Download - Ban Khon History

Transcript
Page 1: Ban Khon History

ประวั�ติ�ชาวัไทลื้ �อบ้�านขอนติ�าบ้ลื้ป�วั อ�าเภอป�วั จั�งหวั�ด

น�าน

หมู่��บ้�านชาวัไทลื้ �อ สิ�บ้สิองป�นนา ประเทศจั"น

คำ�าน�า

หนั�งสื�อประวั�ติ ไทลื้��อบ้�านัขอนั เลื้�มนั�� ผู้��เร�ยบ้เร�ยง ได้�เร�ยบ้เร�ยงจากติ!าราหลื้ายเลื้�ม ท�"สืามารถจะศึ%กษาค้�นัค้วั�าหาติ�นัก!าเนั ด้ของชาวัไทลื้��อ ซึ่%"งม�ค้วัามติ��งใจท�"จะเก+บ้รวับ้รวัมข�อม�ลื้ ประวั�ติ ชาวัไทลื้��อ ประวั�ติ หม��บ้�านัขอนั ประวั�ติ วั�ด้ราชสื�มาแลื้ะประเพณี�ติ�างๆ ติ!าราการหาฤกษ1งามยามด้� ค้!ากลื้อนัสือนัเติ�อนัใจติ�างๆท�"สื�บ้ติ�อก�นัมาจากโบ้ราณี ไวั�ให�ลื้�กหลื้านัได้�ศึ%กษา แลื้ะสื�บ้ทอด้ประเพณี�ท�"ด้�งาม จากบ้รรพบ้3ร3ษติ�อไป ซึ่%"งป4จจ3บ้�นันั�� เป5นัย3กติ1โลื้กาภิ วั�ฒนั1 ท!าให�ค้นัร3 �นัลื้�ก ร3 �นัหลื้านัได้�ข�อม�ลื้ข�าวัสืารท�"รวัด้เร+วั ท�นัสืม�ย ท!าให�ลื้�มขนับ้ธรรมเนั�ยมประเพณี� อ�นัเป5นัจร ยธรรมแลื้ะวั�ฒนัธรรม อ�นัเก�าแก�ของป�9ย�าติายาย ผู้��จ�ด้ท!าหวั�งเป5นัอย�างย "งวั�า หนั�งสื�อเลื้�มนั��ค้งจะม�ประโยชนั1 ช�วัยเติ�อนัสืติ ลื้�กหลื้านัให�ห�นัมาสืนัใจ ศึ%กษาวั ถ�ช�วั ติของบ้รรพบ้3ร3ษ

ผู้��เร�ยบ้เร�ยง ขอขอบ้ค้3ณี ผู้��เฒ�า ผู้��แก� ชาวับ้�านัขอนั ท�"ท!าให�ค้วัามร�วัมม�อในัการค้�นัค้วั�าหาข�อม�ลื้

Page 2: Ban Khon History

นัายย3ทธนัา พ�นัชนั ผู้��เร�ยบ้เร�ยง

๑ เมษายนั ๒๕๕๑

สิารบ้�ญ

ค้!านั!า หนั�า กสืารบ้�ญ หนั�า ขสื บ้สืองป4นันัา หนั�า ๑ประวั�ติ หม��บ้�านัขอนั หนั�า ๒ประวั�ติ เจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย สืบ้ค้า หนั�า ๕รายช�"อผู้��ใหญ�บ้�านับ้�านัขอนั หนั�า ๙

รายช�"อเจ�าอาวัาสืวั�ด้ราชสื�มา หนั�า ๑๑

ประวั�ติ วั�ด้ราชสื�มา หนั�า ๑๓

ประเพณี�พ��นัเม�องเหนั�อ หนั�า ๒๒

....................................................

สิ�บ้สิองป�นนา ค้!าวั�า สื บ้สืองป4นันัา“ ” หมายถ%งท�"ท!านัาสื บ้สืองพ�นัหาบ้เช��อข�าวัเปลื้�อก (หนั%"งหาบ้เช��อข�าวั เท�าก�บ้ สืองบ้3งเช��อข�าวั หนั%"งป4นันัา เท�าก�บ้พ��นัท�"ท!านัา ๑,๐๐๐. หาบ้เช��อข�าวั)

เม�องสื บ้สืองป4นันัาได้�แบ้�งช�"อติามห�วัเม�องติ�าง ๆ ด้�งติ�อไปนั��๑. ป4นันัาเช�ยงร3 �ง ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องฮำ!า แลื้ะเม�"องฮำ3�ง (ร3 �ง)

Page 3: Ban Khon History

๒. ป4นันัาเม�องแช� ม� สืามเม�อง ค้�อ เม�องออง เม�องงาด้ แลื้ะเม�องแช�๓. ป4นันัาเม�องหนั ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องปานั แลื้ะเม�องหนั๔. ป4นันัาเม�องเช�ยงเจ ง ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องฮำาย แลื้ะเม�องเช�ยงเจ ง๕. ป4นันัาเช�ยงลื้อ ม� สื�"เม�อง ค้�อ เม�องมาง เม�องงาม เม�องลื้างเหนั�อ เม�องเช�ยงลื้อ๖. ป4นันัาเม�องลื้วัง ม� เม�องเด้�ยวั ค้�อ เม�องลื้วัง (หกป4นันัานั��อย��ทางภิาค้ติะวั�นัติกแม�นั!�าโขง ของเม�องสื บ้สืองป4นันัา)๗. ป4นันัาเม�องลื้า ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องบ้�าง แลื้ะเม�องลื้า๘. ป4นันัาเม�องฮำ ง ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องวั�ง แลื้ะเม�องฮำ ง๙. ป4นันัาเม�องลื้�า ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องบ้�านั แลื้ะเม�องลื้�า๑๐. ป4นันัาเม�องพง ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องหย�วันั แลื้ะเม�องพง

๑๑. ป4นันัาเม�องอ�H ม� สืองเม�อง ค้�อ เม�องอ�Hใติ� แลื้ะเม�องอ�Hเหนั�อ๑๒. ป4นันัาเม�องเช�ยงติอ ม� สื�"เม�อง ค้�อ เม�องบ้�อลื้�า เม�องอ�ง� เม�องอ�ป4ง แลื้ะ เม�องเช�ยงติอง (หกป4นันัานั��อย��ทางภิาค้ติะวั�นัออกแม�นั!�าโขง ของเม�องสื บ้สืองป4นันัา)

ประวั�ติ�บ้�านขอน ติ�าบ้ลื้ป�วั อ�าเภอป�วั จั�งหวั�ดน�าน

******************หม��บ้�านัขอนัเป5นัชาวัไทลื้��อ ซึ่%"งม�ค้นักลื้3�มหนั%"งได้�

อพยพหนั�ภิ�ยสืงค้ราม แลื้ะโรค้ระบ้าด้ติ�าง ๆ จากเม�องเช�ยงร3 �ง ด้ นัแด้นัสื บ้สืองป4นันัา ประเทศึจ�นั มาติ��งถ "นัฐานัอย��ในัเม�องยอง ในัประเทศึพม�า แลื้ะติ�อมาได้�อพยพย�ายถ "นัฐานัมาติามลื้3�มแม�นั!�านั�อยใหญ�ติ�าง ๆ จนัมาถ%งลื้3�มแม�นั!�ายาวัก+ได้�อพยพถ "นัฐานัลื้งมาเร�"อย ๆ (แม�นั!�ายาวัป4จจ3บ้�นัใหลื้ผู้�านัอ!าเภิอท�าวั�งผู้า - อ!าเภิอสืองแค้วั)

ประมาณีปJ พ.ศึ. ๑๒๖๑ แลื้ะได้�มาติ��งถ "นัฐานัอย��ท�"ร มแม�นั!�าป4วั ด้�านัติะวั�นัติก (ป4จจ3บ้�นัค้�อ บ้�านัขอนั ติ!าบ้ลื้

Page 4: Ban Khon History

ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั) ค้นักลื้3�มนั��ม�ภิาษาท�"ใช�เป5นัเอกลื้�กษณี1ของตินัเอง ค้�อภิาษาไทลื้��อ ซึ่%"งใช�ก�นัมาติ��งแติ�โบ้ราณีกาลื้ท�"อย��เม�องยอง ในัประเทศึพม�า แลื้ะใช�ก�นัมาติ��งแติ�สื บ้สืองป4นันัา ประเทศึจ�นั จนัป4จจ3บ้�นันั��ย�งไม�ม�การเปลื้�"ยนัแปลื้ง

ติ�านานการติ��งช &อ บ้�านขอน“ ” เหติ3ท�"เร�ยกช�"อหม��บ้�านัวั�า บ้�านัขอนั“ ” นั��นัม�ติ!านัวันัเลื้�าขานัก�นัวั�า ม�ชายแก�ค้นัหนั%"งช�"อวั�า ป�9ลื้3ง ได้�ออกไปท!าไร� พอท!าไร�เสืร+จ ก+เด้ นัทางกลื้�บ้บ้�านั ระหวั�างทาง ได้�พบ้ก�บ้ พระภิ กษ3ร�ปหนั%"งย�นัอย��ข�างหนัองนั!�า ท�ายหม��บ้�านั พระภิ กษ3สืงฆ์1ร�ปนั��นัก+ได้�ขอย�มม�ด้ของป�9ลื้3ง เพ�"อเอาไปถากขอนัไม�ท�"วัางอย��ท�"ข�างหนัองนั!�า พระภิ กษ3ร�ปนั��นัใช�ม�ด้ถากเอาไม�ใสื�บ้าติรของตินัเองจนัเติ+มบ้าติร แลื้�วัจากนั��นั ก+เอาไม�ถากได้�ย�"นัให�ป�9ลื้3งหนั%"งอ�นั แลื้�วับ้อกวั�าให�นั!าไปท!าเป5นัฟ้Lนั ป�9ลื้3งก�ร�บ้เอาไม�ไสื�ในัถ3งย�ามไวั� จากนั��นัเด้ นักลื้�บ้มาท�"บ้�านั พอมาถ%งบ้�านัก+ได้�นั!าไม�ด้�งกลื้�าวัออกมาด้� ปรากฏวั�าไม�นั� �นักลื้ายเป5นัทองค้!า ป�9ลื้3งเห+นัด้�งนั��นัจ%งร�บ้กลื้�บ้ไปย�งหนัองนั!�าด้�งกลื้�าวั เพ�"อจะไปขอไม�จากพระภิ กษ3สืงฆ์1ร�ปนั��นัอ�ก แติ�พอไปถ%งพระภิ กษ3ร�ปนั��นัก+หายไปพร�อมก�บ้ขอนัไม� พอชาวับ้�านัร� �เร�"องขอนัไม�ทองนั�� ก+เลื้ยพาก�นั

เร�ยกหม��บ้�านัวั�า หม��บ้�านัขอนัทอง ติ�อมาท�"ม�การเร�ยกบ้�านัขอนั ก+เพราะวั�าขอนัไม�ทองหายไปแลื้�วั ม�การสื�นันั ฐานัวั�าหนัองนั!�าท�" ป�9ลื้3งได้�พบ้ขอนัไม�ทองนั��นัค้งจะเป5นัหนัองป4วั (หนัองหย!"า) ในัป4จจ3บ้�นั

ติ�อมาเม�"อลื้�กหลื้านัเพ "มมากข%�นั ก+ได้�ม�การขยายหม��บ้�านัข�ามไปทางแม�นั!�าป4วั หร�อทางท ศึเหนั�อ พอหม��บ้�านัขยายใหญ�โติข%�นัเร�"อยๆ ผู้��ใหญ�บ้�านั ค้นัเด้�ยวัปกค้รองด้�แลื้ไม�ท�"วัถ%ง ประมาณีปJ พ.ศึ. ๒๔๘๐ ได้�ม�การแยกการปกค้รองออกเป5นัสืองหม��บ้�านั แลื้ะติ��งช�"อ

Page 5: Ban Khon History

หม��บ้�านัท�"แยกออกมาวั�าผู้ม��บ้�านัป9า-ลื้านั ท��งสืองหม��บ้�านันั��ถ�อวั�าเป5นัพ�"นั�องก�นั ม�นัามสืถ3ลื้หลื้�กๆอย��สืามนัามสืก3ลื้ ค้�อ ไชยศึ ลื้ปN พ�นัชนั แลื้ะวั�ระวังค้1 ม�การนั�บ้ถ�อผู้� เจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย แลื้ะผู้�เจ�าฟ้?าสืบ้ค้า ซึ่%"ง

(บ้�านเร อนทรงไทลื้ �อ)

ชาวับ้�านัถ�อวั�าเป5นัผู้�บ้รรพบ้3ร3ษ เป5นัท�"พ%"งพาอาศึ�ย นั�บ้ถ�อสื�บ้ติ�อก�นัมาเป5นัเวัลื้ายาวันัานั ม�การเลื้��ยงผู้�เป5นัประจ!าท3กป9างสืามปJ สืาเหติ3ท�"ม�การเลื้��ยงเป5นัปOางสืามปJนั��นัก+ค้�อ ผู้�ได้�เข�าทรงชาวับ้�านั หร�อเร�ยกวั�าผู้�ลื้ง ชาวับ้�านัก+ถามวั�าจะให�ระยะเวัลื้าการเลื้��ยงนัายเท�าใด้ ผู้�เข�าทรงบ้อกวั�า เลื้��ยงเป5นัปOางสืามปJ หร�อสืามปJเลื้��ยงหนั%"งค้ร��ง นั�บ้ติ��งแติ�นั��นัมาก+ย%ด้การเลื้��ยงผู้�มาจนัถ%งป4จจ3บ้�นันั�� พ ธ�การเลื้��ยงผู้�นั��นัเม�"อใกลื้�ๆถ%งฤด้�การเลื้��ยงผู้� ชาวับ้�านัก+จะบ้อกก�นัติ�อๆไปเพ�"อให�ท3กค้นัในัหม��บ้�านัได้�ร�วัมก�นัเลื้��ยง ผู้��ท�"เป5นัผู้��นั!าการเลื้��ยง หร�อภิาษาพ��นัเม�องเร�ยกวั�า เข�าจ!�า (ค้นัป?อนัข�าวัผู้�) ก+จะข%�นัไปอย��บ้นัหอผู้� แลื้ะยกข�นัข�าวัติอก ด้อกไม� ธ�ปเท�ยนั บ้อกกลื้�าวัอ�นัเช ญผู้�ให�รอร�บ้อย��ท�"หอในัวั�นัท�"จะเลื้��ยง ซึ่%"งชาวับ้�านัจะเติร�ยมของท�"มาเลื้��ยงผู้� ค้�อ หม�สืองติ�วั ไก�แปด้ติ�วั นั!ามาไวั�ท�"หอผู้� ด้�ามค้�อนั (ผู้��ท�"ท!าหนั�าท�"ฆ์�าหม� ฆ์�าไก�) จะท!าการฆ์�าหม� ฆ์�าไก� ท�"เติร�ยมมา

จากนั��นัก+จะนั!าไปท!าอาหาร สื�วันัข�าวัจ!�าจะเป5นัผู้��พ�ด้ค้3ยก�บ้ผู้� เพ�"อขอค้วัามค้3�มค้รองปกค้รองปกป4กษ1ร�กษาลื้�กหลื้านั แลื้ะชาวับ้�านัท3กผู้�� ท3กค้นั ท3กหลื้�งค้าเร�อนัให�อย��ด้�ก นัด้� ม�แติ�ค้วัามสื3ข ปราศึจากโรค้ภิ�ยไข�เจ+บ้แลื้ะอ3บ้�ติ เหติ3ท��งหลื้ายท��งปวัง เม�"อท!าอาหารท3กอย�างเสืร+จแลื้�วั ค้นัจะก นัอาหารท�"ท!ามาก�อนัไวั�ได้� จนักวั�าผู้�จะก นัอ "ม การท�"ผู้�อ "มหร�อไม�อ "มนั��นั ทางเข�าจ!�าจะถามผู้� โด้ยการท!าพ ธ�หย บ้เม+ด้ข�าวั การท!าพ ธ�หย บ้เม+ด้ข�าวันั��นั เข�าจ!�าจะติ�องติ��งสื�จจะยกข�นัข�าวัเหนั�อห�วั แลื้�วัท!าการหย บ้เม+ด้ข�าวั ถ�าหารหย บ้ได้�เลื้ขค้��นั� �นัหมายค้วัามวั�าผู้�ก นัอ "มแลื้�วั หารหย บ้ได้�เลื้ขค้�"นั� �นัหมายค้วัามวั�า ผู้�ย�งไม�อ "ม เข�าจ!�าก+จะปลื้�อยให�ผู้�ก นัติ�อไปอ�กสื�กค้ร� � แลื้�วัเข�าจ!�าก+จะท!าพ ธ�หย บ้เม+ด้ข�าวัใหม�อ�กค้ร��ง แลื้ะจะท!าติ�อไปจนักวั�าผู้�ก นัอ "ม พอผู้�ก นัอ "มแลื้�วั เข�าจ!�าจะเทนั!�า แลื้ะเหลื้�าให�ผู้�ก นั จากนั��นัเข�าจ!�าก+จะนั!าอาหารท�"เหลื้�อนั��นัมาให�ผู้��ค้นัท�"มาร�วัมเลื้��ยงร�บ้ประทานั ชาวับ้�านัขอนัท3กค้นั ม�การนั�บ้ถ�อปฏ บ้�ติ สื�บ้ติ�อก�นัมาจนัถ%งป4จจ3บ้�นันั��

ประวั�ติ�คำวัามู่เป'นมู่าของพ่�อหลื้วังเจั�าฟ้*าสิบ้หลื้วัย สิบ้คำา

Page 6: Ban Khon History

เจ�าฟ้?าสืบ้ค้า เก ด้วั�นัเสืาร1 แติ�วั�นัท�" เท�าไหร�ไม�ปรากฏแนั�ช�ด้ เด้ มได้�เด้ นัทางมาจากแค้วั�นัสื บ้สืองป4นันัา ประเทศึจ�นั ม�วังศึ1ศึาค้ณีาญาติ ท�"เด้ นัทางมาอย��ในัประเทศึไทยด้�งนั��

1. เจ�าฟ้?าสืบ้ค้าได้�มาอย��ท�"บ้�านัขอนั หม�� 1 ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั

2. แม�หลื้วังเหมยฟ้?า ซึ่%"งเป5นัภิรรยา ของเจ�าฟ้?าสืบ้ค้า ได้�มาอย��ท�"บ้�านั

ขอนั หม�� 1 ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั

3. เจ�าสืายฟ้?า ซึ่%"งเป5นับ้3ติร (ป4จจ3บ้�นัได้�แยกไปอย��ท�"บ้�านัป9าลื้านั

ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั)

4. เจ�านักฟ้?า ซึ่%"งเป5นับ้3ติร (ป4จจ3บ้�นัแยกไปอย��ท�"อ!าเภิอเม�อง จ�งหวั�ด้นั�านั)

5. เจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย ซึ่%"งเป5นัญาติ ของหลื้วังพ�อเจ�าฟ้?าสืบ้ค้า ได้�เด้ นัทาง ติามมาสืมทบ้ท�หลื้�ง แลื้ะมาอย��ก�บ้เจ�าฟ้?าสืบ้ค้าท�"บ้�านัขอนั หม�� 1

ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั

เม�"อเจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย แลื้ะเจ�าฟ้?าสืบ้ค้า มาประจ!าอย��ท�"บ้�านัขอนั หม�� 1 ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั ท�"ม�ก!าลื้�งพลื้อย�� 6 หลื้�งค้า นั�บ้ได้�วั�าเป5นัติ�นัก!าเนั ด้ชนัเผู้�าไทยลื้�� อ เม�"อรวัมก�นัอย��นั� �นัก+ได้�ท!าการเอาด้�ายสืายสื ญจนั1มาพ�นัลื้�อมรอบ้ท��ง 6 หลื้�งค้าเร�อนัท�"เป5นัวังศึ1ติระก�ลื้ เพ�"อหมายถ%งช�ยชนัะท�"ย "งใหญ�จากอ�นัติรายท��งปวัง พ�นัด้�ายให�ชนัก�นัติ��งแติ�เร "มติ�นัจนัค้รบ้ 6 หลื้�ง ด้�วัยเหติ3นั��เองจ%งท!าให�เป5นัท�"มาของก!าเนั ด้ติ�นัติระก�ลื้ในับ้�านัขอนัค้�อ

ติระก�ลื้ ไชยศ�ลื้ป,“ ” มาจากด้�ายสืายสื ญจนั1ท�"ลื้�อมรอบ้เพ�"อช�ยชนัะพ บ้�ติ ภิ�ยติ�างๆ แติ�เนั�"องจากสืม�ยนั��นั ย�งม�การใช�แลื้ะเข�ยนัภิาษาไทยท�"หลื้ากหลื้ายแลื้ะถ�กติ�องติามหลื้�กการเข�ยนั จ%งได้�เข�ยนัค้!าวั�าไชยสื ญจนั1 เป5นั ไชยศึ ลื้ปN

ติ�นติระก�ลื้ พ่�นชน “ ” มาจากการท�"หลื้วังพ�อเจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย - สืบ้ค้า เอาด้�ายสืายสื ญจนั1มาพ�นัลื้�อมรอบ้บ้�านัเร�อนั 6 หลื้�งให�ชนัก�นัติ��งแติ�หลื้�งท�" 1 ถ%งหลื้�งท�" 6

ท�"เป5นัติ�นัก!าเนั ด้ชาวัไทยลื้��อบ้�านัขอนัติ�นติระก�ลื้ วั"ระวังศ-“ ” เป5นัวังศึ1ติระก�ลื้เช��อเจ�า

จากเม�องนั�านั ได้�มาติ��งหลื้�กฐานัในับ้�านัขอนัหลื้�งจากเจ�า

Page 7: Ban Khon History

ฟ้?าสืบ้หลื้วัย - สืบ้ค้า มาอาศึ�ยอย�� โด้ยม�เจ�าป4P นั วั�ระวังค้1 แลื้ะเจ�านัางปQม ซึ่%"งเป5นัภิรรยาของเจ�าป4P นั ได้�มาอย��ร �วัมก�บ้ราษฎรในับ้�านัขอนั

เจ�าป4P นัแลื้ะเจ�านัางปQม วั�ระวังค้1 ม�บ้3ติร 2 ค้นั ธ ด้า 3 ค้นั ได้�แก�

บ้3ติรค้นัท�" 1 ค้�อ เจ�าบ้3ติร วั�ระวังค้1 (ป9อเปลื้�"ยนั วั�ระวังค้1)

บ้3ติรค้นัท�" 2 ค้�อ เจ�าเค้ร�"อง วั�ระวังค้1 (แม�สื3 , แม�ธรรมา , ป9อจา พ�นัชนั)

ธ ด้าค้นัท�" 1 ค้�อ เจ�านัางปวันั (แม�หลื้วังไวั , ป9อบ้3ญม� , ป9อนั�อยย�นั , ป9อปJนั (ป9อของป9อหนัานัทอนั วั�ระวังค้1)

ธ ด้าค้นัท�" 2 ค้�อ เจ�านัางติ�อม (แม�หลื้วังหมอก , แม�นัางนั�อย , แม�บ้3ญม� , แม�ค้!า ) ป4จจ3บ้�นัอย��บ้�านัป9าลื้านั

ธ ด้าค้นัท�" 3 ค้�อ เจ�านัางเก�Pยง (ป9อติ�Pนั , ป9อวังค้1 วั�ระวังค้1 , ป9อศึร�นัวัลื้ , ป9อหมด้ (ป9อผู้��ใหญ�แถวั)

แม�เข�ยวั (บ้�านัปรางค้1) )

เม�"อเวัลื้าผู้�านัไปหลื้ายสื บ้ปJ บ้�านัขอนัก+เร "มม�สืมาช กเพ "มข%�นัอ�กมากมาย หลื้วังพ�อเจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย - สืบ้ค้า ได้�เสื�ยช�วั ติลื้ง ชาวับ้�านัขอนัท3กค้นัในัขณีะนั��นัได้�อ�ญเช ญด้วังวั ญญาณีของท��งสืองท�านัมาประท�บ้ท�"บ้�านัพ�อหลื้วังเค้ร�"อง วั�ระวังค้1 แลื้ะได้�ย�ายมาประท�บ้ท�"บ้�านัแม�หลื้วังกลื้ม ไชยศึ ลื้ปN ติ�อมาก+ได้�อ�ญเช ญมาประท�บ้อย��หนั�าบ้�านัแม�หลื้วังจ Pง ไชยศึ ลื้ปN ข�างวั�ด้บ้�านัขอนั จนัสื3ด้ท�ายได้�อ�ญเช ญมาประท�บ้อย��ท�"สืนัามหนั�าวั�ด้บ้�านัขอนัจนัป4จจ3บ้�นั

ห ลื้ วัง พ�อ เ จ� า ฟ้? า สื บ้ ห ลื้ วั ย - สื บ้ ค้ า เ ป5 นับ้รรพบ้3ร3ษติ�นัก!าเนั ด้ของชาวับ้�านัขอนัเป5นัท�"เค้ารพบ้�ชา เลื้�"อมใสืศึร�ทธาแก�ท3กค้นั

ป4จจ3บ้�นันั��ด้วังวั ญญาณีของหลื้วังพ�อเจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย - สืบ้ค้า ย�งค้งค้อยปกป4กร�กษาลื้�กหลื้านัชาวัไทลื้��อบ้�านัขอนั โด้ยม�การสื�"อสืารทางร�างทรงของท�านั ค้�อนัางบ้3ญม� ศึร�บ้3ญเร�อง เม�" อวั�นัท�" 11 กรกฎาค้ม 2546 โด้ยม�ข�าวัจ!�าค้�อพ�อหลื้วังเหร�ยญ พ�นัชนั พ�อหลื้วังศึร� วั�ระวังศึ1 เป5นัผู้��สื�" อสืาร นัอกจากนั��นัย�งม�ค้วัานัม�าค้วัานัช�างเป5นัผู้��ร �บ้ใช� แลื้ะได้�ท!าการติกลื้งไวั�วั�านั�บ้ติ��งแติ�วั�นัท�" 11 กรกฏาค้ม 2546 ติ�วัแลื้ะร�างของ

Page 8: Ban Khon History

หลื้วังพ�อเจ�าฟ้?าจะจะแยกจากท�"หอบ้�านัขอนั ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านัไปประจ!าท�"หอบ้�านัพนัาสืวัรรค้1 อ!าเภิอเม�อง จ�งหวั�ด้นั�านั ท�"นัางบ้3ญม� ศึร�บ้3ญเร�อง อาศึ�ยอย�� แติ�ให�ภิรรยาของพ�อหลื้วังเจ�าฟ้?าค้�อแม�หลื้วังเหมยประท�บ้อย��ท�"หอบ้�านัขอนั สื�วันัติ�วัพ�อหลื้วังเจ�าฟ้?าเองจะประท�บ้ท��งสืองแห�งสืลื้�บ้ท�"ก�นั

เนั�"องจาก หลื้วังพ�อเจ�าฟ้?าสืบ้หลื้วัย - สืบ้ค้า เป5นับ้รรพบ้3ร3ษติ�นัก!าเนั ด้ของชาวับ้�านัขอนัเป5นัท�"เค้ารพบ้�ชา เลื้�" อมใสืศึร�ทธาแก�ท3กค้นั หากบ้รรด้าลื้�กหลื้านั หร�อญาติ พ�"นั�องของบ้�านัขอนัม�ก จอ�นัใด้ท�"ติ�องการให�พ�อหลื้วังเจ�าฟ้?าได้�ค้3�มค้รอง ปกป4กร�กษาแลื้ะช�วัยเหลื้�ออ�นัใด้ ก+จะม�การบ้นับ้านัศึาลื้กลื้�าวัแก�พ�อหลื้วังเจ�าฟ้?าท3กค้ร��ง เม�"อประสืบ้ผู้ลื้สื!าเร+จท3กค้นัก+จะกลื้�บ้มาแก�บ้นัด้�วัยสื "งเหลื้�านั��ค้�อ

- หม�.ไก�,วั�วั,ค้วัาย- เท�ยนั 12 ค้��หากเป5นัการค้ารวัะในัเทศึกาลื้ปJใหม�ก+จะใช�เท�ยนั 8

ค้��- ด้อกไม� ธ�ป- เหลื้�า

รายช &อข�าวัจั��าของเจั�าฟ้*าสิบ้หลื้วัย1. พ�อหลื้วังแก�วั ไชยศึ ลื้ปN เสื�ยช�วั ติแลื้�วั2. พ�อหลื้วังม� พ�นัชนั เสื�ยช�วั ติ

แลื้�วั3. พ�อหลื้วังด้วัง ไชยศึ ลื้ปN เสื�ยช�วั ติ

แลื้�วั4. พ�อหลื้วังเหร�ยญ พ�นัชนั ม�

ช�วั ติอย��5. พ�อหลื้วังไสืวั พ�นัชนั ผู้�� ช� วั ย

ข�าวัจ!�า ม�ช�วั ติอย��

รายช &อข�าวัจั��าของเจั�าฟ้*าสิบ้คำา1. พ�อหลื้วังค้!าจ�นัทร1 ไชยศึ ลื้ปN เสื�ยช�วั ติ

แลื้�วั2. พ�อหลื้วังค้!าปา ไชยศึ ลื้ปN เสื�ยช�วั ติ

แลื้�วั3. พ�อหลื้วังค้!าติ�นั ไชยศึ ลื้ปN เสื�ยช�วั ติ

แลื้�วั

Page 9: Ban Khon History

4. พ�อหลื้วังศึร� วั�ระวังศึ1 ม�ช�วั ติอย��

5. พ�อจ� ไชยศึ ลื้ปN ม�ช�วั ติอย��6. พ�อหลื้วังสืม�ย ไชยศึ ลื้ปN ผู้��

ช�วัยข�าวัจ!�า ม�ช�วั ติอย�� รายช &อคำวัานช�าง คำวัานมู่�า

1. แม�หลื้วังอ�อ ไชยศึ ลื้ปN เสื�ยช�วั ติแลื้�วั

2. แม�หลื้วังจ3. พ�อหลื้วังจ�นัทร1เป5ง วั�ระวังศึ1เสื�ยช�วั ติแลื้�วั

4. แม�หลื้วังจ Pง ไชยศึ ลื้ปN ย�งม�ช�วั ติอย��

(เสิ �อผ้�าชาวัไทลื้ �อ)

รายช &อผ้��ปกคำรองบ้�านขอน

๑. นัายแสืนัช�ยวั3ฒ ไชยศึ ลื้ปN เป5นัก!านั�นัแขวังเม�องป4วั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๓๖๑ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๔๐๐ ๒. นัายหม�"นั วั�งขอนัขย�นั ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๔๐๐ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๔๔๖๓. นัายเติย ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๔๔๖ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๔๖๐๔. นัายสื3ธ ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๔๖๐ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๔๘๑๕. นัายวังค้1 วั�ระวังค้1 เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๔๘๑ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๕๑๔๖. นัายผู้�อง พ�นัชนั เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั

Page 10: Ban Khon History

ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๕๑๔ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๕๒๐๗. นัายถนัอม สื ทธ ช�ย เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๕๒๐ ถ%งปJ พ.ศึ.

๒๕๒๖๘. นัายเจร ญ พ�นัชนั เป5นัใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๕๒๖ ถ%งปJ ถ%งปJ พ.ศึ. ๒๕๓๕๙. นัายศึร�นัวัลื้ ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๕๔๖๑๐.นัายแถวั วั�ระวังค้1 เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั ผู้��ปกค้รองติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๕๔๗ ถ%งป4จจ3บ้�นั

(ติ/�มู่ใสิ�น��าสิ�าหร�บ้ลื้�างเท�าก�อนข1�นบ้นบ้�าน)

รายช &ออาจัารย-วั�ดราชสิ"มู่า๑. พ�อหนัานั เติย ไชยศึ ลื้ปN ๒. พ�อนั�อยอ3ด้ ไชยศึ ลื้ปN๓. พ�อหนัานัทะนัะ ไชยศึ ลื้ปN ๔. พ�อสื3วัรรณี ไชยศึ ลื้ปN๕. พ�อหนัานัโสืภิา ไชยศึ ลื้ปN ๖. พ�อหนัานักHาร นัทร1 ไชยศึ ลื้ปN๗. พ�อหนัานักHา พ�นัชนั ๘. พ�อหนัานัสื�อง พ�นัชนั๙. พ�อหนัานัถนัอม ไชยศึ ลื้ปN ๑๐. พ�อหนัานัสืวั�สืด้ S ไชยศึ ลื้ปN๑๑. พ�อหนัานัจร�สื พ�นัชนั ๑๒. พ�อนั�อยไสืวั พ�นัชนั

รายช &อเจั�าอาวัาสิแลื้ะร�กษาการแทนเจั�าอาวัาสิ วั�ดราชสิ"มู่า

๑. พระค้ร�อ3ปนั�นัท1 เจ�าอาวัาสื

Page 11: Ban Khon History

๒. พระภิ กษ3ศึร� ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๓. พระอธ การวังค้1 เจ�าอาวัาสื๔. พระภิ กษ3ศึ ร ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๕. พระก�นัฑา ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๖. พระค้ร�ค้%�นัสื�ม3ราช เจ�าอาวัาสื๗. พระอธ การสื3วัรรณี เจ�าอาวัาสื๘. พระอธ การก�นัณี กา เจ�าอาวัาสืแลื้ะเจ�าค้ณีะหมวัด้เขติหนั%"ง๙. พระภิ กษ3เฉลื้�ยวั ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๑๐. พระอธ การกฤติวังค้1 เจ�าอาวัาสื๑๑. พระภิ กษ3ธรรมวังค้1 ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๑๒. พระอธ การถนัอม เจ�าอาวัาสื๑๓. พระภิ กษ3สืวั ง ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื

๑๔. พระภิ กษ3สืมฤทธ S ร �กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๑๕. พระภิ กษ3กHองแสืง ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๑๖. พระภิ กษ3บ้3ญย�ง ปนัธโร ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๑๗. พระอธ การเด้�นั สื3จ ติโติ เจ�าอาวัาสื๑๘. พระมหาอภิ ศึ�กด้ S อภิ โชโติ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๑๙. พระมหาย3ทธนัา วัช รมญโญ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๒๐. พระภิ กษ3บ้3ญยง ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื

๒๑. พระภิ กษ3ประเสืร ฐ (ติ�อ)...

๒๑. พระภิ กษ3ประเสืร ฐ ปร สืทโธ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื๒๒. พระภิ กษอด้3ลื้ย1 ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื

Page 12: Ban Khon History

๒๓. พระใบ้ฎ�กาประด้ ษฐ1 รตินัโติ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื

แลื้ะเจ�าอาวัาสื

(หอธรรมู่มู่าสิเอกสิ�าหร�บ้ใช�อ�านธรรมู่ของพ่ระสิงฆ์-)

ประวั�ติ�วั�ดราชสิ"มู่า

ติามท�"เลื้�าขานัติ�อๆ ก�นัมา จากผู้��เฒ�า ผู้��แก� ไม�ปรากฎแนั�ช�ด้วั�าได้�เร "มสืร�างวั�ด้ราชสื�มาข%�นัค้ร��งแรกเอใด้ ทราบ้วั�าเม�"อวั�ด้แห�งเด้ มได้�เก ด้การช!าร3ด้ทร3ด้โทรมมาก จากภิ�ยธรรมชาติ จนัไม�สืามารถท!าการซึ่�อมแซึ่มได้� จ%งได้�ม�การย�ายมาก�อสืร�างวั�ด้ข%�นัแห�งใหม� เม�"อวั�นัท�" ๑๕ ม�นัาค้ม พ.ศึ. ๒๓๖๑ โด้ยม� นัายแสืนัช�ยวั3ฒธ เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั บ้�านัขอนั แลื้ะเป5นัก!านั�นัแขวังเม�องป4วั พร�อมชาวับ้�านั บ้�านัขอนั ได้�ร�วัมม�อก�นัก�อสืร�างวั�ด้ขอนัข%�นั โด้ยได้�เร "มสืร�างก3ฏ ข%�นัหลื้�งหนั%"ง ซึ่%"งเป5นัก3ฏ ช�"วัค้ราวั ท!าด้�วัยเสืาไม� ฝาผู้นั�งท!าจากไม�ไผู้�สืานัข�ด้แติะ พ��นัป�ด้�วัยไม�แป?นั ม3งหลื้�งค้าด้�วัยหญ�าค้า ม�พระอธ การอ3ปนั�นัท1 เป5นัเจ�าอาวัาสื ติ�อมาเม�"อปJ พ.ศึ.๒๓๖๓ ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัได้�ร�วัมม�อก�นัก�อสืร�างพระวั หารข%�นัหลื้�งหนั%"ง เพ�"อให�เป5นัท�"สื!าหร�บ้การปฏ บ้�ติ ก จของพระสืงฆ์1 ซึ่%"งเป5นัพระวั หารท�"ท!าด้�วัยเสืาไม� ผู้นั�งท!าจากไม�แป?นั พ��นัป�ด้�วัยไม�แป?นักระด้านั ม3งหลื้�งค้าด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้ ทรงหลื้�งผู้�ด้ ติ�อมาก+ได้�ม�การบ้�รณีปฏ สื�งขรณี1 แลื้ะม�การก�อสืร�างเพ "มเติ มข%�นัติามย3กติ1สืม�ยด้�งนั��

เม�"อ ปJ พ.ศึ. ๒๓๖๕ ม�นัายหม�"นั วั�งขอนัขย�นั ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั แลื้ะม�พระค้ร�ค้%�นัสื�ม3ราช เป5นัเจ�า

Page 13: Ban Khon History

อาวัาสื พร�อมด้�วัยค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัได้�ร�วัมม�อก�นับ้�รณีะพระวั หารข%�นัใหม� โด้ยท!าเสืาไม�ข%�นัใหม� ฝาผู้นั�งก!าแพงท!าจากอ ฐฉาบ้ด้�วัป�นัขาวั พ��นัแทด้�วัยค้อนักร�ติ กวั�าง ๘ เมติร ยาวั ๑๖ เมติร ม3งหลื้�งค้าด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้

(อ/โบ้สิถวั�ดราชสิ"มู่า) ติ�อมาวั�นัท�" ๒๐ พฤษภิาค้ม พ.ศึ. ๒๓๖๗ ได้�ร�บ้ใบ้อนั3ญาติก�อติ��งเป5นัวั�ด้ขอนั แลื้ะในัปJ พ.ศึ. ๒๓๖๗ ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนั ได้�พร�อมใจก�นัร�วัมม�อจ�ด้ก�อสืร�าง

พระพ3ทธร�ป พระประธานัองค้1ใหญ�ข%�นัประท�บ้ไวั�ในัพระวั หารหนั%"งองค้1 ติ�อมาม�พ�อหลื้วังค้!าม�ลื้ ไชย-ศึ ลื้ปN พร�อมด้�วัยลื้�กหลื้านั ได้�ร�วัมก�นัก�อสืร�างพระพ3ทธร�ป องค้1เลื้+กข%�นัอ�กหนั%"งองค้1 ประท�บ้อย��ด้�านัขวัาม�อ ม�พ�อหลื้วังพ�อบ้3ญฑา ไชยศึ ลื้ปN พร�อมด้�วัยลื้�กหลื้านั ได้�ร�วัมก�นัก�อสืร�างพระพ3ทธร�ป องค้1เลื้+กข%�นัอ�กหนั%"งองค้1 ประท�บ้อย��ด้�านัหนั�าซึ่�ายม�อ ม�พ�อหลื้วังป4ญญา ไชยศึ ลื้ปN พร�อมด้�วัยลื้�กหลื้านั ได้�ร�วัมก�อสืร�างพระพ3ทธร�ป องค้1เลื้+กข%�นัอ�กองค้1 ประท�บ้อย��ด้�านัข�างขวัาม�อ ม�พ�อหลื้วังชมพ� ไชยศึ ลื้ปN พร�อมด้�วัยลื้�กหลื้านั ได้�ร�วัมก�นัก�อสืร�างพระพ3ทธร�ปองค้1เลื้+กข%�นัอ�กองค้1 ประท�บ้อย��ด้�านัข�างซึ่�ายม�อ รวัมม�พระพ3ทธร�ป ท��งหมด้ ๕ องค้1 ม�นัายมอญ ค้นัจ�งหวั�ด้ พะเยา เป5นัสืลื้�า (ช�าง) ก�อสืร�าง ม�นัายหม�"นั วั�งขอนัขย�นั ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั แลื้ะม�พระค้ร�ค้%�นัสื�ม3ราช เป5นัเจ�าอาวัาสืพร�อมด้�วัยค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัได้�ร�วัมม�อก�นัก�อสืร�าง

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๓๙๕ ม�นัายหม�"นั วั�งขอนัขย�นั ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั แลื้ะพระอธ การสื3วัรรณี เป5นัเจ�าอาวัาสื ได้�พร�อมใจก�บ้ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนั

Page 14: Ban Khon History

จ�ด้สืร�างก3ฏ หลื้�งใหม�ข%�นัเป5นัการถาวัร โด้ยท!าด้�วัยเสืาไม� พ��นัป�ด้�วัยไม�แป?นักระด้านั ฝาผู้นั�งท!าจากไม�แป?นั ม3งหลื้�งค้าด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้ทรงโค้�งสืามหลื้�งค้า

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๔๔๙ ในัสืม�ยร�ตินัโกสื นัทร1 ม�อาย3ได้� ๑๒๕ ปJ ได้�ร�บ้พระราชทานัวั สื3งค้ามสื�มา เม�"อ วั�นัท�" ๕ มกราค้ม พ.ศึ. ๒๔๔๙ ให�วั�ด้บ้�านัขอนั ติ!าบ้ลื้บ้�านัขอนั แขวังเม�องป4วั ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัก+จ�ด้ก�อสืร�างอ3โบ้สืถ ข%�นัหลื้�งหนั%"ง ซึ่%"งเสืาก�อด้�วัยอ ฐป�นั ผู้นั�งก!าแพงก�อด้�วัยอ ฐป�นัขาวั ม3งหลื้�งค้าด้�วัยด้ นัขอ แลื้�วัปลื้�กฝ4งลื้�กนั ม ติพ�ทธสื�มาไวั�ในัอ3โบ้สืถหลื้�งนั�� แลื้ะได้�สืร�างพระพ3ทธร�ปข%�นัประท�บ้ไวั�หนั%"งองค้1 นั�บ้ติ��งแติ�นั��นัมาทางกรมศึาสืนัา แลื้ะค้ณีะสืงฆ์1 ได้�เปลื้�"ยนัช�อวั�ด้ จากเด้ มวั�ด้ขอนั เป5นัวั�ด้ราชสื�มา แลื้ะเร�ยกขานัช�"อนั��มาจนัถ%งท3กวั�นันั�� ติ�อมาพระค้3ณีเจ�าพระชยา-ม3ณี�เป5นัเจ�าค้ระใหญ� ได้�ก!าหนัด้ป4กเขติแด้นัปลื้�กพ�ทสื�มาไวั� ประมาณี กวั�าง ๓ วัา ยาวั ๕ วัา ไวั�เป5นัวั เศึษสื!าค้�ญทางสืงฆ์1แด้�จติ3ท ศึท��งสื�"

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๔๕๐ ม�นัายสื3ธ ไชยศึ ลื้ปN เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั แลื้ะม�พระอธ การสื3วัรรณี เป5นัเจ�าอาวัาสื ได้�พร�อมก�บ้ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัได้�พร�อมใจก�นัสืร�างหอพระ

ไติรปQฎกข%�นั โด้ยก�อสืร�างด้�วัยอ ฐป�นัขาวั แบ้บ้ ๒ ข� �นั หลื้�งค้าม3งด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้

(พ่ระประธานในวั�หารวั�ดราชสิ"มู่า)

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๔๗๙ ม�นัายวังค้1 วั�ระวังค้1 เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั แลื้ะม�พระอธ การก�นัณี กา เป5นัเจ�าค้ณีะหมวัด้เขติ ๑ เป5นัเจ�าอาวัาสืวั�ด้ราชสื�มา พร�อมก�นัค้ณีะศึร�ทธาบ้�านัขอนัได้�พร�อมใจก�นั บ้�รณีปฏ สื�งขรณี1 ซึ่�อมแซึ่มอ3โบ้สืถหลื้�งเด้ มโด้ยก�อสืร�างด้�วัยอ ฐป�นัขาวั หลื้�งค้าม3งด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้

Page 15: Ban Khon History

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๔๘๕ ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัได้�พร�อมใจก�นับ้�รณีปฏ สื�งขรณี1พระวั หารข%�นัใหม� โด้ยก�อเสืาด้�วัยอ ฐป�นัขาวั ผู้นั�งก!าแพง ก�อด้�วัยป�นัขาวั ม3งหลื้�งค้าด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้ แติ�ย�งไม�สื!าเร+จลื้3ลื้�วัง จนัถ%งปJ พ.ศึ.

๒๔๘๙ ได้�เกด้อ3ทกภิ�ยนั!�าท�วัม ท��งหม��บ้�านั แลื้ะท�วัมวั�ด้ ท!าให�ฝาผู้นั�งด้�านัหลื้�งของพระวั หารพ�งถลื้�มลื้งมาพร�อม ก�บ้พระพ3ทธร�ป พระประธานั องค้1ใหญ� ๑ องค้1 องค้1เลื้+ก ๑ องค้1 พ�งถลื้�มลื้งมาติามก�นั ซึ่%"งถ�อวั�าเป5นัค้วัามเสื�ยหายอย�างใหญ�หลื้วัง ติ�อมาไม�นัานัผู้��ใหญ�บ้�านั นัายวังค้1 วั�ระวังค้1 แลื้ะพระอธ การกฤติวังค้1 พร�อมก�บ้ค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัได้�พร�อมใจก�นั บ้�รณีปฏ สื�งขรณี1 ซึ่�อมแซึ่มพระวั หารข%�นัอ�ก โด้ยสืร�างเป5นัเสืาค้อนักร�ติเสืร มเหลื้+ก ฝาผู้นั�งก!าแพงก�อด้�วัยอ ฐป�นัขาวั ม3งหลื้�งค้าด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้ พร�อมก�บ้สืร�างพระพ3ทธร�ปพระประธานัองค้1ใหญ�ข%�นัใหม� ๑ องค้1 จนัสื!าเร+จลื้3ลื้�วังเม�"อปJ พ.ศึ. ๒๔๙๔ แลื้ะค้ณีะศึร�ทธษชาวับ้�านัขอนัได้�จ�ด้การท!าบ้3ญฉลื้อง พระวั หารแลื้ะบ้วัชพระพ3ทธร�ป

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๔๙๗ ได้�ท!าการบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่ม อ3โบ้สืถอ�กค้ร��งหนั%"ง โด้ยก�อสืร�างด้�วัยอ ฐป�นัขาวั หลื้�งค้าม3งด้�วัยไม�แป?นัเก+ด้ โด้ยม�นัายวังค้1 วั�ระวังค้1 เป5นัผู้��ใหญ�

บ้�านั แลื้ะม�พระภิ กษ3ธรรมวังค้1 เป5นัผู้��ร �กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๕๐๑ ได้�ม�การก�อสืร�างก3ฏ ข%�นัใหม� โด้ยสืร�างเป5นัอ ฐป�นัซึ่ เมนัติ1 แบ้บ้ ๒ ช��นั หลื้�งค้าม3งด้�วัยสื�งกะสื� สืร�างเสืร+จเม�"อปJ พ.ศึ. ๒๕๐๕ แลื้ะม�การท!าบ้3ญเฉลื้ มฉลื้องในัปJนั��นั โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านันัายวังค้1 วั�ระวังค้1 แลื้ะพระอธ การถนัอม เจ�าอาวัาสืวั�ด้พร�อมด้�วัยค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนั เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อปJ พ.ศึ. ๒๕๑๕ ได้�ม�การบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่มพระวั หารใหม� เนั�"องจากการได้�ค้วัามเสื�ยหาย จากพาย3พ�ด้หลื้�งค้า ได้�ม�การบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่มหลื้�งค้า เป5นักระเบ้��องลื้อนัค้�� จนัสื!าเร+จเร�ยบ้ร�อย แลื้ะท!าการเฉลื้ มฉลื้องเม�"อวั�นัท�" ๑๕ ม�นัาค้ม พ.ศึ. ๒๕๒๐ โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายผู้�อง พ�นัชนั แลื้ะพระภิ กษ3กHองแสืง ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื พร�อมด้�วัยค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนั เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๑๕ พฤษภิค้ม ๒๕๒๕ ได้�ม�การก�อสืร�างก!าแพงลื้�อมรอบ้บ้ร เวัณีในัวั�ด้ ท��งสื�"ด้�านัเป5นัท�"เร�ยบ้ร�อยโด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายถนัอม สื ทธ ช�ย แลื้ะพระอธ การเด้�นั สื3จ ติโติ เจ�าอาวัาสืวั�ด้ เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

Page 16: Ban Khon History

เม�"อวั�นัท�" ๑๐ ม�นัาค้ม พ.ศึ. ๒๕๒๖ ได้�ม�การสืร�างก!าแพงด้�านันัอกยาวัติามถนันัยาวัประมาณี ๗๕ วัา โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายเจร ญ พ�นัชนั แลื้ะพระอธ การเด้�นั สื3จ ติโติ เจ�าอาวัาสืวั�ด้ เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๒๐ เมษายนั พ.ศึ. ๒๕๒๖ ได้�ม�การสืร�างศึาลื้าเฉลื้ มพระเก�ยรติ ข%�นัหลื้�งหนั%"ง เป5นัแบ้บ้เสืาค้อนักร�ติเสืร มเหลื้+ก ฝาผู้นั�งก�อด้�วัยอ ฐฉาบ้ป�นั หลื้�งค้าม3งด้�วัยสื�งกะสื� โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายเจร ญ พ�นัชนั แลื้ะพระอธ การเด้�นั สื3จ ติโติ เจ�าอาวัาสืวั�ด้ เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๘ เมษายนั พ.ศึ. ๒๕๓๕ ได้�ม�การก�อสืร�างหอระฆ์�ง ข%�นัใหม�เป5นัแบ้บ้เสืาค้อนักร�ติเสืร มเหลื้+ก หลื้�งค้าม3งด้�วัยกระเบ้��องด้ นัเผู้า โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายศึร�นัวัณี ไชยศึ ลื้ปN แลื้ะพระมหาย3ทธนัา วัช รป4ญโญ ร�กาการแทนัเจ�าอาวัาสื เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๑๘ เมษายนั พ.ศึ. ๒๕๓๗ ได้�ม�การบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่มหอพระไติรปQฎก เนั�"องจากหลื้�งเก�าทร3ด้โทรม โด้ยซึ่�อมแซึ่มม3งหลื้�งค้าด้�วัยกระเบ้��องด้ นัเผู้า โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายศึร�นัวัณี ไชยศึ ลื้ปN แลื้ะพระมหา

ย3ทธนัา วัช รป4ญโญ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสืเป?นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๑๒ ก3มภิทพ�นัธ1 พ.ศึ. ๒๕๔๒ ได้�ม�การก�อสืร�างพระพ3ทธร�ป พระประธานัองค้1เลื้+กข%�นัอ�ก ๑ องค้1 แทนัองค้1เด้ ม ท�"จมนั!�าไปติ��งแติ�ปJ พ.ศึ. ๒๔๘๔ โด้ยม�พ�อค้!าป4นั ไชยศึ ลื้ปN ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายศึร�นัวัณี ไชยศึ ลื้ปN แลื้ะพระภิ กษ3ประเสืร ฐ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื พร�อมด้�วัยค้ณีะศึร�ทธาชาวับ้�านัขอนัเป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๑๗ สื งหาค้ม พ.ศึ. ๒๕๔๒ ได้�ม�การบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่มหอพระธรรมมาศึเอก ไวั�เป5นัท�"เทศึนัาธรรมของพระภิ กษ3 สืามเณีร ท�"จ!าพรรษในัวั�ด้ โด้ยม�หลื้วังพ�อพระใบ้ฎ�กาประด้ ษฐ1 รตินัโซึ่โติ ร�กาการแทนัเจ�าอาวัาสื เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง

เม�"อวั�นัท�" ๒๔ ก�นัยายนั พ.ศึ. ๒๕๔๒ ได้�ม�การบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่มแท�นัพระพ3ทธร�ป ประด้�บ้ด้�วัยแก�วัในัพระวั หาร โด้ยม�หลื้วังพ�อพระใบ้ฎ�กาประด้ ษฐ1 รตินัโซึ่โติ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้ติ��ง

เม�"อวั�นัท�" ๑๐ มกราค้ม พ.ศึ. ๒๕๔๒ ได้�ม�การก�อสืร�างก3ฏ หลื้�งใหม�ข%�นั แทนัหลื้�งเก�าท�"ทร3ด้โทรม โด้ย

Page 17: Ban Khon History

ก�อสืร�างเป5นัแบ้บ้ ๒ ช��นัโค้รงสืร�างเป5นัค้อนักร�ติเสืร มเหลื้+ก ฝาผู้นั�งก�ออ ฐฉาบ้ป�นั พ��นัป�กระเบ้��อง ม3งหลื้�งค้าด้�วัยกระเบ้��อง จนัสื!าเร+จเร�ยบ้ร�อย แลื้ะท!าการเฉลื้ มฉลื้องเม�"อวั�นัท�" ๑๒ เมษายนั พ.ศึ.

๒๕๔๔ โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายสืร�นัวัณี ไชยศึ ลื้ปN แลื้ะหลื้วังพ�อพระใบ้ฎ�กาประด้ ษฐ1 รตินัโซึ่โติ ร�กาการแทนัเจ�าอาวัาสื เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�างเม�"อวั�นัท�" ๑๓ ม�นัาค้ม พ.ศึ. ๒๕๔๖ ได้�ม�การบ้�รณีะซึ่�อมแซึ่มพระอ3โบ้สืถ โด้ยก�อฝาผู้นั�งด้�วัยอ ฐฉาบ้ป�นั แลื้ะม3งหลื้�งค้าด้�วัยกระเบ้��องด้ นัเผู้า ข%�นัใหม� โด้ยม�ผู้��ใหญ�บ้�านั นัายศึร�นัวัณี ไชยศึ ลื้ปN แลื้ะหลื้วังพ�อพระใบ้ฎ�กาประด้ ษฐ1 รตินัโซึ่โ ร�กษาการแทนัเจ�าอาวัาสื เป5นัผู้��ค้ ด้ร เร "มจ�ด้สืร�าง ป4จจ3บ้�นันั��วั�ด้ราชสื�มา อย��บ้�านัเลื้ขท�" ๕ หม��ท�" ๑ ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั ม�ท�"ด้ นัรวัมท��งหมด้ ๗ ไร� ๑๒ ติารางวัา ซึ่%"งแบ้�งเนั��อท�"ออกเป5นั ๒ แปลื้ง แปลื้งท�" ๑ ม�เนั��อท�" ๒ ไร� ๑ งานั ๒๒ ติารางวัา เป5นัท�"ติ� �งของ

(หอพ่ระไติรป8ฎกวั�ดราชสิ"มู่า)พระวั หาร พระอ3โบ้สืถ หอไติร แลื้ะก3ฏ ซึ่%"งพระวั หารติ��งอย��ติรงกลื้าง พระอ3โบ้สืถติ��งอย��ทางท ศึเหนั�อ หอไติรติ��งอย��ทางท ศึติะวั�นัออก ก3ฏ ติ��งอย��ทางท ศึใติ� ม�ติ�นัติาลื้ ติ�นัลื้านั แลื้ะนั!�าบ้�อ แปลื้งท�" ๒ ม�เนั��อท�" ๔ ไร� ๒ งานั ๙๐ ติารางวัา เป5นัท�"ติ� �งของหอระฆ์�ง หอกลื้อง หอผู้�เจ�าฟ้?า ศึาลื้าอเนักประสืงค้1 ห�องเก+บ้พ�สืด้3 โรงอ�านัหนั�งสื�อประจ!าหม��บ้�านั สืนัามก�ฬาเปติอง ศึ�นัย1เลื้��ยงเด้+กก�อนัวั�ยเร�ยนั สืนัามเด้+กเลื้�นั ติ�นัพ Sขนัาด้ใหญ�อาย3หลื้ายร�อยปJ ม�ติ�นัฉ!าฉา ติ�นัมะพร�าวั ท�"ด้ นัวั�ด้ท��งสืองแปลื้งนั�� ด้�านัท ศึเหนั�อติ ด้ก�บ้ท3�งนัา ท ศึใติ�ติ ด้ก�บ้ค้ลื้องนั!�า ท ศึติะวั�นัออกติ ด้ก�บ้ท3�งนัา ท ศึติะวั�นัติกติ ด้ก�บ้ถนันัสืายบ้�านัขอนั-บ้�านัป9าลื้านั

Page 18: Ban Khon History

เม�"อวั�นัท�" ๒๓ เมษายนั พ.ศึ. ๒๕๔๙ ได้�สืร�างพระธาติ3ไวั�ก�บ้วั�ด้ราชสื�มา บ้�านัขอนั ติ!าบ้ลื้ป4วั อ!าเภิอป4วั จ�งหวั�ด้นั�านั ติรงก�บ้เด้�อนัหกเหนั�อ แรม ๑๐ ค้!"า วั�นัอาท ติย1 ม�หลื้วังพ�อพระใบ้ฏ กาประด้ ษบ้1 รตินัโซึ่โติ ม�นัายแถวั วั�ระวังค้1 เป5นัผู้��ใหญ�บ้�านับ้�านัขอนั พร�อมก�บ้เฒ�าแก� พ�อ แม� พ�" นั�อง บ้�านัขอนัท3กค้นัร�วัมก�นัก�อสืร�างจนัสื!าเร+จ หลื้วังพ�อพระใบ้ฏ�กาประด้ ษบ้1 รตินัโซึ่โติ เป5นัเจ�าอาวัาสืวั�ด้ราชสื�มา เป?นัผู้��จ�ด้สืร�าง

(หอผ้"เจั�าฟ้*าสิบ้หลื้วัย สิบ้คำา)ประเพ่ณี"วั�นป;ใหมู่�เมู่ องเหน อ

ปJใหม�เม�องเหนั�อนั��นัจะม�การย%ด้ถ�อวั�นัท�" ๑๓ เมษายนั ของท3กปJ เป5นัวั�นัเร "มติ�นัของปJใหม� หร�อม�กจะเร�ยกวั�นันั��วั�าวั�นัลื้�อง หร�อสื�งขารลื้�อง จะม�การจ3ด้สืโปก จ3ด้ประท�ด้ ให�ม�เสื�ยงด้�ง ค้%กค้ร��นั ติ��งแติ�ติอนัเย+นัวั�นัท�" ๑๒ จนัถ%งติอนัใกลื้�สืวั�างของวั�นัท�" ๑๓ พอติอนัเช�าจะม�การสื�งเค้ราะห1หม��บ้�านั โด้ยจะม�ชาวับ้�านัไปรวัมก�นัเป5นัจ3ด้ เป5นักลื้3�ม แลื้�วัจะท!าสืติวังขนัาด้ใหญ�ประมาณีกวั�างสืองศึอก ยาวัสืองศึอก แลื้�วัใสื� ด้อกไม� ธ�ปเท�ยนั ข�าวัสื3ก นั!�า หมาก พลื้� กลื้�วัย ลื้�กสื�ม ของหวัานั ข�าวัเปลื้�อก ข�าวัสืาร พร ก เกลื้�อ แลื้�วัจะม�อาจารย1 กลื้�าวัค้!าสื�ง หร�อค้าถาค้!าสืงเค้ราะห1 จากนั��นัจะนั!าสืติวังอ�นันั��ไปไหลื้นั!�า เพ�"อให�เค้ราะห1ท��งหลื้าย ได้�ไหลื้ไปก�บ้นั!�า ชาวับ้�านับ้างค้นัก+ได้�ถ�อเอาวั�นันั�� ซึ่�กเสื��อผู้�า ซึ่�กท�"นัอนัหมอนัม3�ง ท!าค้วัามสืะอด้บ้�านัเร�อนั เพ�"อให�สื "งท�"ไม�ด้�ติ�างๆนัานัาได้�ลื้�องไหลื้ไปก�บ้วั�นัลื้�องนั�� ติ�อมา วั�นัท�" ๑๔ เมษายนั ถ�อวั�าเป5นัวั�นัเนั�า จะม�การเติร�ยมข�าวัปลื้าอาหาร ติ�างๆไปท!าบ้3ญท�"วั�ด้ เพ�"ออ3ท ศึบ้3ญก3ศึลื้ไปให�ผู้��ท�"ลื้�วังลื้�บ้ไปแลื้�วั ติ�อมา วั�นัท�" ๑๕ เมษายนั ถ�อวั�าเป5นัวั�นัพญาวั�นั จะม�การไปท!าบ้3ญถวัายข�นัข�าวัติอนัเช�าท�"วั�ด้เพ�"ออ3ท ศึบ้3ญก3ศึลื้ไปให�ผู้��ท�"ลื้�วังลื้�บ้ไปแลื้�วั ติอนัเย+นัก+จะไปฟ้4งเทศึ ฟ้4งธรรม แลื้ะจากนั��นัจะ

Page 19: Ban Khon History

สืงฆ์1นั!�าพระพ3ทธร�ป รด้นั!�าพระภิ กษ3 สืามเณีร ด้�วัยนั!�าอบ้นั!�าหอม พอกลื้�บ้บ้�านั ก+จะมาสืงฆ์1นั!�าพระพ3ทธร�ปท�"บ้�านัของตินัเองอ�ก ติ�อมาวั�นัท�" ๑๖ เมษายนั ถ�อวั�าเป5นัวั�นัปากปJ ลื้�กหลื้านัจะมารวัมก�นัเพ�"อท!าการรด้นั!�าด้!าห�วั พ�อแม� ผู้��เฒ�าผู้��แก� ผู้��หลื้�กผู้��ใหญ�ของหม��บ้�านั เพ�"อเป5นัการขอพรวั�นัปJใหม� ติ�อมาวั�นัท�" ๑๗ เมษายนั ถ�อวั�าเป5นัวั�นัข%�นัปJใหม� ลื้�กหลื้านัจะมารวัมก�นัเพ�"อท!าการบ้ายศึร�สื��ขวั�ญ พ�อแม� ผู้��เฒ�า ผู้��แก� ผู้��หลื้�กผู้��ใหญ�ของหม��บ้�านั

ประเพ่ณี"การไถนาปลื้�กข�าวัก�อนัท�"จะม�การเร "มไถนัา หร�อเร�ยกวั�าไถแฮำกนัา จะ

ติ�องม�การหาวั�นัด้�ก�อนั เม�"อได้�วั�นัด้�แลื้�วั ก+จะเติร�ยม ค้�นัไถ แลื้ะค้วัายเข�ามาไวั�ท�"นัาก�อนั จากนั��นัก+ให�บ้อกกลื้�าวัแม�ธรณี� แลื้ะบ้อกเจ�าท�"เจ�าทาง จากนั��นัก+ลื้งม�อใช�ค้วัายไถไปสืามรอบ้ ก+ถ�อวั�าเสืร+จพ ธ�การเร "มติ�นัไถนัา หร�อไถแฮำกนัา ติ�อจากนั��นัจะไถนัาให�เสืร+จวั�นัไหนัก+ได้� หลื้�งจากนั��นัก�อนัจะเร "มติ�นัปลื้�กข�าวัจะติ�องหาวั�นัด้�เสื�ยก�อนั เม�"อได้�วั�นัด้�แลื้�วัให�บ้อกแม�ธรณี� แลื้ะบ้อกเจ�าท�"เจ�าทาง จากนั��นัก+ลื้งม�อปลื้�กข�าวั แลื้ะวั�าค้าถาด้�งนั�� สืาธ3“ สืาธ3 ข�าวัเป5นัเจ�าเก ด้

ท�"ข�าวับ้3ญนั�กเก ด้ท�"ศึ�กด้ Sบ้3ญใหญ� จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ง�วัแม�ลื้าย จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ค้วัายแม�วัHอง จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�กHองสื�ติHา จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ค้!ามาสื�"หม�นั จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ข�าวัหลื้ายหม�"นัมาเลื้�ามาเย�ย จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ลื้�กด้�งเม�ยมาลื้�อมข�าง จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ข3นันัางมาไวั� จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ลื้�กด้�งห�วัปJ จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ��อได้�ข�าวัฮำวังงามเหม�อนัด้�งงวังจ�าง จ�กปลื้�กติ�นันั��ฮำ�อกอกวั�างเหม�อนัด้�งกอค้าเผู้�"อม ผู้าโอม ป4นัลื้า มหา ป4นัลื้า สืาโหม ” จากนั��นัก+ปลื้�กข�าวัติ�อจนัเสืร+จ

พ่�ธ"การน�าใสิ�เลื้�า เอาขวั�ญข�าวัแลื้ะซ่�อนขวั�ญข�าวัก�อนัจะม�การเก+บ้เก�"ยวัข�าวันั��นั จะติ�องม�การหาวั�นัด้�

ก�อนั เม�"อได้�วั�นัด้�แลื้�วั ให�บ้อกกลื้�าวัแม�ธรณี� จากนั��นัก+ให�ลื้งม�อเก�"ยวัข�าวั พอเก�"ยวัข�าวัเสืร+จแลื้�วั จะติากให�แห�ง

Page 20: Ban Khon History

ประมาณี ๒-๓ วั�นั จากนั��นัจะนั!ามากองรวัมก�นัหร�อเร�ยกวั�ากองข�าวั ก�อนัจะท!าให�บ้อกกลื้�าวัแม�ธรณี� แลื้ะบ้อกเจ�าท�"เจ�าทาง จากนั��นัก+จะท!าการฟ้าด้ข�าวั หร�อติ�ข�าวั พอเสืร+จแลื้�วั ก+จะเลื้��ยงแม�ธรณี� เค้ร�"องจะเลื้��ยงเม�ธรณี�นั��นัม� ด้อกไม� เท�ยนั ข�าวัสื3ก กลื้�วัย หมากพลื้� พอเลื้��ยงแม�ธรณี�เสืร+จ ก+เอาขวั�ญข�าวั ให�เติร�ยมเค้ร�"องขวั�ญข�าวัด้�งนั�� หมากพลื้�ข�าวั กลื้�วัย ด้อกไม� ธ�ปเท�ยนั ลื้�กสื�ม ของหวัานั ให�เอาสืวั งไปซึ่�อนัเอาขวั�ญ ข�าวัมา พ ธ�ซึ่�อนัขวั�ญข�าวันั��นัให�วั�าด้�งนั�� ป3ทโท” บ้�งกลื้ะสื�งป3ทโธ สื!าป3ทโธ ธ ปะติ3ติติะโม ป3ทโธป3ทธะม�ง กะลื้ะม�ง ก�มมะสืะปะท3กขาปะม�ลื้จะเลื้ธรรมโมม�ง สื�งโค้ม�ง” จบ้แลื้�วัให�ติ��งนัะโมสืามจบ้ แลื้�วัวั�าค้!าด้�งนั�� “ ห งเหย ห ง ห งนั��บ้�ใจวั�า บ้�ด้� ห งแติ�เจ�นัย�าค้!าลื้�อข3ด้ข3มค้!า ห งแติ�เจ�นัย�าด้!าฝ4" งก�อนัเสื�า ห งนั��บ้�ใจ� ห งติ�กปลื้าย�งบ้วัก ติ�กฮำวักย�งหนัอง บ้�ด้นั��ผู้��ข�าจ�กซึ่�อนัขวั�ญข�าวัอย��ย�งติะลื้าง กลื้Hางติ3�งก+ห�อแลื้�นัมาหา บ้�ด้นั��ผู้��ข�าจ�กซึ่�อนัขวั�ญข�าวัอย��ย�งติ�างมา ก+ห��อแลื้�นัมาถ�กห งนั��เสื��ยงก��ขวั�ญเลื้�นัก�อนัเติอะ ก�Xกมา ป3ทโธมา ธรรมโมมา สื�งโฆ์มา ย�มป3ทธะเสืโถ ปะร ขวั�ญเลื้�าก�อนั�ติอะ ก�Xกมา ป3ทโธมา ธรรมโมมา สื�งโฆ์มา ย�มป3ทธะเสืโถ ปะร วัรรณีะ ย สื3 จ งสื�มมาธ มา ฮำ3สื�มมาธ มา เอฮำ เอฮำ อ�มมะปQยะเมติHาปาลื้ะม

เมพ เสืนัเจH ธะกะโลื้วัะจะนั�งมา มะก�Xกมา ” แลื้�วัเอาใสื�ป3Oง นั!าขวั�ญข�าวัเข�ามาไวั�ท�"บ้�านั ขณีะเด้ นักลื้�บ้อย�าเหลื้�ยวัหลื้�ง แลื้�วัอาขวั�ญข�าวัมาไวั�ท�"เลื้�า พร�อมก�บ้ขนัข�าวัไวั� เป5นัอ�นัเสืร+จพ ธ�

พ่�ธ"จัะปลื้�กสิร�างบ้�าน เฮื อนใหมู่�ก�อนัจะปลื้�กสืร�างบ้�านัเฮำ�อนัใหม�นั��นั ให�เติร�ยมข3ด้

หลื้3มเสืา แลื้ะนั!าเสืาเร�อนันั��นัเข�ามาไวั� ท�"จะสืร�างบ้�านั แลื้�วัจะติ�องท!าการสื�งค้%ด้ แลื้ะภิ�ยจ�ญไร ออกจากท�"นั� �นัก�อนัเสื�ยก�อนั ให�ท!าสืะติวังข%�นัมา สื�"อ�นั ม�เค้ร�"องใสื�สืติวัง ด้�งนั�� ม�ด้อกไม� เท�ยนั หมาก พลื้� กลื้�วัย อ�อย ข�าวัสื3ก นั!�า ลื้�กสื�ม ของหวัานั พร ก เกลื้อ ติามแติ�จะหามาได้� ใสื�ในัสืติวังท3กอ�นั แลื้�วัให�อาจารย1เป5นัผู้��สื�ง จะติ�องม�ข�นัติ��งให�อาจารย1ท�"จะสื�ง ม�ผู้�าแด้ง ผู้�าขาวั ด้อกไม� ธ�ปเท�ยนั หมากหนั%"งม�ด้พลื้�หนั%"งม�ด้ สื3ราหนั%"งขวัด้ เง นัหนั%"งร�อยบ้าท ก�อนัจะสื�งจะติ�องบ้อกแม�ธรณี�เสื�ยก�อนั แลื้ะให�เจ�าของเร�อนัท3กค้นัมาอย��ท�"ๆอาจารย1จะสื�ง จกนั��นัก+เร "มนั!าเสืาลื้งหลื้3�มได้�

Page 21: Ban Khon History

(ร�ปวัาดเจั�าฟ้*าสิบ้หลื้วัย สิบ้คำา)

พ่�ธ"ข1�นบ้�านใหมู่� เร อนใหมู่�เม�"อสืร�างบ้�านั เร�อนัใหม�เสืร+จแลื้�วั จะข%�นัอย�� พา

ค้รอบ้ค้ร�วัเข�าอย��หร�อนั!าเข�าของเข�ามาอย�� นั� �นัจะติ�องหาวั�นัด้�เสื�ยก�อนั ให�เช ญผู้��เฒ�า ผู้��แก�แลื้ะอาจารย1 มาท!าพ ธ� ให�เติร�ยมข�นัข�าวัติอกด้อกไม� แลื้ะธ�ปเท�ยนั สืองข�นัเอาให� ผู้��เฒ�าผู้��แก�หนั%"งข�นั แลื้�วัข%�นัไปอย��บ้นับ้�านัใหม� สื�วันัอ�กหนั%"งข�นั เอาให�เจ�าของบ้�านั เช�นั ท�"นัอนั หมอนั ม3�ง เสื��อผู้�า ถ�วัย หม�อ ฯลื้ฯ เม�"อได้�เวัลื้าท�"ด้�แลื้�วัให�ผู้��เฒ�าผู้��แก�ท�"อย��บ้นับ้�านัใหม�ถามวั�า ท�านัท��งหลื้ายพาก�นัมาจาก“

ไหนั” อาจารย1แลื้ะเจ�าของบ้�านัท�"อย��ด้�านัลื้�างให�ยกข�นัติอกด้อกไม�ธ�ปเท�ยนัข%�นัติอบ้วั�า ผู้��ข�าท��งหลื้ายได้�หนั�จากเม�อง“

ยอง กHองข�าวัใหญ� มาจากสื บ้สืองป4นันัา มาจากด้อยเง นัค้!าด้อย ได้�หนั�ภิ�ยสืงค้ราม แลื้ะโรค้ระบ้าด้ เด้ นัทางมาถ%งท�"นั�� ม�ลื้�กหลื้านั ม�ข�าวัของเง นัค้!าแก�วัแหวันัแสืนัสื "ง ม�ค้รอบ้ค้ร�วั ม�จ�าง ม�า วั�วั ค้วัาย มากมาย เป5ด้ ไก� หม� หมา ม�ผู้��ค้นัมาหลื้ายติ�อหลื้ายค้นั หลื้�งมงค้ลื้ หลื้�งอ�นัประเสืร ฐ นั��จะได้�หร�อไม�” ให�ผู้��เฒ�าผู้��แก�ท�"อย��บ้นับ้�านัใหม�ยกข�นัข�าวัติอกด้อกไม�ข%�นัแลื้�วักลื้�าวัวั�า ท�านัท��ง“

หลื้ายจะข%�นัมาอย�� มาก นั เร�อนัหลื้�งนั��เป5นัเร�อนัอ�นัสื ร มงค้ลื้ หลื้�งประเสืร ฐก+จะอนั3ญาติให�เอาลื้�กเอาหลื้านัข%�นัมาอย��ได้� พร�อมข�าวัของเง นัค้!า แก�วัแหวันัแสืนัสื "งได้�แลื้�วั” จากนั��นัเจ�าของเร�อนัก+นั!าค้รอบ้ค้ร�วัพร�อมก�บ้ข�าวัของข%�นัไปไวั�ท�"บ้�านัใหม�ท��งหมด้ จากนั��นัก+นั!าข�นัข�าวัติอกด้อกไม� ธ�ปเท�ยนัแลื้ะข�นัข�าวัสื�"ข�นัมาประเค้นัให�แก� ผู้��เม�าผู้3�แก� แลื้ะอาจารย1 แลื้�วัก+ร�บ้พรจากผู้��เฒ�าผู้��แก� แลื้ะอาจารย1เป5นัอ�นัเสืร+จพ ธ�ข%�นับ้�านัใหม� เร�อนัใหม�

พ่�ธ"บ้ายศร"สิ��ขวั�ญ

Page 22: Ban Khon History

การจะท!าบ้ายศึร�สื��ขวั�ญนั��นั จะท!าก�นัก+ติ�อเม�"อ ค้นัท�"จะสื��ขวั�ญได้�กลื้�บ้มาถ%ง บ้�านัเก ด้ เม�องนัอนั, การก!าลื้�งจะจากไปท!างานัแด้นัไกลื้, การติ�อนัร�บ้ค้นัติ�างถ "นัท�"เป5นัผู้��หลื้�กผู้��ใหญ�, การหายจากการเจ+บ้ป9วัย ไข� , การได้�ร�บ้ติ!าแหนั�งงานัใหม� , หร�อการสื��ขวั�ญประจ!าปJแก�ผู้��เฒ�า ผู้��แก� เป5นัเจ�านัายเป5นันั�อย เป5นัหนัานั หร�อเป5นัผู้��ใหญ�บ้�านั จะม�ข�นั สืามช��นั เอาใบ้ติHอง กลื้�วัยมาเย+บ้นัมแมวั เย+บ้เป5นัหางนัาค้ ท��งสืามช��นั แลื้�วัติกแติ�งด้�วัยด้อกไม�ให�สืวัยงาม แลื้�วัเติร�ยมเค้ร�"องขวั�ญด้�งนั�� ไก�ติ�มสื3กสืองติ�วั ข�าวัสื3ก กลื้�วัย อ�อย หมาก พลื้� อมเหม��ยง บ้3หร�" ขนัม ด้�ายสืายสื นั ใสื�ไวั�ท�"ข�นัช��นัท�"สืาม นั!�าหนั%"งแก�วั สื3ราหนั%"งขวัด้ แลื้ะเสื��อผู้�าใหม� แวั�นั หวั� นั!�าอบ้ นั!�าหอม ใสื�ถาด้วัางไวั�ข�างๆ ให�นั!าผู้�าแด้ง ผู้�าขาวัมาป�รองพ��นัข�นับ้ายศึร� ก�อนัจะท!าพ ธ�ฮำ�องขวั�ญนั��นัจะติ�องท!าข�นัติ��งให�พ�อเลื้��ยงฮำ�องขวั�ญเสื�ยก�อนั ในัข�นัติ��งนั��นัจะม�ผู้�าแด้ง ผู้�าขาวั แลื้ะเง นัหนั%"งร�อยบ้าท จากนั��นัก+เร "มประเค้นัข�นัติ��งให�พ�อเลื้��ยงฮำ�องขวั�ญ พ�อเลื้��ยงฮำ�องขวั�ญ ก+จะท!าพ ธ�ข%�นัค้ร�บ้าอาจารย1 แลื้�วัก+ท!าการป4ด้เค้ราะห1 จากนั��นัก+จะข%�นั นัะโมฯ สืามจบ้ แลื้�วัติามด้�วัยพ3ทโธฯ จากนั��นัให�เร "มจ3ด้เท�ยนัท�" หางนัาค้ท��งสืามเลื้�ม พอฮำ�องขวั�ญไปจนัใกลื้�จะจบ้ พ�อเลื้��ยงฮำ�อง

ขวั�ญก+จะท!าการป?อนัข�าวัขวั�ญ สื3รา แลื้ะนั!�า จากนั��นัก+จะท!าการม�ด้ขวั�ญ โด้ยเร "มจากแขนัซึ่�ายก�อนั จากนั��นัก+ม�ด้แขนัขวัา จากนั��นัก+มอบ้ขวั�ญไวั�ก�บ้ติ�วัเจ�าของขวั�ญเป5นัการเสืร+จพ ธ�

พ่�ธ"สิ�งผ้"ป>า แลื้ะเลื้"�ยงผ้"ป>าให�เติร�ยมเค้ร�"องใสื�ด้�งนั�� เอากาบ้กลื้�วัยมาท!าเป5นัสื

ติวัง สื�"เหลื้�"ยมให�ม�เค้ร�"องใสื�สืติวังเป5นัเค้ร�"องสื บ้สืองอย�าง ม� ข�าวัสื3ก หมากพลื้� อมเหม��ยง บ้3หร�" พร กเกลื้�อ แกงสื�มแกงหวัานั จ �นัด้ บ้ปลื้าด้ บ้ กลื้�วัยอ�อย ลื้�กสื�มของหวัานั ข�าวัเปลื้�อก ข�าวัสืาร ด้อกไม�ธ�ปเท�ยนั แลื้�วัป4� นัร�ปสื�ติวั1 เช�นั เป5ด้ ไก� หม� หมา ช�าง ม�า วั�วั ค้วัาย แลื้ะร�ปค้นั จากนั��นัให�เติร�ยม ไก�สืองติ�วั สื3ราหนั%"งขวัด้ แลื้ะนั!�า ก�อนัจะไปเลื้��ยงผู้�ป9านั��นัให�ท!าข�นัติ��ง ให�พ�อเลื้��ยงก�อนั ซึ่%"งข�นัติ��งนั��นัก+จะม� ผู้�าแด้ง ผู้�าขาวั หมากพลื้� ข�างเปลื้�อก ข�าวัสืาร ด้อกไม�ธ�ปเท�ยนั แลื้ะสื3ราหนั%"งขวัด้ เง นัหนั%"งร�อยบ้าท จากนั��นัพ�อเลื้��ยงก+จะท!าพ ธ�เอา ไก� สืติวัง สื3รา

Page 23: Ban Khon History

แลื้ะเค้ร�"องมาท�" ค้นัป9วัย หร�อค้นัท�"ถ�กผู้�ป9าท!าให� พ�อเลื้��ยงจะท!าพ�ข�บ้ไลื้�ผู้�ออกจากค้นัป9วัย แลื้�วัจะนั!าไอย��ท�"อย��ของผู้� พอเสืร+จจากการเลื้��ยงผู้�แลื้�วั พ�อเลื้��ยงจะขอขวั�ญของผู้��ป9วัยจากผู้�ไปสื��ขวั�ญให�ผู้��ป9วัยติ�อไป

พ่�ธ"สิ�งเคำราะห-ท��งเก�าแลื้ะสิเดาะเคำราะห-ให�นั!าเอากาบ้กลื้�วัยมาท!าเป5นัสืติวังอ�นัใหญ�

สื�"เหลื้�"ยม ประมาณีกวั�างหนั%"งศึอก แลื้�วัแบ้�งด้�านัในัออกเป5นัเก�าช�อง แติ�ลื้ะช�องให�ม�เค้ร�"องใสื�สืติวังช�องลื้ะเก�าอย�าง ม�ข�าวัวั3ก ข�าวัเปลื้�อก ข�าวัสืาร จ �นัด้ บ้ปลื้าด้ บ้ พร ก เกลื้�อ แกงสื�ม แกงหวัานั อมเหม��ยง บ้3หร�" กลื้�วัย อ�อย ลื้�กสื�ม ของหวัานั มะแค้วั�ง มะเข�อ หมาก พลื้� ด้อกไม� ธ�ปเท�ยนั ท3กช�องให�ม�ร�ปสื�ติวั1แลื้ะช�อสื�ติ�างๆ ด้�งนั��ช�องท�" 1 ม� ค้ร3ฑ 1 ปลื้า 1 ช�อแด้ง ช�อด้!า 14 อ�นัช�องท�" 2 ม� ฮำ3�ง 1 นัก 1 กวัาง 1 ช�อขาวั ช�อเหลื้�อง 15 อ�นัช�องท�" 3 ม� แมวั 1 หมา 1 เห+นั 1 ช�อแด้ง ช�อสื�ม 8 อ�นัช�องท�" 4 ม� ช�าง 1 แพะ 1 ฟ้านั 1 ช�อขาวั 11

อ�นั

ช�องท�" 5 ม� หมา 1 ค้นั 1 ค้วัาย 1 ช�อสื�ม 4 อ�นัช�องท�" 6 ม� ราชสื� 1 แรด้ 1 ช�อขาวั ช�อเข�ยวั 15

อ�นัช�องท�" 7 ม� กระติ�าย 1 หนั� 1 วัอก 1 ช�อเหลื้�อง 11 อ�นัช�องท�" 8 ม� หม� 1 นัาค้ 1 ช�อขาวั ลื้าย 15 อ�นัช�องท�" 9 ม� เสื�อ 1 แมงป9อง 1 ช�อด้!า 11 อ�นั

เม�"อเติร�ยมสืติวังเสืร+จแลื้�วัให�นั!าสืติวัง แลื้ะนั!�าสื�มป9อยหนั%"งข�นั มาวัางไวั�ติรงหนั�าผู้��ป9วัย ก�อนัท�"จะท!าพ ธ�สืงเค้ราะห1ให�ท!าข�นัติ��งให�อาจารย1เสื�ยก�อนั ซึ่%"งจะม�ผู้�าแด้ง ผู้�าขาวั หมาก พ ม�ด้ข�าวัเปลื้�อก ข�าวัสืาร ด้อกไม� ธ�ปเท�ยนั 12 ค้�� ม�เท�ยนั เลื้�มใหญ� 1 ค้�� สื3ราหนั%"งขวัด้ เง นัหนั%"งร�อยบ้าท เอาประเค้นัให�อาจารย1ท�"จะท!าพ ธ�

Page 24: Ban Khon History

(หอผ้"บ้รรพ่บ้/ร/ษประจั�าติระก�ลื้ของชาวัไทลื้ �อ)

คำ�าปลื้/กแมู่�ธรณี" หร อเลื้"�ยงแมู่�ธรณี"ให�กลื้�าวัค้!าวั�า อมปQด้ติ มะลื้ สืะข�งติ�ง ให�เป9าใสื�ม�อ

แลื้�วัติบ้ด้ นัสืามค้ร��งแลื้�วัวั�าด้�งนั�� เจ�าก�ห�อมร� �วั�าเจ�าก�ติ�"นัเจ�าก�ไปท�"ไหนัหร�อร� �วั�าเจ�าย�ง (สืะข�งติ�งโลื้กาวั ท�) บ้�ด้นั��ผู้��ข�าก+ม�หมากก!า พลื้�ใบ้ ข�าวัป4� นักลื้�วัยหนั�วัย ม�ด้อกไม� ผู้%�งเท�ยนั อมเม��ยง บ้3หร�" จะมาบ้อกกลื้�าวัแลื้ะเลื้��ยงเจ�า ท�าวัท��งสื�"พ�อแม�ลื้�ก ท�าวัตินัพ�อจ�"อวั�าท�าวัลื้�อราช ท�าวัตินัแม�จ�"อวั�ากลื้มมะทะลื้3ง ลื้�กตินัถ�วันัเกXาจ�"อวั�ากHงท3ลื้� ลื้�กตินัถ�วันัปลื้ายจ�"อวั�านัางนัาค้ไทร� แม�ธรณี� สื�"พ�อแม�ลื้�ก

วั�นลื้งมู่ อไถนาหวั�านข�าวักลื้�าท�านักลื้�าวัไวั�ในัติ!าราวั�า ถ�าจ�กลื้งม�อไถนัา ให�ลื้งวั�นั

อาท ติย1ด้�นั�กแลื้ ถ�าจ�กหวั�านักลื้�า ให�หวั�านัวั�นัศึ3กร1ด้�นั�ก ถ�าจ�กหลื้กกลื้�า (ถอนักลื้�า) แลื้ะปลื้�กนัา ให�ท!าวั�นัพ3ทธ วั�นัพฤห�สืบ้ด้� ด้�นั�ก ถ�าจ�กลื้งม�อเก+บ้เก�"ยวัข�าวั ให�ลื้งวั�นัพฤห�สืบ้ด้� ด้�นั�ก ถ�าจ�กเอาข�าวัข%�นัใสื�เย�ย ให�ท!าวั�นัอ�งค้าร

วั�นัพ3ทธ วั�นัศึ3กร1 ด้�นั�กแลื้ ถ�าจ�กลื้งม�อไถนัาให�ลื้งวั�นัพฤห�สืบ้ด้�วั�นัไหนัก+ได้� ด้�นั�กแลื้

ติ�าราแฮืกปลื้�กข�าวันาสืาธ3 สืาธ3 ข�าวัเป5นัเจ�าเก ด้ท�"เก�าบ้3ญนั�ก เก ด้ท�"ศึ�กด้ S

บ้3ญใหญ� ผู้��ข�าจ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�วั�วัแม�ลื้าย จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�ค้วัายแม�วั�อง จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�ก�องสื�"ติHา จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��หได้�เม�ยมาลื้�อมข�าง จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�ขนันัางมาไวั� จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�ลื้�กด้�"งห�วัปJ จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�รวังด้�"งวังจ�าง จ�กปลื้�กติ�นันั��ห��อได้�กHอกวั�างใหญ�ด้�"งกHอค้า อมป4นัมะหาป4นันัา สืาวัโหม

Page 25: Ban Khon History

ป/งหวัาย (สิ�าหร�บ้ใสิ�ของใช� เสิ �อผ้�าของคำนโบ้ราณี)

ติ�าราคำ�าสิ��ขวั�ญติ�นข�าวัให�ติ��งนัะโมสืามจบ้ แลื้�วัวั�าด้�งนั�� สื�อะจะในัวั�นันั��ก+เป5นั

วั�นัด้� ผู้��ข�าจ�กสื��ขวั�ญข�าวัปJ ห��อติ�องกHอยอ กาบ้สืะราบ้ไปด้�วัยลื้�กอ�นัด้� ป�9สื�งสื�ก�บ้ย�าสื�งไสื�กด้แขวันัไวั� บ้�ห��อเป5นัแพนั!�าแลื้ะขด้ขอ บ้�ห��อยอค้อแลื้ะแบ้กหอก บ้�ห��อออกข!าออกกา ห��อรวังงกหนัา แลื้ะจด้ถ�" ถ%งฤด้�เด้�อนัสืามเด้�อนัสื�"จะขอราชธนัาข�าวัขวั�ญเจ�ามาสื��เลื้�าสื��เย�ย ก��ข�าวัก��ขวั�ญก�อนัเติอะ

ติ�าราสิ��ขวั�ญคำวัายก�อนัจะสื��ขวั�ญค้วัายนั��นัจะเลื้�อกหาวั�นัท�"ด้�ก�อนั แลื้ะ

ลื้งม�อท!าจะติ�องท!าข�นัติ��งให�หมอท�"จะเร�ยกขวั�ญค้วัายก�อนั ข�นัติ��งก+ม�ผู้�าแด้ง 1 ผู้�นั ผู้�าขาวั 1 ผู้�นั ม�หมาก 1

ม�ด้ พ� 1 ม�ด้ ข�าวัเลื้�อก ข�าวัสืาร ด้อกไม�ธ�ปเท�ยนั สื3รา 1 ขวัด้ เง นัติามแติ�จะม� เค้ร�"องท�"จะสื��ขวั�ญค้วัามยม� ด้�งนั�� ม�ไก�ติ�ม 2 ติ�วั สื3รา 1 ขวัด้ ม�กลื้�วัย อ�อย หมาก พ� ด้อกไม�ธ�ปเท�ยนั ข�าวั นั!�าแลื้ะเสื��อผู้�า ม�นั!�าแลื้ะหญ�า แลื้ะเอาใบ้ติHองกลื้�วัยมาท!าสืลื้วัยด้อกไม�เท�ยนั 2

อ�นั แลื้ะด้�ายสืายสื นั เม�"อเติร�ยมค้ร�วัขวั�ญค้วัายแลื้�วัก+ให�ไปเอาค้วัายมาม�ด้หร�อผู้�กไวั� ติามท�หมาะสืม หมอจะท!า

พ ธ�สื��วั�ญ ก�อนัจะสื��ขวั�ญค้วัายนั��นัจะติ�องบ้อกกลื้�าวัแม�ธรณี�เสื�ยก�อนัแลื้�วัหมอจะลื้งม�อสื��ขวั�ญ ให�เอาค้ร�วัขวั�ญท��งหลื้ายนั��มาท�"ค้วัาย จะเอาด้�ายสืายสื นัไปม�ด้ค้วัายแลื้�วัหมอจะเร�ยกขวั�ญค้วัาย แลื้�วัก+จะป?อนัข�าวัแลื้ะไก�ติ�มแลื้ะสื3ราแลื้ะเค้ร�"องค้ร�วั ท��งหลื้ายให�ขวั�ญค้วัายแลื้�วัก+เอาสืลื้วัยด้อกไม�เท�ยนัก�บ้ด้�ายสืายสื นันั��นั ผู้�กม�ด้ติ ด้ก�บ้เขาค้วัายแลื้�วัก+เป5นัอ�นัเสืร+จพ ธ�สื��ขวั�ญค้วัาย

(ใบ้เก�ดของคำนโบ้ราณี (ใบ้สิ�ติ�บ้�ติร))

ติ�าราโฉลื้กเสิาเร อน๑ บ้�อนั!�าแก�วัก นัเย+นั ด้�นั�ก

Page 26: Ban Khon History

๒ ผู้�ก นัติ�อจ�าง บ้�อด้�๓ ผู้�อ�างก นัค้วัาย บ้�อด้�๔ เย+บ้ถ3งลื้ายใสื�เบ้��ยย�อย ด้�นั�ก๕ ติ�อมอ�อยเสื�ยผู้� บ้�อด้�๖ เศึรษฐ�ติานัลื้�ก บ้�อด้�๗ ปลื้�กเจ�าก นัเม�อง ด้�นั�ก๘ เปลื้�ยวัไปเร�องเปJยงฟ้?า บ้�อด้�(ให�นั�บ้เสืาติ�นัแรกเร�ยงไปจนัค้รบ้ หากไม�พอให�นั�บ้วันัไปจนัค้รบ้ท3กติ�นัติกติ�นัท�"ด้�ให�เอาติ�นันั��นั หากไม�ด้�ค้วัรจะเสืร มเสืาเพ "ม)

พ่�ธ"ข1�นเร อนใหมู่�ด�ติ�าราน"�๑ วั�นัอาท ติย1 ก นัข�าวัแลื้�วัข%�นัให�เอานัายแก�วัก+ด้� นัายค้!าก+ด้� ข%�นัก�อนัด้�๒ วั�นัจ�นัทร1 ให�เอาข�นัข�าวัติอกด้อกไม�ข%�นัก�อนัด้�๓ วั�นัอ�งค้าร ให�เอานั!�าใสื�แก�วัข%�นัก�อนัด้�๔ วั�นัพ3ทธ ให�เอาข�าวัเจ��อข%�นัก�อนัด้�๕ วั�นัพฤห�สืบ้ด้� ให�เอาไม�ก�บ้หนั�งสื�อข%�นัก�อนัด้�๖ วั�นัศึ3กร1 ให�เอาข�าวัสืารข%�นัก�อนัด้�

๗ วั�นัเสืาร1 ให�เอาห นัฝนัพร�า แลื้ะขวัานัข%�นัก�อนัด้�(ติามประเพณี�โบ้ราณีแติ�ก�อนั)

พ่�ธ"ข1�นบ้�านใหมู่�เร อนใหมู่�เม�"อหาวั�นัข%�นับ้�านัใหม�เร�อนัใหม�ได้�แลื้�วั ติลื้อด้ถ%งได้�

ฤกษ1ได้�ยามแลื้�วั เม�"อจะข%�นัให�ท!าด้�งนั�� ข%�นั วั�นัอาท ติย1 ให�ก นัข�าวัเสื�ย 3 ค้!า แลื้�วัข%�นั วั�นัจ�นัทร1 เอาของหอมข%�นัก�อนัด้� วั�นัอ�งค้าร เอานั!�าใสื�ติ3�มใสื�ไห ข%�นัก�อนัด้� วั�นัพ3ธ เอาข�าวัเปลื้�อกข%�นัก�อนัด้� วั�นัพฤห�สืบ้ด้� เอาด้อกไม�สื�ของหอมใสื�ข�นัด้อกข%�นัก�อนัด้� วั�นัศึ3กร1 เอาด้อกไม�สื�ขาวัใสื�ข�นัข%�นัก�อนัด้� วั�นัเสืาร1ท!าท�าเป5นัโกรธเป5นัแค้�นัให�ลื้�กให�เม�ยเสื�ยก�อนั แลื้�วัข%�นัด้� ม�โชค้ลื้าภิด้�นั�กแลื้ฯ

พ่�ธ"ข/ดหลื้/มู่เสิาเร อนการข3ด้หลื้3มเสืาเร�อนัเพ�"อให�เป5นัศึ ร มงค้ลื้ ให�ข3ด้

ติามท ศึท�"หาวั�นัได้�ด้�งนั�� ถ�าหาวั�นัได้�วั�นัอาท ติย1 ให�ข3ด้หลื้3�มเสืาเลื้�มท ศึทางท ศึติะวั�นัออกก�อนัหาพยาธ Sโรค้าม ได้� วั�นัจ�นัทร1ข3ด้ทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงใติ�ก�อนั ท�านันั�กห3มนั�ก วั�นัอ�งค้ารข3ด้หลื้3มเสืาเลื้�มทางท ศึติะวั�นัออกก�อนั ท�านัไม�ด้�แค้ลื้นั ไม�ม�ช�"อเสื�ยง วั�นัพ3ทธข3กทางท ศึใติ�ก�อนั อย��ช3 �ม

Page 27: Ban Khon History

เนั��อเย+นัใจสื3ขสืบ้าย วั�นัพฤห�สืบ้ด้�ช3ด้ทางท ศึติะวั�นัติกก�อนั จ�กได้�ลื้าภิะสื�กการเจร ญด้� วั�นัศึ3กร1ข3ด้ทางท ศึติะวั�นัออกฉ�ยงเหนั�อก�อนั อย��สื3ขสืบ้ายท!ามาค้�าข%�นัด้� วั�นัเสืาร1ข3ด้ท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงใติ�ก�อนั อย��สื3ขสืบ้ายม�"งม�ศึร�สื3ขม�ลื้าภินั�กแลื้ฯ

วั�นเสิ"ยข"�ขวัย (ข/ดด�นในหลื้/มู่ข1�นไวั�)ข3ด้วั�นัอาท ติย1 เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3�มทางท ศึติะวั�นั

ติกเฉ�ยงเหนั�อข3ด้วั�นัจ�นัทร1 เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3มทางท ศึเหนั�อข3ด้วั�นัอ�งค้าร เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3มทางท ศึติะวั�นั

ออกข3ด้วั�นัพ3ธ เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3มทางท ศึข3ด้ติะวั�นั

ออกเฉ�ยงใติ�ข3ด้วั�นัพฤห�สืบ้ด้� เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3มทางท ศึติะวั�นั

ติกเฉ�ยงใติ�

ข3ด้วั�นัศึ3กร1 เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3มทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อ

ข3ด้วั�นัเสืาร1 เอาข��ขวัยไวั�ปากหลื้3มทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อ สื!าหร�บ้ทางท ศึติะวั�นัติกท�านัห�ามไม�ให�เอาข��ขวัยไปกองไวั�ไม�ด้�

กะโหลื้ก (สิ�าหร�บ้ใช�ติ"เป'นสิ�ญญาณีบ้อกเหติ/ติ�าง ๆ)

พ่�ธ"ปกเสิาเร อน (ยกเสิาเร อน)

Page 28: Ban Khon History

ถ�าจะปก (ยก) เสืาเร�อนัใหม� ค้วัรยกให�ถ�กติามท ศึทาง ด้�งนั�� ถ�าปกเร�อนัเด้�อนัเก�"ยง – ย�" – สืาม ให�ปกเสืาทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อก�อนัด้�นั�ก เด้�อนั ๔ – ๕ – ๖ ปกเสืาทางท ศึติะวั�นัออกแจ�งใติ�ก�อนัด้� เด้�อนั ๗ – ๘ – ๙ ปกเสืาทางท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงใติ�ก�อนัด้� เด้�อนั ๑๐ – ๑๑ – ๑๒ ปกเสืาทางท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงใติ�ก�อนัด้�นั�กแลื้ฯ

เอาปลื้ายเสิาไปทางท�ศไหนด"เม�"อหามเสืาเข�าสื��เท�อกเร�อนันั��นั ค้วัรห�นัปลื้ายเสืาให�

ถ�กติ�องติามท ศึทางด้�งติ�อไปนั�� ในัเด้�อนั ๑๐ – ๑๑ – ๑๒ เอาปลื้ายเสืาไปทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อด้� เด้�อนั ๔ – ๕ – ๖ เอาปลื้ายเสืาไปทางท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงเหนั�อด้� เด้�อนั ๗ – ๘ – ๙ เอาปลื้ายเสืาไปทางท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงเหนั�อด้� เด้�อนัเก�"ยง – ย�" – สืาม เอาปลื้ายเสืาไปทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงใติ� ด้�แลื้ฯ

ลื้�นข�าวั (สิ�าหร�บ้เกAบ้ข�าวัเปลื้ อก)

พ่�ธ"สิ�งข"�ขวับ้ข/ดหลื้/มู่เสิาเม�"อข3ด้หลื้3มเสืาแลื้�วั ติามโบ้ราณีท�านัม�วั ธ�สื�งข��ขวัย

ค้�อ ท!าพ ธ�สื�งด้ นัท�"ข3ด้หลื้3มเสืนันั��นั เพ�"อเป5นัพ ธ�สื�งเสืนั�ยด้จ�ญไร เพ�"อร�บ้โชค้ลื้าภิ ท�านัให�ท!าสืะติวัง ๔ อ�นั ข�าวันั!�าโภิชนัะอาหาร หมากพลื้� บ้3หร�" กลื้�วัย อ�อยอย�างลื้ะหนั%"ง ใสื�ให�พร�อมท��ง ๔ สืะติวัง พร�อมแลื้�วัเอาสืะติวังไปวัางไวั�ติามเสืาม3มท��ง ๔ ม3ม แลื้�วัอ�านัอาค้มบ้ทนั��สืะติวังลื้ะ ๓ ท� (นัะมามะสืะระสืานัะค้ะปะถะวั� ปาระโก นัาโค้ เทห โนั สื3ข3 เทติ สื3ขะ สื�มปะติ ยาจาม ก3มม ก�งเค้ห�ง ก�ติวัา ลื้าภิะ สื�มป4ติติ มะมะสืะพะทา) นัอกจากนั��ค้!ามด้จะเป5นัมงค้ลื้ก+วั�าเอาแลื้�วัเอาด้ นัข��ขวัยนั��นัสื�กหย บ้ม�อใสื�ลื้งในัสืะติวัง แลื้�วัสื�งไปติามท ศึของผู้ของม�นัแลื้ฯ

เสิกน��าแลื้ะทรายรองติ"นเสิาห��อหานั!�าใสื�ๆ แลื้ะทรายกลื้างแม�นั!�ามาใสื�ค้นัลื้ะสืะลื้3ง

เอาอาค้มค้าถานั��เสืก ๗ ท�วั�า อ3ทาท “ เทวัติา พรหมมา อ�นัติะราย�ง นัะถะรห เทวัะการ�ง กาลื้�ง ถะร สืา สื�มป4ติติ

Page 29: Ban Khon History

ลื้าภิ�งระพ สืะติ3” เสืก ๗ ท� แลื้�วั เอานั!�าแลื้ะทรายนั��นัใสื�ลื้งในัข3มเสืาให�ท�"วัท3กๆ ติ�นัเถ ด้ อย��สื3ขสืบ้ายนั�กแลื้ฯ

รองติ"นเสิาเร อนใหมู่�ท�นั��จ�กกลื้�าวัด้�วัยการรองติ�นัเสืาเร�อนัใหม�ก�อนัแลื้

เพ�"อให�เป5นัศึ ร มงค้ลื้ ค้�อให�เอาสื "งท�"เป5นัมงค้ลื้ติามวั�นันั��นัๆ ใสื�ลื้งไปในัหลื้3มเสืา เร�ยกวั�า รองติ�นัเสืา“ ” ม�ด้�งติ�อไปนั�� ถ�าปกเสืาเร�อนั วั�นัอาท ติย1เอาใบ้ไม�ไผู้�มารองท3กๆหลื้3ม อย��ด้�ม�สื3ข วั�นัจ�นัทร1 เอาใบ้เด้�"อเกลื้��ยงรอง วั�นัอ�งค้าร เอาใบ้ไม�ก3�ม วั�นัพ3ทธเอาใบ้เป?าหลื้วังรอง วั�นัพฤห�สืบ้ด้� เอาใบ้มะม�วังสืามปJรอง วั�นัศึ3กร1 เอาใบ้ขนั3นัรอง วั�นัเสืาร1เอาใบ้ไม�เงXะรอง ให� รองค้รบ้ท3กๆลื้3มๆลื้ะ ๗ ใบ้ หร�อ ๓ ใบ้ เป5นัมงค้ลื้ด้�นั�กแลื้ฯ

นามู่พ่ญาไมู่�ไม�ใด้เป5นัพญาแก�ไม�ท��งหลื้ายแติ�ลื้ะเด้�อนั ก+ให�เอา

ใบ้ไม�ท�"เป5นัพญานั��นัมาม�ด้เสืามงค้ลื้เสื�ยด้�แลื้ ม�ด้�งนั�� เด้�อนั ๑๑ – ๑๒ เก�"ยง ไม�ลื้มแลื้�ง เป5นัพญาไม� เด้�อนั ย�" – สืาม – สื�" ไม�บ้�วัลื้าขาวั เป5นัพญา เด้�อนั ๕ – ๖ – ๗ ไม�ชมพ�เป5นัไม�พญา เด้�อนั ๘ – ๙ – ๑๐ ไม�ข��เหลื้+กด้!า ไม�ขนั3นัเทศึเป5นัพญา ถ�าท�านัปกเร�อนัในัเด้�อนัใด้ ก+ค้วัรหา

ไม�ท�"เป5นัพญาเหลื้�านั�� มาท!าพ ธ�ม�ด้เสืามงค้ลื้เสื�ย จ�กเป5นัมงค้ะผู้ะวั3ฑฒ ด้�นั�กแลื้ฯ

วั�ธ"ถมู่เติาไฟ้ถ�าจะถมเติาไฟ้ใหม� ท�านัค้วัรท!าติามด้�งนั�� เด้�อนั

เก�Pยง-ย�"-สืาม ให�เอาด้ นัท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงใติ�มาถม จ�กม�"งม�ข�าวัของนั�ก เด้�อนั ๔-๕-๖ เอาด้ นัท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงใติ�มาถม จ�กม�"งม�ข�าวัของนั�ก เด้�อนั ๗-๘-๙ เอาด้ นัท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อมาถม ม�ทร�พย1สืมบ้�ติ มากนั�ก เด้�อนั ๑๐-๑๑-๑๒ เอาด้ นัท ศึติะวั�นัติกมาถม ม�ข�าวัของช3�มเย+นัใจด้�นั�กเลื้ฯ

ลื้�กษณีะของเติาไฟ้ถ�าจะท!าเติาไฟ้นั��นั ให�วั�ด้เอาช�องประติ�โรงค้ร�วันั��นั

กวั�างเท�าไร ให�เอาเติาไฟ้ใหญ�เท�านั��นั สื!าหร�บ้ทางยาวัของเติาไฟ้นั��นั ก+เอาเท�าช�องประติ�เช�นัก�นั หร�อให�วั�ด้เอาเท�าค้ร%"ง หร�อสืองเท�า หร�อสืามเท�าก+ได้�แลื้หารท!าให�ถ�กติ�อง

Page 30: Ban Khon History

ติามพ ธ�นั�� ติามติ!าราวั�าไวั� จะค้�าขายข%�นัด้� อย��สื3ขสืบ้ายแลื้ฯ

ลื้�กษณีะข/ดบ้�อน��าการข3ด้บ้�อนั!�าไวั�สื!าหร�บ้ก นั-ใช�นั� �นั ให�เลื้�อกข3ด้ในัด้ นั

ทางท�"ด้�ๆ ให�เลื้�อกด้�ติามท ศึด้�งนั�� ข3ด้บ้�อนั!�าหนัติะวั�นัติกเฉ�ยงเหนั�อ แลื้ะติะวั�นัติกไม�ด้�จ�กฉ บ้หายข�าวัของสืมบ้�ติ ข3ด้ท ศึทางใติ�จ�กได้�ท3กข1มากนั�ก ข3ด้ทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงใติ� ม�กผู้ ด้เถ�ยงก�นั ม�กเป5นัค้ด้�ค้วัาม หากของเก�าม�ก+ค้วัรถมเสื�ยไม�ด้�แลื้ ข3ด้ท ศึเหนั�อ แลื้ะท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อ แลื้ะติะวั�นัออกด้�อย��ด้�ม�สื3ข เจร ญร3 �งเร�องด้�นั�กแลื้

ลื้�กษณีะปลื้�กสิร�างเย"ยข�าวั (ฉางข�าวั)ผู้��ใด้จ�กปลื้�กสืร�างเย�ยข�าวันั��นั ให�ถ�อเอาด้�งนั�� ถ�า

ท�านัเป5นัลื้�กค้นัห�วัปJ (ลื้�กค้นัท�" ๑) ให�ท!าเย�ยข�าวัทางทศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อ ถ�าท�านัเป5นัค้นัท�"สือง ปลื้�กทางท ศึติะวั�นัออก ค้นัท�"สืาม ปลื้�กทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงใติ� ค้นัท�"สื�" ปลื้�กทางท ศึใติ� ค้นัท�"ห�า ปลื้�กทางท ศึติะวั�นัติก ค้นัท�"

หก ปลื้�กทางท ศึเหนั�อ ค้นัท�"เจ+ด้ ปลื้�กทางท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงใติ� ค้นัท�"แปด้ ปลื้�กทางท ศึติะวั�นัติกแยงเหนั�อ ค้นัท�"เก�า ปลื้�กทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อ ถ�าเป5นัค้นัท�" ๑๐-๑๑-๑๒ ก+ไลื้�ติ�อไปติามลื้!าด้�บ้ท�"กลื้�าวัมานั��นั หากปลื้�กเย�ยข�าวัติามท ศึทางท�"กลื้�าวันั�� ก+จะอ3ด้มสืมบ้�รณี1ด้�วัยข�าวัปลื้าอาหารม�"งม�ลื้เสืมอแลื้ฯ

วั�นเอาข�าวัใหมู่�ออกเย"ยหากท�านัจะเอาข�าวัใหม�ออกจากเย�ยข�าวั เพ�"อจะนั!า

ไปติ!า ไปสื�เอาไวั�ก นันั��นั เร�ยกวั�า วั�นัจกข�าวัใหม�“ ” ให�เลื้�อกเอาวั�นัด้�ๆเลื้�านั��ค้�อ เด้�อนัใด้ก+ติาม ข%�นั ๑-๒-๓ ค้!"า ไม�ด้� วั�นั ๔ ค้!"า ก+ไม�ด้� วั�นั ๕-๖-๗ ค้!"าด้� วั�นั ๘-๙ ค้!"า ไม�ด้� วั�นั ๑๐-๑๑ ค้!"าด้�นั�ก วั�นั ๑๒-๑๓-๑๔-๑๕ ค้!"า ไม�ด้� เด้�อนัแรม ๑-๒-๓-๔ ค้!"า ด้�นั�ก แรม ๕ ค้!"า ไม�ด้� แรม ๖ ค้!"า ด้� แรม ๗-๘-๙ ค้!"า ไม�ด้� แรม ๑๐ ค้!"า ด้� แรม ๑๑ ค้!"า ไม�ด้� แรม ๑๒-๑๓-๑๔-๑๕ ค้!"า ด้�นั�กแลื้ฯ

ลื้�กษณีะนอนผ้�นห�วั

Page 31: Ban Khon History

ลื้�กษณีะการนัอนั ติ�องการให�ถ�กท ศึทางจ%งจะด้� ค้วัรเลื้�อกด้�งนั�� นัอนัผู้ นัห�วัไปทางท ศึติะวั�นัออกด้� ม�วัามสื3ขเจร ญด้� ม�ป4ญญาด้� ปราศึจากภิ�ยร�ายท��งมวัลื้ นัอนัผู้ นัห�วัไปทางท ศึใติ� ม�อาย3ม�"นัขวั�ญย�นั นัอนัผู้ นัห�วัไปทางท ศึติะวั�นัติก จ�กม�แติ�ค้วัามเด้�อด้เนั��อร�อนัใจ ผู้ นัห�วัไปทางท ศึเหนั�อ ม�กม�โรค้ภิ�ยไข�เจ+บ้เบ้�ยด้เบ้�ยนัม ได้�ขาด้ เสื�ยข�าวัของไม�ด้�แลื้ฯ

ลื้�กษณีะประติ�บ้�านท�านัจะท!าประติ�บ้�านันั��นั ก+ค้วัรจะท!าให�ถ�กติ�องติาม

ลื้�กษณีะถ%งจะด้�นั�กแลื้ ท�านัค้วัรท!าด้�งติ�อไปนั�� ให�เอาเช�อกวั�ด้ค้วัามยาวัไปติามร��วับ้�านัท�"ติ�องการจะท!าประติ�บ้�านั สืมม3ติ วั�า จะท!าประติ�ด้�านัใติ� ก+ให�เอาเช�อกวั�ด้ติ��งแติ�ม3มร��วับ้�านั วั�ด้จากท ศึติะวั�นัออก จรด้ม3มติะวั�นัติกแลื้�วัเอาเช�อกนั��นัมาห�กเป5นั ๖ สื�วันัเท�าก�นั แลื้�วัหมายเนั��อท�"บ้�านัเป5นั ๖ สื�วันั เท�าท�"วั�ด้นั��นั ให�นั�บ้ติ��งแติ�ม3มติะวั�นัออก เป5นัสื�วันัท�" ๑ มาติลื้อด้ถ%งสื�วันัท�" ๖ ม3มติะวั�นัติกนั��นัแลื้ ถ�าท!าประติ�ในัสื�วันัท�" ๑ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๒ ก+ไม�ด้� สื�วันัท�" ๓ ก+ไม�ด้� สื�วันัท�" ๔ ท�" ๕ ท�" ๖ ท��งสืามสื�วันัด้�นั�กแลื้ สื!าหร�บ้ด้�านัอ�"นัๆก+ท!าเช�นัเด้�ยวัก�นั ด้�านัติะวั�นัติกให�นั�บ้จากม3มใติ�เป5นั

สื�วันัท�" ๑ ท!าประติ�ไม�ด้� สื�วันัท�" ๒ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๓ ท�" ๔ ท�" ๕ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๖ ด้�นั�กแลื้ ด้�านัท ศึเหนั�อให�นั�บ้ม3มติะวั�นัติกเป5นัสื�วันัท�" ๑ ท!าประติ�ไม�ด้� สื�วันัท�" ๒ ด้� สื�วันัท�" ๓ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๔ ด้� สื�วันัท�" ๕ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๖ ไม�ด้� ด้�านัติะวั�นัออกให�นั�บ้จากม3มเหนั�อเป5นัสื�วันัท�" ๑ ท!าประติ�ด้� สื�วันัท�" ๒ ด้� สื�วันัท�" ๓ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๔ ด้� สื�วันัท�" ๕ ไม�ด้� สื�วันัท�" ๖ ไม�ด้�นั�กแลื้ การวั�ด้นั��นั ก+ค้�อ เอาด้�านัของใค้รของม�นั ติ�องการท!าประติ�ในัด้�านัใด้ก+เอาด้�านันั��นัเถ กฯ

ด�วั�าป;น"�ข�าวัจั�กถ�กหร อแพ่งให�เอาจ3ลื้ศึ�กราชปJป4จจ3บ้�นันั�บ้ติ��งแติ� เอา ๓ ค้�ณี

เอา ๘ บ้วัก เอา ๘ หาร เศึษเท�าไรด้�ติามเศึษเถ ก เศึษ ๑-๓-๐ ข�าวัข%�นัราค้าแพงนั�กแลื้ เศึษ ๒-๔-๕-๖ พอปานักลื้าง เศึษ * ถ�กมากอย�างลื้งท3นัซึ่��อเลื้ย แติ�ถ�าปJใด้เศึษ ๐ ปJนั� �นัแพงลื้ "วัเป5นัพ เศึษ ลื้งท3นัซึ่��อไวั�ไม�ผู้ ด้แลื้ฯ

จั�กแติ�งงานป;น"�ด"หร อไมู่�ด"ถ�าท�านัจะแติ�งงานัเอาผู้�วัเอาเม�ยใหม� ในัปJอาย3เท�านั��

จะด้�หร�อไม�ด้� ก+ให�ท�านันั�บ้ติามหลื้�กด้�งนั�� โรค้าโชค้“ , อ3ติยะมะโชค้ , มรณีะโชค้ , เทวั�โชค้ ให�ท�านันั�บ้อาย3ของ

Page 32: Ban Khon History

ท�านั ๑ ปJ ลื้งท�" โรค้าโชค้ ๒ ปJ ลื้งท�" อ3ติยะมะโชค้ ๓ ปJ ลื้งท�" มรณีะโชค้ ๔ ปJ ลื้งท�" เทวั�โชค้ แลื้�วันั�บ้ ๕ ปJ ลื้งท�" โรค้าโชค้ อ�กจนัเท�าอาย3ป4จจ3บ้�นัท�"เราติ�องการแติ�งงานัก�นั ถ�าติกท�"เวัท�โชค้ แลื้ะอ3ติยะมะโชค้ ท��งสืองนั��เอาเถ ด้ด้�นั�กเจร ญท3กประการ ถ�าอาย3ป4จจ3บ้�นัติกท�" โรค้าโชค้แลื้ะมรณีะโชค้ ท��งสืองนั��ห�ามแติ�งในัปJนั�� ถ�าข�นัแติ�งจะม�การอย�าร�าง หร�อ อย��ด้�วัยก�นัไม�ม�ค้วัามสื3ขสืบ้ายหาค้วัามเจร ญม ได้� อย�างหนั�กก+ติ�องหนั�หายติายจากก�นัแติ�เม�"อย�งหนั3�มแลื้ฯ”

เด อนท"&เป'นมู่�ติรก�นเด้�อนัเก�Pยงก�บ้เด้�อนัย�" เด้�อนั ๔ ก�บ้เด้�อนั ๘ เด้�อนั

๗ ก�บ้เด้�อนั ๙ เด้�อนั ๓ ก�บ้เด้�อนั ๕ เด้�อนั ๖ ก�บ้เด้�อนั ๑๐ ก�บ้เด้�อนั ๑๑ (ท��งหมด้ถ�อเอาเด้�อนัเหนั�อ)

เหลื้�านั��เป5นัเด้�อนัม ติรก�นั ผู้�วัเม�ยค้��ใด้หากได้�เด้�อนัม ติรก�นัประเสืร ฐนั�กแลื้ฯ

เด อนท"&เป'นศ�ติร�ก�นเด้�อนัเก�Pยงก�บ้เด้�อนั ๖ เด้�อนัย�"ก�บ้เด้�อนั ๗ เด้�อนั

๓ ก�บ้เด้�อนั ๘ เด้�อนั ๔ ก�บ้เด้�อนั ๑๐ เด้�อนั ๕ ก�บ้

เด้�อนั ๑๑ เด้�อนั ๙ ก�บ้เด้�อนั ๑๒ เหลื้�านั��เป5นัศึ�ติร�ก�นัไม�ค้วัรแติ�งงานัก�นัแลื้ฯ

(กลื้�องสิ�บ้บ้/หร"&ของคำนโบ้ราณี)

วั�นท"&เป'นมู่�ติรก�นแติ�งงานก�นด"น�กวั�นัอาท ติย1ก�บ้วั�นัพฤห�สืบ้ด้� วั�นัจ�นัทร1ก�บ้วั�นัพ3ธ วั�นั

อ�งค้ารก�บ้วั�นัศึ3กร1วั�นัเสืาร1ก�บ้วั�นัราห� (พ3ธกลื้างค้�นั)

วั�นมู่�ติรน�อยพ่อแติ�งงานก�นได�วั�นัอาท ติย1ก�บ้วั�นัเสืาร1 วั�นัจ�นัทร1ก�บ้วั�นัอ�งค้าร วั�นั

อ�งค้ารก�บ้วั�นัราห� (พ3ธกลื้างค้�นั) วั�นัเสืาร1ก�บ้วั�นัพ3ธ

วั�นท"&เป'นศ�ติร�น�อย

Page 33: Ban Khon History

วั�นัศึ�ติร�นั�อยนั�� พอแติ�งงานัก�นัได้� แติ�ติ�องเอาอกเอาใจก�นัให�มากถ%งจะด้� ด้�งติ�อไปนั��ค้�อ วั�นัอาท ติย ก�บ้วั�นัจ�นัทร1 วั�นัอ�งค้ารก�บ้วั�นัเสืาร1 วั�นัอ�งค้ารก�บ้วั�นัพ3ธ วั�นัศึ3กร1ก�บ้วั�นัราห� (พ3ธกลื้างค้�นั)

วั�นัท�"เป5นัศึ�ติร�ใหญ�วั�นัอาท ติย1ก�บ้วั�นัอ�งค้าร วั�นัจ�นัทร1ก�บ้วั�นัพฤห�สืบ้ด้�

วั�นัพ3ธก�บ้วั�นัราห�(พ3ธกลื้างค้�นั)

วั�นท"&เป'นศ�ติร�ใหญ�วั�นัอาท ติย1ก�บ้วั�นัอ�งค้าร วั�นัจ�นัทร1ก�บ้วั�นัพฤห�สืบ้ด้�

วั�นัพ3ธก�บ้วั�นัราห� (พ3ธกลื้างค้�นั) วั�นัศึ3กร1ก�บ้วั�นัเสืาร1

วั�ธ"ด�คำ��ผ้�วัติ�วัเมู่"ยถ�าท�านัอยากร� �วั�าผู้�วัเม�ยค้��นั��ก นัด้�วัยก�นัจะด้�จะร�าย

อย�างไรบ้�าง ก+ให�เอาวั�นัเก ด้ของเขาท��งสืองมาบ้วักก�นั (วั�นัเก ด้ในัท�"นั��ค้�อ วั�นัอาท ติย1ก+ค้�อเลื้ข ๑ วั�นัจ�นัทร1ค้�อเลื้ข ๒ ลื้!าด้�บ้ไปจนัถ%งวั�นัเสืาร1 เป5นัเลื้ข ๗) ได้�เท�าไรแลื้�วัเอา ๑๒ ค้�ณี เอา ๗ หาร เศึษเท�าไรก+ทายติามท�"เศึษวั�าเศึษ ๑ ท3กข1อยากไร ไม�ม�ข�าวัของ เศึษ ๒ พอประมาณีปานั

กลื้าง เศึษ ๓ ร�กใค้ร�ก�นัเติ+มท�" เศึษ ๔ ข�าวัของหมากหลื้วังหลื้าย เศึษ ๕ ม ติรสืหายร�กใค้ร� (ม�ม ติรม�เพ�"อนัมาก) เศึษ ๖ เม�ยเป5นัใหญ�สือนัตินั เศึษ ๗ วั�นัวันัด้�วัยพยาธ S ถ�าหารลื้ะติ�วัเศึษ ๐ นั��นัเร�ยกวั�า เศึษ ๗ นั��นัแลื้

ด�เน �อคำ��วั�าจัะได�สิาวัหร อแมู่�มู่�ายผ้�วัท��งหร อติายให�เอาอาย3เติ+มของผู้��จะด้� ค้�ณีด้�วัย ๔ เอา ๗ หาร

ถ�าได้�เศึษเท�าไรให�ทายติามเศึษด้�งนั�� ถ�าเศึษ ๑ เศึษ ๖ ปJ นั��นัติ�องได้�สืาวัแนั�นัอนั เศึษ ๗ เศึษ ๕ ปJ นั��นัได้�แม�หม�ายผู้�วัหย�า เศึษ ๓ เศึษ ๔ เศึษ ๗ หร�อ ๐ ปJนั� �นัได้�แม�หม�ายผู้�วัติายแลื้ สื!าหร�บ้หญ งก+ให�ท!านัายเหม�อนัชายนั��แลื้ฯ

อ�กติ!าราหนั%"งวั�าจะได้�เม�ยสืาวัหร�อแม�หม�ายนั��นั ท�านัให�เอาจ3ลื้ศึ�กราชเก ด้ของผู้��ประสืงค้1จะด้�นั��นัติ��ง เอา ๓๖ บ้วัก เอา ๒ ค้�ณี เอา ๗ หาร ถ�าได้�เศึษ ๒-๔-๕-๖ จ�กได้�สืาวัแลื้ ถ�าเศึษ ๑-๓-๗-๐ จ�กได้�ค้��เป5นัแม�หม�ายผู้�วัหย�า หร�อผู้�วัติายแนั�นัอนัแลื้ฯ

Page 34: Ban Khon History

จั�กเอาเมู่"ยคำนน"�ด"หร อไมู่�ด"ท�านัให�เอาจ3กศึ�กราชของชายหญ งค้��นั� �นัมาบ้วักก�นั

ได้�เท�าไรแลื้�วัเอา ๓ ค้�ณี เอา ๗ หาร เศึษเท�าไร ด้�ติามเศึษเถ ด้ เศึษ ๑-๒ อย��ก นัด้�วัยก�นัไม�ข%�นั ท!าอะไรไม�เจร ญก�าวัหนั�า พอปานักลื้าง เศึษ ๓-๗ แม�ได้�ร�บ้มรด้กปานัมหาเศึรษฐ�ก+จ�กฉ บ้หายหมด้แลื้ เศึษ ๔-๕-๖ เป5นัค้��ท�"ด้�กระท!าสื "งใด้เจร ญด้�ท3กอย�าง แม�ท3ค้ะติะก+จะเจร ญเป5นัเศึรษฐ�แลื้ เศึษ ๐ จ�กได้�ค้��ขอทานัเป5นัข�าทาสืท3กข1จนันั�กแลื้ฯ

จั�กเอาผ้��หญ�งคำนน"�เป'นเมู่"ยจัะได�หร อไมู่�ท�านัให�เอาอาย3ของเขาท��งสืองบ้วักก�นั แลื้�วัเอาวั�นั

เก ด้ของเขาท��งสืองบ้วักก�นั ได้�เท�าไรแลื้�วัเอา ๗ หาร เศึษเท�าไรให�ด้�ติามเศึษ ถ�าเศึษ ๑ เศึษ ๐ จะไม�ม�หวั�งได้�ก�นัเลื้ย เศึษ ๔-๕ ทายวั�าจะได้�เสื�ยก�นัลื้�บ้ๆ จะไม�ออกหนั�าออกติา เศึษ ๒-๓-๖ ทายวั�าค้��นั� �นัจะติ�องได้�ก�นัโด้ยเร+วัพลื้�นัแลื้ฯ

ผ้�วัเมู่"ยคำ��น"�จั�กมู่"อนาคำติจัะด"ร�ายอย�างไร

ท�านัให�เอาจ3ลื้ศึ�กราชเขาท��งสืองบ้วักก�นัเข�าด้�วัยก�นั เอา ๓ ค้�ณี ได้�เท�าไรเอา ๗ หาร เศึษเท�าไรทายติามเศึษด้�งนั�� เศึษ ๑ ทะร โท ท3กข1ยากติราบ้ถ%งแก�เฒ�า เศึษ ๒ ม�เม�ยหนั3�มเหนั�าเสื�ยท�านัช งเอาฉ บ้หาย เศึษ ๓ ม�ของอ�นัใด้ก+บ้�อเหลื้�อหลื้อได้� เศึษ ๔ ม�ลื้�กหลื้านัหลื้ายม�นั�นัซึ่ะข�าวั เศึษ ๕ ม�วั�วัค้วัายหลื้ายเติ+มค้อก ม�ข�าทาสืใช�ออเติ+มเร�อนั เศึษ ๖ ม�ข�าวัของก นัท��งปJท��งเด้�อนัก+บ้�อหมด้เลื้��ยง เศึษ ๗ จ�กได้�นั�"งเอาเข�าเช+ด้นั!�าติาทะร นัท3กข1ยากลื้!าบ้ากในัใจตินัแลื้

หน/�มู่สิาวัคำ��น"�จัะได�ก�นหรอไมู่�ท�านัให�เอาอาย3เติ+มของเข�าท��งสืองบ้กก�นั แลื้�วัเอา

๒ ค้�ณี เอา ๗ หาร เหลื้�อเศึษเท�าไรทายติามเศึษ ถ�าเศึษ ๑-๓-๕ ม�กจะได้�ก�นัม�เหติ3ข�ด้ขวัางให�ร�างก�นัไป เศึษ ๗ ทายวั�าเขาสืองจ ติสืองใจอย�� ย�งติ�ด้สื นัใจไม�ลื้งอาจร�างจากก�นั เศึษ ๒-๔-๖ วั�าจะได้�ก�นัไม�ติ�องสืงเสื�ยหนั�ไม�พ�นัแลื้ฯ

Page 35: Ban Khon History

ด�สิมู่บ้�ติ�พ่�สิสิถานของคำ��ผ้�วัเมู่"ยให�เอาอาย3เติ+มของเขาท��งสืองบ้วักก�นั เอา ๓ ค้�ณี

เอา ๗ หาร เศึษเหลื้�อทายติามเศึษ เศึษ ๑ ได้�สืมบ้�ติ ค้�าปลื้าพอปานักลื้าง เศึษ ๔ สืมบ้�ติ กฎมพ� ม�พอปานักลื้าง เศึษ ๕ สืมบ้�ติ เศึษรฐ� เศึษ ๖ สืมบ้�ติ พ�อค้�า เศึษ ๗ สืมบ้�ติ เร�อปลื้า จ�ายมากแติ�ได้�มากไม�ร!"ารวัย แลื้ะไม�เด้�อด้ร�อนัแลื้ฯ

ด�โชคำป;วั�าอย��ด"หร อไปด"ท�านัให�เอาจ3ลื้ศึ�กราชป4จจ3บ้�นัติ��ง เอาอาย3ป4จจ3บ้�นั

ของผู้��ติ�องการบ้วัก เอา ๗ หาร เศึษเท�าไรด้�ติามเศึษเถ ด้ เศึษ ๑-๐ ไปก+ม�ลื้าภิอย��ก+ม�ลื้าภิ เศึษ ๓ ไปด้�ม�บ้ลื้าภิอย��ไม�ม�ลื้าภิ เศึษ ๒-๔ อย��ม�ลื้าภิไปไม�ม�ลื้าภิ เศึษ ๕-๖ แม�นัอนัห�มผู้�าอย��ก+จะไม�ได้�ร�บ้โชค้ลื้าภิใหญ�แลื้ฯ

ด�โชคำลื้าภประจั�าป;ท�านัให�เอาอาย3เติ+มของผู้��ติ�องการติ��ง เอา ๕ บ้วัก

เอา ๓๐ ค้�ณี ๑๒ หาร ทายติามเศึษ ได้�เศึษ ๔-๕-๖ จ�กได้�โชค้ใหญ� ได้�ข�าวัของเง นัทอง สื�ติวั1 ๔ เท�า ๒ เท�าแลื้

ถ�าเศึษ ๒ จ�กได้�ภิรรยาด้�แลื้ะสืวัยงาม หร�อจ�กได้�บ้3ติรผู้��ม�บ้3ญ เศึษศึ�นัย1จ�กได้�ร�บ้ยศึถาบ้รรด้าศึ�กด้ Sได้�เป5นัใหญ� ด้�ทางยศึ ติ!าแหนั�งแลื้ฯ เศึษนัอกนั��นัไม�ด้�พอปานักลื้างแลื้ฯ

วั�นซ่ �อสิ�ติวั-มู่าเลื้"�ยงเด้�อนัใด้ก+ติาม ข%�นั ๑ ค้!"า ข%�นั ๑๓ ค้!"า แรม ๑ ค้!"า

แรม ๘ ค้!"า รวัม ๔ วั�นันั�� ถ�าซึ่��อสื�ติวั1ติ�างๆ เป5นัติ�นัวั�า ช�าง ม�า วั�วั ค้วัาย เป5ด้ ไก� หม� หมา ให�ได้� ๔ วั�นันั��ด้�นั�กแลื้ฯ

ติ�าราด�ของหายสิ�ติวั-หาย๑ ของหายวั�นัอาท ติย1 ให�หาทางท ศึติะวั�นัออก อย��ในัท�"ลื้�บ้ ผู้��ชายด้!าแด้ง เอาไปไวั�ทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงเหนั�อ จะได้�ค้�นัด้�วัยยากสื�กหนั�อย ติ�องติามหาจร งๆจ%งจะได้� เก นั ๓ วั�นัม ได้�แลื้๒ ของหายวั�นัจ�นัทร1 ให�เสืาะหาทางท ศึติะวั�นัติกเฉ�ยงใติ� ค้นัผู้ วัขาวัเอาไปไวั� เพราะค้นัในัเร�อนัเอาให� ไม�ค้�อยม�หวั�งจะได้�ค้�นันั�กฯ

Page 36: Ban Khon History

๓ ของหายวั�นัอ�งค้าร ของนั��นัม�ท�"ประติ�บ้�านั ประติ�เร�อนั ให�ร�บ้หาย�งจะได้�ค้�นัอย�� ค้นัผู้ วัด้!าเอาไปซึ่3กซึ่�อนัไวั�ทางท ศึติะวั�นัออกเฉ�ยงใติ� หร�อไม�ก+ม�ท�"ติ�นัเติ�ยงนัอนั หร�อก�นัติ�เร�อนั (หลื้�งบ้�านั)

๔ ของหายวั�นัพ3ธ ม�อย��ท�"นัอนันั��นัไม�เสื�ยไม�หาย จ�กได้�ค้�นัด้�วัยง�ายแลื้๕ ของหายวั�นัพฤห�สืบ้ด้� ม�ท�"ใกลื้�ประติ�บ้�านั ประติ�เร�อนั ให�ร�บ้หาย�งจ�กได้�ไม�เสื�ยแลื้ฯ๖ ของหายวั�นัศึ3กร1 ให�ติามใกลื้�ๆลื้านัป9า ติ�นัป9า ติ�นัฝา ติ�นัเสืา ติ�นัเติ�ยง ในัหลื้3ม ไม�เสื�ยฯ๗ ของหายวั�นัเสืาร1 ของย�งม�อย��ในัท�"นัอนันั��นั หร�อท�"ข3มท�"ร� บ้�อนั!�า บ้วักนั!�า ร�บ้หาหนั�อยย�งจ�กได้�ไม�เสื�ยแลื้ฯ

ติ!ารานั��ใช�ได้�ผู้ลื้แติ�ด้�ท�"วั�นัหายให�แนั�เถ ด้ด้�นั�กแลื้ฯ

ฮื�านน��าเร อนไทลื้ �อ (หมู่�อใสิ�น��าไวั�ด &มู่บ้นบ้�าน)

วั�นน/�งผ้�าใหมู่�การแรกนั3�งผู้�าใหม�นั��นั ค้วัรเลื้�อกหาวั�นัแรกนั3�งท�"

เป5นัมงค้ลื้ถ%งจะด้�ด้�งนั��- นั3�งวั�นัอาท ติย1 ชนัะศึ�ติร�- นั3�งวั�นัจ�นัทร1 ท�านัร�กชอบ้มาก- นั3�งวั�นัอ�งค้าร จ�กม�ท3กข1- นั3�งวั�นัพ3ธ จ�กม�ค้วัามสื3ขมาก- นั3�งวั�นัพฤห�สืบ้ด้� เป5นัมงค้ลื้ด้�- นั3�งวั�นัศึ3กร1 ม�ทร�พย1จ�กได้�เม�ย- นั3�งวั�นัเสืาร1 จะเศึร�าโศึกม�โรค้ร!าค้าญแลื้

วั�นสิระผ้มู่ (ด�าห�วั)- สืระผู้มวั�นัอาท ติย1 อาย3ย�นั- สืระผู้มวั�นัจ�นัทร1 จะม�ลื้าภิมาก- สืระผู้มวั�นัอ�งค้าร ชนัะศึ�ติร�

Page 37: Ban Khon History

- สืระผู้มวั�นัพ3ธ จะม�ค้วัาม- สืระผู้มวั�นัพฤห�สืบ้ด้� เทวัด้าร�กษา- สืระผู้มวั�นัศึ3กร1 อย��เย+นัเป5นัสื3ข- สืระผู้มวั�นัเสืาร1 ม�ฤทธ Sเด้ชอ!านัาจแลื้ฯ

พ่�ธ"ด�ลื้�กษณีะสิ�ติวั-เลื้"�ยงพ ธ�ด้�ลื้�กษณีะสื�ติวั1เลื้��ยงแลื้ะอาการของสื�ติวั1เลื้��ยง

ค้�อเวัลื้าเราจะซึ่��อวั�วั ค้วัาย ช�าง ม�า มาเลื้��ยง ในัเวัลื้าเข�าไปด้�สื�ติวั1นั� �นั ให�ท�าสื�งเกติลื้�กษณีะอาการด้�งติ�อไปนั��๑ เม�"อเราเข�าไปด้� ไปหา ถ�าม�นัย�นัติ�วัติรงนั "งอย��ก�บ้ท�"ย�"นัค้อข%�นับ้นั แลื้�วันั "งอย��นั� �นัก+ด้�ช�"อวั�า ธนัะสืาม�กะ ค้วัรซึ่��อเอาไวั�เถ ด้ ด้�นั�กสื�ติวั1ติ�วันั��นั๒ เวัลื้าเราเข�าไปหา ม�นัย�นันั "งแลื้�วัแหงนัหนั�าข%�นัมองท�องฟ้?าช�"อวั�า ฝนัห�าแก�วั ๗ ประการ ค้วัรซึ่��อเอาไวั�เถ ด้ ถ%งแพงก+ค้วัรเอาด้�นั�กแลื้๓ เวัลื้าเราเข�าไปหา ม�นัม�กเด้ นัหม3นัวันัไปวันัมาแลื้�วัห�นัหนั�ามาหาเราหร�อห�นัก�นัมาหาเราก+ด้� หร�อม�นัก��ร �องข%�นัก+ด้�ไม�ค้วัรซึ่��อจะฉ บ้หายแลื้ฯ

๔ เวัลื้าเราเข�าไปหา ม�นัผู้ นัหนั�ามาด้�เราแลื้�วัพ�บ้ห� พ�บ้ติา แลื้�วัเอาเท�าค้�ด้ข3ด้ด้ นั สื�ติวั1นั� �นัค้วัรซึ่��อไวั�เถ ด้ด้�นั�กม�กมาโปรด้แลื้ฯ

ติ�าราหาวั�นด" ยามู่ด"ประจั�าวั�น๑ วั�นัอาท ติย1 ยามเช�าได้� อะโธนั นั�ง ไม�ด้� ยามสืายได้�แก� อ3ทธ�งระชา ด้�นั�ก ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� ปานัะโภิชะนั�ง ด้�นั�ก ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� ติ�ณีหาภิาเวั ไม�ด้� ยามบ้�ายแก�ม�ชณีมะนั�ง ไม�ด้� ยามเย+นั ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามใกลื้�ค้!"า ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�งแลื้๒ วั�นัจ�นัทร1 ยามเช�า ได้�แก� ติ�ณีหาภิาเวั ไม�ด้� ยามสืาย ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามบ้�าย ได้�แก� ท�กข นั�ง ไม�ด้� ยามค้!"า ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้�๓ วั�นัอ�งค้าร ยามเช�า ได้�แก� ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� ติ�ณีหาภิาเวั ไม�ด้� ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามบ้�าย ได้�แก� ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามใกลื้�ค้!"า ได้�แก� ไชยะลื้าภิ�ง ด้�นั�ก ยามค้!"า ได้�แก� ติ�ณีหาภิาเวั ไม�ด้�

Page 38: Ban Khon History

๔ วั�นัพ3ธ ยามเช�า ได้�แก� ติ�ณีหาภิาเวั ไม�ด้� ยามสืาย ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามบ้�าย ได้�แก� ท�กข นั�ง ไม�ด้� ยามเย+นั ได้�แก� มะระนั�งภิาเวั ไม�ด้� ยามใกลื้�ค้!"า ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามค้!"า ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้�๕ วั�นัพฤห�สืบ้ด้� ยามเช�า ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามสืาย ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� ไชยะลื้าภิ�ง ด้�นั�ก ยามบ้�าย ได้�แก� มะระนั�งภิาเวั ไม�ด้� ยามเย+นั ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้�ยามใกลื้�ค้!"า ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามค้!"า ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ๖ วั�นัศึ3กร1 ยามเช�า ได้�แก� ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามสืาย ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� ท�กข นั�ง ไม�ด้� ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� มะระนั�งภิาเวั ไม�ด้� ยามบ้�าย ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามเย+นั ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามใกลื้�ค้!"า ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามค้!"า ได้�แก� ไชยะลื้าภิ�ง ด้�นั�กแลื้

๗ วั�นัเสืาร1 ยามเช�า ได้�แก� ปานัะโภิชนั�ง ด้�นั�ก ยามสืาย ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามใกลื้�เท�"ยง ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ยามเท�"ยงวั�นั ได้�แก� อะโธห นั�ง ไม�ด้� ยามบ้�าย ได้�แก� อ3ทธ�งราชา ด้�นั�ก ยามเย+นั ได้�แก� ปานัะโภิชนั�ง ด้�นั�ก ยามใกลื้�ค้!"า ได้�แก� ติ�ณีหาภิาเวั ไม�ด้� ยามค้!"า ได้�แก� ม�ชฌิ มะนั�ง ไม�ด้� ติ!าราวั�นัเสื�ย

เด้�อนัเก�Pยง เด้�อนัห�า เด้�อนัเก�า ระวั�จ�นัทร1 ท�งเสื�ย วั�นัอาท ติย1ก�บ้วั�นัจ�นัทร1 เด้�อนัย�" เด้�อนัหก เด้�อนัสื บ้ อ�งค้ะร�ง เสื�ยวั�นั

อ�งค้ารเด้�อนัสื�" เด้�อนัแปด้ เด้�อนัสื บ้สือง สื3โขพ3ทธา เสื�ยวั�นัศึ3กร1ก�บ้วั�นัพ3ธเด้�อนัสืาม เด้�อนัเจ+ด้ เด้�อนัสื บ้เอ+ด้ โสืร�ค้3ร3 เสื�ยวั�นัเสืาร1ก�บ้วั�นัพฤห�สืบ้ด้�

ติ�าราวั�นจัมู่ แลื้ะวั�นฟ้�วั�นัจม วั�นัฟ้� ก+เป5นัวั�นักระด้�างประจ!าเอนั วั�นัจม

ค้วัรเวั�นั วั�นัฟ้�เป5นัวั�นัด้� ถ�อติามเด้�อนัพ��นัเม�องด้�งนั��เด้�อนั วั�นัฟ้� วั�นัจม

Page 39: Ban Khon History

เก�"ยง วั�นัจ�นัทร1 วั�นัศึ3กร1ย�" วั�นัอ�งค้าร วั�นัอาท ติย1สืาม วั�นัพ3ธ วั�นั

อาท ติย1สื�" วั�นัพฤห�สืบ้ด้� วั�นัจ�นัทร1ห�า วั�นัศึ3กร1 วั�นัเสืาร1หก วั�นัเสืาร1 วั�นัพ3ธเจ+ด้ วั�นัอาท ติย1 วั�นัพฤห�สืบ้ด้�แปด้ วั�นัพ3ธ วั�นั

อาท ติย1เก�า วั�นัพฤห�สืบ้ด้� วั�นัจ�นัทร1สื บ้ วั�นัศึ3กร1 วั�นั

อ�งค้ารสื บ้เอ+ด้ วั�นัเสืาร1 วั�นั

พ3ธสื บ้สือง วั�นัอาท ติย1 วั�นั

พฤห�สืบ้ด้�

ติ�าราวั�นช�ยฤกษ-เด อนข1�น เด อนแรมู่เด้�อนัข%�นัหร�อเด้�อนัแรม ๑ ค้!"า ช�างแก�วัข%�นัสื��โรงธรรม ด้�นั�ก ๒ ค้!"า ผู้�ฟ้4งธรรมป9าช�า ไม�ด้� ๓ ค้!"า ลื้�างม�อถ�าค้อยก นั ด้�นั�ก ๔ ค้!"า นัอนับ้�ายติ�นัติากแด้ด้ ไม�ด้� ๕ ค้!"า ผู้�แวัด้ลื้�อมปองเอา ไม�ด้� ๖ ค้!"า ลื้งลื้!าเภิาไปค้�า ด้�นั�ก ๗ ค้!"า เค้ราะห1อย��ถ�าค้อยจนั ไม�ด้� ๘ ค้!"า สืระวันับ้�อเม��ยนั ไม�ด้� ๙ ค้!"า ถ�กเสื��ยนัพระญาราม ไม�ด้�

Page 40: Ban Khon History

๑๐ ค้!"า หาค้วัามงามบ้�อได้� ไม�ด้�๑๑ ค้!"า ข��ไร�เก ด้เป5นัด้� ด้�นั�ก๑๒ ค้!"า บ้�อด้�สื�กอย�าง ไม�ด้�๑๓ ค้!"า ไชยะพาบ้ชมพ� ด้�นั�ก๑๔ ค้!"า ศึ�ติร�ปองร�าย

ไม�ด้�๑๕ ค้!"า ถ�กผู้�ปองเอา

ไม�ด้�

คำ�าไหวั�ศพ่พ่ระสิงฆ์-มะระณีะภิาเวั สื�งฆ์�ง วั�นัทาม ห�ง

(ข�าพเจ�าขอวั�นัทาพระสืงฆ์1 ซึ่%"งถ%งแก� มะระณีะ)

คำ�าไหวั�ศพ่พ่�อนัะมาม ปQติะร�ง วั�นัทาม ห�ง

(ข�าพเจ�าขอนัอบ้นั�อม แลื้ะขอวั�นัทาซึ่%"งบ้ ด้า)

คำ�าไหวั�ศพ่แมู่�นัะมาม มะติะร�ง วั�นัทาม ห�ง

(ข�าพเจ�าขอนัอมนั�อม แลื้ะขอวั�นัทาซึ่%"งมารด้า)

(ภาชนะสิ�าหร�บ้บ้รรท/กบ้นหลื้�งวั�วั)

คำ�ารดน��าศพ่อ ท�งมะติะกะสืะร ร�ง วั ยะสื ญจ อะโหสื กรรมม�ง

(ขอซึ่ากศึพนั�� จงได้�อะโหสื กรรมแก�ข�าพเจ�า เหม�อนัก�บ้นั!�าท�"รด้ลื้งนั��)

คำ�าเย"&ยมู่ศพ่อะวั�สืสื�ง มะยามะร ติ�พพ�ง

(ข�าพเจ�าก+พ%งติายอย�าแนั�นัอนั)

Page 41: Ban Khon History

คำ�าเผ้าศพ่อะนั จจ�ง มะติะก�ง ฌิาเปม ท3กข�ง มะติะก�ง ฌิาเปม

อะนั�ติติ�ง มะติะก�ง ฌิาเปม (ข�าพเจ�าขอเผู้าศึพท�"ไม�เท�"ยง เป5นัท3กข1 เป5นัอนั�ติติา)

คำ�าวัางผ้�าบ้�งสิก/ลื้มามะร�ป4ง อะนั จจ�ง (พ�ด้ 3 จบ้)

(นัามร�ปไม�เท�"ยง เป5นัท3กข1 เป5นัอนั�ติติา)

การบ้�ชาพ่ระก�อนัจะเข�าห�องพระ ติ�องอาบ้นั!�า ช!าระร�างกายให�

สืะอาด้ แลื้ะค้วัรสืวัมเสื��อผู้�าท�"สืะอาด้ หร�อถ�าเป5นัไปได้� ค้วัรนั3�งขาวั ห�มขาวั ด้�วัยก+จะด้�มาก ท!าจ ติใจให�ผู้�องใสื จ3ด้ธ�ปเท�ยนั แลื้ะพวังมาลื้�ย ด้อกมะลื้ ๑ พวัง แลื้�วันั�"งค้3กเข�าประณีมม�อไวั�เพ�ยงหนั�าอก กลื้�าวัค้!านัม�สืการพระร�ตินัติร�ยวั�า

อะระห�ง สื�มมา สื�มพ3ทโธ ภิะค้ะวัาพ3ทธ�ง ภิะค้ะวั�นัติ�ง อะภิ วัาเทม (กราบ้ลื้ง ๑ หนั)

สืวัากขาโติ ภิะค้ะวัะติา ธ�มโม ธ�มม�ง นัะม�สืสืาม ม (กราบ้ลื้ง ๑ หนั)

สื3ปะฏ ป4นัโนั ภิะค้ะวัะโติ สืาวัะกะสื�งโฆ์ สื�งฆ์�งนัะมาม (กราบ้ลื้ง ๑ หนั)

คำ�านมู่�สิการพ่ระพ่/ทธเจั�านัะโม ติ�สืสืะ ภิะค้ะวัะโติ อะระหะโติ สื�มมา สื�มพ3ทธ�

สืสืะนัะโม ติ�สืสืะ ภิะค้ะวัะโติ อะระหะโติ สื�มมา สื�มพ3ทธ�

สืสืะนัะโม ติ�สืสืะ ภิะค้ะวัะโติ อะระหะโติ สื�มมา สื�มพ3ทธ�

สืสืะ

คำ�าใสิ�ข�าวับ้�ชาพ่ระติอนเช�าสืาธ3 สืาธ3 ลื้3กเช�าเช�า ข�าวัอ�อนัก นัลื้!า พระพ3ทธ

พระธรรม พระเก�นัรแก�วัติอนัอย��ค้อยไกลื้ราช พระบ้าทท�ยมะนั� ไม�สืะลื้�มหาโปรด้ พระเจ�าลื้�านัโกด้ อะสืงฆ์1ไข พระอะร ยะเมติไติรตินั จ�กลื้งมาโปรด้โลื้ก ปายหนั�าลื้3กมาเช�าเช�า จงมาฉ�นัข�าวัผู้��ข�านั�อยก�อนัเติอะ

Page 42: Ban Khon History

คำ�าเกAบ้ดอกไมู่�บ้�ชาพ่ระสืาธ3ติ�อมก�อมผู้ วัใสืบ้�อเศึร�าเจ ญเจ�าเข�าสื��นั ปานัก�อนัเติอะ

คำ�าใสิ�ข�นแก�วัสิามู่ประการพ3ทโธอาห�ง ธรรมโม ป4ติจะติ�ง สื�งโฆ์ยาติ นั�ง

คำ�าใสิ�ข�นศ"ลื้อ ท�งเมทานั�ง อาสืะวั�กขะยะวัะห�ง โหติ3

คำ�ากรวัดน��าแผ้�สิ�วันบ้/ญก/ศลื้ให�วั�า นัะโม สืามจบ้ แลื้�วัวั�าด้�งนั��

(อ ท�ง เม ญาติ นั�งโหติ3 สื3ข ติา โหติ3 ญาติะโย)

น�ยายป�>สิอนหลื้านอ�ายสื�" อ�ายสืาม อ�ายง�าม อ�ายงก ค้ด้มาใกลื้�ๆ ป�9

จ�กสือนัให�ค้��นัวั�าหลื้านัจ�กด้�งไฟ้ อย�าอ�าปาก อย�าถากไม�มาหาม�อ อย�าติ�อหม�องวัง อย�าไปม�วันัโติ�นัใสื�ติ�วัเอง อย�าไปช งเอาของติ�านั อย�าไปค้�ายค้��นันัา อย�าไปกด้ติHาจ�"ง อย�าไปนั�"งกลื้างข��นัได้ แลื้ะประติ� อย�าไปเอาภิ�เขามาเป5นั

ฮำ�"วับ้�านั อย�าไปค้บ้ค้นัข��ค้ร�านั อย�าไปอย��บ้�านัม�กสื3ขลื้3กเม�"อเช�า อย�าไปถ�บ้ฟ้าก อย�าออกปากเสื�ยงแข+ง อย�าไปแข�งข�นัท�"ข�วังนั!�าบ้�อ อย�าไปห�อข�าวัห��อติ�านัจ�กหนั� อย�าไปเอาขอนัผู้�ติานัมาให� อย�าไปซึ่��อลื้�กใป?มาอย��เฮำ�อนั อย�าเด้ นัเม�องเสื�ยเปลื้�า อย�าค้�นัก!าเก�าห��อติ�านัผู้ ด้ก�นั อย�าไปฟ้4นัไฮำ�ท�"จHอมผู้า อย�าเย�ยะนัาท�"ติะลื้ "งติะลื้�าย อย�าไปฟ้4นัไม�ด้�ายถมทางหลื้วัง อย�าฟ้4นัโรงท�"ติ�านัย�งอย�� อย�าเอาค้�"งไปผู้ งไฟ้ เนั�อหลื้านัเฮำย ค้��นัค้นัไหนัโลื้ภินั��ก+ข��ไร� โลื้ภิข�าวัใหม�จ�างเป5นัขางแลื้ะหลื้านัเฮำย เง นัค้!าอย��ค้บ้ ผู้�าเสื��อผู้�าอย��ค้บ้ ค้��นักวัางฟ้านัแลื้�นัมา อย�าวักหนั�า ม�าจ�างด้�ด้ อย�าแลื้�นัติามหลื้�ง เห+นัค้นัเผู้าหนั�ง อย�าเจ�"อลื้องเข��ยวั แม�หญ ข��โลื้ภิอย�าเอามาเป5นัเม�ย เนั�อหลื้านัเฮำย ของบ้�เกย อย�าเข�าใกลื้�เนั�อ หลื้านัเฮำย

น�ยายหลื้านสิอนป�>สืาธ3 สืาธ3 ย นัด้�แลื้�วัป�9เจ�าสื�วันัก!าค้นัเฒ�าสื�"งสือนั

หลื้านั เป5นัค้!างามอ�นัชอบ้พระกรอบ้ด้�วัยติามธรรม หลื้านัจ�กจ!าเจ�"อไวั�เสืม�อนัด้�"งได้�แก�วัลื้�กค้�าแสืนัค้!า เป5นัก!าวั เศึษ หลื้านัก+จ�กจ!าเจ�"อไวั� ตินัก+จ�กนั�อมนั �วัเนัติรสืาธ3การแลื้ะป�9เฮำย ป�9เฮำยบ้�ด้นั��หลื้านัจ�กสือนัป�9เลื้�า ป�9เป5นัเจ�าก+จ�กฟ้4ง ค้!าสือนัหลื้านั ค้��นัป�9เข�าท�"นัอนัอย�านัอนับ้�ด้ายเสื�ย

Page 43: Ban Khon History

เปลื้�า ห��อป�9ได้�ไหวั�พระเจ�าติ��งวั�นั ห��อป�9ได้�ห�นัเม�องฟ้?า ห��อได้�ก!าอ�นัชอบ้ ห��อได้�ประกอบ้ด้�วัยทางบ้3ญ ห��อได้�ป3[นัข�าวัของไวั�เป5นัสืามสื�วันั ห��อได้�ม�วันัเม�"อม�ค้วัามสื3ข ห��อติ3กเม�"อยามไร� ค้��นัเจ+บ้ป9วัยไข�ห��อร�บ้หาหมอยาเนั�อะป�9เฮำย ป39อย�านั�บ้อย��นั�บ้ก นั อยากจ �นั อยากปลื้า ห��อก�มหนั�าผู้�อแผู้�นัด้ นัผู้�อหญ�า จ� �นัฟ้?าบ้�หวันัห�นัเม�าไจHติ�นั ม�อเค้ร�า เอาสื3รานั!�าเหลื้�ามาเป5นัป4จจ�ย เฒ�าจ�งไรบ้�จ�างปาก เฒ�าโลื้ภิมากกะก นั เฒ�าช�วัยฮำ�วัยจ�างสืานัแติ�แฮำ�วั เฒ�าจ�างแผู้�ก!าฟ้� 9 เฒ�าบ้�ร� �ร ด้บ้�ร� �กองเอาแติ�ร มหนัองเป?นัติ�"อย�� เฒ�าไจHปาบ้จ�างทาร3ณี เฒ�าจ�กเป5นัข3นับ้�ร� �จ�กไผู้� เฒ�าร� �แติ�ไปOแปลื้งนั!�าใสื�นัาติ�วัค้นัเด้�ยวัหนัติามเติ�ยวับ้�อยบ้�ไปไกลื้ เฒ�าบ้�เอาไจHใสื�ญาติ กHา เฒ�าติ�ณีหาโลื้ภิมาก เฒ�าบ้�อ3ปถากแก�วัสืามประการ บ้�ด้�เนั�อป�9เฮำย เฒ�าสื�บ้ปะร��สืะร ด้เหม�อนัวัอก ค้��นัออกปากวั�าถ�อศึ�ลื้ถ�อธรรม ห�วัใจด้!าเหม�อนัง�เห�าห�อม นั3�งเสื��อแขนัก�อมแบ้กสื�อมก�บ้ไซึ่ ทางหมด้ใสืป�9สื�งบ้�ผู้�อมาข3ด้นั!�าบ้�อฝ4งติ�วั ทางม�ด้ม�วัเปQนัฆ์�า วั�วัฆ์�าค้วัาย ขด้เข�าใกลื้� ค้��นัหลื้านัวั�าเฒ�าไบ้� ก+วั�าหลื้านับ้�นั�บ้บ้�ย!�า เฒ�าไจHด้!าจ�าง�ปปะร�� เฒ�าจาด้นั�� เฒ�าแก�สืงสืารทางก นัแลื้ะติานักระท!าบ้3ญภิาวัะนัาร�กษาศึ�ลื้เหม�อนัติ�านัก+บ้�อก%ด้ไจHจวับ้ อย��เป?นัขวับ้เป5นัปJก+บ้�ร�กษาศึ�ลื้แลื้ะห��อติานั เฒ�าบ้�ร!าเปQงถ%งสื�งขารติ�วั

เก�า เฒ�าไขได้�แติ�เง นัแลื้ะค้!า เม�าบ้�ก%ด้ใจจวับ้ทะจ3ราชกรรมมาข�บ้ไลื้�ไปจ��ม��อจ��วั�นับ้�อขาด้ เฒ�ามะลื้ากกากติ�ณีหา เฒ�าปาโลื้สืร ด้ข�งค้อก ค้��นัหลื้านับ้อด้แลื้�วัป�9บ้�อฟ้4ง ป�9ก+บ้ ด้หลื้�งติ!"าบ้�ด้�แลื้ะป�9เฮำย ป�9เฮำย

พ่�อสิอนลื้�กสิาวัจ�งป?อหลื้งผู้�วั ไปหนั�วัค้นัฮำ�ก ลื้�มป?อแม�เจ�า

บ้�ด้�อย�าได้�เลื้�นัจ�X ห��อติ�Pวัหมองศึร� จ�กม�ราค้� ติ ด้ติ�Pวัลื้�กได้�ขออย�าไปสืนั ก!าเปQ� นัเหนั�อใติ� เขาหวั�งท!าลื้าย

ช�วั ติขอลื้�กสืาวัใจH จ!Pาไวั�ห��อม ด้ อย�าหลื้งค้!าอ�� ของค้นัขอลื้�กสืาวันั�� อย�าไปลื้�มตินั นั�องย�งเป5นัค้นั นั�บ้ถ�อพระเจ�าห��อได้�ไวั�ใจH ติ� Pวันัายนั�องเหนั�า อย�าไปม�วัเมา หลื้งฮำ�ายห��อฮำ�กแติ�ผู้�วั ค้นัอ�"นัช ด้ซึ่�าย จอนั�องอย�าได้�

ระแวังพลื้าด้ผู้ ด้ไปแลื้�วั เฮำาจ�กก Pนัแหนัง ป?อจายติ�างแนั ไวั�ใจHบ้�ได้�

Page 44: Ban Khon History

(ข�นหมู่ากโบ้ราณี)

ปลื้/กจั�ติสิ�าน1ก- การค้ ด้ด้� ท!าด้� เป?นัผู้ลื้ด้� แก�ติ�วัตินั แลื้ะค้นัอ�"นั- การท!าใจให�สืด้ช�"นั เหม�อนัท!าให�อาย3หม�"นัปJ- การร� �จ�กประณี�ประนัอม เหม�อนัเป?นัพรอ�นั

ประเสืร ฐ- การร� �จ�กชาติ ก!าเนั ด้ เหม�อนัเป5นับ้�อเก ด้ให�

ท!าค้วัามด้�- จงท!าด้�นั��เป5นัเลื้ ศึ ผู้ลื้ประเสืร ฐยศึย "งกวั�าสื "งไหนั

เก ด้สื�นัติ สืงบ้สื3ข ไม�ท3กข1ใจ ค้ร��นับ้รรลื้�ยก+ย�งม�ด้�เป5นัติราเอย

คำ�ากลื้อนโบ้ราณี- จ�าวัเหม��ยงก นัเหม��ยงแด้ง เจ�าแติงก นัแติงเนั�า

- แจ�งแก�ฟ้?าใสืติ�อนั!�า- จะขวั�างก+เสื�ยด้าย จะขายบ้�อม�ไผู้ซึ่��อ- จ�กห�วัหวั ด้ติ�นั จ�กติ�นัหวั ด้ห�วั- จ \กปQ\ กไหนัก+ป?อ ก�อวั�อไหนัก�ขวั�"ก- จ�กจ�งก+หลื้��ไปก�อนั จ�กสือนัก+ไปติวัยหลื้�ง- เจอะเสื�อบ้�เสื�ยหลื้าย เจอะค้วัายก+บ้�เสื�ยเขา- ซึ่��อแปงก นัติ%"งด้�ก ซึ่��อถกก นับ้�ลื้!า- ใหญ�เปJยงลื้3ง สื�งเปJยงแม�- ติ�ห�วัฟ้ากสืะนัางห�วัติ3Hง- ฮำ�อมหนั�ๆก+ไติ� ฮำ�อมไหนั�ๆก+เติ�ยวั- ติกติHาเปQ� นั ติHาด้�ไขห�วั ติกติHาติ�วัจะด้�ไขไห�- ติ3�มผู้�าลื้ายหมาเห�า ค้3�นัก!าเก�าจ�างผู้ ด้ก�นั- ติกโติ ก นัป�นั�อนัติ�อง- หนั�าไวั�หลื้�งหลื้อก หนัอนับ้�อนัไสื�- นั!�าบ้�ไหลื้เจ��ยวัปL� นั- บ้�ม�ฝอยหมาก+บ้�ข��- วั�วัหายลื้�อมค้อก- ฮำ��นั�กหมาบ้�อก นั- ค้นัข��ค้ร�านับ้�ม�ข�าวัของ ค้นัจHองหอง บ้�ม�เปL� อนั- จ�งไผู้จะไปห��อเปQ� นัฮำ�� เจ�าช� �จะไปห��อเปQ� นัห�นั

Page 45: Ban Khon History

- ห�นัเปQ� นัม� จะไปใค้ร�ได้� ห�นัเปQ� นัข��ไร� จะไปด้�แค้วันั- กลื้�วัลื้!�าจ�างติาย กลื้�วัอายจ�างติ�าวั- สืามค้นับ้�ด้�ไปค้�า ห�าค้นัด้�เติ�ยวัเม�อง- ฝนัจะติกจไปเจ��อใจด้าวั ม�ลื้�กสืาวัจะไปไวั�ใจHม�นั- เย��ยะนัาหลื้�าเป5นัข�าค้วัาย เอาเม�ยขวัายเป5นัข�าลื้�ก- เอาจ �นัซึ่�อนัแมวั อย�าเอาห�อยฝา เอาจ �นัซึ่�อนั

หมา อย�าเอาไวั�ติ!"า- ของก นัลื้!าม�อย��ติ��ผู้��ม�ก ของฮำ�กม�อย��ติ��ค้วัามเปQง

ใจH- ปากเป5นัธรรม ใจHด้!าเหม�อนัหม "นัหม�อ- ใจHใสืเป?นับ้3ญ ใจHข3�นัเป5นับ้าป- เง นัอย��ในันั!�า ค้!าอย��ในัด้ นั- จ�างซึ่อข��ขอ เป5นัหมอข��อ� �- ก Pนัแลื้�วันัอนั ผู้�ป4P นัปอนัห��อวั�นัเจ+ด้เติ��อ ก Pนัแลื้�วั

เย�ยะการ ปาห��อลื้�กหลื้านัเป5นัหนั��เป5นัข�า

วั�ธ"ท�าสิมู่าธ�แบ้บ้ง�ายๆท�าสิมู่าธ� เพ�"อให�จ ติใจสืงบ้ ม�พลื้�ง ม�ประโยชนั1ในั

ป4จจ3บ้�นั ค้�อ ท!าใจให�สืบ้าย ค้ลื้ายท3กข1 (ไม�ติ�องใช�เง นั)

หนั�กแนั�นั ม�"นัค้ง อารมณี1แจ�มใสื เบ้ กบ้านั สืมอง

แจ�มใสื ค้วัามจ!าด้� ท!างานัม�ประสื ทธภิาพ สื3ขภิาพด้� นัอนัหลื้�บ้สืบ้าย ร�ษาโรค้ได้�หลื้ายอย�าง เร�ยนัหนั�งสื�อเก�ง ท�"สื!าค้�ญค้�อ ได้�บ้3ญมาก

วั�ธ"ท�าสิมู่าธ� ท!าได้�หลื้ายวั ธ� สืะด้วักท�"สื3ด้ค้�อ วั ธ�ก!าหนัด้ลื้มหายใจ (อาณีาปาณีสืติ ) เพราะเราหายใจอย��แลื้�วัท!าได้�ท3กเวัลื้า ท3กสืถานัท�" ท3กอ ร ยาบ้ถ แม�ย�นั นั�"ง นัอนับ้นัรถ แติ�ท�านั�"งท�"ด้�ท�"สื3ด้ เช�าม�อด้�มาก นั�"งข�ด้สืมาธ แบ้บ้พระพ3ทธร�ป เท�าขวัาท�บ้เท�าซึ่�าย ม�อขวัาท�บ้ซึ่�าย ติ�วัติรงหนั�าติรง ม�สืติ สื�มป4ช�ญญะ หลื้�บ้ติาติามสืบ้าย ไม�ติ�องเกร+ง ไม�ติ�องข�มติา ท!าใจให�สืบ้ายท�"สื3ด้ รวัมค้วัามร� �สื%กท��งหมด้ไปอย��ปลื้ายจม�ก พยายามร� �ท�"ลื้มหายใจ ลื้มหายใจเข�าก+ร� � ลื้มหายใจออกก+ร� � เพ�ยงแติ�ร� �เฉยๆไม�ติ�องปร�บ้แติ�งลื้มหายใจ ปลื้�อยให�เป5นัไปติามธรรมชาติ สื "งท!าหนั�าท�"ร� �ค้�อ ให�จ ติร� �เฉยๆ ท!าด้�งนั��นัเร�"อยไปติามปรารถนัา ๕-๑๐-๒๐ นัาท� หม�"นัท!าบ้�อยๆถ�าจ ติบ้ร สื3ทธ Sจะเก ด้สืมาธ ได้�เร+วั เด้+ก ๖-๑๒ สืามารถท!าให�เก ด้สืมาธ ได้�ในั ๑๐-๑๕ นัาท� เม�"อจ ติเร "มสืงบ้ลื้ง ม�อจะร� �สื%กอ3�นัข%�นั จะร� �สื%กกายเบ้า ม�อเบ้า จะร� �สื%กเร "มสืวั�างข%�นั อาจร� �สื%กขนัลื้3กช�นัข%�นั บ้างค้นัจะร� �ลื้%กลื้�บ้ (เพราะสืติ ติามไม�ท�นั ) เม�"อจ ติสืงบ้มากข%�นัจะร� �สื%กติ�วัลื้อย บ้างค้นัจะร� �สื%กติ�วัโยกโค้ลื้ง อาจ

Page 46: Ban Khon History

ร� �สื%กนั!�าติาไหลื้ บ้างค้นัอาจร� �สื%กติ�วัพอง หร�อติ�วัเลื้+ก ค้�อจ ติเก ด้ปQติ หร�อช��นัอ3ปจารสืมาธ จ ติสืงบ้ข%�นั จนัท�"สื3ด้เหม�อนัไม�ได้�หายใจ แลื้ะจะร� �สื%กการท�"อย��นั� �นัหายไป นั�"นัค้�อสืมาธ ถ%งข��นัอ�ปปนัาสืมาธ อย�าสืนัใจภิาพ หร�อสื "งใด้ท�"เกอด้ข%�นั สืนัใจแติ�เพ�ยงลื้มหายใจเท�านั��นั

นั%กถ%ง พ3ทโธ ๆ โด้ยเฉพาะเม�"อออกจากบ้�านัจะแค้ลื้�วัค้ลื้าด้ปลื้อด้ภิ�ย ท!าได้�ท�"งเด้+ก ผู้��ใหญ� ค้นัชรา หญ ง-ชาย ท��งรวัย แลื้ะจนั ท!าได้�ท3กสืถานัท�"

หมู่ายเหติ/ - ถ�าม%นั หร�อ ปวัด้ศึ�รษะ เอาใจไปไวั� ท�"ท�ายทอย หร�อ สืะด้�อ (นั%กถ%งท�ายทอย)

- ถ�านัอนัไม�หลื้�บ้ เอาจ ติไปไวั�ท�"ลื้!าค้อใติ�ลื้�กกระเด้�อก

- ถ�าติ�องการเสืร มสืร�าง (ไอค้ วั) เอาจ ติไปไวั�ท�"กลื้าง กระหม�อม

ผ้างลื้าง (หร�บ้คำลื้�องคำอสิ�ติวั-)