ibrahim SARINASRETTN HOCA

www.kitapoku.xyz www.kitapoku.xyz

NASREDDIN HOCA

ibra him SARI

NASREDDIN HOCASeyyid Mahmud Hayran ve Seyyid Hac brahimin derslerini dinledi, slam diniyle ilgili almalarn srdrd.Bir sylentiye gre medresede ders okuttu, kadlk grevinde bulundu. Bu grevlerinden dolay kendisine Nasuriddin Hce ad verilmi, sonradan bu ad Nasreddin Hoca biimini almtr. Onun yaamyla ilgili bilgiler,hakln kendisine olan ar sevgisi yznden, sylentilerle karm, yer yer olaanst nitelikler kazanmtr.Bu sylentiler arasnda, onun Seluklu sultanlaryla tant, Mevln Celleddin ile yaknlk kurduu, kendisinden en az yetmi yl sonra yaayan Timur'la konutuu, birka yerde birden grnd bile vardr.Nasreddin Hocann deeri, yaad olaylarla deil, gerek kendisinin, gerek hakln onun azndan sylediiglmecelerdeki anlam, yergi ve alay elerinin inceliiyle llr. Onun olduu ileri srlen glmecelerin incelenmesinden, bunlarda geen szcklerin aklanndan anlaldna gre o, belli bir dnemin deil Anadoluhalknn yaama biimini, gldr esini, alay ve elenme trn, vg ve yergi becerisini dile getirmitir.Onunla ilgili glmeceleri oluturan elerin oda sevgi, yergi, vg, alaya alma. O, bunlar sylerken bilgin, bilgisiz, akgz, uysal, vurdumduymaz, utanga, atak, akn, kurnaz, korkak, atlgan gibi eliik niteliklerebrnr. zellikle karsndakinin durumuyla eliki iinde bulunma, glmecelerinin egemen esidir. Bu elerAnadolu insannn, belli olaylar karsndaki tutumun yanstan, dnce rnlerini oluturur. Nasreddin Hoca,hakln duygularn yanstan, bir glmece oda olarak ortaya karlr. Syletilen kii, syletenin azn kullanr,bylece halk Nasreddin Hocann diliyle kendi sesini duyurur. Nasreddin Hoca, btn glmecelerinde, soyut birvarlk olarak deil, yaanm, yaanan bir olayla, bir olguyla balantl bir biimde ortaya kar. Olay karsndaduyulan tepkiyi ya da onay glmece trlerinden biriyle dile getirir.Tank olduu olaylar, genellikle, halkarasnda geer. Hoca soylularn, yksek saray evresinde bulunanlarn aralarna ya ok seyrek girer ya da higirmez. Szgelii onun tant sylenen Seluklu sultanlaryla ilgili glmecesi yoktur. Timur'la ilgili "hamam,Timur ve petamal" glmecesi de, Timur'dan ok nce yaad iin, sonradan retilmitir. Halk beenisiHocay Timur gibi evresine korku salan bir imparatorun karsna hamamda karak, "kzm sana sylyorum,gelinim sen iit" trnden bir yergi yaratmtr. Burada yerilen, dolayl olarak, kendi toplumun, hakln stnde gren saray insanlardr. Nasreddin Hoca glmecelerinde dile gelen, onun kiiliinde, hakln duygularn yanstan baka bir zellik de eein yeridir. Hoca eeinden ayr dnlemez, onun tat, bineiolan eek gerekte bir yergi ve alay esidir. Anadolu insannn yaratt glmece rnlerinde atn yeri yokturdenilebilir. eek, acya, skntya, dayaa, ala katlann en yaygn simgesidir. soylularn, saraylarnevresinde retilmi glmecelerde eek bulunmaz, oysa at geni bir yer tutar. Bu konuda, baka bir elikisergilenir, glmecede gldrc e ile yerici e yan yana getirilir. Bunun rnei de kendisinden eei isteyenkylye, "eek evde yok" deyince ahrda onun anrmasn duyan kylnn "iste eek ahrda" diye diretmesikarsnda, Hocann "eein szne mi inanacaksn benimkine mi" demesidir. Onun glmecelerinde, kabasofularn "ahret" le ilgili inanlar da nemli bir yer tutar. "Fincanc Katrlar", "Ben Salmda Hep BurdanGeerdim" balkl glmeceler kat bir inan karsndaki duyguyu aa vurur. Toplumda neye nem verildiinianlatan "Ye Krkm Ye" glmecesi, Hocann dilinde, hakln tepkisini gsterir. Nasreddin Hocann etkisi btntoplum kesimlerine yaylm, "ncili avu", "Bekri Mustafa", "Bektai" gibi ok deiik yrelerin duygularnyanstan glmece trlerinin domasna imkan salamtr. Nasreddin Hoca; gerek yaad dneme ve gereksealar sonrasna damgasn vuran, toplumsal yergi ustas ve bir halk nderidir. Nasreddin Hoca Akehirdeyaam ve dneminin Akehir insanndan yola karak btn insanla mesajlar gndermitir. Hoca; AkehirGl'ne ald umut mayasyla, Dnyann Ortasn Akehire tayan eeiyle, sert rzgarl Tekke Deresi'negerdirmek istedii hasryla Akehire aittir. Akehir ve Akehirliler ise yzyllar boyunca Nasreddin Hocannbrakt tarihi ve manevi mirasa sahip km ve korumulardr. Nasreddin Hoca, Akehirin her kesindevarln srdrmeye devam ediyor. Akehirde karlaacanz insanlar, gzlerindeki lt, yzlerindekiglmseme, tatl bir aksanla ssl konumalarndaki esprileriyle size Nasreddin Hocann torunlarylakarlatnz kantlayacaktr. Balkanlar'dan Orta Asya'ya kadar pek ok lkede birbirine benzer ykleriyleanlatlan Nasreddin Hoca ve ilettii mesajlar son derece nemlidir. O, hem toplumu ve kiileri eletirir vezmler nerir hem de tm insanla hogr, kardelik, bar, iyimserlik nerileriyle seslenir.

ibrahim SARIibrahimsari45@gmail.com

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46