İ : İÖ6 22 Haziran 1325 C : 1

dolayı bendenize gelen bir çok şikâyetlerden ve ma­lumatı hususiyeden anladığıma göre köylülerimiz be­deli askerî veremez. Vermek ikt idarında bulunma­m a k l a beraber , bedeli askerîyi vermeye icbar edile­cek olursa bir çok mehâzî r de zuhur edebilir.

Geçenlerde yine bu bedel meselesinden dolayı • bendeniz Heyet i Umumiyeye arzetrnlş id im ve bir­

çok delâil ile isbat edebilirim k i Siroz Sancağından olduğum için yalnız o havalinin ahvaline vâkıfım. Siroz Sancak ve Kaza la r ında bulunan köylüler eğer bedeli askerî Verecek olurlarsa, bırak ki bedeli as­kerî vermeye iktidarları yoktur, bundan m â d â bir­çok vukuat ın d a zuhuru melhuzdur . Razlık Kazası­na tâbi Reste karyesi var ki, civar ahalii müslimesi ta raf ından meralar ı zaptedildiğinden dolayı Nezare­ti âidesine müracaa t etmiştim. Bunların mer ' a l ann ın Oivar ahali i müslimesi taraf ından zaptedilmesinin bi­linci sebebi, bun la r o ahalii müslime nazar ında rea­ya sıf atiyle tanıklığı içindir.

Eğer Flükümet tarafından onlara da bu vatanın hakikî evlâdı nazariyle bakıldığını o ahalii müsl ime görürse tecavüzat tan feragat ederler. Hulâsa, bereli askerînin a l ınmaması it t ihadı Osmânîmiz için en zi­yade elzem olan bir meseledir. Bunun için it t ihadı Osmaniye hizmet edecek olan bir meseleden pa ra I tahsil o lunacâkmış diye vaz geçilemez. Bu haller na­zarı dikkate alınmalıdır. Çünkü esbabı maişetten m a h r u m o lmuş bir karye ahalisinden bu bedel nasıl al ınacaktır? Eğer bu kanun tatbik edilecek olursa, köylüler bi lmecburiye dağları dolaşacaklardır. Bun­ları âsâyiş için nazarı d ikkate alınsın diye söylüyo­rum.

Arzett iğjm mer ' a meselesi için bir aydan beri uğ­raş ıyorum, O söylediğim köylüler F e r m a n ile bir mer ' aya mutasarrıf t ır lar . Defteri Hakan îde kuyuda­tı resmiye vardır. Diğer taraf tan, eMerinde bir senet sepet yok diye mer 'a lar ı ellerine teslim edilmiyor.

M E H M E T T A L Â T BEY (Ankara) — Burada bir takr i r le istizah olunur.

R A H M İ BEY (Selanik) — Bu gibi hususat bu­rada mevzuübahis olmasın. Ebvab ı şikâyet açıktır. Meşrutiyeti İda re ile idare o lunduğumuz bir zaman­da bir k ö y mer 'as ını başka bir köy zaptedemez. Böy­le şeylerin vukuu varsa, mahkemeye müracaa t eder­ler. Mebus olan zat da bu raya beyan ile istizah ede­bilir.

H İ R İ S T O D A L Ç E F E F E N D İ (Devamla) — Mah­kemeye m ü r a c a a t edemez. Ç ü n k ü kanun şeklinde Şûrayı Devletin bir mukerrera t ı vardır. (Gürül tü) H e r bir mesele için söyleyebilirim.

REİS — Bedeli askerîden bahsediniz rica ede­rim.

M U H A R R E M H A S B İ E F E N D İ (Karesi) — Be­deli askerî rüfekayı ki ramımızın biri ta raf ından bir eseri hakare t olarak telâkki edildi. Şimdi diğer biri de reâyâ olduklar ından bahsediyor. Asıl meselenin ruhu.. .

R E İ S — Bitirsinlerde sonra söylersiniz. H İ R İ S T O D A L Ç E F E F E N D İ (Devamla) — Bu

meseleyi söylediğim, b u mehazir i isbat için idi; yok­sa, tesviyesi için bahsetmiyorum. Bedeli askerî alın­mamas ı ittihadı Osmanînin vücudpezîr o lmamasına sebebiyet verir. Hıristiyan vatandaşlarımıza reâyâ nazariyle bakı lmasını mucip olur. İşte delâiliyle is­pat ediyoruz onun için şimdiden b u seneden itiba­ren ar ınmamak şartıyla bu lâyihai kanuniyenin red­di yahut reddedilmeyecek olursa, şu halde bedeli as­kerî vermek isteyen yani pa ra ile bedelen hizmeti askeriyesini ifa etmek isteyenlerden pa ra alınsın ve bilfiil hizmeti askeriyesini ifa e tmek isteyenler de askere alınsın dîye tadil edilecek olursa, bu lâyihai kanuniye o vakit şâyânı kabul olur.

R E İ S — Pekâlâ efendim, Hal lacyan Efendi. H A L L A C Y A N E F E N D İ (İstanbul) — Efendiler,

bendeniz yalnız hizmeti askeriyye ile bedeli nakdîden bahsedeceğim. Zanneder im ki hallolunacak mühim bir mesele var. O da Kanunu Esaside gösterilen bir maddenin bedeli askerîye derecei taallukudur. Mad­dei mezkûrede denilir ki bir kanun veya bir âdet ilga olunmadıkça mer i ve muteberdir . O halde, bu kaideye istinaden diyorlar ki bedeli askerînin ahzı hakkındaki kanun fesh ve ilga olunmadıkça mer i ve muteberdir . Bu kanunun mevcudiyeti meşruası var­dır. Bu esasa, bu kaideye istinaden bedeli askerînin meşruiyetini teslim etmektedirler. Zanneder im ki iş­tigal ettiğimiz mesele, buna taalluk eder. K a n u n u Esasinin maddei mezkûres inde gösterilen kaide, su­reti mut lakada tatbik o lunamaz. Çünkü sureti mut la-kada tatbik edilmek lazım gelseydi K a n u n u Esasiyi inkâr e tmek demek olurdu. Malumuâli ler idir ki ka­vanin ve âda t iki kısma münkasemdir . Birisi Kanu­nu Esasinin sarahatine, ruhuna , mavudialehine mu­gayir olanlar, diğerleri ise olmayanlardır . Aşikârdır ki evvelkiler, yani K a n u n u Esasinin sarahat ine mu­gayir olanlar, K a n u n u Esasinin ilanıyla mülgadırlar . Diğerlerinin ise ilga olunduklar ına dair bir kanunu mahsus ilan o lunmadıkça berdevam olmaları lazım gelir. Mesela K a n u n u Esasice bütün Osmanlıların hür olduğu ilan ve tasrih o lunduğu halde, bü tün

TBMM KÜTÜPHANESİ

— 179