Nasreddin Hoca
of 48
-
Upload
by-ibrahim-sari -
Category
Documents
-
view
18 -
download
0
description
NASRETTİN HOCA BİR GÜN SİVRİHİSAR’DA…SİVRİHİSAR HEM NASRETTİN HOCA’NIN MEMLEKETİ HEM DE DÜNYANIN MERKEZİ. NE DEMİŞ HOCA: “İNANMAYAN KALKSIN ÖLÇSÜN.”Sivrihisar’ın Nasrettin Hoca Beldesi’nde, Hoca'nın doğduğu ve yaşadığı evi gezerken bir parça şaşkınız. O, çocuk muhayyilemizin hayalî kahramanlarından çünkü… Şimdi evine onun atladığı eşikten atlayarak geçmek, pencereden sokağa onun gözleriyle bakmak tuhaf bu yüzden. Resimli kitaplarımızda beyaz sakallı tombik güleç yüzü, iri boncuklu tespihi, kavuğu, cübbesi ve o meşhur eşeğiyle boy gösteren ve dünyayı neşeli bir yer olarak algılamamızı sağlayan Nasrettin Hoca bu kadar gerçek olabilir mi?Nasrettin Hoca’nın, eski adı Hortu olan beldede doğduğuna kesin gözüyle bakılıyor. Ancak evin aynı ev olması imkân dışı tabii… Bizim 800 yıl boyunca ayakta kalabilmiş ahşap tavanlı, kireç boyalı bir sivil mimari örneğimiz olmadığına göre, olsa olsa vaktiyle aynı yerde bulunan bir evden söz edilebilir ki o ev de Nasrettin Hoca’nın fıkralarında göründüğü kadarıyla bilinebilir. Yine de bugün, beldeden birinin size evi gezdirirken “Hoca yemeğini işte şu odada yer, bu pencereden de hem sokağı hem evin avlusunu teftiş edermiş.” demesinin hoş bir yanı var. Fıkraların bir kısmı burada hissedilebilir ve odalarda bir tebessümle dolaşılabilir ne de olsa. Ciğer ve kedi meselesi söz gelimi… Bilmeyen yoktur; Nasrettin Hoca bir gün eve ciğer getirir de karısı onu komşulara ikram eder, sonra da korkusundan Hoca'ya “Ciğeri kedi yedi.” der ya… O fıkrada Hoca, kediyi giriş kattaki mutfakta tartıya koyar ve sorar: “Hanım, bu tarttığım kediyse ciğer nerede, bu ciğerse kedi nerede?”HOCA’DAN BİR İZ ARAMAKHortu halkının Nasrettin Hoca’nın hemşerisi olmakla nasıl gurur duyduğunu söylemeye gerek var mı? Evlerin hemen hepsinin duvarına bir fıkra resmedilmiş. Kaldı ki belediyenin ambleminde buğday başağı ve zeytin dalının hemen altında eşeğine ters binmiş bir Hoca figürü ve “doğduğum yer” ibaresi görünüyor. Peki eviyle, sokağıyla Nasrettin Hoca fıkralarından oluşmuş bir kitap gibi duran bu beldenin sakinlerinde Hoca'dan bir iz aranabilir mi? Bitişikteki kapıda beliren şu hanım teyzeyle aramızdaki diyalog bir ipucu verebilir belki; “Nasrettin Hoca bulguru, baklası, mercimeği var, alır mıydın?” “Nasıl yani teyze? Bunların markası mı Nasrettin Hoca?” “Yok canım, Nasrettin Hoca bunlardan yermiş, o bakımdan.” Turistik beldelerde görülebilecek bir pazarlama numarası belki… Ama içinde bir parça da mizah yok mu?KADROLU NASRETTİN HOCA“Nasrettin Hocalık”, Sivrihisar’da bir tür meslektir; tıpkı terzilik, kunduracılık gibi… Ancak her âdemoğluna nasip olur iş değil, mesleği eline geçiren de bırakası değil. Mustafa Karatepe 25 yıldan bu yana kadrolu Nasrettin Hoca! Bir gün “Eşeğe bunca ters bindiğim, ipe un serdiğim yetti gayri!” dese tahtına başka biri oturacak. Gerçi sırtında yeşil bir cübbe, içinde beyaz işlik, başında koca bir kavuk, bir elinde tespih bir elinde bastonla o şenlikten bu şenliğe dolaşan bizim Hoca'nın yorulası pek yok ama…; Hoca'yı bulmuşken soruyoruz: “Eşeğe niye ters bindin Hoca?” Pek anlamlı, neredeyse duygusal bir gerekçesi varmış meğer; “Sivrihisar’dan ayrılırken, halka sırtımı dönmek istemedim, hem de memleketi son bir kez bir göreyim dedim.”DÜNYANIN MERKEZİNasrettin Hoca böyle demiş, inanmayan kalksın ölçsün. Ankara-İzmir karayolu üzerindeki ilçeye yol kıyısından bakınca -etrafını bir hilal gibi kuşatan sivri kayalar da olmasa- pek sıradan, hatta yola yakın apartmanlarıyla nevzuhur bir yerleşim gibi duruyor. Ama içine girdiğinizde konaklarıyla, camileriyle, taş sokakları ve köşe başı sürprizleriyle gerçek bir eski zaman kentine dönüşüyor. Merkezin bunca sessiz ve sakin olması ne tuhaf! “Zamanın durduğu yer.” Meğer burasıymış ama ne var ki, dünyanın dört köşesinden yavaş şehirler seçen ekibin gözünden kaçmış. Şimdi bu yazıyı okuyup da hepiniz birden Sivrihisar’a doğru gitmeyin sakın, dünyanın dengesi bozulur sonra!KAÇIRMAYINUlu Camii, 67 ağaç sütunla Anadolu’nun özellikli ahşap camilerinde
Transcript of Nasreddin Hoca
-
ibrahim SARINASRETTN HOCA
www.kitapoku.xyz www.kitapoku.xyz
-
NASREDDIN HOCA
ibra him SARI
-
NASREDDIN HOCASeyyid Mahmud Hayran ve Seyyid Hac brahimin derslerini dinledi, slam diniyle ilgili almalarn srdrd.Bir sylentiye gre medresede ders okuttu, kadlk grevinde bulundu. Bu grevlerinden dolay kendisine Nasuriddin Hce ad verilmi, sonradan bu ad Nasreddin Hoca biimini almtr. Onun yaamyla ilgili bilgiler,hakln kendisine olan ar sevgisi yznden, sylentilerle karm, yer yer olaanst nitelikler kazanmtr.Bu sylentiler arasnda, onun Seluklu sultanlaryla tant, Mevln Celleddin ile yaknlk kurduu, kendisinden en az yetmi yl sonra yaayan Timur'la konutuu, birka yerde birden grnd bile vardr.Nasreddin Hocann deeri, yaad olaylarla deil, gerek kendisinin, gerek hakln onun azndan sylediiglmecelerdeki anlam, yergi ve alay elerinin inceliiyle llr. Onun olduu ileri srlen glmecelerin incelenmesinden, bunlarda geen szcklerin aklanndan anlaldna gre o, belli bir dnemin deil Anadoluhalknn yaama biimini, gldr esini, alay ve elenme trn, vg ve yergi becerisini dile getirmitir.Onunla ilgili glmeceleri oluturan elerin oda sevgi, yergi, vg, alaya alma. O, bunlar sylerken bilgin, bilgisiz, akgz, uysal, vurdumduymaz, utanga, atak, akn, kurnaz, korkak, atlgan gibi eliik niteliklerebrnr. zellikle karsndakinin durumuyla eliki iinde bulunma, glmecelerinin egemen esidir. Bu elerAnadolu insannn, belli olaylar karsndaki tutumun yanstan, dnce rnlerini oluturur. Nasreddin Hoca,hakln duygularn yanstan, bir glmece oda olarak ortaya karlr. Syletilen kii, syletenin azn kullanr,bylece halk Nasreddin Hocann diliyle kendi sesini duyurur. Nasreddin Hoca, btn glmecelerinde, soyut birvarlk olarak deil, yaanm, yaanan bir olayla, bir olguyla balantl bir biimde ortaya kar. Olay karsndaduyulan tepkiyi ya da onay glmece trlerinden biriyle dile getirir.Tank olduu olaylar, genellikle, halkarasnda geer. Hoca soylularn, yksek saray evresinde bulunanlarn aralarna ya ok seyrek girer ya da higirmez. Szgelii onun tant sylenen Seluklu sultanlaryla ilgili glmecesi yoktur. Timur'la ilgili "hamam,Timur ve petamal" glmecesi de, Timur'dan ok nce yaad iin, sonradan retilmitir. Halk beenisiHocay Timur gibi evresine korku salan bir imparatorun karsna hamamda karak, "kzm sana sylyorum,gelinim sen iit" trnden bir yergi yaratmtr. Burada yerilen, dolayl olarak, kendi toplumun, hakln stnde gren saray insanlardr. Nasreddin Hoca glmecelerinde dile gelen, onun kiiliinde, hakln duygularn yanstan baka bir zellik de eein yeridir. Hoca eeinden ayr dnlemez, onun tat, bineiolan eek gerekte bir yergi ve alay esidir. Anadolu insannn yaratt glmece rnlerinde atn yeri yokturdenilebilir. eek, acya, skntya, dayaa, ala katlann en yaygn simgesidir. soylularn, saraylarnevresinde retilmi glmecelerde eek bulunmaz, oysa at geni bir yer tutar. Bu konuda, baka bir elikisergilenir, glmecede gldrc e ile yerici e yan yana getirilir. Bunun rnei de kendisinden eei isteyenkylye, "eek evde yok" deyince ahrda onun anrmasn duyan kylnn "iste eek ahrda" diye diretmesikarsnda, Hocann "eein szne mi inanacaksn benimkine mi" demesidir. Onun glmecelerinde, kabasofularn "ahret" le ilgili inanlar da nemli bir yer tutar. "Fincanc Katrlar", "Ben Salmda Hep BurdanGeerdim" balkl glmeceler kat bir inan karsndaki duyguyu aa vurur. Toplumda neye nem verildiinianlatan "Ye Krkm Ye" glmecesi, Hocann dilinde, hakln tepkisini gsterir. Nasreddin Hocann etkisi btntoplum kesimlerine yaylm, "ncili avu", "Bekri Mustafa", "Bektai" gibi ok deiik yrelerin duygularnyanstan glmece trlerinin domasna imkan salamtr. Nasreddin Hoca; gerek yaad dneme ve gereksealar sonrasna damgasn vuran, toplumsal yergi ustas ve bir halk nderidir. Nasreddin Hoca Akehirdeyaam ve dneminin Akehir insanndan yola karak btn insanla mesajlar gndermitir. Hoca; AkehirGl'ne ald umut mayasyla, Dnyann Ortasn Akehire tayan eeiyle, sert rzgarl Tekke Deresi'negerdirmek istedii hasryla Akehire aittir. Akehir ve Akehirliler ise yzyllar boyunca Nasreddin Hocannbrakt tarihi ve manevi mirasa sahip km ve korumulardr. Nasreddin Hoca, Akehirin her kesindevarln srdrmeye devam ediyor. Akehirde karlaacanz insanlar, gzlerindeki lt, yzlerindekiglmseme, tatl bir aksanla ssl konumalarndaki esprileriyle size Nasreddin Hocann torunlarylakarlatnz kantlayacaktr. Balkanlar'dan Orta Asya'ya kadar pek ok lkede birbirine benzer ykleriyleanlatlan Nasreddin Hoca ve ilettii mesajlar son derece nemlidir. O, hem toplumu ve kiileri eletirir vezmler nerir hem de tm insanla hogr, kardelik, bar, iyimserlik nerileriyle seslenir.
ibrahim [email protected]
-
3
-
4
-
5
-
6
-
7
-
8
-
9
-
10
-
11
-
12
-
13
-
14
-
15
-
16
-
17
-
18
-
19
-
20
-
21
-
22
-
23
-
24
-
25
-
26
-
27
-
28
-
29
-
30
-
31
-
32
-
33
-
34
-
35
-
36
-
37
-
38
-
39
-
40
-
41
-
42
-
43
-
44
-
45
-
46
