Ezigbo AHA ONYE MKPỌTỤRỤ NA ỤLỌ ỌRỤ REDIO
AHA m bụ, ana m arụrụ ndị Cultural Survival ọrụ, ụlọ ọrụ anaghị enwe uru nke ya na amaala na-enwe mmekọrịta iji chekwaa ala, asụsụ, omenala na ikikere ha. Ana m akpọku gị ka isonyere olu anyị n’ikuku iji chekwaa ikikere dịịrị Ndị Amaala.
Cultural Survival na-emepụta mmemme redio nke anaghị akwụ ụgwọ iji gwa ndị obodo ụwa gba gburugburu gbasara ikikere dịịrị ha maka nkwenye anaghị akwụ ụgwọ, emere na mbụ, akọwapụtara (FPIC) tupu otu ndị si esi ejiri ala ha, akụkụ obodo, yana akụnụba ala ha mee ihe.
Nke a bụ njikọ gị na mmemme redio ndị ahụ: JIKỌỌ OGBE NDỊ AKỌWAPỤTARA
Enwere odiyo ya naanị na asụsụ ole ma ole mana anyị nwere ederede ya na *Igbo* bụ nke agbakwunyere. Ọ bụrụ na ọmasịrị gị ịtụgharị na asụsụ nke dabara ndị na-ege gị ntị, anyị nwekwara mmasị ịnata otu ṅomi ya.
Anyị ga-anabata nzaghachi gị. Biko zaghachi ma ọ bụrụ na ụlọ ọrụ gị nwere mmasị isonye ma ọ bụ na ọ nwere ajụjụ.
Maka ajụjụ ọzọ gbasara Cultural Survival, biko gaa na webụsaịtị anyị na www.culturalsurvival.org
Onye nke gịAHA
1. Gịnị bụ Nkwenye anaghị akwụ ụgwọ, emere na mbụ, akọwapụtara?
Onye okwu 1:
Ịma ihe bụ ikikere nke nkwenye anaghị akwụ ụgwọ, emere na mbụ, akọwapụtara?
Onye okwu 2:
Ee! Ọ bụ ikikere na a ga-akọwapụtara ndị obodo anyị gbasara igwu ala, mmanụ a
na-egwuta n’ala, mmiri na atụmatụ ọrụ ndị ọzọ enwere ike ịme n’ime obodo anyị. Kedu ihe
ọzọkwa, gọọmentị nwere ọrụ dịịrị ha ịge ntị ma were echiche anyị kpọrọ ihe, ka anyị were nwee
ike jikọọ aka ọnụ tụpụta nkwekọrịta tupu amalite atụmatụ ọ bụla.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent[culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
2. Ikikere dịịrị Ndị Amaala
Onye okwu 1:
Site ka amụrụ onye, mmadụ ọ bụla nwere ụfọdụ ikikere dịịrị ya nke enweghị ike
ịnapụ ya, ma dịka Ndị Amaala, anyị nwere ikikere nke Nkwenye Anaghị Akwụ Ụgwọ, Emere na
mbụ, Akọwapụtara.
Onye okwu 2:
Obodo onye si enweghị ihe ọ pụtara, ikikere nke a metụtara onye ọ bụla na a ga-
emejuputa ya mgbe gọọmentị chọrọ ịmanye aka na akụnụba ala ekereụwa dị n’ime obodo anyị,
tụmadị mgbe atụmatụ ọrụ ndị a ga-akpali mgbanwe mmebi n’ala anyị.
Onye nkọwa
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent[culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
3. Jide Ndị Ụlọ Ọrụ maka Azịza
Onye okwu 1:
Kwa nkeji oge n’afọ ọ bụla, Ana m eche echiche gbasara inwe ụkọ owuwe ihe
ubi, anyị enweghịzị ala zuru anyị kemgbe ụlọ ọrụ ahụ batara na obodo anyị.
Onye okwu 2:
Ọ bụ eziokwu na ha napụrụ anyị ala anyị na-enwetaghị nkwenye anaghị akwụ
ụgwọ, emere na mbụ, akọwapụtara.
Ikikere nke a na-echekwa anyị dịka obodo ndị amaala, na-enyekwa anyị ikike na ọ nweghị ọrụ ọ
bụla a ga-eme n’ime ala anyị nke ụlọ ọrụ ma ọ bụ gọọmentị
agaghị ebu ụzọ gwa anyị, kpọtụrụ anyị ma gee anyị ntị.
Ka anyị malite ijide ụlọ ọrụ a maka azịza.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent[culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
4. Ndị ọchịchị
Onye okwu 1:
Abụ m Onye Amaala. Enwere m ikikere nke Nkwenye Anaghị Akwụ Ụgwọ,
Emere na mbụ, Akọwapụtara, mana gọọmentị na-eji ọtụtụ ụzọ aghụghọ were zenarị idobe
ikikere ndị a. Otu n’ime ụzọ aghụghọ ndị a bụ ịchọpụta ndị ọchịchị obodo anyị were gbanwee
echiche ha site na ngarị, ịnye ọrụ na nkwa dị ọzọ, iji rụrụ naanị ndị gọọmentị ọrụ na nnọchite
anya ma ọ bụ ụlọ ọrụ ndị mmepe, kama ịme maka mmasị kacha mma nke obodo niile nke ha na-
anọchite anya ya. N’ihi nke a, ọ dị ezigbo mkpa na dịka Ndị Amaala ka anyị họpụta ndị ọchịchị
nwere agụụ ma nwee mmasị maka ịdịmma nke anyị na ala anyị, na anyị na ndị ọchịchị ndị a ga-
arụkọkwa ọrụ ọnụ iji gaa n’ihu yana ịdịnotu.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
5. Nkwuputa UN, Akwụkwọ akụkọ 10
Onye okwu 1:
Maka obodo ndị amaala, Akwụkwọ Akụkọ 10 nke Nkwuputa UN gbasara Ikikere
dịịrị Ndị Amaala kwadoro ikikere nke Nkwenye Anaghị Akwụ Ụgwọ, Emere na mbụ,
Akọwapụtara, bụ nke kwuputara na gọọmentị agaghị eji ike chụpụ obodo ndị amaala n’ala ma ọ
bụ akụkụ obodo ha, ma ọ bụ mee atụmatụ ọrụ ọ bụla eji ndị ọrụ ngo eme n’ala ndị Amaala
n’enwetaghị Nkwenye Anaghị Akwụ Ụgwọ, Emere na mbụ, Akọwapụtara.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
6. Nkwuputa UN, Akwụkwọ akụkọ 19
Onye okwu 1:
(olu ndaghachi azụ) Akwụkwọ akụkọ 19 nke Nkwuputa UN gbasara Ikikere dịịrị
Ndị Amaala kwuputara (olu nkịtị) na ndị steeti kwesịrị ịnata Nkwenye Anaghị Akwụ Ụgwọ,
Emere na mbụ, Akọwapụtara tupu amalite ịnabata ma tinye n’ọrụ usoro mmebe iwu ma ọ bụ
nchịkwa na-emetụta ha
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
7. Obodo Ndị Echekwara
Onye okwu 1:
Dịka ndị Amaala anyị nwere ikikere ibi n’obodo echekwara, na mgbe a na-eme
ihe mgbanwe n’ala anyị, anyị kwesịrị ilele Akwụkwọ akụkọ29 nke Nkwuputa UN gbasara
Ikikere dịịrị Ndị Amaala: Akwụkwọ akụkọ a na-akwado na Ndị Amaala ga-enye Nkwenye
Anaghị Akwụ Ụgwọ, Emere na mbụ, Akọwapụtara tupu amalite ichekwaba ma ọ bụ kpofu ihe
ndị na-emerụ ahụ n’ala ha.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
8. Atụmatụ ọrụ Mmepe
Onye okwu 1:
(site n’igwe okwu were ekwu okwu) Enweghị mgbanwe a ga-eme n’ala anyị tupu
nke mbụ itinye n’ọrụ Akwụkwọ akụkọ 32 nke Nkwuputa UN
gbasara ikikere dịịrị Ndị Amaala nke na-akwado na ndị steeti ga-
anatarịrị Nkwenye Anaghị Akwụ Ụgwọ, Emere na mbụ,
Akọwapụtara tupu akwado atụmatụ ọrụ mmepe ọ bụla nke ga-
emetụta ala na akụnụba ala nke Ndị Amaala, “tụmadị n’ihe
gbasara mmepe, iji ma ọ bụ manye aka na ihe ngwuputa ala,
mmiri ma ọ bụ akụnụba ala ndị ọzọ.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
9. Nkwado Mba Ofesi
Onye okwu 1:
Dịka ndị Amaala, anyị nwere ikikere ikpebi na mgbanwe nke enwere ike ịme
n’ala anyị, dịka ekwuputara na Nkwuputa United Nations gbasara Ikikere dịịrị Ndị Amaala yana
Ọgbakọ 169 nke International Labor Organization na ụzọ mba ofesi ndị ọzọ nke nabatara ikikere
nke Nkwenye Anaghị Akwụ Ụgwọ, Emere na mbụ, Akọwapụtara. Ụzọ ndị a na-ekwuputa
ikikere dịịrị ndị amaala ma rịọ ndị steeti ka ha sọpụrụ ikikere ndị a.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
10. Ikikere nke Anaghị Anapụnwu
Onye okwu 1:
Maka Ndị Amaala, ikikere nke Nkwenye Anaghị Akwụ Ụgwọ, Emere na mbụ,
Akọwapụtara bụ ikikere dị oke mkpa, dị adị, anaghị anapụnwu. Nke a pụtara na ọ bụ ihe dị
mkpa, bara uru maka ịmebe atụmatụ ọrụ ndị na-emetụta anyị nke enweghị ike ịgọnarị anyị.
Dabere na iwu mba ofesi, Nkwenye Anaghị Akwụ Ụgwọ, Emere na mbụ, Akọwapụtara na-ahụ
na obodo Ndị Amaala na-eji aka ha kpebie na atụmatụ ọrụ ndị nwere ike ịbara anyị na ndị agbụrụ
ọdịnihu uru, dabere na omenala, echiche ndị ụwa yana ụkpụrụ anyị.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
11. Ngabiga Ikikere dịịrị Mmadụ Ezuola
Njikwa: egwu mpaghara na gburugburu
Onye okwu 1:
Ụtụtụ ọma!
Onye okwu 2:
Ndeewo, kedu ka o si aga?
Onye okwu 1:
Ọ dị mma, daalụ. Ị nụrụ na enwere ụlọ ọrụ ọhụrụ n’obodo? Ha amalitela ịwe ndị
mmadụ maka ịrụ na nnukwu atụmatụ ọrụ ịwụ ihe ọwụwụ n’obodo anyị ebe a.
Onye okwu 2:
GỊNỊ? Enweghị ka m si mara… Ekweghị m na gọọmentị gara n’ihu lelie ikikere
dịịrị anyị nke nkwenye anaghị akwụ ụgwọ, emere na mbụ, akọwapụtara bụ nke metụtara
anyị dịka Ndị Amaala. Ha kwesịrị ịgwa anyị ma gee echiche anyị ntị ma anyị ekwenyere
ma ọ bụ na anyị ekwenyeghị na atụmatụ ọrụ ndị a. Tụmadị ebe edepụtara ikikere ndị a
nke ọma na iwu obodo na nke mba ofesi.
Onye okwu 1:
Ikwutere ya kpam kpam. O doro anya na gọọmentị anaghị agbasi mbọ ike ịmanye
nke a. Ọ bụrụ na anyị agbadoghị ụkwụ rịọ ka ha sọpụrụ ikikere dịịrị anyị nke nkwenye
anaghị akwụ ụgwọ, emere na mbụ, akọwapụtara, ikikere na iwu ndị a ga-abụ naanị na
akwụkwọ dị n’elu ebe nkwasa ihe dị otu ebe na-eku etum. Ndị Ụlọ Ọrụ ga-aga n’ihu na-
agabiga ikikere anyị ma na-awakpo Ndị Amaala anya.
Onye okwu 3:
Anyi enweghị ike ma hapụ ka nke a mee. Ngabiga ikikere dịịrị mmadu ezuola!
Ka anyị kwụpụta maka ikikere anyị yana maka nchekwa nke Elu Ụwa!
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
12. Ihe “Anaghị Akwụ Ụgwọ” pụtara
Njikwa: egwu gburugburu
Onye okwu 1:
Ikikere nke Nkwenye Anaghị Akwụ Ụgwọ, Emere na mbụ, Akọwapụtara bụ
ikikere nke gbasara Ndị Amaala niile, nke atụmatụ ọrụ na-echere ihu n’obodo anyị.
Njikwa: egwu nkeji oge (ntakịrị nkeji oge 3)
Onye okwu 2:
Ikikere nke Nkwenye Anaghị Akwụ Ụgwọ, Emere na mbụ, Akọwapụtara? Gịnị
ka ọ pụtara na akwụghị ụgwọ nkwenye?
Njikwa: egwu nkeji oge (ntakịrị nkeji oge 3)
Onye okwu 1:
Akụkụ gbasara “anaghị akwụ ụgwọ” pụtara na egbochidoro gọọmentị n’ụdị ọ
bụla ịtụgharị echiche ndị ọchịchị na ndị obodo n’ihe banyere mkpebi ha, gbasara ma ha
ahapụrụ ma ọ bụ na ha ahapụghị atụmatụ ọrụ n’ime obodo anyị. N’ime oge usoro nrụrịta
ụka, agaghị amanye Ndị Amaala n’ụzọ ọ bụla ka enwee ụfọdụ mkpebi. Nke a gụnyere iyi
egwu metụtara ma ọ bụ nke emetụtaghị ndị obodo, mbibi, mmanye, ịnye ngarị, ma ọ bụ
mmaja ịnapụ ego. Ọ bụ naani site n’ịhụ na nrụrịta ụka maka atụmatụ ọrụ enweghị ụdị ihe
mkpagbu ndị a, ka gọọmentị ga-eji dobe ikikere nke nkwenye “anaghị akwụ ụgwọ”
n’ezie.
Onye okwu 2:
Anyi ga-agbado ụkwụ rịọ na ikikere nke nkwenye anaghị akwụ ụgwọ, emere na
mbụ, akọwapụtara bụ N’EFU kpam kpam.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
13. Ihe “Emere na mbụ” pụtara
Njikwa :<<Ụda igwe mmadụ na-eme ngagharị iwe >>
Onye okwu 1:
Bilie! Kwụrụ ọtọ! Enweghị oge ka mma karịa ugbu a iji gbado ụkwụ rịọ ka
gọọmentị tinye n’ọrụ ikikere nke nkwenye anaghị akwụ ụgwọ, emere na mbụ,
akọwapụtara bụ nke ekwere anyị nkwa dịka Ndị Amaala!
Njikwa: egwu nkeji oge (ntakịrị nkeji oge 3)
Onye okwu 2:
ḷmaara, nke a nwere nnukwu akọ. Ọ ga-abụ nnukwu ihe ịga n’ihu ma ọ bụrụ na
gọọmentị agbaso ikikere nke nkwenye anaghị akwụ ụgwọ, emere na mbụ, akọwapụtara
n’uju ya. Nke kacha efu efu bụ atụmatụ nke nkwenye emere na mbụ. Nkwenye nke
enwetere tupu mmalite atụmatụ ọrụ ma ọ bụ nkwado gọọmentị bụ isi. Ọ pụtara na anyị
ga-enwe oge zuru oke ka obodo niile tinye ọnụ na mkpebi. Ọ BỤ N’EZIE! Anyị ga-enwe
ozi zuru oke, akọwapụtara nke ọma TUPU atụmatụ ọrụ ndị a amalite, ka anyị were nwee
ike nyochaa wee mee mkpebi n’onwe anyị dịka otu ndị. Kedu ihe ọzọ, ha ga-agụnyerịrị
anyị tupu mmalite ọkwa ọhụrụ nke usoro ahụ, ọmụmaatụ, nyocha, ngwuputa, nkwụsị na
nhicha nke ọrụ igwu ala.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent
[culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
14. Ihe “Nkọwapụta” pụtara
Njikwa: egwu gburugburu
Onye okwu 1:
M na gị, dịka otu n’ime ndị obodo Amaala, ekwere anyị nkwa ikikere nkwenye
anaghị akwụ ụgwọ, emere na mbụ, akọwapụtara.
Njikwa: egwu nkeji oge (ntakịrị nkeji oge 3)
Ikikere nke a dị oke mkpa maka mmepe nke obodo ọ bụla ga-adigide. Yamere a
ga-etinyerịrị ya n’ọrụ n’uju. Ka anyị lelee ihe ọ pụtara ịnye nkwenye nke akọwapụtara.
“Nkọwapụta” pụtara na anyị nwere ikikere ịnata ozi n’uju, zuru oke gbasara atụmatụ ọrụ
mmepe nke amara amụma ya n’obodo anyị. Nke a gụnyere ozi gbasara mmetụta atụmatụ
ọrụ ndị a na gburugburu anyị, yana kwa mmetụta ya n’onwe anyị dịka mmadụ yana
obodo. Mmụta nyocha emere iji kpokota ozi a bụ nke amara dị ka Environmental and
Social Impact Assessments, ma ọ bụ ESIA, bụ nke ekwesịrị ka otu ndị nọrọ onwe ha na
enweghị ihe jikọrọ ha n’ụlọ ọrụ mee. Ozi niile nke enyere ga-ezurịrị oke, kwe nghọta
n’asụsụ anyị, ma dabere n’ụkpụrụ ọdịnala anyị yana ụzọ ịme mkpebi. Ọ bụ ọrụ dịịrị anyị
ịgba mbọ hụ na akọwapụtara anyị nke ọma tupu anyị eme mkpebi ga-emetụta ndị nke
anyị na ala anyị.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
15. Kedu Mgbe Ọ Na-emetụta?
Onye okwu 1:
Ụtụtụ ọma, kedu ka ịmere?
Onye okwu 2:
Ọ dị mma, daalụ. Ndeewo, kedu ka nzụkọ ụnyahụ mere? Gịnị ka akpara?
Onye okwu 1:
Ọ dị ụtọ n’ezie. Anyị kpara maka ikikere dịịrị maka Nkwenye Anaghị Akwụ
Ụgwọ, Emere na mbụ, Akọwapụtara.
Onye okwu 2:
Mana gịnị ka ọ bụ? Ị nwere ike ịkọwakwu ya?
Onye okwu 1:
Ọ na-arụtụ aka na ikikere anyị nwere dịka Ndị Amaala iji chekwaba ala anyị na
akụkụ obodo anyị, ikikere nke ekwuputara na iwu obodo na nke mba ofesi.
Onye okwu 2:
Ọ dị mma, mana kedu ka anyị ga-esi jiri nke a? Kedu ụdịrị ọnọdụ ọ bụ?
Onye okwu 1:
Anyị nwere ike ma kwesị itinye ya n’ọrụ mgbe ọ bụla a na-akpa maka atụmatụ
ọrụ ọ bụla n’ala anyị tụmadị mgbe enwere ihe egwu mmebi gburugburu anyị. Ebe ọ bụ
n’anyị bụ ndị bi n’ala ndị a, ga-ahụkwa nsonazụ so ya, ọ dịịrị anyị ikpebi ma atụmatụ ọrụ
ndị a aga agaba n’ihu. Ikikere nke nkwenye anaghị akwụ ụgwọ, emere na mbụ,
akọwapụtara na-edepụta na ndị ụlọ ọrụ kwesịrị ịkpọtụrụ anyị ma kwanyere mkpebi anyị
ugwu tupu ha amalite atụmatụ ọrụ. Anyị kwesịrị ịmụtakwu gbasara ya, ọ dị ka ihe dịrị
obodo anyị nnukwu mkpa!
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
16. Ọrụ dịịrị gị
Njikwa: ụda nke ọkpụkpọ redio na-achọ nnweta ikuku(ntakịrị nkeji oge 3)
Onye okwu 1:
Ikikere nke nkwenye anaghị akwụ ụgwọ, emere na mbụ, akọwapụtara bụ ikikere
anyị nwere dịka Ndị Amaala ka anyị na-agba mgba ichekwaba ala anyị. Anyị ga-
agbadorịrị ụkwụ rịọ ka asọpụrụ ikikere anyị.
Njikwa: egwu nkeji oge (ntakịrị nkeji oge 3)
Onye okwu 2:
Nnukwa nna, gee ntị n’ihe ha na-ekwu na redio; ọ dị gị n’ezie ka ọ bara uru ka ndị
nke anyị gbaa mgba ikikere nke nkwenye?
Onye okwu 3:
Ee, nwa m! Ikikere ndị a na-echekwa ụkpụrụ anyị; ọ ga-ewetara ndị nke anyị
ọtụtụ elele yana ụwa niile. Ka m kọwaa: N’iji ikikere a, anyị nwere ike ichekwa
gburugburu anyị, wee hụ na enwere mmiri dị ọcha, ikuku ọcha, na ndị nke anyị nwere ike
ibi na gburugburu nwere ahụike. Anyị nwere ike ịhụ na anyị gbaziri atụmatụ ọrụ ndị a
ụzọ na mgbanwe ọ bụla nke emere n’ala anyị ga-abụ elele kama ihe mmerụ ahụ ebe ndị
nke anyị nọ.
Onye okwu 2:
Ugbu a aghọtago m, Nnukwu nna! Nke a dị mkpa. Ekele dịrị ndị agbụrụ gị,
Enwere m ebe dị mma ibi. Aga m emejuputa ọrụ dịịrị m ilekọta gburugburu m ka m were
nwee ike hapụkwara ụmụaka m na ụmụ ụmụaka m ọmarịcha ala.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
17. Kewaa wee Merie
Onye okwu 1:
Kewaa wee merie: Nke a bụ ụzọ aghụghọ ndị ụlọ ọrụ na gọọmentị iji gaa n’ihu na
atụmatụ ọrụ mmepe na Obodo Ndị Amaala. Ọ bụ otu n’ime ọmụmaatụ ka ha si ada
ijigide ikikere nke nkwenye anaghị akwụ ụgwọ, emere na mbụ, akọwapụtara nke Obodo
Ndị Amaala. Iwu mba ofesi kọwapụtara ka odoo anya na gọọmentị ekwesịghị ịmanye
anyị ka anyị gbanwee obi anyị, ma ọ bụ ụkpụrụ, ma ọ bụ ụzọ mkpebi ọdịnala anyị. Ọtụtụ
oge, ndị nnukwu ụlọ ọrụ na-agbalị ịgba okirikiri n’usoro nke iji nweta nkwenye anaghị
akwụ ụgwọ, emere na mbụ, akọwapụtara n’ihi na ha maara na anyị agaghị ekwenyerịrị
atụmatụ ọrụ mmepe nwere ihe egwu, na-emerụ ahụ nke anaghị ahapụrụ anyị ihe
mgbanwe dị mma ọ bụla. Kama, ha na-agbalị igosi onwe ha ka ha anatara nkwado
mpaghara gbasara agbasa site na ịwe n’ọrụ ndị mmadụ nwere agba dị ka ndị nkuzi, ndị
ọchịchị ụka, ma ọ bụ ndị ọchịchị ndọrọ ndọrọ ọchịchị n’iji ozi ụgha ma ọ bụ ngarị. Anyi
agaghị akwụgidere nke a. Ọ dịịrị anyị ịgba mbọ hụ na emejuputara ikikere nke nkwenye
anaghị akwụ ụgwọ, emere na mbụ, akọwapụtara n’uju ya. Anyi agaghị ahapụ ka ejiri
nkewa na mpụ tinye udo, ndakọrịta, na ike nke obodo anyị na gburugburu anyị n’ihe
egwu.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
18. Nzụkọ Obodo
Onye okwu 1:
(Nwute) Ndeewo, Kedu ka ihe dị…
Onye okwu 2:
Ọ dị mma, daalu! Mana ọ dị ka ịdara juu, gịnị na-eme?
Onye okwu 1:
Enwere m nnukwu ihe nchekasị. Ana m anụ asịrị gbasara atụmatụ ọrụ igwu ala
nke akwadogoro maka obodo anyị. Ọ dighị mma na ndị ọ dị n’aka agwabeghị anyị ihe
na-aga. Ha anaghị eso usoro ikikere anyị nwere nke nkwenye anaghị akwụ ụgwọ, emere
na mbụ, akọwapụtara bụ nke anyị nwere dịka Ndị Amaala. Amatara m na ọ bụ ọrụ ndị
steeti ịgbaso ikikere ndị a n’uju ya mgbe a na-eme atụmatụ ọrụ mmepe dị ka nke a..
Onye okwu 2:
Ị nwetara ya kpọm kwem. Anyị ga-agba mbọ hụ na ha sọpụrụ ikikere anyị, site na
ịkọwapụtara anyị, ịnweta nkwenye anyị tupu mmalite atụmatụ ọrụ dị otu a. Dịka ọmụmaatụ,
mgbe ụdịrị atụmatụ ọrụ a bịara na obodo m, anyị mere nzụkọ iji sochie ihe niile na-eme anya,
yana kwa, anyị chapụrụ anya n’ihe gbasara ijide ụlọ ọrụ ahụ maka azịza maka nkwa ha kwere ma
gbaa mbọ hụ na ha rụrụ ọrụ ahụ dịka ekwekọrịtara na nrụrịta ụka anyị. Ọ ga-abụ ezigbo ụzọ
aghụghọ obodo gị ga-eji - anyị agaghị aga n’ihu ahapụ ọrụ ndị a ka ha gaba n’ihu na anataghị
nkwenye anyị.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ cs.org/consent]
19. Ihe FPIC pụtara
Onye okwu 1:
Ị mara ihe ikikere nke Nkwenye Anaghị Akwụ Ụgwọ, Emere na mbụ,
Akọwapụtara bụ maka ya?
Onye okwu 2:
Ee! Ọ bụ ikikere anyị nwere dịka Ndị Amaala ikpebi ihe na-eme n’ala anyị.
Onye okwu 1:
Na, ịmaara ka anyị ga-esi etinye ikikere nke a n’ọrụ nke ọma n’obodo anyị?
Onye okwu 2:
Hmm, amachaghị m.
Onye okwu 1:
Dịka otu n’ime ndị Amaala obodo anyị, ọ bụ ọrụ dịịrị anyị ịchọ ozi akọwapụtara
nke ọma gbasara ikikere nke a, ka ndị gọọmentị na ndị ụlọ ọrụ ghara ịtụgharị echiche
anyị. Iji mee ka ikikere a pụta ihie, anyị ga-aghọtarịrị na ọ nwere ike metụta Ndị Amaala
niile, na ọ pụtara na ndị gọọmentị na ndị ụlọ ọrụ ga-asọpụrịrị ụzọ mkparịta ụka anyị na
mkpebi anyị. Ọ pụtara na ndị nnọchite anya gọọmentị na ndị obodo ga-abịakọ ọnụ rụrịta
ụka n’usoro nke atụmatụ ọrụ ahụ, na anyị nwere okwu ikpeazu iji kwenye n’atụmatụ nke
ga-abara obodo anyị uru.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent [culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ
cs.org/consent]
20. Ndụmọdụ
Njikwa: egwu mpaghara na gburugburu
Onye okwu 1:
Ị maara usoro ekwesịrị isoro iji mee ikikere nke Nkwenye Anaghị Akwụ Ụgwọ,
Emere na mbụ, Akọwapụtara n’etiti Ndị Amaala nke ọma?
Njikwa: egwu nkeji oge (ntakịrị nkeji oge 3)
Onye okwu2:
Iji mepụta ikikere nke a ka ọ dịtụ mma maka mmadụ niile, anyị kwesịrị itule
ndụmọdụ ndị a mgbe atụmatụ ọrụ mmepe chere anyị ihu n’ala anyị. Ekwesịrị ịkpọtụrụ
Ndị Amaala site na oge mmalite ịkpa atụmatụ ahụ. Ekwesịrị ịnye ndị obodo niile oge
zuru oke iji nata ozi niile dị mkpa metụtara atụmatụ ọrụ ahụ na mmetụta ọ nwere, ma nye
ohere maka mkparịta ụka na nrụtụ aka ndị ahụ. Ekwesịrị ịnye ozi dabere na ụzọ ọdịnala
ndị nke anyị. Ekwesịrị inwe mkpebi n’enweghị ntụgharị echiche ma ọ bụ nkwanye site
n’aka ndị ọrụ ahụ dị n’aka. Aga edekọba mkpebi niile ndị obodo ahụ mere nke ọma. Ọ
bụrụ na agabiga ikikere nke ọ bụla n’ime ndị a, cheta na enwere ụzọ ndị anyị nwere ike
iji chọọ enyemaka ma jụ ngabiga ikikere dịịrị mmadụ ndị a na ewumewu mba ofesi dị ka
United Nations.
Onye nkọwa:
Maka ozi ndị ọzọ, gaa na cultural survival ntụpọ org nkeji ihu consent
[culturalsurvival.org/consent ma ọ bụ
cs.org/consent]
Top Related