ŻYWIENIE MŁODEGO SPORTOWCA Zdrowie, szybkość, siła ...gim4.zsois.zgora.pl/zywienie.pdf ·...
Transcript of ŻYWIENIE MŁODEGO SPORTOWCA Zdrowie, szybkość, siła ...gim4.zsois.zgora.pl/zywienie.pdf ·...
ŻYWIENIE MŁODEGO SPORTOWCA
Zdrowie, szybkość, siła, wytrzymałość
Agnieszka Zembroń-Łacny
Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu
Uniwersytet Zielonogórski
Zespół Szkół Ogólnokształcących i Sportowych
w Zielonej Górze; spotkanie 16.11.2015
ŻYWIENIE
ŻYWIENIE MŁODEGO SPORTOWCA
więcej BIAŁKA wzrost i rozwój
więcej ENERGII adaptacja do wysiłku i środowiska
zapobieganie ODWODNIENIU wysoka temperatura i wilgotność
ZDROWIE I SUKCES SPORTOWY
WYPOCZYNEK min 8 godz. snu
GATORATE SPORTS SCIENCE INSTITUTE, Bar-Or O. Sports Sci Exchange 2000
BIAŁKO I AMINOKWASY
budowa i regeneracja tkanek
regulacja procesów metabolicznych
energia ok. 10%
DZIENNE ZAPOTRZEBOWANIE NA BIAŁKO
RODZAJ AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ
siedzący tryb życia
rekreacyjna aktywność ruchowa
dyscypliny wytrzymałościowe
dyscypliny o charakterze siłowym
intensywne wysiłki przerywane
0,8 g/kg m.c.
1,0 g/kg m.c
1,2-1,4 g/kg m.c.
1,2-1,7 g/kg m.c.
1,6 g/kg m.c.
NASTOLATKI sportowcy w okresie wzrostu 2,0 g/kg m.c.
BIAŁKO POWINNO BYĆ DOSTARCZANE W DIECIE NA
BIEŻĄCO W KAŻDYM POSIŁKU
DODATNI BILANS AZOTOWY
NASTOLATKI sportowcy w okresie wzrostu udział białka w diecie 12-15%
intensywny trening lub
obniżona podaż energii
2,5 g/kg m.c.
Stanowisko Australijskiego Instytutu Sportu, Desbrow et al. Int J Sport Nutr Exerc Metab 2014
RODZAJ BIAŁKA
2/3 BIAŁKA POWINNO STANOWIĆ BIAŁKO ZWIERZĘCE
wyższa wartość biologiczna
pełen zestaw aminokwasów egzogennych
mleko i produkty mleczne codziennie
chude mięso, drób, wędlinę lub ryby 2-3 razy dziennie jaja i rośliny strączkowe dowolnie
Produkty spożywcze i potrawy białkowe dostarczające różnych ilości tłuszczu
w zależności od rodzaju produktu i zastosowanej techniki kulinarnej
PRODUKT LUB POTRAWA Zawartość w 100 g
białko g tłuszcze g
schab pieczony
kotlet schabowy panierowany
21,0
19,0
14,0
25,0
ser biały chudy
ser biały tłusty
ser żółty
21,0
18,0
26,0
1,2
9,2
18,0
sztuka mięsa
kotlet mielony
30,0
14,0
6,0
21,0
polędwica
kiełbasa cienka
pasztet
25,0
12,0
17,0
4,0
23,0
31,2
Porównanie kaloryczności tych samych ilości produktów białkowych
o różnej zawartości tłuszczów
PRODUKTY TŁUSTE g Tłuszcz g PRODUKTY CHUDE g Tłuszcz g
Mleko 3,2%; 0,5 L 16 Mleko 0,5%; 0,5 L 2,5
Jogurt kremowy 50 g 5 Jogurt 0%; 150 g 0
Ser biały tłusty 100 g 9 Ser biały chudy 100g 1,2
Parówka 50 g 13 Szynka wołowa 50 g 2,5
Kiełbasa salami 100 g 49 Szynka drobiowa 100 g 2,4
Karp 150 g 11 Dorsz 150 g 1,4
Schab pieczony 150 g 35 Cielęcina got. 150 g 3
RAZEM 138 RAZEM 13
Energia z tłuszczu 1242 kcal Energia z tłuszczu 117 kcal
Czy prawidłowo zestawione całodzienne racje pokarmowe, oparte
na naturalnych produktach spożywczych są w stanie dostarczyć
odpowiednią ilość białka młodym sportowcom?
TAK
Aeronhouts et al. 2013
Boisseau et al. 2007
Boisseau et al. 2002
Delistraty et al. J Sports Med. Phys Fit1992
Zigler et al. J Am Diet Assoc 1998
SUPLEMENTACJA BIAŁKA
przy prawidłowo zbilansowanej diecie i odpowiednim doborze naturalnych produktów białkowych
nie ma potrzeby wspomagania diety młodych sportowców odżywkami białkowymi
Ocena bilansu azotowego Podawanie znakowanych aminokwasów Pomiar 3-metylohistydyny w moczu
DODATNI BILANS AZOTOWY
przyrost beztłuszczowej masy ciała
ang. fat free mass FFM
Aeronhouts et al. 2013
Boisseau et al. 2007
Boisseau et al. 2002
Delistraty et al. J Sports Med. Phys Fit 1992
Zigler et al. J Am Diet Assoc 1998
KONSEKWENCJE NADMIERNEGO SPOŻYCIA BIAŁKA
jest niebezpieczne, szczególnie gdy produkty zawierają duże ilości tłuszczu zwierzęcego
dyslipidemia, miażdżyca i nadciśnienie tętnicze
jest niebezpieczne, szczególnie w przypadku niedostatecznego spożycia witamin z grupy B
wzrost stężenia homocysteiny – czynnika ryzyka rozwoju miażdżycy, ale także do upośledzenia
funkcji nerek i wątroby
OBSERWACJE WŁASNE kadra narodowa zapasy w stylu klasycznym n=16, wiek 17-25 lat:
43% zawodników wykazywało odchylenia od normy w profilu lipidowym
całkowity cholesterol TC 193 ± 34 mg/dL
frakcji HDL 51 ± 13 mg/dL
frakcji LDL 126 ± 32 mg/dL
TG 101 ± 45 mg/dL
25% zawodników wykazywało podwyższony wskaźnik aterogenności
WĘGLOWODANY I GLUKOZA
energia
intensywność, rodzaj i czas trwania wysiłku,
wiek i płeć młodych sportowców
WĘGLOWODANY I GLIKOGEN
wyczerpanie
zasobów glikogenowych
ZMĘCZENIE
dzieci wykazują niższą zawartość glikogenu mięśniowego
dzieci w większym stopniu wykorzystują kwasy tłuszczowe niż glikogen w trakcie wysiłku
prawdopodobnie jest to związane z niskim poziomem testosteronu u chłopców oraz
estrogenów i progesteronu u dziewczynek
dorośli
Wymagania energetyczne dla chłopców i dziewcząt wykonujących
intensywny wysiłek fizyczny wg FAO/WHO/UNU 2004
Wiek lata Chłopcy kcal/dzień Dziewczęta kcal/dzień
6-7
7-8
8-9
9-10
10-11
11-12
12-13
13-14
14-15
15-16
16-17
17-18
1800
1950
2100
2275
2475
2700
2925
3175
3450
3650
3825
3925
1650
1775
1950
2125
2300
2475
2625
2725
2855
2875
2875
2875
spożycie węglowodanów przez młodych sportowców
chłopcy 6-9 g/kg/dzień, dziewczynki 3-6 g/kg/dzień
60% energii pochodzi z węglowodanów
PRODUKTY WYSOKOWĘGLOWDANOWE POWINNY WYSTĘPOWAĆ
W KAŻDYM POSIŁKU MŁODEGO SPORTOWCA
pieczywo, głównie razowe oraz różne płatki śniadaniowe
ryż, kasze, kukurydza i inne produkty zbożowe
makarony, kluski i inne potrawy mączne
owoce zarówno świeże jak i suszone
ziemniaki
produkty mleczne słodkie jogurty i koktajle owocowe
miód, dżem. konfitury
napoje węglowodanowe soki owocowe, napoje dla sportowców
małe wysokowęglowodanowe przekąski spożywane między posiłkami batony produkowane specjalnie
dla sportowców lub wytwarzane na bazie suszonych owoców i płatków zbożowych
w trakcie treningów polecane jest stosowanie
napojów izotonicznych 6% lub lekko hipotonicznych 3%
ZWIĘKSZENIE GLIKOGENU MIĘŚNIOWEGO
nie zaleca się superkompensacji glikogenu u młodych sportowców <15 lat, ale zwiększenie
węglowodanów w diecie może poprawić czas pokonania dystansu o 2-3% w wysiłkach trwających dłużej
niż 90 min
zwiększamy podaż produktów o umiarkowanym i wysokim IG np. płatki śniadaniowe i owsiane,
ziemniaki, banany, napoje izotoniczne, soki
nie zaleca się wprowadzania fazy wyczerpania zasobów glikogenu u młodych sportowców
PODAŻ WĘGLOWODANÓW W DNIU ZAWODÓW <4 godz.
3-4 godz. przed wysiłkiem wysoko-węglowodanowe śniadanie (umiarkowany i wysoki IG) np. białe
pieczywo, płatki śniadaniowe lub owsiane poprawa wyniku
można spożywać produkty wysoko-węglowodanowych 1 godz. przed startem np. żelki, batoniki,
rodzynki hiperinsulinemia i hipoglikemia z odbicia (15-30 minutą biegu) nie wpływa na wynik biegu
Cel: zmniejszyć ryzyko hipoglikemii wysiłkowej, utrzymać bezpieczne stężenie glukozy we krwi >70 mg/dL
Aktualne zalecenia:
unikanie węglowodanów 1 godz. przed wysiłkiem jest bezpodstawne
nie ma przeciwwskazań, żeby przed wysiłkiem w trakcie rozgrzewki spożyć produkt
o wysokim lub umiarkowanym IG
PODAŻ WĘGLOWODANÓW W TRAKCIE WYSIŁKU
wysiłki 1 godz. o wysokiej intensywności >75% VO2max i zmiennej inetnsywności efekt ergogeniczny,
zapobieganie zmęczeniu ośrodkowemu
wysiłki trwające >2 godz. bezwzględnie wymagają wprowadzenia węglowodanów efekt ergogeniczny,
zapobieganie zmęczeniu obwodowemu/deficyt energii; ile i jakie?
Cel: zapewnić stała podaż glukozy do pracujących mięśni, utrzymać stężenie glukozy we krwi >70 mg/dL
Stanowisko American College of Sports Medicine dla dorosłych: 30-60 g/godz. lub 0,7 g/kg/godz.
BRAK ZALECEŃ DLA MŁODYCH SPORTOWCÓW !
Dougherty et al. MSSE 2006 koszykówka, poprawa gry
Batatinha et al. J Int Soc Sports Nutr 2013 gimnastyka, mniejsza ilość upadków
Smith et al. MSSE 2013 piłka nożna, poprawa gry
PODAŻ WĘGLOWODANÓW W TRAKCIE WYSIŁKU
napoje izotoniczne, żelki lub batoniki energetyczne
Cel: zapewnić stała podaż glukozy do pracujących mięśni, utrzymać stężenie glukozy we krwi >70 mg/dL
Napoje izotoniczne zawierają ok. 80%
maltodekstryny i 20% mono- lub dwucukry
Zalecenia wg Smith et al. J Appl Physiol 2010
glukoza : fruktoza 2 : 1
w ilości 60-80 g/godz.
WAŻNY SMAK !
PODAŻ WĘGLOWODANÓW W TRAKCIE WYSIŁKU
napoje izotoniczne, żelki lub batoniki energetyczne
2 godziny po wysiłku posiłek o wysokiej zawartości węglowodanów i białka
najkorzystniej działa napój czekoladowy na mleku (węglowodany + białka) spożyty
w ciągu pierwszych 2 godz. restytucji
Cel: zapewnić szybką odbudowę glikogenu mięśniowego i wątrobowego i białek komórkowych
GLIKOGEN W MIĘŚNIACH MŁODYCH PIŁKARZY
134 ± 16 mmol/kg
mecz
80 ± 29 mmol/kg
wypoczynek 24 godz.
spożycie węglowodanów
4,8 ± 1,8 g/kg (50% podaży energii)
Zehnder et al. Eur J Appl Physiol 2001
wiek 17,5 lat
metoda 13C-MRS
122 ± 33 mmol/kg
WNIOSEK zwiększyć spożycie węglowodanów w okresie restytucji
TYPOWY POSIŁEK W OKRESIE PRZYGOTOWAWCZYM
wg. Malczewska-Lenczowska, Instytut Sportu
POSIŁEK W DNIU STARTU
W DNIU STARTU NALEŻY SPOŻYWAĆ PŁYNY, ABY PRZYSTĄPIĆ DO ZAWODÓW W STANIE WŁAŚCIWEGO NAWODNIENIA ORGANIZMU
wg. Malczewska-Lenczowska, Instytut Sportu
POSIŁEK PO ZAWODACH
danie na ciepło, bardzo polecane są dania mączne np. naleśniki z serem, ryż z jabłkami,
pierogi leniwe, makaron z jagodami, pierogi z mięsem, serem, owocami
polecane są również dania typu gołąbki z mięsem i ryżem, gulasz z kluskami, spagetti
mogą być również inne dania np. ryba po grecku, kurczak w potrawce z ryżem, kurczak
pieczony również podany z ryżem, szaszłyk lub sałatki mięsno-warzywne na bazie
kurczaka, indyka lub tuńczyka, z dodatkiem ryżu lub kukurydzy
wg. Malczewska-Lenczowska, Instytut Sportu
ODWODNIENIE
DEHYDRATACJA
ZAPOBIEGANIE
REHYDRATACJA
PRZEDŁUŻONY WYSIŁEK SZCZEGÓLNIE W NIEKORZYSTNYCH WARUNKACH TERMICZNYCH
postępujący przyrost temperatury wewnętrznej – u dzieci szybszy!
postępujący ubytek płynów i elektrolitów szczególnie przy wysiłkach typu „stop and go”
TEMPERATURA WEWNĘTRZNA 37oC ± 1oC
Wzrost lub obniżenie temperatury wewnętrznej o 2oC
zakłócenie podstawowych procesów metabolicznych i upośledzenie funkcjonowania poszczególnych komórek i narządów
Wzrost temperatury ciała o 3oC
upośledzenie funkcji psychicznych i fizycznych
Dalsze odchylenie od normy może być przyczyną poważnych zaburzeń
zdrowotnych ze śmiercią włącznie!!!
ZAŁAMANIE UKŁADU KRĄŻENIA I NIEDOKRWIENIE NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH I PRACUJĄCYCH MIĘŚNI
NIEDOKRWIENIE MÓZGU
BARDZO SZYBKI ROZWÓJ HIPERTERMII U DZIECI Z POWODU WYTWARZANIA WIĘKSZEJ ILOŚCI CIEPŁA ENDOGENNEGO NA JEDNOSTKĘ MASY CIAŁA
ODWODNIENIE POWYŻEJ 3% UBYTKU MASY CIAŁA
suchość w ustach, osłabienie
uczucie zmęczenia/wyczerpania,
uczucie gorąca, drżenie palców rąk,
bolesne skurcze mięśni, bóle brzucha,
zawroty i bóle głowy,
nudności i wymioty, omdlenie cieplne
OBJAWY ODWODNIENIA
odwodnienie w przeszłości (niezależnie od etiologii)
schorzenia infekcyjne przebyte nawet tydzień wcześniej np. schorzenia górnych dróg
oddechowych, biegunka, wymioty oraz schorzenia przebiegające z gorączką
niedobór snu
przewlekłe schorzenia np. cukrzyca, choroby układu krążenia, nadczynność tarczycy
niektóre leki i używki np. leki uspakajające i nasenne, hipotensyjne, efedryna, amfetamina,
kokaina, KOFEINA, KREATYNA
CZYNNIKI NABYTE POGARSZAJĄCE TERMOREGULACJĘ
ZABRONIONE
stosowanie napojów energetycznych przez młodych sportowców
POCENIE ODWODNIENIE SPORTOWCA
w spoczynku, w temp. otoczenia bliskiej 20°C ok. 25 mL/godz. (500-600 mL/dobę)
temperatura otoczenia 28°C 350-400 mL/godz.
intensywny wysiłek fizyczny 1-1,5 L/godz.
3,5 L/godz. u biegaczy lub kolarzy
3,7 L/godz. intensywność pocenia u Alberto Salazara podczas biegu maratońskiego w czasie IO w Los Angeles 1984
aklimatyzacja zwiększa wydzielanie potu u młodych sportowców w porównaniu do
nietrenujących, co jednocześnie zwiększa ich zapotrzebowanie na płyny
DOROŚLI
DZIECI
NAWADNIANIE PRZED WYSIŁKIEM
4 godz. przed wysiłkiem 5-7 mL/kg
w niektórych przypadkach dodatkowo 2 godz.
przed wysiłkiem 3-5 mL/kg
niezalecane przewodnienie wypijanie dużych objętości wody
HIPONATREMIA
ok. 120-180 mL wody lub napoju sportowego 20 min przed startem
PRZYJMOWANIE PŁYNÓW W TRAKCIE WYSIŁKU
sportowcy powinni skalkulować objętość przyjmowanego napoju na podstawie zmian masy ciała
podczas treningów i zwiększyć spożycie jeśli powysiłkowy spadek masy ciała jest większy niż 2-3%
napoje izotoniczne wprowadzamy przy wysiłkach >45 min
objętość wypitego napoju nie powinna przekraczać 1000 mL/godz.
temperatura napoju 15-21oC – poprawia smak
konsumpcja wody powinna wynosić 1 mL
na każdą wydatkowaną 1 kcal energii
PRAGNIENIE pojawia się przy spadku masy ciała 2-3%
DOROŚLI
DZIECI
młodzi sportowcy powinni stosować napoje izotoniczne już przy wysiłkach >30 min, pić często, nie
czekać na uczucie pragnienia; 300-400 mL/godz.
optymalny napój dla młodego sportowca 6% zawartość węglowodanów i 18 mmol/L NaCl
schłodzenie zachęca do picia
PRZYJMOWANIE PŁYNÓW W TRAKCIE WYSIŁKU
6% napój izotoniczny wchłania się równie
szybko jak woda
nie uzupełnia w odpowiednim stopniu utraconego z potem sodu i stymuluje produkcję moczu
zbyt szybko łagodzi uczucie pragnienia – utrudnia osiągnięcie pełnego nawodnienia po treningu
nie posiada węglowodanów potrzebnych do resyntezy glikogenu
CZYSTA WODA NIE JEST NAJLEPSZYM NAPOJEM NAWADNIAJĄCYM
PICIE CZYSTEJ WODY OPÓŹNIA PROCES NAWADNIANIA I ODNOWY REZERW ENERGETYCZNYCH ORGANIZMU
PRZYJMOWANIE PŁYNÓW PO WYSIŁKU
DOROŚLI 1,5 litra na każdy 1 kg spadku masy ciała, jeśli konieczne jest szybkie uzupełnienie
strat wodnych
uzupełnić co najmniej 2/3 ubytku wody w ciągu 2 godzin restytucji
CEL
dostarczwyrównanie strat wodnych
wyrównanie strat elektrolitowych głównie sodu
dostarczenie węglowodanów resynteza glikogenu
Docelowo na litr straconego płynu 1,5 l wypitego napoju!
ustalamy poprzez ważenie przed i po wysiłku – ważne w przypadku dzieci
ZAWARTOŚĆ ELEKTROLITÓW mmol/L płynu
krew woda napój sok pot
izotonic. pomarańcz.
SÓD 136-144 0,57-1 20-50 0,5-1 10-100
POTAS 3,5-5,0 0,13 2 43 4-10
Osmolalność 275-295 10-20 270-330 500-690 30-230
mOsm/L
nie zaleca się dodatkowej podaży sodu zarówno u dzieci jak i dorosłych
HIPONATREMIA U SPORTOWCÓW
ZATRUCIE WODNE
WZGLĘDNY NADMIAR WODY W STOSUNKU DO ZASOBÓW SODU W USTROJU
obniżenie stężenia sodu w osoczu krwi poniżej 135 mmol/L (norma 136-144 mmol/L)
występuje u 13-30% zawodników po długotrwałych wysiłkach: maraton, supermaraton, triathlon
Łagodna hiponatremia 130-135 mmol/L Umiarkowana hiponatremia120-129 mmol/L Ciężka hiponatremia < 120 mmol/L
2 godz. bieg 1,6 g sodu przy obniżeniu masy ciała o 2-3%
PRZYCZYNY HIPONATREMII
utrata sodu w wyniku nasilonego pocenia
picie dużych ilości zwykłej wody
retencja (zatrzymanie) wody w organizmie
CZĘŚCIEJ WYSTĘPUJE U WOLNIEJ BIEGAJĄCYCH ZAWODNIKÓW
OBJAWY HIPONATREMII U DZIECI
apatia
nudności, zaburzenia żołądkowo-jelitowe
postępująca dezorientacja
utrata przytomności i drgawki
zatrzymanie oddechu lub krążenia
ZABURZENIA POKARMOWE
zaburzenia pokarmowe zaobserwowano w dyscyplinach dłutrwałych-wytrzymałościowych
OBJAWY
zawroty głowy, mdłości, skurcze żołądka i jelit, wymioty, biegunka
PRZYCZYNY ZABURZEŃ POKARMOWYCH
infekcje górnych dróg oddechowych
zmniejszenie szczelności bariery jelitowej
PODRÓŻE stres, zmiana diety, warunki sanitarne
WYSOKA INTENSYWNOSĆ TRENINGÓW I PRZETRENOWANIE
West et al. Exercise Immunology Review 2009
WZROST PRZEPUSZCZALNOŚCI GI
obserwowany przy wysiłkach o intensywności >80% VO2max
odwodnienie i hipertermia
niesteroidowe leki przeciwzapalne np. ibuprofen
niedotlenienie dolnej części odcinka układu pokarmowego z powodu zredukowanego
przepływu krwi
nadmiar płynów izotonicznych zwiększa ilość obserwowanych przypadków zaburzeń
pokarmowych przy wysiłkach trwających >3 godzin (Pfeiffer et al. MSSE 2012)
ZALECENIA
przed wysiłkiem nie pić zbyt dużych ilości wody i napojów hipertonicznych, gazowanych
nie spożywać produktów o wysokiej zawartości błonnika i białka
kefiry i jogurty w codziennej diecie - probiotyki
PROBIOTYKI Lactobacillus, Bifidobacterium
przywrócenie szczelności bariery jelitowej – obniżenie ryzyka infekcji przewodu
pokarmowego
przywrócenie funkcji układu immunologicznego w stanie przemęczenia
obniżenie ryzyka infekcji górnych dróg oddechowych - stymulacja produkcji przeciwciał
IgA i IgM, wzrost aktywności i liczby fagocytów
West et al. Exercise Immunology Review 2009
Probiotyki: żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości
wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza (WHO)
ŻYWIENIE I SEN
„Nigdy nie trenowałem dobrze, jeśli nie miałem odpowiedniej ilości jedzenia i odpowiedniej ilości
snu. Wiele osób może nie doceniać wagi odpowiedniego snu w programie treningowym, ale bez
uwzględnienia tego elementu nie byłbym w stanie robić tego, co robię, z takim samym efektem.”
Michael Phelps
WYPOCZYNEK sen młodych sportowców 9 godz./doba
zmniejsza ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych wzrost ilości przeciwciał sIgA
obniża poziom mediatorów procesów zapalnych IL-1β, TNFα, IL-6, hsCRP
zmniejsza ryzyko kontuzji
Posiłek białkowy godzinę przed
snem – poprawia jakość snu
SUPLEMENTACJA
MŁODYCH SPORTOWCÓW
WSPOMAGANIE ERGOGENICZNE
Williams M. Granice wspomagania”. Medicina Sportiva 2002
„Substancje wprowadzane do organizmu w celu zwiększenia siły fizycznej, sprawności
mechanicznej, poprawy odporności psychicznej, przede wszystkim poprzez zadziałanie
na jeden lub więcej procesów wpływających na rozwój wymienionych cech”
ŚRODKI WSPOMAGAJĄCE/ERGOGENICZNE
NIEWSKAZANA U DZIECI !!!
SKUTECZNOŚĆ SUPLEMENTÓW ŻYWIENIOWYCH
Podział wg Australijskiego Instytutu Sportu ze względu na efektywność i
bezpieczeństwo http://www.ausport.gov.au/ais/nutrition/supplements/classifications
Grupa A - suplementy zalecane dla sportowców, stanowią dobre źródło energii i naukowo wykazano
poprawę możliwości wysiłkowych po zastosowaniu ich w konkretnych przypadkach
Grupa B - suplementy do „rozważenia” do ewentualnego ich zastosowania u sportowców,
są wstępne doniesienia o ich skuteczności i są nimi zainteresowani trenerzy oraz zawodnicy
Grupa C - suplementy nie polecane, bo brak przekonywujących dowodów naukowych o ich
skuteczności, poza sporadycznymi przypadkami. Większość suplementów szeroko reklamowanych
i popularnych wśród zawodników
Grupa D - suplementy zabronione przez WADA, albo o dużym ryzyku zanieczyszczenia
substancjami dającymi pozytywny wyniku w testach antydopingowych.
STANOWISKO
Stosowanie suplementów diety i żywności funkcjonalnej w sporcie;
Rekomendacje dla polskich związków sportowych
Komisja Medyczna Polskiego Komitetu Olimpijskiego
Grupa A produkty rekomendowane Grupa B produktów co do których analizowane badania są niejednoznaczne, jednak istnieją wartościowe prace sugerujące ich przydatność Grupa C produkty nierekomendowane, brak wiarygodnych dowodów na deklarowane przez producentów działanie
JAKIE RYZYKO PONOSI ZAWODNIK STOSUJĄC SUPLEMENTY?
efekt ergolityczny → brak wiedzy nt. działania suplementów może
doprowadzić do „przeładowania” → nadmiar jednej substancji wywołuje
niedobór innej
pozytywny wynik testu antydopingowego → zanieczyszczenie
preparatów substancjami niedozwolonymi
Według Instytutu Sportu w Polsce około 14% suplementów żywieniowych
może być zanieczyszczonych
substancjami znajdującymi się na Liście zabronionej WADA
PODSUMOWANIE
Postępowanie żywieniowe powinno obejmować spożywanie odpowiedniej ilości białka, liczby
kalorii oraz płynów przed wysiłkiem, w jego trakcie i po wysiłku
Młodych sportowców należy przekonać, że nieprawidłowe odżywianie i nawadnianie może
doprowadzić do braku postępów w procesie treningowym nawyki żywieniowe
Jeżeli wysiłek trwa krócej niż 30 minut (dorośli 45 minut), wystarczające jest picie wody, jeżeli
dłużej – należy spożywać napoje rekomendowane sportowcom
Zaplanowanie przerw w trakcie treningów co 15-20 min zwiększa efektywność nawadniania u
dzieci i kształtuje prawidłowe nawyki
Dbamy o prawidłowy wypoczynek i prawidłową jakość snu
W RAZIE JAKICHKOLWIEK WĄTPLIWOŚCI OPIEKUN/RODZIC POWINIEN OMÓWIĆ
ZASADY ODŻYWIANIA Z LEKARZEM LUB DIETETYKIEM
DIAGNOSTYKA SPORTOWCÓW
MONITOROWANIE TRENINGU SPORTOWEGO
WYDZIAŁ LEKARSKI I NAUK O ZDROWIU
mgr Barbara Morawin; biochemia, fizjologia
dr Andrzej Pokrywka; diagnostyka laboratoryjna, anty-doping
dr Mateusz Rynkiewicz; fizjologia, teoria sportu
dr Ewa Skorupka; fizjoterapia
dr hab. prof. UZ Agnieszka Zembroń-Łacny; biochemia i fizjologia
kardiolog ?
AZS Uniwersytet Zielonogórski
dr Marek Lemański; psychologia
INSTYTUT SPORTU
dr Joanna Orysiak; żywienie
dr Piotr Żmijewski; fizjologia
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
Zespół Szkół Ogólnokształcących i Sportowych
w Zielonej Górze; spotkanie 16.11.2015