1. AMAÇ :
Kaldırma
makinaları ve
araçları ile yapılan
çalışmalarda İSG
uygulamaları
hakkında bilgi
aktarmaktır.
2. HEDEF :
Kaldırma makinaları ve
araçları ile yapılan
çalışmalardan
kaynaklanan tehlike ve
risklerin belirlenmesi,
değerlendirilmesi,
gerekli risk kontrollerine
karar verilmesi ve
bunları uygulayacak
duruma gelebilmektir.
1. GİRİŞ
2. KALDIRMA MAKİNALARI
2.1 - Kaldırma Makinaları Tanımı
2.2 - Kaldırma Makinalarındaki Kaza Nedenleri
2.3 - Kaldırma Makinalarının Gruplandırılması
2.3.a - Vinçler
2.3.b - Forkliftler
2.3.c – Asansörler
2.3.d – Diğer Kaldırma Makinaları (Konveyör Bantlar,
Transpaletler, Palangalar, Krikolar, Caraskallar)
2.4 - Kaldırma ve İndirme Sistemi Ekipmanları
2.5. Kaldırma Makinalarındaki Kontroller
2.5.1 - Fiziki (Gözle) Muayene Deneyleri
2.5.2 - Şartnamelere Uygunluk Deneyleri
2.5.3 - Yük Kaldırma Yeterlilik Deneyleri
1. GİRİŞ :
İnsanların kendi güçleri ile yerinden kaldırıp
taşıyamayacağı yüklerin bir yerden, belirli mesafedeki
diğer bir yere kaldırılıp götürülmesi ve yerleştirilmesi için
asırlardan beri çeşitli tip ve kapasitedeki kaldırma ve
taşıma araçları kullanılmıştır.
Endüstrinin gitgide büyümekte olduğu günümüzde, bu
işlemler her işyerinde yapılmakta ve bu sayede yük
kaldırma ve taşıma işleri kolaylıkla yapılabilmektedir.
Bu süreçler;
Verimlilikte artış sağlar.
Zaman kaybında azaltır.
Maliyetlerin düşmesini gerçekleştirir.
Personelin yorulması azalır.
Kaldırma makinalarında gerçekleştirilen işlerde ve yüklerin yüksekte taşınması sırasında oluşacak kazaların olumsuz etkileri, yüklerin zemin üzerindeki taşınmasına göre daha fazla olmaktadır. Bu tür kazalar;
Taşınan yükte,
Kaldırma makinasının kendisinde,
Operatörde ve
Çevrede ciddi hasarlara neden olmaktadır.
Bunun sonucunda; işyerinde iş tıkanıklığı, zaman, maliyet
ve itibar kaybı yaşanmakta, çoğu zaman da çalışan
insanların yaralanmasına veya ölmesine neden olmaktadır.
2.1. Tanımlar
Kaldırma Makinası ve Araçları:
Herhangi bir yükü bulunduğu yerden kaldırıp yer
değiştirerek bir başka yere indiren veya istifleyen,
gerektiğinde bu yükün yer değiştirme işlemini yükü
kısa mesafelerde taşıyarak gerçekleştiren araçlara
kaldırma makinaları denir.
2.1. Tanımlar
Operatör:
Kaldırma makinelerini kuran, çalıştıran, ayarlayan,
bakımını yapan, temizleyen, tamir eden, hareket
ettiren kişi veya kişilerdir.
(03.03.2009 tarih ve 27158 sayılı Resmi
Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren
“Makine Emniyeti Yönetmeliği – Ek-I”
Tehlike Bölgesi:
Çalışanın sağlık ve güvenliğinin tehlikede
bulunduğu, iş ekipmanı bünyesinde ya da
çevresinde bulunan kişiler için sağlık ve güvenlik yönünden risklerin bulunduğu bölgeye denir.
Maruz Kimse:
Tamamen ya da kısmen tehlike bölgesinde bulunan
kişilere denir.
İş Ekipmanı :
İşin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet,
tesis ve tesisata verilen isimdir.
İş Ekipmanının Kullanımı :
İş ekipmanının çalıştırılması, durdurulması, kullanılması,
taşınması, tamiri, tadili, bakımı, hizmete sunulması ve
temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü faaliyettir.
Özel Risk Taşıyan İş Ekipmanı :
Tehlikelerin, teknik önlemlerle tam olarak kontrol altına
alınamadığı iş ekipmanıdır.
Bakım :
İş ekipmanında yapılan her türlü temizlik, ayar ve
kalibrasyon gibi işlemlerin tamamıdır.
Periyodik Kontrol :
İş ekipmanlarının, yönetmelikte öngörülen aralıklarda ve
belirtilen yöntemlere uygun olarak, yetkili kişilerce yapılan
muayene, deney ve test faaliyetlerdir.
Periyodik Kontrolleri Yapmaya Yetkili Kişi : Yönetmelikte belirtilen iş ekipmanlarının teknik özelliklerinin
gerektirdiği ve istisnalar saklı kalmak kaydıyla ilgili
branşlardan mühendis, tekniker ve yüksek teknikerlerdir.
2.2 - Kaldırma Makinalarındaki Kaza Nedenleri :
Kaldırma işlemleri nedeniyle tehlike arz eden
makineler, temel sağlık ve güvenlik gereklerini
karşılamak zorundadır.
Kaldırma makinalarında meydana gelen kazaların
nedenleri, 4 temel başlık altında toplanmaktadır.
a. Tasarım ve imalat,
b. Montaj,
c. Yetersiz bakım ve kontrol,
d. Kullanım hataları.
EU – OSHA (Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı)
(Merkezi İspanya’nın Bilbao kentidir.
Bu ajans; AB’nin yan kuruluşu olarak, iş sağlığı ve güvenliği
konusunda ülkelerin gelişmesine yönelik olarak çalışmalar
yapmakta ve bu konuyla ilgili bilgileri paylaşmaktadır.)
Bu ajans; kaldırma makinalarında meydana gelen iş
kazalarının başlıca nedenlerini şu şekilde sıralamaktadır.
Bom veya kaldırma makinalarının enerji hatlarıyla teması
(kazaların %45’i),
Kaldırma mekanizmasının altında durma,
Makinenin devrilmesi,
Yükün düşmesi,
Emniyetli bir operasyonun sürdürülebilmesi için gerekli
olan teknik periyodik kontrollerin ve bakımların
yapılmaması veya aksatılması.
Bomun çökmesi,
Karşı ağırlığın sisteme zarar vermesi,
Dayama ayaklarının yanlış kullanımı,
Düşmeler ve,
Bağlama elemanı hataları olarak sıralamak mümkündür.
2.3 - Kaldırma Makinalarının Gruplandırılması :
Kaldırma makinaları, günümüzde oldukça önemli ve
fonksiyonel özelliklere sahiptirler.
Bu tür makinalar; inşaat, maden, yol yapımı, liman işleri ve
fabrikalardaki her türlü kaldırma işlerinde yaygın olarak
kullanılmaktadırlar.
Kaldırma makinalarının çeşitleri çok fazladır. Yaygın olarak
kullanılan ve gün geçtikçe önemi artan kaldırma
makinalarından başlıcaları şunlardır :
1) Vinçler,
2) Forkliftler,
3) Asansörler
4) Diğer Kaldırma Makinaları (Konveyör Bantlar, Transpaletler,
Palangalar, Krikolar, Caraskallar)
Kaldırma Makinalarının ana üniteleri olan motor ve
şanzımanları dışında:
Kaldırma ve indirme sistemi,
Taşıma sistemi ve
Frenleme sistemlerinden oluşur.
2.3.a- Vinçler :
Malzemeleri ve yükleri kaldırmak, bunları başka bir yöne
dönerek veya hareket ederek aktarmak, yerlerini
değiştirmek, yüklemek veya boşaltmak gibi işler de
kullanılan makinalara Vinç (Crane) denir.
Vinçler, düşey ve yatay hareketleri sayesinde genel
anlamda her türlü yükün yerini değiştirebilen makinelerdir.
Çok değişik tip ve özellikte olanları mevcuttur.
Vinçler;
1) Hareket Kabiliyetlerine,
2) Kaldırma Kabiliyetlerine ve
3) Kumanda Sistemlerine göre 3 ana başlık altında
incelenebilir.
1-) Hareket Kabiliyetlerine Göre Vinçler
a) Sabit Vinçler
b) Lastik Tekerlekli Vinçler
c) Paletli Vinçler
d) Köprü Üzerinde Yürüyen Vinçler
e) Kule Vinçler
2-) Kaldırma Kabiliyetlerine Göre Vinçler :
a) Hidrolik Halatlı Vinçler
b) Teleskobik Bomlu Vinçler
c) Kurtarıcı Vinçler
d) Halatlı Vinçler
e) Fabrika Tipi (Köprülü, Pergel) Vinç
f) Manuel Zincirli Caraskal ve Halatlı Vinç
3) Kumanda Sistemlerine Göre Vinçler :
a) Mekanik Kumandalı Vinçler,
b) Hidrolik Kumandalı Vinçler,
c) Hava Kumandalı Vinçler,
d) Elektrik Kumandalı olmak üzere dört grupta
toplanırlar.
Kaldırma Makinalarında Önleyici Tedbirler
Sıra Tedbir Aşaması Tedbir Konusu
1 Temininde Güvenlik
Tedbirleri
Şartname, Kullanım Amacı, Servis
Hizmetleri ve Kullanıcı El Kitabı
2 Yapısal Güvenlik
Tedbirleri
Tasarım, İmalat, Nakliyat, Montaj ve
Denemeler
3 Kullanımda Güvenlik
Tedbirleri
Operatör ve İşaretçi (Manevracı)
eğitimi ve İSG İşaretlemesi
4 Bakım ve Onarımda
Güvenlik Tedbirleri
Bakım ve onarımcıların eğitimi. Bakım
ve onarımda güvenlik. Devreye
almada güvenlik
5 Hurdaya Ayırmada
Güvenlik Tedbirleri
Halatların, Dişli yağlarının ve
Balataların Hurdaya ayrılması
1. Teminde Güvenlik Tedbirleri
İşveren, herhangi bir iş ekipmanı satın almak için
şartname hazırladığında;
İş ekipmanının kullanım amacını,
Teknik özelliklerini,
Kullanım yerini,
Teminde Güvenlik Tedbirleri
İlgili standartlara uygun olması gerektiğini (CE),
CE İşareti (Belgesi) : Üzerinde bulunduğu ürünün; insan,
hayvan ve çevre sağlığı açısından risk taşımadığını temsil
eden ve “Conformity Europen” kelimelerinin ilk harflerinden
meydana gelmiştir. Diğer bir ifadeyle ürünün, güvenli bir ürün
olduğunu gösteren bir işarettir. Bu işareti taşıyan makineler,
Avrupa Birliği pazarlarında satılabilmektedir. Bu işareti taşıyan
makine, AB direktiflerinden birinin veya birkaçının
kapsamındaki şartları sağlamaktadır. CE işareti taşıyan
makinenin AB direktiflerine göre sahip olması gereken asgari
şartları sağlamaktadır.
Teminde Güvenlik Tedbirleri
CE İşaretine Ait Özellikler :
CE işaretinin harfleri; dikey boyutlarda aynı olmalı ve
yüksekliği 5 mm’den küçük olmamalıdır.
CE işareti, boyutları uygun olduğu takdirde ürüne
iliştirilmelidir.
Teminde Güvenlik Tedbirleri
2. Yapısal Güvenlik Tedbirleri
Kaldırma Makinaları;
“Bilimin ve tekniğin gerekleri ile ilgili standartlara
uygun olarak tasarlanıp imal edilecek ve “Makina
Emniyeti Yönetmeliği (89/392 EEC)” gereği
onaylanmış kuruluşlarca gerekli test ve
deneylerden geçirilecektir.”
Yapısal Güvenlik Tedbirleri
Kaldırma Makinalarında;
Kullanım amacına uygun malzemelerin seçilmesine ve kullanılmasına dikkat edilecektir.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Halatların, tambur üzerine düzgün sarılmasını sağlayıp,
halatların tambur kanalındaki yiv üzerine gelerek kesilmelerini önlemek için halat kılavuzları (sarıcıları) olmalıdır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri
Tamburların başlarında, halat kurtulmalarını ve
fırlamalarını önlemek için fatura (flanş) bulunacaktır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri
Halatın ucu tambura iyi bağlanmış olmalı ve yük tutma
elemanı en alt seviyede bulunduğu zaman, yivli tambur
üzerinde en az 2 sarım halat kalmalıdır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri
Kaldırma Makinaları;
Çelik (tel) halatların güvenlik katsayısı en az 6 olarak alınacaktır.
İp halatların güvenlik katsayısı en az 3 olmalıdır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri
Vinç kabinleri;
ergonomik gereklere göre
uygun ve iyi görüş
sağlayan, operatörü
atmosferik şartlardan ve
dış ortamın etkilerinden
koruyacak nitelikte
yapılacaktır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Kabinde;
periyodik olarak
kontrolleri yapılan
yangın söndürücü
ve merdiven
bulunacaktır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri
Kabinin zemini,
kaymaz
malzemeden
yapılacaktır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri
Kabinler;
zehirli gaz, toz ve
dumanlara karşı
korunaklı olmalıdır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri
Kabinde; tehlike
anında kullanılmak
üzere halat, ip veya
halat merdiven
olmalıdır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri
Vinç kabininde bulunan şalterden başka, çalışma
alanındaki vincin kumanda kutusu üzerinde, vince
hareket veren akımı kapatabilecek acil durdurma
anahtarı veya şalter bulunmalıdır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri
Vinçlerde taşıma kabininin düşme riski, alınan
güvenlik önlemlerine rağmen engellenemiyorsa,
emniyet kat sayısı daha yüksek olan güvenlik
halatı kullanılmalı ve kabin her çalışma günü kontrol
edilmelidir.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri
Vince ait parçaların indirilip kaldırılması için, ikinci vinç veya caraskal gibi kaldırma makinaları olmalıdır.
Bomlu vinçlerde, bom açısı ve uzunluğuna göre kaldırma kapasitesini gösteren şema bulunacaktır.
Yapısal Güvenlik Tedbirleri
Vinç üzerine görülebilecek şekilde, vincin en fazla
kaldırma kapasitesini belirten “yük çizelgesi”
bulunmalıdır. Buna göre; vinçlerde çizelgede
belirlenmiş kapasite dışında yük kaldırılmamalıdır.
SWL : 10 Ton
Safety
Working
Limit
Yapısal Güvenlik Tedbirleri Vinç yük kancalarında, yüklerin kurtulmasını
önleyici emniyet (güvenlik) mandalları bulunacaktır.
3. Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
Kaldırma aracını
kullanan operatör,
gerekli özel
eğitimlere tabi
tutularak
belgelendirilecektir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
İş Makinası kullanacak
operatörler; “G” sınıfı
sürücü belgesi almalıdır.
“G” sınıfı sürücü
belgesi alacak
operatörlerin 18 yaşında
olmaları zorunludur.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
İş makinesi operatörlük belgesi, hangi tip makine
kullanılacak ise o makine türüne göre makinenin
kullanılabilmesi için gerekli olan belgedir.
İş sahası, şantiye, fabrika içinde veya araç parkında bu
belge ile makine kullanılabilmektedir.
İş makinesi operatörlük belgesi ile taşıt trafiğine açık
yollarda makine kullanılamaz.
Taşıt trafiğine açık olan yollarda makineyi kullanmak için G
sınıfı sürücü belgesi almak gereklidir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
Operatörle birlikte
çalışacak işaretçi
(manevracı) olarak
adlandırılan elemanlarda,
gerekli eğitimlere tabi
tutularak
belgelendirilecektir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
Vinçlerde yük kaldırılmadan önce, işaretçi
tarafından etrafta çalışanlar, çalışma bölgesinden
uzaklaştırılmalıdır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
Vinç kabinlerinde, sadece görevli operatör
bulunacaktır.
İlgililer, vinç dururken ve operatörlerle işaretleşerek
vinçlere çıkıp, inmelidirler.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
Operatörler, bütün görevlilerden “başla” işareti
almadan çalışmaya başlamayacaktır.
Operatörler, çalışma esnasında kimden gelirse gelsin
her “dur” işaretine uyacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
İŞARETÇİLER (MANEVRACILAR) :
Kule vinçlerde; operatörlerle, işaretçiler arasında
iletişimi sağlamak için gerekli tedbirler alınacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
İŞARETÇİLER (MANEVRACILAR) :
İşlemler sırasında yetiştirilmiş operatörler ve
işaretçiler kullanılmalıdır.
Operatör ve işaretçi arasında önceden kodlanmış el
ve kol işaretleri kullanılacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
İŞARETÇİLER (MANEVRACILAR) :
Kaldırma ve taşıma işinde birden çok manevracı
çalışıyor ise, vinç operatörü sadece bir kişiden
işaret alacaktır.
Manevracı, çalışmalar esnasında görülebilecek bir
yerde durmalıdır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Kaldırma makinası ile yükler, dik olarak kaldırılacaktır.
Birden çok kaldırma makinası ile birlikte yapılan
çalışmalar, yetkili teknik elemanların koordinasyon ve
nezaretinde yürütülecektir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
Vinç ile insan taşınmamalıdır.
Kaldırılan yükler, çalışan insanların üzerinden
geçirilmemelidirler.
Yüklerin, çalışanların üzerinden geçirilmesini
önlemek için, teknik, idari ve organizasyonel her türlü
tedbir alınacaktır.
Kaldırma makinaları, yükleri itip çekmede
kullanılmayacaktır.
Kaldırma makinalarında, basınçlı gaz tüplerinin
taşınmasından kaçınılacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
Operatörler, kaldırma
makinalarında bir yük
asılı bulunduğu
müddetçe
makinalarından
ayrılmayacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri Teleskobik katlanır bomlu vinçler, bomu uygun şekilde
indirilmeden operatörlerce terk edilmeyecektir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
Halatlı-bomlu vinçlerde
yük bomla değil, halat-
tambur mekanizması ile
kaldırılacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
Elektrikli mıknatıslı vinç, dinlenme halinde iken, mıknatıslar vinç üzerinde asılı olarak yüksekte bırakılmayacak, bunlar ya doğrudan doğruya yere değdirilecek veya bu iş için yapılmış platformlar üzerine indirilecektir.
Mıknatıslar kullanılmadıklarında, vinç üzerinden çıkarılacaktır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
Elektrikli mıknatıslı vinçlerde, kaldırma, taşıma veya erimiş maden potası taşınması gibi işlerde, işçiler çalışma sahasında bulundurulmayacaktır.
Elektrikli vinçler, uygun ve yeterli şekilde topraklanmalıdır.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
Kule vinçlerle çalışmalarda; yağış, don, sis ve rüzgar gibi atmosferik şartlar dikkate alınacaktır.
Kule vinçlerde, rüzgarın hızı 50 Km/h aştığında çalışma durdurulacaktır.
ANEMOMETRE (Yelölçer) : Rüzgarın hızını ölçen alettir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
Vinçlerde; açık havada çalışan kancaları aydınlatacak
sistem bulunacak ve vincin özel aydınlatma lambaları
olacaktır.
Operatörler vinci terk etmeden önce, bütün
kumandaları kapalı duruma getirecektir.
Kullanımda Güvenlik Tedbirleri
Motorlu seyyar vinçlerin kaldıracakları en ağır yükler,
kabinlerin içinde veya dışında yazılı olarak belirtilmelidir.
Aynı sahada birden çok vinç kullanılacaksa, vinçlerin
birbirinin çalışma alanlarına girmeyecek şekilde montajı
yapılmalıdır.
Vincin çalışma sahası işaretlenmeli ve vincin geçit yollarına
malzeme bırakılmamalıdır.
Yükün kaldırılacağı alanda, kancanın geriye kaçabileceği,
yükün sallanma periyodu dışına çıkabileceği alanlar
bulunmalıdır.
Operatörün, kancayı görüş sahası kapatılmamalıdır.
Raylı vinçlerin yükseltmeyi sınırlandırıcı sistemi, doğrudan
doğruya vincin kasnağı veya kancası tarafından harekete
geçilen uygun akım kesme sistemi ve yükün, beklenmedik
biranda inmesini önleyebilecek şekilde yapılmış olmalıdırlar.
Ray üstünde çalışan vinçler, ray uçlarında en az
tekerleklerin yarıçapı yüksekliğinde kilitlenip emniyete
alınmalı ve ayrıca takozlar bulunmalıdır.
Birlikte aynı yükü kaldıran iki raylı vincin her biri için birer
adet işaretçi tarafından kumanda verilmelidir.
Raylı vinçlerin kabin kapılarının sahanlık veya geçit
seviyesinden 30 cm. den daha yüksekte bulunduğu
durumlarda, bu kapıların önüne uygun basamaklar
yapılmalıdır.
Köprülü ve asma vinçlerin, köprü ve vinç arabası
tekerlerinde, uygun kol ve ayak koruyucuları bulunmalıdır.
Köprü ayaklı gezer vinçlerin geçtiği yol boyu ve rayların her
iki tarafı serbest olarak tutulmalı ve buralar en az 75 cm.
eninde olmalıdır.
Vincin ekipmanlarının yağlanması sırasında, elektrik akımı
kesilmelidir.
Operatör vinci terk ederken, bütün kumanda kollarını ‘’0’’
durumuna getirmeli ve ana şalteri kapatmalıdır.
Açık havada çalışan vinçlerde, paratoner takılarak yıldırım
düşmelerine karşı güvenlik tedbirleri alınmalıdır.
Paratonerler ve yıldırım düşmelerine karşı alınan diğer
koruyucu tertibatlar, en az yılda 1 defa kontrol edilmelidir.
Kaldırma makinaları, kabul edilen en ağır yükün 1,25 katını
etkili ve güvenli bir şekilde kaldırabilecek ve askıda tutabilecek
güçte olmalıdır.
Bu yüke dayanıklı frenleri olmalıdır.
Yükler dik olarak indirilip kaldırılmalıdır.
Yüklerin eğik olarak kaldırıldığı durumlarda manevralar
sorumlu bir kişi nezaretinde yapılmalı ve yükün kötü
durumuna karşı tedbir alınmalıdır.
Yükler, çalışanların üzerinden geçirilmemelidir.
Açık havada çalışan vinçlerin kabinleri kapalı olacak ve
bunların operatöre en geniş görüş alanını sağlayacak
şekilde yukarı kaldırılabilen sürgülü pencereleri bulunacak ve soğuk havalarda uygun şekilde ısıtılacaktır.
Hareket halindeki vinç kabinleri içinde veya vinç arabaları
üzerinde, yalnız görevli kimseler bulunacak ve vinç
operatörleri, hiç bir kimsenin yük üzerine binmesine veya
boş halat veya kancalara asılmasına izin vermeyecektir.
Yük kaldırma işlerinde, görüş alanı içinde çalışılmalıdır.
Görüş alanı dışında çalışılıyorsa, işaretçiden yararlanılmalıdır.
Operatör ve işaretçiler tarafından, kullanılan işaret ve
sinyallerin anlamları bilinmelidir.
Araca hareket halinde iken, inip binilmemelidir.
Araç temiz tutulmalı, yağlı, gresli, çamurlu ve buzlu
olmamalıdır.
Yakıt doldurulurken, statik elektriğe ve ateşe dikkat edilmelidir.
Yüksek gerilim hatları yakınında çalışan vinçlerin, gerilim
hatlarına yaklaşma mesafesi en fazla 3048 cm. olmalıdır.
Bu çalışmalarda; enerji kesilmeli ve hat topraklanmalıdır.
İşaretçi görevlendirilmelidir.
Saha içinde gereksiz kişiler bulundurulmamalıdır.
Hiç kimsenin makineye yaklaşmasına izin verilmemelidir.
Kuru kenevir veya kuru plastik halat kullanılmalıdır.
Eğer makine elektriğe temas ederse;
- Sakin olunmalı,
- Herkes makineden uzaklaştırılmalı,
- Makine ters yönde hareket ettirilerek temas kesilmelidir.
Operatör, makine çalışmıyorsa, kendini araçtan en uzak
yere atarak ayrılmalıdır.
Gerekli emniyet tedbirlerini almadan makineye temas
etmemelidir.
Yük bağlantıları sağlam olmalı,
Sapanlar ve kancalar uygun olmalı,
Ani kalkış ve duruşlardan sakınılmalıdır.
Yükün veya başka bir şeyin, boma çarpmamasına dikkat edilmelidir.
Yük halatı ve bom yüksekliği, mümkün olabildiğince kısa tutulmalıdır.
Araç platformunun sağlam şekilde zemine oturması
sağlanmalıdır.
Yükleme işlemi, kamyonun önünden yapılmamalıdır.
Yüklü vaziyette araç hareket etmemelidir.
Eğer aracın hareket etmesi gerekiyorsa:
Yük, yere yakın olmalıdır.
Zemin düz ve sağlam olmalıdır.
Yükün yana doğru sallanmaları önlenmelidir.
Bütün personel makineden uzaklaştırılmalıdır.
İki veya daha fazla vinç ile bir yük kaldırılmamalıdır.
5 Ton veya daha fazla yük kaldıran raylı vinçlerde;
2 elektrikli fren veya 1 elektrikli ve 1 mekanik fren
bulunmalıdır.
İSG Tüzüğüne göre 10 ton yük kaldıran vinçlerde;
toplam 2 adet fren bulunmalıdır.
Vinç ile yük, 25 – 30 cm. kaldırıldıktan sonra frenlerin
kontrol edilmesi gerekir.
Eğer normalin üzerinde bir yük kaldırılıyorsa; yük 3 – 5 cm.
kaldırıldıktan sonra frenler test edilmelidir.
4. Bakım ve Onarımda Güvenlik
Kaldırma makinaları,
her çalışmaya başlamadan
önce operatörleri tarafından
kontrol edilecektir.
Bakım ve Onarımda Güvenlik
Kaldırma makinaları,
periyodik olarak yılda bir kez
yetkili teknik elemanlar
tarafından kontrol ve
deneylere tabi tutulacaktır.
Bakım ve Onarımda Güvenlik Vinç üzerine ve uygun yerlere, bakım ve onarım
yapıldığına ilişkin uyarı levhaları konulmalıdır.
Bakım ve Onarımda Güvenlik
Bakım ve onarım
çalışmalarına başlanmadan
önce bakımcı, operatör ve
yetkililer arasında yazılı bir
protokol yapılacaktır.
Bakım ve Onarımda Güvenlik
Kaldırma aracına bakım ve
onarım yapan elemanlarda,
özel olarak gerekli
eğitimlere tabi tutularak
belgelendirilecek ve bu
konuda özlük dosyalarına
bilgi konulacaktır.
Bakım ve Onarımda Güvenlik
Vinç üzerinde herhangi bir
onarıma başlanmadan
önce, bütün kumanda
sistemi stop durumuna
getirilmeli ve iki şalter
kapatılarak, bunlardan biri
sıkıca kilitlenecektir.
Herhangi bir yerde tamirat yapılacağı zaman basınç
düşürülmelidir.
Hidrolik basınç başlıklarını, tapalarını ve radyatör kapaklarını açarken dikkatli olunmalıdır.
Akünün su seviyesi kontrol edilirken fener kullanılmalı, sigara ve açık ateşten sakınılmalıdır.
Bakım ve Onarımda Güvenlik
Raylı vinçlerin bakım ve
onarımı için uygun bir yer
ayrılacak ve işlemler bu
alanda yürütülecektir.
Bakım ve Onarımda Güvenlik
İşyerinde bir bakım yönetim sistemi oluşturularak; kaldırma araçlarının bakım ve onarım kayıtları düzenli olarak işlenecek ve bu kayıtlar 10 yıl süre ile saklanmalıdır.
2.4 - Kaldırma ve İndirme Sistemi Ekipmanları:
I. Tamburlar
II. Zincirler III. Kancalar IV. Halatlar V. Sapanlar
2.4.a) Tamburlar :
Tambur; kaldırma makinalarında halatın sarılıp boşalmasıyla yükü
harekete geçiren düz veya yivli ekipmandır. Halatın, bu ekipmana
düzgün sarılmasının önemi çok büyüktür. Bu nedenle halatların,
tambur üzerine düzgün sarılmasını sağlayıp, halatların tambur
kanalındaki yiv üzerine gelerek kesilmelerini önlemek için halat
kılavuzları (sarıcıları) olmalıdır.
Vinç tamburları, elektrik motoru ile veya dizel motorlu makine gücü
ile döndürülürler.
Düz tambur Yivli Tambur Kesiti
Tambur flanşının genişliği, sarılan bir halatın çapının 2,5
katı olmalıdır.
Tambur ve makara çapı, halat çapının 16 katından az
olmayacaktır.
Vinçlerde; tambur yivleri ile kullanılan halat çapı birbirine
orantılı olmalıdır. Aksi halde iyi bir sarım olmayacağı için
halat ömrü kısalır ve sarma işi kötü yapılır.
2.4.b) Zincirler :
Kaldırma makinalarında yüklerin kaldırılmasında halkalı veya
levhalı zincirler kullanılır.
Levhalı zincirlere GALL zincirleri de denilir
İki tip zincir de, özel olarak yapılarak sertleştirilmiştir.
Kaldırma zincirleri, yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak
şekilde seçilmiş bir güvenlik katsayısına sahip olmalıdır.
Genel bir kural olarak bu katsayı 4 ’tür.
Halkalı (Baklalı) Zincir Levhalı (Gall) Zincir
2.4.b) Zincirlerde Güvenlik Kuralları :
Zincirlerde, düğüm ve büklüm olmamalıdır.
Kırılan bir kaldırma veya bağlama zinciri, telle bağlanmamalı
veya civatalarla tutturulmamalıdır.
Sert ve köşeli yükler kaldırılırken, köşelerle zincirler arası uygun yastıklarla beslenmelidir.
2.4.b) Zincirlerde Güvenlik Kuralları :
Kaldırma ve bağlama zincirleri, kullanılmadıkları zaman,
uygun kancalara asılmalı, bunların paslanması önlenmeli,
ayrıca ezilmelere ve korozif maddelerin etkilerine karşı
korunmalıdır.
Zincirler; kullanılacakları işin özelliğine ve kaldıracakları
yükün ağırlığına göre seçilirler.
Zincirin baklalarında ezilme, aşınma veya çatlaklık varsa
zincir değiştirilmelidir.
Zincir baklalarındaki aşınma, bakla kalınlığının dörtte birini
geçmişse zincir kullanılmamalıdır.
Bir zincirin sağlamlığı, en zayıf baklasının sağlamlığı
kadardır. Bu nedenle zincirler kullanılmadan önce mutlaka
gözle muayeneye tabi tutulmalıdır.
Baklalardaki boyuna uzama %5’ i geçmişse, zincir
kullanılmamalıdır.
Kaldırma Makinelerinde Kullanılan Zincirlerin Dezavantajları
Oldukça ağır ve pahalı bir konstrüksiyon oluştururlar.
Gürültülü çalışırlar.
Çalışma hızları sınırlı ve düşüktür.
Aşırı yükte veya zayıflama sonucu belirti göstermeden aniden
koparlar.
2.4.c) Kancalar :
Yük kaldırmada kullanılan kancalar, demir, dövme çelik
veya benzeri malzemeden yapılırlar. Üzerlerine takılan
yükün kancadan kurtulup düşmemesi için, kanca
üzerlerinde güvenlik (emniyet) mandalı gibi uygun emniyet
sistemleri bulunmalıdır.
Standart Yük Kancası Çiftli Yük Kancası
Kancalardaki Güvenlik Katsayıları :
Elle çalıştırılan kaldırma araçlarının kancalarının güvenlik
katsayısı 3 olmalıdır.
Mekanik olarak çalıştırılan kaldırma araçlarının
kancalarının güvenlik katsayısı 4 olmalıdır.
En ağır yüklerde kullanılan kancaların güvenlik katsayısı 5
olmalıdır.
Erimiş maden, yakıcı ve aşındırıcı maddeler gibi tehlikeli
yükleri taşıyan kaldırma araçlarının kancalarının taşıma
gücü, taşıyacakları yükün en az 5 katına eşit olmalıdır.
2.4.d) Halatlar :
a) İp, kendir ya da sentetik örgülü halat,
b) Çelik (Tel) halat olmak üzere ikiye ayrılır.
1) İP HALATLAR :
İp halatlar; çelik halatlara oranla yük kaldırma kabiliyetleri
ve ömürleri daha azdır. Ancak; parçalı yüklerin kolay
bağlanabilmesi ve çözülebilmesi açısından pratiklik
sağlaması nedeniyle kullanım avantajları vardır.
İp Halatları Kullanırken Dikkat Edilecek Konular;
İşe ve yüke uygun olmalıdır.
Her kullanımdan önce kontrol edilmelidir.
Islak ve gergin bekletilmemelidir.
Islak ip halatlar, kurutularak kullanılmalıdır.
Kirli ip halatlar, yıkanıp kurutulduktan sonra kullanılabilir.
İp halatlar, demir askılara asılmamalıdır.
Asit ve aşındırıcılardan korunmalıdır.
Keskin kenarlı yük köşelerinde özel tedbirler
alınmalıdır.
2) ÇELİK HALATLAR :
Çelik halatı, genel bir ifade ile "çalışan bir makina
parçasıdır" şeklinde tanımlamak mümkündür.
Bu tanımlamada temel elemanlar;
Demetleri meydana getiren teller,
Bir öz etrafında helisel olarak sarılmış demetler,
Halatın merkezinde, demetlere destek görevini yapan öz şeklinde ifade etmek mümkündür.
ÇELİK HALATLAR
Teller, demetler ve özler değişik kompozisyonlarda
(yapılarda) örülerek değişik halat çeşitleri meydana getirilir.
ÇELİK HALATLAR
Çelik halatlar; endüstride yük çekme, yük kaldırma ve
kuvvet transmisyonları gibi işlerde kullanılır.
Avantajları ;
1. Aynı ağırlık ve çapta oldukları halde daha dayanıklı olması,
2. Islak ve kuru halde dayanımının aynı kalması,
3. Değişik iklim şartlarında uzunluğunun çok önemli oranda değişmemesi,
4. Uzun ömürlü ve dayanıklı olmasıdır.
Çelik Halatların Kullanılmasında Dikkat Edilecek Konular:
Çelik halat, yapılan işe ve kaldırılacak yüke uygun olarak
seçilmelidir.
Keskin kenarlı yük köşelerinde özel tedbirler alınmalıdır.
Belirli periyotlarla uygun gres yağı ile yağlanmalıdır.
Kaynak alev ve ısılarına maruz bırakılmamalıdır.
Çelik halatlarda, uç kısımları dışında herhangi bir eklenti bağı
olmamalıdır.
Çelik halatların bağlantı kısımlarında tellerin aşınması,
kopması ve bağlantının gevşemesi gibi hallerde, halatın 1 – 3
metresi uygun şekilde kesilmeli ve halatın başları yeniden
uygun şeklinde bağlanmalıdır.
ÇELİK HALATLARIN MUAYENESİ
Bir çelik halat incelenirken aşağıdaki kontroller yapılmalıdır :
Halat çapındaki incelme,
İç ve dış tellerdeki aşınmalar,
Halatların adımı,
Tel ve demetlerdeki darbe izleri,
Kazıma izleri,
Korozyon,
Kırılmış teller ve bunların kırılış şekilleridir.
KIRIK TELLER
a- Hareketli halatlarda, bir halat sarımında rastgele dağılmış 6 ve daha fazla kırık tel varsa veya 1 kordonda 3 ve daha fazla kırık tel varsa,
b- Askı veya duran halatlarda, bir halat sarımında 3 veya daha fazla kırık tel varsa,
c- Bir bağlantının yakınında 1 veya daha fazla kırık tel varsa,
d- Kordonlar arasındaki çubuklarda herhangi bir kırık belirtisi varsa halatlar değiştirilmelidir.
ÇELİK HALAT ÇAPINDAKİ AZALMA
Halatlarda kullanım süresi içerisinde bazı şekil bozuklukları meydana gelmektedir.
Aşağıda çeşitli halatlardan oluşan bazı şekil bozuklukları görülmektedir.
4 2 5 2 / 5 Halatın çapının incelmesi
1. Normal çap 2. Demet açısının ve çapının değişimi 3. İncelmiş çap 4. Normal halat kesimi 5. İncelmiş halat kesimi
1. Normal halat sarımı
2.Uzama halat sarımı
HALAT ÇAPINDAKİ AZALMA
HALAT ÇAPINDA AZALMA
Bir halatın çapı;
1. 19 mm’ ye kadar çaplı halatlarda 1 mm.
2. 22 – 28 mm arasında çaplı halatlarda 1,5 mm.
3. 32 – 38 mm arasında çaplı halatlarda 2 mm. incelme meydana gelmişse halatlar değiştirilmelidir.
ÇELİK HALATLARIN AÇILMASI :
Çelik halatlar, genelde makaraya sarılı veya kangal şeklinde teslim
edilmekte olup kullanım veya aktarma amacı ile halat açılması sırasında,
tedbirlere uyulması gerekmektedir. Halat açılması sırasında meydana
gelen aşırı halkalanmalar, daha sonraki işlemlerde "burulma veya gam
oluşumu” gibi değişik yapılarda istenmeyen kalıcı hatalara neden
olurlar. Gamlaşan halatların tamiri mümkün değildir ve bu durum
halatların devre dışı kalmalarına neden olur. Bu tür kullanım hatalarından
dolayı meydana gelen halat hasarlanmaları sonucunda, yüklerin kaldırılmaları esnasında ciddi problemler ortaya çıkabilir.
HALATLARDA GAM (BURULMA) OLUŞUMU
HALATLARDA SEPETLEŞME
HALAT TELLERİNİN İPLİKLEŞMESİ
HALAT EZİLMESİ
2.4.e) SAPANLAR :
Kaldırma makinası sapanlarının üzerinde etiketleri
bulunacak, düzenli olarak kontrolleri yapılacak, kontrol
kayıtları tutulacak ve uygun şartlarda saklanması
sağlanacaktır.
SAPANLAR :
Bir sapanı oluşturan ve sapanla birlikte kullanılan bütün
metalik aksamlar, yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak
şekilde seçilmiş bir çalışma katsayısına sahip olmalıdır.
Genel bir kural olarak sapanların metalik
aksamlarındaki bu katsayı 4 ‘tür.
SAPANLAR :
Dokuma halat veya sapanların çalışma katsayısı malzemeye,
imalat yöntemine, ölçülerine ve kullanımına bağlıdır. Bu
katsayı yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak şekilde
seçilmelidir. Genel bir kural olarak bu katsayı, kullanılan
malzemelerin çok iyi kalitede olması ve imalat yönteminin amacına uygun olması koşuluyla 7‘ ye eşittir.
SAPANLAR :
Sapanlarda; kalın dokunma yapıldığı malzeme üzerine
bilgilerin işaretlendiği etiketin rengi;
Poliomid (YEŞİL),
Polyster ( MAVİ),
Polipropilon (KAHVERENGİ) olmalıdır.
SAPANLAR :
Dokuma halat ve sapanlarda, herhangi bir düğüm, uçsuz
sapanlar hariç olmak üzere sapan uçlarındakiler dışında ek bağlar veya bağlantılar olmamalıdır.
SAPANLAR :
Eşit kollu sapanlarla uygun şekilde taşınamayacak yükler için,
kolları eşit boyda olmayan sapanlar kullanılacaktır. Birden
fazla kollu sapanlar kullanıldığında, sapan kollarının başları,
aynı halkaya bağlanacak ve sapan kolları uygun açıklıkta
olacaktır.
2.5. Kaldırma Makinalarında Yapılan Kontroller :
2.5.1 - Fiziki (Gözle) Muayene Deneyleri :
Bu deney; çalışma şartları ile test ve deneylerden dolayı vincin
taşıyıcı yapısında uygunsuzluğun meydana gelip gelmediğini
tespit etmeye yaramaktadır.
2.5.2 - Şartnamelere Uygunluk Deneyleri :
Kaldırma makinalarının imalat öncesi belirlenen teknik
şartnamelere uygunluğunun tespiti için yapılır.
2.5.3 - Yük Kaldırma Yeterlilik Deneyleri :
A. Statik Yük Deneyleri:
Kaldırma makinaları ve kaldırma ekipmanları, statik deneylerde
aşırı yüke, kalıcı bir şekil bozukluğu veya yapısal bir kusur
meydana gelmeksizin dayanacak şekilde tasarlanmalı ve imal
edilmelidir. Genel bir kural olarak vinçlerin periyodik kontrollerinde
yapılacak olan statik deney yükü, beyan edilen yükün en az 1,25
katı alınmalıdır.
Statik deneyde; kademeli olarak artırılan deney yükü yerden 10 –
20 cm. kaldırılarak kullanım kataloglarında daha fazla bir süre
belirtilmediği takdirde 10 dakikadan az olmamak şartı ile deney
için gerekecek süre kadar asılı tutulmalıdır.
Deney sonucunda vinçte hiçbir çatlak, kalıcı biçim değişikliği,
boya kalkması, vincin çalışma emniyetini etkileyecek bir durum ve
bağlantılarında gevşeme veya hasar görülmemelidir.
B. Dinamik Yük Deneyleri :
Kaldırma makinası elemanlarının ve frenlerinin emniyetli
olup olmadığının tespiti amacı ile yapılan deneylerdir.
Dinamik Deney Yükü: Kaldırma Kapasitesi x 1,1 ‘dir.
Bu deney, vincin her hareketi için ana elemanlarına en fazla
yük geldiği konumlarda uygulanır.
Deneyler vincin hareketlerinin tüm sınırları boyunca
defalarca tekrar edilmelidir. Deneyler makinenin enerjisinin
kesilmesi durumunda da bütün hareketlerini kapsamalı ve
en az 60 dakika boyunca kontrol edilmelidir.
Deney sonucunda vinç mekanizmalarının ve frenlerinin
emniyetle işlediği görülmelidir.
Deney sonunda yine fiziki muayene yapılır.
C. Kararlılık Deneyleri:
Kaldırma aracının kararlılığını test etmek amacıyla yapılan
deneylerdir. Vincin, statik kanca deney yüküyle
devrilmeyeceğinin kontrolü için yapılır.
Kararlılık deney yükü: Kaldırma kapasitesi x 1.25 ‘tir.
Kararlılık deneyleri belirlenmiş çalışma alanında ve
kararlılığın en az olduğu zamanlarda yapılır. Deneyler
esnasında maruziyet alanında kimse bulunmamalıdır.
Deneyler makinenin enerjisinin kesilmesi durumunda da
bütün hareketlerini kapsamalı ve en az 60 dakika boyunca
kontrol edilmelidir. Deney sonunda yine fiziki muayene
yapılır.
2.3.b. FORKLİFT :
Bu iş makinesi ile malzemelerin yüklenmesi, boşaltılması,
istiflenmesi ve taşınması gibi işlemler yapılmaktadır.
Çok geniş kullanım yerleri vardır.
Örnek olarak; işletmelerin depolama, gümrük alanları, yedek
parça ve malzeme ambarları gibi yerlerdeki çeşitli işlemleri
ekonomik olarak ve kısa sürede yapan iş makineleridir.
Forkliftler; kullandıkları enerji türüne göre;
1) Elektrikli (akülü, bataryalı),
2) Benzin,
3) Dizel ve
4) LPG’li olmak üzere 4’e ayrılırlar.
Forkliftlerde Uyulması Gereken Güvenlik Önlemleri :
Forkliftler, operatör belgesi olan kişilerce kullanılmalıdır.
Forkliftlere, sürücü hariç kimse binemez.
Forklift kullanacak operatörlerin kişisel koruyucu donanım
(KKD) kullanması gerekli değildir.
Forkliftler, yılda bir kez yetkili bir teknik eleman tarafından
kontrol edilmeli ve rapor düzenlenmelidir.
Forklift çatallarında insan taşınmamalıdır.
Forkliftlerde Güvenlik Önlemleri :
Uygun aparat monte edilmeden, forklift çatallarına yük
asılarak kaldırılmamalıdır.
Forklift çatalının altına girilmemelidir.
Çataldaki yükün üstüne insan alınmamalıdır.
Çatala doğrudan insan alınmamalıdır.
Forkliftin üzerine insan alınmamalıdır.
Forkliftlerin geri hareketlerinde çalışanları uyarmak için sesli
ve ışıklı uyarı sistemi olmalıdır
Forkliftlerde, atölye içinde ve dışında 10 km. hız sınırı aşılmamalıdır.
Forkliftlerin, yerleşim yeri içinde ve dışında hızları en fazla 20
km/h olmalıdır.
Yüksek hızlarda ani manevra, duruş ve kalkış yapılmamalıdır.
Dönüşlerde, bina giriş ve çıkışlarında, insanların yanında hız
düşürülmeli ve korna kullanılarak uyarıda bulunulmalıdır.
Gevşek ve kaygan zeminlerde forklift kullanılmamalıdır.
Zemin yapısına göre izin verilen maksimum yük değerleri,
asansör taşıma kapasitesi ve tavan yüksekliği gibi değerler
aşılmamalıdır.
Güvensiz veya dengesiz yükler taşınmamalıdır. Yük,
çatallara dengeli olarak dağılmalı ve tek çatalla yük
taşınmamalıdır.
Forklift, başka forkliftlerin çalışma sahasında
kullanılmamalıdır.
Forklift, başka bir forklifti itmek veya çekmek amacıyla
kullanılmamalıdır.
Forkliftin arızalanarak çalışmadığı durumlarda, yetkili
servise haber verilmelidir.
Forklift; yük düzeltme, sürükleme, itme, devirme gibi işler
için kullanılmamalı ve yükseğe kaldırılmış yükle birlikte
hareket edilmemelidir.
Forklift çatallarındaki yükün görüş alanını kısıtladığı
durumlarda, forklift geri geri kullanılmalıdır.
Operatör; forkliftin devrilmesi durumunda kabin dışına
atlamamalı, koltukta oturmalı ve kabine sıkıca tutunmalıdır.
Forkliftlerle rampalardan çıkarken daima ileri, inerken de
geriye doğru hareket edilmelidir.
Yüzeyin eğimli olduğu yerlerde, yük kaldırılmamalı ve
manevra yapılmamalıdır.
Forkliftlerin gideceği servis yolları, 35 dereceden fazla eğimli
olmamalıdır.
Forkliftle yük taşırken, yükün yerden yüksekliği 30 cm.’yi
geçmemelidir.
Forklift operatörü, güvenlik açısından en önemli unsurdur. Bu
nedenle iş öncesinde veya işyerinde keyif verici madde
kullanılmamalıdır.
Forkliftler; ıslak, yağlı el ve ayakkabı ile kullanılmamalıdır.
Forklift kullanma kurallarına, güvenlik önlemlerine ve tüm uyarı
işaretlerine uyulmalıdır.
El ve ayaklar, forklift hareket halindeyken kabin dışına
çıkarılmamalıdır.
Forklift park alanına park edilmeli, çatalları aşağı indirilmeli,
levyeleri boşa alınmalı, el freni çekilmeli ve motor
durdurulduktan sonra kontak anahtarı alınmalıdır.
Bir forklift park edildiğinde ”basıncının boşaltılmaması”
gereklidir.
Kapalı alanlarda çalışan forkliftlerin, geliş ve gidiş yolları
işaretlenmelidir.
İşletmelerin, giriş ve çıkış kapılarında diğer taraf
görünmüyorsa; gözetleme penceresi yapılmalıdır.
İşletmelerde; araç yolları ile yaya yolları birbirinden
ayrılmalıdır.
İşletmelerde; sağa ve sola dönüşlerde tehlike
yaşanmaması için ayna konulmalıdır.
Parlayıcı maddelerin bulunduğu depolarda; akülü,
susturuculu ve statik elektriğe karşı önlem alınmış türde forklift kullanılmalıdır.
– İSTİFLEME :
İşyerlerinde malzemeler, aydınlatmayı engellemeyecek,
makina ve tesisatın çalışmasını güçleştirmeyecek,
geçitlerde gidiş ve gelişi aksatmayacak ve yangın
söndürme tesisatının kullanılma ve çalışmasını
engellemeyecek ve devrilmeyecek şekilde ve ağırlıklarına
dayanacak taban üzerine ve ancak 3 metre yükseklikte
istiflenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 489)
2.3.c. ASANSÖRLER :
Asansör : Belirli seviyelerde hizmet veren, esnek olmayan
ve yatay düzlemle 15°’den fazla bir açı oluşturan kılavuzlar
boyunca hareket eden bir taşıyıcıya sahip olan ve;
(1) İnsanların,
(2) İnsanların ve yüklerin taşınmasına yönelik olarak görev
yapan bir tertibattır.
08.11.2008 Tarihli, 27058 sayılı Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği gereğince;
Asansörün hizmete alınmasını müteakip 2 yıl sonra, devamında yılda en az 1 kez olmak üzere kontrollerinin yapılması gerekmektedir.
Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği’nin amacı, insanların ve/veya yüklerin taşınmasında kullanılan asansörlerin hizmete alındıktan sonra çevrenin, insanların ve canlıların sağlık ve güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde kullanımlarını sağlamak üzere; işletilmesi, bakımı ve yıllık kontrolleri için uyulması gereken kuralları belirlemektir.
2.3.c. ASANSÖRLER :
KIRMIZI ETİKET :
Yapılan test ve denetimler sonrasında, can ve mal güvenliği için yüksek risk taşıyan ve en kısa sürede giderilmesi gereken uygunsuzlukların tespit edildiği asansörlere iliştirilen etikettir.
Kırmızı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansör, tespit edilen uygunsuzluklar giderilinceye kadar kullanım dışı bırakılması amacıyla ilgili bağlı bulunulan belediyeye bildirilir ve asansör mühürlenerek kullanıma kapatılır.
2.3.c. ASANSÖRLER :
SARI ETİKET :
Yapılan test ve denetimler sonrasında, can ve mal güvenliği için kabul edilebilir seviyede risk oluşturan asansörlere iliştirilen etikettir.
Sarı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansörde mevcut uygunsuzlukların giderilip giderilmediğine dair kontroller, söz konusu kontrolü takip eden bir sonraki periyodik kontrol/muayene içinde A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır.
Mevcut uygunsuzlukların giderilmediğinin tespit edilmesi durumunda ise asansöre kırmızı renkli bilgi etiketi iliştirilir.
2.3.c. ASANSÖRLER :
YEŞİL ETİKET :
Yapılan test ve denetimler sonrasında, can ve mal
güvenliği için hiçbir risk taşımayan asansörlere
iliştirilen etikettir.
2.3.c. ASANSÖRLER :
Asansörlerde Alınacak Güvenlik Önlemleri :
İş yerlerinde kullanılacak insan ve yük asansörlerinin, yürürlükteki mevzuatın ve tekniğin öngördüğü şekilde imal ve inşa edilerek kurulması ve bakımlarının yapılması şarttır.
Asansör boşluğundan, asansörün çalışmasına özgü tesis ve tertibattan başka hiç bir şekilde halat, tel ve boru gibi malzemeler veya tesis geçirilmeyecektir.
Asansör makine dairesi veya boşlukları, geçit olarak kullanılmayacak ve buralara hiç bir şey depo edilmeyecektir. Bu yerlere girilmesini sağlayacak kapılar, her zaman kilitli bulundurulacak ve ancak sorumlu elemanlar tarafından açılacaktır.
Yük asansörlerinde, insan taşınmaması esastır. Bu
yasağı belirten levhalar, her kat kapısına ve kabin içine,
görülür bir şekilde konulacaktır. Ancak, işin gereği olarak
insan taşınması halinde, insan asansörlerindeki güvenlik
koşulları, bu asansörlerde de bulunacaktır.
Bütün asansör kabinlerinde, taşıyabilecekleri en çok
yükü açıkça gösteren levhalar bulundurulacaktır.
Kat kontağı bulunmayan yük asansörlerinde, asansörcü
bulundurulacaktır.
Bina dışında kurulan yük asansörlerinin çerçevesi,
tabandan en az 3 metre kadar sağlam bir şekilde
örtülecek ve ayrıca kapıların bulunduğu cephenin
yüksekliği boyunca tamamen kapatılacaktır.
Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerde,
kıvılcım tehlikesine karşı, asansörlerin kabin kızakları ile
kapıların çarpan kısımları, ağaç veya kıvılcım çıkarmayan
metal veya alaşımlarından yapılmış olacaktır.
DİĞER KALDIRMA MAKİNALARI :
Konveyör Bantlar : İşletmelerde sürekli malzeme iletiminde
görev yapan makinalardır. Erişilebilen yüksek taşıma kapasitesi,
uzun mesafelere yük taşıma yeteneği, transport yolunun kavisli
olabilmesi, basit tasarım, hafif yapı ve güvenilir işletme gibi özellikler
bantlı konveyörleri en çok kullanılan kaldırma makinalarından biri
durumuna getirmiştir. Taşınan malzeme ıslak veya kuru olduğu gibi,
taneli veya parça halinde de olabilir.
Konveyör Bantlarda Alınacak Güvenlik Önlemleri :
Bant konveyör boyunca güvenlik teli bulunmalıdır.
Yüksekten geçen konveyörlerin kenarlarında yürüyüş
platformu olmalıdır.
Zeminde bulunan konveyörlerin üzerinden geçilmesi
için geçitler oluşturulmalıdır.
Transpaletler : İnsan kontrollü veya motor gücüyle çalışan
paletlere yüklenmiş yükleri, hidrolik pompa gücüyle kaldırarak yatay
olarak taşımaya yarayan araçlardır.
İki adet çataldan oluşurlar ve paletlerin üzerindeki boşluklara, bu
çatalların girmesi ve çatalların yukarı doğrultuda kaldırılmasıyla
yükleme yapılmış olur.
DİĞER KALDIRMA MAKİNALARI :
Palanga : Hareketli ve sabit makara
gruplarından oluşan sistemlere palanga denir.
Krikolar
Lift
Caraskal
GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret eden;
Levha,
Renk,
Sesli veya ışıklı sinyal,
Sözlü iletişim,
El veya kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında
bilgi veren, tehlikelere karşı uyaran ya da talimat veren
işaretlerdir.
RENK ANLAM VEYA AMAÇ TALİMAT VEYA BİLGİ
Kırmızı
Yasak İşareti Tehlikeli hareket
Tehlike Alarmı
Dur, kapat, düzeneği acil
durdur veya tahliye et
Yangınla Mücadele
Ekipmanı
Ekipmanların yeri ve ne
olduğu bilgisi
Sarı Uyarı İşareti Dikkatli ol, önlem al
veya kontrol et.
Mavi Emredici İşaret Özel davranış
Yeşil
Acil Kaçış,
İlkyardım
Kapılar, çıkışlar veya
ekipmanlar.
Tehlike Yok Normale dön
GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
Yasak İşareti : Yapılması yasak ve tehlikeli olan bir davranışı
belirleyen işaretlerdir. Kırmızı kısımlar, işaret alanının en az
%35’i olmalıdır.
Uyarı İşareti : Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek
durum hakkında uyarıda bulunan işaretlerdir. Sarı kısımlar, işaret
alanının en az %50’si olmalıdır.
Emredici İşaretler : Mavi kısımlar, işaret alanının en az %50’si
olmalıdır.
Acil Çıkış ve İlkyardım İşaretleri : Acil çıkış yolları, ilkyardım
veya kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretlerdir.
Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği’ne göre; “Acil çıkış ve
ilkyardım işaretleri için yeşil kısımlar, işaret alanının en az
%50’sini kapsamalıdır”
Bilgilendirme İşareti : Bilgi veren işaretlerdir.
SABİT VE KALICI İŞARET LEVHALARI Yasaklamalar, uyarılar ve yapılması zorunlu işler ile acil kaçış yollarının ve ilk yardım bölümlerinin yerlerinin belirtilmesi ve tanıtılması gereklidir.
Yangınla mücadele ekipmanının bulunduğu yerler, işaret levhası ve kırmızı renkle kalıcı şekilde işaretlenmelidir.
Engellere çarpma veya düşme riski olan yerler, işaret levhası ve güvenlik rengi ile kalıcı şekilde belirlenecektir.
Trafik yolları güvenlik rengi ile kalıcı olarak işaretlenecektir.
GEÇİCİ İŞARETLER
Gerekli hallerde ve işaretlerin birlikte ve birbirinin
yerine kullanılma imkanı da dikkate alınarak; tehlike sinyali vermek, insanların belli bir takım hareketleri yapması ve acil tahliyesi için ışıklı işaretler, sesli sinyaller ve/veya sözlü iletişim kullanılacaktır.
Gerekli durumlarda, tehlikeye yol açabilecek ya da tehlikeli manevralar yapan kimseleri yönlendirmek için el işaretleri ve/veya sözlü iletişim kullanılacaktır.
İŞARETLERİN BİRLİKTE VE BİRBİRİNİN
YERİNE KULLANILMASI Aynı derecede etkili ise birbirinin yerine engel veya düşme tehlikesi olan yerlerde; işaret levhası veya güvenlik rengi ışıklı işaret, sesli sinyal veya sözlü haberleşme el işaretleri veya sözlü haberleşme
Birlikte ışıklı işaret ve sesli sinyal. ışıklı işaret ve sözlü haberleşme. el işaretleri ve sözlü haberleşme.
GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ
İşletmelerde doğal ışığın zayıf olduğu yerlerde; işaret
levhaları için fluoresan renkler, reflektör malzeme veya
yapay aydınlatmalar kullanılmalıdır.
GENEL İŞARETLER Anlamı Tarifi Şekil
BAŞLAT
Hazır ol
Başlama komutu
Avuç içleri öne bakacak
şekilde her iki kol yere
paralel
DUR
Kesinti / ara
Hareketi durdur
Avuç içi öne bakacak
şekilde sağ kol yukarı
kalkık
TAMAM
İşlemin sonu
Her iki kol göğüs
hizasında eller kenetli
DİKEY HAREKETLER Anlamı Tarifi Şekil
KALDIR Sağ kol avuç içi öne bakacak
şekilde yukarı kalkıkken
yavaşça daire çizer
İNDİR Sağ kol avuç içi içeri bakacak
şekilde yere doğru
indirilmişken yavaşça daire
çizer
DÜŞEY MESAFE Mesafe her iki elin arasındaki
boşlukla ifade edilir
YATAY HAREKETLER Anlamı Tarifi Şekil
İLERİ Her iki kol avuç içleri yukarı
bakacak şekilde bel
hizasında bükülüyken kollar
dirsekten kırılarak yukarı
hareket eder
GERİ Her iki kol avuç içleri aşağı
bakacak şekilde göğüs
önünde bükülüyken kollar
dirsekten kırılarak yavaşça
gövdeden uzaklaşır
SAĞ
İşaretçinin sağı*
Sağ kol avuç içi yere
bakacak şekilde yere paralel
sağa uzatılmışken sağa doğru
yavaşça küçük hareketler
YATAY HAREKETLER Anlamı Tarifi Şekil
SOL
İşaretçinin solu*
Sol kol avuç içi yere bakacak
şekilde yere paralel sola
uzatılmışken sola doğru
yavaşça küçük hareketler
YATAY MESAFE Eller arasındaki boşluk
mesafeyi ifade eder
Anlamı Tarifi Şekil
KES
Acil dur.
Avuç içleri öne bakacak
şekilde her iki kol yukarı
kalkık
HIZLI Bütün hareketler daha hızlı
YAVAŞ Bütün hareketler daha yavaş
TEHLİKE
5. Hurdaya Ayırmada Güvenlik Tedbirleri
Kaldırma makinası halatlarının hurdaya ayrılma kriterleri önceden belirlenmelidir.
Hurdaya ayrılmasına karar verilen halatlar uygun şekilde depolanacak ve elden çıkarılması sağlanacaktır.
Hurdaya Ayırmada Güvenlik Tedbirleri
Kaldırma makinasında kullanılan yağların değişiminde
imalatçı verilerine dikkat edilecek ve değiştirilen yağlar
yangına ve çevre kirliliğine sebep olmayacak şekilde
kısa süreli depolanacak ve uygun şekilde bertarafa
gönderilecektir.
Kaldırma makinalarında kullanılan balata ve kavrama
artıklarının asbest içerebileceği de dikkate alınarak,
uygun şartlarda depolanmasına ve işyerinden en kısa
sürede bertarafa gönderilmesine dikkat edilecektir.
Top Related