GS Phan nh Diu gp v d tho Hin php 1992 -Mt bi pht biu cch y 21 nm nhng vn cn nguyn tnh this

Li dn caDin n:Bi vit m bn c th m ra bng cch bm vo tn bi di y, l bn ghi li pht biu ca gio s Phan nh Diu ti Hi ngh U ban Trung ng Mt trn T quc Vit Nam ngy 12.3.1992 (ngha l cch y gn ng 21 nm), gp v d tho Hin php 1992, bn Hin php m CS v Nh nc VN ang chun b tn trang nh chng ta bit.Vi nhng ai lic qua bnD tho sa i Hin php 1992, v theo di cc bi bo chnh thng v nhng bui gp v bn d tho ny, khng kh thy rng t duy ca ban lnh ong v Nh nc hm nay chng khc g my so vi hn 20 nm qua d rng chnh v ci t duy y m tnh hnh t nc xu i rt nhiu, c v nguy c mt c lp do s e do trng trn ca anh bn lng ging khng l phng bc, v v cc t nn ca nn chnh tr trong nc. Trong khi nn kinh t ln su vo khng hong, gio dc v y t tt hu hng chc nm so vi cc nc lng ging, th b my cm quyn tha ho v bt lc trong vic gii quyt cc vn c bn ca x hi y li t ra ngy cng hung hn hni vi ngi dn. Tm mi cch bm cht ly quyn lc r rng l phng chm ch o ca b my trong kch bn sa i hin php m h ang o din, bt cc on th qun chng phi t chc trnh din v bo ch chnh thng phi v tay ph ho d chng li cun c bao nhiu ngi xem.Nhng tnh hnh khng phi l khc bit duy nht so vi khi d tho Hin php 1992 c a ra ly kin nhn dn. Vi s pht trin ca cc phng tin truyn thng mi (in thoi, internet), mt ngi chi mi nhy ln sn khu, khin v kch si ng hn ln : cc blogs, website t nhn, m mc phn nh tnh hnh va a dng va ng n hn nhiu so vi cc phng tin truyn thng chnh thng. D rt mun (v th dng nhiu bin php c k thut v trn p) nh cm quyn khng th gip tt tt c nhng c quan ngn lun ngoi lung . T bnKin ngh ca 72 nhn sti trangCng vit Hin php, v rt nhiu bi vit khc(m mt bo ny phn nh, c qua cc bi vit trong mc thi s Vit Nam v qua cc ng dn trong mc Thy trn mng),nh nhng bi ca gio s Hong Xun Ph, ca ng Nguyn Trung, ca nh bo Huy c, nh cc c quan l dn m nhiu ting ni ngoi kch bn vang ln, dng dc, mnh m, ch nhng ngi gi ic mi khng nghe thy. Nhng ting ni i mt Hin php dn ch; cho mt t nc dn ch, khng cn chu s km kp ca vng kim c thc h, ca iu 4 hay 16 ch vng; khng cn s lnh o ca ng no c coi nh ng nhin, bt bin khng ng phi no c ng trn dn tc, trn nhn dnNhng i hi , nhng kin tm huyt, tr tu , chc nhng ai tng c nhng bi vit ca GS Phan nh Diu s khng ngc nhin khi tm li chng trong bi pht biu m Din n hn hnh gii thiu hm nay. Nh mt chng t m lch s cn ghi nhn, v cng nh mt ng gp vo cuc tho lun ang din ra, khi nhng trong bi pht biu dng cm ny chng may cho chng ta vn khng h mt tnh thi s.Pht biu ca ng Phan nh Diu ti Hi ngh y ban Trung ng Mt trn T quc Vit nam ngy 12 thng 3 nm 1992.

Knh tha on ch tch,Knh tha tt c cc v i biu,Ti xin php c mt s kin tham gia cuc tho lun k ny tc l v d tho Hin php. KIN TH NHT: Chng ta ang sng trong mt tnh hnh m t nc v th gii c rt nhiu vn cn c nhn thc v l gii mt cch tnh to. V nhng kh khn ca t nc, ti xin khng phi ni li. Nhng vn ct li l hin nay t nc i hi g? Theo ti ngh, ci ln nht m t nc i hi l phi pht huy c tt c mi nng lc ca tt c cc thnh vin ca dn tc trong tinh thn on kt, ha hp, t cng a t nc thot ra khi cuc khng hong v tin kp vi th gii. Phi trn c s pht huy tht s mi nng lc ca dn tc th mi c th tn dng c nhng thnh tu ca th gii hin i, tn dng c nhng kh nng hp tc vi bn ngoi, v do , mi c th s dng c mi thun li xy dng mt nc Vit Nam giu mnh, c cuc sng no m hnh phc trong cng ng th gii ang bc sang mt giai on vn minh mi. Ti ni iu bi v hin nay, trong iu kin m ca, nhiu khi ta hy vng qu nhiu vo nhng quan h vi nc ngoi, u t ca nc ngoi, v.v iu l ht sc quan trng, nhng ci quan trng hn na, ci ct li nht l phi lm sao pht huy c mi nng lc ca chnh bn thn chng ta. Bi v dn tc ta, nu khng pht huy c nng lc ca chnh mnh, th d ngi nc ngoi c t u t vo, chng ta cng ch ng vai tr ca nhng k y t hn mn m thi. Cho nn vn lm ch, vn pht huy tht s nng lc ca mi thnh phn ca dn tc, khng phn bit i x, khng c hn th, ha gii, ha hp, mi l ci ct li, ci c bn nht. Nng lc y chng ta c. Cn thi hnh bt k mt chnh sch phn bit no, bt k s chia r no, bt k s duy tr tnh trng i ch th hn no, cng u nguy him cho qu trnh on kt chn hng t nc. V vy, Hin php, theo ti ngh, cn phi c bn trn tinh thn , to iu kin cho x hi Vit nam tin theo hng . V cng cn ni thm rng vi t cch mt b lut c bn, cao nht, th hin php phi thc s l b lut c bn v cao nht, khng c bt k mt th lut no khc, thnh vn hay khng thnh vn, cao hn n. KIN TH HAI: Vy nhng i hi ca t nc hin nay cn c phn nh trong th ch xy dng nh nc, tc l c phn nh trong Hin php, nh th no? Nh chng ta bit, qua s vn ng ca t nc ta cng nh trn th gii va qua, th iu r l chng ta phi t b m hnh ch ngha x hi kiu c xy dng mt t nc, mt th ch c nn kinh t th trng tht s (d nhin l c s iu tit ca nh nc) v mt ch chnh tr dn ch on kt dn tc, c ngha l mt x hi dn s v mt nh nc dn ch php quyn. V th, y c nhiu vn cn phi dt khot v phi c nhng quan im r rng. Bi v, nu theo hng th r rng ch x hi ch ngha vi t cch l mt th ch x hi, tc l mt hnh thi t chc x hi trong ch s hu cng cng l c bn hay gn nh l duy nht, trong nn kinh t c qun l tp trung bng k hoch thng nht ca nh nc, trong c mt ch chnh tr do mt ng lnh o theo m hnh chuyn chnh v sn, chng t l khng th duy tr c na v l s cn tr cho mi tin b ca dn tc. V cng nh c chng t, n l s cn tr v b ph b nhiu ni trn th gii. V vy, chng ta phi dng cm nhn thy rng ch x hi ch ngha theo m hnh , tc l theo ch ngha Mc Lnin, khng cn p ng c mc tiu pht trin ca dn tc trong giai on hin nay. Mt vn t ra l c th chng c gng kt hp mt nhu cu khng th bc b c l pht trin nn kinh t th trng vi mt duy tr th ch chnh tr x hi ch ngha kiu chuyn chnh v sn do mt ng lnh o? Ti ngh, y mi th ch, mi cch t chc x hi c logic ca n v trong mi logic c nhng yu cu v tnh nht qun ca n. Khng th d dng t b mt s yu t ny m li gi nguyn mt s yu t khc. Thc t my nm qua cho thy trong iu kin pht trin kinh t th trng, nhng vn gi s c quyn lnh o, th khng phi chng ta pht huy c tnh tch cc ca c hai th ch , m tht ra x hi ng thi chu tc ng tiu cc ca c hai th ch. Bi v, trong mt nn kinh t khng c hng ha th ngi ta khng th dng quyn bn i c. Nhng mt nn kinh t th trng m vn gi c quyn th quyn cng l mt th hng ha. V trong my nm qua, nn tham nhng khng th tr c chnh l hnh thc kt hp s c quyn v nn kinh t hng ha. V khng c th hng ha no li d n d li nh quyn lc. Tham nhng v thc cht l vic bin mt cch phi php quyn lc thnh hng ha. Cho nn khng th kt hp nhng yu t khng th dung ha c ca hai th ch hy vng to ra mt hnh thi tch cc c. Chng ta cn nhanh chng khc phc nhng yu t cng li ci tiu cc nh vy. Tht ra, kinh t th trng khng phi ci g cng tt c. Kinh t th trng cng c nhiu mt tiu cc ca n. Chnh v vy, pht trin c nn kinh t th trng v n c th pht huy c mt tch cc v hn ch c mt tiu cc, th i hi phi tng cng lut php, i hi phi c mt h thng lut php tht y v c kh nng iu chnh mi mi quan h phc tp trong mt x hi c kinh t th trng. Do , phi tng cng lut php, tng cng dn ch, phi xa b c quyn. lm c nh vy phi bo m quyn t do dn ch, c bit nhng quyn t do ngn lun, t do bo ch, t do t tng, t do ph phn ca nhn dn. Trong iu kin , ti ngh phi dng cm nhn vo s tht v c s la chn khoa hc v logic. Trong s la chn ny, ti hon ton ng vi nhiu kin c pht biu l: khi khi nim ch ngha x hi theo kiu c khng cn thch hp na, cn theo mt kiu mi no th chng ta cha h nh hnh c, th khng nn ghi nhng t nh vy trong mt vn bn php lut c tnh cht bt buc i vi ton dn trn t nc ny. Chng ti ngh nhng thut ng ch ngha x hi, ch ngha Mc Lnin, v.v trong Hin php u nn tm gc li. C b vnh vin hay khng, chuyn ta hy xt sau, nhng t nht l nn tm gc li. T quc ny cha phi l T quc x hi ch ngha, ti sn cng cng cng khng phi l ti sn x hi ch ngha, nhng ch y khng mang mt ni dung g c. V vy ch cn ni chng ta bo v T quc Vit Nam, chng ta xy dng t nc Vit Nam, chng ta bo v ti sn cng cng trn t nc ny, th l . Ban ny, Linh mc Vng nh Bch c ni: v c s khc bit t tng gia ch ngha Mc Lnin v tn gio, do nu ghi ch ngha Mc Lnin vo Hin php th rt kh x i vi ng bo tn gio. Ti khng theo mt tn gio no, ti l mt ngi lm khoa hc, nhng v l mt ngi lm khoa hc, ti hiu rng trong hc thuyt ca Mc v c trong s pht trin v sau ca Lnin c nhng yu t tch cc cn gi, ng thi c rt nhiu yu t m thi i chng ta vt qua, khoa hc bc b. Vi t cch l mt nh khoa hc, ti cng khng th i ln u mt ch ngha, xem nh n l mt th nh sng bt bin, mt nh sng vn nng chiu ri cho mi t duy ca mnh. Chng ta cng khng nn bt c dn tc ta phi i ln u bt k mt ch ngha no, bt k mt c nhn no. Dn tc phi trn ht.Trn tinh thn , ti ngh rng nu t vn i tn nc, th ti hon ton ng vi anh L nh Hoan pht biu ban sng l nn ly mt ci tn cc k n gin, nhng phn nh mi tnh cm tha thit nht ca mi ngi dn t nc ny, d bt k gc tri no, l tn NC VIT NAM. Vit nam thi, khng cn c m t no bn cnh c. KIN TH BA: Du bit rng nhiu ngi khng mun ni n mt vn kh t nh v khng phi d pht biu, ti cng xin mnh dn cp. l vn ng lnh o. Chng ti ngh n lc cn la chn: Mt Hin php theo m hnh chuyn chnh v sn, do ng cng sn lnh o, hay mt Hin php dn ch php quyn? Na vi th s t mu thun. Ti khng c th gi phn tch k y, nhng r rng c rt nhiu mu thun trong bn d tho Hin php hin nay. Khng ch l mu thun, m cn c nhiu ch phn nh khng tht v nhiu iu b che giu ng sau nhng ngn t ca vn bn. V, nu gi iu 4, tc l gi iu ni ng l lc lng lnh o ca Nh nc v x hi, th cn c mt chng qui nh r rng v ng lnh o. trung thc vi dn tc th cn ni r ng lnh o l nh th no? Trong iu kin , quc hi c cn l c quan quyn lc cao nht na khng? Hay ng l c quan quyn lc cao nht, cn quc hi ch l c quan th ch ha cc ngh quyt ca ng? Nhng iu nh vy cn c ghi r thnh nhng iu trong Hin php, c vy mi sng phng v trung thc vi nhn dn. Nu khng lm nh vy, th Hin php s l hnh thc v s chuyn quyn ty tin s thc t ng tr nh ta bit t trc n nay. Cn nu qu thc tha nhn Quc hi l c quan quyn lc cao nht th khng mu thun, phi khng c iu 4. Trong trng hp ng phi ginh quyn lnh o bng s tn nhim, bng cch ra ng c Quc hi trong cuc bu c thc s t do v bnh ng, v ginh a s trong Quc hi. ng lnh o, nh vy, l phi ng trong dn tc, nm trong dn tc, cng vi dn tc tranh quyn lnh o, ch khng phi t t mnh ng trn dn tc, ng ngoi dn tc, ng trn Nh nc t p t quyn lnh o ca mnh. Th l cng minh v minh bch. Nh th, ti chc rng uy tn ca ng s cao hn. Bit bao thi k trc y, lm g c iu qui nh trong Hin php l ng lnh o, m ng vn c nhn dn tha nhn, v r rng uy tn ca ng hi cao hn c thi k m s lnh o c ghi vo Hin php. Ti khng chng li s lnh o ca ng. Ti mong mun c mt ng vi t cch l mt lc lng chnh tr c t chc v c kinh nghim, c tr tu v c nng lc tp hp, ginh c s tn nhim ca nhn dn v lnh o t nc trong mt th ch dn ch. Nhng ti cng khng mong c mt ng t p t quyn lnh o ti cao, bt chp mi lut php, ng trn Nh nc. iu ch lm gim uy tn ca ng v a thit thi n cho dn tc m thi. KIN TH T: Vn quyn con ngi v quyn cng dn. Trong bn d tho c mt chng di, nhng sp xp cha tha ng lm. Mi chng ta trong x hi u c quyn con ngi v quyn cng dn, bi v mi c nhn sng trong x hi vi hai t cch: t cch l mt c nhn cn c bo v, cn c tn trng tn ti nh mt con ngi c th v t cch th hai l nh mt thnh vin ca cng ng dn tc. Quyn con ngi l quyn tn ti nh mt c th, quyn cng dn l quyn tn ti v gp phn nh mt thnh vin ca cng ng dn tc. Nhng quyn nh bt kh xm phm, t do c tr, t do t tng, t do i li, v.v l nhng quyn con ngi. Cn quyn cng dn c bn l quyn tham gia cng vic ca cng ng: tham gia la chn nhng ngi xng ng vo b my cai qun cng ng, tc l quyn bu c, ng c, quyn hi hp, quyn lp hi. Nhng nn nh rng nhn dn khng ch thc hin quyn dn ch thng qua cc c quan dn c, ngha l c 4-5 nm i bu mt ln l xong. Nhn dn cn c quyn tham gia qun l nh nc trong qu trnh hot ng hng ngy v thng xuyn ca nh nc v ca x hi. Nhng tham gia bng cch no? D nhin khng phi lc no cng tp hp dn li ly phiu v tng vn . Cng khng phi lc no cng c th tp hp dn li bn chuyn ny, chuyn khc. V vy, quyn c bn ca dn trong vic thng xuyn ph phn v gp phn vo vic qun l Nh nc l thng qua d lun, tc l quyn t do ngn lun, t do bo ch. Quyn ny cc k quan trng. Quyn t do ngn lun v t do bo ch khng ch nm trong phm vi quyn con ngi, m y l quyn ca nhn dn gp phn vo cng vic ca cng ng. Cho nn chng ti ngh phi tht s tn trng nhng quyn ny v to iu kin cho nhng quyn ny c v tr thch ng. Mt x hi s hon ton t lit nu nh khng c quyn t do ngn lun, quyn t do bo ch, tc l nhng quyn m danh t khoa hc gi l to ra nhng feedback, nhng lin h ngc. Trong h iu khin ca x hi, khng c n th x hi b t lit v s thao tng ca quyn lc l iu khng th trnh khi. Nhng chuyn tham nhng, nhng chuyn c quyn, c li, trong c nhng chuyn ty nh nh xy ra trong thi gian va qua, s khng th no khc phc c, l bi v nu ch giao cho nhng c quan quyn lc th lm sao chng c nhng t nn m ngun gc chnh l t quyn lc? Nhng chuyn nh ha gi nh thnh ph H Ch Minh chng hn,ti sao khng cng b trn bo ch danh sch nhng ngi c hng nh ha gi? Nu cng b nh th th s r ra ai l ngi tham nhng v cn phi chng tham nhng nh th no. Cho nn, mi lin h ngc, quyn t do ngn lun, t do bo ch, quyn t do pht biu ca nhn dn trong i sng hng ngy, quyn to ra d lun l quyn c bn, rt c bn, nm trong cc quyn cng dn ca chng ta. Ti ngh trong Hin php cc quyn cng dn c ghi thnh mt nhm, cn cc quyn con ngi th ghi thnh mt nhm khc. KIN TH NM: V Quc hi. Mun quc hi tr thnh c quan quyn lc cao nht, phi c hai iu kin: 1) i biu quc hi phi c nng lc tht s hiu c quyn lc cao nht v c kh nng thc hnh quyn lc . 2) i biu phi c th gi lm cng vic i biu ca mnh. Cn nu quc hi ch gm cho thnh phn, k c nhng ngi khng hiu g v cng vic Nh nc, xun thu nh k ngi vi nhau gi l c kin v nhng vn trng i ca t nc th lm sao c kin c. Ti ng i biu quc hi phi c nhng tiu chun v kin thc, nng lc, nhng cng phi c tiu chun ny na: i biu quc hi phi bo m dnh hon ton th gi lo vic ca quc hi trong nhim k ca mnh. Nu t xt thy khng iu kin , th khng nn ng c i biu. Mt Quc hi lm vic thng xuyn tht s i din cho tr tu ca dn tc l ht sc cn thit bo m cho Quc hi l c quan quyn lc cao nht ca Nh nc. Hin nay, khi chuyn sang kinh t th trng, cn c h thng lut php tht y v hon chnh, nu c nh hin nay, mi nm Quc hi hp hai ln, mi ln ch thng qua vi ba lut mt cch khng y tr tu lm, tt nhin s khng bao gi c lut cho mt nn kinh t pht trin lnh mnh. M khng c lut y v hon chnh th ch c th c mt nn kinh t qu qut, cha ng rt nhiu tiu cc honh hnh m thi.Do , ti ngh cn thc s i mi vic bu c i biu Quc hi, c bit l vic tn trng quyn t do v bnh ng trong ng c. Quyn ng c l quyn bnh ng ca mi cng dn. Ch cn tha mn mt s iu kin qui nh l u c quyn ng c. iu kin c th l ngi ng c phi hi mt s ch k c ca c tri (c th l 5 nghn ch k chng hn). Nhng ch k c th l ca c tri trong mt on th hay trn a bn dn c. Vic hip thng c th c tin hnh gia cc on th gii thiu cc ng c vin chung. Sau , cn np n ng c cho ban bu c, ch khng phi np n cho y ban trung ng Mt trn T quc. Mt trn l mt t chc ca cc on th, khng phi l mt c quan nh nc t chc bu c. Vic lp danh sch bu c l ca c quan Nh nc v bu c trung ng v a phng. KIN TH SU: V t chc Nh nc. l vn phc tp. Chng ta dng nh thch ph phn ci gi l tam quyn phn lp (tc quyn lp php, quyn hnh php v quyn t php) nh l mt ci g ca ch t bn. Tht ra l mt hnh thc t chc nh nc tin b ca loi ng. D nhin, chng ta c th theo hoc khng theo, c th ch bin theo cch ny hay cch khc. Theo ti, trong iu kin thc t ca chng ta hin nay, cn tn trng tnh cht c lp ca cc quyn , nhng c th khng theo mt hnh thc t chc hon ton phn lp. V quyn hnh php nn c qui nh trch nhim c nhn tht r rng v y ca th tng. Cn v Quc hi, ti ng vi nhng kin nh ca gio s L Chnh Trung va ri. Nu Quc hi lm vic thng xuyn th khng cn c y ban thng v Quc hi, m ch cn c ch tch v cc ph ch tch. Cc k hp khng nn cch nhau su thng m phi ngn hn. Do , cng khng cn y ban thng v Quc hi. Chc ch tch nc nh bn d tho trnh by l hon ton cn thit. H thng hnh php th r rng cn phi c s ch o tp trung v thng nht. Do , phi b nhim nhng vin chc chu trch nhim hnh php ti cc a phng. C th tham gia kin ngi ny, ngi khc, nhng phi b nhim. V ngi c b nhim phi chu trch nhim trc cp b nhim mnh. KIN TH BY: V vai tr ca Mt trn v cc on th. Ti ngh cn xem xt nghim tc l c nn tip tc nh nc ha cc on th nh hin nay khng ? Bi v hin nay, chng ta ci g cng da vo nh nc c. Tht au lng l mi khi Mt trn lm g, cng nghe ku Nh nc i x vi Mt trn nh th ny, nh th kia, nh nc cn c ch th ny, th kia, v.v Nu chng ta l t chc qun chng, tc l mt t chc c thnh lp trn c s t nguyn ca qun chng, th ci r ca chng ta l qun chng, ch khng phi nh nc. V nh vy, sc mnh ca chng ta l sc mnh phn nh nguyn vng, tm t, ngh ca qun chng, ch khng phi l ci ui nht nho ca b my nh nc. Ti ngh: trong vic chuyn bin nh nc thnh mt nh nc dn ch php quyn, cc tng lp nhn dn, cc thnh phn nhn dn c quyn thnh lp cc on th, cc hi on ca mnh mt cch hon ton t nguyn, v iu cn c bo m trong hin php v quyn lp hi, th l . Cng khng cn nu trong Hin php l c nhng on th no. c bit, khng nn xem cc on th ca nhn dn l nm trong c cu ca h thng nh nc, l nhng thnh phn ca mt h thng chnh tr chu s iu khin ca ng v Nh nc. D nhin, nh vy th cc on th chng ta cng phi dng cm khng n lng ca Nh nc. Ti ngh ngn sch Nh nc ch chi cho b my Nh nc, khng chi cho bt k on th no. V vy, cc c quan ng, cc c quan on th khng n lng t ngn sch nh nc.Cui cng, ti khng hy vng nhng iu trnh by ni trn s c xem xt phn tch trong mt thi gian ngn, cng nh kin ca nhiu v trnh by trong hi ngh ny chc chn s cn c nghin cu k. Nh nhiu v phn nh, vic tho lun d tho Hin php ln ny qu vi vng, nhn dn cha c iu kin gp y . Do , nn chng ln ny ch nn a ra mt s iu sa i Hin php 1980 to thun li cho nhng cng vic trc mt, v d nh nhng iu khon v ch kinh t, nhng iu khon v vn bu c quc hi, v.v Cn vic sa i ton din xy dng mt Hin php mi th giao cho Quc hi mi tin hnh trong c nhim k sp ti./.