest dla nas charakterystyczne
Pkt B Nauczyciel ilustruje dźwiękowo na żywo za pomocą instrumentoacutew wybrane
filmiki aby ożywić atmosferę Daje impuls twoacuterczy
Pkt C Na podstawie filmikoacutew uczniowie za pomocą programu Paint tworzą auto-
portrety graficzne
Pkt D Teraz następuje tworzenie warstwy muzyczno ndash dźwiękowej do grafoauto-
prtretoacutew Dzieci korzystają z bazy dźwiękoacutew zamieszczonych w
Są tam między innymi dźwięki szumowe kolorowe ostre czarno ndash białe
12
Pomoce telefony komoacuterkowe z funkcją nagrywania obrazu
komputery z głośniczkami
Program Paint (część systemu Windows) i Audacity (freeware)
Zestaw instrumentoacutew dla nauczyciela
Oto przykłady prac moich ucznioacutew
Jerzy Traczyński - EEE (kliknij na nutkę aby posłuchać)
Zadanie 3
bdquoSzkic utworurdquo
Zadanie to jest bdquowiązankąrdquo zagadek do rozwiązania Należy przyporządkować
partyturę graficzną do odpowiedniego pliku muzycznego
PLIKI MUZYCZNE ndash UTWOacuteR 1 X UTWOacuteR 2 X UTWOacuteR 3 X UTWOacuteR 4 X UTWOacuteR 5
Nagrania pochodzą z koncertu zespołu Kwartludium ktoacutery odbył się
w Kopenhadze w 2012 roku Po uważnym wysłuchaniu łatwo odnaj-
dziecie klucz do rozszyfrowania historii na obrazie i historii w utwo-
rze muzycznym
PomoceKomputer
Program Paint
13
Zadanie 4
bdquoPuzzle muzycznerdquo
Wysłuchajcie utworu w wykonaniu zespołu Kwartludium bdquoThe Ministry
of Employementrdquo Partytura graficzna jest pocięta Kierując się słucha-
ną muzyką sproacutebujcie ją ułożyć
Pomoce komputer
program PAINT
Zadanie 5
bdquoMuzyczny pejzażrdquo
Dzieci otrzymują instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
Szukając roacuteżnych brzmień na poszczegoacutelnych instrumentach
(patrz SŁOWNIK) tworzymy paletę barw dźwiękowych Następnie
w grupach 4 ndash 5 osobowych tworzymy muzyczne pejzaże określając
czy jest to np pejzaż zimowy letni pustynny wiejski itd Pejzaże są
rejestrowane tak aby dzieci mogły usłyszeć ndash skonfrontować się
z własnymi wykonaniami
Pomoce Zestaw instrumentoacutew
ZDJĘCIE INSTRUMENTOacuteW (fot Patryk Matela)
Podstawowy sprzęt do nagrywania na przykład dyktafon
Sprzęt do odtwarzania
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
5
Tytuł warsztatu Rozdział Szkoła Podstawowa GimnazjumSzkoła Muzyczna
I st Klasy 0-3Przedszkole Studenci
j po
lski
info
rmatyk
a
mu
zyka
przyro
da
koacute
łko
jpo
lski
mu
zyka
um
uzyk
alnian
ie
rytmik
a
imp
row
izacje
gru
py in
tegracyjn
e
gru
py w
ieko
we
ko
mp
ozycji
wych
ow
anie
ped
ago
giczn
e
bdquoMuzyczna kuchniardquo 1 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczne obrazyrdquo 2 X X X X X X X
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo 3 X X X X X X X X X X
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo 4 X X X X X X X
bdquoMuzyczna pocztardquo 5 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo 6 X X X X X X X X X
bdquoMuzyczny kosmosrdquo 7 X X X X X X X X
bdquoMuzyczna wieża Babelrdquo 8 X X X X
bdquoDźwięki miastardquo 9 X X X X X
bdquoDźwiękowy słownik technikrdquo 10 X X X X X X X X X X X X X
6
Warsztat 1
bdquoMuzyczna kuchniardquo
Czyli jak sporządzić harmonijne risotto wymieszać dźwięki ostre i łagodne uformować masę muzycz-ną stosując wspoacutełczesne techniki instrumentalne
Zadania zamieszczone w tym warsztacie mają charakter uniwersalny Początkowo
adresatami były dzieci najmłodsze w wieku przedszkolnym poacuteźniej okazało się że
z powodzeniem zadania bdquoMuzycznej kuchnirdquo mogę stosować pracując ze wszystkimi
grupami wiekowymi w tym także z publicznością dorosłą Zmieniam wyłącznie kod
komunikacji natomiast treść zadań zostawiam nie zmienioną
Zachęcam do korzystania ze słowniczka technik dźwiękowych
Znajdziesz tam np etiudę dźwiękową o cytrynie w wersji filmowej
Miejsce realizacji warsztatu bull Przedszkole bdquoZielony Latawiecrdquo 16022012
bull bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo 29092012
bull Targi Gazety Wyborczej 24112012
Zadanie 1
bdquoEgipski sos jogurtowyrdquo
To improwizacja na powitanie Dźwiękowe zilustrowanie procesu przygotowywania
potrawy Wykonanie należy do prowadzącego Jest zaproszeniem do kuchni a jedno-
cześnie pokazuje osobowość nauczyciela Przepis może być zrealizowany na dowol-
nym instrumencie także głosem Możecie użyć moich interpretacji
Pomoce
instrument dla prowadzącego lub nagranie przepisu na potrawę
Wersja z Michałem Goacuterczyńskim
(nagranie z MCKiS 4122012 r)
Wersja solo
7
Zadanie 2
bdquoJak zostać mistrzem ndash kuchmistrzemrdquo
To zadanie ma na celu pobudzić wszystkie zmysły Prawdziwy kucharz ma nie tylko
doskonały smak Bystre oko kucharza znajdzie najpiękniejszą sałatę Sprawne dłonie
ocenią świeżość marchewki Wspaniały węch pomoże wybrać przyprawy Wreszcie
wyobraźnia pozwoli stworzyć artystyczny rarytas
Pkt A bdquooko ndash uchordquo
W torbie prowadzącego znajdują się roacuteżne warzywa i owoce Dzieci mają odgadnąć
jakie owoce i warzywa kryją się w bdquosiatcerdquo wysłuchując kroacutetkich etiudek sonorystycznych
Etiudki przygotuj samemu albo skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt B bdquonos ndash uchordquo
Dzieci siedzące w kręgu otrzymują torebkę nieprzezroczystą w ktoacuterej znajduje
się charakterystycznie pachnący produkt spożywczy To może być imbir czosnek
chrzan Dzieci wąchają bdquozawartośćrdquo i przekazują sobie nawzajem Chodzi o to
aby odgadnąć co to za produkt po wysłuchaniu etiudki sonorystycznej na temat
tego produktu
Dzieci Etiudki zagraj samemu lub skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt C bdquoręka ndash uchordquo
Pozostajemy w kręgu W torbie znajduje się jedno lub więcej warzyw i owocoacutew Dzieci
przekazują sobie torbę i za pomocą dotyku proacutebują zidentyfikować produkty Jeżeli
w torbie znajduje się jeden owoc lub warzywo dzieci słyszą jeden przykład dźwiękowy
W sytuacji gdy produktoacutew jest więcej muzykę gramy lub odtwarzamy naprzemiennie
Etiudki na temat produktoacutew zagraj samemu lub skorzystaj z
8
Pomoce
instrumenty
Warzywa i owoce
Torby na zakupy typu bdquoekordquo
Po przeprowadzeniu zadania można nagrodzić dzieci
naklejkami mistrza ndash kuchmistrza
Zadanie 3
bdquoMarchewki ziemniaczki i czosneczkirdquo
Jest to zadanie ruchowe Roacutewnocześnie pełni funkcję przygotowawczą do kolejnego
zadania ponieważ pomaga nam dzielić grupę na zespoły
Dzieci ustawione na kręgu otrzymują informację bdquona uchordquo jakim są warzywem mar-
chewką ziemniaczkiem czosneczkiem Muszą zachować informację w tajemnicy
Na ustalony sygnał
bull Wszystkie marchewki zaczynają wydawać dźwięki KA ndash KA ndash KA ndash KA
bull Wszystkie czosneczki ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI
bull Wszystkie ziemniaczki PUF ndash PUF ndash PUF ndash PUF
Chodzi o to aby te same warzywa połączyły się w grupki
Dobre jest zanim rozpoczniemy zadanie przećwiczyć z całą grupą wszystkie
efekty głosowe
Pomoce
marchewka czosnek ziemniak do trzymania przez lideroacutew grup
9
Zadanie 4
bdquoWielkie gotowanierdquo
Każda grupa (patrz zadanie 3) otrzymuje jeden przepis na potrawę Potrawy są
dowolne Wszystko zależy od upodobań prowadzącego Ważne aby przepisy były
proste i czytelne Najlepiej w punktach opatrzone ilustracjami W zadaniu chodzi o to
aby za pomocą instrumentoacutew zilustrować proces przygotowania potrawy Prezentacja
ma mieć formę zagadki dla pozostałych zespołoacutew
Przykładowe przepisy
Sięgnijcie do muzycznego słownika technik dżwiękowych - punkt
instrumenty aby otworzyć dzieci na niekonwencjonalne sposoby
wydobycia dźwiękoacutew z instrumentoacutew
Zadanie 5
bdquoWielki finałrdquo
To proacuteba przedstawienia własnej wersji dźwiękowej utworu kompozytorki Jagody
Szmytkihellip i poroacutewnania z oryginałem Do dyspozycji macie dwie wersje filmu doku-
mentalnego ndash fragment proacuteby zespołu polsko ndash niemieckiego ktoacutery wykonywał utwoacuter
Jagody Szmytki na Festiwalu Muzyki Wspoacutełczesnej Warszawska Jesień 2012 Kompo-
zytorka wyraziła zgodę aby materiał ten potraktować jako analogię do przygotowania
ZUPY WARZYWNEJ Z KLUSECZKAMI
Oto scenariusz wypadkoacutew w kuchni
Odtwarzając film bdquotrzymajcie sięrdquo czasu podanego w scenariuszu
Czas 000 ndash 025 ndash Mama bdquoskłada zamoacutewienierdquo
bdquoJestem bardzo głodna Chciałabym zjeść smaczną warzywną zupę Proszę pamiętać
że jestem bardzo wybredna A ndash ha nie chodźcie po kuchni nie roacutebcie bałaganu i
zroacutebcie zupkę szybko Dziękuję Pamiętajcie nie dodajcie za dużo solirdquo
025 ndash 045 ndash szykowanie kuchni
045 ndash 054 ndash solo fagotu bdquoIle dodać soli Ile dodać solirdquo
054 ndash 130 ndash mycie warzyw
145 ndash 148 ndash wrzucanie mięska
230 ndash 335 ndash szatkowanie warzyw
335 ndash szef zarządza WRZUCENIE WARZYW DO GARNKA
10
404 ndash wsypanie soli
424 ndash wsypanie pieprzu
445 ndash solo śmietanki
504 ndash zaczyna się międolenie kluseczek
515 ndash miksowanie
540 ndash PARA
555 ndash włączamy mikser
649 ndash smakowanie nakładanie zupy jedzenie i trawienie
Przedstawcie go dzieciom i zrealizujcie instrumentalnie patrząc na film nr 1
Następnie poroacutewnajcie z wersją oryginalną poniżej
Smacznej zabawy
Pomoce
Instrumenty
Komputer rzutnik multimedialny
Warsztat 2
bdquoMuzyczne obrazyrdquoCzyli jak zagrać pejzaż dźwiękowy skomponować
swoacutej autoportret naszkicować utwoacuter muzyczny inspirując się utworami graficznymi Carla Berstro-ema ndash Nielsena H E Rasmussena J Kornowicza
Warsztat ten ma na celu nakierowanie dziecka na obserwację siebie oraz daje możli-
wości prezentacji indywidualnej każdego dziecka poprzez obraz i dźwięk Jest także
proacutebą odnalezienia wspoacutelnych cech działania plastycznego i muzycznego
WAŻNE Warsztat powinien odbywać się w Sali z zapleczem komputerowym
Jeden uczeń ma jeden komputer Dzieci powinny być zaopatrzone w słuchawki oraz
telefony komoacuterkowe (pozwolenia na ich użycie)
Zobacz konieczniePod koniec grudnia zespoacuteł Kwartludium wydał płytę
bdquoKwartludium ndash scannerrdquo Zostały roacutewnież zrealizo-
wane także filmy na ktoacuterych można zobaczyć jak
muzycy i kompozytorzy znajdują wspoacutelny język
w realizacjach partytur graficznych Są to owoce
naszych poszukiwań wyrażania obrazu poprzez
dźwięk i muzykę
Miejsce realizacji warsztatu Szkoła Przymierza Rodzin nr 2 11042012
DUX 0941
DUX 0941
DUX 0941
wwwkwartludiumcom
StudioS11DariuszPrzybylskindashMalumba20122JerzyKornowiczndashGullfoss20123CarlBergstroslashmndashNielsenndashStrategies320114ReginPetersenndashShapesandsizes20115HenrikEhlandRasmussenndashPathRoutes2009
LiveAdlibitum6HenrikEhlandRasmussenndashParticlesoftheSpace19957CarlBergstroslashmndashNielsenndashPostcardndashMusic19768KrzysztofKnittelndashSketches19789SławomirWojciechowskindashRapidrepeats201210AleksandraGrykandashATCGATGATC2012
KwartludiumDagnaSadkowskaskrzypceviolin
MichałGoacuterczyńskiklarnetklarnetbasowyclarinetbassclarinet
PawełNowickiinstrumentyperkusyjnepercussion
PiotrNowickifortepianpiano
orazandRobinRaimbaudscannerelectronics
KwartludiumampscannerGraphicScores
5902547009414
ENGLISHPREFACE
2012 DUX Recording Producers Morskie Oko 2 02-511 Warsaw Poland e-mail duxduxpl
ampscanner
ampscanner
obwoluta_0941indd 12012-12-11 120530
11
Zadanie 1Muzyka może i często jest zapisana Najczęściej jest to zapis muzyczny czyli zapis
nutowy Z takim zapisem na pewno się spotkaliśmy Niektoacuterzy z nas potrafią czytać
zapis nutowy ndash bdquograć z nutrdquo Ale nie jest to jedyna forma utrwalenia wyobrażeń
dźwiękowych kompozytora
Można zapisać emocje utrwalić historię opowiedzieć coś muzycznie nie używając
języka nut Zagrajcie sami lub odtwoacuterzcie utwoacuter muzyczny ktoacutery jest realizacją zapi-
su graficznego Oto partytura bdquoGullfossrdquo Jerzego Kornowicza
nagranie Gullfoss w wykonaniu Kwartludium (kliknij na ikonkę)
Potraktujcie tę dźwiękową prezentację jako wstęp do następnych zadań
Tu znajdziecie informacje o kompozytorach i wykonawcach
bull wwwintutivemusicdkintuitivecbnhtm
bull wwwpolmicpl
bull wwwintuitivemusicdkhr
bull wwwkwartludiumcom
Pomoce
Instrumenty
Zadanie 2Pkt A Uczniowie mają za zadanie nakręcenie kroacutetkich 1 ndash minutowych filmikoacutew
ktoacutere są opowiastką o nich samych To może być ruchome studium twarzy albo ręki
lub też całej postaci Ważne żeby nie budować dramaturgii a raczej przygotować ma-
teriał do budowy autoportretu Uchwycić to bdquocośrdquo co jest dla nas charakterystyczne
Pkt B Nauczyciel ilustruje dźwiękowo na żywo za pomocą instrumentoacutew wybrane
filmiki aby ożywić atmosferę Daje impuls twoacuterczy
Pkt C Na podstawie filmikoacutew uczniowie za pomocą programu Paint tworzą auto-
portrety graficzne
Pkt D Teraz następuje tworzenie warstwy muzyczno ndash dźwiękowej do grafoauto-
prtretoacutew Dzieci korzystają z bazy dźwiękoacutew zamieszczonych w
Są tam między innymi dźwięki szumowe kolorowe ostre czarno ndash białe
12
Pomoce telefony komoacuterkowe z funkcją nagrywania obrazu
komputery z głośniczkami
Program Paint (część systemu Windows) i Audacity (freeware)
Zestaw instrumentoacutew dla nauczyciela
Oto przykłady prac moich ucznioacutew
Jerzy Traczyński - EEE (kliknij na nutkę aby posłuchać)
Zadanie 3
bdquoSzkic utworurdquo
Zadanie to jest bdquowiązankąrdquo zagadek do rozwiązania Należy przyporządkować
partyturę graficzną do odpowiedniego pliku muzycznego
PLIKI MUZYCZNE ndash UTWOacuteR 1 X UTWOacuteR 2 X UTWOacuteR 3 X UTWOacuteR 4 X UTWOacuteR 5
Nagrania pochodzą z koncertu zespołu Kwartludium ktoacutery odbył się
w Kopenhadze w 2012 roku Po uważnym wysłuchaniu łatwo odnaj-
dziecie klucz do rozszyfrowania historii na obrazie i historii w utwo-
rze muzycznym
PomoceKomputer
Program Paint
13
Zadanie 4
bdquoPuzzle muzycznerdquo
Wysłuchajcie utworu w wykonaniu zespołu Kwartludium bdquoThe Ministry
of Employementrdquo Partytura graficzna jest pocięta Kierując się słucha-
ną muzyką sproacutebujcie ją ułożyć
Pomoce komputer
program PAINT
Zadanie 5
bdquoMuzyczny pejzażrdquo
Dzieci otrzymują instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
Szukając roacuteżnych brzmień na poszczegoacutelnych instrumentach
(patrz SŁOWNIK) tworzymy paletę barw dźwiękowych Następnie
w grupach 4 ndash 5 osobowych tworzymy muzyczne pejzaże określając
czy jest to np pejzaż zimowy letni pustynny wiejski itd Pejzaże są
rejestrowane tak aby dzieci mogły usłyszeć ndash skonfrontować się
z własnymi wykonaniami
Pomoce Zestaw instrumentoacutew
ZDJĘCIE INSTRUMENTOacuteW (fot Patryk Matela)
Podstawowy sprzęt do nagrywania na przykład dyktafon
Sprzęt do odtwarzania
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
6
Warsztat 1
bdquoMuzyczna kuchniardquo
Czyli jak sporządzić harmonijne risotto wymieszać dźwięki ostre i łagodne uformować masę muzycz-ną stosując wspoacutełczesne techniki instrumentalne
Zadania zamieszczone w tym warsztacie mają charakter uniwersalny Początkowo
adresatami były dzieci najmłodsze w wieku przedszkolnym poacuteźniej okazało się że
z powodzeniem zadania bdquoMuzycznej kuchnirdquo mogę stosować pracując ze wszystkimi
grupami wiekowymi w tym także z publicznością dorosłą Zmieniam wyłącznie kod
komunikacji natomiast treść zadań zostawiam nie zmienioną
Zachęcam do korzystania ze słowniczka technik dźwiękowych
Znajdziesz tam np etiudę dźwiękową o cytrynie w wersji filmowej
Miejsce realizacji warsztatu bull Przedszkole bdquoZielony Latawiecrdquo 16022012
bull bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo 29092012
bull Targi Gazety Wyborczej 24112012
Zadanie 1
bdquoEgipski sos jogurtowyrdquo
To improwizacja na powitanie Dźwiękowe zilustrowanie procesu przygotowywania
potrawy Wykonanie należy do prowadzącego Jest zaproszeniem do kuchni a jedno-
cześnie pokazuje osobowość nauczyciela Przepis może być zrealizowany na dowol-
nym instrumencie także głosem Możecie użyć moich interpretacji
Pomoce
instrument dla prowadzącego lub nagranie przepisu na potrawę
Wersja z Michałem Goacuterczyńskim
(nagranie z MCKiS 4122012 r)
Wersja solo
7
Zadanie 2
bdquoJak zostać mistrzem ndash kuchmistrzemrdquo
To zadanie ma na celu pobudzić wszystkie zmysły Prawdziwy kucharz ma nie tylko
doskonały smak Bystre oko kucharza znajdzie najpiękniejszą sałatę Sprawne dłonie
ocenią świeżość marchewki Wspaniały węch pomoże wybrać przyprawy Wreszcie
wyobraźnia pozwoli stworzyć artystyczny rarytas
Pkt A bdquooko ndash uchordquo
W torbie prowadzącego znajdują się roacuteżne warzywa i owoce Dzieci mają odgadnąć
jakie owoce i warzywa kryją się w bdquosiatcerdquo wysłuchując kroacutetkich etiudek sonorystycznych
Etiudki przygotuj samemu albo skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt B bdquonos ndash uchordquo
Dzieci siedzące w kręgu otrzymują torebkę nieprzezroczystą w ktoacuterej znajduje
się charakterystycznie pachnący produkt spożywczy To może być imbir czosnek
chrzan Dzieci wąchają bdquozawartośćrdquo i przekazują sobie nawzajem Chodzi o to
aby odgadnąć co to za produkt po wysłuchaniu etiudki sonorystycznej na temat
tego produktu
Dzieci Etiudki zagraj samemu lub skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt C bdquoręka ndash uchordquo
Pozostajemy w kręgu W torbie znajduje się jedno lub więcej warzyw i owocoacutew Dzieci
przekazują sobie torbę i za pomocą dotyku proacutebują zidentyfikować produkty Jeżeli
w torbie znajduje się jeden owoc lub warzywo dzieci słyszą jeden przykład dźwiękowy
W sytuacji gdy produktoacutew jest więcej muzykę gramy lub odtwarzamy naprzemiennie
Etiudki na temat produktoacutew zagraj samemu lub skorzystaj z
8
Pomoce
instrumenty
Warzywa i owoce
Torby na zakupy typu bdquoekordquo
Po przeprowadzeniu zadania można nagrodzić dzieci
naklejkami mistrza ndash kuchmistrza
Zadanie 3
bdquoMarchewki ziemniaczki i czosneczkirdquo
Jest to zadanie ruchowe Roacutewnocześnie pełni funkcję przygotowawczą do kolejnego
zadania ponieważ pomaga nam dzielić grupę na zespoły
Dzieci ustawione na kręgu otrzymują informację bdquona uchordquo jakim są warzywem mar-
chewką ziemniaczkiem czosneczkiem Muszą zachować informację w tajemnicy
Na ustalony sygnał
bull Wszystkie marchewki zaczynają wydawać dźwięki KA ndash KA ndash KA ndash KA
bull Wszystkie czosneczki ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI
bull Wszystkie ziemniaczki PUF ndash PUF ndash PUF ndash PUF
Chodzi o to aby te same warzywa połączyły się w grupki
Dobre jest zanim rozpoczniemy zadanie przećwiczyć z całą grupą wszystkie
efekty głosowe
Pomoce
marchewka czosnek ziemniak do trzymania przez lideroacutew grup
9
Zadanie 4
bdquoWielkie gotowanierdquo
Każda grupa (patrz zadanie 3) otrzymuje jeden przepis na potrawę Potrawy są
dowolne Wszystko zależy od upodobań prowadzącego Ważne aby przepisy były
proste i czytelne Najlepiej w punktach opatrzone ilustracjami W zadaniu chodzi o to
aby za pomocą instrumentoacutew zilustrować proces przygotowania potrawy Prezentacja
ma mieć formę zagadki dla pozostałych zespołoacutew
Przykładowe przepisy
Sięgnijcie do muzycznego słownika technik dżwiękowych - punkt
instrumenty aby otworzyć dzieci na niekonwencjonalne sposoby
wydobycia dźwiękoacutew z instrumentoacutew
Zadanie 5
bdquoWielki finałrdquo
To proacuteba przedstawienia własnej wersji dźwiękowej utworu kompozytorki Jagody
Szmytkihellip i poroacutewnania z oryginałem Do dyspozycji macie dwie wersje filmu doku-
mentalnego ndash fragment proacuteby zespołu polsko ndash niemieckiego ktoacutery wykonywał utwoacuter
Jagody Szmytki na Festiwalu Muzyki Wspoacutełczesnej Warszawska Jesień 2012 Kompo-
zytorka wyraziła zgodę aby materiał ten potraktować jako analogię do przygotowania
ZUPY WARZYWNEJ Z KLUSECZKAMI
Oto scenariusz wypadkoacutew w kuchni
Odtwarzając film bdquotrzymajcie sięrdquo czasu podanego w scenariuszu
Czas 000 ndash 025 ndash Mama bdquoskłada zamoacutewienierdquo
bdquoJestem bardzo głodna Chciałabym zjeść smaczną warzywną zupę Proszę pamiętać
że jestem bardzo wybredna A ndash ha nie chodźcie po kuchni nie roacutebcie bałaganu i
zroacutebcie zupkę szybko Dziękuję Pamiętajcie nie dodajcie za dużo solirdquo
025 ndash 045 ndash szykowanie kuchni
045 ndash 054 ndash solo fagotu bdquoIle dodać soli Ile dodać solirdquo
054 ndash 130 ndash mycie warzyw
145 ndash 148 ndash wrzucanie mięska
230 ndash 335 ndash szatkowanie warzyw
335 ndash szef zarządza WRZUCENIE WARZYW DO GARNKA
10
404 ndash wsypanie soli
424 ndash wsypanie pieprzu
445 ndash solo śmietanki
504 ndash zaczyna się międolenie kluseczek
515 ndash miksowanie
540 ndash PARA
555 ndash włączamy mikser
649 ndash smakowanie nakładanie zupy jedzenie i trawienie
Przedstawcie go dzieciom i zrealizujcie instrumentalnie patrząc na film nr 1
Następnie poroacutewnajcie z wersją oryginalną poniżej
Smacznej zabawy
Pomoce
Instrumenty
Komputer rzutnik multimedialny
Warsztat 2
bdquoMuzyczne obrazyrdquoCzyli jak zagrać pejzaż dźwiękowy skomponować
swoacutej autoportret naszkicować utwoacuter muzyczny inspirując się utworami graficznymi Carla Berstro-ema ndash Nielsena H E Rasmussena J Kornowicza
Warsztat ten ma na celu nakierowanie dziecka na obserwację siebie oraz daje możli-
wości prezentacji indywidualnej każdego dziecka poprzez obraz i dźwięk Jest także
proacutebą odnalezienia wspoacutelnych cech działania plastycznego i muzycznego
WAŻNE Warsztat powinien odbywać się w Sali z zapleczem komputerowym
Jeden uczeń ma jeden komputer Dzieci powinny być zaopatrzone w słuchawki oraz
telefony komoacuterkowe (pozwolenia na ich użycie)
Zobacz konieczniePod koniec grudnia zespoacuteł Kwartludium wydał płytę
bdquoKwartludium ndash scannerrdquo Zostały roacutewnież zrealizo-
wane także filmy na ktoacuterych można zobaczyć jak
muzycy i kompozytorzy znajdują wspoacutelny język
w realizacjach partytur graficznych Są to owoce
naszych poszukiwań wyrażania obrazu poprzez
dźwięk i muzykę
Miejsce realizacji warsztatu Szkoła Przymierza Rodzin nr 2 11042012
DUX 0941
DUX 0941
DUX 0941
wwwkwartludiumcom
StudioS11DariuszPrzybylskindashMalumba20122JerzyKornowiczndashGullfoss20123CarlBergstroslashmndashNielsenndashStrategies320114ReginPetersenndashShapesandsizes20115HenrikEhlandRasmussenndashPathRoutes2009
LiveAdlibitum6HenrikEhlandRasmussenndashParticlesoftheSpace19957CarlBergstroslashmndashNielsenndashPostcardndashMusic19768KrzysztofKnittelndashSketches19789SławomirWojciechowskindashRapidrepeats201210AleksandraGrykandashATCGATGATC2012
KwartludiumDagnaSadkowskaskrzypceviolin
MichałGoacuterczyńskiklarnetklarnetbasowyclarinetbassclarinet
PawełNowickiinstrumentyperkusyjnepercussion
PiotrNowickifortepianpiano
orazandRobinRaimbaudscannerelectronics
KwartludiumampscannerGraphicScores
5902547009414
ENGLISHPREFACE
2012 DUX Recording Producers Morskie Oko 2 02-511 Warsaw Poland e-mail duxduxpl
ampscanner
ampscanner
obwoluta_0941indd 12012-12-11 120530
11
Zadanie 1Muzyka może i często jest zapisana Najczęściej jest to zapis muzyczny czyli zapis
nutowy Z takim zapisem na pewno się spotkaliśmy Niektoacuterzy z nas potrafią czytać
zapis nutowy ndash bdquograć z nutrdquo Ale nie jest to jedyna forma utrwalenia wyobrażeń
dźwiękowych kompozytora
Można zapisać emocje utrwalić historię opowiedzieć coś muzycznie nie używając
języka nut Zagrajcie sami lub odtwoacuterzcie utwoacuter muzyczny ktoacutery jest realizacją zapi-
su graficznego Oto partytura bdquoGullfossrdquo Jerzego Kornowicza
nagranie Gullfoss w wykonaniu Kwartludium (kliknij na ikonkę)
Potraktujcie tę dźwiękową prezentację jako wstęp do następnych zadań
Tu znajdziecie informacje o kompozytorach i wykonawcach
bull wwwintutivemusicdkintuitivecbnhtm
bull wwwpolmicpl
bull wwwintuitivemusicdkhr
bull wwwkwartludiumcom
Pomoce
Instrumenty
Zadanie 2Pkt A Uczniowie mają za zadanie nakręcenie kroacutetkich 1 ndash minutowych filmikoacutew
ktoacutere są opowiastką o nich samych To może być ruchome studium twarzy albo ręki
lub też całej postaci Ważne żeby nie budować dramaturgii a raczej przygotować ma-
teriał do budowy autoportretu Uchwycić to bdquocośrdquo co jest dla nas charakterystyczne
Pkt B Nauczyciel ilustruje dźwiękowo na żywo za pomocą instrumentoacutew wybrane
filmiki aby ożywić atmosferę Daje impuls twoacuterczy
Pkt C Na podstawie filmikoacutew uczniowie za pomocą programu Paint tworzą auto-
portrety graficzne
Pkt D Teraz następuje tworzenie warstwy muzyczno ndash dźwiękowej do grafoauto-
prtretoacutew Dzieci korzystają z bazy dźwiękoacutew zamieszczonych w
Są tam między innymi dźwięki szumowe kolorowe ostre czarno ndash białe
12
Pomoce telefony komoacuterkowe z funkcją nagrywania obrazu
komputery z głośniczkami
Program Paint (część systemu Windows) i Audacity (freeware)
Zestaw instrumentoacutew dla nauczyciela
Oto przykłady prac moich ucznioacutew
Jerzy Traczyński - EEE (kliknij na nutkę aby posłuchać)
Zadanie 3
bdquoSzkic utworurdquo
Zadanie to jest bdquowiązankąrdquo zagadek do rozwiązania Należy przyporządkować
partyturę graficzną do odpowiedniego pliku muzycznego
PLIKI MUZYCZNE ndash UTWOacuteR 1 X UTWOacuteR 2 X UTWOacuteR 3 X UTWOacuteR 4 X UTWOacuteR 5
Nagrania pochodzą z koncertu zespołu Kwartludium ktoacutery odbył się
w Kopenhadze w 2012 roku Po uważnym wysłuchaniu łatwo odnaj-
dziecie klucz do rozszyfrowania historii na obrazie i historii w utwo-
rze muzycznym
PomoceKomputer
Program Paint
13
Zadanie 4
bdquoPuzzle muzycznerdquo
Wysłuchajcie utworu w wykonaniu zespołu Kwartludium bdquoThe Ministry
of Employementrdquo Partytura graficzna jest pocięta Kierując się słucha-
ną muzyką sproacutebujcie ją ułożyć
Pomoce komputer
program PAINT
Zadanie 5
bdquoMuzyczny pejzażrdquo
Dzieci otrzymują instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
Szukając roacuteżnych brzmień na poszczegoacutelnych instrumentach
(patrz SŁOWNIK) tworzymy paletę barw dźwiękowych Następnie
w grupach 4 ndash 5 osobowych tworzymy muzyczne pejzaże określając
czy jest to np pejzaż zimowy letni pustynny wiejski itd Pejzaże są
rejestrowane tak aby dzieci mogły usłyszeć ndash skonfrontować się
z własnymi wykonaniami
Pomoce Zestaw instrumentoacutew
ZDJĘCIE INSTRUMENTOacuteW (fot Patryk Matela)
Podstawowy sprzęt do nagrywania na przykład dyktafon
Sprzęt do odtwarzania
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
7
Zadanie 2
bdquoJak zostać mistrzem ndash kuchmistrzemrdquo
To zadanie ma na celu pobudzić wszystkie zmysły Prawdziwy kucharz ma nie tylko
doskonały smak Bystre oko kucharza znajdzie najpiękniejszą sałatę Sprawne dłonie
ocenią świeżość marchewki Wspaniały węch pomoże wybrać przyprawy Wreszcie
wyobraźnia pozwoli stworzyć artystyczny rarytas
Pkt A bdquooko ndash uchordquo
W torbie prowadzącego znajdują się roacuteżne warzywa i owoce Dzieci mają odgadnąć
jakie owoce i warzywa kryją się w bdquosiatcerdquo wysłuchując kroacutetkich etiudek sonorystycznych
Etiudki przygotuj samemu albo skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt B bdquonos ndash uchordquo
Dzieci siedzące w kręgu otrzymują torebkę nieprzezroczystą w ktoacuterej znajduje
się charakterystycznie pachnący produkt spożywczy To może być imbir czosnek
chrzan Dzieci wąchają bdquozawartośćrdquo i przekazują sobie nawzajem Chodzi o to
aby odgadnąć co to za produkt po wysłuchaniu etiudki sonorystycznej na temat
tego produktu
Dzieci Etiudki zagraj samemu lub skorzystaj ze słowniczka technik instrumentalnych
Pkt C bdquoręka ndash uchordquo
Pozostajemy w kręgu W torbie znajduje się jedno lub więcej warzyw i owocoacutew Dzieci
przekazują sobie torbę i za pomocą dotyku proacutebują zidentyfikować produkty Jeżeli
w torbie znajduje się jeden owoc lub warzywo dzieci słyszą jeden przykład dźwiękowy
W sytuacji gdy produktoacutew jest więcej muzykę gramy lub odtwarzamy naprzemiennie
Etiudki na temat produktoacutew zagraj samemu lub skorzystaj z
8
Pomoce
instrumenty
Warzywa i owoce
Torby na zakupy typu bdquoekordquo
Po przeprowadzeniu zadania można nagrodzić dzieci
naklejkami mistrza ndash kuchmistrza
Zadanie 3
bdquoMarchewki ziemniaczki i czosneczkirdquo
Jest to zadanie ruchowe Roacutewnocześnie pełni funkcję przygotowawczą do kolejnego
zadania ponieważ pomaga nam dzielić grupę na zespoły
Dzieci ustawione na kręgu otrzymują informację bdquona uchordquo jakim są warzywem mar-
chewką ziemniaczkiem czosneczkiem Muszą zachować informację w tajemnicy
Na ustalony sygnał
bull Wszystkie marchewki zaczynają wydawać dźwięki KA ndash KA ndash KA ndash KA
bull Wszystkie czosneczki ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI
bull Wszystkie ziemniaczki PUF ndash PUF ndash PUF ndash PUF
Chodzi o to aby te same warzywa połączyły się w grupki
Dobre jest zanim rozpoczniemy zadanie przećwiczyć z całą grupą wszystkie
efekty głosowe
Pomoce
marchewka czosnek ziemniak do trzymania przez lideroacutew grup
9
Zadanie 4
bdquoWielkie gotowanierdquo
Każda grupa (patrz zadanie 3) otrzymuje jeden przepis na potrawę Potrawy są
dowolne Wszystko zależy od upodobań prowadzącego Ważne aby przepisy były
proste i czytelne Najlepiej w punktach opatrzone ilustracjami W zadaniu chodzi o to
aby za pomocą instrumentoacutew zilustrować proces przygotowania potrawy Prezentacja
ma mieć formę zagadki dla pozostałych zespołoacutew
Przykładowe przepisy
Sięgnijcie do muzycznego słownika technik dżwiękowych - punkt
instrumenty aby otworzyć dzieci na niekonwencjonalne sposoby
wydobycia dźwiękoacutew z instrumentoacutew
Zadanie 5
bdquoWielki finałrdquo
To proacuteba przedstawienia własnej wersji dźwiękowej utworu kompozytorki Jagody
Szmytkihellip i poroacutewnania z oryginałem Do dyspozycji macie dwie wersje filmu doku-
mentalnego ndash fragment proacuteby zespołu polsko ndash niemieckiego ktoacutery wykonywał utwoacuter
Jagody Szmytki na Festiwalu Muzyki Wspoacutełczesnej Warszawska Jesień 2012 Kompo-
zytorka wyraziła zgodę aby materiał ten potraktować jako analogię do przygotowania
ZUPY WARZYWNEJ Z KLUSECZKAMI
Oto scenariusz wypadkoacutew w kuchni
Odtwarzając film bdquotrzymajcie sięrdquo czasu podanego w scenariuszu
Czas 000 ndash 025 ndash Mama bdquoskłada zamoacutewienierdquo
bdquoJestem bardzo głodna Chciałabym zjeść smaczną warzywną zupę Proszę pamiętać
że jestem bardzo wybredna A ndash ha nie chodźcie po kuchni nie roacutebcie bałaganu i
zroacutebcie zupkę szybko Dziękuję Pamiętajcie nie dodajcie za dużo solirdquo
025 ndash 045 ndash szykowanie kuchni
045 ndash 054 ndash solo fagotu bdquoIle dodać soli Ile dodać solirdquo
054 ndash 130 ndash mycie warzyw
145 ndash 148 ndash wrzucanie mięska
230 ndash 335 ndash szatkowanie warzyw
335 ndash szef zarządza WRZUCENIE WARZYW DO GARNKA
10
404 ndash wsypanie soli
424 ndash wsypanie pieprzu
445 ndash solo śmietanki
504 ndash zaczyna się międolenie kluseczek
515 ndash miksowanie
540 ndash PARA
555 ndash włączamy mikser
649 ndash smakowanie nakładanie zupy jedzenie i trawienie
Przedstawcie go dzieciom i zrealizujcie instrumentalnie patrząc na film nr 1
Następnie poroacutewnajcie z wersją oryginalną poniżej
Smacznej zabawy
Pomoce
Instrumenty
Komputer rzutnik multimedialny
Warsztat 2
bdquoMuzyczne obrazyrdquoCzyli jak zagrać pejzaż dźwiękowy skomponować
swoacutej autoportret naszkicować utwoacuter muzyczny inspirując się utworami graficznymi Carla Berstro-ema ndash Nielsena H E Rasmussena J Kornowicza
Warsztat ten ma na celu nakierowanie dziecka na obserwację siebie oraz daje możli-
wości prezentacji indywidualnej każdego dziecka poprzez obraz i dźwięk Jest także
proacutebą odnalezienia wspoacutelnych cech działania plastycznego i muzycznego
WAŻNE Warsztat powinien odbywać się w Sali z zapleczem komputerowym
Jeden uczeń ma jeden komputer Dzieci powinny być zaopatrzone w słuchawki oraz
telefony komoacuterkowe (pozwolenia na ich użycie)
Zobacz konieczniePod koniec grudnia zespoacuteł Kwartludium wydał płytę
bdquoKwartludium ndash scannerrdquo Zostały roacutewnież zrealizo-
wane także filmy na ktoacuterych można zobaczyć jak
muzycy i kompozytorzy znajdują wspoacutelny język
w realizacjach partytur graficznych Są to owoce
naszych poszukiwań wyrażania obrazu poprzez
dźwięk i muzykę
Miejsce realizacji warsztatu Szkoła Przymierza Rodzin nr 2 11042012
DUX 0941
DUX 0941
DUX 0941
wwwkwartludiumcom
StudioS11DariuszPrzybylskindashMalumba20122JerzyKornowiczndashGullfoss20123CarlBergstroslashmndashNielsenndashStrategies320114ReginPetersenndashShapesandsizes20115HenrikEhlandRasmussenndashPathRoutes2009
LiveAdlibitum6HenrikEhlandRasmussenndashParticlesoftheSpace19957CarlBergstroslashmndashNielsenndashPostcardndashMusic19768KrzysztofKnittelndashSketches19789SławomirWojciechowskindashRapidrepeats201210AleksandraGrykandashATCGATGATC2012
KwartludiumDagnaSadkowskaskrzypceviolin
MichałGoacuterczyńskiklarnetklarnetbasowyclarinetbassclarinet
PawełNowickiinstrumentyperkusyjnepercussion
PiotrNowickifortepianpiano
orazandRobinRaimbaudscannerelectronics
KwartludiumampscannerGraphicScores
5902547009414
ENGLISHPREFACE
2012 DUX Recording Producers Morskie Oko 2 02-511 Warsaw Poland e-mail duxduxpl
ampscanner
ampscanner
obwoluta_0941indd 12012-12-11 120530
11
Zadanie 1Muzyka może i często jest zapisana Najczęściej jest to zapis muzyczny czyli zapis
nutowy Z takim zapisem na pewno się spotkaliśmy Niektoacuterzy z nas potrafią czytać
zapis nutowy ndash bdquograć z nutrdquo Ale nie jest to jedyna forma utrwalenia wyobrażeń
dźwiękowych kompozytora
Można zapisać emocje utrwalić historię opowiedzieć coś muzycznie nie używając
języka nut Zagrajcie sami lub odtwoacuterzcie utwoacuter muzyczny ktoacutery jest realizacją zapi-
su graficznego Oto partytura bdquoGullfossrdquo Jerzego Kornowicza
nagranie Gullfoss w wykonaniu Kwartludium (kliknij na ikonkę)
Potraktujcie tę dźwiękową prezentację jako wstęp do następnych zadań
Tu znajdziecie informacje o kompozytorach i wykonawcach
bull wwwintutivemusicdkintuitivecbnhtm
bull wwwpolmicpl
bull wwwintuitivemusicdkhr
bull wwwkwartludiumcom
Pomoce
Instrumenty
Zadanie 2Pkt A Uczniowie mają za zadanie nakręcenie kroacutetkich 1 ndash minutowych filmikoacutew
ktoacutere są opowiastką o nich samych To może być ruchome studium twarzy albo ręki
lub też całej postaci Ważne żeby nie budować dramaturgii a raczej przygotować ma-
teriał do budowy autoportretu Uchwycić to bdquocośrdquo co jest dla nas charakterystyczne
Pkt B Nauczyciel ilustruje dźwiękowo na żywo za pomocą instrumentoacutew wybrane
filmiki aby ożywić atmosferę Daje impuls twoacuterczy
Pkt C Na podstawie filmikoacutew uczniowie za pomocą programu Paint tworzą auto-
portrety graficzne
Pkt D Teraz następuje tworzenie warstwy muzyczno ndash dźwiękowej do grafoauto-
prtretoacutew Dzieci korzystają z bazy dźwiękoacutew zamieszczonych w
Są tam między innymi dźwięki szumowe kolorowe ostre czarno ndash białe
12
Pomoce telefony komoacuterkowe z funkcją nagrywania obrazu
komputery z głośniczkami
Program Paint (część systemu Windows) i Audacity (freeware)
Zestaw instrumentoacutew dla nauczyciela
Oto przykłady prac moich ucznioacutew
Jerzy Traczyński - EEE (kliknij na nutkę aby posłuchać)
Zadanie 3
bdquoSzkic utworurdquo
Zadanie to jest bdquowiązankąrdquo zagadek do rozwiązania Należy przyporządkować
partyturę graficzną do odpowiedniego pliku muzycznego
PLIKI MUZYCZNE ndash UTWOacuteR 1 X UTWOacuteR 2 X UTWOacuteR 3 X UTWOacuteR 4 X UTWOacuteR 5
Nagrania pochodzą z koncertu zespołu Kwartludium ktoacutery odbył się
w Kopenhadze w 2012 roku Po uważnym wysłuchaniu łatwo odnaj-
dziecie klucz do rozszyfrowania historii na obrazie i historii w utwo-
rze muzycznym
PomoceKomputer
Program Paint
13
Zadanie 4
bdquoPuzzle muzycznerdquo
Wysłuchajcie utworu w wykonaniu zespołu Kwartludium bdquoThe Ministry
of Employementrdquo Partytura graficzna jest pocięta Kierując się słucha-
ną muzyką sproacutebujcie ją ułożyć
Pomoce komputer
program PAINT
Zadanie 5
bdquoMuzyczny pejzażrdquo
Dzieci otrzymują instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
Szukając roacuteżnych brzmień na poszczegoacutelnych instrumentach
(patrz SŁOWNIK) tworzymy paletę barw dźwiękowych Następnie
w grupach 4 ndash 5 osobowych tworzymy muzyczne pejzaże określając
czy jest to np pejzaż zimowy letni pustynny wiejski itd Pejzaże są
rejestrowane tak aby dzieci mogły usłyszeć ndash skonfrontować się
z własnymi wykonaniami
Pomoce Zestaw instrumentoacutew
ZDJĘCIE INSTRUMENTOacuteW (fot Patryk Matela)
Podstawowy sprzęt do nagrywania na przykład dyktafon
Sprzęt do odtwarzania
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
8
Pomoce
instrumenty
Warzywa i owoce
Torby na zakupy typu bdquoekordquo
Po przeprowadzeniu zadania można nagrodzić dzieci
naklejkami mistrza ndash kuchmistrza
Zadanie 3
bdquoMarchewki ziemniaczki i czosneczkirdquo
Jest to zadanie ruchowe Roacutewnocześnie pełni funkcję przygotowawczą do kolejnego
zadania ponieważ pomaga nam dzielić grupę na zespoły
Dzieci ustawione na kręgu otrzymują informację bdquona uchordquo jakim są warzywem mar-
chewką ziemniaczkiem czosneczkiem Muszą zachować informację w tajemnicy
Na ustalony sygnał
bull Wszystkie marchewki zaczynają wydawać dźwięki KA ndash KA ndash KA ndash KA
bull Wszystkie czosneczki ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI ndash ZIGI
bull Wszystkie ziemniaczki PUF ndash PUF ndash PUF ndash PUF
Chodzi o to aby te same warzywa połączyły się w grupki
Dobre jest zanim rozpoczniemy zadanie przećwiczyć z całą grupą wszystkie
efekty głosowe
Pomoce
marchewka czosnek ziemniak do trzymania przez lideroacutew grup
9
Zadanie 4
bdquoWielkie gotowanierdquo
Każda grupa (patrz zadanie 3) otrzymuje jeden przepis na potrawę Potrawy są
dowolne Wszystko zależy od upodobań prowadzącego Ważne aby przepisy były
proste i czytelne Najlepiej w punktach opatrzone ilustracjami W zadaniu chodzi o to
aby za pomocą instrumentoacutew zilustrować proces przygotowania potrawy Prezentacja
ma mieć formę zagadki dla pozostałych zespołoacutew
Przykładowe przepisy
Sięgnijcie do muzycznego słownika technik dżwiękowych - punkt
instrumenty aby otworzyć dzieci na niekonwencjonalne sposoby
wydobycia dźwiękoacutew z instrumentoacutew
Zadanie 5
bdquoWielki finałrdquo
To proacuteba przedstawienia własnej wersji dźwiękowej utworu kompozytorki Jagody
Szmytkihellip i poroacutewnania z oryginałem Do dyspozycji macie dwie wersje filmu doku-
mentalnego ndash fragment proacuteby zespołu polsko ndash niemieckiego ktoacutery wykonywał utwoacuter
Jagody Szmytki na Festiwalu Muzyki Wspoacutełczesnej Warszawska Jesień 2012 Kompo-
zytorka wyraziła zgodę aby materiał ten potraktować jako analogię do przygotowania
ZUPY WARZYWNEJ Z KLUSECZKAMI
Oto scenariusz wypadkoacutew w kuchni
Odtwarzając film bdquotrzymajcie sięrdquo czasu podanego w scenariuszu
Czas 000 ndash 025 ndash Mama bdquoskłada zamoacutewienierdquo
bdquoJestem bardzo głodna Chciałabym zjeść smaczną warzywną zupę Proszę pamiętać
że jestem bardzo wybredna A ndash ha nie chodźcie po kuchni nie roacutebcie bałaganu i
zroacutebcie zupkę szybko Dziękuję Pamiętajcie nie dodajcie za dużo solirdquo
025 ndash 045 ndash szykowanie kuchni
045 ndash 054 ndash solo fagotu bdquoIle dodać soli Ile dodać solirdquo
054 ndash 130 ndash mycie warzyw
145 ndash 148 ndash wrzucanie mięska
230 ndash 335 ndash szatkowanie warzyw
335 ndash szef zarządza WRZUCENIE WARZYW DO GARNKA
10
404 ndash wsypanie soli
424 ndash wsypanie pieprzu
445 ndash solo śmietanki
504 ndash zaczyna się międolenie kluseczek
515 ndash miksowanie
540 ndash PARA
555 ndash włączamy mikser
649 ndash smakowanie nakładanie zupy jedzenie i trawienie
Przedstawcie go dzieciom i zrealizujcie instrumentalnie patrząc na film nr 1
Następnie poroacutewnajcie z wersją oryginalną poniżej
Smacznej zabawy
Pomoce
Instrumenty
Komputer rzutnik multimedialny
Warsztat 2
bdquoMuzyczne obrazyrdquoCzyli jak zagrać pejzaż dźwiękowy skomponować
swoacutej autoportret naszkicować utwoacuter muzyczny inspirując się utworami graficznymi Carla Berstro-ema ndash Nielsena H E Rasmussena J Kornowicza
Warsztat ten ma na celu nakierowanie dziecka na obserwację siebie oraz daje możli-
wości prezentacji indywidualnej każdego dziecka poprzez obraz i dźwięk Jest także
proacutebą odnalezienia wspoacutelnych cech działania plastycznego i muzycznego
WAŻNE Warsztat powinien odbywać się w Sali z zapleczem komputerowym
Jeden uczeń ma jeden komputer Dzieci powinny być zaopatrzone w słuchawki oraz
telefony komoacuterkowe (pozwolenia na ich użycie)
Zobacz konieczniePod koniec grudnia zespoacuteł Kwartludium wydał płytę
bdquoKwartludium ndash scannerrdquo Zostały roacutewnież zrealizo-
wane także filmy na ktoacuterych można zobaczyć jak
muzycy i kompozytorzy znajdują wspoacutelny język
w realizacjach partytur graficznych Są to owoce
naszych poszukiwań wyrażania obrazu poprzez
dźwięk i muzykę
Miejsce realizacji warsztatu Szkoła Przymierza Rodzin nr 2 11042012
DUX 0941
DUX 0941
DUX 0941
wwwkwartludiumcom
StudioS11DariuszPrzybylskindashMalumba20122JerzyKornowiczndashGullfoss20123CarlBergstroslashmndashNielsenndashStrategies320114ReginPetersenndashShapesandsizes20115HenrikEhlandRasmussenndashPathRoutes2009
LiveAdlibitum6HenrikEhlandRasmussenndashParticlesoftheSpace19957CarlBergstroslashmndashNielsenndashPostcardndashMusic19768KrzysztofKnittelndashSketches19789SławomirWojciechowskindashRapidrepeats201210AleksandraGrykandashATCGATGATC2012
KwartludiumDagnaSadkowskaskrzypceviolin
MichałGoacuterczyńskiklarnetklarnetbasowyclarinetbassclarinet
PawełNowickiinstrumentyperkusyjnepercussion
PiotrNowickifortepianpiano
orazandRobinRaimbaudscannerelectronics
KwartludiumampscannerGraphicScores
5902547009414
ENGLISHPREFACE
2012 DUX Recording Producers Morskie Oko 2 02-511 Warsaw Poland e-mail duxduxpl
ampscanner
ampscanner
obwoluta_0941indd 12012-12-11 120530
11
Zadanie 1Muzyka może i często jest zapisana Najczęściej jest to zapis muzyczny czyli zapis
nutowy Z takim zapisem na pewno się spotkaliśmy Niektoacuterzy z nas potrafią czytać
zapis nutowy ndash bdquograć z nutrdquo Ale nie jest to jedyna forma utrwalenia wyobrażeń
dźwiękowych kompozytora
Można zapisać emocje utrwalić historię opowiedzieć coś muzycznie nie używając
języka nut Zagrajcie sami lub odtwoacuterzcie utwoacuter muzyczny ktoacutery jest realizacją zapi-
su graficznego Oto partytura bdquoGullfossrdquo Jerzego Kornowicza
nagranie Gullfoss w wykonaniu Kwartludium (kliknij na ikonkę)
Potraktujcie tę dźwiękową prezentację jako wstęp do następnych zadań
Tu znajdziecie informacje o kompozytorach i wykonawcach
bull wwwintutivemusicdkintuitivecbnhtm
bull wwwpolmicpl
bull wwwintuitivemusicdkhr
bull wwwkwartludiumcom
Pomoce
Instrumenty
Zadanie 2Pkt A Uczniowie mają za zadanie nakręcenie kroacutetkich 1 ndash minutowych filmikoacutew
ktoacutere są opowiastką o nich samych To może być ruchome studium twarzy albo ręki
lub też całej postaci Ważne żeby nie budować dramaturgii a raczej przygotować ma-
teriał do budowy autoportretu Uchwycić to bdquocośrdquo co jest dla nas charakterystyczne
Pkt B Nauczyciel ilustruje dźwiękowo na żywo za pomocą instrumentoacutew wybrane
filmiki aby ożywić atmosferę Daje impuls twoacuterczy
Pkt C Na podstawie filmikoacutew uczniowie za pomocą programu Paint tworzą auto-
portrety graficzne
Pkt D Teraz następuje tworzenie warstwy muzyczno ndash dźwiękowej do grafoauto-
prtretoacutew Dzieci korzystają z bazy dźwiękoacutew zamieszczonych w
Są tam między innymi dźwięki szumowe kolorowe ostre czarno ndash białe
12
Pomoce telefony komoacuterkowe z funkcją nagrywania obrazu
komputery z głośniczkami
Program Paint (część systemu Windows) i Audacity (freeware)
Zestaw instrumentoacutew dla nauczyciela
Oto przykłady prac moich ucznioacutew
Jerzy Traczyński - EEE (kliknij na nutkę aby posłuchać)
Zadanie 3
bdquoSzkic utworurdquo
Zadanie to jest bdquowiązankąrdquo zagadek do rozwiązania Należy przyporządkować
partyturę graficzną do odpowiedniego pliku muzycznego
PLIKI MUZYCZNE ndash UTWOacuteR 1 X UTWOacuteR 2 X UTWOacuteR 3 X UTWOacuteR 4 X UTWOacuteR 5
Nagrania pochodzą z koncertu zespołu Kwartludium ktoacutery odbył się
w Kopenhadze w 2012 roku Po uważnym wysłuchaniu łatwo odnaj-
dziecie klucz do rozszyfrowania historii na obrazie i historii w utwo-
rze muzycznym
PomoceKomputer
Program Paint
13
Zadanie 4
bdquoPuzzle muzycznerdquo
Wysłuchajcie utworu w wykonaniu zespołu Kwartludium bdquoThe Ministry
of Employementrdquo Partytura graficzna jest pocięta Kierując się słucha-
ną muzyką sproacutebujcie ją ułożyć
Pomoce komputer
program PAINT
Zadanie 5
bdquoMuzyczny pejzażrdquo
Dzieci otrzymują instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
Szukając roacuteżnych brzmień na poszczegoacutelnych instrumentach
(patrz SŁOWNIK) tworzymy paletę barw dźwiękowych Następnie
w grupach 4 ndash 5 osobowych tworzymy muzyczne pejzaże określając
czy jest to np pejzaż zimowy letni pustynny wiejski itd Pejzaże są
rejestrowane tak aby dzieci mogły usłyszeć ndash skonfrontować się
z własnymi wykonaniami
Pomoce Zestaw instrumentoacutew
ZDJĘCIE INSTRUMENTOacuteW (fot Patryk Matela)
Podstawowy sprzęt do nagrywania na przykład dyktafon
Sprzęt do odtwarzania
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
9
Zadanie 4
bdquoWielkie gotowanierdquo
Każda grupa (patrz zadanie 3) otrzymuje jeden przepis na potrawę Potrawy są
dowolne Wszystko zależy od upodobań prowadzącego Ważne aby przepisy były
proste i czytelne Najlepiej w punktach opatrzone ilustracjami W zadaniu chodzi o to
aby za pomocą instrumentoacutew zilustrować proces przygotowania potrawy Prezentacja
ma mieć formę zagadki dla pozostałych zespołoacutew
Przykładowe przepisy
Sięgnijcie do muzycznego słownika technik dżwiękowych - punkt
instrumenty aby otworzyć dzieci na niekonwencjonalne sposoby
wydobycia dźwiękoacutew z instrumentoacutew
Zadanie 5
bdquoWielki finałrdquo
To proacuteba przedstawienia własnej wersji dźwiękowej utworu kompozytorki Jagody
Szmytkihellip i poroacutewnania z oryginałem Do dyspozycji macie dwie wersje filmu doku-
mentalnego ndash fragment proacuteby zespołu polsko ndash niemieckiego ktoacutery wykonywał utwoacuter
Jagody Szmytki na Festiwalu Muzyki Wspoacutełczesnej Warszawska Jesień 2012 Kompo-
zytorka wyraziła zgodę aby materiał ten potraktować jako analogię do przygotowania
ZUPY WARZYWNEJ Z KLUSECZKAMI
Oto scenariusz wypadkoacutew w kuchni
Odtwarzając film bdquotrzymajcie sięrdquo czasu podanego w scenariuszu
Czas 000 ndash 025 ndash Mama bdquoskłada zamoacutewienierdquo
bdquoJestem bardzo głodna Chciałabym zjeść smaczną warzywną zupę Proszę pamiętać
że jestem bardzo wybredna A ndash ha nie chodźcie po kuchni nie roacutebcie bałaganu i
zroacutebcie zupkę szybko Dziękuję Pamiętajcie nie dodajcie za dużo solirdquo
025 ndash 045 ndash szykowanie kuchni
045 ndash 054 ndash solo fagotu bdquoIle dodać soli Ile dodać solirdquo
054 ndash 130 ndash mycie warzyw
145 ndash 148 ndash wrzucanie mięska
230 ndash 335 ndash szatkowanie warzyw
335 ndash szef zarządza WRZUCENIE WARZYW DO GARNKA
10
404 ndash wsypanie soli
424 ndash wsypanie pieprzu
445 ndash solo śmietanki
504 ndash zaczyna się międolenie kluseczek
515 ndash miksowanie
540 ndash PARA
555 ndash włączamy mikser
649 ndash smakowanie nakładanie zupy jedzenie i trawienie
Przedstawcie go dzieciom i zrealizujcie instrumentalnie patrząc na film nr 1
Następnie poroacutewnajcie z wersją oryginalną poniżej
Smacznej zabawy
Pomoce
Instrumenty
Komputer rzutnik multimedialny
Warsztat 2
bdquoMuzyczne obrazyrdquoCzyli jak zagrać pejzaż dźwiękowy skomponować
swoacutej autoportret naszkicować utwoacuter muzyczny inspirując się utworami graficznymi Carla Berstro-ema ndash Nielsena H E Rasmussena J Kornowicza
Warsztat ten ma na celu nakierowanie dziecka na obserwację siebie oraz daje możli-
wości prezentacji indywidualnej każdego dziecka poprzez obraz i dźwięk Jest także
proacutebą odnalezienia wspoacutelnych cech działania plastycznego i muzycznego
WAŻNE Warsztat powinien odbywać się w Sali z zapleczem komputerowym
Jeden uczeń ma jeden komputer Dzieci powinny być zaopatrzone w słuchawki oraz
telefony komoacuterkowe (pozwolenia na ich użycie)
Zobacz konieczniePod koniec grudnia zespoacuteł Kwartludium wydał płytę
bdquoKwartludium ndash scannerrdquo Zostały roacutewnież zrealizo-
wane także filmy na ktoacuterych można zobaczyć jak
muzycy i kompozytorzy znajdują wspoacutelny język
w realizacjach partytur graficznych Są to owoce
naszych poszukiwań wyrażania obrazu poprzez
dźwięk i muzykę
Miejsce realizacji warsztatu Szkoła Przymierza Rodzin nr 2 11042012
DUX 0941
DUX 0941
DUX 0941
wwwkwartludiumcom
StudioS11DariuszPrzybylskindashMalumba20122JerzyKornowiczndashGullfoss20123CarlBergstroslashmndashNielsenndashStrategies320114ReginPetersenndashShapesandsizes20115HenrikEhlandRasmussenndashPathRoutes2009
LiveAdlibitum6HenrikEhlandRasmussenndashParticlesoftheSpace19957CarlBergstroslashmndashNielsenndashPostcardndashMusic19768KrzysztofKnittelndashSketches19789SławomirWojciechowskindashRapidrepeats201210AleksandraGrykandashATCGATGATC2012
KwartludiumDagnaSadkowskaskrzypceviolin
MichałGoacuterczyńskiklarnetklarnetbasowyclarinetbassclarinet
PawełNowickiinstrumentyperkusyjnepercussion
PiotrNowickifortepianpiano
orazandRobinRaimbaudscannerelectronics
KwartludiumampscannerGraphicScores
5902547009414
ENGLISHPREFACE
2012 DUX Recording Producers Morskie Oko 2 02-511 Warsaw Poland e-mail duxduxpl
ampscanner
ampscanner
obwoluta_0941indd 12012-12-11 120530
11
Zadanie 1Muzyka może i często jest zapisana Najczęściej jest to zapis muzyczny czyli zapis
nutowy Z takim zapisem na pewno się spotkaliśmy Niektoacuterzy z nas potrafią czytać
zapis nutowy ndash bdquograć z nutrdquo Ale nie jest to jedyna forma utrwalenia wyobrażeń
dźwiękowych kompozytora
Można zapisać emocje utrwalić historię opowiedzieć coś muzycznie nie używając
języka nut Zagrajcie sami lub odtwoacuterzcie utwoacuter muzyczny ktoacutery jest realizacją zapi-
su graficznego Oto partytura bdquoGullfossrdquo Jerzego Kornowicza
nagranie Gullfoss w wykonaniu Kwartludium (kliknij na ikonkę)
Potraktujcie tę dźwiękową prezentację jako wstęp do następnych zadań
Tu znajdziecie informacje o kompozytorach i wykonawcach
bull wwwintutivemusicdkintuitivecbnhtm
bull wwwpolmicpl
bull wwwintuitivemusicdkhr
bull wwwkwartludiumcom
Pomoce
Instrumenty
Zadanie 2Pkt A Uczniowie mają za zadanie nakręcenie kroacutetkich 1 ndash minutowych filmikoacutew
ktoacutere są opowiastką o nich samych To może być ruchome studium twarzy albo ręki
lub też całej postaci Ważne żeby nie budować dramaturgii a raczej przygotować ma-
teriał do budowy autoportretu Uchwycić to bdquocośrdquo co jest dla nas charakterystyczne
Pkt B Nauczyciel ilustruje dźwiękowo na żywo za pomocą instrumentoacutew wybrane
filmiki aby ożywić atmosferę Daje impuls twoacuterczy
Pkt C Na podstawie filmikoacutew uczniowie za pomocą programu Paint tworzą auto-
portrety graficzne
Pkt D Teraz następuje tworzenie warstwy muzyczno ndash dźwiękowej do grafoauto-
prtretoacutew Dzieci korzystają z bazy dźwiękoacutew zamieszczonych w
Są tam między innymi dźwięki szumowe kolorowe ostre czarno ndash białe
12
Pomoce telefony komoacuterkowe z funkcją nagrywania obrazu
komputery z głośniczkami
Program Paint (część systemu Windows) i Audacity (freeware)
Zestaw instrumentoacutew dla nauczyciela
Oto przykłady prac moich ucznioacutew
Jerzy Traczyński - EEE (kliknij na nutkę aby posłuchać)
Zadanie 3
bdquoSzkic utworurdquo
Zadanie to jest bdquowiązankąrdquo zagadek do rozwiązania Należy przyporządkować
partyturę graficzną do odpowiedniego pliku muzycznego
PLIKI MUZYCZNE ndash UTWOacuteR 1 X UTWOacuteR 2 X UTWOacuteR 3 X UTWOacuteR 4 X UTWOacuteR 5
Nagrania pochodzą z koncertu zespołu Kwartludium ktoacutery odbył się
w Kopenhadze w 2012 roku Po uważnym wysłuchaniu łatwo odnaj-
dziecie klucz do rozszyfrowania historii na obrazie i historii w utwo-
rze muzycznym
PomoceKomputer
Program Paint
13
Zadanie 4
bdquoPuzzle muzycznerdquo
Wysłuchajcie utworu w wykonaniu zespołu Kwartludium bdquoThe Ministry
of Employementrdquo Partytura graficzna jest pocięta Kierując się słucha-
ną muzyką sproacutebujcie ją ułożyć
Pomoce komputer
program PAINT
Zadanie 5
bdquoMuzyczny pejzażrdquo
Dzieci otrzymują instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
Szukając roacuteżnych brzmień na poszczegoacutelnych instrumentach
(patrz SŁOWNIK) tworzymy paletę barw dźwiękowych Następnie
w grupach 4 ndash 5 osobowych tworzymy muzyczne pejzaże określając
czy jest to np pejzaż zimowy letni pustynny wiejski itd Pejzaże są
rejestrowane tak aby dzieci mogły usłyszeć ndash skonfrontować się
z własnymi wykonaniami
Pomoce Zestaw instrumentoacutew
ZDJĘCIE INSTRUMENTOacuteW (fot Patryk Matela)
Podstawowy sprzęt do nagrywania na przykład dyktafon
Sprzęt do odtwarzania
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
10
404 ndash wsypanie soli
424 ndash wsypanie pieprzu
445 ndash solo śmietanki
504 ndash zaczyna się międolenie kluseczek
515 ndash miksowanie
540 ndash PARA
555 ndash włączamy mikser
649 ndash smakowanie nakładanie zupy jedzenie i trawienie
Przedstawcie go dzieciom i zrealizujcie instrumentalnie patrząc na film nr 1
Następnie poroacutewnajcie z wersją oryginalną poniżej
Smacznej zabawy
Pomoce
Instrumenty
Komputer rzutnik multimedialny
Warsztat 2
bdquoMuzyczne obrazyrdquoCzyli jak zagrać pejzaż dźwiękowy skomponować
swoacutej autoportret naszkicować utwoacuter muzyczny inspirując się utworami graficznymi Carla Berstro-ema ndash Nielsena H E Rasmussena J Kornowicza
Warsztat ten ma na celu nakierowanie dziecka na obserwację siebie oraz daje możli-
wości prezentacji indywidualnej każdego dziecka poprzez obraz i dźwięk Jest także
proacutebą odnalezienia wspoacutelnych cech działania plastycznego i muzycznego
WAŻNE Warsztat powinien odbywać się w Sali z zapleczem komputerowym
Jeden uczeń ma jeden komputer Dzieci powinny być zaopatrzone w słuchawki oraz
telefony komoacuterkowe (pozwolenia na ich użycie)
Zobacz konieczniePod koniec grudnia zespoacuteł Kwartludium wydał płytę
bdquoKwartludium ndash scannerrdquo Zostały roacutewnież zrealizo-
wane także filmy na ktoacuterych można zobaczyć jak
muzycy i kompozytorzy znajdują wspoacutelny język
w realizacjach partytur graficznych Są to owoce
naszych poszukiwań wyrażania obrazu poprzez
dźwięk i muzykę
Miejsce realizacji warsztatu Szkoła Przymierza Rodzin nr 2 11042012
DUX 0941
DUX 0941
DUX 0941
wwwkwartludiumcom
StudioS11DariuszPrzybylskindashMalumba20122JerzyKornowiczndashGullfoss20123CarlBergstroslashmndashNielsenndashStrategies320114ReginPetersenndashShapesandsizes20115HenrikEhlandRasmussenndashPathRoutes2009
LiveAdlibitum6HenrikEhlandRasmussenndashParticlesoftheSpace19957CarlBergstroslashmndashNielsenndashPostcardndashMusic19768KrzysztofKnittelndashSketches19789SławomirWojciechowskindashRapidrepeats201210AleksandraGrykandashATCGATGATC2012
KwartludiumDagnaSadkowskaskrzypceviolin
MichałGoacuterczyńskiklarnetklarnetbasowyclarinetbassclarinet
PawełNowickiinstrumentyperkusyjnepercussion
PiotrNowickifortepianpiano
orazandRobinRaimbaudscannerelectronics
KwartludiumampscannerGraphicScores
5902547009414
ENGLISHPREFACE
2012 DUX Recording Producers Morskie Oko 2 02-511 Warsaw Poland e-mail duxduxpl
ampscanner
ampscanner
obwoluta_0941indd 12012-12-11 120530
11
Zadanie 1Muzyka może i często jest zapisana Najczęściej jest to zapis muzyczny czyli zapis
nutowy Z takim zapisem na pewno się spotkaliśmy Niektoacuterzy z nas potrafią czytać
zapis nutowy ndash bdquograć z nutrdquo Ale nie jest to jedyna forma utrwalenia wyobrażeń
dźwiękowych kompozytora
Można zapisać emocje utrwalić historię opowiedzieć coś muzycznie nie używając
języka nut Zagrajcie sami lub odtwoacuterzcie utwoacuter muzyczny ktoacutery jest realizacją zapi-
su graficznego Oto partytura bdquoGullfossrdquo Jerzego Kornowicza
nagranie Gullfoss w wykonaniu Kwartludium (kliknij na ikonkę)
Potraktujcie tę dźwiękową prezentację jako wstęp do następnych zadań
Tu znajdziecie informacje o kompozytorach i wykonawcach
bull wwwintutivemusicdkintuitivecbnhtm
bull wwwpolmicpl
bull wwwintuitivemusicdkhr
bull wwwkwartludiumcom
Pomoce
Instrumenty
Zadanie 2Pkt A Uczniowie mają za zadanie nakręcenie kroacutetkich 1 ndash minutowych filmikoacutew
ktoacutere są opowiastką o nich samych To może być ruchome studium twarzy albo ręki
lub też całej postaci Ważne żeby nie budować dramaturgii a raczej przygotować ma-
teriał do budowy autoportretu Uchwycić to bdquocośrdquo co jest dla nas charakterystyczne
Pkt B Nauczyciel ilustruje dźwiękowo na żywo za pomocą instrumentoacutew wybrane
filmiki aby ożywić atmosferę Daje impuls twoacuterczy
Pkt C Na podstawie filmikoacutew uczniowie za pomocą programu Paint tworzą auto-
portrety graficzne
Pkt D Teraz następuje tworzenie warstwy muzyczno ndash dźwiękowej do grafoauto-
prtretoacutew Dzieci korzystają z bazy dźwiękoacutew zamieszczonych w
Są tam między innymi dźwięki szumowe kolorowe ostre czarno ndash białe
12
Pomoce telefony komoacuterkowe z funkcją nagrywania obrazu
komputery z głośniczkami
Program Paint (część systemu Windows) i Audacity (freeware)
Zestaw instrumentoacutew dla nauczyciela
Oto przykłady prac moich ucznioacutew
Jerzy Traczyński - EEE (kliknij na nutkę aby posłuchać)
Zadanie 3
bdquoSzkic utworurdquo
Zadanie to jest bdquowiązankąrdquo zagadek do rozwiązania Należy przyporządkować
partyturę graficzną do odpowiedniego pliku muzycznego
PLIKI MUZYCZNE ndash UTWOacuteR 1 X UTWOacuteR 2 X UTWOacuteR 3 X UTWOacuteR 4 X UTWOacuteR 5
Nagrania pochodzą z koncertu zespołu Kwartludium ktoacutery odbył się
w Kopenhadze w 2012 roku Po uważnym wysłuchaniu łatwo odnaj-
dziecie klucz do rozszyfrowania historii na obrazie i historii w utwo-
rze muzycznym
PomoceKomputer
Program Paint
13
Zadanie 4
bdquoPuzzle muzycznerdquo
Wysłuchajcie utworu w wykonaniu zespołu Kwartludium bdquoThe Ministry
of Employementrdquo Partytura graficzna jest pocięta Kierując się słucha-
ną muzyką sproacutebujcie ją ułożyć
Pomoce komputer
program PAINT
Zadanie 5
bdquoMuzyczny pejzażrdquo
Dzieci otrzymują instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
Szukając roacuteżnych brzmień na poszczegoacutelnych instrumentach
(patrz SŁOWNIK) tworzymy paletę barw dźwiękowych Następnie
w grupach 4 ndash 5 osobowych tworzymy muzyczne pejzaże określając
czy jest to np pejzaż zimowy letni pustynny wiejski itd Pejzaże są
rejestrowane tak aby dzieci mogły usłyszeć ndash skonfrontować się
z własnymi wykonaniami
Pomoce Zestaw instrumentoacutew
ZDJĘCIE INSTRUMENTOacuteW (fot Patryk Matela)
Podstawowy sprzęt do nagrywania na przykład dyktafon
Sprzęt do odtwarzania
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
11
Zadanie 1Muzyka może i często jest zapisana Najczęściej jest to zapis muzyczny czyli zapis
nutowy Z takim zapisem na pewno się spotkaliśmy Niektoacuterzy z nas potrafią czytać
zapis nutowy ndash bdquograć z nutrdquo Ale nie jest to jedyna forma utrwalenia wyobrażeń
dźwiękowych kompozytora
Można zapisać emocje utrwalić historię opowiedzieć coś muzycznie nie używając
języka nut Zagrajcie sami lub odtwoacuterzcie utwoacuter muzyczny ktoacutery jest realizacją zapi-
su graficznego Oto partytura bdquoGullfossrdquo Jerzego Kornowicza
nagranie Gullfoss w wykonaniu Kwartludium (kliknij na ikonkę)
Potraktujcie tę dźwiękową prezentację jako wstęp do następnych zadań
Tu znajdziecie informacje o kompozytorach i wykonawcach
bull wwwintutivemusicdkintuitivecbnhtm
bull wwwpolmicpl
bull wwwintuitivemusicdkhr
bull wwwkwartludiumcom
Pomoce
Instrumenty
Zadanie 2Pkt A Uczniowie mają za zadanie nakręcenie kroacutetkich 1 ndash minutowych filmikoacutew
ktoacutere są opowiastką o nich samych To może być ruchome studium twarzy albo ręki
lub też całej postaci Ważne żeby nie budować dramaturgii a raczej przygotować ma-
teriał do budowy autoportretu Uchwycić to bdquocośrdquo co jest dla nas charakterystyczne
Pkt B Nauczyciel ilustruje dźwiękowo na żywo za pomocą instrumentoacutew wybrane
filmiki aby ożywić atmosferę Daje impuls twoacuterczy
Pkt C Na podstawie filmikoacutew uczniowie za pomocą programu Paint tworzą auto-
portrety graficzne
Pkt D Teraz następuje tworzenie warstwy muzyczno ndash dźwiękowej do grafoauto-
prtretoacutew Dzieci korzystają z bazy dźwiękoacutew zamieszczonych w
Są tam między innymi dźwięki szumowe kolorowe ostre czarno ndash białe
12
Pomoce telefony komoacuterkowe z funkcją nagrywania obrazu
komputery z głośniczkami
Program Paint (część systemu Windows) i Audacity (freeware)
Zestaw instrumentoacutew dla nauczyciela
Oto przykłady prac moich ucznioacutew
Jerzy Traczyński - EEE (kliknij na nutkę aby posłuchać)
Zadanie 3
bdquoSzkic utworurdquo
Zadanie to jest bdquowiązankąrdquo zagadek do rozwiązania Należy przyporządkować
partyturę graficzną do odpowiedniego pliku muzycznego
PLIKI MUZYCZNE ndash UTWOacuteR 1 X UTWOacuteR 2 X UTWOacuteR 3 X UTWOacuteR 4 X UTWOacuteR 5
Nagrania pochodzą z koncertu zespołu Kwartludium ktoacutery odbył się
w Kopenhadze w 2012 roku Po uważnym wysłuchaniu łatwo odnaj-
dziecie klucz do rozszyfrowania historii na obrazie i historii w utwo-
rze muzycznym
PomoceKomputer
Program Paint
13
Zadanie 4
bdquoPuzzle muzycznerdquo
Wysłuchajcie utworu w wykonaniu zespołu Kwartludium bdquoThe Ministry
of Employementrdquo Partytura graficzna jest pocięta Kierując się słucha-
ną muzyką sproacutebujcie ją ułożyć
Pomoce komputer
program PAINT
Zadanie 5
bdquoMuzyczny pejzażrdquo
Dzieci otrzymują instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
Szukając roacuteżnych brzmień na poszczegoacutelnych instrumentach
(patrz SŁOWNIK) tworzymy paletę barw dźwiękowych Następnie
w grupach 4 ndash 5 osobowych tworzymy muzyczne pejzaże określając
czy jest to np pejzaż zimowy letni pustynny wiejski itd Pejzaże są
rejestrowane tak aby dzieci mogły usłyszeć ndash skonfrontować się
z własnymi wykonaniami
Pomoce Zestaw instrumentoacutew
ZDJĘCIE INSTRUMENTOacuteW (fot Patryk Matela)
Podstawowy sprzęt do nagrywania na przykład dyktafon
Sprzęt do odtwarzania
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
12
Pomoce telefony komoacuterkowe z funkcją nagrywania obrazu
komputery z głośniczkami
Program Paint (część systemu Windows) i Audacity (freeware)
Zestaw instrumentoacutew dla nauczyciela
Oto przykłady prac moich ucznioacutew
Jerzy Traczyński - EEE (kliknij na nutkę aby posłuchać)
Zadanie 3
bdquoSzkic utworurdquo
Zadanie to jest bdquowiązankąrdquo zagadek do rozwiązania Należy przyporządkować
partyturę graficzną do odpowiedniego pliku muzycznego
PLIKI MUZYCZNE ndash UTWOacuteR 1 X UTWOacuteR 2 X UTWOacuteR 3 X UTWOacuteR 4 X UTWOacuteR 5
Nagrania pochodzą z koncertu zespołu Kwartludium ktoacutery odbył się
w Kopenhadze w 2012 roku Po uważnym wysłuchaniu łatwo odnaj-
dziecie klucz do rozszyfrowania historii na obrazie i historii w utwo-
rze muzycznym
PomoceKomputer
Program Paint
13
Zadanie 4
bdquoPuzzle muzycznerdquo
Wysłuchajcie utworu w wykonaniu zespołu Kwartludium bdquoThe Ministry
of Employementrdquo Partytura graficzna jest pocięta Kierując się słucha-
ną muzyką sproacutebujcie ją ułożyć
Pomoce komputer
program PAINT
Zadanie 5
bdquoMuzyczny pejzażrdquo
Dzieci otrzymują instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
Szukając roacuteżnych brzmień na poszczegoacutelnych instrumentach
(patrz SŁOWNIK) tworzymy paletę barw dźwiękowych Następnie
w grupach 4 ndash 5 osobowych tworzymy muzyczne pejzaże określając
czy jest to np pejzaż zimowy letni pustynny wiejski itd Pejzaże są
rejestrowane tak aby dzieci mogły usłyszeć ndash skonfrontować się
z własnymi wykonaniami
Pomoce Zestaw instrumentoacutew
ZDJĘCIE INSTRUMENTOacuteW (fot Patryk Matela)
Podstawowy sprzęt do nagrywania na przykład dyktafon
Sprzęt do odtwarzania
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
13
Zadanie 4
bdquoPuzzle muzycznerdquo
Wysłuchajcie utworu w wykonaniu zespołu Kwartludium bdquoThe Ministry
of Employementrdquo Partytura graficzna jest pocięta Kierując się słucha-
ną muzyką sproacutebujcie ją ułożyć
Pomoce komputer
program PAINT
Zadanie 5
bdquoMuzyczny pejzażrdquo
Dzieci otrzymują instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
Szukając roacuteżnych brzmień na poszczegoacutelnych instrumentach
(patrz SŁOWNIK) tworzymy paletę barw dźwiękowych Następnie
w grupach 4 ndash 5 osobowych tworzymy muzyczne pejzaże określając
czy jest to np pejzaż zimowy letni pustynny wiejski itd Pejzaże są
rejestrowane tak aby dzieci mogły usłyszeć ndash skonfrontować się
z własnymi wykonaniami
Pomoce Zestaw instrumentoacutew
ZDJĘCIE INSTRUMENTOacuteW (fot Patryk Matela)
Podstawowy sprzęt do nagrywania na przykład dyktafon
Sprzęt do odtwarzania
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
14
Warsztat 3
bdquoMuzyczna szkoła lataniardquo
Czyli jak unosić się w przestworzach dźwiękoacutew i zaplano-wać wędroacutewkę melodii według utworu Magdaleny Długosz
bdquoOmbraggiordquo na skrzypce solo i warstwę elektroniczną
Inspiracją do stworzenia tego warsztatu był dla mnie utwoacuter krakowskiej kompozy-
torki Magdaleny Długosz ktoacutery prawykonywałam na Festiwalu Prawykonań w Ka-
towicach w 2006 roku Niezwykła osobowość kompozytorki i świat jej wyobraźni
ukryty w skomplikowanym zapisie jest dla mnie źroacutedłem ogromnej satysfakcji Mogę
się w nim w pełni realizować jako skrzypaczka specjalizująca się w wykonawstwie
wspoacutełczesnym Chciałam się tą radością Uchylić rąbka tajemnicy za pozwoleniem
Magdaleny Długosz ktoacuterej bardzo dziękuję
Miejsce realizacji warsztatu PSM I st Im K Kurpińskiego 26 marzec 2012
Zadanie 1
bdquoStartrdquo
Jak oderwać się od ziemi jak wydobyć dźwięk łagodnie z rozbiegiem jak ostro w goacuterę
Zadanie ma na celu zwroacutecenie uwagi na zagadnienie wspoacutełczesnej artykulacji Posłu-
chajcie wybranych fragmentoacutew utworu bdquoOmbraggiordquo w moim wykonaniu Do każdego
z nich odnalazłam analogię sytuacji startu roacuteżnych stworzeń i środkoacutew komunikacji
W utworze Pani Magdy Długosz artykulacja czyli sposoacuteb wydobycia dźwięku
start dźwięku ma ogromne znaczenie
Kliknij zaroacutewno na nazwę jak i przypisany jej fragment muzyczny aby obejrzeć filmy
PRZYKŁAD 1 Ważka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 2 Czapla fragment muzyczny
PRZYKŁAD 3 Łabędź fragment muzyczny
PRZYKŁAD 4 Samolot fragment muzyczny
PRZYKŁAD 5 Kaczka fragment muzyczny
PRZYKŁAD 6 Rakieta fragment muzyczny
PRZYKŁAD 7 Pszczoła fragment muzyczny
Sproacutebujcie zorganizować bdquoburzę moacutezgoacutewrdquo na temat podobieństw
i roacuteżnic między filmami a fragmentami muzycznymi
Pomoce komputer lub rzutnik multimedialny
sprzęt do odtwarzania muzyki
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
15
Zadanie 2 Sproacutebujcie zachęcić dzieci do zilustrowania roacuteżnych rodzajoacutew startu poprzez gest
(np dłoni) Symultanicznie ilustrujcie miękkość lub ostrość ruchoacutew także za pomocą
instrumentoacutew Roacuteżne rodzaje dźwiękowych startoacutew znajdziecie w SŁOWNIKU
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoRazem czy osobnordquo
Wysłuchajcie wybranego fragmentu utworu bdquoOmbraggiordquo Sproacutebujcie prześledzić
warstwę dźwiękową skrzypiec i warstwę elektroniczną
Kiedy ze sobą wspoacutełgrają kiedy stanowią kontrast
Pkt A Możecie podzielić się na dwie grupy Jedna będzie reprezentacją głosu
bdquotaśmyrdquo a druga głosu skrzypiec Grupy stają naprzeciwko siebie
Oddalanie i przybliżanie się do siebie grup będzie symbolizowało odpowiednie
odejście brak wspoacutełpracy lub bliskość wspoacutełgranie głosoacutew Zadanie powinno być
wykonane po uprzednim wysłuchaniu fragmentu muzycznego
Pkt B Ten sam fragment muzyczny i idea realizowana w parach Na podłużnych
kartach jedno z dzieci śledzi symultanicznie rysując (poroacutewnanie np z sejsmogra-
fem) linię skrzypiec drugie linię taśmy
Pomoce kredki
rolki taśmy białej do kas
Zadanie 4
bdquoPtaszarniardquo
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
16
W małych zespołach stwoacuterzcie etiudki improwizacyjne na instrumentach na temat
roacuteżnych ptakoacutew Wcześniej można zorganizować losowanie poszczegoacutelnych gatun-
koacutew Etiudy mogą mieć formę zagadek dla pozostałych uczestnikoacutew
Pomoce
kartki do losowania z nazwami ptakoacutew
Instrumentarium
Zadanie 5
bdquoWędroacutewki ptakoacutewrdquo
W tym zadaniu dzieci indywidualnie kreślą drogę wędroacutewki ptakoacutew do wybranego
fragmentu utworu Pokażcie dzieciom przykładową mapę
Dzieci rysują kształt melodii ktoacuterą słyszą Używają jednego koloru Zadanie będzie
wykonywane po uprzednim kroacutetkim omoacutewieniu w ktoacuterym zaznaczymy że melodia
ndash jej kształt może być potraktowany jak droga od punktu POCZĄTEK do punktu
KONIEC
A więc kreślenie kształtu melodii może przypominać kreślenie mapy lotu ptakoacutew
FAKT Pani Magdalena Długosz podczas komponowania bdquoOmbraggiordquo wyglądała
przez okno swojej pracowni Obserwowała niesamowity taniec ptakoacutew krążących
we wspoacutelnym tempie To było dla niej inspiracją do budowania kształtu linii melo-
dii skrzypiec
Warsztat 4
bdquoMuzyczna lekcja anatomiirdquo
na podstawie bdquoKorperweltenrdquo Jagody Szmytki
Czyli czy puls w utworze zależy od naszego pulsu czy krwinki czerwone potrafią zrobić glis-
sando jak brzmi anatomiczny sampler
Warsztat jest prezentacją zadań przeznaczonych dla dzieci w wieku 7 ndash 10 lat (pre-
ferowane przygotowanie muzyczne ze względu na terminologię stopień trudności
zadań muzycznych) Osią zajęć jest kompozycja Jagody Szmytki bdquoKorpehrweltenrdquo na
skrzypce i taśmę Wspoacutełpracę z Jagodą Szmytką rozpoczęłam w roku 2011 W 2012
roku wykonywałam bdquoKorpehrweltenrdquo podczas solowego recitalu ktoacutery odbył się
w oacutewczesnej siedzibie Krytyki Politycznej przy Nowym Świecie
Inspiracją poza muzyczną dla znakomitej kompozytorki były zagadnienia dźwięku
funkcjonującego w organizmie ludzkim dlatego zadania nawiązują do tematyki
organizmu ludzkiego ndash anatomii człowieka A oto sama kompozytorka
Warsztat zrealizowany w PSM I st Im K Kurpińskiego 25VI2012 roku w Warszawie
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
17
Zadanie 1
bdquoDźwiękowa zagadkardquo
Zaprośmy dzieci do ciekawego świata dźwiękoacutew wspoacutełczesnych prezentując dźwię-
kowy przykład ndash zagadkę Będzie to audio ndash badanie USG (patrz NUTKA)
Czy są w stanie rozpoznać źroacutedło dźwięku Jakie mają skojarzenia
Moje doświadczenia były zaskakujące
A teraz odtwoacuterzmy fragment utworu Jagody Szmytki
Czy dźwięk skrzypiec nie przypomina szumu krwi
Opowiedzmy dzieciom o inspiracji kompozytora
Pomoce sprzęt do odtwarzania audio
komputer z głośnikami
Zadanie 2
bdquoPulsrdquo
Do jakiego stopnia mamy wpływ na wykonanie utworu
Czy nasz wewnętrzny puls może determinować tempo wykonania utworu
Dzieci mają za zadanie wyczuć swoacutej puls ustalić za pomocą metronomu
jego tempo a następnie utrzymać miarowy rytm
Zobaczcie filmik instruktażowy
Pomoce metronom
mały mikrofon
wzmacniacz ktoacuterym może być keyboard
komputer z głośnikami
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
18
Zadanie 3
bdquoMechanizm pracy serca i innych narządoacutewrdquo
To zadanie polega na stworzeniu ruchomego dźwiękowego organizmu
Dzieci wybierają sobie role
Są to
Serce
Krwinki nienatlenione
Krwinki natlenione
Płuca
Ręce
Nos
Nogi
Ustawiamy się przestrzennie W środku kręgu stoi serce grając lub klaszcząc miaro-
we POacuteŁNUTA Z KROPKĄ Wokoacuteł niego krążą pozostałe organy Organizm działa jak
mechanizm zegara
Co jakiś czas pewne narządy np nogi poprzez nagłe accelerando mogą zaburzyć
puls Organizm wtedy zatrzymuje się i musimy uruchomić do na nowo
Zadanie nie tylko pomaga w kształceniu umiejętności utrzymywania rytmu i pulsu
Ma roacutewnież wymiar interpersonalny Integruje grupę Kształci umiejętność pracy
zespołowej
Pomoce
zestaw instrumentoacutew perkusyjnych
Zadanie 4
bdquoKrwinki natlenione i Krwinki nienatlenionerdquo
Dzielimy się na dwie grupy ktoacutere stają w rzędach naprzeciwko siebie Krwinki niena-
tlenione wykonują głosem glissando w goacuterę krwinki natlenione w doacuteł
Będziemy realizować schemat rytmiczny pochodzący z utworu Korpenwelten
Obejrzyjcie i posłuchajcie wykonania tego glissandowego fragmentu na skrzypcach
Sproacutebujcie zrealizować wspoacutelnie z głosem skrzypiec
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
19
A tak wygląda to miejsce w partyturze
Zadanie 5
bdquoAnatomiczny samplerrdquo
Sproacutebujcie poćwiczyć dyrygowanie Na kartonie lub tablicy rysujemy roacuteżne części
ciała lub znaczki
Mogą one oznaczać roacuteżne dźwięki wydobywane głosem lub za pomocą tupnięcia
czy klaśnięcia Ważne aby źroacutedło było w naturalnej przestrzeni Nie używamy instru-
mentoacutew Wybrana osoba zmienia się w dyrygenta rytmicznie wskazując na planszy
co i kiedy powinno być zagrane (patrz Muzyczna Parada ndash sampler Kroacutela Lwa)
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
20
Zadanie 6
bdquoSkojarzenierdquo
Poćwiczmy słuchanie muzyki wspoacutełczesnej Wysłuchajcie wybranego fragmentu
utworu bdquoKorpenweltenrdquo Czy macie jakieś skojarzenia Poroacutewnajmy je ze sobą
Czy mają cechy wspoacutelne
Czy jesteśmy blisko pomysłu i słuchowych wyobrażeń samej kompozytorki
Warsztat 5
bdquoMuzyczna pocztardquoCzyli twoacutercze spotkanie z utworem Eduardo
Moguillanskyego pt bdquo B for Berliner Rohpostrdquo
Osią zajęć są roacuteżne typy komunikacji oraz przekazywanie informacji werbalnej
i pozawerbalnej Informacje związane z emocjami w życiu codziennym a także
z emocjami ktoacutere wysublimowane pojawiają się w roacuteżnych dziedzinach sztuki
przede wszystkim w muzyce Emocji szukamy także w dźwięku w tym w dźwiękach
mowy ludzkiej
bdquoB for Berlinerhelliprdquo E Moguillanskyego był dla mnie inspiracją do stworzenia zadań na
komunikację Ten trudny zaroacutewno dla wykonawcoacutew jak i odbiorcoacutew czyli publiczno-
ści utwoacuter jest źroacutedłem wielu nowych technik skrzypcowych a zatem nowych droacuteg
komunikowania się poprzez dźwięk Doświadczenie wykonawcy i idee kompozy-
torskie były kanwą do opracowania zadań edukacyjno ndash muzycznych dla młodzieży
ktoacuterych problematyką jest komunikacja
Warsztat zrealizowano w Gimnazjum Przymierza Rodzin 25V2012 w ramach koacuteł-
ka dziennikarskiego
Cały film może być użyty jako prezentacja lub pomoc metodyczna dla nauczyciela
Fragment utworu E Moguillanskyego odnajdziecie na stronie kompozytora
wwwmoguillanskycomrohrposthtml
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
21
Możecie przeczytać także kroacutetkie sprawozdanie z warsztatoacutew Autorkami są uczennice gimanzjum PR nr 2
Maja Goławska i Julia HazerskaZadanie 1
bdquoProsty komunikatrdquo
Czyli proste komunikaty t j bdquoTak nie nie wiem wyrażone za pomocą instrumen-
toacutew Technika ta nawiązuje do technik muzykoterapeutycznych bdquoElementarne formy
komunikacjirdquo stosowanych i wykładanych przez p Elżbietę Galińską w ramach stu-
dium muzykoterapii ndash stopień I
Młodzież otrzymuje instrumenty i w formie zabawy ndash zagadki w parach lub na okrę-
gu przedstawia proste formy komunikacji Ważne aby do kilku komunikatoacutew użyć
jednego instrumentu To zmobilizuje do poszukiwania ciekawych brzmień i rodzajoacutew
wydobycia dźwięku
Pomoce
instrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
25 kwietnia o 1400 w ramach koacutełka dziennikarskiego odbył się warsztat
wprowadzający do zagadnień muzyki wspoacutełczesnej pod tytułem bdquoMu-
zyczna pocztardquo
Na początku zajęć pani Dagna Sadkowska ndash skrzypaczka zespołu bdquoKwar-
tludiumrdquo wykonała nietypowy utwoacuter na skrzypcach W programie przewi-
dziane były też zajęcia dla uczestniczek warsztatu dlatego po występie
każda z nas miała za zadanie wziąć jeden z instrumentoacutew wcześniej
przygotowanych przez panią Dagnę i w roacutewnie nietypowy sposoacuteb przeka-
zać innym uczestnikom 2 słowa TAK i NIE oraz 2 znaki interpunkcyjne bdquordquo
i bdquordquo Wszystkie uczestniczki odgadły swoje intencje a przy okazji świetnie
się bawiły Następnie dziewczęta podzielone zostały na dwie grupy Każda
grupa miała za zadanie przedstawić wybrany artykuł z gazety w formie
instrumentalnej Obie grupy świetnie się spisały Pierwszy zespoacuteł za-
prezentował artykuł o wygranej polskiej drużyny piłkarskiej używając
fragmentu hymnu polskiego za to druga grupa przedstawiła fragment
moacutewiący o spadku cen mieszkań
Poacuteźniej siedząc w kręgu odgadywałyśmy emocje dwoacutech osoacuteb stojących
na środku
Pod koniec zajęć wysłuchałyśmy utworu Eduarda Moguillianskiego
o nazwie bdquoB is for Berliner Rohrpostrdquo
Wszyscy bardzo zaangażowaliśmy się w zajęcia i podobały nam się one
Całe wydarzenie uwiecznił na filmie pan Patryk i na fotografiach pani
Urszula Sadkowska ktoacutera poprowadziła roacutewnież językową część zajęć
tłumacząc nam zawiłe związki pomiędzy rozbiorem zdania a zapisem nu-
towym
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
22
Zadanie 2
bdquoPrasoacutewka bez słoacutew i literrdquo
Czyli zespołowa forma przedstawienia fragmentu artykułu prasowego
Podzielmy się na dwie grupy Każda otrzymuje kilka stron gazety codziennej z ktoacuterej
wybrać może jeden artykuł Zadanie polega na przygotowaniu i przedstawieniu
zespołowej formy instrumentalnego opowiadania na kanwie artykułu Ważne aby
uchwycić cechy szczegoacutelne tekstu Jeśli jest to artykuł dotyczący zagadnień ekono-
micznych może pojawić się wzrost i spadek konkretne liczby określenia typu bdquodobre
nastrojerdquo bdquozłe nastroje Są to klucze do interpretacji muzycznej Instrumentalno ndash
wokalna wersja artykułu jest sonorystyczną opowieścią
Pomoce gazeta codzienna
Zespoacuteł instrumentoacutew melodycznych i niemelodycznych
Zadanie 3
bdquoOpowiadanie i 4 słowardquo
Wysłuchajcie fragmentu utworu E Moguillanskyego Najlepiej usiądźcie na kręgu
łatwiej będzie poacuteźniej wymienić doświadczenia Niech każdy wybierze 4 słowa ktoacutere
przyszły mu na myśl podczas słuchania przykładu muzycznego
Sproacutebujcie stworzyć na ich kanwie opowiadania ale wcześniej niech każdy wymieni
same słowa Poacuteźniej opowiadanie można utrwalić w zapisie
Pomoce sprzęt do odtwarzania muzyki
Płyta bdquoWJ 2009rdquo
Zadanie 4
bdquoNadawca ndash odbiorcardquo
Zadanie do wykonania w parach Para odwroacutecona jest do siebie plecami Grupa
podzielona na dwie części tak by obserwować dwie osoby ndash nadawcę i odbiorcę
Nadawca wybiera jeden z komunikatoacutew spisanych na kartkach np jestem głodny
Pokazuje bdquoswojejrdquo grupie Następnie stara się za pomocą dowolnego instrumentu
poprzez dźwięk przekazać komunikat Odbiorca wysłuchuje i szuka w bliźniaczym
zestawie kartek z komunikatami tej ktoacutera według niego została bdquodźwiękowordquo nadana
Pomoce kartki z napisanymi komunikatami
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
23
Warsztat 6
bdquoMuzyczna parada zwierzątrdquo
Czyli rytm inspiracje etniczne oraz utwoacuter T Hosokawy
Jak zrozumieć chrumkanie chomika Ile dźwię-koacutew potrzeba aby nakarmić hipopotama
Czy żyrafa lubi grać na troacutejkącie
W jakim rytmie biegnie lama
Zadania umieszczone w tym rozdziale przeznaczone są dla dzieci małych Rozpię-
tość wiekowa uczestnikoacutew mojego warsztatu sięgała od poacutełtorarocznego zucha do 8
letniej panienki
Zadania konstruowałam tak aby łatwo można było dostosować zabawę zaroacutewno do
tych starszych jak i najmłodszych
Bardzo ważnym elementem warsztatu jest RUCH ktoacutery stymuluje rytm i elementy
etniczne Inspiracją do interpretacji świata przyrody przez techniki wspoacutełczesne
była dla mnie twoacuterczość T Hosokawy ndash japońskiego kompozytora ktoacuterego utwory
wykonywałam w ramach warsztatoacutew polsko ndash niemieckich na festiwalu Warszawska
Jesień
Warsztat zrealizowany 23 XII 2012 w klubie Mamalama w Warszawie
Zadanie 1
bdquoCo to za zwierzęrdquo
Zadanie polega na bdquograniowymrdquo przedstawieniu wybranego zwierzęcia Na moich
warsztatach zagrałam Lamę a potem pokazałam dzieciom film przedstawiający
stado biegnących lam
Nauczyciel może te zagadkę wymyśleć lub zagrać sam albo też skorzystać
z DŹWIĘKOWEGO SŁOWNIKA TECHNIK
Następnie dzieci samodzielnie proacutebują zagrać zwierzę ktoacuterym chciałyby być podoba
im się najbardziej na dowolnie wybranym instrumencie
Dzieci i prowadzący siedzą w kręgu Maluszki mogą wskazać na obrazku zwierzę
ktoacutere lubią a rodzic lub prowadzący pomoże im w grze Wszyscy odgadujemy kto
jakim jest zwierzątkiem Następnie dzieci otrzymają naklejki z napisem i wizerun-
kiem zwierzaka
Pomoce komputer
obrazki zwierząt
zestaw instrumentoacutew
naklejki z wizerunkiem zwierzakoacutew
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
24
Zadanie 2
bdquoCzy rozumiemy chomiczkardquo
Przedstawiamy dzieciom chomiczka Ja przyniosłam na zajęcia małą maskotkę
Opowiadamy o tym jak roacuteżnie może zachowywać się chomiczek Jest nieruchomy
i oddycha kiedy śpi potrafi szybko biec czasem jest smutny czasem wesoły śmiesz-
nie chrumka gdy coś je
Oto etiudy instrumentalne na temat chomiczka na klarnet inspirowane wspoacutełcze-
snym rytmem w tym technikami beatboxowymi Przedstawcie je dzieciom
w formie zagadek
chomik wesoły X chomik smutny X chomik śpi X chomik je X chomik biegnie
Zobaczcie jak zadanie wykonała 2 letnia Julka
Pomoce komputer
chomiczek
Zadanie 3
bdquoWielka wyprawa z przeszkodamirdquo
Jest to zadanie ruchowe ale także stymulujące wyobraźnię
Umawiamy się z dziećmi że wyruszamy w wielką podroacuteż
Będziemy wędrować poruszając się w rytm muzyki
Podroacuteż podzielona jest na części
PUSTYNIA
WYSOKIE GOacuteRY
LAS
Zatrzymajcie się na zmianę przykładoacutew muzycznych ale także
po to aby dzieci opowiedziały o swoich wyobrażeniach
Pomoce komputer
głośniki do odtwarzania muzyki
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
25
Zadanie 4
bdquoŁowienie rybrdquo
Po długiej podroacuteży doszliście do małego jeziorka (patrz zadanie 3)
Tutaj będziecie łowić ryby
W tle niech zabrzmi muzyka T Hosokawy w wykonaniu
zespołu NEO QUARTET [wwwneoquartetpl]
Pomoce
Kolorowe ryby
Wędka
Sprzęt do odtwarzania muzyki
Zadanie 5
bdquoIle dźwiękoacutew potrzeba aby nakarmić hipopotamardquo
Okazuje się że nad jeziorkiem nie byliśmy sami i pod wodą oproacutecz rybek
zamieszkał też hipcio Sproacutebujmy nakarmić go dźwiękami
Pomoce wiadro
kocyk
kartonowe oczy do zrobienia hipopotama
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
26
Zadanie 6
bdquoMuzyczny sampler w Grocie Kroacutela Lwardquo
Teraz każdy może poczuć się jak prawdziwy kroacutel Lew W dodatku dyrygent Znaki
na skale (karton tablica) będą oznaczały roacuteżne dźwięki wydobywane za pomocą rąk
noacuteg i głosu
Kroacutel lew ma za zadanie ożywić bdquomalowidła ściennerdquo poprzez rytmiczne dyrygowanie
Uruchomcie wyobraźnię i stwoacuterzcie roacuteżne dźwięki ktoacutere ze sobą kontrastują
Pomoce karton
pisak lub kreda
tablica
Warsztat 7
bdquoMuzyczny kosmosrdquoCzyli jak brzmi Droga Mleczna ile rytmoacutew zmieści się na
orbicie Marsa i czy Czarna Dziura pochłania dźwięki na pod-stawie bdquoAnthemesrdquo P Bouleza na skrzypce solo i elektronikę
Zadania prezentowane w tym rozdziale powstały z inspiracji szczegoacutelną formą
i charakterem utworu bdquoAnthemesrdquo P Bouleza Zadania przedstawione wymagają Sali
w ktoacuterej dzieci mogłyby swobodnie się poruszać Koniecznie wysłuchajcie fragmen-
toacutew utworoacutew przygotowując się do przeprowadzenia zajęć
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
źroacutedło Youtubecom
Miejsce warsztatu Instytut Teatralny ndash spotkania z dziećmi w ramach Teatrankoacutew
Planowane miejsce prezentacji WSPS ndash szkolenie dla studentoacutew Warszawa 9I 2013
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
27
Zadanie 1
bdquoPowstanie Słońca i Księżycardquo
Czy widzieliście kiedyś wschoacuted słońca
Czy obserwowaliście pojawienie się księżyca na tle ciemnego nieba
Sproacutebujmy wysłuchać i wspoacutelnie zagrać kroacutetkie etiudki
Wschoacuted słońca Zachoacuted słońca
Księżyc w pełni Księżyc w nowiu
Słońce wysoko latem Słońce nisko zimą
Takie improwizowane powitanie wykonuję używając także ilustracji rysunkoacutew słońca
i księżyca Doklejam je nawet do instrumentoacutew ndash skrzypce klarnet aby jeszcze
bardziej podkreślić związek dźwięku i obrazu Słońce wschodzi ndash unosimy rysunek
dosłownie w goacuterę i melodia też wędruje wyżej
Pomoce rysunki
komputer
instrumenty
Zadanie 2Niektoacutere utwory brzmią bardzo bdquokosmicznierdquo Są tajemnicze i przestrzenne jak kosmos
Posłuchajcie fragmentu utworu bdquoAnthemes 2rdquo od miejsca 000 do 145
Ten fragment jest jak Droga Mleczna Wiele w niej obiektoacutew światła i ruchu
Zdjęcie źroacutedło NASA
Wyznaczcie drogę w poprzek Sali Niech każde z dzieci wybierze sobie rolę Obiekt
bardzo lśniący ndash tryle skrzypiec Komety ndash długie dźwięki taśmy drobne obiekty ndash
przebiegi drobnych nutek
Przejdźmy całą drogę wsłuchując się w muzykę i ruchem imitując zachowanie po-
szczegoacutelnych gwiazd i obiektoacutew
Pomoce komputer
taśma do wyznaczania drogi
zdjęcie Drogi Mlecznej (powyżej)
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
28
Zadanie 3
bdquoIle rytmoacutew zmieści się na orbicie Marsardquo
Zobaczcie jak wygląda Układ Słoneczny
Ustalmy że Słońce to troacutejkąt ktoacutery miarowo uderza całe nuty
(jedno dziecko ustawione w centrum Sali)
Wokoacuteł niego krążyć będą planety Układu Słonecznego i tak kolejno
Pamiętajcie że obsadzanie w rolach jest też ciężką pracą nad strukturą grupy Wska-
zuje też poziom bdquoenergetycznyrdquo zespołu Silne dominujące osobowości będą chciały
wchodzić w rolę Słońca Sprawdźmy czy adekwatnie
Jeżeli są trudności z utrzymaniem rytmu możemy poprosić dziecko ktoacutere faktycznie
poradzi sobie z zadaniem o bycie tzw Alter ego Słońca Stanie wtedy plecami do
Słońca właściwego i grając np na bębnie będzie pomagało utrzymać puls Dajmy
też parę taktoacutew wstępu nadając puls
Dzieci w kierunku bdquonadpobudliwościrdquo będą obsadzone na odleglejszych orbitach
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
29
Zadanie 4
bdquoCzarna Dziurardquo
Sproacutebujmy wyobrazić sobie przestrzeń ktoacutera pochłania nie tylko obiekty ale i dźwię-
ki Zadanie przeprowadzimy w dwoacutech etapach W pierwszym na dużym brystolu
narysujmy wspoacutelnie gęstą i mocną czarną dziurę słuchając wybranego fragmen-
tu utworu
Pierre Boulez bdquoAnthemes 2rdquo with Rachel Field violin
(fragment 309-351)
źroacutedło Youtubecom
Teraz każdy nuci swoacutej dźwięk zagrany na dowolnie wybranym instrumencie Dźwięk
zagrany w kierunku narysowanej Czarnej dziury Tak jakbyśmy chcieli go tam rzucić
Pod koniec spotyka nas niespodzianka Nauczyciel nagrywał wszystkie dźwięki
i teraz je bdquoodzyskujemyrdquo
Udało się Czarna dziura pochłonęła tylko echo naszego brzmienia Odtwoacuterzmy je na
nowo i sproacutebujmy odgadnąć kto wykonywał poszczegoacutelne brzmienia
Czy grupa będzie pamiętać
PomoceBrystol
Kredki
Sprzęt do nagrywania
Komputer
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
30
Warsztat 8
bdquoMuzyczna wieża Babel na podstawie XVIII etiudy Johna
CagersquoardquoCzyli o tym jak niezwykle skomplikowany utwoacuter wspoacuteł-czesny upodabnia się do mowy ludzkiej ndashw jej melodii
rytmice i frazie Eksperymentował z takim podobień-stwem na przykład Ermeto Pasqual podkładając dźwięk
po głos Yves Montanda Oto film o tym jak on to robił
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=SrgveUpwCnM
Zadanie 1Sproacutebujcie teraz zrobić to samo co Ermeto Pasqual Poproście swojego kolegę albo
koleżankę aby powiedzieli kroacutetkie zdanie Posłuchajcie dokładnie jak brzmi głos
z czego się składa Z jakiej artykulacji czyli z jakiego początku dźwięku z jakich
wysokości czyli z jakiej melodii Zapiszcie Wasze wnioski w formie mini-partytury
Sproacutebujcie powtoacuterzyć teraz to co powiedział kolega
Wykonajcie zapisany utworek przed całą grupą Będzie to koncert na podstawie słoacutew
zagranych na instrumentach
Pomoceinstrumenty perkusyjne melodyczne i niemelodyczne
flety proste
wybrane przedmioty z otoczenia
pianino (jeśli jest w klasie)
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
31
Zadanie 2Wroacutećmy teraz do Johna Cagersquoa i jego XVIII etiudy na skrzypce solo Sproacutebujmy
słuchając i śledząc zapis prezentowany na ekranie komputera podrzucać papierową
kulkę zgodnie z wysokościami dźwiękoacutew i przedzielajmy te gesty wypowiadaniem
słoacutew bdquoMam ndash na ndash imię - helliprdquo
Wypowiadanie tego zdania ma poszukiwać jakiegoś wewnętrznego pulsu
zapisanego przez Cagersquoa
Źroacutedło
httpwwwyoutubecomwatchv=YflfGMo3O2Q
Pomocekartki papieru
komputer ndash obraz i dźwięk
Zadanie 3Posłuchajmy kilku przykładoacutew brzmienia tak zwanych językoacutew fonicznych Niech
będzie to chiński i wietnamski Aby dokładniej wsłuchać się w ich brzmienie zaob-
serwujmy ich wykres w darmowym programie AUDACITY (audacitysourceforgenet)
przenosząc plik mp3 lub wave do bdquosesjirdquo
Sproacutebujmy teraz połączyć pocięte przez nas fragmenty językoacutew z fragmentami XVIII
etiudy Johna Cagersquoa też wprowadzonej do programu AUDACITY Powinien nam
z tego połączenia powstać naprawdę awangardowy utwoacuter
Do tego co nam powstało sproacutebujmy dodać elementy z waszego świata dźwiękoacutew
Może fragment z trzech zaśpiewanych dźwiękoacutew wyraźny rytm um ndash cy ndash pum ndash cy
cy ndash pum akord C- dur lub inny pasujący w jakiś niezwykły sposoacuteb do naszego
nagrania Zobaczcie co mi powstało z takiego połączenia
Oto moja muzyczna wieża Babel
Pomoce komputer z zainstalowanym programem Audacity
prosty sprzęt do nagrywania dźwiękoacutew
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
32
Zadanie 4
Zadanie to polega na proacutebie śledzenia skomplikowanego zapisu utworu Johna Cagersquoa
Sproacutebujmy to co tak niezwykle skomplikowane przenieść do poziomu podstawowe-
go gestu O Właśnie ten wielki skok interwału na skrzypcach to podniesienie ręki O
Ten kroacutetki cichy dźwięk to przekręcenie ciała w lewo
Czy słyszycie jakieś szybkie przebiegi jedna nuta za drugą Niech pokażą je wasze
biegające dłonie Posłuchajcie jeszcze raz utworu Zobaczymy czy wszyscy będziemy
wykonywać gesty tak samo czy też każdy słyszy coś zupełnie innego N
agrajmy to działanie na podstawowych gestach do muzyki Cagersquoa na video i sproacutebuj-
my przeanalizować wspoacutelnie tą naszą roacuteżnorodność zmian wobec tak skomplikowa-
nych dźwiękoacutew
Pomoce kamera video lub telefon komoacuterkowy z video
komputer
Rozdział 9
bdquoImprowizacje wspoacutełczesnerdquo
czyli szukanie dźwiękoacutew miasta na podstawie języka muzycznego improwizatoroacutew
W roku 2004 za sprawą projektu bdquoPlain Musicrdquo i osoby Michała Libery weszłam
bdquoaktywnierdquo w świat muzyki improwizowanej Swoją drogę nauki i rozwoju skrzypka
improwizującego określiłabym jako wędroacutewkę Krainy ktoacutere odwiedzałam zmieniając
i poszerzając dźwiękowe wyobrażenia rozwiązania formalne techniki otwierania
się na siebie i publiczność miały swoich wspaniałych ambasadoroacutew John Edwards
z ktoacutery zagrałam 3 niezapomniane dla mnie koncerty John Butcher ktoacutery prowadził
dla nas kurs improwizacji w Parthenay Le Quan ndash Ninh ndash wspaniały kameralista
z ktoacuterym wspoacutełpracowaliśmy przygotowując projekt w Warszawie Każda z tych
osobowości zostawiła ślad w mojej pamięci skrzypcowej ma wpływ na moacutej spo-
soacuteb improwizacji
Oddaję Wam cztery improwizacje na temat dźwiękoacutew miasta Inspiracją były dla
mnie zdjęcia bazą warsztat skrzypka improwizatora
Te warsztaty praktykujcie tak jak budujemy koncert improwizowany Jest wiele nie-
wiadomych jest parę punktoacutew odniesienia
Sproacutebujcie improwizacji także w kształtowaniu przebiegu lekcji
Stwoacuterzcie lekcję improwizowanąhellip
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
33
Zadanie 1Zabawa w bdquowokalne ilustracjerdquo do odgadnięcia przez zespoły Kliknij w obrazek
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
34
Zadanie 2Oto moje improwizacje na temat zdjęć i dźwiękoacutew miasta Zagracie razem ze mną
Bar X Metro Warszawskie X Pałac Kultury i Nauki X EC Siekierki X Wisła
Zadanie 3
Wyjdźcie poza mury szkoły Stwoacuterzcie dźwiękową rejestrację waszej okolicy Może-
cie podzielić i skatalogować dźwięki ktoacutere ją tworzą Potem w klasie stwoacuterzcie z nich
wspoacutelną etiudę
Rozdział 10
Dźwiękowy słownik technik
Dźwiękowy słownik technik to zbioacuter proacutebek etiud dźwiękoacutew ktoacutere znajdziecie na
httpsoundcloudcommusiceducationsetsdzwiekowy-slownik-technik
Są tam między innymi
do warsztatu 1 warzywa (na YouTube)
do warsztatu 1 instrumenty proacutebki (na YouTube)
do warsztatu 2 dźwięki szumowe (na SoundCloud)
do warsztatu 3 roacuteżne starty (1-7 na SoundCloud)
do warsztatu 6 zbioacuter zwierzątek (1-14 na SoundCloud)
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
35
Placoacutewki i instytucje
z ktoacuterymi wspoacutełpracowałam tworząc zbioacuter zadań
bull Przedszkole integracyjne bdquoZielony Latawiecrdquo ndash (warsztat 1)
bull Międzynarodowy Festiwal Muzyki Wspoacutełczesnej bdquoWarszawska Jesieńrdquo
ndash bdquoMała Warszawska Jesieńrdquo (warsztat 1)
bull Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Przymierza Rodzin nr 2
(warsztat 1 warsztat 2 warsztat 3)
bull MSCDiN ndash Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia
Nauczycieli (warsztat 1 2 i 3)
bull Przedszkole Państwowe nr 139 w Warszawie (warsztat 1)
bull Państwowa Szkoła Muzyczna I im K Kurpińskiego w Warszawie
(warsztat 3 i 4)
bull CENSA ndash Centrum Edukacji Nauczycieli Szkoacuteł Artystycznych
(Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Uniwersytet Muzyczny im F Chopina w Warszawie na wydziale
kompozycji (Dźwiękowy Słownik Technik)
bull Klub dla dzieci i rodzicoacutew bdquoMamalamardquo (warsztat 6)
bull Akademia Pedagogiki Specjalnej im M Grzegorzewskiej w Warszawie
Zakład Psychopedagogiki Kreatywności (warsztat 6 i 9)
bull Instytut Teatralny ndash bdquoTeatrankirdquo (warsztat 7)
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
36
Projekt finansowany ze środkoacutew
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
37
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
podręcznik znajdziesz za darmo na
wwwedukacjakomponowanapl
Zbioacuter zadań do edukacji muzycznejDagna Sadkowska
Top Related