Mesleki Akciğer Hastalıkları Mesleki Akciğer Hastalıkları
Prof. Dr. İbrahim AKKURTCÜTF Göğüs Hast. AD. - Sivas
2
Konu başlıklarıKonu başlıkları
Tanımlama- fizyopatolojiTarihçeMH kavramı -gerçeği /pratiğiEpidemiyolojiSınıflama
– Tanı-tedavi- takip kriterleri
3
Mesleki Akciğer Hastalıkları
Katılar - partikül büyüklüğü Gazlar - suda çözünebilirlik
- > 10 ...nasal- 3-10 ....Trakeobronş.- 0.1-3 ... Perif. SY. ve
Alveoller
- Suda çözünenler (NH3, SO2..)...ÜSY- Suda çözünmeyenler(NO2, Fosgen)...
Alt sol.Y. ve alv
YANIT
AKUT- ÜSY irritasyonu, obst.- Bronkokonstruksiyon- RADS- Alveolit-P.Ödem-ARDS- Fume fever
KRONİK- B.Astım
- KOAH- Fibrozisler
-Pnömokonyozlar- Maligniteler
4
Ne iş yapıyorsun ?
“Hayret ve tereddüt ediyorum. Acaba, ilaç ve sinameki kokan muayenehane ve eczanelerde oturan bu azametli ve şık görüntülü doktorların burnuna işyerlerindeki pis kokulu şeyleri mi soksam, yoksa onları bu çukurları görmeye mi davet etsem?”
Bernardino Ramazzini (1633-1714) De Morbis Artificum Diatriba
Dünya -Dünya - Tarihsel süreçTarihsel süreç
5
Dünya -Dünya - Tarihsel süreçTarihsel süreç
18. yüzyılda yer altı maden işçilerinde pnömokonyoz-silikoz epidemileri
Avrupa’da 1842’de kadın ve çocukların madenlerde çalışması yasaklandı
1844’de ise fabrikalarda işyeri hekimi bulundurulması zorunluluğu getirildi
1919’da ILO kuruldu... 1950’de WHO sağlık-çalışan sağlığı
tanımları...
6
- - 1930...Umumi Hıfzısıhha Kanunu 1930...Umumi Hıfzısıhha Kanunu - -1946... İş kazaları ve MH sigortası...1946... İş kazaları ve MH sigortası...- - 1969... İSGÜM...1969... İSGÜM...- 1972’de MH ve iş kazasının yasal tanımı- 1972’de MH ve iş kazasının yasal tanımı - - MH ve iş kolları listesiMH ve iş kolları listesi- 1979... Ankara ve İstanbul MHH - 1979... Ankara ve İstanbul MHH - 1988... TTB “İş yeri hekimliği” - 1988... TTB “İş yeri hekimliği” - Temmuz ve Aralık 2003...yeni iş kanunu-- Temmuz ve Aralık 2003...yeni iş kanunu-İşyeri Hekim yönetmeliği...İşyeri Hekim yönetmeliği...
Ülkemizde - Tarihsel süreçÜlkemizde - Tarihsel süreç
7
Meslek Hastalığı Kavramı - Pratiği (?)
Dünya-Türkiye
8
Dünyada Mesleki = Çalışanlar
Ülkemizde Mesleki = İşçi
9
MH yasal yaklaşım bazı farklılıklar
gösterse detemel mentalitehemen hemen
benzerdir...
Dünyada:
10
Değişik ülkelerde MH yasal yaklaşım Değişik ülkelerde MH yasal yaklaşım
Evet 352 (1991)
Çok K.Uzm.EvetİşverenU.BüroFinland.
Evet 100Değişir DeğişirEvetİşverenEyalet Bürosu
Kanada
Evet ?Çok K.Uzm. Kurulu
EvetİşverenU.BüroBulgar.
Evet ?Çok K.U.B. Hekimi
Evetİşveren-devlet
U.BüroBrezilya
Evet ?Çok K.Uzm. Kurulu
EvetİşverenU.BüroBelçika
Evet ?Çok Kadem
Uzm.EvetÖ. Sigorta
Mahk.Avustralya
Kalıcı malul. varmı?
Olgu sayısı
(yılda)
Tanı nasıl konur
Kim muay. eder
Tazmin edilir
mi?
Kim öder ?
Kim idare eder ?
Eur Respir J 1994; 7: 969-80
11
Kalıcı malul. varmı?
Olgu sayısı
(yılda)
Tanı nasıl konur
Kim muay. eder
Tazmin edilir
mi?
Kim öder
Kim idare eder
Evet ???
13/83 (1998)
Çok K.Uzm.EvetSSK-İşveren
SSK MHH
TÜRKİYE
? ?Değişir DeğişirEvetİşverenNo-fault sig.sis.
ABD
Evet 293 (1991)
DeğişirMeslek H.Uzm.
EvetGenel vergi
U.Büroİngiltere
Hayır ?Çok K.Uzm.Hayırİşveren-işçi
Değişik
Hollanda
Evet 146 (1990)
Çok K.HeyetEvetİşverenU.Büroİspanya
Hayır?Çok Kadem
UzmanlarEvetİşverenU.BüroG.Kore
Eur Respir J 1994; 7: 969-80
12
SSSSKKSosyal Sosyal SİGORTALAR SİGORTALAR KurumuKurumu
Hastalık SigortasıAnalıkMalüllükYaşlılıkÖlümİş kazaları ve Meslek Hastalıkları
Sigortası
13
Meslek HastalığıMeslek Hastalığı
Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya
işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli
hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir
14
BalıkesirBilecikBursaÇanakkaleEdirneİstanbulİzmirKırklareliKocaeliSakaryaTekirdağYalova
Geri kalantüm iller
+ Yurt dışı
Sigortalıları+
Mahkemeler+
Mesleki Ölümkararları Zonguldak
BartınKarabük
İSTANBULMESLEK H.H.
ZONGULDAKMESLEK H.H.
ANKARAMESLEK H.H.
15
MESLEK HASTALIKLARININ TESBİTİ(TÜRKİYE’DE DURUM)
16
Meslek Hastalığı Epidemiyolojik veriler
Dünya-Türkiye
17
MESLEK HASTALIĞI İŞ KAZASI
Sağlık ve Güvenlik patolojileri
18
DÜNYADA DURUMDÜNYADA DURUM
YILDA :
160 MİLYON MESLEK HASTALIĞI 125 MİLYON İŞ KAZASI
WHO-1997
19
%44
%56 DÜNYA
%99
%1
TÜRKİYE
MESLEK HASTALIKLARI
İŞ KAZALARI
20
BEKLENİLEN MESLEK HASTALIĞI BEKLENİLEN MESLEK HASTALIĞI SAYISI ?SAYISI ?
Ülkeler arasında değişmekle birlikte,
yılda her bin işçi için 4-12 yeni meslek hastalığı olgusu
beklenmeli...
Harrington JM, Gill FS, Aw TC, Gardiner K. Occupational Health; 4th Edition 1998
21
TÜRKİYE’DE DURUMTÜRKİYE’DE DURUM
TÜRKİYE’DE MESLEK HASTALIKLARI İLE İLGİLİ RESMİ VERİLER SADECE SSK(SOSYAL SİGORTALAR KURUMU
BAŞKANLIĞI) İSTATİSTİKLERİ...
22
Son 4 yılSon 4 yılSigortalı sayısı Meslek Hastalığı
1999 5.832.215 1025
2000 5.005.403 803
2001 4.886.881 883
2002 5.223.283 601601
23
Son 4 yılSon 4 yıl
1999 2000 2001 2002
SSK kayıtlı işçisayısı
5.832.215 5.005.403 4.886.881 5.223.283
Saptanan MH 1025 803 883 601
Beklenen MH(%04) 23.328 20.021 19.547 20.893
Saptanamayan MH 22.303 19.218 18.665 20.292
24
Son 3 yılSon 3 yıl
0
1.000.000
2.000.000
3.000.000
4.000.000
5.000.000
6.000.000
2000 2001 2002
Sigortalı sayısı
Meslek Hastalığı
25
Meslek HastalıklarınınMeslek Hastalıklarınınsistemlere göre dağılımı sistemlere göre dağılımı
Bir çok ülkede 1992’ye kadar bildirilen MH listelerinin 1.sırasını MAH oluştururdu...
Son yıllarda MAH 4-5.sıraya düşmüştür olası nedenleri:– Birincil korunma önlemlerinin yeterliliği– Bir çok patolojinin de MH kavramı içine
alınması: iş stresi-ergonomik sorunlar vb.
26
MESLEK HASTALIKLARININ TESBİTİ(İNGİLTERE - ODIN- MESLEK HAST. BİLGİ AĞI
PROJESİ )
1996 YILINDA TESPİT EDİLEN 21686 yeni meslek hastalığının dağılımı:
% 44’Ü KAS İSKELET SİSTEMİ HASTALIĞI% 22’Sİ DERİ HASTALIĞI% 16’SI MENTAL BOZUKLUKLAR% 9’U SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI% 7’Sİ DUYMA BOZUKLUKLARI% 2’Sİ DİĞER HASTALIKLARDIR.
Cherry N Occupational Diseases; BMJ 1999;318:1397-9
27
Saptanmış olan meslek hastalıklarının
Sistemlere göre dağılımı1992’den beri
???
Ülkemizde MH sınıflaması
28
Mesleki Akciğer HastalıklarıMesleki Akciğer Hastalıkları(SSK AMH-1998)(SSK AMH-1998)
49.5212Mesleki akciğer hastalıkları
428Meslek hastalıkları
%n
29
MAH Tanısı Konulan Olguların DağılımıMAH Tanısı Konulan Olguların Dağılımı(N:212)(N:212) –(SSK AMHH-1998) –(SSK AMHH-1998)
1.43Siderosis
1.43Asbestosis
3.88Bissinosis
4.710KOAH
4.710İAH
15.633KİP
22.247Mesleki astım
23.149Kronik bronşit
23.149Silikosis
%n
30
Kliniklerimizde veya bilimsel çalışmalarda
saptadığımız MH,Meslek Hastalıklarıyasal havuzuna
girmedikçeMeslek Hastalığısayılamazlar...
31
S.Ocağı Devlet Hast. Ünv. Özel
MESLEKİ şüphesi
SSK – (Disp.-Hast. Sigorta müdürlüğü)
Bölge Meslek Hastalıkları Hastanesiİş
yeri Müf.Tah.
Raporu
Kesin tanı + yasal getiri
32
Mesleki Akciğer HastalıklarıMesleki Akciğer Hastalıkları
A. PNÖMOKONYOZLAR- KİP- Silikosis- Asbestosis- Silikat pnömokonyozları- Berilyum hastalığı-Diğerleri:Aluminyum, antimon,baryum, Kobalt,Siderosis, Miks toz Pnömokonyozları, vb.
B. Mesleki astımC. HSPD.KOAH(kr.bronşit-
amfizem)E. BissinosisF.Toksik ajanlara bağlı
patolojiler: Amonyak, Kadmiyum, Klorin, Metal-Polymer-Organik tozların ateşi(MFF-PFF-ODF)
G. Akciğer kanserleriH. İnfeksiyöz hastalıklar
33
MESLEKİAKCİĞER
HASTALIKLARI
34
Pnömokonyozlar
Diğerleri
Radyolojik tanı-takip
Klinik/fonksiyonel tanı-takip
35
PnömokonyozAkciğerlerde toz birikimi ve
buna karşı gelişen doku reaksiyonunun genel adı (ILO-1972-98)
Benign Pnömokonyoz
Kollajenöz Pnömokonyoz
Basit Pnömokonyoz
Komplike Pnömokonyoz
Doku reak.
Radyoloji
36
PnömokonyozlardaPnömokonyozlarda Tanı Kriterleri:
– Meslek öyküsü– ILO klasifikasyonuna uygun radyolojik görünüm– Bu görünüme yol açabilecek başka patolojinin
Zorunlu olmadıkça invaziv tanı yöntemine gerek yoktur...
TanıdaSemptomatoloji ve klinik bulguların önemi ??? Bu nedenle;
37
-ILO’nun 1930’da Güney Afrikanın Johannesburg.... pnömokonyoz radyografilerini okuma esasları ....
- - 1950, 1958, 1968, 1971 ve 1980’de 1950, 1958, 1968, 1971 ve 1980’de bu bu esaslar esaslar gözden geçirilerekgözden geçirilerek........ erkenden erkenden saptanması içinsaptanması için uluslararası ortak dil ve uluslararası ortak dil ve yöntem oluşturulmasıyöntem oluşturulması amaçlanmıştır. amaçlanmıştır.....
-1997’de revizyon???-1997’de revizyon???
Dünyada 1900’lerin başından itibaren yoğun pnömokonyoz epidemileri sonucu PMF ile bir çok olgu kaybedilmiştir.Bunun üzerine erken tanı için her ülkede ulusal önlemler...
38
Buna göre Pnömokonyoz yapıcı işlerde çalışan kişilerin çalıştıkları ortamdaki nonsp. toz, silika, asbest gibi spesifik toz konsant. göre belli aralıklarla standart PA grafi...
BBu filmleru filmlerinin ““ILO ILO PnömokonyozPnömokonyozlulu Fi Fillmmleri leri değerlendirme sınıflamasıdeğerlendirme sınıflaması”” esaslarına göre esaslarına göre değerlendirilmesi...değerlendirilmesi...
39
Klasifikasyonun kullanımı:
Epidemiyolojik...
Kliniklerde...
İstatistiklerde...
Maluliyet... gereken bilginin bir
kısmının sistematik tanımı...1- Standart grafi
seti...,2- Metin...
40
Ana kurallarAna kurallar PA’da toz maruziyeti için patognomonik
olabilecek bir görüntü
İncelenen grafideki bulguların standart grafilerle ve metinle kesin bir uyum göstermesi...
PA’daki bazı anormallikler pnömokonyozu taklit eden bir görünüm verebilirler(ör. eski enf.).
PA da tozla ilişkili olmadığı düşünülen görünümler semboller kullanılarak, yorumlanmalıdır.
41
Patolojiler :•Parankimal
•Küçük-Büyük opasiteler•Plevral•Semboller•Diğerleri
Grafi kalitesi 1... 2... 3... 4...(u/r)
42
Büyüklük Yuvarlak(çap)
Düzensiz(genişlik)
0-1.5 mm p s1.5-3 mm q t3-10 mm r u
Parankimal küçük opasiteler
A, B, CParankimal büyük opasiteler
43
YoğunlukYoğunluk
YaygınlıkYaygınlık
Her birim alandaki küçük opasitelerin konsantrasyonu... Değerlendirmede yazılı metin yol göstericidir, standart grafiler daha önceliklidir...
Küçük opasitelerin görüldüğü zonlar... Zonlardaki yoğunlukta belirgin farklılık varsa, yoğunluğun fazla olduğu zon veya zonlar göz önüne alınır...
44
Küçük opasitelerin yoğunluk kategorileri0. Kategori: 0/- 0/0 0/11. Kategori: 1/0 1/1 1/22. Kategori 2/1 2/2 2/3
3. Kategori 3/2 3/3 3/+
ILO sınıflamasındaki yoğunluk kategorileri:– Tozlara kümülatif maruziyet
Post-mortem akciğerdeki toz içeriği
– Mortalite Akciğerin postmortem patolojik
görünümleri ile uyumlu bulunmuştur.
45
PLEVRAL ANORMALLİKLERPLEVRAL ANORMALLİKLER
– Diffüz plevral kalınlaşma, – Plevral plaklar ve – Kostofrenik açı
obliterasyonu
46
Şekil –1: PNÖMOKONYOZ GRAFİLERİNİN ILO 19XX ULUSLARARASI SINIFLAMASI(7)Okuyucu Film numarası Okuma tarihi
FİLM KALİTESİ 1 2 3 4 Parankim açınça görülüyor mu? Evet: 1 Hayır: 2 Plevra açıkça görülüyor mu? Evet: 1 Hayır: 2
PARANKİMAL ANORMALLİKLER Küçük opasiteler Yoğunluk 0/- 0/0 0/1 1/0 1/1 ½ / 2/1 2/2 2/3 3/2 3/3 3/+ Zonlar R L Üst Orta Alt Şekil-büyüklük(2 sembol) p q r s t u / ------------------------------------------------------------------------------------------- Büyük parankimal opasiteler Yok A B C
PLEVRAL ANORMALLİKLER Diffüz plevral kalınlaşma Yok R L Segmentler Üst a b c f Orta a b c f Alt a b c f
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - --- -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -Plevral plaklar Yok R L Göğüs duvarı Diyafragm
Diğer yerler
Tipi c h Uzunluk 0 1 2 3 - - - - - - - - ---- --- ------ - - - - - - - - - - - - ----- ------- - - - - - - - - - -- - - - - - - - Kostofrenik açı Yok R L
SEMBOLLER Yok ap ax bu ca cn co cp cv di ef em es fd fr hi ho id ih kl pi px rp tb od
47
Sembol Tanım Sembol Tanım ap Apikal diffüz plevral kalınlaşma ax küçük opasitelerin koalesansı bu Bül(ler) ca akciğer veya plevranın kanseri cn küçük opasitelerde kalsifikasyon
co kalpin şekil ve büyüklüğünde
anormallik cv Kavite
di intratorasik organlarda belirgin
distorsiyon ef effüzyon em belirgin amfizem es Hiler veya mediastinal lenf
bezlerinde yumurta kabuğu şeklindekalsifikasyon
fd Diyafragmada lokalize düzleşme
fr Kaburga(ların) kırığı hi Hiler veya mediastinal lenf bezlerindebüyüme
ho Balpeteği akciğeri id Diyafragm sınırlarında belirsizlik ih Kalb sınırlarında belirsizlik kl Septal(kerley) çizgileri pi İnterlober fissür veya
mediastendekiplevral kalınlaşma px pnömotoraks
rp romatoid pnömokonyoz tb tüberküloz od diğer önemli anormallikler
SembollerSemboller
48
Sonuçta;
Sınıflamanın esası, basit tekrarlanabilir bir yöntemle radyografik anormallikleri kodlamaktır.
Sınıflama ne patolojik oluşumları tanımlar nede çalışma kapasitesini hesaplayabilir.
49
Opasitelerin yoğunluk kategorileri0. Kategori: 0/- 0/0 0/11. Kategori: 1/0 1/1 1/22. Kategori 2/1 2/2 2/3
3. Kategori 3/2 3/3 3/+
Amaç,riskli işlerde çalışan kişilerde
etkileme başladığı an(1.kategori)
uygun koşullarda iş değişikliği sağlayarak...
50
Dünyada Ulusal Pnömokonyoz Kontrol Programları :
Kurul (eşdeğer -2/3)
sistemi
Kademeli okuma sistemi(A-B okuyucu)
İşçi İşveren
Devlet
51
KURUL SİSTEMİ1990-2000 arası dönemde 6 PDK:(İstanbul-2, Ankara, İzmir, Adana, Zonguldak)SSK -1Sağlık Bakanlığı-1ÇSGB(İSGÜM)-1(Atama? , Uzmanlık?, Koşullar ?)
Ülkemizde;
MTOİ ve tünel yapımında tozla mücadele ile ilgili yönetmelik. Resmi Gazete No:20635, tarih. 14.9.1990
52
1990-2000 arasıdönemde en az 200 bin kişinin 4- 5 defa grafilerinin değerlendirilmesi gerekirdi.... ?
53
Bu süre içinde bu kurullar tarafından;~ 25 bin akciğer grafisi okunmuş:
Grafilerin %24’ü kalite – 4 (u/r):değerlendirilmemiş
Geri kalanların %22’sinde patoloji saptanmış
Pnömokonyoz prevalansı(???) : %7.4
http://demolar.pleksus.com.tr/isagu/
54
Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve tünel yapımında tozla mücadele ile ilgili yönetmelikte değişiklikyapılmasına dair yönet.
RG. No:23976, tarih: 26 Şubat 2000
55
Standart Göğüs filmi: 35 x 35 cm veya daha büyük
boyutta ILO sınıflandırılmasına göre 1 ve 2. Kalitedegöğüs radyografisi
MTİTY- RG. No:23976, tarih: 26 Şubat 2000
56
A – okuyucusu:ILO Uluslararası pnömokonyoz radyografisi
sınıflandırması konusunda eğitim görmüş tercihan işyeri hekimi
B – okuyucusu :ILO Uluslararası pnömokonyoz radyografisi
sınıflandırması seminerine katılarakfilm değerlendirme sınavını başarmış...
Göğüs hast. veya Radyoloji Uz.
MTİTY- RG. No:23976, tarih: 26 Şubat 2000
57
“A” okuyucusu
“B” okuyucusu
İSGÜM
İŞYERİ
İSGÜM
MHH
58
Geçen ~ 4 yıllık süre içinde
???
59
Kömür İşçisi Pnömokonyozu Kömür İşçisi Pnömokonyozu (KİP)(KİP)
Kömür madenleri...
Siyah karbon, grafit, karbon elektrolit endüstrisi...
Pigmente lezyonlar– Kömür makülü-
nodül-PMF– Silikotik nodül
Amfizem Bronşit
İş kolları Patoloji
ilk radyolojik değişiklikler çoğunlukla<1.5 mm ve 1.5-3.0 mm çapındaki yuvarlak
“p”,”q” tipi opasiteler öncelikle üst ve orta zonların periferinde lokalize olurlar
60
KİP-Fonksiyonel etkilerKİP-Fonksiyonel etkilerHava giriş-çıkışına etkiler:
– Büyük HY bronşitik değişiklikler,
– HY distorsiyon, KHY da dilatasyon hiperenflasyon...
– Bronşiol ve alveol seviyesindeki elastik doku destruksiyonu HY rezistans Obst. Rest.
Diffüzyona etkileri:
– KHY distor./dilatas.– Fibrotik değiş.,
insp. alınan havanın homojen dağılımını engeller
– Kapillerler destruk. diffüzyon ve perf. dengesini bozar,
– Rad. olarak “p-s-t” tipinde/ 2-3. Kateg. diffüzyon etkilenmesi daha
61
KİP tıbbi tedavi-takipKİP tıbbi tedavi-takip
Komp: obstrüksiyon, solunum enf., TB, hipoksemi, solunum yet., kor pulmonale,
aritmiler, pnx...
Sigaranın bıraktırılması , Kategori B ve C’ye giren ileri, komplike pnömokonyozda hipoksemi ve onun komp.
USOT, İnfluenza ve pnömokok aşıları,NİMV
KİP’te prognozu etkileyen faktörler :Maruziyet süresi/yoğunluğu,Maruziyet yaşı,
Radyolojik bulgular ?
62
Silikosis
Serbest kristal silikaya maruziyet sonucu oluşan akciğerin kronik-diffüz-interstisyel- fibrotik-
granülomatöz hastalığıdır
Taş ocakları Kuvars değirmenleri Kum püskürtme işleri Madenciler Tünel kazıcıları Dökümcüler
Cam sanayii. Seramik,vitray yapımı. Çimento üretimi. Çanak- çömlek yapımı. Kiremit, tuğla, balçık
üretimi.....
Bazı İş Kolları
63
Silikosis gelişiminde,
Genetik yatkınlık Kişisel çalışma
alışkanlıkları Solunum koruyucusu
kullanma alışkanlığı Sigara İlave akciğer hastalığı
Maruziyetin yoğunluğu
Maruziyet süresi Partiküllerin yapısı Ek etkenler:
– Beraberinde maruz kalınan tozlar(talk, silikatlar),dumanlar (kaynakçılık,döküm)
kişiye ait faktörler ortama ait faktörler
ilk radyolojik değişiklikler çoğunlukla1.5-3.0 ve 3.0-10 mm çapındaki yuvarlak
“q”,”r” tipi opasiteler
64
SilikosisSilikosis
Hastalık proçesi başladıktan sonra;
– Hastalığın gelişim
hızına– Si’nın temizlenme
derecesine bağlı olarak proçes ilerler...
– Ancak progresyonu önlemek için yinede erkenden maruziyetin sonlandırılması...
1. Kronik-klasik silikosis
2. Akselere silikosis
3. Akut silikosis
(silikoprotein.)
65
Tedavi:Tedavi:
Korunma,
Erken tanı,
Komplikasyonların tedavisi,
66
Prognoz
Prognozu olumsuz olarak etkileyen faktörler;– Genç yaş,– Radyolojik yaygınlık– TB– KOAH – Pnömoni
67
Maluliyet almış KİP ve Silikosisli kişilerde Maluliyet almış KİP ve Silikosisli kişilerde yaşam süresini etkileyen faktörleryaşam süresini etkileyen faktörler
Maluliyet almış, ölümü saptanmış KİP ve silikosisli olgularda
yaşam süresi ...ilk tanı konulduğundaki fonksiyonel etkilenme derecesi ile
kuvvetli negatif ilişkilidirr: - 0.851, p < 0.005
Akkurt İ ve ark. Toplum ve Hekim 1997; 12(77): 17-21
68
ASBESTOS’A BAĞLI HASTALIKLARASBESTOS’A BAĞLI HASTALIKLAR
Tekrarlayan plevral effüzyonlar
Plevral kalınlaşma Plevral kalsifikasyonlar Rounded atelektazi Asbestosis
Mezotelyomalar Kanserler
Özellikle beyaz asbestos hala sanayide izolasyon malzemeleri başta olmak üzere bir çok iş kolunda...
69
ASBESTOZİSASBESTOZİS
- Korunma(çevresel, bireysel)
- Erken tanı
- Komplikasyonların tedavisi
Prognoz:
- SFT’de erken etkilenme,
- Radyolojik parankimal ve plevral fibrozis, erkenden efor dispnesinin varlığı
Tedavi:
70
İzlemİzlem
Akciğer grafisi, SFT (DLCO dahil)
Asbestos’a bağlı radyolojik değişiklikler: öncelikle bilateral-diffüz-bazallerde düzensiz opasiteler(s,t), plevral kalınlaşma-kalsifikasyon
Bu değişiklikler malign dejenerasyonun da habercisi
71
Mesleki Akciğer-plevra kanseri(mezotelyoma)
Sayısı:
?
Ülkemizde
72
MESLEKİ BRONŞİYAL ASTIM
Mesleki astım tanımının genel astımdan her hangi bir farkı yoktur– M. Astım– Mesleğin ortaya çıkardığı astım– RADS....irritan astımı
Mesleki Astım prevalansı...MA yapıcı madde sayısı > 250
73
Mesleki AMesleki Astımstım Riski Olan Bazı İş Riski Olan Bazı İş KollarıKolları
Kağıt üretimi işçiler Buğday öğütücüler Ağaç işçileri Değirmenciler Fırıncılar Veterinerler Hayvan besleyiciler Çiftçiler Laboratuvar
çalışanları Elek. elektronik end. Kaynakçılar
Kozmetikçiler Bitkisel yağ üretenler Deterjan endüstrisi Gıda katkı maddesi
ür Kahve işçileri Hastane çalışanları İlaç üretenler Lehimciler Elbise üretenler Platin arıtanlar Metal işçileri
74
Semptomatoloji ve Klinik bulgularMeslek(maruziyet) anamneziSFT-reverzibiliteNonspesifik ve spesifik BPTPEF takibi İş öncesi-sonrası FEV1Cilt Testleri/Spesifik ve total IgE
MA’da TANI
75
- Medikal tedavi mesleki olmayan astım tedavisi gibidir: basamak tedavisi- Çift kartuşlu respiratörler, yüz maskeleri ?
MA - Tedavi - takip
Maruziyetin mutlak sonlandırılmaması
ani atakla exitus’ayol açabilir
76
MA-Prognoz
Maruziyetin sonlandırılması ile olguların %50’sinde birkaç ayda düzelme...
MA da kötü
prognostik göstergeler
* Uzun süreli maruziyet,* Uzun süren semptomlar,* Tanı sırasında hastalığın şiddetinin ağır olması, * BPT’ne dual yanıt,* BAL’da eozinofil varlığı, * TDI(toluen diisosiyanat)’a yüksek dozda akut maruziyet
77
Mesleki Mesleki KOAH KOAH
Tanı ve takipte KOAH’ın standart kuralları geçerlidir
HY obstruksiyonuİrreversiblProgressivAnormal
inflamasyon
Tanı:-Klinik-SFT
WHO,NHLB-GOLD
78
KOAH- risk faktörleriKOAH- risk faktörleri
Kişiye ait faktörler– Alfa-1 AT– HY aşırı duyarlılığı
Maruziyetler– Sigara
– Mesleksel toz, gaz, kimyasallar
– Hava kirliliği– İnfeksiyonlar– Sosyo-ekonomik
durum
WHO,NHLB-GOLD
79
KKOAHOAH yyapan apan bazı abazı ajanlarjanlar
KİMYASALLAR– Amonyak, – Arsenik, – Klorin, – Osmium tetraoksit, – Fosgen, – Tungsten karbid,– Vanadyum, – Sülfür dioksit, – Toluen diisosiyanat,– Hidrokarbonlar...
ENDÜSTRİ TOZLARI– Pamuk ve keten tozları,– Kömür tozları, – Çimento tozları– Dökümcülükte ortaya
çıkan tozlar, – Seramik-biriket-tuğla
tapımı,– Taş ocaklarındaki
tozlar,– Metal işçiliğinde ortaya
çıkan tozlar, – Asbest, Silica vb.
80
Mesleki KOAHtanı
zorluğu?
81
Sigara – Mesleki maruziyet-KOAH
– Sigara mesleki maruziyet 20 ml/yıl – Sigara mesleki maruziyet + 50 ml/yıl
• Sigara + mesleki maruziyet 80 ml/yıl • Sigara + mesleki maruziyet + 160 ml/yıl
WHO,NHLBI-GOLD-Nisan 2001Kaufmann F. Int J Epid. 1979
FEV1
82
Mesleki KOAH Tedavi-takip
- Standart KOAH tedavisi
+- Maruziyetin sonlandırılması
83
Hipersensitivite pnömonileri(EAA, Çiftçi akciğeri vb)
Tekrarlayan antijenik maddelerin inhalasyonu
ile duyarlı kişilerde alveollerde ve
interstisyel aralıktaki inflamatuvar-granülomatöz reaksiyonla karakterize
klinik...
AKUT KRONİK
Tanı kriterleri mesleki olmayan HSP ile aynı...
84
Hipersensitivite pnömonileriHipersensitivite pnömonileri
Tedavi: – Sorumlu etkenden uzaklaşma, – Hava temizleme sistemleri, – Çevre düzenlenmesi, – Endüstriyel tekniklerin
değiştirilmesi, – Kişisel koruyucu ekipmanlar– Tıbbi tedavi....Steroid
85
HSP-HSP-PrognozPrognoz
İzlemİzlem Rad., SFT(DLCO dahil) ve AKG...
Erken tanı ve maruziyetten uzaklaşmayla prognoz çok iyi... 1-6 ayda düzelme
HP tipine ve coğrafik lokalizasyona göre de prognoz anlamlı olarak değişmektedir...
86
BİSİNOSİS BİSİNOSİS İlk defa 1705’de İtalyan B.Ramazzini
pamuk işçileri Astım...
Pamuk, keten, kenevir tozlarına maruz kalanlarda hafta sonu veya izin dönüşü göğüste sıkışma hissi, öksürük, zamanla balgam çıkarma ve nefes darlığı semptomları...
Prevalans....%1-80
87
BİSİNOSİSBİSİNOSİS--KLİNİK SINIFLAMASIKLİNİK SINIFLAMASI
Grade-2 semp. + ventilatuar kapasitede
Grade-3
Tüm çalışma günlerinde göğüste sıkışma
Grade-2
Her ilk çalışma gününde göğüste sıkışma
Grade-1
Bazı ilk çalışma günleri göğüste sıkışma ve/veya öksürük
Grade-1/2
semptom yokGrade-0
Schilling RSF, 1956
88
Göğüs hastalığının alevlenmesiyle toza maruz kalmakla ortaya çıkan ya da kötüleşen inatçı balgam.
Evre SYİ3
Toza maruz kalındığında yeni ortaya çıkan ya da tetiklenen inatçı balgam (yılın 3 ayı boyunca günlerin çoğunda)
Evre SYİ2
Toza maruz kalındığında öksürük.Evre SYİ1
İlk çalışma gününde ve sonraki günlerinde göğüste sıkışıklık ve/veya nefes darlığı.
Evre B2
İşe döndüğü ilk çalışma günlerin çoğunda göğüste sıkışıklık hissi ve/veya nefes darlığı
Evre B1
Belirti yok Evre 0
WHO
89
FonksiyonFonksiyonel etkilenmeel etkilenme
> %20Ağır Etki
%10-20Orta Etki
%5-10 Hafif Etki
< %5Etki yok
WHO
Vardiya boyunca FEV1 değişikliği
90
BissinosisBissinosis-Takip-Takip
NIOSH
Basal FEV1Vardiya boyunca FEV1 değişkliği
Evre
< %60F-3
% 60-70F-2
> %80 BELİRGİN (> %20)F-1
> %80 HAFİF (%6-20)F-1/2
> %80 YOK < %5 F-0
91
Bissinosis -Tedavi
- Birincil korunma önlemleri - Semptomatik: bronkodilatatörler,
antiinflamatuarlar, USOT...
+- Maruziyetin sonlandırılması
92
Prognoz
Pamuk işçilerindeki FEV1 azalmasının daha çok kümülatif endotoksin maruziyetine bağlı...
SFT etkilenmesinin şidetini belirleyen faktörler:– Maruziyet süresi, – Bissinosis semptomlarının şiddeti ve süresi...
93
Ülkemizde
Resmi tanı konulabilenBissinosis:
~10-20/yıl
Bissinosis yapıcı işlerde çalışanaktif sigortalı:
~ 600 bin
94
TOKSİK İNHALANLAR
Maruziyet seviyesi ve süresine bağlı olarak,
- ÜSY irrit., bronkospazm, laringospazm- Pnömonitis, P.Ödem, ARDS- Fume fever- BO, BOOP- RADS- B.Astım, KOAH, Fibrozis, Ca
95
Üst Solunum Yolu Hasarı
– Maruziyet alanından uzaklaşma, yaşamın devamını sağlayıcı genel destek-semptomatik yaklaşım :
– aspirasyon,
– O2 ,
– epinefrin, – gereğinde entübasyon., – bulaşmış maddenin bol suyla yıkanması,– gereğinde steroid...
96
Pnömonitis, ARDS, BO-Pnömonitis, ARDS, BO-BOOPBOOP
- Genel destek tedavisi,- O2 , MV ...
- Bazı durumlarda Steroidler (civa,kadmiyum ve çinko gibi metal buharlarına
bağlı şiddetli, bazen fatal seyirli akut akciğer hasarında)
- ARDS’de hemodinamik izlem ve MV
97
Reaktif Havayolu Disfonksiyonu Reaktif Havayolu Disfonksiyonu Sendromu (RADS)Sendromu (RADS)
* Daha önce her hangi bir solunumsal yakınması olmayan bir kişide ani ve yoğun maruziyet sonrası
gelişen astım benzeri tablo...* Klinik ve fonksiyonel incelemedeki bulgular
astım ile benzeridir...* Tanı-tedavi-takip kriterleri....B.Astım gibidir
* Yanıt vermeyen bazı olgularda
İrritanlara bağlı B.Astım gelişir...
98
BERİLYOZİSBERİLYOZİS
99
AĞIR METAL HASTALIKLARIAĞIR METAL HASTALIKLARI
100
Teşekkürler...
Top Related