leħħ

il-Malti

Folja elettronika b’tagħrif lingwistiku, ortografiku, grammatikali u kulturali

dwar il-lingwa Maltija maħruġa mid-Dipartiment tal-Malti fi ħdan il-Kulleġġ San

Injazju sabiex il-lingwa tagħna tingħata l-valur li jistħoqqilha. Kull suġġeriment

u/jew diffikultà huma ġentilment milqugħa fuq lehhilmalti@gmail.com

leħħilmalti@gmail.com lehhilmalti@gmail.com lehhilmalti@gmail.com lehhilmalti@gmail.com LEĦĦ IL -MALTI lehhilmalti@gmail.com

FRANCIS EBEJER, kittieb u drammaturgu (1925-1993)

F rancis Ebejer twieled Ħad-Dingli fit-28 ta’ Awwissu 1925. Kien l-ikbar fost seba’ aħwa. Missieru u ommu kienu għalliema. Studja fl-iskola primarja tal-Gvern u fil-Liċeo. Bejn l-1942 u l-1943 Ebejer studja l-mediċina fl-Università ta’ Malta, iżda ma kompliex u beda jaħdem bħala interpretu tal-Ingliż-Taljan mal-8th Army tal-Forzi Brittaniċi fit-

Tripolitanja, fl-Afrika ta’ Fuq (1943–1944). Għamel kors ta’ sena fil-Letteratura fl-Università

ta’ Malta. Imbagħad mexa fuq il-passi ta’ missieru u sar għalliem tal-Ingliż. Wara sentejn

taħriġ f’St. Mary’s Training College, f’Middlesex, l-Ingilterra (1948–1950), hu nħatar kap tal-

iskejjel primarji tal-Gvern u baqa’ f’din il-kariga sal-1977.

Ebejer kien jikteb bl-Ingliż kif ukoll bil-Malti. Beda l-karriera tiegħu permezz ta’ drammi fuq

ir-radju, televiżjoni u stejjer qosra li kienu pubblikati fi New York bejn l-1980 u l-1992, u

oħrajn imxandra fuq il-BBC. Xi xogħlijiet tiegħu nqalbu għat-Taljan, l-Olandiż u saħansitra

għall-Ġappuniż. Wara Ebejer kiteb serje ta’ novelli bl-Ingliż u tliet drammi bil-Malti.

Ebejer kien President onorarju tal-Moviment Letterarju Malti u membru tal-Kunsill tal-

Akkademja tal-Malti. Fis-snin ħamsin kien jikteb l-iżjed għar-radju, waqt li s-snin sittin raw lil

Ebejer, issa iżjed matur, jikteb ix-xogħlijiet teatrali importanti tiegħu. It-tliet opri kbar tiegħu

Vaganzi tas-Sajf (1962), Boulevard (1964), u Menz (1967). Dawn għamlu suċċess kbir u taw lil-

letteratura Maltija l-ewwel drammi intelletwali. L-aħħar dramm ta’ Francis Ebejer kien Il-Ġaħan ta' Binġemma, miktub

fl-1986 għas-Sena Internazzjonali taz-Żgħażagħ. Ebejer kiteb ukoll xi drammi bl-Ingliż, fosthom Bloddy in Bolivia u The Golden

Tut kif ukoll The Cliffhangers, li mbagħad qalbu għall-Malti bħala L-Imwarrbin.

Hu rebaħ diversi premjijiet u unuri għax-xogħlijiet teatrali kif ukoll televiżivi tiegħu. Ingħata l-Premju Letterarju Malti erba’

darbiet. Ebejer miet ħabta u sabta fl-10 ta’ Ġunju fl-1993, ta’ 68 sena.

Monument ta’ Francis Ebejer

f’raħal twelidu, Ħad-Dingli.

ta’

Ġorġ Pisani

Għad-dell tal-bugonvilla,

fil-bitħa kollha ħdura,

fejn ma taħkimx tax-xemx il-qilla,

Mananni

tgħanni

u ċċekċek iċ-ċombini tal-bizzilla.

Fuq wiċċ it-trajbu tagħha

toħloq il-ġmiel ta’ moski, ward u slaleb,

kultant ukoll xi stilla.

U hekk it-tvalja wiesgħa

minsuġa moski u fjuri,

tiżdied u tikber dejjem

sabiex fl-aħħar tinfirex

fuq l-imwejjed tal-kawba tas-sinjuri.

U taħseb, waqt ix-xogħ’l, Mananni taħseb

fl-ikel magħżul u bnin, imħawwar sewwa,

li, ġo platti tal-fidda,

ġurnata għad jitqiegħed

fuq wiċċ it-tvalja tagħha.

U l-ħsieb ta’ l-ikel sħun u ta’ l-inbid

jiftħilha dlonk l-aptit.

Għalhekk Mananni tidħol ġewwa

sabiex titrejjaq ftit

b’nofs ħobża tal-maħlut *, biż-żejt miksija,

tadam żenguli

u ġbejna tal-bżar Għawdxija.

* ħobż ismar magħmul minn dqiq kannella peress li jkun taħlita tad-dqiq tal-qamħ u tax-xgħir.