„Sprawiedliwość idzie za prawem

- bezpłatne poradnictwo i edukacja prawna”

ZASADY

POSTĘPOWANIA

EGZEKUCYJNEGO

Rzeszów 2009

1

Broszura opracowana przez Annę Ziębę

2

Broszura sfinansowana przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich

Podkarpacki Ośrodek Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego

ul. Fredry 4/5835-959 Rzeszówtel/fax (0-17) 86 20 122porso@poczta.onet.plwww.porso.yoyo.pl

Nierzadko zdarza się, że pomimo korzystnego wyroku Sądu trudno

jest nakłonić dłużnika do dobrowolnego spełnieniem świadczenia. W takiej

sytuacji koniecznym staje się sięganie do instrumentów umożliwiających

przymusową jego realizację czyli do postępowania egzekucyjnego.

Postępowanie to może być wszczęte na wniosek, z urzędu lub na

żądanie uprawnionego organu. W praktyce najczęściej spotykanym

inicjatorem postępowania egzekucyjnego jest wierzyciel. To on ostatecznie

decyduje czy chce dochodzić swoich roszczeń od dłużnika czy też nie.

Wszczęcie egzekucji

Postawą prowadzenia egzekucji jest prawomocne orzeczenie sądowe lub

inny tytuł egzekucyjny (np. ugoda zawarta przed sądem, akt notarialny,

w którym dłużnik poddał się egzekucji). Tytuł egzekucyjny musi jednak

zostać zaopatrzony przez sąd w klauzulę wykonalności i dopiero wtedy

staje się on tytułem wykonawczym, który może być podstawą do

prowadzenia egzekucji komorniczej.

Tytuł egzekucyjny to dokument stwierdzający istnienie i zakres

obowiązku prawnego, tj. świadczenia dłużnika nadającego się do egzekucji

oraz odpowiadające mu zakres i istnienie wymagalnego roszczenia

wierzyciela.

Tytułami egzekucyjnymi są (art. 777 § 1 kpc):

1) orzeczenia sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu

wykonaniu,

3

jak również ugody zawarte przed sądem,

2) orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające

natychmiastowemu wykonaniu,

3) wyroki sądu polubownego lub ugody zawarte przed takim sądem,

4) inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają

wykonaniu w drodze egzekucji sądowej,

5) ugoda zawarta przed mediatorem,

6) akty notarialne, w których dłużnik poddał się egzekucji i które

obejmują obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub uiszczenia innych

rzeczy zamiennych, ilościowo w akcie oznaczonych, albo też

obowiązek wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy termin

zapłaty, uiszczenia lub wydania jest w akcie wskazany,

7) akty notarialne, w których dłużnicy poddali się egzekucji i które

obejmują obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie

wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli

waloryzacyjnej, gdy akt określa warunki, które upoważniają

wierzyciela do prowadzenia przeciwko dłużnikowi egzekucji na

podstawie tego aktu o całość lub część roszczenia, jak również

termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi

klauzuli wykonalności,

8) akt notarialny, w którym właściciel nieruchomości albo wierzyciel

wierzytelności obciążonych hipoteką, niebędący dłużnikiem

osobistym, poddał się egzekucji z obciążonej nieruchomości albo

wierzytelności, w celu zaspokojenia wierzyciela hipotecznego, jeżeli

4

wysokość wierzytelności podlegającej zaspokojeniu jest w akcie

określona wprost albo oznaczona za pomocą klauzuli waloryzacyjnej,

i gdy akt określa warunki, które upoważniają wierzyciela do

prowadzenia egzekucji o część lub całość roszczenia, jak również

wskazany jest termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie

temu aktowi klauzuli wykonalności.

Tytuł wykonawczy to tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę

wykonalności.

Klauzula wykonalności to decyzja sądu, stwierdzająca, że tytuł

egzekucyjny uprawnia do egzekucji oraz wskazująca zakres tej egzekucji.

Treść klauzuli brzmi: „W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, dnia .......20.. r.

Sąd ... w ... stwierdza, że niniejszy tytuł uprawnia do egzekucji w całości/w

zakresie ... oraz poleca wszystkim urzędom oraz osobom, których to może dotyczyć,

aby postanowienia tytułu niniejszego wykonały, a gdy o to prawnie będą wezwane,

udzieliły pomocy.”

Klauzulę wykonalności wydaje się na wniosek lub z urzędu. Zasadą jest

nadawanie klauzuli wykonalności na wniosek, który może pochodzić od

wierzyciela, a także prokuratora, organizacji społecznej oraz innych

podmiotów działających w postępowaniu cywilnym. Wniosek ten można

złożyć na piśmie albo ustnie do protokołu. Do takiego wniosku należy

dołączyć odpis tytułu egzekucyjnego.

5

Sąd z urzędu nada, (czyli powinien nadać) wyrokowi rygor wykonalności,

jeżeli:

zasądza alimenty,

zasądza roszczenie uznane przez pozwanego,

wyrok uwzględniający powództwo jest zaoczny,

zasądza należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy

w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego

wynagrodzenia

pracownika.

Sąd może nadać (zależy to od uznania sądu) rygor natychmiastowej

wykonalności, jeżeli:

zasądza należność z weksla, czeku, dokumentu urzędowego lub

dokumentu prywatnego, którego prawdziwość nie jest

kwestionowana,

uwzględnia powództwo o naruszenie posiadania.

W takiej sytuacji postanowienie o natychmiastowej wykonalności

zamieszczane jest w sentencji wyroku.

Na postanowienie sądu co do nadania klauzuli wykonalności przysługuje

zażalenie.

Strony i organy egzekucyjne

Podmiotami biorącymi udział w postępowaniu egzekucyjnym są: organy

6

egzekucyjne i uczestnicy tego postępowania.

Organami egzekucyjnymi są: sąd rejonowy i komornik (art. 758 kpc).

Podejmują one czynności bezpośrednio zmierzające do wykonania tytułu

wykonawczego.

Uczestnikami postępowania są: strony, czyli wierzyciel i dłużnik oraz inni

uczestnicy, np. osoby uczestniczące w przetargu przy egzekucji z

ruchomości, nabywca ruchomości lub nieruchomości.

Zasadniczym organem egzekucyjnym jest komornik, gdyż to on wykonuje

wszystkie czynności egzekucyjne, z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla

sądu rejonowego. W gestii sądu rejonowego leżą natomiast, m.in. pewne

czynności przy egzekucji świadczeń pieniężnych nieruchomości (nadzór

nad licytacją, przybicie, przysądzenie własności), a także egzekucja

świadczeń polegających na wykonaniu czynności, zaniechaniu i nie

przeszkadzaniu. Ponadto sąd może z urzędu wydać komornikowi

zarządzenie zmierzające do należytego wykonania egzekucji.

Wskazanie w treści art. 758 kpc na sąd rejonowy i komornika nie oznacza,

że w postępowaniu egzekucyjnym czynności podejmują wyłącznie te

organy. W postępowaniu egzekucyjnym wiele czynności podejmują

również inne organy np. sąd okręgowy, który rozpoznaje zażalenia na

postanowienia sądu rejonowego wydane w przedmiocie rozpoznania

skargi na czynności komornika, udzielenia przybicia i przysądzenia

własności nieruchomości.

7

Komornik sądowy jest funkcjonariuszem działającym przy sądzie

rejonowym. Komornik działa na obszarze tzw. rewiru komorniczego, który

obejmuje obszar właściwości sądu rejonowego lub jego część. Ważne jest, że

komornik nie może odmówić przyjęcia wniosku o wszczęcie egzekucji lub

dokonanie zabezpieczenia, do których przeprowadzenia jest właściwy

zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego.

Przepisy ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (art. 8) dają

wierzycielowi możliwość wyboru komornika, który nie jest właściwy

według przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Wierzyciel ma

bowiem prawo wyboru komornika na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

z wyjątkiem spraw o egzekucję z nieruchomości oraz spraw, w których

przepisy o egzekucji nieruchomości stosuje się odpowiednio.

Wybór komornika następuje przez złożenie przez wierzyciela, wraz

z wnioskiem o wszczęcie egzekucji, oświadczenia na piśmie, ze korzysta

z prawa wyboru komornika.

Rodzaje i sposoby egzekucji

W zależności o charakteru świadczenia, które ma być przymusowo

wykonane, wyróżnia się trzy rodzaje egzekucji:

1) egzekucję świadczeń pieniężnych (w tym świadczeń

alimentacyjnych,

choć ze względu na ich, egzekucja alimentów została uregulowana

nieco odmiennie od egzekucji pozostałych świadczeń pieniężnych);

8

2) egzekucję świadczeń niepieniężnych;

3) egzekucja celem zniesienia współwłasności.

Przedstawiony podział na rodzaje egzekucji ma decydujące znaczenie dla

określenia sposobów egzekucji.

Egzekucja świadczeń pieniężnych jest skierowana bezpośrednio do

majątku dłużnika, który ma stanowić źródło zaspokojenia roszczeń

wierzyciela. Celem tej egzekucji jest spieniężenie mienia dłużnika (np.,

poprzez sprzedaż należącej do dłużnika ruchomości – samochodu,

komputera) lub inne zrealizowanie praw i wierzytelności przysługujących

dłużnikowi w celu pokrycia egzekwowanej należności. Skuteczność

egzekucji świadczeń pieniężnych uzależniona jest od sytuacji majątkowej

dłużnika. Egzekucja ta może być skierowana tylko do poszczególnych

obiektów majątkowych dłużnika. W związku z tym, wyróżniamy

następujące sposoby jej przeprowadzania:

egzekucję z ruchomości (zajęcie i sprzedaż rzeczy należących do

dłużnika);

egzekucję z wynagrodzenia za pracę dłużnika;

egzekucję z innych wierzytelności i innych praw majątkowych

dłużnika;

egzekucję z rachunków bankowych dłużnika;

egzekucję z nieruchomości (zajęcie i sprzedaż działku i domu

należących do dłużnika);

egzekucję przez zarząd tymczasowy.

9

Pomocniczym sposobem egzekucji świadczeń pieniężnych jest wyjawienie

majątku przez dłużnika.

Egzekucja świadczeń niepieniężnych zmierza do zaspokojenia roszczeń

wierzyciela przez uzyskanie od dłużnika określonych rzeczy (np. wydanie

określonego przedmiotu) lub określonego zachowania się przez

zastosowanie wobec niego środków przymusu. Egzekucja ta zależy od

rodzaju roszczenia wierzyciela i obowiązku świadczenia dłużnika, i może

być skierowana na:

wydanie rzeczy ruchomych przez dłużnika;

wydanie nieruchomości, statku lub opróżnienie pomieszczenia (tzw.

eksmisja) przez dłużnika;

wykonanie określonej czynności przez dłużnika;

zaniechanie pewnej czynności przez dłużnika lub nie przeszkadzanie

wierzycielowi w wykonywaniu określonej czynności.

Egzekucja celem zniesienia współwłasności nie jest typową egzekucją. Jest

to sposób zniesienia współwłasności nieruchomości (np. działki, domu)

przy zastosowaniu z pewnymi modyfikacjami przepisów o egzekucji

z nieruchomości. Ta forma egzekucji ma zastosowania przy podzielne

majątku wspólnego małżonków.

Ograniczenia egzekucji

Przepisy egzekucyjne regulują również, jakie przedmioty lub prawa

należące do majątku dłużnika nie podlegają egzekucji. Stanową one

10

wyjątek od wynikającej z art. 803 kpc zasady, że tytuł wykonawczy jest

podstawą do prowadzenia egzekucji ze wszystkich części majątku

dłużnika. Najczęściej podyktowane jest to względami społecznymi

i humanitarnymi.

Nie podlegają egzekucji:

1) przedmioty niezbędne dla dłużnika i jego rodziny zapewniające

mu egzystencję i wykonywanie zawodu, a także przedmioty, których

pozbawienie naruszyłoby jego uczucia. (art. 829 kpc). Chodzi tu

o urządzenia domowe, pościel, odzież, zapasy żywności na okres

jednego miesiąca, narzędzia pracy, przedmioty niezbędne do nauki,

przedmioty codziennego użytku, których wartość przypadku

sprzedaży jest znikoma, a dla dłużnika mają znaczną wartość

użytkową np. stara maszyna do szycia. Wyłączone spod egzekucji są

również dokumenty osobiste, odznaczenia, przedmioty służące do

wykonywania praktyk religijnych;

2) świadczenia alimentacyjne, zaliczki alimentacyjne, świadczenia

rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe i przeznaczone

dla sierot zupełnych (art. 833 §6 kpc);

3) sumy i świadczenia w naturze przekazane dłużnikowi na pokrycie

wydatków lub wyjazdów w sprawach służbowych, przyznane przez

Skarb Państwa na specjalne cele jak np. stypendia, chyba że

11

wierzytelność powstała w związku z realizacją tych celów lub

obowiązku alimentacyjnego (wtedy mogą być zajęte), (art. 831 kpc);

4) niektóre przedmioty należące do rolnika prowadzącego

gospodarstwo rolne. Minister Sprawiedliwości w rozporządzeniu

z dnia 16 maja 1996 roku szczegółowo określił, jakie zwierzęta

gospodarskie, i w jakiej ilości nie podlegają zajęciu; ilości paszy,

nawozów a także zboża i innych ziemiopłodów potrzebnych do

zasiewów. Egzekucji nie podlega również ciągnik i inne narzędzia

gospodarskie zapewniające ciągłość produkcji.

Ograniczeniom egzekucji by zapewnić dłużnikowi minimum egzystencji

podlegają:

wynagrodzenia dłużnika.

Kodeks pracy szczegółowo reguluje, do jakiej wysokości

wynagrodzenie pracownika podlega egzekucji. (art. 87 kp). I tak:

- do trzech piątych – na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,

- do połowy wynagrodzenia – w przypadku egzekucji innych

należności lub potrącenia zaliczek pieniężnych. Te same zasady

stosuje się do diet posłów, należności członków rolniczych spółdzielni

produkcyjnych, ich domowników z tytułu pracy w spółdzielni,

wynagrodzeń członków spółdzielni oraz wszystkich świadczeń

powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania;

12

emerytury i renty w określonej przez ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

(rozdział 4)

Zawieszenie i umorzenie egzekucji

W toku postępowania egzekucyjnego mogą ujawnić się przeszkody

uniemożliwiające kontynuowanie postępowania w ogóle bądź w pewnym

okresie czasu.

W sytuacji gdy przeszkoda taka ma charakter trwały albo gdy nie zostanie

usunięta w określonym czasie egzekucja podlega umorzeniu. Kiedy

przeszkoda ma charakter przemijający bądź nadający się do usunięcia

uzasadnia z kolei zawieszenie postępowania.

Zawieszenie postępowania

W czasie zawieszenia postępowania egzekucyjnego niedopuszczalne jest

podejmowanie jakichkolwiek czynności egzekucyjnych, za wyjątkiem

czynności, które zmierzają do podjęcia postępowania, w tym ustanowienia

przez sąd kuratora dla dłużnika niemającego zdolności procesowej ani

przedstawiciela ustawowego.

Zgodnie z regulacją zawartą w kpc zawieszenie postępowania może

nastąpić:

- z mocy prawa,

13

- z urzędu (obligtoryjne lub fakultatywne),

- na zgodny wniosek stron postępowania,

- na wniosek wierzyciela,

- na wniosek dłużnika.

Zawieszenie z mocy samego prawa następuje w chwili zaprzestania

czynności egzekucyjnych na wskutek siły wyższej /np. może to być klęska

żywiołowa, katastrofa/, która to siła uniemożliwia prawidłowe

funkcjonowanie organu egzekucyjnego.

Przed zawieszeniem postępowania egzekucyjnego należy wysłuchać

wierzyciela i dłużnika. Nie dotyczy to sytuacji, kiedy istnieje wykonalne

orzeczenie uzasadniające zawieszenie postępowania albo gdy zawieszenie

ma nastąpić z mocy samego prawa lub z woli wierzyciela (art. 827 § 1 kpc).

Obligatoryjnie z urzędu organ egzekucyjny zawiesza postępowanie

w sytuacji, gdy:

1. okaże się, że wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności procesowej

ani przedstawiciela ustawowego (art. 818 § 1 kpc),

2. nastąpi śmierć wierzyciela lub dłużnika (art. 819 § 1 kpc).

Obligatoryjne, ale wnioskowe zawieszenie postępowania egzekucyjnego

następuje na wniosek:

1. wierzyciela,

2. dłużnika, jeżeli sąd uchylił natychmiastową wykonalność tytułu

14

lub wstrzymał jego wykonanie albo dłużnik złożył zabezpieczenie

konieczne według orzeczenia sądowego do zwolnienia go od

egzekucji,

3. dłużnika, jeżeli egzekucja z jednej części jego majątku oczywiście

wystarcza na zaspokojenie wierzyciela (art. 799§ 2 kpc).

Wstrzymanie postępowania egzekucyjnego

Komornik może wstrzymać dokonanie swoich czynności egzekucyjnych

w przypadku, gdy dłużnik złoży na piśmie /nie budzący wątpliwości

dowód/, że wykonał swój obowiązek w stosunku do wierzyciela albo też

wierzyciel udzielił mu zwłoki.

Umorzenie postępowania

Umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje w sytuacji zaistnienia

przeszkód o charakterze trwałym i skutkuje zakończeniem postępowania

bez zaspokojenia wierzyciela w całości lub części.

Postępowanie egzekucyjne może podlegać umorzeniu:

- z mocy prawa,

- z urzędu

- na wniosek.

Umorzenie z mocy prawa nastąpi, gdy wierzyciel w ciągu roku nie dokonał

czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie

zażądał podjęcia zawieszonego postępowania. Termin roczny biegnie od

dnia dokonania ostatniej czynności egzekucyjnej, a w razie zawieszenia

15

postępowania – od ustania przyczyny zawieszenia (art. 823 kpc).

Z urzędu postępowanie egzekucyjne zostanie umorzone jeżeli:

okaże się, że egzekucja nie należy do organów sądowych,

wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności sądowej (chodzi o utratę tej

zdolności już po wszczęciu postępowania egzekucyjnego) albo gdy

egzekucja ze względu na jej przedmiot (chodzi np. o wymienione

w art. 829 k.p.c. papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące

do wykonywania praktyk religijnych) lub na osobę dłużnika (np.

osoba posiadająca immunitet dyplomatyczny lub konsularny) jest

niedopuszczalna,

jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od

kosztów egzekucyjnych (dotyczy to egzekucji świadczeń

pieniężnych).

Postępowanie egzekucyjne może zostać także umorzone na wniosek, jeśli:

zażąda tego wierzyciel,

prawomocnym orzeczeniem tytuł wykonawczy został pozbawiony

wykonalności (chodzi tu głównie - choć nie tylko - o wyrok wydany

wskutek powództwa przeciwegzekucyjnego),

egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli

wykonalności nie jest dłużnikiem i która sprzeciwiła się prowadzeniu

egzekucji albo jeżeli prowadzenie egzekucji pozostaje z innych

powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego,

16

wierzyciel jest w posiadaniu zastawu zabezpieczającego pełne

zaspokojenie egzekwowanego roszczenia, chyba że egzekucja

skierowana jest do przedmiotu zastawu,

na wiosek dłużnika co do świadczeń wymagalnych w przyszłości

w razie stwierdzenia, że dłużnik uiścił wszystkie świadczenia

wymagalne i złożył do depozytu sądowego równającą się sumie

świadczeń okresowych za sześć miesięcy, z równoczesnym

umocowaniem komornika do podejmowania tej sumy (art. 883 § 2

kpc).

Ważne jest, że umorzenie postępowania egzekucyjnego nie pozbawia

wierzyciela możności wszczęcia ponownej egzekucji, z tym zastrzeżeniem

art. 985 § 1 kpc, dotyczącym egzekucji z nieruchomości, kiedy to wszczęcie

nowej egzekucji możliwe jest dopiero po upływnie roku.

Środki zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym

Skarga na czynności komornika

Jest to najbardziej charakterystyczny dla sądowego postępowania

egzekucyjnego środek zaskarżenia. Służy on eliminacji czynności

komornika dokonanych z naruszeniem przepisów

proceduralnych. Nie jest to sposób mający na celu uchylenie czynności

komornika naruszającej wprawdzie prawa stron osób trzecich, ale

wykonanej zgodnie z obowiązującą procedurą. Komornik nie jest władny

17

do badania zasadności wystawionego tytułu wykonawczego, dlatego na tej

podstawie nie możemy opierać swojej skargi na dokonane przez niego

czynności. Temu służą opisane poniżej powództwa.

Skarga przysługuje na każdą czynność komornika, czyli decyzyjną

podejmowaną w postaci postanowienia lub zarządzenia (zarządzenie

o ukaraniu grzywną) i faktyczną (przeszukanie odzieży przez osobę płci

odmiennej niż dłużnik), a także na zaniechanie dokonania czynności przez

komornika, czyli niewykonanie czynności, do której był zobowiązany (np.

niezawiadomienie dłużnika o terminie licytacji, nie doręczenie

zawiadomienia o wszczęciu egzekucji przy dokonywaniu pierwszej

czynności).

Skarga nie dotyczy bezczynności komornika powodującej przewlekłość

postępowania. Takie zachowanie komornika może być zwalczane na

drodze nadzoru korporacyjnego nad komornikiem. W tym celu można

złożyć skargę do odpowiedniej rady komorniczej.

Zaskarżeniu skargą nie podlegają tylko te czynności, w stosunku, do

których w przepisach jest wyraźne stwierdzenie, że podlegają zaskarżeniu

w inny sposób. (np. skarga na plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji).

Uprawnionymi do wniesienia skargi są strony i każda osoba, której prawa

zostały przez daną czynność naruszone bądź zagrożone naruszeniem (art.

767 k.p.c.).

Na wniesienie skarg przysługuje tydzień, który biegnie: od dnia, w którym

czynność była dokonana (gdy strona lub inna osoba była o czynności

zawiadomiona); od dnia zawiadomienia o dokonanej czynności (gdy nie

18

była wcześniej o niej powiadomiona); od kiedy osoba ta dowiedziała się

o dokonaniu czynności (gdy nie było zawiadomienia ani przed ani po

czynności). W kodeksie przewidziano kilka szczególnych unormowań, co

do terminu wniesienia skargi na niektóre czynności komornika. Dotyczy to

niektórych czynności przy egzekucji z ruchomości i nieruchomości, np.

czynności komornika w toku licytacji nieruchomości można zaskarżyć

natychmiast po ich dokonaniu, zgłaszając skargę do sędziego

nadzorującego licytację.

Skarga na czynność komornika powinna być wniesiona na piśmie. Poza

wyjątkami, kiedy to jak w przypadku skargi składanej do protokołu

licytacji, może ona być zgłoszona ustnie. Skarga musi:

1. odpowiadać wszystkim wymogom, jakie prawo stawia pismom

procesowym (art.126 k.p.c.);

2. określać zaskarżoną czynność lub czynność, której komornik

zaniechał;

3. zawierać wniosek o uchylenie, zmianę lub dokonanie zaskarżonej

czynności;

4. zawierać uzasadnienie.

W sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych trzeba dodatkowo

wskazać wartość egzekwowanego roszczenia, co ma wpływ na wysokość

wpisu stałego od skargi.

Skargę wnosi się do sądu rejonowego, przy którym działa komornik.

Jeżeli do egzekucji został wybrany komornik poza właściwością ogólną dla

danej egzekucji, skargę wnosi się do sądu, który byłby właściwy na

19

zasadach ogólnych.

Wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego ani

wykonania zaskarżonej czynności, chyba że sąd w całości lub części zawiesi

postępowanie egzekucyjne lub wstrzyma wykonanie czynności.

Sąd rozpoznaje skargę w terminie tygodniowym od dnia jej wpłynięcia do

sądu.

Po rozpoznaniu skargi sąd wydaje postanowienie. Na postanowienie to

przysługuje zażalenie.

Powództwa przeciwegzekucyjne

Powództwa przeciwegzekucyjne są środkiem obrony dłużnika lub osoby

trzeciej przeciwko niezgodności z prawem egzekucji, zarówno co do samej

jej zasadności, jak i jej dopuszczalności. Stanowią one środek prawny

mający na celu zwalczenie tytułu wykonawczego w całości lub w części.

Wnosząc tego rodzaju powództwo należy wskazać, jakiego tytułu

wykonawczego ono dotyczy, w jakim zakresie strona domaga się

pozbawiania lub ograniczenia jego wykonalności.

Tego rodzaju powództwa mogą być wytaczane tak długo, jak długo trwa

egzekucja, a staje się niedopuszczalne po wykonaniu tytułu

wykonawczego.

Wykonanie tytułu wykonawczego nie zamyka jednak powodowi

możliwości dochodzenia swoich uprawnień w innym postępowaniu np.

o naprawienie szkody lub zwrot wyegzekwowanego świadczenia.

20

Występują dwa rodzaje powództw przeciwegzekucyjnych:

powództwo opozycyjne – art. 840 kpc – służy dłużnikowi

powództwo ekscydencyje – art. 841 i art. 842 kpc – służy osobie

trzeciej.

Powództwo opozycyjne

Powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności ma

zastosowanie w następujących przypadkach (art. 840 kpc):

a) gdy dłużnik przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie

klauzuli wykonalności, a w szczególności, gdy kwestionuje istnienie

stwierdzonego tytułem egzekucyjnym obowiązku, albo gdy

kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia dokumentu

stwierdzającego to przejście.

Dłużnik zaprzecza więc, że ma wobec wierzyciela obowiązek

spełnienia jakiegoś świadczenia albo zaprzecza innych zdarzeniom,

które miały wpływ na wydanie klauzuli wykonalności np.

kwestionuje termin, w jakim miał spełnić świadczenie. Może też nie

uznawać przejścia na niego określonych obowiązków;

b) gdy po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie,

wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być

egzekwowane.

Gdy tytułem egzekucyjnym jest orzeczenie sądowe, dłużnik może

21

w tym powództwie wskazywać zdarzenia, które nastąpiły po

zamknięciu rozprawy, a także powoływać się na spełnienie

świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w

sprawie. Do takich sytuacji należeć będzie wykonanie przez dłużnika

zobowiązania,

niemożliwość świadczenia z przyczyn niezależnych od dłużnika,

zwolnienie dłużnika z długu przez wierzyciela;

c) gdy małżonek dłużnika przeciwko któremu sąd nadal klauzulę

wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c. wykaże, że egzekwowane

świadczenie nie należy się wierzycielowi. Przy czym małżonkowi

temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także

zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł przedstawić.

Art. 787 k.p.c. jest podstawą, aby klauzula wykonalności wydana

została również przeciwko małżonkowie dłużnika. Chodzi przede

wszystkim o umożliwienie małżonkowie dłużnika obrony przed

roszczeniami wierzyciela. Wytaczając takie powództwo małżonek

może wykazać, że świadczenie wymienione w tytule egzekucyjnym

nie należy się wierzycielowi, gdyż np. w chwili powstawania

zobowiązania obowiązywała małżeńska rozdzielność majątkowa.

Powództwo to wytacza się przeciwko wierzycielowi. Może być wytoczone

gdy egzekucja już została wszczęta wtedy prawomocny wyrok sądu

pozbawiający tytuł wykonawczy wykonalności jest podstawą do

22

umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela (art. 825).

Może być również wytoczone jeszcze przed jej wszczęciem gdy dłużnik

chce jej zapobiec.

Powództwo ekscydencyjne

Istotą powództwa ekscydencyjnego jest to, że osoba trzecia, a więc podmiot

niebędący wierzycielem lub dłużnikiem, może w drodze powództwa żądać

zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego

egzekucji narusza jej prawa (art. 841 kpc).

Powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji stanowi

zatem środek merytorycznej obrony osoby trzeciej, której prawa zostały

przez egzekucję naruszone, przydatny przykładowo w sytuacji, gdy

komornik kieruje egzekucję do przedmiotu (rzeczy) zbytego uprzednio

przez dłużnika, o którym komornik błędnie myśli, że pozostaje w dalszym

ciągu własnością dłużnika.

Powództwo ekscydencyjne można wnieść tylko w terminie miesiąca od

dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa, chyba że inny termin jest

przewidziany w przepisach odrębnych. W przypadku stwierdzenia przez

sąd przekroczenia tego terminu, który to termin nie podlega przywróceniu,

powództwo zostanie oddalone.

Powództwo ekscydencyjne, w przeciwieństwie do powództwa

23

opozycyjnego, może być skutecznie wniesione dopiero po wszczęciu

postępowania egzekucyjnego.

24

Wzory pism w postępowaniu egzekucyjnym

I. Wniosek o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności

Rzeszów, dnia 2 grudnia 2009 r.

Sąd Rejonowy w RzeszowieI Wydział Cywilny

Wierzyciel: Dominik Kowalski zam. Rzeszów, ul. Miła 5/34

Dłużnik: Anna Kowalska zam. Rzeszów, ul. Kolorowa 6/ 8

Sygn. akt I C 1234/08

Wniosek o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności

Wnoszę o: 1. nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi Sądu Rejonowego wRzeszowie z dnia 19 czerwca 2008 roku sygn. akt IC 1234/08. 2. doręczenie wierzycielowi tytułu wykonawczego, obejmującego odpis wyroku opatrzonego klauzulą wykonalności.

Dominik Kowalski

25

II. Wniosek o wszczęcie egzekucji

Rzeszów, dnia 2 grudnia 2009 r.

Do Komornika SądowegoRewiru przy Sądzie Rejonowym w Rzeszowie

Wierzyciel: małoletni Mateusz Nowakreprezentowany przez matkę Annę Nowak– przedstawiciela ustawowego, zam. Rzeszów, ul. Miła 5/34

Dłużnik: Krzysztof Nowak,zam. Rzeszów, ul. Kolorowa 6/ 8

Wniosek o wszczęcie egzekucji z wynagrodzenia za pracę

Załączając tytuł wykonawczy, obejmujący wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie z 12 marca 2009 r., sygn. akt: II C 345/09, opatrzony klauzulą wykonalnościtegoż Sądu z 18 marca 2009 r. w imieniu małoletniego wnoszę o:- wszczęcie egzekucji z wynagrodzenia za pracę dłużnika KrzysztofaNowaka otrzymywanego w ........, Warszawa, ul. ......... poprzez zajęciepodlegającej egzekucji części wynagrodzenia za pracę w celu wyegzekwowanianastępujących kwot:– po 800 zł miesięcznie począwszy od dnia 1 kwietnia 2009 r., płatnychdo 10 każdego miesiąca za dany miesiąc z ustawowymi odsetkami z tytułuzwłoki w płatności każdej z rat.Ponadto wnoszę o:- ustalenie oraz ściągnięcie wraz z egzekwowanym roszczeniem kosztów egzekucji według norm przepisanych.

Anna Nowak Załączniki:Tytuł wykonawczy

26

III. Skarga na czynności komornika

Rzeszów, dnia 18 grudnia 2009 r.

Sąd RejonowyWydział I Cywilnyw Rzeszowie

Sygn.akt Km....../05

Wierzyciel: Agata Kowalskazam: 35-543 Rzeszów, ul. Akacjowa 25

Dłużnik: Grzegorz Niedziałekzam. 36-980 Rzeszów, ul. Zawilcowa 23

Skarga dłużnika na postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Rzeszowie, z 20.11.2009 r., sygn.akt Km……

Składam skargę na wyżej opisane postanowienie doręczone dłużnikowi 24.01.2006 roku oraz wnoszę o:1. uchylenie zaskarżonego postanowienia,2. zasądzenie od wierzyciela na rzecz skarżącego kosztów postępowaniawedług norm przepisanych.

Uzasadnienie

Grzegorz Niedziałek

Załączniki:- odpis skargi

27

Opracowano na podstawie:

1. Ustawy kodeks postępowania cywilnego,

2. Ustawy o komornikach sądowych i egzekucji,

3. „Wybrane zagadnienia egzekucji sądowej” pod red. J. Kołaczyńskiego, Warszawa 2008,

4. Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, pod red. Z. Świebody, Warszawa 2004.

28