T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye’de Gözetimli Tedavi Uygulamaları
Antalya-2005
TARİHSEL SÜREÇ İÇİNDE TB KONTROL PROGRAMINA ETKİ EDEN
FAKTÖRLERÜlke nüfusunda hızlı artış,
Kent nüfusunda hızlı artış,
TB insidansının azalması,
TB ölüm oranlarının hızla düşmesi,
Personelin motivasyonunun azalması,
Halkın konuya ilgisinin azalması,
Sağlık ocaklarının açılışının gecikmesi,
Verem savaşındaki anlayışın ve önceliklerin değişmesi,
TARİHSEL SÜREÇ İÇİNDE SAĞLIK BAKANLIĞI’NIN TÜBERKÜLOZ
POLİTİKASININ DEĞERLENDİRİLMESİ
İyi bir planlama yapmıştır.
Yasal alt yapıyı hazırlamıştır.
Dönemin anlayışına uygun olarak önceliklerin belirlenmiştir.
Uluslararası sağlık kuruluşlarıyla işbirliği.
Verem Savaşı için özel bir teşkilat kurulmuştur.
Personel iyi eğitilmiş ve motive edilmiştir.
Verem Savaşı ülke geneli için hazırlanmıştır.
GEÇMİŞTE UYGULANAN VEREM SAVAŞININ GÜNÜMÜZE ETKİSİ
Oldukça güçlü ama içine kapalı bir vertikal teşkilat kurulmuştur.Sağlık Ocakları TB Kontrol Programının dışında kalmıştır.Aktif vaka bulma alışkanlığı gelişmiştir.Bildirim sistemi gelişmemiştir.Ücretsiz ilaç temini uygulaması yerleşmiştir.Dernekler etkinliğini devam ettirmiştir.
172,9
126,5
50,7 52,2
61,5
4435,5 33,8 31,5 30,3 28 26,24 26,6 24,24 24,31
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180İN
SİD
AN
S O
RA
NL
AR
I (Y
üzb
ind
e)
19
65
19
70
19
75
19
80
19
85
19
90
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
YILLAR
YILLARA GÖRE VEREM İNSİDANSI
35,02
25,91 25,07 24,76
19,1616,84
14,36
24,31
0
5
10
15
20
25
30
35
40
İNS
İDA
NS
OR
AN
I
MA
RM
AR
A
KA
RA
DE
NİZ
GÜ
NE
YD
OĞ
U
EG
E
AK
DE
NİZ
DO
ĞU
AN
AD
OL
U
İÇ A
NA
DO
LU
TÜ
RK
İYE
GE
NE
Lİ
BÖLGELER
2003 YILI BÖLGELERE GÖRE VEREM İNSİDANSI
NEDEN TÜRKİYE’DE DOTS ?
Güvenilir veriler temin edecek bir sürveyans sistemimizin olmaması,
Tanı ve tedavi takibinde bakteriyolojik tanı yöntemlerinin kullanımının düşük olması,
Tedavi başarı oranı düşük olmamakla birlikte bunun içinde kür oranının düşük olması,
Tedavi terk oranının yüksek olması.
NELER YAPILDI? 1
Mevcut verilere göre durum değerlendirmesi,
DSÖ uzmanları ile ön görüşme,
TB Kontrol Programının tanıtımı için bölge toplantıları,
Pilot bölgelerin seçimi,
Pilot bölgelerin personelinin DGT eğitimine alınması,
TB danışma kitabının basımı,
Pilot bölgelerde uygulamanın başlatılması,
Yeni formlar oluşturulması ve kullanıma geçilmesi,
DGT’nin diğer bölgelerde de uygulanmasına geçilmesi,
DGT’nin İl Sağlık Müdürlüklerine anlatılması,
TB Kontrol Programında bir ara kademe oluşturulması çalışmaları,
TB Laboratuvarlarında kalite kontrol çabaları,
Eğitim programlarının başlatılması,
NELER YAPILDI? 2
NELER YAPILDI? 3
DSÖ ile yakın bir işbirliğinin devam etmesi,Temel uygulamalar konusunda fikir birliği sağlanması,Laboratuvar alt yapı eksiklikleri giderilmesi,Risk gruplarına yönelik taramalar daha etkin hale getirilmesi,Kesintisiz ilaç temini sağlanması.Verem Savaşı Dispanserlerine başvurularda % 30 artış sağlanması.
BÖLGE TOPLANTILARI
12 Bölgede yapıldı.
Kurumlar arası işbirliği tesis edildi.
“TB Kontrol Programı Bilinci ve fikir birliği” oluşturuldu.
DGTS tanıtıldı.
PİLOT BÖLGELER
4 Verem Savaşı Dispanseri seçildi.
Uygulama başlatıldı.
Problemler görüldü.
İyi sonuçlar görüldü.
Yeni formlar uygulanarak son şekline getirildi.
YÖNETİMSEL İYİLEŞTİRMELER
DGTS Sağlık Müdürlerine anlatıldı.
TB Kontrol Programında bir ara kademe oluşturulması çalışmaları tamamlandı.
Bir yönetmelik taslağı hazırlandı.
TB çalışma grubu oluşturuldu.
Ulusal TB Kontrol Programı hazırlanıyor.
BUGÜN GELİNEN NOKTADA ÖNCELİKLERİMİZ
Bulunan hastaların tedavisi (DGT)Laboratuvara dayalı tanı ve tedavi takibiTedaviye başlanan tüm hastaların kayıt altına alınması ve uygun raporlama sistemiRisk gruplarının taranmasıMDR vakalarının tedavisiKemoproflaksiBCG aşılaması
Bu işlemlerin denetim ve takibi
BUGÜN GELİNEN NOKTADA DURUM DEĞERLENDİRMESİ
BULUNAN HASTALARIN TEDAVİSİ
Belirlenen Strateji : Direkt Gözetim Altında Tedavi Stratejisidir.
Belilenen Kriter : Tedavi başarı oranı
Global hedef : %85
Türkiye’de ulaşılan : % 82
Türkiye’de hedeflenen : % 90
LABORATUVARA DAYALI TANI
Belirlenen Kriter : Akciğer TB vakalarında bakteriyoloji bakılma
oranı
Global hedef : % 95
Türkiye’de ulaşılan : % 30-% 68
Türkiye’de hedeflenen : % 95
LABORATUVARA DAYALI TANI
Laboratuvar Ağı Çalışma Prensibi:Verem Savaşı Dispanserlerinde direkt mikroskopik muayene.Bölge Laboratuvarlarında homojenizasyon ve kültür.Seçilmiş Bölge Laboratuvarlarında antibiyogram yapılması esasına dayanmaktadır.
LABORATUVARA DAYALI TANI
Mevcut Durum:
267 Verem Savaşı Dispanseri bulunmaktadır.
-198 Verem Savaşı Dispanseri içinde veya aynı ilde ARB bakılabilmektedir.
-26 İlçe Verem Savaşı Dispanserinin ARB muayeneleri İl Bölge TB Laboratuvarında
yapılmaktadır.
-53 Verem Savaşı Dispanserinin hastalarının ARB muayenesi yapılmamaktadır.
21 Bölge TB Laboratuvarı bulunmaktadır.
LABORATUVARA DAYALI TANI
Yıllara göre bakteriyolojik muayene sayıları artış göstermektedir.
Bak. Mua. Tipi 2000 2002 2003
Direkt mik. Mua. 62.086 91.558 99.711
Kültür 60.588 88.369 99.711
Antibiyogram 1.321 3.836 3.933
LABORATUVARA DAYALI TANI
Yapılan Çalışmalar:
Laboratuvar sayısının artırılması
Klinisyenlerin bakteriyolojik muayene taleplerinin artırılması
Laboratuvar personelinin eğitimi
Laboratuvar kalite kontrol ağı oluşturulması
TÜM TB HASTALARININ KAYIT ALTINA ALINMASI VE UYGUN RAPORLAMA
Tüm birimlerden hasta bildiriminin sağlanması amaçtır.
Formlar 2005 yılı itibariyle yenilenmiştir.
Gerekirse aktif veri toplama uygulamasına geçilir.
Yasal yaptırım (UHK’ na göre) vardır.
Veri toplamada ciddi problemler bulunmaktadır.
ÇOK İLACA DİRENÇLİ TB HASTALARI İLE İLGİLİ UYGULAMA
Temel prensip bunların gelişimine engel olunmasıdır.
Bu hastaların tedavisi için gerekli ilaçları Sağlık Bakanlığı alır.
Tedaviye başlanması için antibiyograma göre İNH+RİF direnci tesbiti gereklidir.
Bu hastaların tedavilerine sadece 5 Eğitim Tipi Göğüs Hastalıkları Hastanesinde karar verilir.
Tedavi başlangıcında hastalar bu hastanelerde oldukça uzun süre yatırılır.
İLAÇLI KORUMA (Kemoproflaksi)
Yılda 12-14 bin kişiye uygulanmaktadır.
İLAÇLI KORUMA
Kimlere yapılır:
TB hastası ile teması olmayanlar : 15 yaşından küçük ve tüberkülin testi müsbet olanlar, akciğer filminde TB sekeli olanlar, son iki yıl içinde tüberkülin cilt testi müsbetleşenler.
TB hastası ile teması olanlar : 35 yaşından küçük olanlar, tüberkülin cilt testi müsbete dönenler, bağışıklık sistemi düşük olanlar.
RİSK GRUPLARININ TARANMASI
Geçmişteki kitle taramaları terkedilmiştir.
Bugün prensip semptomluların ve risk gruplarının taranmasıdır.
Risk grupları şunlardır:Hastaların ev içi temaslıları,
Cezaevleri, huzurevleri,
Kömür ocaklarında çalışanlar,
Sağlık çalışanları,
Askeri birlikler,
v.s.
TÜRKİYE’DE BCG UYGULAMALARI
BCG aşısı da genişletilmiş bağışıklama kampanyası içinde yapılmaktadır.
Bu aşının uygulanması için eğitimli personel gerekir.
Aşı 2 kez yapılır. (3. ay ve 7. yaşta)
Aşının nerelerde ne şekilde yapılacağı İl Sağlık Müdürlükleri inisiyatifine bırakılmıştır.
YENİ TB KONTROL PROGRAMINI ETKİLEYECEK FAKTÖRLER
AB sağlık programlarına uyum
Yeni sağlık reformlarına uyum (desantralizasyon, aile hekimliği, genel sağlık sigortası, sağlık birimlerinin tek çatı altında toplanması)
Maliyet-etkinlik analizleri
Alt yapı imkanları
Standartlara uyma
Belirli yerlerde takip
Desantralizasyon
Horizantal uygulama
Hindistan modeli
Toplumsal hakların korunması
Derneklerin özgürlüğü
VSD merkezli hasta takibi
DOTS Stratejisinin yaygınlaştırlması
Mevcut imkanların optimal düzeyde kullanımı
Her türlü kurum ile işbirliği (resmi ve STK)
Organizasyon oluşturma
Bildirim zorunluluğu
Güçler ayrılığı/dengesi
Hekimin hareket özgürlüğüHekim seçme özgürlüğü
Santralizasyon
Vertikal program
ABD modeli
Bireysel özgürlük
Bakanlık hakimiyeti
VAR OLAN GÜÇLÜ YÖNLER
Daire Başkanlığının olması *Bakanlık idari kadronun desteği *Ayrı bir bütçe olmasıDispanser ağının olmasıSağlık Ocakları
Dernekler *Laboratuvar ağı *Akademik kapasite
Vertikal yapılanmanın olması *
VAR OLAN ZAYIF YÖNLER
Dağınık sağlık sistemi *Motivasyon eksikliği
Bildirim ve hasta takibinde aksaklık *
İçine kapalı, değişime dirençli bir sistem *Birinci basamak sağlık hizmetlerinde entegrasyon
eksikliği *
FIRSATLAR
İstekli dispanser personeli
Gönüllü kuruluşlar
Eski bir sistemde yeni bir başlangıç
OLASI TEHDİTLER
DOTS teriminin kullanılmadan eskitilmesi
TB’ nin tehdit olarak algılanmaması
Sık personel değişimi *
Demografik değişimler *
PROBLEMLER
Teknik personel (özellikle laboratuvarlarda) Merkez birimde teknik bir ekip oluşturulmasıLaboratuvar ağının işletilememesiSağlık Ocaklarının katılımının az olmasıİstanbulİllerdeki idari problemler
2005 YILINDA GERÇEKLEŞTİRİLECEK AKTİVİTELER
TB Kontrol Yönetmeliğinin hayata geçirilmesi (yaptırım)YönergePersonel eğitiminin kurumsal hale getirilmesiBölgesel özel uygulamalarHastalara sosyal destekMDR tedavi programıDGT uygulamasının yaygınlaştırılmasıHastane tedavisinin reorganize edilmesiDaire Başkanlığında proje ekibi
Top Related