YÜZLEŞME III

Hamdi TAYFUR

E-BOOK

E-BOOKISBN: 978-605-81374-0-0

Kitabın AdıYÜZLEŞME III

Eylül 2020

Yazan - DerleyenHamdi TAYFUR

İç Düzen-Kapak TasarımıMuzaffer YILMAZ

YÜZLEŞME III

Hamdi TAYFUR

E-BOOK

7

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ NİYETİNE ............................................................................................11

HASBİHAL ....................................................................................................... 17

İLHAMİ GÜLER’İN “TARİHSELCİLİĞE DAİR YANILGI” YAZISI ÜZERİNE ... 23

HER DOĞRU HER YERDE SÖYLENİR! ....................................................... 26

TRAVMATİK ÖFKE (!) ..................................................................................... 28

KUR’AN HZ. MUHAMMED’İN TERTİLİDİR-I .................................................. 37

KUR’AN HZ. MUHAMMED’İN TERTİLİDİR-II ................................................. 44

ŞANTÖR İMAM! ............................................................................................... 54

HASBİHAL-II .................................................................................................... 54

HASBİHAL-III ................................................................................................... 57

DÜCANE C. KONFERANS DEĞERLENDİRMESİ .......................................... 60

TEKFİRE NEDEN KARŞIYIM? ........................................................................ 65

Hz. AİŞE ........................................................................................................... 69

HAYYE ALEL FELAH! ..................................................................................... 71

TARİHSELCİLİK NEREYE? ............................................................................ 77

DÖRT BÜYÜK GÜNAH ................................................................................... 80

KİTLESEL CİNAYET ........................................................................................ 82

MÜSLÜMANDAN BAĞIMSIZ İSLAM! ............................................................. 83

İBADETLER BİREYSEL Mİ? ........................................................................... 84

ÇİRKİN TEMSİL! .............................................................................................. 85

NOTRE DAME KATEDRALİ ............................................................................ 88

BAŞÖRTÜSÜ ................................................................................................... 89

NEKROFİLİK TOPLUM ................................................................................... 90

HALMAN KURALI ........................................................................................... 91

KUR’AN VE POZİTİF BİLİM ............................................................................ 91

8

KUR’AN’DA HAMDİ! ....................................................................................... 94

ORUCUN TARİHSELLİĞİ ................................................................................ 95

İSLAMİLİK ENDEKSİ ....................................................................................... 97

POST-İSLAMCILIK ÖLDÜ ............................................................................... 99

KİMİN İÇİN ÖZGÜRLÜK? .............................................................................. 104

HUSN-KUBH .................................................................................................. 106

HASBİHAL-IV ................................................................................................ 107

CHERNOBYL ................................................................................................. 108

GALÜ BELA ....................................................................................................111

SODOM VE GOMORE ....................................................................................114

KUR’AN’IN BENZERİ .....................................................................................117

HANGİ MUHAMMED? ....................................................................................118

DOĞANIN SİNİR SİSTEMİ ............................................................................. 122

DİYANET VE CİNSELLİK .............................................................................. 125

KAZDAĞLARI’NDA GÖBEK DANSI ............................................................. 127

İHTİYAÇ MI İSTEK Mİ? .................................................................................. 131

TROLLEMEK YA DA TROLLENMEK ............................................................ 133

ALİ BULAÇ’IN TARİHSELCİLİK DEĞERLENDİRMESİ ÜZERİNE ............... 137

FAİZ Mİ RİBA MI ............................................................................................ 142

ELHAMDÜ-ELKAPİTALİZM-ERRABBİLALEMİN ........................................ 143

UYUŞTURUCU ÇEŞİTLERINDEN ÖRNEKLER: .......................................... 146

ARAP ÖRFÜ .................................................................................................. 147

TANRI NEREDE! ............................................................................................ 148

YAKIN GELECEK .......................................................................................... 149

ZEMZEM TOWERS ........................................................................................ 151

ALTERNATİF DÜNYA ANAYASASI ............................................................... 152

AŞMAK .......................................................................................................... 155

“İLKSEL TOPLUMLAR” ................................................................................ 157

MAHÇUP İSLAM! .......................................................................................... 158

ZİMMET .......................................................................................................... 161

MECUSİ BİLİM, İSLAMİ BİLİM! ..................................................................... 164

9

OBSESİF ........................................................................................................ 168

SAVAŞ BÜTÜNÜYLE AHLAKSIZLIKTIR ...................................................... 169

MİLLİYETÇİLİK .............................................................................................. 169

TROL .............................................................................................................. 171

DİNİN TOPLUMSAL ROLÜ ........................................................................... 174

HATEMÜL ENBİYA ........................................................................................ 176

1400 YILLIK MÜKTESABAT ......................................................................... 180

KİTLE İMHA SİLAHLARI ............................................................................... 181

İBADETLERİN BİLİMSEL AÇIKLAMASI ...................................................... 182

TANRI’NIN ADI: PARA ................................................................................... 183

KÜFÜR NEDİR, KAFİR KİMDİR? .................................................................. 185

HZ. MUHAMMED’İN TEO-POLİTİĞİ ............................................................. 189

SAHTE PEYGAMBER OLUR MU? ............................................................... 190

KUDÜS’Ü KURTARMAKTAN VAZGEÇİN ..................................................... 194

ABDEST! ........................................................................................................ 195

İNANÇ KALPTE DURDUĞU GİBİ DURMUYOR ........................................... 196

DİNİ AYDINLANMA İSTİYORLAR MI? .......................................................... 197

SAVAŞ SEVERLERE ÜLTİMATOMUMDUR: ................................................ 198

TÜM PROBLEMLERİN ARKASINDAKİ EN TEMEL PROBLEM .................. 200

VATANPERVER MİYİM? ................................................................................ 202

CORONA NOTLARI: ..................................................................................... 205

TEŞEKKÜRLER COVİD-19 ........................................................................... 206

NEREDE O ESKİ İSLAMCILAR! ................................................................... 207

EN BÜYÜK TARİKAT .................................................................................... 209

DİN AÇIKLAMAZ AMA AÇIKLANABİLİR ..................................................... 210

GENE 19 MESELESİ ..................................................................................... 213

DİNİ SAVUNMAK! .......................................................................................... 217

İSLAM’IN ARAPLIĞI ...................................................................................... 218

DİN BİR İHTİYAÇ MIDIR? .............................................................................. 220

DİNİN GÜNCELLENMESİ SORUNU ............................................................. 222

KUR’AN YETİYOR MU! ................................................................................. 227

10

ÇAV BELLA! .................................................................................................. 228

ÜÇ GÜN MESAİ ............................................................................................. 230

ORYANTALİST İDDİALAR ............................................................................ 231

KUR’AN’DAKİ EVREN MODELİ VE BİLİM ................................................... 234

ORJİNAL MUSHAF ....................................................................................... 236

KUR’AN’DA İŞKENCE VAR MIDIR? ............................................................. 237

İSLAM İKTİSADI! ........................................................................................... 239

OTORİTER VİCDAN ...................................................................................... 241

MEDİNE SÖZLEŞMESİ ................................................................................. 242

AVAM-HAVAS ................................................................................................ 243

KÂBE BİR MEZARDIR .................................................................................. 244

İNSANLAR İÇİN YAPILMIŞ İLK EV ............................................................... 245

İSTANBUL SÖZLEŞMESİ ............................................................................. 247

SEBEBİN HUSUSİLİĞİ .................................................................................. 247

GENÇLER NEDEN DİNİ SORGULUYOR? ................................................... 249

ALLAH-KUL, EFENDİ-KÖLE ........................................................................ 251

BÜTÜN MABETLER MÜZE OLMALI! ........................................................... 252

BÜYÜK ÜSTAD NASIL OLUNUR? ............................................................... 254

AYASOFYA’YA DAVET .................................................................................. 257

ÇOK EVLİLİĞİN SİYASİ SONUÇLARI .......................................................... 258

BEYRUT PATLAMASI ÜZERİNE .................................................................. 260

GENÇLER DEİST OLUYOR! ......................................................................... 262

ERKEK EGEMEN ZİHNİYET ......................................................................... 263

HÜSN-KUBUH ZATİ MESELESİ ................................................................... 266

HAKİKATİN SAHTELİĞİ ................................................................................ 267

11

ÖNSÖZ NİYETİNE

23 Mayıs 2020 Tarihinde yazdığım aşağıdaki yazı, Yüzleşme-II’den sonra ifade edebileceğim niyetlerimi ve dü-şüncelerimi açıklıyor. Bu nedenle yazıya başka bir şey ekle-meden önsöz niyetine sadece teknik bir iki hususa değinmek-le yetineceğim.

Sosyal Medya’da yazdığım deneme ve yorumlardan oluş-turduğum “Yüzleşme” serisinin üçüncüsü olan bu kitap, 2019 yılının başından, 2020 Ağustos ayının sonuna kadar yaptığım paylaşımlardan seçtiklerimin bir derlemesidir. Önsöz olarak kullandığım aşağıdaki yazı ve “HASBİHAL” başlığı altında benzer duygu ve düşüncelerimi dile getirdiğim ilk sırada yer verdiğim yazı dışındaki tüm paylaşımları tarih sırasına göre verdim. “İçindekiler” kısmından ilgi duyulabilecek konula-ra ulaşım kolay olsun diye yazıların çoğuna başlık koydum. Başlık koymadığım yazılar ise ya oldukça kısa paylaşımlar ya da bir önceki yazıyı tamamlayan yazılardır. Bu yüzden, sıray-la okumayıp, “İçindekiler” kısmından seçerek okuduğunuz bir yazı olursa sonraki yazıya da göz atmayı unutmayın, çün-kü ilgili bir yazı olabilir. Serinin ilk kitaplarında yapmadığım bir şeyi Yüzleşme-III’de denedim ve yazılara yapılan yorum-lardan seçtiklerimi ilk sıralarda yer alan bazı yazılara ekle-dim. Gelecek tepkilere göre, sonraki kitaplarda bunu devam ettirmeyi, hatta mümkün olursa daha fazla yorum eklemeyi düşünüyorum. Bunun getirdiği zorluk ise, her paylaşıma

YÜZLEŞME III

12

bazen yüzlerce yorumun yapılmasıdır. Bunların tümünü ele-mek ve önemlilerini ayırmak ciddi bir çalışmayı gerektirdiği gibi, bu yöntem kitabın hacmini oldukça arttırıyor. Niyetim, o senenin paylaşımlarını yıl biter bitmez kitaplaştırmaktı ama bazı nedenlerle bunu yapamadım. Dileyen ücretsiz olarak in-dirip okuyabilsin diye kitabı öncekiler gibi PDF olarak yayım-ladım.

Yazılarıma, fikirlerime ve yorumlarıma ilgi duyup okuyan tüm arkadaşlarıma teşekkür ederken, sizleri “Önsöz niyetine” dediğim 23 Mayıs 2020 tarihli yazımla baş başa bırakıyorum:

“Bazı arkadaşlar yaptığım eleştirilere cevap vermek yerine şu tarz çıkışlar yapıyorlar:

Madem dinle ilişkini kestin, neden hâlâ din hakkında yaz-maya ve eleştirmeye devam ediyorsun? Kendi yoluna gitsene!

Hatta daha da ileri gidip bu işten menfaat elde ettiğimi ve dini sermaye edindiğimi söyleyenler bile var. Bu son husus kale aldığım bir şey değil, çünkü yazdıklarım için bugüne ka-dar bir kuruş para almış değilim.

Birçok davet aldığım halde reel hayatta özel amaçlar için oluşturulan veya oluşturulmaya çalışılan herhangi bir toplu-luk, proje veya arkadaş çevresi içinde yer almayı bugüne ka-dar ısrarla reddederek birey kalmayı tercih ettim.

Hatta sanal hayatın dışında bu minvaldeki ikili ilişkiler-den, arkadaşlıklardan ve bunun için yapılan teklif ve görüş-me isteklerinden, nezaket kurallarını çiğneyen kaba bir insan, hatta hasta bir insan görüntüsü vermeyi göze almak pahasına kaçındım.

Şahsıma dönük bu itiraza birkaç kez cevap vermiştim. Ama hâlâ aynı şeyi tekrar edenler olduğu için şimdi son bir cevap vereceğim ve tekrar itiraz eden olursa sadece bu yazıyı göstermekle yetineceğim.

Öncelikle bu itirazları yapanların bunu söylemeye hakları var mı diye bir düşünmeleri gerekiyor. Bir yandan hakikatin sahibi olduklarını söyleyip meydan okuyorlar, diğer yandan

ÖNSÖZ NİYETİNE

13

eleştirilere cevap vermek yerine hemen bu itirazı öne sürü-yorlar; bu ise inançlarının hakikatine dair bütün o iddiaları ve meydan okumaları boşa çıkartıyor.

Sen çekil, suyu bulandırma, biz tatlı tatlı kendi aramızda tartışırız diyorlar aslında ama bunu dillendiremiyorlar.

Madem inanç ve düşüncelerinizden o kadar eminsiniz neden eleştirilere cevap vermek yerine karşınızdaki kişinin şahsına yöneliyor ve ne yapıp yapmadığına veya ne yapıp ne yapmaması gerektiğine dair ona konum biçmeye kalkışıyor-sunuz! Siz önce eleştirilere cevap vermeyi deneyin lütfen!

İkinci olarak inançlarla yüzleşip mesafe koyup çekilmek yetmiyor çünkü din hayatın içinde, dindarlar her yerde ve inançlarını bireysel bir tercih olarak kendilerinde tutmakla yetinmiyorlar, tüm hayatı belirlemeye, herkese konum biç-meye çalışıyorlar.

Siz onu bıraksanız da o sizi bırakmıyor, her yerde karşını-za çıkıyor. Çevreniz onlardan oluşuyor, toplumun temel yargı ve ilişki biçiminin en önemli mikyaslarından biri din.

Laik bir devlette yaşadığımız halde siyaset iliklerine kadar dinle iç içe. Din konuşmadığımız, dinle ilgili bir mevzunun kamuoyunu meşgul etmediği tek bir gün yok.

İnsanlar dini meta edinmiş iki yüzlü dinbazların ve din ba-ronlarının peşinde sürüler halinde sürükleniyor. Dağlardan derelere, vadilerden uçurumlara nereye çekseler oraya koş-turuyorlar.

Bugün iktidarda olan partinin iktidara gelmesinin ve hâlâ iktidarda kalabiliyor olmasının temel nedenlerinden birisi din faktörü. İktidar değişse bile yeni gelen iktidarı belirleyen nedenlerden birisi din veya mezhep olmaya devam edecek.

Türkiye son üç on yılında iki darbe ve bir karşı darbe ya-şadı ve bu üçünde de temel etken din meselesi. 28 Şubat, 15 Temmuz ve hemen akabinde OHAL kararlarıyla gelen karşı darbe süreci... Kendi ifademle “soft modern darbe”... Din fak-törü olmadan kim bana bunları açıklayabilir!

YÜZLEŞME III

14

Türkiye’de yüzün üzerinde ilahiyat fakültesi ve 35.000’e yakın ilahiyat öğrencisi var, mezun olanların sayısını siz he-sap edin. Beş binin üzerinde imam-hatip lisesi ve 1,3 milyon-dan fazla imam-hatip öğrencisi var. Kur’an kurslarında, gayri resmi medreselerde okuyanları hesaba katmıyorum bile. Bir de bu okullardaki öğretmen, hoca ve öğretim görevlisi sayı-sını düşünün. Bu memlekette okul sayısından fazla cami var. Diyanetin bütçesi çok sayıda bakanlığın bütçesinden yüksek. Hazırlanan bütçe yetmiyor her sene ek bütçe talep ediyorlar.

Tüm bunların ve dökülen bunca paranın imamlara duyu-lan ihtiyaç için veya insanlar daha ahlaklı olsun diye olduğu-nu mu zannediyorsunuz?

Hayır!

İktidara seçmen, cepheye şehit olacak asker, alanlara mu-halifleri coplayacak muhafazakâr polis, sanal aleme trol, ta-rikatlara mürit, cemaatlere eleman, geleceğe dindar nesil ye-tiştiriliyor. İmam-hatip ve ilahiyatlar muhafazakâr iktidarın arka bahçesidir çünkü.

Unutmayalım bu topraklarda din konuşulmadan hiçbir mesele konuşulamaz. Din eleştirilmeden hiçbir mesele eleşti-rilemez, dinle yüzleşmeden hiçbir sorun çözülemez.

Tüm bu genel tablo yetmiyor, her yerde dindarların teb-liğleri, kendileri gibi olmayanlara saldırıları, küçümsemele-ri, aşağılamaları, karalamaları, tekfirleri, karşıt bildikleri her inanç ve düşünceye topyekûn saldırıları ile karşı karşıya ka-lıyoruz.

Bana madem inançla hesaplaşmanı/yüzleşmeni bitirdin, yolunu çizdin daha niye eleştirilerini sürdürüyorsun, kendi yoluna gitsene diye rol biçmeye kalkışıyorlar ama kendileri küfür, şirk, sapıklık olarak bildikleri karşıt düşünceler hak-kında sürekli konuşmaktan ve onlara saldırmaktan bir gün bile geri duramıyorlar.

Madem kendi inancınızdan bu kadar eminsiniz ve karşıt düşüncelerle hesabınız tam, bu biteviye çabanız niye? Bana

ÖNSÖZ NİYETİNE

15

ne yapmam gerektiğini öğretmeye çalışmak yerine önce ken-dinize bakmanız gerekmez mi?

Son olarak şunu da ifade etmem gerekiyor: Benim gibi kırk yaşına kadar din uğruna hayatını harcamış ve geç de olsa farkına varmaya başlamış veya henüz genç yaşta olma-sına rağmen körpecik vicdanıyla muhafazakâr ailelerinin, dindar çevre ve grupların ve muhafazakâr iktidarın dindarlık görüntüsü altında siyaset, bürokrasi, eğitim, sosyal hayat ve iş hayatındaki ahlaksız, adaletsiz, iki yüzlü tutumları yüzün-den tereddüt yaşayan, dini sorgulayan, yüzleşmeye çalışan çok sayıda insan var. Gençler deist oluyor dedikleri bundan başka bir şey değil.

Bunlardan bazıları düşüncelerini çoktan değiştirdiği halde çevre baskısı, ikbal korkusu ve makamını yitirmek istemediği için onları içinde gizliyor, münafıkça davranıyor.

Bazıları küçüklüğünden beri aldığı eğitim nedeniyle içten içe sorduğu soruları dışa vuramıyor veya kendi kendine sor-maya bile cesaret edemiyor. Dilinin ucuna kadar geliyor ama söyleyemiyor. Aklının ucuna kadar geliyor ama düşünceleri-ni bastırıyor, düşünmek istemiyor.

Bazıları kabul edemediği haksızlıklar karşısında vicdanını bastırıyor.

Bazıları sorguluyor ama yoğun dış propaganda ve mahal-le baskısı nedeniyle cesaretini toplayıp bir türlü bu sorgulama sürecini ilerletip tamamlayamıyor.

Bunların oluşturduğu bunalım tarifi imkânsız çıkmazlar yaratıyor insanların içinde.

İşte argo tabirle benim kemiksiz, son derece duru ve net, doğrudan ve tamamen kitabın ortasından konuşan, açık ve cesur eleştirilerim bu tip arkadaşlar için ilaç niteliği taşıyor. Tıkanmış ve çıkmazdaki birçok arkadaşa yazdıklarımla dü-ğümlerini çözmelerinde, çıkmazlarından kurtulmalarında, cesaret bulmalarına yardımcı oluyorum. Onlara bir tür yol arkadaşlığı yapıyorum. Çünkü ben de hâlâ aynı yoldayım.

Kimsenin yolunu aydınlattığım veya mürşitlik yaptığım fi-lan yok, sadece karanlıkta ellerini tutuyorum. Onlar bana ben onlara güven veriyorum.

Sabahın üçünde dördünde gerçek hayatta hiç tanıma-dığım, sanal alemden beni bulan kaç tane arkadaşla saatler boyu yazıştığımı bilemezsiniz. Bunların tümünü toplasam ciltler dolusu kitap yapar. Eleştirel yazılarıma son verip kendi dünyama çekilirsem karanlıkta elini tutabildiğim birkaç arka-daşın elini bırakmış olmaz mıyım?

Şimdi anladınız mı, eleştirilerimi neden ısrarla sürdürme-ye devam ettiğimi?”

Hamdi TAYFUR

1 Eylül 2020

HASBİHAL

17

1 Ekim 2019

HASBİHAL

Son zamanlarda en çok aldığım eleştirilerden veya soru-lardan birisi şu: Dinle yüzleşmeni tamamladın. Geçmişle ve geçmişinle hesaplaştın. Neden hâlâ din ve dindarlar hakkın-da eleştirel yazılar yazmayı sürdürüyorsun?

Bu eleştiriler hem görüşlerimi kabul edenlerden hem de karşı çıkanlardan geliyor.

Görüşlerimi kabul eden arkadaşlar, başıma kötü bir şeyin gelmesinden endişe ettikleri, bunları bir obsesyon nedeniyle sürdürdüğümü düşündükleri veya bunun gereksiz olduğuna inandıkları için bu eleştiriyi yapıyorlar.

Görüşlerime karşı çıkanlar ise bunu, dikkat çekmek, düş-manlık yapmak, geçmişe duyduğum güya kinimi(!) tatmin et-mek, din eleştirilerini kullanarak menfaat elde etmek, taraftar toplamak, meşhur olmak gibi amaçlar taşıdığımı düşünüyor-lar.

Baştan belirteyim, benim bu paylaşımları menfaat, meşhur olmak etrafıma insanları toplamak gibi amaçlarla yaptığıma dair art niyetli ve niyet okumaya dönük iddialar son derece saçma... Eğer böyle bir amacım olsaydı, dini eleştirmek yeri-ne dini kullanmaya tercih ederdim. Çünkü dinden daha iyi bir sermaye ve kullanışlı bir aygıt yok, yeter ki niyetin o ol-sun. Şundan emin olun dikkat çeken, orijinal dini yorumlar yapmada ve üretmede piyasadakilerden çok daha üst düzey performans gösterecek bir zekaya sahibim.

Eğer kötü niyetli olsaydım, dinden muhtelif amaçlarla faydalanmak gibi bir amaç taşısaydım bunu gayet güzel bir şekilde de yapardım. Bilakis ben zıt bir yol tuttum. Son dere-ce riskli, tehlikeli, dikenli ve meşakkatli bir yolu tercih ettim. Çünkü ne isem oyum. Amacım menfaat devşirmek değil ya-

YÜZLEŞME III

18

sadığım düşünsel ve psikolojik tecrübeyi olduğu gibi aktar-mak. Ne eksik ne fazla.

Hakkımda bu tür iddialarda bulunanların eleştiri ve so-rularıma dönük elle tutulur tek bir cevap verdiklerini de görmedim. Varsa yoksa itham, niyet okuma, art niyet arama, dış güçlerle veya derin projelerle bağ kurma, adhominom vs. Kısacası trollük yaparak iddia ve sorularımı boşa çıkarma ca-bası.

Diğer bir nokta, sadece dine dönük eleştirel paylaşım-lar yaptığım bunu takıntı haline getirdiğim de doğru değil. Önceleri sadece bu tür paylaşımlar yapardım ama şimdi öyle değil. Siyaset, kapitalizm, eşitsizlikler, adaletsizlikler, hak-lar, özgürlük, zulümler, ayrımcılık, demokrasi, ekolojizm/çevrecilik, çevre tahribatına dönük karşı çıkış, ütopik olarak nitelenen bir dünyanın imkânı vs. gibi pek çok konuda ya-zılar yazıyorum. Artık okumalarım da buna paralel konu-larla ilgili. Uzun süredir dini konularda kitap okumuyorum. Paylaşımlarımın bir kısmının konusu din dışı konular. Ama din hakkındaki paylaşımlarım çok dikkat çektiği için bazıları zannediyor ki ben sadece din üzerine yazıyorum. Bu doğru değil.

Madem ki dinle bağını kopardın neden din hakkında ya-zıp duruyorsun, dini bize bırak, mahalleyi rahat bırak diyen-ler aslında içten içe sunu demek istiyor: Söylediklerine vere-bilecek bir cevabımız yok. Dinle yolunu ayırdıysan çek git, biz de kendi kendimize çelik çomak oynamayı sürdürelim. Çok büyük ilmi faaliyet yaptığımızı zannedip tatmin olalım. Beş yaşındaki çocukların çarpıcı sorularına din üzerinden ve-recek cevabı olmayıp “sümme haşa!” çeken bu tiplerden baş-kası beklenmez zaten.

Din konusunda eleştiri ve yazılarımı sürdürüyorum bunun pek çok nedeni var. Evet ben dinle bağımı kopardım ama din ve dindarlar benden kopmuyor. Hayatın her yerindeler. Her köse başını tutmuşlar, her delikten onlar çıkıyor. Gözümüzü nereye cevirsek din veya dindarlardan kaynaklanan bir so-

HASBİHAL

19

runla karşılaşıyoruz. Dini ayrımcılık siyaset, bürokrasi, eği-tim, ticaret her yere yayılmış. Hayatın birçok alanındaki be-lirlenimler din üzerinden yapılıyor. Dinin ve dindarların bu-laşmadığı tek bir alan yok. Bunlar zulüm üretiyor, ayrımcılığa yol acıyor, birçok haksızlığa sebep oluyor.

Siyasetten iki şeyi, dini ve milliyetçiliği çekip alın bugün mevcut partilerin hiçbiri yüzde bir bile oy alamaz. AK Parti ve CHP de buna dahil.

Bunu söylerken bütün sorunların tek nedeni dindir, de-mek istemiyorum. Tabii ki yığınla sorunumuz ve bu sorun-ların arkasında yatan çok sayıda neden var. Din nedenlerden bir neden ama çok önemli bir neden ve ivedilikle çözümlen-mesi gereken bir sorunsal. Yoksa her yerde karşımıza çıkma-ya devam edecek.

Bu topraklarda henüz ciddi bir din eleştirisi yapılmadı. Bu eleştiri tam olarak yapılmadıkça, toplum dinle hesaplaşma-dıkça, yüzleşmedikçe ne düşünce ne sanat ne siyaset ne de hayat tek bir adım atabilecek. Eleştiri öncelikle dinin ve kutsa-lın eleştirisi ile başlamalı. Batı dinle hesaplaşmadan yüzlerce yıl uyudu. İslam dünyası hâlâ uyuyor. Dinle hesaplaşmaya cesaret edemiyor. Bu eleştiri ve hesaplaşmayı yapacak olan aydın ve ilim insanları da korku kabuklarını bir türlü kıramı-yor. Haklılar ve bu riski almak büyük bir fedakârlık ve cesaret ister. Koltuklarından olmaktan, bedel ödemekten korkanlar buna kalkışamaz. Eveleyip geveleyerek, eleştiriyor gibi ya-parak, içinde taşıdığın düşünceyi açmadan, metafor ve me-cazlarla ima ederek din eleştirisi yapılmaz. Siz yapmazsanız, eleştiri birkaç ergen ateistin eline kalır, siz de makamınızda oturup saz çalmaya devam edersiniz. Ben bazı hocalarımızın din hakkında neler düşündüğüne yakinen şahidim. Ama ka-muoyuna çıkıp bu düşüncelerini açıklayamazlar. Bunu yapa-bilmek gerçekten büyük cesaret ister.

YÜZLEŞME III

20

12 Ocak 2019

-Gidiyorum!

-Gitme!

-Biraz daha kalayım o zaman.

-İstersen gidebilirsin.

-Bak giderim!

-Durduğun kabahat.

-Biraz daha otursam.

-Beş dakika daha otur istersen.

-Ben gidiyorum.

-E git dedim ya.

-Çıktım zaten.

-Niye döndün?

-Cigara paketim.

-Niye duruyon?

-Bi cigara daha içeyim.

-Balkonda iç.

-Ordan giderim.

-Aşağı mı atlayacaksın?

-O zaman kalırım.

-E hani gidiyordun.

-Taşınsam daha iyi.

-Yeni ev mi?

-Karşı mahalleye.

-Orda kiralar pahalıdır.

-O zaman kalayım.

HASBİHAL

21

-Burada insan yok.

-Orda var mı?

-Almanya’da var.

-O zaman Almanya’ya gideyim.

-Orası soğuk.

-Kalırım o zaman.

-Git git!

-Gidemem Evleri şato gibi çok korkunç, korkarım.

-Olsun içinde insanlar var.

-O zaman gideyim.

-Git!

-Bi fırt daha çekeyim.

-Burada içme!

-Balkona çıkayım.

-Düşersin.

-Gideyim o zaman.

-Gitme, lazımsın.

-Olmaz gideceğim, burada insan mı var?

-Ben varım.

-Sen de gel!

-Gidemem, mahalle boş kalır.

-Almanya’da da mahalle var.

-Sen git!

-Gideyim mi?

-Git!

-Bak gidiyorum.

YÜZLEŞME III

22

-Son kararın mı?

-Bi kere daha düşüneyim.

-Düşünecek ne var?

-Gitsem mi acaba?

-Git be adam git, giiit, bi git. Son kararını ver de bi git artık

-Bak giderim…

Şafak Başkaya’nın yorumu: Gitmek mi zor kalmak mı, demiş ya şair...insan bütün bütün gidebilir mi, kolay mı gide-bilmek o kadar. Belki çevrenin n’olur kal demesi isteniyordur, tam bir karara varılamamıştır hele de bir yaştan sonra, dostla-rını, alıştığın çevreyi bırakmak... Sezen’in şarkısı gibi oldu… Git, git, git...gitme dur n’olursun...

Cemil Meriç bu topraklarda düşünceyi kovalanan kuduz köpeğe benzetir ya işte düşünüp de kendini böyle hissetme-yen ve çekip gitme, uzaklaşmayı düşünmeyen var mıdır acep? Gitmeyi illa yurt dışına çıkış olarak da almayalım sadece git-mek yani uzak olmak isteği. Kurt sürüsünün çepeçevre sardı-ğı bir av kadar çaresiz hissetmek...Ve bu ülkede düşünen hep yalnızdır ya da o kadar az insan vardır ki yanında yöresinde...Düşünce de öyle bir “lanet” şeydir ki bir kere varsa hep var-dır, yapışır insanın benliğine, kişi düşünmeden var olamaya-cağına inanır, bırakamaz düşünmeyi ve çektiği eziyetlerle ya düşünüp söylemeyi her şeye rağmen devam ettirir bir şehit psikolojisiyle veya kendisini dinleyecek başka kulaklar bulu-rum ya da hiç olmazsa bu eziyetten kurtulurum ümidiyle yer değiştirir. Çok ama çok nadiren aklı bırakan da olur, susar, münzevi yaşar. Düşünme kafayı oynatacaksın sözü sanırım sadece bize mahsustur. Yani halkımız da iyi gözle bakmaz in-sanı insan yapan bu eyleme...Düşünceyi takdir eden bir kamu asla olmamıştır, sadece kendisi gibi düşünen bir avuç insan düşünen kişinin tabutunu taşır, rahmetliyi iyi anar, geride kalan çoğunluk ise onu bir zavallı ahmak sayar, sahip olabile-ceklerini düşünerek kaybetmiş bir talihsizdir o, olsa olsa. Hep böyleydi ve galiba hep böyle olmaya devam edecek...

İLHAMİ GÜLER’İN “TARİHSELCİLİĞE DAİR YANILGI” YAZISI ÜZERİNE

23

İbrahim Dikmen’in yorumu: 1-Gitmek vaktinin geldiğini bilecek kadar akıllı ama gidecek kadar cesur değil. 2- varlığı-na daha fazla ikna için yokluğuyla tehdit ediyor. 3- asıl ken-dini geride bırakıp gitmek istiyor ama bu, olamıyor. 4-lavinya

Zavallı Metin’in yorumu: Ne kadar çok insan, gittikten sonra kalacak bir şey’e tutunmaya çalışıyor… kötü demiyorum. Sadece boş diyorum… Gitmeyi unutabilsen kalmayı hatırlamayacak-sın… Rahatlarsın.

8 Ocak 2019

İLHAMİ GÜLER’İN “TARİHSELCİLİĞE DAİR YANILGI” YAZISI ÜZERİNE

İlhami Güler Hoca yazısında tarihselcilik savunusu yap-mış ve vahyin mahiyeti tartışmalarını tarihselcilikten ayırarak gerçek tarihselciliği bir anlamda Fazlur Rahman tipi tarihsel-cilikle sınırlandırmaya çalışmış. Oysa “tarihselcilik”, “vahyin mahiyeti” konusu ile etle tırnak gibi birbirinden ayrılmayan iki meseledir. Vahyin mahiyeti konusunda klasik Sünni veya Ortodoks görüşten farklı yeni bir bakış açısı geliştirmedikçe tarihselci bakış açısını temellendiremezsiniz.

Nitekim sadece çağdaş tartışmalarda değil, tarihte Mutezile ile Ehli Hadis veya Eşariler arasında cereyan eden Halku-l Kur’an veya Allah’ın sıfatları ve fiilleri tartışmasının da arkasında Kur’an üzerinden bir açıdan vahyin mahiyeti tartışmaları yatmaktadır. Kur’an yaratılmamış Allah Kelamı ise, kendisini Kur’an’a dayandıran her tür siyasi ve dini otori-te de sorgulanamaz demektir. Mutezile’nin amacı değişen ko-şullar ve Kur’an’ın Arap geleneğine dayanan hüküm bildiren ayetleriyle uyuşmayan fetihlerle genişleyen İslam dünyasın-daki yeni durumlar karşısında lafızcılığa dayanan bir dayat-mayı delerek bir alan açmaktı. Yaratılmamış bir Kur’an algı-sıyla bunu yapmaları mümkün değildi. Dolayısıyla Kur’an’ın yaratılmış olduğunu iddia ettiler.

YÜZLEŞME III

24

Tarihselciliğin en önemli isimlerinden Fazlur Rahman da vahyin mahiyeti tartışmalarından bigâne kalamamıştır. Çünkü iyi düşünüldüğünde lafız ve manasıyla Allah’a ait olan bir kitabın tarihselliğini savunmak imkân dahilinde de-ğildir. Tarihin dışında olan bir Allah nasıl olur da zamanın içine dahil olarak insanca bir kelam etmiştir sorusuna tatmin edici bir cevap verilmedikçe tarihselciliğin bütün iddiaları boşa gidecektir. Nitekim İlhami Güler de buna kayıtsız kala-madığı için Mutezile’den esinlenerek “Vahiy, Allah’ın Cebrail vasıtası ile Hz. Muhammed’in kalbinde yarattığı manadır. Lafız-mana birliktedir. Mantıken de ayrılamazlar. Cümlelerin faili Allah’tır,” görüşüne sarılmaktadır.

Tarihselcilik Vahyin Mahiyeti tartışmalarından ayrı dü-şünülemez. Çünkü tarihselciliği esas alıp Kur’an’ın şu ayeti tarihsel ama şunlar tarihsel değil dediğinizde, haklı olarak sorarlar adama hükümle ilgili ayetlerin tarihsel ama ibadet ve inançlarla ilgili ayetlerin evrensel olduğuna nasıl karar verdi-niz, diye. Yani Kur’an’ın sadece bir kısmına uygulayıp diğer bir kısmına uygulamıyorsanız, ya kitabın kendisinden gelen açık bir yönergenin, ya da tarihselciliğin bu konuda tutar-lı bir yönteminin bulunması gerekir. Kur’an’da şu ayet veya hüküm tarihseldir, ilerde uygulamayın, şunlar da evrenseldir diye bir açıklama olmadığına göre, salt tarihselciliğe dayana-rak bu ayırımı yapmak nasıl mümkün oluyor? Hükme dair ayetlere tarihselciliği uygulayıp, ibadetler ve inançlarla ilgili ayetlere uygulamamak tutarsız ve saçmadır. Tarihselci yönte-mi uygulamadan örneğin, inançların ve ibadetlerin değişmez, evrensel ve tarih üstü olduğunu nasıl anladınız?

Daha da önemlisi vahye yüklenen anlamın veya mahi-yetin tarih üstü olması mümkün müdür? Vahyin mahiyeti, Kur’an’ın indiği dönemdeki insanların algısından, dünya görüşünden, bilgisinden, kültüründen, dilinden, kısacası tarihinden bağımsız mıdır? Eğer öyle değildir diyorsanız, oluşumuna dair bilgilerin mahiyeti bile tarihsel olan bir ki-tabın lafız ve mana olarak tümüyle Allah’a ama içindeki bazı

İLHAMİ GÜLER’İN “TARİHSELCİLİĞE DAİR YANILGI” YAZISI ÜZERİNE

25

hükümlerin tarihe, kültüre, dönemin algılarına ait olduğunu düşünmek büyük bir çelişki ve tutarsızlık değil midir?

Tarihselcilik ve vahyin mahiyeti veya Kur’an’ın tabiatı etle tırnak gibi birbirinden ayrılamayan iki temel husustur. Vahyin mahiyetine lafız ve manasıyla Allah’a aittir şeklinde bir yaklaşımınız varsa, Kur’an’ın hükümlerini tarihsel ve ta-rih üstü diye ayırmaya hakkınız yok. Tümünü ilahi, tarih üstü ve evrensel kabul etmeniz en tutarlı yoldur. Tabii bu durum-da Kur’an’ın içinize sığdıramadığınız hükümleri hakkında, Kur’an’cıların yaptığı gibi eğip bükmekten, tevil etmekten başka çıkar yolunuz kalmıyor. Ama bir kısmı tarihseldir di-yorsanız, her şeyi Allah’a ait olan bir kelamın -yeni bir kelam gönderip onu değiştirmeden- nasıl olup da değişebileceğini veya değiştirme/geçersiz kılma hakkını kendinizde gördüğü-nüzü açıklamak zorundasınız.

Tarihselliği vahye, inançlara ve ibadetlere uyguladığınız-da tarihin dışında, tarihsel olmayan bir şey bulamıyorsanız, ki bulmanız imkân dışı, ben bulamadım, varsa da gösterilme-lidir- bu, vahyin mahiyeti tartışmalarından uzağız, kör-topal ve kısmi tarihselcilik bize yeter, biz bu kadarıyla mutluyuz ürkekliği neyin nesidir?

D.Cündioğlu’nun İlhami Güler’in yazısıyla ilgili yoru-mu: Kafası karışıkları rahatlatır, özetle vahyin mahiyetine inanalım içeriğini düşünelim diyor; zira mahiyet tartışması tehlikeli, dinin aslına dokunuyor ama içerik/yorum işleri fu-ruattan sayıldığı için zararsız.

Abdulbasit Bildirici’nin yorumu: Hukuk (şeriat) evren-sel olamaz. Tabiatı gereği olamaz. Şeriat canlı bir organizma gibidir. Hareketlidir, değişkendir ve zamana/ihtiyaçlara göre farklılık göstermek zorundadır. Trafik olmadan trafik kanun-ları olamazdı. Bu nedenle hukukun tarihselliğini kuranda aramak hatadır. İtikat ibadet ve ahlak ise değişken değil diye düşünüyorum. Evrenseldir.

Abdulbasit Bildirici’ye cevabım: Abdulbasit Bey, kuran-daki hukuk tarihseldir. “Hukukun tarihselliğini kuranda

YÜZLEŞME III

26

aramak hatadır” ifadesi üstteki ifadelerinizle çelişiyor. İtikat ve ibadet değişkendir hatta ahlak da öyle. Yoksa tarih boyun-ca ortaya çıkan bunca farklı inanç ve ibadet çeşidini ve bazı toplumlarda ahlaki olan bazı davranışın diğer toplumlarda ahlaksızlık olarak nitelenmesini nasıl açıklarız. İsin ilginci sa-dece dinler arasında değil din içi ekoller arasında da inanç ve ibadetlerde farklılık görünür. Ümmet Allah bir demiş ama tarih boyunca tevhit de dahil her hususu tartışmış. Allah’ın sıfatları hususundaki Kelami tartışmalara bakın bunu görür-sünüz. Kuran içinde bile inançta farklılık görülür. Bir yerde Allah’ı meleklerin bir tahtta taşıdığı insana benzer mitolojik bir tanrı gibi tasvir ederken başka yerde ve genelde sonraki yıllarda inen ayetlerde soyut ifadelerle anlatır. İki anlatımın ortaya koyduğu Allah inancı farklıdır. İbadetler tarihsel değil-dir diyorsunuz. Peki hangi dinde Mekke’ye hac ibadeti var? Eğer değişmeseydi diğer dinlerde de en azından Mekke’ye hac ibadetinin izlerini görmeliydik.

10 Ocak 2019

HER DOĞRU HER YERDE SÖYLENİR!

“Her doğru her yerde söylenmez!” sözü, kendilerine doğ-runun söyleneceği kişilerin durumu için mi, yoksa doğruyu söyleyecek kişinin alacağı riski vurgulamak için mi söylenmiş bir sözdür?

Bu sözün geçerli olduğu bazı özel durumların olabileceği-ni kabul ediyorum. Ancak “avam-havas” ayırımının yapıldı-ğı o eski zamanlardan kalan bir alışkanlıkla, avam anlamaz, onlara hakikat tüm açıklığı ile ortaya konulmamalı, semboller ve masallar onlar için kâfi, ötesine akılları da bilgileri de yet-mez deniyorsa, iste orada biraz durun derim.

Bilgiye erişimin bu kadar kolay olduğu bu bilgi çağında avam-havas, akademya-halk ayrımı yapmak ne kadar müm-kün? Herkes her bilgiye erişip sosyal medyada her türlü tar-tışmayı yapabiliyor. TV’ler popüler bir konu bulmaya görsün,

HER DOĞRU HER YERDE SÖYLENİR!

27

sabahlara kadar süren tartışma programlarından geçilmiyor. Hele biraz da dil biliyorsanız konuyla ilgili tüm dünyadaki sitelere ve videolara ulaşabiliyorsunuz.

Demek ki, “Her doğru her yerde söylenmez!” sözünün muhataplar açısından bir önemi kalmamış.

O zaman tek ihtimal kalıyor: Görecekleri zarar, incinme, baskı, konumlarından olacakları korkusu, bazen de menfaat-lerine halel geleceğini düşündükleri için, bildikleri doğruları, ya da gerçek düşüncelerini tüm açıklığı ile ortaya koyama-yanların sığındıkları bir bahanedir bu söz. Haksız da değiller hani. Gayet anlaşılır bir durum. Kopartılan gürültüye bakı-lırsa bir de gerçek düşüncelerini açıklasalar kim bilir neler olurdu.

Sanırım bu yüzden son günlerde, uç noktada kabul edilen görüşlere mensup olanlar, bunu çağrıştıran ifadelerini tevil etme derdindeler. Herkes onların bulunduğu yeri az buçuk tahmin edebiliyorken, ılımlı görünme çabasına giriyorlar. Ayrıca tarihselcilerle arkadaş olanlar bile, kendilerinin bu düşünceden uzak olduklarını ispat derdine düştüler, aslında eleştiriyorlarmış, karsı çıkıyorlarmış gibi bir hava estiriyorlar.

Avam anlamaz zannetmesinler, hepsinin farkındayız.

Avam deyince bahsetmeden geçemeyeceğim, İlhami Hoca Karar’da yazdığı son yazıda benim “ilahiyatçı olmayan” bir yazar olduğumu özellikle belirtme gereği duymuş. Taltif mi, istihfaf mı anlayamadım ama çok da önemli değil, halimden, ilahiyatçı olmayan bir yazar olmaktan memnunum. Dücane Cündioğlu’na “Vahyin Tarihsel Mahiyeti” kitabımı verdiğim-de bana “İlahiyatçı mısın?” diye sormuştu. “Hayır mühendi-sim,” deyince, “Bu daha iyi, mühendisler analitik düşünür-ler,” demişti. Tabii bu söz mühendis olmayanların tümünün analitik düşünemedikleri anlamına gelmiyor.

Düşüncelerimi cesaretle açıklama özelliğimin mühen-dis olmamla ilgisi yok, bu çağda bunu gereksiz görüyorum. Çünkü bana göre, eğer siz dile getirebiliyorsanız, “Zamanı gelmemiş düşünce yoktur.” Bu yüzden “Her doğru (bildiği-

YÜZLEŞME III

28

niz düşünce, çok özel durumlar hariç) her yerde söylenmeli-dir.”

Cengiz Uçan’ın yorumu: Dücane “Her doğru her yerde söylenmez!” sözünü iyinin toplumsallığı üzerinden değerlen-direrek yorumlar ve doğrunun toplumsallık karsısında sansı olmadığı belirtir. Siz bu yoruma ne dersiniz üstat?

Cevabım: Üstat, ben iyi ile doğrunun birleşeceği ve ça-kışacağı yere kadar koşturmak gerektiğini düşünüyorum. Dücane C. bir vaka tespiti olarak doğru söylüyor ama orada kalmasına gönlüm razı değil. Dücane Cündioğlu da bu yüz-den iyi olanla çelişse de doğrunun peşinde olduğunu ima edi-yor sürekli. Ama neden ikisi de olmasın?

11 Şubat 2019

TRAVMATİK ÖFKE (!)

E. Fromm insanların en büyük korkusunun ne ölüm ne ceza ne de Tanrı olduğunu söyler. İnsanoğlunun en büyük korkusu toplumdan dışlanma, toplumun dışında bırakılma, aforoz edilme korkusudur. Bunun tabii ki varoluşsal, psiko-lojik, tarihsel, evrimsel bir arka planı ve nedenleri var. İnsan dünyaya fırlatılıp atılmıştır, Dücane Cündioğlu’nun dediği gibi yaşamı seçmedik maruz kaldık. Fırlatılıp atılmıştık ve çı-rılçıplak yalnızlık karşısında Âdem evladının sığınıp güven duyabileceği tek sıcak yuva toplumun kendisi gibi görünü-yor. Ama ben bu konulara girmeyeceğim.

Toplum derken kastettiğim şey bütün olarak veya bir olgu olarak toplum olduğu gibi, toplum içindeki alt gruplar da olabilir. Cemaatler, dini ve ideolojik gruplar, partiler, millet ve ırklar, uluslar veya moda deyimle mahalle buna dahildir. Bütün olarak toplumdan dışlanma korkusu bir cemaatten, mahalleden, dinden, milletten, parti veya ideolojik taraftan dışlanma korkusu olarak çalışır ve bireyi derin bir şekilde te-siri altına alarak onun “özgür bir birey” olmasını, “kendi” ol-

TRAVMATİK ÖFKE (!)

29

masını engeller. Dışlanmamak için toplumun geneli gibi dü-şünmeye ve inanmaya mecbur kalır. İnsanlar özgürlükten ve-badan, kuduz bir köpekten veya aslandan kaçar gibi kaçarlar.

Toplumdan dışlanmanın veya toplum dışında kalmanın yarattığı korkunun insan üzerinde o kadar derin tesiri vardır ki, hemen hemen bütün insanlar, toplumun onlardan olma-larını istedikleri kişi olmayı ve böylece toplumla uyumlu bir şahsiyet olarak toplum içinde yaşamayı tercih ederler.

“ ‘Ben’ kimdir?”

“ ‘Ben’, toplum ‘Ben’in kim veya ne olmasını istiyorsa odur!”

Dolayısıyla toplumda ve toplumun alt birimlerinde “Özgür Ben”ini oluşturmuş, “Birey” olabilmiş bir “Ben”den veya karakterden bahsetmek zordur. Bunların sayısı çok az-dır.

Güvenlik ve diğer endişelerle toplum fertleri benliklerin-den, özgürlüklerinden, birey olma haklarından vazgeçerler. İşin ilginç tarafı buna kendilerini de inandırırlar. Son derece saçma inançlara, hurafelere, bilim dışı ve irrasyonel bilgilere, antropolojik ve arkeolojik veriler ve belgelerle çatışan resmi ve dinsel tarihe dair inançlara inanmaya bunları onaylamaya devam ederler. Karşı argümanların son derece güçlü ve ras-yonel olmasının hiçbir önemi yoktur. İnanmaya, onaylamaya ve savunmaya devam ederler. Saçma derecesindeki düşünce-lerini rasyonalize edebilmek için büyük çaba harcarlar. Sizin sunacağınız delillerin son derece güçlü olmasının bir önemi yoktur. Çünkü birey olamamış fertlerin hakikat karşısındaki tavrı, delillerin gücüyle, doğruluğu ile, rasyonel oluşuyla il-gili değildir. Onlar bir inanç veya düşüncenin doğruluğuna, bunu onayladıkları takdirde toplumla ilişkilerinin hangi yön-de değişeceğine göre karar verirler. Eğer bu değişiklik onla-rın toplumla, cemaatle, partiyle, mahalle ile, maddi konum-ları veya prestijleriyle ilgili durumlarını tehlikeye sokacaksa inanç ve düşüncelerine karşı argümanların ne kadar güçlü olduğuna hiç bakmazlar. İnançlarını ve düşüncelerini asla

YÜZLEŞME III

30

değiştirmezler. Çünkü bunun bedeli mahalleden kovulmak, toplumdan dışlanmak, aforoz veya tekfir edilmek, prestijleri-ni kaybetmek, işlerinden ve koltuklarından olmaktır.

Sakat inanç ve düşüncelerinden şüphe duyma ve değiştir-me teşebbüsü konusunda birkaç değişik tutumdan bahsedi-lebilir:

Birincisi yukarıda bahsettiğimiz uyumlu tiplerdir. Bunlar toplumdan dışlanma korkusu karşısında genel olarak top-luma, özel olarak ait oldukları taraf, grup, mahalle veya ce-maate, benlikleri ve özgürlüklerinden vaz geçmek pahasına, son derece uyumlu bir şekilde boyun eğerler. İnançları ve düşünceleri kendilerine değil, topluma veya gruplarına ait-tir. Karakterleri de toplum tarafından belirlenmiştir. Toplum ne olmalarını istiyorsa onlar o olmuşlar, toplum neye inan-malarını ve düşünmelerini istemişse ona inanmışlar ve onu düşünmektedirler. Düşünce ve inançlarındaki değişmeler, toplumdaki değişmeyle paraleldir. Oysa onlar bu inanç ve düşünceleri kendilerine ait ve iradeleriyle seçtiklerine inan-maktadırlar. Bilinçaltlarında aksine şüphe ve tereddütler olsa da bunları bastırırlar, inanç ve düşüncelerinde ne kadar haklı oldukları konusunda sürekli kendilerini ikna ederler. Toplumdaki en normal (!) ama aynı zamanda en hastalıklı şa-hıslar bunlardır.

İkinci tip ise, belki konumları, merakları, meslekleri ve zekâları nedeniyle toplumun genel kabulüne mazhar olmuş inanç ve düşüncelerin çoğunun yanlışlığının farkındadırlar. Ama bunu dile getirmezler. Çünkü toplumdan dışlanma, mahalleden kovulma korkusu bunların da en büyük kor-kusudur. Dile getirirlerse karşı karşıya kalacakları sonuçları göze alamazlar. “Toplum henüz bu düşüncelere hazır değil”, “Zamanı gelmemiş düşünceler”, “Her hakikat her yerde söy-lenmez,” gibi bahanelerin arkasına sığınarak inandıkları ve düşündükleri şeyleri açığa vurmaktan imtina ederler. Bazı sembolik, imalı ve dolaylı ifadelerle bazı şeyleri açmaya çalış-salar da bunlar sadece zorlamalardır ve kafa karışıklığına yol açmaktan öteye gitmez. Bir derde şifa da olmaz.

TRAVMATİK ÖFKE (!)

31

Üçüncü tip ise, oldukça nevrotiktir. Bunlar toplumla ve değerleriyle çatışma içindedir. Yaşadıkları bazı travmalar bu çatışmayı tetiklemiş olabilir. Toplumsal değer, inanç ve dü-şünceleri onaylamak istemezler. Ancak bunları onaylama-dıklarında yüzleşecekleri bir toplum dışına itilme, yalnızlık, güvensizlik endişeleri vardır. Ancak toplumdan veya dahil oldukları gruptan ayrı kendilerine ait düşünce ve kanaat-leri de vardır. Bu ikisi arasındaki gerilim onlarda nevrotik semptomlara yol açar. Bunlar her ne kadar hasta şahıslar gibi görünseler de kesinlikle birinci ve ikinci tipteki şahıslardan daha sağlıklıdırlar.

Birinci uyumlu tip öylesine güçsüz ve korkaktır ki, ken-disini inandığına inandırmıştır, hatta bunun kavgasını verir. Toplumun çoğu böyledir. Üstüne üstlük bunun için büyük fedakarlıklar yapar, hatta ölmeyi dahi göze alır. Son derece sağlıksız bir tiptir. İkinci tip ise ikiyüzlülüğü tercih etmiş bir tiptir. Bu da sağlıksız ve sonuçta menfaati için kendine ihanet edip iki yüzlülüğü tercih eden birisidir. Nevrotik tipler ise ya-şadıkları gerilim ve ikilemlere rağmen topluma uyup gitmeyi aklen ve vicdanen onaylamayı bir türlü kabullenemeyen tip-lerdir. Bu gerilim onlarda yoğun gerilimlere ve nevrozlara yol açar.

Son tip ise eğer sağlıklı bir toplumda yaşamıyorsa, nevro-tik tipin yaşadığı aşamadan geçerek kendi olmayı, benliğini kendine onaylatmayı başarmış, birey olabilmiş, düşünce ve inançlarını topluma rağmen seçip hiçbir çekinceye sahip ol-madan açıkça ilan edebilen özgür bireydir. Bunların açık bir dille ve tutumla toplumla, toplumun düşünce ve inançlarıy-la yüzleşmeyi göze almaları bir tür delilik olarak görülebilir. Bunların travmatik nedenlerden kaynaklanan tepkiler ol-duğu düşünülebilir. Bu tip, üçüncü tip olan “nevrotik tip”le karıştırılabilir. Ama bu tip o aşamaları çoktan geçmiştir. Onu tetikleyen toplumsal travmalarla çoktan hesaplaşmış, onları aşmış ve çoktan o defterleri kapatmıştır. Ama toplum bu tip-lere hâlâ deli, nevrotik, travmatik öfke sahibi gözüyle bakma-

YÜZLEŞME III

32

ya devam eder. Çünkü toplumun, hatta en akıllıların bile, bu tipleri kabul edip onaylaması mümkün değildir.

Toplum ne derse desin, “Eppur Si Muove”, dünya yine de dönmeye devam ediyor.

Sahin Dogan’ın yorumu: Dücane Cündioğlu ikinci tipin entelektüel versiyonuna güzel bir örnek. Çünkü dediğiniz gibi o da “bazı sembolik, imalı ve dolaylı, kızım sana söylü-yorum gelinim sen anla türünden ifadelerin arkasına saklana-rak bazı şeyleri açmaya çalışıyor” gibi.

Şafak Başkaya’nın yorumu: Sahin Doğan evet haklısınız bir dönem öyle idi ama şimdi çoktan 4.tipe geçti ve artık dini muhayyileye dayalı kitle kabullerinden ibaret görüyor ve arif olarak da filozof ve sanatçıları zikrediyor. Son konuşmalarını dinler iseniz bunun iyice netleştiğini siz de takdir edeceksi-nizdir.

Muhammed Ünal’ın yorumu: Hamdi hocam üçüncü ka-tegoridekilere fazla yükleme yapılmış aslında en tutarlı dav-ranışa rağmen nevrotik olarak değerlendirme olmamış gerçi sen Eric From adına bu değerlendirmeyi yapmışsın ve düzelti yapmışsın ama ikinci tipler de bu sendrom daha fazla olma-sına rağmen birinciye göre daha takdir edilesidir. En azından farkına varabilmek bile güzeldir. Hayatimizde her şeyin verili bir dünyada yaşıyor olmanın kaçınılmaz sonucudur bu. Şu bir gerçek ki insan kendi düşüncelerini bu dünyada yaşaya-madan gidecek olması onun ne kadar özgür olduğunu (ola-madığını) gösterir. Düşünün hayat boyu insan kendisinin seç-mediği içinde doğup büyüdüğü yaşadığı bir dünyanın kendi-sine dikte edilen verili dünyayı savunmakla geçiyor. Velhasıl ben tam bağımsız tam özgürlüğün bu dünyada mümkün ola-cağını sanmıyorum.

Halil Doğan’ın Yorumu: Zekânın tarifi bireyin topluma entegrasyon gücüdür. Entegrasyonun kalitesi bireyin zekâ gücünü tarif eder. Yobaz tiplerin içinde de zeki insanlar var, çoğunluğun inanç kalıplarına yön verirler. Bu tiplerin içini açma imkânı olsa, inanç sistemi toplumda gösterdiği rolün

TRAVMATİK ÖFKE (!)

33

tersine de olabilir. Demem o ki, tüm insanlar bu dört tipin karmaşası bir beyin sahibidir. Bu tiplemeleri keskin sınırlar ile ayırmak zordur.

Ülgen Tölge’nin Yorumu-1: Güzel ve anlamlı bir yanaş-ma. Benim yaşamımdan kesitler sanki. Dolayısıyla herkesin, özellikle azıcık düşünebilen kişinin faciası. Bu konuda İranlı büyük yazar Sadık Hidayetin saptamaları var. Ama ben bi-raz kendi deneyimimden yola çıkarak bir şeyler anlatıp sonra Nitcshenin bu konudaki görüşlerini anlatmaya çalışacağım. Dinci toplumlarda çocukluk vaktinden itibaren kişinin gele-cekte birey olma olanaklarını yok ediyorlar. Bunu eğitim sis-temine yerleştirdikleri dini bilgileri çocuğun boş beynine ve ruhuna doldurarak yaparlar. Sonra bu işe yaramaz bilgiler sü-rekli tekrarlar dolayısıyla çocuğun beyin yapısının bir parçası olur. Modernitenin eğitim sisteminde demistifikasyon meto-du önermesi bu bakımdan çok önemli. Yani okulda asla ço-cuklara dini ve ideolojik eğitim verilmemeli, müfredatta bun-lar yer almamalıdır. Çünkü bunlar mitoloji. Mitolojiler çocuk doğasını daha çabuk dönüştürebiliyor. Haysiyeti ve karakte-ri çocukluktan dönüştürülen kişinin hurafeler pençesinden kurtulması kolay değil. Böyle bir kişiden birey olmayı bek-lemek imkânsız. Müslüman toplumlarındaki eğitim sistemi tümüyle hurafat ve çocuğun psikolojisini, karakterini dönüş-türmeye hizmet eder. Bunun en bariz örneğini ben kendi ya-şamımda yaşadım. Çocukluktan beynimize 12 imam hurafe-leri ve mitini doldurdular. Sonra başka kitaplar okur ve başka bilgilerle karşılaştığımızda beyin yapımızın ayrılmaz parçası olan dinsel bilgiler kendiliğinden yeni ve ona uygun olmayan bilgilere tepki gösteriyor, içimizde korku estiriyordu. Bu kor-ku sınırını aşmak milyonda bir olabilir, aşanların da hayatı tehlikeye girer, hapislerde çürürdü. Müslüman toplumda ya-şadıkça bilinçaltımıza doldurulan mitolojik bilgilerin zarar-larını hissetmeyiz. Ama farklı bir kültür ve toplum ortamına yerleştikten sonra facia ondan sonra başlar. Beynimizde taşı-dığımız bilgilerin hiçbir işe yaramadığını, hayatımız için tu-zak olduğunu yeni kültür ve yaşam ortamı ifşa etmeye başlar. Nitekim büyük yazar Sadık Hidayetin facialı yaşamı her tek

YÜZLEŞME III

34

tekimizin içimizdeki felaketi ortaya koymuştur. Müslüman kültür ortamında özümsetilen karanlık bilgiler ruhumuzu karanlığa gömer. Sonra bu karanlıktan kurtuluş olamaz. Kişi aşağılık kompleksine girer. Yeni kültür ortamı onun içinde-ki bilgilerin işe yaramaz, anti insani, gereksiz ve şahsiyetini dehumanize eden bilgiler olduğunu ifşa ettikçe yaşamak çe-tinleşir. İşte bu çetinlikle karşılaşan Sadık Hidayet gibi kişiler intihar ederler. İntihar ederler, çünkü dini bilgiler tarafından leşleştirilmiş bedenleri ve ruhlarının topluma ve kâinata pis koku yaydığını sezerler. Bu leş varlığın olmasından olmama-sı, yaşamasından gebermesi daha iyidir düşüncesiyle intihar ederler. Avrupa’da intihar eden doğulu yazarların intihar sebepleri böyle. İki yıl önce intihar eden benim yerlim olan yazarın intihar etmesinin de sebebi bu oldu. Kendi vücudun-daki bilgilerden korkar olmuştu. Ayrıntılarıyla ezber bildiği kirli Arap imamlarının ve İslam tarihinin Şii versiyonunu tahammül edemiyor ve bu bilgileri beyninden söküp atamı-yordu. Cüzam hastalığı gibi bu dini bilgiler bizi içimizden yer. Özellikle farklı kültür ortamına girdikten sonra. Benim hayatımda da aynı. Uyuyamıyorum. Uykumda kendimi İran’da, Azerbaycan’da, Türkiye’de görüyorum sürekli. Ezan sesi işitiyor ve bu ülkelerde olduğumdan dolayı korkuyorum. Uykumda “keşke bu rüya olsun, gerçek olmasın” diye yal-varıyorum. Korku ve kan-ter içinde uyanıyorum. Rahatlığım yok. Bu rüyalar beni terk etmiyor. Ve bu psikolojik durumu Avrupa yaşamı çoğu kişide olduğu gibi, bende de oluştur-muş. Avrupa hayatı bilinçaltımıza sürekli yerleştirilen kirli İslami bilgileri ifşa ettikçe yaşamak cehenneme dönüyor. Tatlı ve şirin uyku vücudumuzu terk ediyor. Geçmişin karanlıkları bütün hayatımızı işgal ediyor. Dün gece bu rüyayı tekrar gö-rüp uyandığımda bu rübaiyi yazdım:

Geçmiş, o karanlık, beni terk etse idi,

Terk etse, içimden sökülüp gitse idi.

Bir başkaca yol, başka yaşam yeğler idim,

Sonsuz o karanlık geceler bitse idi.

TRAVMATİK ÖFKE (!)

35

Ülgen Tölge’nin Yorumu-2: Nietzsche bu bağlamda in-sanları 3 kısma böler: 1- Sürü insan. Sürü insan toplumda çoğunluktalar. Ahlaki insanlardır. Ahlak ölçülerini kendile-ri değil, sürünün tarihsel ve değişmez ilkeleri belirler. Sürü insan değişimi sevmez. Her tür değişim sürü insanı rahatsız ettiğinden değişimden yana düşünceleri yakın bırakmaz. Despotizm, lider eksenlilik sürü insan ahlakının doğurma-lardır. Sürü insanın törelerini koruyacak diktatörler sevilir. Çünkü despot liderler sürü kolektifin öcünü değişimden yana olanlardan alır. Tarih aslında sürü insanın despotlar et-rafında birleşip savaşlara katılmalarından başka bir şey de-ğildir. Özellikle Asya’nın kurak ve yağmursuz iklimi sürü ahlakını pekiştirir. Bizim iklim bireyin yetişmesine müsait değil. Birey can güvenliğini korumak için sürü ahlakına tes-lim olup benliğini mahvetmelidir. Bütün dinler sürü ahlakı üzerine kuruludur. Sürünün içinde olma güvenlik ve hayatta kalma sebebiyle olsa da artık alışkanlığa dönüşür. 2- Özgür insan- Özgür insanlar sürünün ahlak ölçülerini kabul etmez-ler. Toplum içinde sayıları az olan özgür insanların önünde en büyük engel sürü insan. Sürünün ahlak ölçüsünün kökeni toplumun iktisadi, ictimai, kültürel yaşamının derinliğinde. Onu kolaylıkla değiştirmek olmaz, olamaz. Böylece özgür in-sanlar sürü insanın yemi olurlar. Sürü özgür insanların haya-tına kıyarak bundan büyük zevk alır. Tarih boyunca derileri soyulan, düşünceleri yüzünden idam edilen kişilerin hepsi özgür insanlar kategorisinde yalnız özgür insanın bir sorunu var. Onlar özgürlük nedir sorusuna yanıt veremezler. Neyi te-sis etmek isterler? hangi değerleri icat etmek isterler? 3- Üst insan. İşte Nietzsche üst insanı tarihin değiştiricisi, sürünün dönüştürücüsü ve özgür insanların kurtarıcısı olarak görür. Üst insan özgürlüğün değerlerini üretenidir. O, yalnızca top-lumun değil, tarihin de aydınlatıcısıdır. O, Tanrıların saçma buyruklarına aldırış etmez. Öyle yaparsa, zaten sürü insanı olur. Üst insan sürünün değerlerini alt-üst edecek bilgi ve uy-gulama yetisine sahiptir. Bu yüzden ilk önce kendi nefsinde tarihi ve sürü ahlakını aşmış kişidir. Böyle bir mantıkla bana göre Atatürk üst insan olmuştur. Çünkü sürünün tüm değer-

YÜZLEŞME III

36

lerini, hatta alfabesini, hilafet alışkanlığını, töresini, dinsel algılayışı değiştirmiş ve dinsel görüşlerin özgür insanların canını kıyma yetisini yok etmiştir. Üst insanlar yalnızca bir çağın değil, çağların aydınlatıcısı ve yol haritası belirleyicisi.

Mehmet Akdağ’ın Yorumu-1: Merhaba hocam; şimdi ya-zacaklarım tam olarak sizin yazdıklarınızın eleştirisi olmaya-cak ama, sizin bakışınıza ek başka bir bakış açabilmesini is-terim. Düşünen insanlar toplumla onun yanlışları üzerinden hesaplaşmak zorunda mı? Tamda böyle bir görevin düşünen insanlara ihale edilmesi apayrı bir sıkıntı olarak kendisini göstermez mi? Düşünmek sizin ve görebildiğim kadarıyla birçok insanın nezdinde dini ilimler, sosyal bilimler alanlarıy-la sınırlı duruyor. Halbuki siz mühendis kökenlisiniz. Dünya tarihinde büyük sosyal düşünme dönüşümlerini dahi başla-tanlar matematikçiler, biyologlar, fizikçiler vs. idi. Bu ayrın-tıları belirtmemin sebebi şöyle; ömrümüzü toplumun yanlış-larını bulmaya ve bunları açıklamaya adayamayız ki? Böyle bir faaliyetten bu yöntemle bir şey de çıkmaz ayrıca. Pek bir şey çıkmaz yani. Frued gibi tiplerin işi. Biraz psikiyatrik bir serüven. Psikolojiyi küçümsemiyorum ama, felsefeyle ve di-ğer doğa bilimleriyle kıyaslamakta hoşuma gitmez. Filozof ve doğa bilimci, toplumla uğraştığı zaman işini yapamaz du-ruma düşer. Türkiye’de gördüğüm en ciddi sıkıntılardan bi-risi şimdiye kadar anlattıklarımdır. Alakasız herkes popüler olmanın cazibesine kapılıp (sizi hakikaten kast-etmiyorum) toplumu eleştirmenin kendisine getireceği bonusların peşine düşmüş vaziyette. Misal Celal Şengör, Caner Taslaman vs. di-yebilirim mesela. Bir kısım ilahiyatçılar yine böyle.

Mehmet Akdağ’ın Yorumu-2: Bir diğer mesele de şöyle; “Korku ve Kaygı” hallerini küçümser bir ton var yazınızda. Bunun karşısında “cesareti” övüyorsunuz. Cesaret tabi ki övülecek bir şey de. Korku ve kaygı hiç de öyle basitinden ye-rilecek kavramlar değildir. Son birkaç yüzyılımızın geniş fel-sefe ve edebiyat külliyatı korku ve kaygı kavramları etrafında örüldü. Düşünmelerimiz zaten ömrümüz boyunca farklılaş-maya uğrayan bir çizgi seyrediyor, bunun herhangi bir kesiti

KUR’AN HZ. MUHAMMED’İN TERTİLİDİR-I

37

için canımı tehlikeye atmak zorunda mıyım? Atacaksam kim için atacağım? Toplum için mi? Toplum için niye canımı teh-likeye atarak ona faydalı olayım ki? Şimdi buraya ek olarak şöyle bir şey de belirtmek gerekiyor; Birçok insan ilk gençlik yıllarında ya da orta yaşlarda falan toplumla bir şekilde he-saplaşmaya giriyor. Epey bir tehlikeyi bir güzel yiyor yani. (Dücane Hoca 4 yıl yatmış değil mi? İşkence gören bir sürü güzel insandan bahsedebiliriz mesela.) Bu yaptıklarından bir şeyde çıkmıyor sonra. Bırakalım da bu insanlar ömürlerini bi-raz sessiz, sakin, sorunsuz bir şekilde yaşasınlar...

Cengiz Ucan’ın Yorumu: Hamdi Bey, yazınızı okuyunca aklıma “hırsızın hiç mi sucu yok” sözü geldi… Elbette tes-pitleriniz yerindedir fakat insanları bu hale getiren sistemler, eğitim, inançlar, sosyo-ekonomik durumlar göz ardı edilme-meli. En nihayetinde insan içinde yasadığı toplumun ürünü-dür ve yalnız yasayamaz.

15 Şubat 2019

KUR’AN HZ. MUHAMMED’İN TERTİLİDİR-I

“Vahyin Tarihsel Mahiyeti” adlı kitapta, Kur’an’ın ruhu-nun Hz. Muhammed’in kendisi olduğunu ve dini/manevi tecrübe ve ilhamlarının Peygamberin bilgisi, algısı, düşün-celeri, dünyaya bakış açısı, duyguları, emelleri, endişeleri, korkuları, arzusu, pişmanlıkları, sevgisi, nefreti, kızgınlıkları, belirlediği strateji ve planlar ile şekillenerek söze dönen, sa-tırlara dökülen, ayet ve sûre olan ve onun dilinden şekil alan Kur’an haline dönüştüğünü söylemiştim.

Bununla ilgili çok sayıda örnek verdim. Bu yazıda o kitap-ta bahsetmediğim bir hususu ele alacağım: Kur’an’daki hitap/hatip sorunu…

Peygamber vahiyle o kadar hemhal oldu ki, Kur’an dikkat-le okunduğunda okunan ayette konuşanın Allah mı, peygam-ber mi, melek mi, dışarıdan bir anlatıcı mı (dış ses) olduğu-

YÜZLEŞME III

38

nu anlamak zordur. Bunların tümüne dair ayrı ayrı örnekler Kur’an’da bulunabilir. Bazı ayetlerde ise konuşanın kim oldu-ğunu kestirmek zordur, hepsine yorulabilir.

Bilindiği gibi romanlar anlatım anlamında genellikle “ben” anlatıcı ve “o” anlatıcı olarak tasarlanır. Bunların dı-şında ve alt çeşitler olarak farklı anlatıcı çeşitleri vardır. Ama çoğu roman bir çeşidi kullanır. Çoklu anlatıcı dillerini kulla-nan romanlar da vardır. Roman denemeleri olan birisi olarak çoklu anlatıcı üslubunu tutturmanın oldukça zor olduğunu söyleyebilirim. “O” anlatıcısından “ben” anlatıcısına geçer-ken üslup sapar, eğer bunu yeteri kadar ustalıkla yapamazsa-nız okuyucuyu yorarsınız.

Kur’an bir roman değil kuşkusuz ama sonuçta Allah’a at-fedilen bir kelam (Kelamullah) olduğuna göre, dil de O’nun anlatımına uygun oluşmuş olmalıydı. Ya da hitap eden Allah, birinci dereceden muhatap olan da Peygamber olduğuna göre Kur’an’ın tümünde bu “hatip Allah, muhatap Peygamber” üslubunun muhafaza edilmesi ve muhatap diğerleri bile olsa, Peygamber üzerinden diğerlerine aktarma şeklinde bir üslup kullanılmalıydı. Eğer Cebrail’i de işe dahil edersek, o sadece bir aktarıcı değil, Allah’tan aldığını inzal eden veya Peygamberin algısına indiren veya dönüştüren bir aracı ise üslup da buna uygun olmalıydı. Tabii sadece bire bir aktarıcı olması durumunda buna ihtiyaç yoktur.

Tarihte bu sorun tartışılmış olmalı ki, alimler Kur’an’daki hitap edenlerin değişkenliğini ve tutarsızlığını bir edebi sa-nat gibi nitelemişlerdir. Oysa pek çok ayetin başı ile sonunun bile hitap edenin kim olduğu konusunda tutturulamadığı bir üslup sanat olarak değil ancak hata olarak değerlendirilebi-lir. Eğer Kur’an ilahi bir kitap olarak değil bir yazarın projesi gibi edebi bir eser olarak bir yayınevinin editörünün önüne gelseydi, muhtemelen kırmızı kalemle işaretlenmiş yüzlerce, belki de binlerce hata taşıyan bir metin olarak düzeltilmek üzere yazarına geri döndürülürdü.

KUR’AN HZ. MUHAMMED’İN TERTİLİDİR-I

39

Örneğin bir dua olan Fatiha Suresi’ni Allah’ın kelamı olarak nitelersek büyük bir sorunla karşı karşıyayız de-mektir. İstediğiniz tevili yapın, “hitap eden Allah, mu-hatap Peygamber” formuna bu sureyi oturtamazsınız. Yapabileceğiniz tüm teviller sırıtır. Sonuçta dua der geçersi-niz. Çünkü hiçbir yorum bu sureyi hitap-muhatap formatı-na oturtmak için kâfi gelmez. İbni Mesut da belki bu nedenle Fatiha’yı kendi derlediği Mushaf’a koymamıştır.

Kur’an’ın ilk sayfasından itibaren bu açı ile okumaya baş-layın ve hitap edenin Allah olduğunu aklınızdan çıkarmadan anlamaya çalışın. Bakara Sûresi’nin ilk 14 ayetinde konuşa-nın Allah olduğundan şüphe duymazsınız ama 15. ayette Allah’tan dışarıdan birinin ifadesiyle bahsediverir. “Asıl Allah (dikkat edin “Ben” değil üçüncü bir şahıs olarak Allah) on-larla alay eder…” Şimdiye kadar konuşan kimdi, Allah ne-den sahnenin dışından sahneye dahil edildi, diye sormamak mümkün değildir. Artık Allah’ın da -konuşan değil- anlatılan olarak dahil olduğu bir “o” anlatıcının anlatımının içindesi-nizdir. Demek ki bu ayete kadar konuşan Allah değil, “o” dış sesidir. 17, 19, 20, 21 ve 22. ayetlerde “Allah” ve “Rab” isimle-riyle Allah’tan üçüncü bir şahıs olarak bahsedilmeye devam edilir. Konuşan gene “dış ses”tir. 23. Ayette konuşan “Biz”dir, yani Allah. “Kulumuza indirdiğimizden şüphe ediyorsa-nız…” denilerek, anlatıcının ipleri “Biz” büyüklenme ifadesi ile Allah’ın eline geçmiş gibidir. Oysa aynı ayetin devamında “Allah’tan başka şahitlerinizi de getirin…” denilerek Allah gene üçüncü şahsa, anlatandan anlatılana dönüverir. 25-29 ayetler arasında Allah anlatan veya kelam edenin kendisi de-ğil, kendisinden bahsedilendir. Eğer bu ayetlerdeki ifadeleri kullanan Allah ise kendisinden bahsederken “Ben” ifadesini kullanması gerekirken, üçüncü bir şahıs gibi, “o” zamirini, “Allah” ve “Rabbiniz” isimlerini kullanması biraz tuhaf kaç-maktadır. Sonraki ayetlerde sıra Âdem kıssasının anlatımına gelir. Burada da konuşan ve anlatan Allah’ın bizatihi kendisi değil, bir dış anlatıcı “o” veya dış sestir. Allah olayın bir aktö-rüdür ve kendisinin dahil olduğu bir olayı anlatmaz, dahil ol-duğu olay içinde dış ses tarafından ismiyle, “dedi” ifadeleriy-

YÜZLEŞME III

40

le veya atfedilen zamirlerle yaptıkları ve söyledikleri anlatılır. Allah’ın içinde dahil olduğu meleklerin, şeytanın, Adem’in Allah’ın huzurunda toplanıp konuştukları bir sahne, sanki olayı dışarıdan gözlemlemekte olan bir kişi tarafından an-latılmaktadır. Ancak kıssanın anlatımı tamamlanmadan 34. ayette anlatıcı “Biz” zamiri ile birden Allah oluverir. Şimdi gerçekten Allah konuşmaktadır. 37. Ayete kadar her şey iyi-dir. Ama bu ayette bir anda dış ses devreye girer Allah susar ve “o” anlatıcısı bir ara bilgi veriverir. Konuşan Allah değil-dir artık. Ama 38. ayette söz gene Allah’tadır. “Biz dedik ki” diye başlayarak Âdem oğullarına Hubut’u nasıl emrettiğini söyleyiverir. 40. Ayetten itibaren kıssanın anlatımı bitmiştir. Bundan sonraki ayetlerde Allah İsrailoğulları’na doğrudan hitap etmektedir. Arada Peygamber ve melek yoktur. Üstelik “dedi”, “de ki” ifadeleri de kullanılmaz. Sanki İsrailoğulları O’nun karşısına oturmuş ve Allah da onlara vaaz veriyor. 46. Ayette ise araya gene dış ses girerek “Rablerine”, 49. ayette de “Rabbinizden” diyerek dışarıdan birisi konuşuyormuş hissi verir. Sonrasında Allah Firavun ve Musa ile ilgili bazı hususla-rı “kurtarmıştık”, boğmuştuk”, “sözleşmiştik”, “affetmiştik”, “hatırlayın”, “diriltmiştik”, “demiştik”, “indirdik” türünden ifadelerle doğrudan Allah’ın anlatımı şeklinde ayetler sürer. Bu arada bir sorun görünmemektedir. Ancak 61. Ayetin orta-sından itibaren Allah susar işe gene dış anlatıcı karışır. “Allah şöyle şöyle yaptı…” diye başlar Allah’ın İsrailoğulları’na tat-tırdığı zilletleri anlatmaya. 63. Ayette gene Allah hitaba baş-lar. Bir buçuk satırlık 64. ayeti ise sanki Allah başlatır ama dış ses bitirir. Neredeyse bir ağızdan söylüyorlarmış veya yan yana duruyorlar da lafı bir o bir de dış anlatıcı alıyor gibi-dir. 65 ve 66. ayetlerde anlatıcı (kelam eden) gene Allah’tır. Bu böyle sürer gider.

Fatiha’dan başlattığım ve Kur’an’ın ilk 11 sayfası boyunca sürdürdüğüm bu değerlendirmeyi tüm Kur’an boyunca ya-pabilirim. Siz de bu mantıkla bir bakın, tüm Kur’an’a yayılmış bir üslup dağınıklığının ve bir Allah bir de başkası veya dış anlatıcı konuşuyormuş hissini veren ifadeleri peş peşe göre-ceksiniz. Aynı ayet içinde bile dış ses konuşurken bir anda

KUR’AN HZ. MUHAMMED’İN TERTİLİDİR-I

41

üslup Allah’ın kendi anlatımına, tersine kelam eden Allah iken bir anda dış sesin veya “o” anlatıcının kelamına dönü-vermektedir.

Bunun neden böyle olduğuna dair düşüncelerimi sonraki yazıya bırakacağım.

Soner Duman’ın Yorumu: Hamdi Bey, aynı şeyi “Allah” için değil Kur’an’da anlatılan diğer özneler için de görüyoruz. Muhatap bazen “sen / siz” iken bir anda söz “o / onlar” şek-line dönüşebiliyor. Sizin de belirttiğiniz gibi âlimler “zamirin değiştirilmesi (iltifat) sanatı” adı verilen bu uygulamayı geçti-ği her bir bağlamda tevil etmişler ve bunun bir edebî sanat ol-duğunu -bana göre- çok da güzel izah etmişler. Eğer sırf Allah hakkındaki zamirin sürekli değişkenlik göstermesinden yola çıkarak Kur’an lafızlarının peygambere ait olduğunu iddia ediyorsanız Kur’an’daki Allah dışındaki diğer varlıklar hak-kındaki zamir değişimlerini de izah etmeniz gerekecek.

Cevabım: Edebi sanat demek hiçbir şeyi açıklamıyor. Çünkü ciddi anlamda bir kargaşa var. Bu sanat sanatın ge-reğine uygun yapılmamış. Zamir değiştiğinde yeni zamirde konuşanın kim olduğu da bellidir. Romanlarda böyledir ör-neğin. İste burada zamir değişince konuşan Allah olmaktan çıkıyorsa bu durum direk olarak kelamın sahibi kim sorusu-nu getiriyor. Kelamcılar zaten içinden çıkamadıkları her şeyi ya mecaza ya dilin cilvelerine yorarak isi kapatmaya çalışmış-lar. Ama maalesef bunu edebi sanatla bile açıklamak müm-kün değil. Peygamberle ilişkisini ikinci yazıda açıklayacağım. Kendi kendine hamd eden bir Allah’ı hitap-muhatap formatı-na uydurmanın hiçbir yolu yok. Yaptığınız tüm teviller sırıtır. Tıpkı edebi sanat tevili gibi.

Soner Duman: Hamd Türkçe’de “teşekkür etmek / şük-retmek” gibi düşünüldüğünden kendi kendine hamd etmek Türkçe açısından problemli. Arapça’da hamd övgü demek olduğuna göre Allah’ın kendini övmesinde ne gibi bir prob-lem var? Kur’an’ın muhatabı insanlar olduğuna göre Allah Kur’an’da sürekli birinci şahıs ağzıyla konuşsa “ben yarattım,

YÜZLEŞME III

42

bana kulluk edin, ben şöyle yaparım, ben böyle yaparım” bunu okuyan kul olduğundan, seslendiren ve dillendiren kul olduğundan sanki Allah’ın ağzından konuşuyormuş gibi bir intiba uyanmaz mı? Kur’an okuyorsunuz ve hep “ben sizi yarattım, ben rızık veriyorum, bana kulluk edin” deyip du-ruyorsunuz. Kendi kendinizi övdüğünüz hissi oluşmaz mı? Bu hissin oluşacağı yerde, o sözlerin okuyana değil sözün sahibi Allah’a ait olduğunu hissettirmek için aralara sık sık “Rabbiniz”, “Allah” ifadelerinin girmesi niçin tuhaf olsun?

Cevabım: Allah Fatiha’da diyor ki “Yalnız sana kulluk eder, yalnız senden yardım dileriz” Başında “de ki” de yok. Hadi hamd’i sözlük anlamlarından övgü dedin, yırttın. Şimdi Allah kendine mi kulluk ettiğini ve yardım dilediğini söylüyor. Hiçbir edebi sanatta aynı cümle ben anlatıcısıyla başlayıp “o” anlatıcı-sıyla bitmez. Ama böyle ayetler var. Örneğini de verdim. Her şey çok sırıtıyor. Bu ancak bir anlatım hatası olabilir.

Soner Duman: Hamdi Tayfur, sizin bu “saçmalık”, “tu-tarsızlık” olarak gördüğünüz şeyi Kur’an’ın muhatapları da öyle görmüş mü? Kur’an’a yalan, sihir, büyü diyen muhatap-lardan tek bir tanesi üslubuna kusur bulabildi mi?

Siz önce beşerî sanatları ölçü kabul edip Kur’an’ı buna uydurmaya çalışıyorsunuz. Uymayan yönlerini görünce de “saçmalık, sırıtıyor” diyorsunuz. Tamamen beşerî sanatlarla aynı olmuş olsa Kur’an’ın farklılığı, i’câzı ne olacak?

Siz, Türkçe mantığıyla, beşerî eserleri esas alarak, ilk mu-hatapların i’cazına boyun eğdiği Kur’an’ı bir çırpıda “saçma” ve “tutarsız” bulabiliyorsunuz. Kur’an’ın üslubunun “sırıttı-ğını” söyleyebiliyorsunuz.

Cevabım: Soner Duman işlerine gelmeyeni rivayet edip bırakmışlar mı ki, itiraz etmediklerinden bu kadar emin ko-nuşuyorsunuz.

Soner Duman: Ben rivayetten söz etmiyorum. Bizzat Kur’an metni, onların Kur’an’a hangi itirazlar yönelttiğini söylemiyor mu? Niçin Kur’an’ın üslubuna yönelik itirazlarını

KUR’AN HZ. MUHAMMED’İN TERTİLİDİR-I

43

aktarmıyor? Üslubu ile meydan okuyor? Bu kadar “tutarsız” ve “saçma” bir metin “buyurun benim benzerimi meydana getirin” diye Arap beliğlerine hangi “cür’etle” (!) meydan okuyabiliyor!

Cevabım: Tolstoy’u açıp okuyun. O da yabancı, Rusça yaz-mış. Onda böyle anlatım hataları bulabilecek misiniz? Türkçe mantıkla düşünün gene de çok zorlamanız lazım.

Cevabım: Kur’an da rivayettir.

Soner Duman: Ben Tolstoy’u okudum, siz de Abdülkahir Cürcânî’nin Delâilü’l-İ’câz kitabına bir göz atın bence.

Cevabım: Meydan okumanın mantığını da iyi çalışın. Orda metin üzerinden meydan okuma yok.

Soner Duman Bkz. Bir önceki yorum.

Cevabım: Ben de meydan okuyorum Beethoven’in 5. Senfonisi ilahidir. Hadi onun gibi bir senfoni yazın.

Ahmet Bayraktar Bu kadar güzel başlayıp bu kadar fiyas-koyla sonuçlanmamalıydı bu sohbet. Hamdi bey size yakış-madı.

Cevabım: Fiyasko mu? Ben ciddiyim. Tolstoy’un “savaş ve barış” kitabı ile de meydan okuyorum. Bir benzerini getirebilir misiniz? Hiçbir eser iyi ya da kötü birebir yazılamaz. Adı üs-tünde taklit edilebilir. Kur’an’ın meydan okuması benzer bir metin getirilmesi üzerinden değildir. Yani siz de böyle ayetler veya sureler yazın demek değildir. Semanın kapılarını açın da oradan bir vahiy indirin anlamındadır. Yapabiliyorsanız tabii ki. Ama sema artık kapalı ve korunuyor. Şeytanların Tanrı’nın sözlerine kulak hırsızlığı yapıp çalmalarına izin yok. Ateş topları onları kovalıyor ve sadece Muhammed’e vahiy iniyor anlamındadır. Yoksa onlar da bunun sonuçta kendi dilleriyle yazıldığını ve benzer cümleler kurabileceklerini biliyorlardı. Bu konuyu ayrıntılı bir şekilde izah etmiştim.

YÜZLEŞME III

44

18 Şubat 2019

KUR’AN HZ. MUHAMMED’İN TERTİLİDİR-II

İlk yazıda, Kur’an’daki hitap sorununa değinmiş ve Allah Kelamı olan bir hitapta konuşanın Allah olduğuna dair bir üslup olması gerekirken, “ben” anlatıcı ile “o” anlatıcı ara-sında gidip gelen, bazen Peygamberi araya koyup “de ki” türünden ifadelerle üçüncü şahıslara iletilmesi gereken bir tarz iken bazen peygamberin de aradan çıkarılarak sanki di-rek üçüncü şahıslara hitap ediliyormuş hissi veren bir hitaba dönüştüğünü, bazen de bizzat kulların konuştuğu bir kelam haline geldiğini, Fatiha suresinden başlayarak Kur’an’ın ilk on bir sayfasından verdiğim örneklerle göstermiştim. Yazıya gelen cevaplarda bunun böyle olduğuna kimse itiraz etmedi. Ciddiye alınabilecek tek itiraz bunun edebi bir sanat olduğu-na dair benim de ifade ettiğim ama aslında bu konudaki te-reddütlerin giderilmesi için İslam alimlerinin ortaya attıkları bir teoridir.

Oysa bu tarz edebi bir sanat değil, belki bir karışıklık ve anlatım bozukluğudur. Aynı ayetin başında “ben” anlatıcı ile başlayıp bitiminde “o” anlatıcıya dönen bir tarz edebi sanat değil, bir hata veya karışıklık olabilir. Üstelik hitap edenin doğrudan Allah olduğu bir kelamda bu tarzın bir edebi yön-tem olarak dahi kullanılması gariptir.

Müslümanların hemen hepsi Kur’an’ın tümünde ke-lam edenin Allah olduğuna inandıkları için (Çünkü Kur’an kendini Allah kelamı olarak tanıtır) üsluptaki bu kaymala-ra dikkat etmeden Kur’an’ı okur ve anlamaya çalışırlar. Her ifadeyi her sözü Allah’ın kelamı olarak okurlar öyle anlarlar ve konuşan başkasıyken de söyleyenin Allah olduğunu zan-nederler. Oysa değildir. Bunun nedeni Kur’an’ın Allah’ın de-ğil Hz. Muhammed’in kelamı olmasıdır. Eğer kelam tümüyle Allah’ın olsaydı Allah bu tür anlatım kaymalarına yol açacak bir üslup kullanmazdı.

KUR’AN HZ. MUHAMMED’İN TERTİLİDİR-II

45

Benim düşünceme göre Hz. Muhammed’in vahiy olarak isimlendirdiği dini tecrübeler yaşayarak Tanrı’dan aldığına inandığı ayetlerin sayısı son derece sınırlıdır, hatta bunlar ayet tarzındaki sözler olarak değil, peygamberin bir iç aydın-lanması, kanaat ve fikir oluşumu, vicdani ve akli sıçramalar şeklindeki ilhamlar olarak oluşmuştur. Kur’an’ın çok büyük bir bölümündeki ayetlerin oluşumunda bu türden tecrübe-ler yaşamaktan ve Kur’an’daki her bir ayeti rüyasında veya derin tefekkür halinde yaşadığı özel vahiy türünden tecrü-belerle almaktan çok tertil etmiştir. 6000’den fazla ayetin her ortaya çıkışında bir vahiy/ilham tecrübesi yaşadığını bek-lemek çok zorlama bir kabuldür. Vahiy dediğimiz hususun tümü belki sınırlı sayıdaki ayette ortaya çıkan vahiy olarak isimlendirdiği ilham tecrübeleriyle kazandığı, derin aydın-lanmayı sağlayan birkaç vizyon genişlemesi, bakış açısın-daki değişme, harekete geçirici tahrik unsuru, ani değişimi sağlayan fikir veya kanaatin keşfi türünden düşünsel tecrü-beler veya vicdani ve manevi sarsıntılardır. Hz. Muhammed bunun kaynağının dışsal olduğuna ve Allah’tan geldiğine iman etmektedir. Hz. Muhammed bu az sayıdaki düşünsel, vicdani ve manevi tecrübeyle başta Tanrı olmak üzere, doğa-yı, tarihi, toplumu, dini, hayatı yeniden anlamış, bu anlayışa göre yorumlamış, kendisine bazı işleri görev edinmiş ve bu nadir tecrübelerine göre bilgilerini bir taraftan artırarak bir taraftan yeniden düzenleyip tertil ederek insanlara Allah’ın kelamı olarak sunmuştur. Vahiy, bir tür ilhamla Peygamberin aniden edindiği ve kaynağının Allah olduğuna inandığı yeni bir aydınlanma, idrak, kanaat, düşünsel ve vicdani genişle-me ve tecrübedir. Diğer tüm Kur’an ayetleri, Peygamberin bu vahiy tecrübesinin oluşması ve genişlemesini temel alarak sa-hip olduğu bilgileri, dışarıdan kendisine yöneltilen sorulara verdiği cevapları, toplumla girdiği diyalojik süreçte tarihsel koşulların elverdiği ölçüde ürettiği cevap ve hitapları ayet ve sureler olarak derlemesi, düzenleyip tertil ederek sunması ile oluşmuştur. Bunların tümünün Allah’tan olduğundan emin olduğu vahiy tecrübesiyle oluşan temel kanaat, aydınlanma ve idraklerine uygun olduğuna inandığı ve tüm kalbi eminlik

YÜZLEŞME III

46

duygusuyla kaplı olduğundan Allah’ın kelamı olarak nitele-miş bazen kendi ağzından bir dış gözlemci veya “o” anlatıcı gibi ortaya koyarken bazen de sanki Allah hitap ediyormuş gibi sunmuştur. Fazlur Rahman’ın dediği gibi Peygamber için bunların kendi sözleri olması ile Allah’ın sözleri olması ara-sında artık bir fark yoktur.

Kur’an’da Müzzemmil Suresinde geçen geceleyin kalka-rak Kur’an’ı tertil etmesini emreden ayetler de muhtemelen o derin vahiy tecrübesi ile elde ettiği ve kendisine görev edindi-ği önemli bir idrak ve kanaat oluşumunun neticesidir.

Tertil kelimesi İsfehani’ye göre Arapça’da “Bir nesnenin cüzlerinin bir araya toplanarak bir cüzü aralıksız, kesintisiz bir şekilde diğerini takip edecek şekilde, düzenli ya da doğru bir istikamet izlemesi ve müstakim, doğru, düzgün bir şekil-de yerleştirilmesi, sıraya konması, dizilmesi ve düzenlenme-si,” anlamına gelir. Muhtemelen ayette geçen tertil kelimesine bu anlam verildiğinde, klasik ehli sünnet vahiy anlayışı açı-sından işler çok karmaşıklaştığından müfessirler ona düzenli bir şekilde okumak anlamı verip geçmişlerdir. Çünkü tertil verdiğimiz anlama göre değerlendirildiğinde Kur’an’ın ayet-lerini oluşturan ve derleyip, düzenleyen Hz. Muhammed ol-maktadır.

Klasik bakış açısının açıklayamadığı şey ise Müzzemmil Suresi indiğinde ve peygambere gecenin önemli bir kısmın-da bu işi yapmasını istediğinde ortada okunacak bir ayetin olmamasıdır. Kur’an ayetleri sürekli pratik sorular, sorunlar ve toplumsal diyalektikle pratik bir tarzda oluşuyorken, sırf ilerde inecek ayetleri Peygamberin geceler boyu okumasını emreden bir ayetin erkenden inmesi ayetlerin genel iniş man-tığına aykırıdır. Bazıları da namaz kılmak veya ibadet etmek anlamı vererek işi kurtarmaya çalışmıştır. Oysa Peygamberin yaptığı ilahi aydınlanması ve yeni vizyonu üzerinden gece-ler boyu tefekkür ederek, çalışarak, duyurma emrini yerine getirmek için bilgilerini veya her geçen gün genişleyen tecrü-besini Rab merkezli olarak ayetlere dönüştürmek ve gündüz yapacağı tebliğ faaliyeti için çalışıp, çabalayıp içerik hazırla-

KUR’AN HZ. MUHAMMED’İN TERTİLİDİR-II

47

maktı. Tertil ettiği ayetlerin edindiği bakış açısıyla -vahiyle- uygunluğundan tam olarak emin olana kadar diğer insanlara açıklamıyor, günlük olarak sarf ettiği sonraları adına hadis denilecek sözlerle karışmasına asla müsaade etmiyordu.

Elimizdeki Mushaf Hz. Muhammed’in içindeki ayet ve su-releri, dini ve manevi tecrübesi ile edindiği ve ilahi olduğuna inandığı aydınlanma -vahiy- doğrultusunda tertil edip insan-lara duyurması ve ölümünden sonra sahabesinin hafızasın-da kalanların derlenip yazılmasıyla oluşmuştur. Kur’an Hz. Muhammed’in tertilidir.

İşte Hz. Muhammed geceler boyu sürdürdüğü bu ter-til işinde ayetleri düzenlerken bazen direk Allah konuşuyor gibi, bazen “de ki” türünden ifadelerde olduğu gibi, O’nun insanlara duyurmasını emrettiği tarzda, bazen de sanki ken-disi anlatıyor da Allah olayların içinde bir anlatılan gibiymiş gibi üsluplar kullanmıştır. Konuşan sadece Allah olsaydı her şey “ben” veya “biz” üzerinden anlatılmalıydı. Oysa böyle olmamıştır. Muhtemeldir ki Hz. Muhammed’in anlatım ko-nusundaki bazı zafiyetleri de Kur’an’a yansımış, üslubu yer yer yeteri kadar iyi tutturamamış, bazen Allah’ı konuşturdu-ğu yerde kendini kaptırarak devreye girip ara açıklamalar yapmış, bazen direk kendisi bir dış ses olarak kelam etmiş ve ayetler bir anda Allah’tan çıkıp “o” anlatıcının anlatımına geçmiş, bir gözlemleyen gibi olayları dışarıdan anlatmış, ba-zen de Allah mı yoksa başka biri mi konuşuyor belli olmayan bir üslupla ayetleri tertil etmiştir. Eğer Hz. Muhammed Arap dilini kullanma ve hitabı konusunda daha becerikli olsaydı, tüm ayetleri Allah konuşuyormuş gibi bir üslupla tertil eder ve oluşabilecek şüpheleri daha kolay bertaraf ederdi.

Seyfettin Budak: Hamdi hocam, sizin en son paragrafta “Muhtemeldir ki” zann içerikli kelimeniz ile en sondaki “ol-saydı “ şahsi bireysel söyleminizi ifade eden kelimenize göre şöyle bir Kur’an tarifi ortaya çıkıyor doğru mu? KUR’AN:Hz. Muhammed ‘in kendi zafiyetlerinin yansıdığı, yine Hz. Muhammed in üslubunun yetersizliğinin yansıdığı, yine Hz. Muhammed in kendisini kaptırıp Allah adına konuştuğu,

YÜZLEŞME III

48

yine Hz. Muhammed Arap dilini kullanma ve hitabındaki be-ceriksizliğinin yansıdığı bir kitaptır. (Haşa)

Cevabım: Seyfettin Budak yazının birinci kısmında de-diğim gibi, sadece hitap konusunda değil pek çok konuda Hz. Muhammed’in duyguları, düşünceleri, kanaatleri, kız-gınlıkları, sevinçleri kısacası tüm insani nitelikleri Kurana yansımıştır. Hz. Muhammed Kuranın ruhudur. Yoksa Orion takımyıldızının Rabbinin hatalı bir kuluna piç diye hitap et-mesini açıklayamazsınız. M. Öztürk’ün dediği gibi “Var mı verecek bir cevabınız?”

Seyfettin Budak: Hamdi Tayfur elbette ki cevabım var. Günde 7 saat çalışmam var. Mustafa Öztürk’ü bugünlerde çok kullanan var. Sizin ortaya koymuş olduğunuz ben, biz ve o kavramını yıllar önce ben geçtim. Üslubunuz üslup değil. Bence peygamber in üslubu sizin üslubunuzdan daha yerinde ve daha beceriklidir. Cevabıma gelince ben sizin kastettiğiniz peygamberin heyecan ve aceleyle Kuran yazmıştır yargınıza binaen heyecanlı ve aceleci değil ileri de gelecek inş.

Cevabım: Seyfettin Budak heyecan ve aceleyle yazmıştır demedim. Tam tersine kalben mutmain olana kadar açıklama-mıştır dedim. Bu da bazen sorulan sorulara verilen cevapların neden geciktiğini açıklıyor. Cevabınızı bekliyorum. Kalbiniz iyice mutmain olmadan yazmayın. Ben peygamberle üslup yarıştırmıyorum. Kuranın lafız ve manasıyla Allahtan oldu-ğuna inandığınıza göre Allah’ın üslubu sizin üslubunuzdan üstündür demek istediniz herhalde. Amenna. Ona ne şüphe. Kuran doğrudan Allah’ın kelamı olsaydı şüphesiz öyle olur-du. Ama benim gibi bir adamın bile fark edebildiği bu tutar-sızlık ancak peygamberin üslup konusundaki tercihlerine ve zafiyetine yorulabilir. Allah’ın değil.

Seyfettin Budak: Hamdi kardeşim Peygamberin Arapça üslubu ve yetersizliğini dile getirmiş olduğunuz ve dünya dil otoriteleri kuran in dilinin hem edebi hem tarz olarak olağan üstü nitelendirirken sen ise Kurandaki bu üslup yetersizliğini görebilecek kadar üstün bir Arapça dil, edebiyat ve gramer

KUR’AN HZ. MUHAMMED’İN TERTİLİDİR-II

49

bilgisine bu otoriterlerin üstünde bir bilgiye sahipsiniz her-halde? Acaba bu bilgiye nasıl vakıf oldunuz öğrenebilir mi-yim?

Cevabım: Seyfettin Budak dünya dil otoriteleri dediğin ki-şiler Kuranın mucizeviliğini ispat etme çabasındaki kelamcı-lardır. Kuranın bu üsluba göre yazıldığını ben söylemiyorum o otoriteler de onaylıyor. Yani farklı anlatıcı seslerin olduğunu senin o büyük dil otoritelerin söylüyor zaten. Buna da sanat diyorlar. Ben ise Allah’ın kendi kelamını başkasının anlatımı-na bırakmayacağını ve söz konusu üslup kaymalarının met-nin tertil edeni tarafından oluşturulduğunu iddia ediyorum. Üslupta bu değişimler normal edebi metinlerde okuyucunun tereddüdüne meydan vermeyecek şekilde büyük bir ustalıkla yapılır. Kuranda ise birinci yazıda örneklerini verdiğim gibi bir buçuk satirlik ayetlerde bile bu üslupta kaymalar vardır. Bir de konuyu iddia üzerinden sürdürmek yerine “Senin uz-manlığın ne?” sorusuna çevirmek mantıksal bir safsatadır.

Seyfettin Budak: Hamdi Tayfur Felsefeyi onur derecesiyle bitirmiş biri olarak ilk defa mantıksal safsata kavramına yeni bir anlam buldum. Herhalde felsefe dil tarihine bu kavramın anlamı geçecektir. Ahmet Arslan’a bizatihi sözlüğüne koyma-sı için ileteceğim. Siz hiç İngilizce bilmeyen birinin İngilizce bir kitabın edebiyatı, grameri ve üslubu hakkında yorum ve eleştiri yaptığını ve bunun da bilimsel makalelere geçtiğini gördünüz mü? Siz Arapçanın edebiyat, gramer ve üslubu hakkında bilginiz olmayacak ve bu konuda Kuranın edebiya-tı, üslubu ve grameri hakkında ölümcül eleştiri ve yorumlar çıkaracaksınız. Ardından bu görüşünüz bilimsel makalelerde çıkacak. Acaba diyorum benim mi yoksa sizin mi görüşünüz mantıksal safsata? Bir de mantıksal safsata kavramına bir ta-nımlama yaparsanız sevinirim. Boşuna eli bos Ahmet Arslan a gitmeyelim

Cevabım: Seyfettin Budak argumentum ad verecundium

Seyfettin Budak: Hamdi Tayfur eyvallah

YÜZLEŞME III

50

Cevabım: Seyfettin Budak bakin son yorumunuzda da ayni safsataya başvurdunuz. Felsefeyi onur derecesinde bi-tirmiş biri olarak derken argumentum ad verecundium yaptı-nız. Bu arada hem psikoloji hem felsefe mi okudunuz?

Seyfettin Budak: Hamdi Tayfur ben eyvallah derken tar-tışmayı kast ettim. Yunanca ve Latince dil uzmanı Prof. Dr. Çiğdem Durüsken de hatırı sayılır bir Latince aldım. Safsata denilen şey yazılan lafız ya da metin kendi içinde görüldüğü anlatan öte bir anlam barındırmasıdır. Frege kendi dil felse-fesini anlam ve gönderim üzerine kurmuştur. Ben de Kuranı bütün ayetlerini Frege ve Kripke adlı iki dil felsefesini üzerine kurdum. Bu çalışmayı normal Mushafa göre bitirdim. Ama bir de nüzul sıralamasına göre yapmaktayım. 41.surediyim. Ayrıca benim bir dil hakkındaki bilgisizliğin o dil hakkında çıkarımsal anlamda bir eleştiriye tabi tutulamayacağı görü-şü göründüğü anlamda olup bir gönderimi yoktur. Ve gayet mantıklıdır. Ama bunun tam tersini savunan biri olarak siz de bana bir dilinin içeriğini bilmeyen birinin o dil hakkında eni-ne boyuna eleştirisel çıkarımlar yapabiliri ve yapabilirse bu-nun sınırları hakkında witgestein, Frege. Russel, ya da farklı dil felsefecilerinden örnekler vererek meselenize bilimsel bir yorum katabilirdiniz. Ama yok. Napalım. Bize de düşen tek şey eyvallah deyip lafı fazla uzatmamaktır. Çünkü laf bir kez söylenir. İki kez söylenirse tekrar olur. Tekrar olması karşıda-ki için iyi bir durum değil. Çünkü Tekrar da Frege ye ge göre o da hiç hoş olmayan farklı anlama bir gönderim vardır

Cevabım: Seyfettin Budak eğer “vahyin tarihsel mahiyeti” kitabıma baktıysan sadece dil üzerinden bir bölüm yazdığımı ve değerlendirme yaptığımı görmüş olmalıydın.

Seyfettin Budak: Hamdi Tayfur şu an dünya literatürün-de eğer bir metni dil felsefesi üzerinden yapacak iseniz dil felsefesinin argümanlarına delillerine uymak zorundasınız. Eğer herhangi bir üniversitenin felsefe bölümünün dil felse-fesi dersine bakarsanız, dünya literatüründe dil felsefecilerin hangi argümanlar üzerinden hareket ettiklerini kendi felse-fe ve metodolojilerini kimlere onattıklarini hangi dil felsefesi

KUR’AN HZ. MUHAMMED’İN TERTİLİDİR-II

51

ile irtibat kurduklarını görürsünüz. Yoksa Müslümanlar için kutsal bir metin için peygamberin kendi işkembesinden attığı yorumunu yapacaksınız. Bazıları da şakşakçılık yapacağım diye hızını almayıp yorum yapacağım diye peygambere şi-zofren diyecek bunun adına da cesaret ve ifade özgürlüğü denilecek ve ben de bu insanlar için Allah’ın ifadesiyle ede-bimden kafir diyemeyeceğim. O halde önüne gelen işkembe ı kubrasindan vahyin mahiyeti hakkında sallayıp dursun. Böyle bir mantıkla neyi çözmeyi düşünüyorsunuz. Desem ki cehenneme kadar yolunuz var. Yahut da erkekseniz, biraz-cık gücünüz yetiyorsa “öldüğüm zaman beni yakın camiye götürmeyin. Peygamberin kendi uydurması olan kıyamete, cehenneme ahirete ve bahis etmiş olduğu ihlas sürecindeki Allah a inanmıyorum “deyin. Diyemezsiniz.

Cevabım: Seyfettin Budak konuyu nerelere getirdin. Kendi ifadelerinizi bana hamletmeyin. Ben gayet rasyonel ve dil kurallarına uyarak değerlendirmeler yapıyorum. Bu yüz-den çok tepki alıyorum. Eskiden İslamcılar ve kurancılar sizin su andaki üslubunuz ve kaba ifadelerinizle ve tamamen pole-mik yöntemlerle saldırırlardı. Şimdi sizin gibi tarihselciler - ki bana göre siz tarihselci değil kurancısınız- aynen sizin su an-daki kızgın üslubunuzla saldırmaya başladı. Birisi de kalkmış bir sempozyumu izlerken bacak bacak üstüne atmamı eleşti-ri konusu yapmış. Sizse benim asla kullanmadığım “işkem-beden atma”, “sizofren”, “kafir”, “cehenneme kadar yolun var”, “erkeksen” gibi yerlerde sürünen ifadelerle, bildiğiniz birkaç dil filozofunun adını ben de bir çok şey biliyorum eda-sıyla sıralayarak cevap verdiğinizi zannediyorsunuz. Benim yazıda bahsettiğim hususlarla ilgili tek bir söz bile etmediniz. Son husus ise komik. Hani ölünce imamın önüne geleceksiniz diyen avami dil var ya, işte o seviyeye kadar düştünüz farkın-da mısınız? Ben Allah inancım konusunu daha önce açıkla-dım ve ateist değilim dedim. Ama bu senin inancındaki Allah olmayabilir. Mecbur muyum senin inandığına inanmaya. Sen Allah inancının facebook temsilcisi misin?

YÜZLEŞME III

52

Tamer Altıntaş Hamdi Tayfur Allah’ı kurtaracağım diye Kur’andaki bütün aksaklıkları(!) Hz. Peygamber’e yüklemek bir çözüm müdür?

Cevabım: Tamer Altıntaş sevdiğim bir arkadaşsın. Amacın Tanrı’yı kurtarmak olmadığını anlamalıydın. Çünkü ama-cım Tanrı savunusu yapmak değil insan savunusu yapmak. Çünkü ortada fecaat derecesinde insanın kendine yabancı-laşması gibi bir durum söz konusu. Helvadan putlar olayı-nı düşün. Kendi elleriyle yaptıklarını yüceltip kutsallaştıran insan sonra da kendinden daha aşağı nesnelere tapınıyor. Bu Marx’ın deyimiyle insanın kendine yabancılaşmasıdır. Aynı şey Kur’an ve benzeri kutsallaştırılan metin ve nesneler için de geçerli. Tamamen insani, insanca bir metin. Bu metni bil-mese veya bilmeden sıradan bir metin olarak önüne konmuş olsa objektif olarak değerlendirip her türlü durumunun far-kına varacak insanlar, onu kutsallaştıran inançları yüzünden gözleri körleşiyor ve en basit meseleleri bile anlayamıyorlar. Bir de üstüne bunun savaşını verip birazdan yiyip tüketecek-leri helvadan putları savunmak adına yüzlerce takla atıyorlar, hayatlar tükeniyor, feda ediliyor. Birileri de buradan kasasını dolduruyor, iktidarını sağlamlaştırıyor. Bu durum çok esef verici. Ve bence en kesin çözüm tam bir cesaret ve güvenle kral çıplak diye haykırmak. Yoksa Hz. Muhammed’i insan olarak çok sevdiğimi sen de biliyorsun.

Tamer Altıntaş: Hamdi Tayfur seni anlıyorum ama sizin yolla varacağımız yer neresi. Batı bunu denedi. Fakat geldik-leri iki yüzlü yer/hal ortada. Açıkçası ben sadece bulanıklık ve belirsizlik görüyorum. Bu belirsizliğe doğru ilerleme ko-nusunda ise kararsızım. İnsan olduğum için bir miktar prag-matik de düşünüyorum.

Cevabım: Tamer Altıntaş bana göre mevcut durum daha ürkütücü.

Şafak Başkaya: Tanıdığım ve kendisinin Mehdi olduğunu iddia eden, dini herhangi bir tahsili ve dil bilgisi olmadığı hal-de bazen son derece ilginç yaklaşımları olan insani özellikleri

KUR’AN HZ. MUHAMMED’İN TERTİLİDİR-II

53

sebebiyle de kendisine kalbi muhabbetim olan bir tanıdığım, vahiylerdeki bazı sert ifadelerin neden var olduğunda dair bir soruyu Tanrı’nın sözünün nebilerce yanlış anlaşılabildiği-ni söyleyerek yanıtlıyordu. Eğer entelektüel birikimi olsaydı sizin ifade ettiğinize benzer şekilde bir tür vizyonun tercü-mesi olarak sunabilirdi belki de vahyi bilmiyorum. Kendisi de elbette vahiy/ilhama muhatap olduğuna kesin olarak inan-makta yani bir deneyimi var bu durumda. Daha ilerisi aslında Tanrı’nın herkese konuştuğu ama kimilerinin bu söze kendi-sini kapattığını dahi söyleyebilmekte. Ona göre Tanrı’yı doğ-ru anlamak ancak Tanrı için mümkün...Şimdi bu tanıdığım kişi başkalarının gözünde tam bir deli, ama benim için ilginç ve gayet renkli bir kişilik ve ben böylesi hükümler vermek yerine dinlemeyi tercih ediyorum. Yanlış anlaşılmasın lütfen sizinle kıyas falan etmiyor ya da imada da bulunmuyorum hatta tam tersine yazdıklarınız salt dikkat çekici değil aynı zamanda vahiy tecrübesini anlamak yönünde ciddi manada düşünen bir kafanın varlığını düşündürüyor bana ki bu da kulak verilmeye, okunmaya değer yazılara yol açıyor kabul edelim veya etmeyelim.

Daha kısaca da ifade edebilirdiniz diyenlere de katılmıyo-rum bence gayet güzel ifade etmektesiniz düşündüklerinizi. Vahyin bir vizyon, hissiyat veya kavrayış olup doğrudan dille aktarım olmadığını, dile, söze büründürenin peygamber ol-duğunu söylüyorsunuz. Bu yaklaşım vahyin mevcudiyetini tümden reddetmek değil mahiyetine ilişkin farklı bir yakla-şımın varlığını gösteriyor. Bizatihi ilhama muhatap olmadan bu konuda bir görüş belirtmek benim için mümkün değil o yüzden evet katılıyorum ya da hayır kesin yanlış gibi ifadeler kullanmayı istemeyip ihtimal dairesinde olabileceğinin düşü-nülebilir oluşu daha fazla makul bir duruş olurdu ve ben de orada durmak istiyorum.

Yalnız gördüğüm bir şey var; tam olarak bir ateist konum-da olmayışınız ve vahyi reddetmek yerine farklı bir mahiyet-le kabul edişiniz sebebiyle siz inanan nezdinde bir ateistten bile daha büyük bir öfkeye muhatapsınız. O yüzden inanan

YÜZLEŞME III

54

bazı arkadaşlardan vahyi tümden reddetmeye yönelik sürekli çağrılar alıyorsunuz, işte bence bu durum sizin vahye bakışı-nızdan bile benim açımdan çok daha fazla üzerinde durulası ve dikkat çekici olanı. Dediğim gibi söylediklerinizi en faz-la ihtimal alanı içinde ve ilginç bulmaktayım ama bir inanç perspektifini fazlasıyla rahatsız edici bulduğu için o perspek-tif sahibini vahyi toptan reddetmeye çağrıyı çok daha ilginç buluyorum.

17 Şubat 2019

ŞANTÖR İMAM!

80’li yıllarda taverna ve düğünlerde şantörler vardı. Piyanonun başına geçer bir taraftan neşeli şarkılar söyler-ken diğer taraftan yeni gelenleri parlak ifadelerle takdim edip isimlerini sayarlar, konuklar veya müşteriler arasındaki önemli şahıslara yağ yakıp överlerdi.

“Ooo efendim kimleri görüyorum, Hasan Beyler de bura-daymış, Ali Beyler düğünümüzü teşrif etmiş bulunuyorlar, müteşekkiriz. Hadi dans pistine hep beraber oynuyoruz...” seklinde bir şarkı, bir takdim devam eder giderlerdi.

Geçtiğimiz cuma Erdoğan’ın Bursa Ulu Camii’ne girişi sı-rasında imam halka verdiği vaazı birden keserek demiş ki:

“Milletimizin sevdiği, milletinin canından çok sevdiği, aziz bildiği Cumhurbaşkanımız camimize teşrif etmiş bulu-nuyorlar. Dua ediyoruz, hürmet ediyoruz.”

Bence bu imama vaazlık maaşının yanı sıra şantörlük ma-aşı da verilmeli, hak etmiş.

22 Şubat 2019

HASBİHAL-II

Birisi demiş ki, bana 3-5 sayı verin çarpar, böler, toplar 19 rakamını bulurum. Benim için 3-5 sayıya da gerek yok, 3 ile 5’i verin çarpar, toplar, çıkarır, böler 19 rakamını bulurum.

HASBİHAL-II

55

3×5=15

5+3=8

5-3=2

8÷2=4

15+4=19

Ne kadar mucizevi değil mi.

3’ü 5’i bırakın 1 ile 2’yi verin çok daha mucizevi bir şekilde 19’u bulurum.

2’den 1’i 19 kere çıkartın, çıkan sayıları toplayın alın size 19. Bütün ardışık sayılarda 19 kere çıkartılıp, çıkanlar toplan-dığında 19 elde edilmesi şeklindeki bu mucizevi ilişki vardır. İsterseniz deneyin.

Şimdi Kur’an’a rakamsal mucizeler yönünden bakılması-na karşı olanlar bu yazdıklarımı gülerek okuyorlardır ama iş Kuranın sayısal değil lafzi veya metinsel mucizeviliğine ge-lince hemen ciddileşeceklerinden eminim. Oysa ikisinin ara-sında özde hiçbir fark yok. Kur’an ne rakamsal ne de metinsel olarak mucizevi bir metindir. Bu nedenle herhangi bir metin-de olabilecek edebi güzellikler içerdiği kadar, dilsel hatalar da içerebilir. Bunların ilk ortaya konduğu anda var olması kadar sonradan aktaranlar veya yazanlar tarafından oluştu-rulmuş olması da ihtimal dahilindedir. Kuran alimleri ismine lahn dedikleri bazı dilsel veya imla bozukluklarını Kur’an’da tespit etmişler ama bunları düzeltmek yerine, asıl olan budur deyip öylece bırakmışlardır.

Önceki yazımda bahsettiğim hatip/muhatap sorunu bazı ayetlerde muhataplar için kullanımda da ortaya çıkar. Bildiğiniz gibi Arapçada Türkçe’den farklı olarak iki kişi çoğul sayılmaz ve iki kişiyi ifade eden özel hitaplar vardır. Ancak Kur’an’da bazı ayetlerde iki kişiye hitap eden kelimeyle bir ki-şiye, bir kişiye hitap eden kelime ile iki kişiye, umum (çoğul) ifade eden bir kelime ile iki kişiye, iki kişiye hitap eden bir kelime ile umuma, bir kişiye yapılan hitaptan sonra umuma,

YÜZLEŞME III

56

umuma yapılan hitaptan sonra muhataplar aynı iken bir kişi-ye hitap edilmesi, bir kişiye yapılan hitaptan sonra muhatap aynı iken hitabın iki kişiye yapılıyormuş gibi sürdürülmesi veya iki kişiye yapılan hitaptan sonra hitabın bir kişiye yapı-lıyormuş gibi sürdürülmesi hatta imla olarak yanlış yazıldığı açık olan bazı ifadeler yer almaktadır. Bunlara örnek verme-yeceğim. Dileyen Kur’an üzerine yazılan kitaplardan araştırır bulur.

İslam alimleri aslında bu durumların farkındadır. Bunları çıkartıp ortaya koyanlar da ben değilim onlar. Dolayısıyla sen kim oluyorsun, Arapçayı bile bilmiyorsun kalkmışsın hata arıyorsun lafları etmesin. Arapçayı tümüyle bilmemekle bir-likte Kur’an’ı araştıracak, kelimelerin anlamlarını karşılaştı-racak, cümle düzeyinde gramer olarak çözümlemeler yapa-cak seviyede bir Arapça bilgim var. Ancak zaten hem önceki yazımda hem bu yazımda ortaya koyduğum hususları ilk defa ben söylemiyorum konunun uzmanları da bu hususların böyle olduğunu onaylıyor. Mesela hitap meselesindeki hitap edendeki değişmeler olduğuna dair yazımı Arapçayı benden kat be kat iyi bilen birçok hocamız okudu ve Kur’an’da bu böyle değildir diyen bir Allah’ın kulu çıkmadı. Ne dediler, edebi sanat dediler. Ama ben bu aşamadan sonra konuya Arapça üzerinden değil, dilin ve hitabın temel veya evren-sel mantığı üzerinden yaklaştığım için buna edebi sanat de-ğil, hata denebileceğini ve bir buçuk satırlık bir ayette “Ben” anlatıcısıyla başlayan bir cümlenin konuşan aynı kişi iken O anlatıcısına dönmesinin dilin mantığına aykırı olduğunu söy-ledim. Üstelik hitap edenin kim olduğuna dair şüpheler oluş-turabilecek bir tarzı Allah’ın kendi kelamında tercih etmesi ne kadar mantıklıdır, üzerinde düşünülmelidir.

Fark aradaki dönüştürücü gözlüklerle veya çıplak gözle bakmanın farkından doğuyor. Maalesef metne şartlanmışlığa, önyargıya ve inanca dayalı bir gözlükle bakıldığı için, metin-den gelen ışık kırılarak anlaşılması istenen ne ise ona dönüşe-rek beyne iletiliyor. Sebep bulmak ve bahane üretmek kolay.

HASBİHAL-III

57

Bolca yapılan bir itiraz da hadi sen de benzer bir metin getir şeklindeki meydan okuma. Bir açıdan bakıldığında Arapça veya farklı dillerde ortaya konan bütün metinler benzer metinlerdir. Diğer bir açıdan ise iyi ya da kötü hiçbir eserin benzeri getirilemez. Bunun insan eseri olması ile ilahi olması arasında fark yoktur. Bunun için Beethoven’ın beşinci senfonisini örnek verdim, dalga geçiyorum zannettiler. Evet açıkça meydan okuyorum 5. Senfoninin bir benzerini üre-tebilir misiniz? Birçok senfoni üretebilirsiniz ama bu asla 5. Senfoni olmayacaktır. Hatta Beethoven yaşasaydı onun bile 5. Senfoniyi tekrar üretmesi mümkün değildi. Çünkü her eser eşsizdir. Peki bu onun ilahi oluşuna bir delil midir?

Diğer taraftan metne mucizevilik yükleyenler farkında ol-madan onun benzerlerini sürekli üretiyorlar. Kur’an’ın mea-lini yapmak ne demek, metni tekrar üretmek demek. Kur’an’ı tefsir etmek ne demek, Kur’an kendisini anlatamıyor ya da siz anlamıyorsunuz gelin ben size anlatayım demek. Kur’an’daki bu ayet bana göre şu anlama geliyor ne demek, sen ya da baş-kası farklı anlıyor ama benim zihnimdeki metin bu demek. Yani Kur’an’a anlam verenin de tefsir edenin de mealini/ter-cümesini yapanın da yaptığı iş Kur’an’ın metnini kendi algı-sı ve anlaması çerçevesinde tekrar yaratmak, yeni bir metin üretmektir. Unutmayın tercüme yapmak eseri yeniden yaz-maktır. Bu açıdan Kur’an’ın benzerleri yazılabilir mi sorusu-na ben evet, yazılabilir diyorum. Bunun en önemli delili de Kur’an’ın başka dillere yapılan tercümeleri, farklı dillerde yapılan tefsirleri ve Kur’ancıların bu ayet aslında sizin anladı-ğınız anlama gelmiyor şu anlama geliyor diye kendi anlayış-ları doğrultusunda ayetleri anlam merkezli veya parantez içi açıklamalı notlarla tekrar tekrar yazdıkları ayet metinleridir. Bunların tümü Kur’an’ın benzerleridir.

26 Şubat 2019

HASBİHAL-III

Türkiye’de tarihselci olduklarını iddia eden arkadaşların gerçekten tarihselci olup olmadıkları konusunda tereddütle-

YÜZLEŞME III

58

rim var. Kurancıları pratik hayatlarında tarihselci olmakla it-ham ediyorlar ama maalesef görüntüde kendileri de tarihsel-ciden çok bir Kurancı veya bir evrenselci gibi davranıyorlar.

Tarihselcilerin tarihsel dedikleri bazı Kur’an hükümlerini Kurancılar, aslında onlar anladığınız gibi değil deyip eğip bükerek hükümsüz ilan ederek tarihselcilerle aynı noktaya gelmiş oluyorlar ya, tarihselciler de din, inanç, ibadet, vah-yin mahiyeti gibi konuları tarih dışı, evrensel, değişmez, sabit ilan ederek evrenselciliğin, kurancılığın tam da yanı başına düşüyorlar. Yok aslında birbirlerinden bir farkları. Tarihselcilik=Kurancılık=Evrenselcilik. Kesin bilgi yayalım.

Oysa tarihselcilik bir ekol olmaktan öte, metnin mahiyeti-ni ortaya koymak, onu çözümleyebilmek için kullanılan veya kullanılması gereken bir yöntemdir. Bu yöntemi kullandığı-nızda tutarlı, çelişkileri en alt düzeye indirgenmiş sonuçlar üretebiliyorsanız, tarihselcilik işinize yarıyor demektir. Ama hâlâ çelişkiler denizinde yüzüyorsanız ya yöntemde bir sorun vardır ya da sizde.

Ben metni çözümlemek için tarihselciliğin işe yarar bir yöntem olduğunu düşünüyorum. Ama özellikle bizim ma-hallenin tarihselcilerine baktığımızda çıkardıkları sonuçlar itibariyle sürekli çeliştiklerini ve tutarsız olduklarını görüyo-rum. Demek ki sorun yöntemde değil, onların tarihselciliği Kur’an’a uygulayış tarzlarında.

En büyük yanılgıları veya tutarsızlıkları ise Tarihselciliği Kur’an’ın modern dönem dünya görüşüyle uyuşmayan bazı hükümlerine uygularken, diğer yönlerine uygulanamayaca-ğını iddia etmeleridir. Bunun yöntemin kendisinden kaynak-lanan bir sebeple mi yapılamayacağını düşünüyorlar, hayır. Yöntem bir metin ya da durumun ya tümüne uygulanmalı ya da tümüyle reddedilmelidir.

Peki yöntemi uygulamadaki bu ikircikli, çelişik tutumun nedeni nedir? Neden, tarihselcilerin tamamen keyfi olarak bu yöntemi metnin bir yönüne uygularken diğer bir yönüne uy-gulamamalarıdır.

HASBİHAL-III

59

Keyfi derken, bizim mahallenin tarihselcilerinin kendileri-ne göre bir gerekçeleri var tabii ki: Dinin temellerinin sarsıl-ması korkusu...

Bu yüzden dini, inançları, ibadetleri, vahyin mahiyetini sa-bit, değişmez, evrensel ve tarih üstü kabul ediyorlar.

Hep Fazlur Rahman’dan dem vuruyorlar ama pek çok konuda onun çok çok gerisindeler. Mesela Fazlur Rahman en azından, Kur’an hem Allah’ın hem de aynı zamanda Peygamberin sözüdür, deme cesaretini gösteriyor ama bizim-kiler benzeri bir düşünceyi değil benimseyip telaffuz etmek, akıllarının ucundan bile geçirmekten korkuyorlar. Sonra da Fazlur Rahman Türkiye genel temsilcisi gibi hava basıyorlar.

Oysa uygulayın yöntemi, inançların da dinin de ibadetle-rin de vahyin mahiyetinin de tarihsel olduğunu görürsünüz. Hatta bu tarihsellik o kadar barizdir ki, Kur’an’ı nüzul sırası-na göre incelediğinizde başta Allah inancı olmak üzere pek çok şeyin değiştiğini görürsünüz.

Kur’an’da bir tane değil çok sayıda Allah vardır. Hz. Muhammed’in tecrübesindeki genişlemeye bağlı olarak bu da değişmiştir. Demek ki inanç sabit değil. Mekke’deki ayetle-ri kullanıp size farklı bir din, Medine’deki ayetleri kullanarak da farklı bir din ortaya koyabilirim. Yani din de sabit değildir.

Kur’an’ı bir bütün olarak tek düze okumaya alışkın kafa-lar, Kur’an’da baştan sona aynı Allah’tan bahsedildiğini zan-neder ama öyle değildir. İnceleyin inançlardaki değişmeyi görürsünüz.

Hatta daha iddialı bir cümle kurayım: Tevhit inancı, zama-nın konjonktürel koşulların etkisi ve dünyadaki teolojik akım-larla irtibatın bir neticesi olarak ve tamamen dünyevi amaçlar için en uygun anlayış olmasının bir ürünüdür. Dikkat edin Araplar İslam’ı benimsedikten sonra dine her açıdan ihanet ettiler ama bazı küçük istisnalar dışında asla paganizme dö-nüş yapmadılar. Çünkü tevhit inancı siyasetten ekonomiye her alanda çok ise yarayan bir inançtır.

YÜZLEŞME III

60

Bu yüzden mahallenin tarihselcilerine benden nasihat ol-sun, gerçek tarihselcilik bu değil.

Uydurulmuş tarihselcilikten kurtulup indirilmiş tarihsel-ciliğe dönüş yaparak imanımızı tazeleyelim.

27 Şubat 2019

DÜCANE C. KONFERANS DEĞERLENDİRMESİ

Not almadığım için aklımda kalanlar üzerinden yazaca-ğım. Yanlışım varsa düzeltin.

Hoca sıkı bir giriş yaptı. Dine yaklaşımla ilgili bugüne ka-dar açıklamadığı -bir TV programında kısmen değindiğini söylediği- dördüncü görüsü bugün bütün açıklığı ile ortaya koyacağını söyledi. Çok heyecanlandım. Hoca nihayet görüş-lerini acık bir dille anlatıp bombayı patlatacaktı.

Önceki konferanslarında da bahsettiği, dini meselelere dair diğer üç yaklaşım şunlar:

*Allah ne diyorsa odur deyip olduğu gibi onaylayan-lar, -kısmen selefiler ve cübbeli cemaati gibi, bunlar Dücane C.’nun ifadesiyle köylüler-

*Şehirli olup da dine özellikle Kuranda geçen bazı hüküm-leri modern algılarla bağdaştıramadıkları için ayet bükücü-lüğü yapanlar. Kendi ifademle Kurancılar, mealciler, bilimsel tefsirciler vs.

*İki görüşü uzlaştıran tarihselciler. Bunlar Kurandaki el kesme gibi hükümlerin varlığını onaylarlar ama bunların ta-rihsel olduğunu günümüzde geçerliliğinin kalmadığını iddia ederler.

Cündioğlu bu konferansta Gazali’nin bir tasnifinden yola çıkarak kendi görüşünün de yer aldığı dörtlü bir tasnif daha yaptı.

DÜCANE C. KONFERANS DEĞERLENDİRMESİ

61

*Birinci görüş, bir yorum yapıp kıvırmadan ayet ve hadis-ler ne diyorsa olduğu gibi kabul eden Ahmet Hanbel ve Ehli Hadis ekolü.

*İnançla aklı birbirinden tamamen ayıran, inancın aklın sahasına, aklın da inancın sahasına girmemesi gerektiğini düşünen felsefeciler. Bunları aslında son grup olarak zikretti. Cündioglu kendisini bu gruba dahil ediyor.

*İnancı akla tabi kılarak inanç esaslarını tevil eden Mutezile.

*Aklı inancı açıklamak için kullanan Eşarilik. Gazali’nin kendi görüşü de budur.

Aslında son iki grup olarak zikrettiklerim tek gruptur. Akılla inancı bir araya getirdikleri için aynıdırlar. Ama aklı inanca veya inancı akla öncelemeleri açısından birbirlerinden ayrılırlar.

Cündioğlu, İslam düşüncesinin tümüyle yanlıs olduğunu, inanca, işe düşünceyi karıştırmamak koşuluyla saçma da olsa kimsenin bir şey söyleyemeyeceğini ve iyi olanın düşünceye dönüştürmeden inancı olduğu gibi kabul etmek olduğunu defalarca üstüne basarak söyledi. Kısacası düşünceye dönüş-meyen inanç iyidir, inanca bulaşmamak koşuluyla aklı kul-lanmak ve düşünce üretmek doğrudur ama inanç üzerinden düşünce üretmek veya inancı akla tabi kılmak yanlıştır. Hatta -benim tabirimle- dini tutum açısından bütün kötülüklerin anası inançla aklı birbirine karıştırmaktır.

Kısacası tarihteki tüm kelamcı akımlar, cağımızdaki mo-dernist yaklaşımlar, kurancılar, mealciler ve tarihselciler yan-lış bir yoldadır. Doğru olan ise -ya da iyi olan mı demişti! - sadece inanmak, saçma da olsa inanmak -fideizm?- ya da inancı tamamen bir kenara bırakarak sadece aklı/düşünceyi esas almaktır.

Cündioğlu’nun üç saatlik tüm konferans boyunca anlat-tıklarının özü buydu. Bir türlü açıklayamadığı düşüncesi de meğer, inançla aklı karıştırmamak, inancı düşünceye dö-

YÜZLEŞME III

62

nüştürmemek ve aklı/düşünceyi inançlardan bağımsız kul-lanmakmış. Bu düşünceye özde itirazım yok ama dağ fare doğurdu diyeceğim geliyor. Dücane C.’u benzer şeyleri hep söylüyor zaten. Bir türlü söyleyemediği bu muydu demeden duramadım.

Benim değerlendirmem ise şu şekilde:

İnananlar inançlarını hiçbir zaman inanç olarak bırakmı-yorlar. Babaannelerin inancı dışında, Allah ne diyorsa o di-yenler de dahil olmak üzere inancı sadece inanç olarak görüp onaylayan ve aklı kullanmayan ya da inandığı şeyi rasyonali-ze etmeye çalışmayan tek bir insan yok.

Aslında benim de içimden geçen ve arzuladığım şey bu düşünceye yakın: İnanç inanç olarak kalsın ve sadece o kişi-leri bağlasın. Batının başardığı laik veya seküler düşünce tam olarak bu aslında. Ama sanırım benim Dücane C.’dan farklı düşündüğüm nokta, herkes neye inanıyorsa inansın ama bu inanç, kendi dışındakileri biçimlendirmeye çalışıyorsa o inan-ca itiraz etmek gerekir. İnançlar başkalarının özgürlüklerine müdahale etmeye başladığı zaman durdurulmalıdır benim düşünceme göre.

Çünkü inanç çoğunlukla kalpte durduğu gibi durmuyor. Mesela inançlarına son derece bağlı selefi zihniyetin temsil-cileri tam olarak inançlarının gereğini yerine getirdiklerini düşünüyorlar. Ve Cündioğlu’na göre isid de taliban da haklı -Kendisine sorup cevabı bu şekilde aldığım için bu kadar ra-hat yazıyorum.- Tarihselci veya genel olarak modernist dü-şünceleri harekete geçiren şey sadece çağa uymayan bazı hü-kümler değil, kuranla veya hadislerle kendilerini haklı kılan bu cihatçı hareketler. Bunlara sadece inancınıza aklı karıştır-mamak koşuluyla neye inandığınızın bir önemi yok derseniz, yapacaklarından da yaptıklarından da kimse onları sorumlu tutamaz.

İkinci değerlendirmem ise şu: Konu başlığı tarihselcilik eleştirisiydi. Ben Cündioğlu’ndan Hegel’den, hermonetikten girip Fazlur Rahman’dan Suruş’a uzanan çizgide tarihselcili-

DÜCANE C. KONFERANS DEĞERLENDİRMESİ

63

ğe dair felsefi bir çözümleme yapmasını bekliyordum. Özel sohbetlerinde söylediği gibi, Kur’an’ın hangi ayeti tarih dışı ki hepsi tarihseldir türünden ifadelerini burada da açıkça kullanacağını umuyordum. Ama tüm eleştiriyi tarihselcilerin çağdaş algılarla uyuşmayan ayetleri aklı kullanarak tarih dışı ilan etmesiyle sınırlandırmasını açıkçası hayal kırıcı buldum.

Son değerlendirme olarak konferansın yaklaşık ilk bir sa-ati boyunca komplocu bir Cündioğlu dinledik. Spinoza’nın teolojik politik araştırma kitabına atıf yaparak, bir bakıma dini inanç ve akımların siyasi belirlemelerle veya siyasetle etkileşim içinde sekil aldığını anlatmak istedi. Bu doğru bir düşünce tabii ki. Aslında buradan girerek güzel bir açılım ya-pabilirdi. Ancak siyasetin dini belirlemesini tümüyle komp-locu bir yaklaşımla temellendirip örneklendirmesini doğrusu çok şaşırtıcı buldum. Cündioğlu gibi bir beyne bu kadar sığ bir komplocu kafayı yakıştıramadım. Bu kadar emin konu-şabilmek için insanın elinde gerçekten çok sağlam bilgiler olmalı. Bilmiyorum belki de vardır. Ama sırf 12 Eylül önce-sinde grupların devlet tarafından çatıştırılması, Afgan cihadı, İşid, Taliban, Hizbullah gibi hareketlerle CIA arasındaki iliş-kiler, 28 Şubat hareketi ile AK Partinin yükselişi arasındaki ilişki gibi örneklerden yola çıkarak İslam dünyasındaki tüm dini ve siyasi hareketlerin derin güçlerin istediği istikamette oluşturulup şekillendirildiğini iddia edebilmek gerçekten büyük bir iddia. Hatta bu iddia Cündioğlu’nun kendisini de boşa çıkarır. Ben komplocu bir mantıkla Cündioğlu’nun bugünkü görüşleri ile birtakım güçler tarafından gelecekteki bazı hesaplar için kullanıldığını rahatlıkla iddia edebilirim. İslam dünyasındaki tüm düşünce değişimlerinde, bireylerin rolünü tümüyle sıfırlayan ve iradelerinin derin güçlerin elin-de olduğu anlamına gelen bu yaklaşım, derin güçleri de her şeye kadir ve yaptığı her hesabı tutturan bir tanrı konumuna yükseltmektedir. Örneğin Afganistan’da Amerika mücahitle-re destek verme kararından önce de Allah için cihada hazır bir zihinsel yapıya sahip bir zemin vardı. CIA bunu kullandı.

YÜZLEŞME III

64

Tabii bunu söylerken bu derin güçleri ve sürekli planlar ve komplolar yaptıklarını da tümüyle reddetmiyorum. Sartları kendi menfaatleri doğrultusunda şekillendirip mutlaka hesap ve planlar yapıyorlar. Ama bu, her şeyin onların kontrolünde gerçekleştiği, ortada hiçbir şey yokken onların komplosu ile insanların bir anda cihatçı, İslamcı oldukları ve onlar izin ver-mediğinde bir kuşun dahi uçamayacağı anlamına gelmiyor.

Son olarak Cündioğlu’nun beni şaşırtan bu komplocu ka-fasının arkasında, ülkücülükten İslamcılığa oradan da felsefe-ye uzanan macerasında hayatının belki en önemli ve uzun yıl-larını inanç uğruna harcamanın verdiği bir pişmanlığa karşı, kendinden kaynaklanmayan, dışsal ve haklı bir gerekçe veya mazeret bulma cabası olduğunu düşünüyorum.

Şafak Başkaya: Benim de katıldığım tespitler yapmışsınız. Dücane Cündioğlu bambaşka bir ülkede yaşasa idi sizin duy-mayı umduğunuz konuşmayı yapabilirdi ama burada ve hele şu koşullarda bunu yapmayı tercih edemez ama işte sizin gibi satır aralarını okuyanlar zaten yıllar önce gerçekte hangi nok-tada olduğunu bilmekteydiler. Bu konunun bir yönü...

Sözünü ettiğiniz komplocu bakış açısı ile dediğiniz gibi çok rahatlıkla kendisine yönelik değerlendirmeler yapılabilir hatta bir tanıdığım yapmıştı bile. Akıllara zarar şeyler söyledi de ben de delilini sorunca tabii izah edemeyip susmuştu.

Yalnız akıl ile iman meselesine gelince insan düşünmeden edemiyor, sanki bu yaklaşımda imanın aklını kullanamayan insana mahsus bir şey olarak görülmesi gibi bir hüküm gizli. Muhayyile ile iman arasındaki ilişki elbette yadsınamaz hatta onsuz imanda bile bir kuruluk söz konusudur da akıl sahip-leri ve mesela Pascal, Kierkegaard, Gabriel Marcel, Simone Weil, Hegel, Buber gibi düşünürlerde imanın mevcudiyetini bir tür “ayet bükücülük” ile mi anlamamız gerekiyor! Akla imanı tümden yasaklayan onun en doğru hatta kâmil biçimini kendisinin köylülük olarak tanımladığı bakış ile sınırlandıran bu anlayışta esef verici bir şey yok mu?

TEKFİRE NEDEN KARŞIYIM?

65

Dücane Cündioğlu beğendiğim bir yazardı ve hâlâ öyledir ama kendisinin dini belirli zihinlerin yaşamla olan hesaplaş-masında aradıkları bazı hızlı yanıtları bularak tatmin olduk-ları bir tür tarihsel senaryo olarak görüşü artık çok bariz. Bu Batı’da çok uzun süredir tekrarlana gelen bir düşünce idi za-ten ama bu ülkede dini bu derece iyi bilen ve bir dönem tam bir muhafazakâr kalemşorun dilinden bir şekilde dökülüyor olmasının ülke içindeki din eksenli tartışmalara ne gibi bir katkısı olacağını sorgulamayı teklif ediyorum. Acaba Dücane Cündioğlu dini salt pürist bakış ile sınırlandırmakla neyi he-deflemekte? Komplocu yaklaşımlara mesafeliyim amacım niyet okumak da değil ama gerçekte olanı görüp üzerine dü-şünelim derim. Hamdi bey sizin aktardığınız kadarıyla isid haklı diyor ise Dücane, o zaman kendi içinde tutarlı ama şid-deti haklılaştıran hatta kutsayan pürizm ile şiddete karşı ko-yan inanca oldukça mesafeli kentli “akıl” gibi iki ana eksen var etmek ve tüm diğer ara tonları “felsefî” gerekçelerle yok saymak bizleri daha iyi bir noktaya taşır mı? Bunu elbette bir bilgi problemi olarak değil toplumsal ve politik düzlem üze-rinde soruyorum.

5 Mart 2019

TEKFİRE NEDEN KARŞIYIM?

Birçok kişi bana diyor ki, dini görüşlerin İslam ana dama-rıyla ve temel kaynaklarıyla çelişiyor, fikirlerin ve yorumla-rının çoğunun dini anlayışa göre küfür olduğu çok açık ama buna rağmen birisi seni tekfir ettiğinde buna karşı çıkıyorsun. Neden?

Bunun birkaç nedeni var.

Birinci olarak, küfür kelimesinin anlam alanı ile bir fiil olarak tekfir etmenin kendisi uzlaşmıyor. Malumunuz k-f-r kelimesinin kök anlamı örtmektir. Araplar tohumu toprak-la örttüğü için çiftçiye kafir derler. Bu kök anlamdan nimeti görmezlikten geldiği için nankör anlamı da türemiştir. Kafir

YÜZLEŞME III

66

aynı zamanda nankör demektir. Kafir kelimesinin dini anlamı ise -benim yorumuma göre- hakikatin örtülmesi anlamından oluşturulmuştur. Yani kafir, dinin vaz ettiği hakikatleri yok saydığı, örttüğü, hakikatin kıymetini bilmeyip nankörlük et-tiği için kafirdir.

Buraya kadar tamam ancak ya dinin veya dindarların ha-kikat diye ortaya koyduğu iddialar hakikatin mutlak ifadesi değilse! Dinin mensuplarının veya bizzat dinin kendisinin, hakikatin anlamını mutlaklaştırmaya, hakikat tekelciliği yap-maya, bunun bir kısmını tartışmaya açanları veya sorgula-yanları hakikati örtenler, hakikate ihanet edenler ve hakika-te nankörlük edenler olarak nitelemeye hakları var mı? Din oluştuğu dönemde -bundan çok da emin değilim ama- söz konusu tarihsel koşullarda hakikatin en güzel veya en doğru ifadesine ulaşmış olabilir. O dönemde bunu göremeyen veya işlerine gelmediği için bunu inkâr yolunu seçenlere, hakikati örtenler veya hakikatten kaçıp ona nankörlük edenler anla-mında kafir denmiş olabilir. Ama bu, tarihsel süreçte hakika-tin değişmeyeceği anlamına gelmez. Çünkü hakikat bulunan değil aranan bir şeydir ve o farklı zaman ve bölgelerde farklı şekillerde anlaşılıp ifade edilebilir. Hakikat, kendinde hakikat olması açısından belki değişmezdir ama onu ancak sınırlı ak-lımız, kapasitemiz, dilimiz, şartlarımız ve zamanımıza göre farklı şekillerde, farklı yöntemlerle anlayıp ifade edebiliriz. Buna dair her türlü dinsel, felsefi ve ideolojik iddia ve inanç az ya da çok hakikatten bir pay taşıyabilir ama o asla hakika-tin mutlak ve son ifadesi olamaz.

Oysa din ve dindarlar tarihin bir noktasındaki ve bölgesin-deki bir anlayışı mutlaklaştırıp diğer yaklaşımları tekfir edip dışlayarak hakikatin sürekliliği ve kendisini sürekli yeniden ifade etme gerekliliği karşısında talihsiz bir işe imza atmış-lardır. Bu yüzden hakikat iddiaları birbiriyle karşılaştırılabi-lir, bazıları bırakılıp yenileri yerine ikame edilebilir, yeniden tasarlanabilir ama asla bir hakikat iddiası diğerini yok saya-maz, hakikati örtmekle suçlayamaz, tekfir edemez. Sadece fi-

TEKFİRE NEDEN KARŞIYIM?

67

kir düzeyinde tartışabilir. Karşı delilleri yeterli bulmuyorsa kabul etmeyebilir, bu da en doğal haktır.

İkinci olarak, tekfir bir tür aforozdur, dışlamadır, yok say-madır. Bu aforoz dinden aforoz etmek kadar, toplumdan da aforoz etmektir. Birinci açıklama epistemolojik bir açıklama idi bu da tekfirin toplumsal açıklamasıdır. Tekfir bu yönüyle artık dini bir kavramdan çok siyasi ve toplumsal bir kavram-dır. Tarih boyunca tekfir hep bir dışlama, toplum dışına itme, kendinden olmayan kabul etme, siyasi muhalifleri, heretikleri terbiye etme ve sindirme tarzında işlemiştir. Bu ötekileştirme ile sadece bireysel inanç ve tutumlar değil, sosyal bağlar, sos-yal tabakalar, alt-üst ilişkisi, hukuk, siyasi ilişkiler de belirle-nir.

Dikkat edin tekfire maruz kalanların tüm toplumsal iliş-kileri, dostluk-düşmanlık hatta aile ilişkilerinden, ekonomik ilişkilere varıncaya kadar değişir ve yeniden şekil alır. Bu yüz-den Nasr Hamid Ebu Zeyd Mısır Ezher uleması tarafından tekfir edilince ilk iş olarak karısıyla evlilik ilişkisinin bittiği ilan edildi. Sadece bu kadar mı hayır, bu iş canını almaya, mi-ras haklarına kadar varan bir değişikliği içeren bir derinliğe uzanır. Bu hukuka göre dinden dönen öldürülür. Canı malı helaldir. Çünkü o şahıs artık toplumsal korumanın ona ver-diği haklarını kaybetmiş hatta düşman safına geçmiş biridir.

Bu yüzden Hariciler, hakikatten anladıkları şey üzerinden bir sınır çizdiler, bu sınır ise kendi topluluklarından olmak, yani Harici olmak sınırı idi. Bu sınırın dışındaki herkesi kanı malı helal kişiler sınıfına soktular. Tabii ki Ehli Kitap bunun dışındaydı, çünkü onların dini yorumlarına göre Ehli Kitap’la ilgili hukuk belirlenmişti. Bu yüzden “dinin ne?” diye sorduk-larında Hristiyan’ım veya Yahudi’yim diyene dokunmuyor-lar, ama Müslümanım diyeni hemen öldürüyorlardı. Çünkü birisinin Müslümanlık iddiasında olması demek Haricilerle aynı topluluktan olması demekti. Müslümanım diyen öyle miydi, değildi. Öyleyse kafirdi ve kanı malı helaldi.

YÜZLEŞME III

68

Üçüncü olarak günümüzde kafir ilan etmenin ve tekfir etmenin ne birinci ne de ikinci yönüyle bir karşılığı kalmış-tır. Bir kişiyi ne kadar tekfir ederseniz edin, o kişi dinsel ve sosyolojik anlamıyla kendisini bir görüş, bir grup veya tarafa ait hissedebilir, dışında da görebilir. Dine tarihte anlaşılan-dan farklı bir anlam yükleyip benim Müslümanlıktan anla-dığım bu diyebilir. Bunu seçme hakkı ise tarihte olduğu gibi dinin kendisi veya din otoritelerine değil bizzat kendisine aittir. Kendisini böyle görmesinin veya tanımlamasının onun üzerinde diğerlerinin içe alma ya da dışlama anlamında si-yasi ve hukuki olarak ne bir yaptırım uygulama hakkı ne de gücü vardır. Çünkü artık dünyada Suud, İran, İsrail, kısmen AK Parti benzeri iktidarlar gibi ülkeler ve yönetimler hariç sosyal konum ve ilişkiler din ve inanç üzerinden yürümüyor. Yürümemesi gerektiğine dair dünyada baskın bir kamuoyu veya çoğunluk görüş var. Düşünceler, inançlar, yorumlar de-ğişebilir. Ama bu kimseye diğerlerini tekfir edip sosyal ko-numlarında buna göre bir belirleme topluma kabul etme ya da dışlama hakkı vermez. Zamanın ruhu buna aykırı.

Ancak maalesef, İslam dünyasında hâlâ sanki toplum bin yıl öncesinin şartlarındaymışçasına toplumsal kategoriler kü-für-iman üzerinden belirlenmeye çalışılıyor. Üstelik de tekfir, sadece bir sosyal belirleme ya da bir kategori şeklinde değil, aşağılama, hakaret, eziyet ve hor görme aracı olarak kullanıl-maya çalışılıyor. İşe yarıyor mu, bence hayır. Psikolojik yıp-ratma ve hakikatin önüne taş koymaktan başka bir fonksiyo-nu yok.

Tekfirin en ilkel ama aynı zamanda en teknolojik biçimi de sosyal paylaşım ortamlarında yürütülüyor. Benim gibi dü-şünmüyorsan benim sayfamda kalamazsın al sana sanal kılıç boynunu vuruyorum, seni engelliyorum şeklindeki bu tekfir biçimi maalesef, hakikat benim, benim söylediğimi, benim hakikatimi onaylamıyorsan benim kafirimsin, benim sanal alemimde de sana yer yok, seni yok sayıyorum, seni aforoz ediyorum, bir hiçsin, yok hükmündesin demenin Türkçesidir.

HZ. AİŞE

69

8 Mart 2019

HZ. AİŞE

Bu yılki 8 Mart dünya kadınlar gününde tüm kadınların gününü Hz. Aişe’ye ithafen kutlamak istiyorum.

Çünkü sonunda onun hakkındaki soru işaretlerimi çözdü-ğümü düşünüyorum.

“Vallahi bana öyle geliyor ki, Rab’ın senin arzunu/rızanı, hoşnutluğunu tahakkuk ettirmek için böyle çabucak ayetleri indiriveriyor,” sözünü bu kadar özgüvenle söylemesine, üste-lik de hiç tepki almamasına neden olan şey neydi? Bu resmen vahyin mahiyetine dair bir sorgulama ve kuşku barındıran bir sözdü.

Ben geçen gece bir rüya görene kadar bunun sebebini Hz. Aişe’nin zekasına bağlıyordum. Hz. Aişe’nin zekasından hâlâ kuskum yok. Ama inanç zekanın önünde ise o zekâ işe yara-maz. Yani Hz. Aişe’nin bu açık sorgulaması salt zekasından kaynaklanamazdı.

Hz. Aişe rüyamda bana bunun sebebini söyleyiverdi. Tabii ki konuşan gerçekte o değil, bana Aişe sembolü ile görünen kendi bilinçaltımdı.

Ancak Hz. Aişe’nin söylediği sebebi açıklama cesaretine sahip değilim. Bu yüzden rüyam bende gizli kalacak. İyice düşünürseniz sizin bilinçaltınız da bir gece Aişe sembolüne bürünüp rüyanıza girebilir, deneyin.

O aslında iman etmiyordu, bunu mu ima ediyorsun türün-den ucuz yorumlar da yapmayın lütfen. Böyle bir ima aklımın ucundan bile geçmedi.

Kadınlar gününüz kutlu olsun tüm kadınlar!

Kadınlar günün kutlu olsun sevgili Aişe validemiz!

Nihat Uzun: Bu rivayet -eğer sahihse- Hz. Aişe’nin vah-yin mahiyetini sorguladığı anlamına gelmez. Çünkü hem “Rabbin... indiriyor” diyor hem de aynı Hz. Aişe ifk olayında

YÜZLEŞME III

70

kendisini temize çıkaran vahiy inince seviniyor. Yani onun va-hiy anlayışı da devrindekilerinki nasılsa öyle bence. Burada ise onun meşhur sinirlenmesinin ve sözünü esirgememesinin bir yansıması var sadece.

Cevabım: Nihat Uzun vahyin mahiyetini sorgulama ifa-desinin biraz abartılı olduğunun farkındayım. Bu tür abar-tıları paylaşımlarımda oldukça sık yapıyorum. İroni ise çok sevdiğim bir şey. En büyük sıkıntım çok az kişinin bunları anlaması. Biraz fazla kaçırıyorum galiba. Ancak onun sorgu-lamasının da kıskanç, sinirli, dobra hatta biraz patavatsız bir kadın olmasının epeyce ötesinde olduğunu düşünüyorum. Hatta bu durumun kendisini temize çıkaran ayetlerle ilişki-li olduğunu düşünüyorum. Kendi döneminin algısından ve dilinden öte bir algısı, terminolojisi olamayacağına göre “in-diriyor” türünden ifadeler kullanması da çok normal. Ben de zaman zaman kullanıyorum. Ama ortada indirilen bir şeyin olduğunu da düşünmüyorum. “Güneş doğuyor” ifadesi eski bir kozmoloji veya astronomi algısının olduğu dönemlerden bize kalan bir ifade.

Nihat Uzun: Tekrar okuyunca bana pek abartı ve ironi gibi gelmedi ama anlamamış da olabilirim tabi. Fakat insan va-hiy hakkında bir görüşe sahip olunca buna destek olabilecek açıklama, izah, rivayetlerden vs. faydalanmak istiyor haliyle. Biraz öyle algıladım bu paylaşımı Hamdi Bey. Bu da gayet normal esasen, hepimiz böyle yapıyoruz. Ama bazen zahiren öyle gözükse de esasen bizi desteklemiyor bulduklarımız. Hz. Aişe’nin sözü de böyle kanımca... Fakat her halükârda ashabın -veya daha doğrusu o zamanın insanlarının- vahiy meselesine bakışları ilginç doğrusu. Bence hepsini bir bütün halinde incelemek, değerlendirmek lazım.

Cevabım: Nihat Uzun haklısınız Hz. Ömer’i neredeyse ta-rihselci yapan hocalarımız iyi bir örnek aslında.

HAYYE ALEL FELAH!

71

11 Mart 2019

HAYYE ALEL FELAH!

Gençliğimde okul harici zamanlarda babamın yanında inşaatta amelelik yapardım. Ezan okunmaya başladığında herkes elindeki işi bırakır olduğu yere oturur ve huşu ile dinlerdi. Çalışanlar arasında beş vakit namazını kılan bir iki kişiden biriydim ama bana ezan okunurken oturmak saçma gelir, neden işi bırakmak zorunda olalım hem dinler hem de çalışabiliriz, derdim. Bir keresinde ustalardan birisi ezan okunurken yaptığım işi bırakıp oturmadığım için bana kızıp bağırmıştı. Fakat aynı ustayı başka bir gün birisinin dinine, Allah’ına küfrederken işittiğimde, ezana duyduğu bu saygı-nın nedeninin dine bağlılığından çok işten kaytarma amacına dönük olduğunu düşünmeye başlamıştım.

Bugünlerde ezana saygısızlık üzerinden yürütülen tartış-maların temelinde siyasi sebepler var. Ancak bu yazıda tartış-manın siyasi yönüne pek girmeyeceğim.

Kimseyi savunmak, haklı çıkarmak için söylemiyorum 8 Mart feminist gece yürüyüşünde çekilen çok sayıda videoyu özellikle izledim, protesto için olduğu söylenen bağırışlar, ıslıklar ezanın öncesinde de var sonrasında da. Son bilgilere göre polisin yürüyüşü durdurduğu düşünüldüğü için ıslık ve bağırışlar başlıyor ve uzun süre durmuyor. Kimse ezan baş-ladığı için ıslık öttürmeye, bağırmaya, protesto etmeye baş-lamıyor, ezan bittikten sonra da son vermiyor. Eğer içlerinde özellikle ezanı protesto edenler varsa da bu tabii ki yanlıştır, bunu tasvip etmek mümkün değil. Ama videolar böyle bir izlenim vermiyor.

Ancak bu olayın basına ve sosyal medyaya ezanı protes-to gibi servis edilmesindeki birinci amaç, dindar hassasiye-tin siyasi amaçlar için kullanılmasından başka bir şey değil maalesef. Diğer taraftan dikkat ettim sosyal medyada olaya ve gösteriye katılanlara tepki için yazılanlar çok daha büyük

YÜZLEŞME III

72

ve açık hakaretler içeriyor. Burada örnek vermeyeceğim ama yanlış olduğunu düşündüğünüz ve karşı çıktığınız bir işi mu-hatabınıza karşı kat kat fazlasıyla yapmak tam anlamıyla bir tutarsızlık ve ilkellik değil mi?

Üzülerek belirtiyorum ama dindarlar bu konuda son de-rece tutarsızlar. Muhataplarından gelen çok küçük imalara karşı bile son derece hassas ve kırılgan olmalarına rağmen, iş kendilerine gelince hakaret etmeyi, aşağılamayı, küçüm-semeyi, kendileri gibi düşünmeyip inanmayanları her türlü aşağılık ifade ile tahfif etmeyi doğal hakları gibi görüyorlar.

Dindarlığın doğasında bulunan bu tutumun kaynağın-da inanıyor olmanın ve bu inançtan dolayı kendini daima haklı görmenin getirdiği büyük ama haksız bir özgüven var. Dindar daima haklıdır, inanç ve düşüncelerinin tartışılmasını asla onaylamaz, çünkü doğru ve hak onun elindedir. Hele bir de inancına ve değerlerine dönük, küçük de olsa olumsuz bir imayı ve aşağılamayı hissettiğinde bunu bir savaş ve saldırı sebebi gibi görür. Başlar karşı tarafa kat be kat ağır ifadelerle cevap vermeye, saldırmaya, tahfif etmeye, küfretmeye, haka-ret etmeye…

İşin ilginç tarafı bu dil aynen ilahi kitaba da yansımıştır. Allah’ın dili ile, O’nun ağzından kafirlere, inanmayanlara, inkâr edenlere, putperestlere, ehli kitaba her türlü ağır haka-ret, alay, sövgü, tahfif edici benzetme ve sözler yağdırılmıştır. Kur’an’da Allah maalesef bu kaba dindar tipinin antropomor-fik bir betimlemesi gibidir. Tanrıyı kendisi gibi düşünen insan kendi kızgınlığının, hakaret etme isteğinin, hatta küfretme alışkanlığının tüm yönlerini Allah’a da yüklemiştir.

Kur’an’ın bir beşer sözü olduğunu söyleyene ilmi ölçüler içinde kanıtlar sunmak yerine “kahrolası nasıl ölçtü biçti!”; tereddütleri bulunduğu için veya işlerine gelmediği için inan-mayan, inanma mecburiyeti de olmayan ama toplumsal baskı yüzünden inanıyormuş gibi davranmak zorunda kalan mü-nafıklara “giydirilmiş veya duvara yaslanmış kereste”; çağrı-sını kabul etmeyip bunların zaten bilinen, eskiden beri anla-

HAYYE ALEL FELAH!

73

tılagelen kıssalar olduğunu söyleyerek kendisine karşı çıkan Mekkeli önde gelenlere “p.ç”, “aşağılık”, “zorba”, “soysuz”; yine inkâr edenlere bazı ayetlerde “hayvan”, hatta “hayvan-lardan da aşağı”; puta tapanlara “Neces/pislik daha açık ifa-de ile b.k, s.dik veya irin”; Yahudilere “aşağılık maymunlar”; Ehli Kitaba “domuzlar”; yine Yahudilere “ciltlerle kitap ta-şıyan eşekler”; ayetleri onaylamayanlara “dilini sarkıtıp so-luyan köpek” türünden çok sayıda aşağılayıcı, hakaret edici, küçümseyici kelime Allah’ın dilinden ifade edilmektedir.

Ben bunları söyleyenin Allah’ın kendisi olduğuna inanmı-yorum. Çünkü Allah kendi yarattığı kullarıyla ağız dalaşına girip onlara sövmez. Bu O’nun yüceliğine yakışmaz. Aynı şekilde kendi yarattığı insanı, kendi yarattığı varlıklara aşa-ğılayıcı kelimelerle benzeterek onlara hakaret etmez. Eğer yapıyorsa o zaman sorarlar Allah’a, bu varlığı bu şekilde sen yarattın şimdi neden küçümseyip lanetliyorsun, hakaret ede-ceğine al canını çek katına orada ne ceza vereceksen ver diye.

Kur’an’a yansıyan tüm bu sözler Allah’ın ifadeleri değil, mutlak hakikati tekeline alan ve yüksek bir özgüven ve sar-sılmaz bir inançla, inanmayan diğer sefil (!) insanları küçüm-seme hakkına sahip olduğunu düşünenlerin ifadeleri olabilir.

Bu yüzden inanç sahibi hakaret edip aşağılamayı Allah’a ve kendisine ait bir hak olarak düşünürken, diğerlerinden ge-lecek benzer karşılıkları hakka karşı yapılmış bir saldırı kabul eder ve hemen müdafaaya geçerek dilinde ne kadar kötü söz varsa karşı tarafa fırlatır. Aynı şeyi bazı inançsızlar da yapı-yor olabilir. Ama bu kimseyi haklı kılan bir mazeret değildir. Çünkü bir yanlışı birilerinin yapıyor olması, inançlıları bu tu-tumlarında haklı çıkartmaz. Başkalarının yanlışı senin hatanı doğru yapmaz. Sen doğru ve tutarlı ol, hata eden kendi hata-sından utansın.

Bir de kimse buradaki ifadeler teşbih, edebi sanat, o günkü Arapların diline uygun hitap diyerek başkalarını avutmaya kalkışmasın. Ne yani o günkü Araplar kaba, saba, hakaret etmeden konuşamayan insanlar diye Allah da insanlara bu

YÜZLEŞME III

74

şekilde hitap etmek zorunda mı? Hakaret etmeden normal hitap etseydi Araplar anlamayacak mıydı?

Ayrıca teşbihte de bir adap olmalıdır. “Teşbihte hata ol-maz!” sözü yanlış anlaşılıyor. “Teşbihte hata olmaz!” demek, “Teşbihte hata olmamalıdır,” demektir. Yani teşbih yaparken dikkat edin, teşbihe maruz kalanların yanlış anlayacakları, alınacakları, üzülecekleri, onları aşağılayan teşbihler yapma-yın, bu tür şeylere meydan vermeyin demektir.

Yaptığınız teşbih kişilerin tavrının bir yönüne işaret etme-yi amaçlıyor olabilir ancak teşbih ettiğiniz şeyin olumsuz çağ-rışımları çok fazlaysa ve kişilerin aklına teşbihin benzetmeyi amaçladığınız yönü değil daha çok diğer olumsuz yönleri ge-liyorsa işte o yaptığınız “Teşbihte hata yapmaktır.”

Demek ki “Teşbihte hata olurmuş.” Bu yüzden ulu orta her lafı sallamak doğru değildir. “Teşbihte hata yapmamak gerekir.”

En çok da şu Ebu Leheb’e acıyorum. Hadi adam hak etti diyelim ama bir kin bu kadar da sürdürülmez ki! Öleli asır-lar oldu, kemikleri asırlar önce toz olup toprağa karıştı ama İslam ümmeti hâlâ namazlarında “iki eli kurusun” diye ona lanet edip duruyor. Rahat bırakın artık Ebu Leheb’i, elleri de-ğil her şeyi kurudu gitti adamın, siz hâlâ lanet okuyorsunuz.

Ahmet Kılınçkaya: Allah hakikatin dışında bir şey söyle-mez. Değerini yitirmiş hayvanlara, hayvan demekten çekin-mez gerçek hayvan olanlara Allah hayvan demez ise hakikati gizlemiş olur. Allah doğru söyledi. Allah misal vermekten de kaçınmaz. Piç olduğunu bildiği birine piç demesi hakikati or-taya koymak içindir. Piç olmak, piçlerin çoğalmasına zemin oluşturmak suç değil, piçe piç demek mi suç öyle mi? Bir fâni-nin Allah’ın ne söyleyeceğini Allah’a öğretmesi kadar absürt bir şey olamaz. Allah’ı yönlendirmeye kalkışmak bir uluhiyet sevdasıdır. Üstelik Allah, insan algısı üzerinden hitap etmek-tedir. Allah’ın, Allahça konuştuğu kâinat yasalarıdır, orada istediğiniz mükemmelliği görmeniz mümkündür.

HAYYE ALEL FELAH!

75

Cevabım: Ahmet Kılınçkaya hocam yorumlarının tümüne yazıda cevap var. Sadece şunu ekleyeyim: Allah kimlerin piç olduğunu açıklamayı neden üzerine vazife ediniyor? Kullar piçlerin listesini mi talep etti? Ayrıca birinin mesaja itiraz etmesiyle piç oluşu arasında ne tür bir alaka vardır ki konu buna getiriliyor? Tarih boyunca insanların birbirlerine yönelt-tikleri en ağır küfürlerden birisi anasına hakaret etmektir. Birine piç demek doğrudan anasına dönük namusla ilgili bir hakarettir. Allah burada piçlerin listesini mi yayınlıyor, yoksa amaç muhataba hakaret etmek mi? Tabii ki amaç bu. Üstelik velev ki itham doğru olsun, anasının hatası ile çocuğuna ha-karet etmek nasıl bir tutumdur? İnsana bile yakışmayan bu tutum Allah’a yakışır mı?

Ahmet Kılınçkaya: Hamdi Tayfur Kardeşim sizin bu ka-dar ısrarınızı anlamıyorum, zan ediyorum siz Arapça dili üzerinde profesyonel bir bilgiye sahip değilsiniz, müşrik bir kişi anlatılırken sıfatı üzerinden, hırsıza hırsız denilirken yine sıfatları üzerinden kötülenir. İyilik yapanlar da iyilik sıfatları üzerinden değerlendirilir. Bu senin ifadenle Camilerde öğ-retilen ilmihal bilgisine sahip kişilerin bileceği bir bilgidir. Kötülenen, şirktir, hırsızlıktır, temelsizliktir.

Şafak Başkaya: Dücane Cündioğlu şubat ayında Marmara İlahiyat fakültesindeki konuşmasında Kuran’da Allah’ın işi-ten ve gören sıfatlarını dahi antropomorfizm olduğunu söy-lemişti ama beşer aklının tamamının soyut düşünme becerisi-ne halen dahi varmamış olması göz önüne alındığında başka türlüsü zaten mümkün olabilir miydi ki? Söz muhataba göre olur sözün sahibi isterse Tanrı olsun bir şey fark etmez, aksi durumda anlaşılır olunamaz. Kişiler ve ortam sözün kurulu-şunu bir şekilde belirler ama elbette sözün mutlak ve mukay-yet veçheleri birlikte değerlendirilmediğinde kişilerin hızla hissi taraflarına ve menfaatlerine payandaya dönüşebilmekte.

Cevabım: Bir şey ekleyeyim. Sadece işitmek ve görmek değil bilmek gibi Tanrı’nın olmazsa olmaz sıfatı bile antro-pomorfiktir. Bilmek deyince aslında kognitif süreçler içinde oluşmuş tamamen insansı bir durumdan bahsediyoruz. Tıpkı

YÜZLEŞME III

76

görmenin fizyolojik süreçler içinde oluşmuş bir durum olma-sı gibi. Arada fark yok.

Mustafa Gül “KİTAP YÜKLÜ EŞEKLER” Kur’an’da hay-ran olduğum benzetmelerden biri.

O günkü Yahudileri bir tarafa bırakalım. Bugün kitap dolu rafları, evleri gördükçe; yüz milyonlarca satıldığı halde okun-madığına şahit oldukça; okudum diyenlerin uygulamadıkla-rını bilince, hele O’dan olmadık anlamlar çıkaranları gördük-çe bu benzetmeye hayranlığım daha da artıyor.

“seslerin en çirkini”

Bir güzel benzetme daha. Kibrinden yanından geçilme-yenleri; haklıların, mazlumların, zayıfların ve masumların se-sini kesmek için elindeki medya gücünü kullanan, yaptığı çir-kinlikleri güzel göstermeye çalışanları gördükçe “bu ne güzel benzetme Allah’ım” diyorum.

Soysuza soysuz denmez mi?

Rab’ım, en güzel şekilde yarattığı, her türlü nimet yanında akıl nimetini de bahşettiği insanı yine de başıboş bırakmamış, doğru ve eğri yolu göstermek için seçtiği Nebilerin kalbine vahyini indirmiş. Resul, davet görevini yaparken hakaretler savuran, engeller koyan, işkenceler yapan, öldürmeye kal-kanlara karşılık Allah, elçisini destekleyecek ve koruyacaktır. Düşmanlarının iç yüzünü ve sıfatlarını bildirecektir. “Sen teb-liğine devam et korkma, o veya onlar arabozucudur, zorbadır, duygusuzdur, kabadır” diyecektir.

Zenim sözcüğünün birçok anlamı var. Nesebi şüpheli, kö-tülükle tanınmış, çok zalim, fena huylu gibi. Soysuz, ..ç an-lamına da geliyor. Ne olacaktı soysuzsa soysuz denmeyecek miydi?

Üstelik o çirkin bulduğun kelimeyi sen niye durmadan gündeme getiriyorsun Hamdi.

Cevabım: Mustafa Gül hocam, yazdıklarınızla sadece id-dialarımı güçlendiriyorsunuz. İnanan beyin, kendini daima

TARİHSELCİLİK NEREYE?

77

haklı gördüğü için inancına karşı olanlara her lafı reva görür ve ona göre bunlar en güzel ifadelerdir. Kabul edip onayla-mayan soysuzdur. Kitabın hakkını vermeyen eşektir. Ya tersi geçerliyse, yani Kuran ve tefsir hakkında çok şey bilip gururla hakkın sahibi olduklarını iddia edenler de aynı durumdaysa! Eşekliğe rıza mı gösterecekler? Bunun mutlaka söylenmesi mi lazım. Neden o kelimeyi kullanıp duruyorsun demişsi-niz. Ben kimseye p.ç demiyorum. Sadece olayı açıklamak için kelimeyi kullanmak zorunda kalıyorum. Sizse telaffuz etmekten haya ettiğiniz bir kelimeyi Allah’ın bir insan için kullanmasına hayranlık duyuyorsunuz. Aramızdaki fark bu. Adamın anası diyelim ki bir hata etmiş, oğluna hakaret etmek için bunu kuranda kullanmanın anlamı ne! Ben de kurandaki bu usturuplu küfürlerin hayranı mı olsam.

13 Mart 2019

TARİHSELCİLİK NEREYE?

Tarihselcilik hakkında zaman zaman yaptığım paylaşım-larda altını çizerek belirttiğim iki husus var:

1-Tek tip bir tarihselcilik yok.

2-Tarihsel yöntem bir ekol, mezhep, grup veya taraf değil, Kur’an’a bütün olarak bir bakış açısıdır.

Kaç tip tarihselcilik olduğunu belirleyebilmek için, Kur’an’ın tarihselliği üzerinden tartışmaya açılan konulara bir göz atmak gerekiyor.

1-Şeriatın tarihselliği: Buradaki kaygıyı ortaya çıkartan husus Kur’an’daki şer’i hükümlerin zamanın ruhuyla uyuş-maması ve artık kabul görmemesidir. El kesme, kısas, çok evlilik, miras paylaşımı, kadının şahitliği, erkeğin kadından üstün olması, kadının dövülmesine cevaz verilmesi, kölelik vs. gibi durumlar yaşadığımız zamanda kabul edilmesi zor hükümler olduğu için tarihselcilik bunları tarihsel ilan ederek günümüzde geçerliliğinin kalmadığını kabul etmektedir.

YÜZLEŞME III

78

2-Kıssalar: Tarihselcilere göre Kuran kıssalarının çoğu ta-rihte gerçekleşmiş olaylar değil ibret veya ders almak için an-latılan hikayeler ve doğrudan böyle ifade edilmese de mitolo-jilerdir. Tarihselcilerin bir kısmı bazılarının gerçekten yaşan-mış olma ihtimalini kabul etse de kıssaların tümünün sadece mitoloji veya halk hikayeleri olduğunu düşünenler de vardır. Kıssalara bu yaklaşımı gene modernist saikler ortaya çıkar-mıştır. Çünkü kıssalar akıl ve mantık dışı, bilimsel gerçeklerle çelişen, tarihsel ve arkeolojik verilerle uyuşmayan çok fazla yön içermektedir.

3- İbadetlerin Tarihselliği: İbadetler çoğunlukla tartışma dışıdır. Cünkü ibadet bireysel bir iştir. Kişilerin psikolojisi ve toplumsallık açısından yararlıdır. Bu yüzden tarihselciler ço-ğunlukla ibadetlerin tarihselliğini tartışmaya açmazlar. Oysa ibadetlerin tarihselliği ile şer’i hükümlerin tarihselliği ara-sında özde bir fark yoktur. İbadetlerin de tarihsel olduğunu Türkiye’de ilk defa “Tarihsel bir ibadet olarak Hacc” yazısıyla gündeme getirmiş ve daha sonra yazdığım birkaç yazıyla tüm ibadetlerin tarihsel olduğunun altını çizmiştim.

4-İnançların ve ahlaki ilkelerin tarihselliği: Tarihselcilerin en uzak durdukları ve buraya gelince evrenselci kesildikleri alan inanç ve ahlak alanıdır. İnanç ve ahlak farklı iki konu ama bu iki meselede de benzer tutum takınıldığı için aynı maddede ele aldım. Türkiye’deki tarihselcilerin çoğu inançla-rın ve ahlakın değişmezliğini tartışılamaz bulur. Çünkü amaç zaten dini kurtarmaktır. İnanç ve ahlak da tarihsel olunca or-tada zihinlerde kökleşmiş şekle uygun sabit bir din kalmaya-cağı için tarihselciligi bu alanlara uygulamak imkansızlaşır.

Peki bir yöntem olarak tarihselcilik inanç ve ahlak alanları-na uygulandığında Kurandaki hükümler tarihüstü ve evren-sel mi olmaktadır? Bence hayır. Çünkü Kuranın inanç ilkeleri 7. yüzyılda Arap yarımadasında yaşayan insanların anlama ve bilgi kapasitelerine uygun olarak hakikatin yorumlanma-sından ibarettir. Ahlaka gelince, Müslümanların bir ahlak fel-sefesi bile yoktur. Çünkü onlara ne yapıp yapmayacaklarını söyleyen kitapları vardır, ahlaka ne hacet!

TARİHSELCİLİK NEREYE?

79

5-Vahyin mahiyetinin tarihselliği: Vahyin mahiyeti tarihte çokça tartışılmıştır. Tarihselciler açısından vahyin mahiyeti-nin tarihselliği konusunda iki temel görüş var. Birinci görüşe göre vahyin mahiyeti tarihselcilik tartışmasının dışındadır. İkinci görüşe göre ise vahyin mahiyeti tartışılmadan tarihsel-cilik iddialarının temellendirilmesi mümkün değildir.

İlginçtir sadece Türkiye’de değil tüm İslam aleminde Kuranı tarihsel veya hermonetik yöntemle değerlendirme-ye çalışanların yolu ister istemez vahyin mahiyeti konusu-na çıkmıştır. Fazlur Rahman, Ebu Zeyd, Suruş, Şebusteri ve Türkiye’de Mustafa Öztürk kaçınılmaz olarak vahyin mahi-yetini ele alıp klasik ehli sünnet görüsünden farklı sonuçlara ulaşmıştır. Tüm bu görüşleri inceleyen ve Hz. Muhammed’in vahiyden anladığı da dahil tarihte vahyin mahiyetine yükle-nen tüm anlamların tarihsel olduğu tezini savunan “Vahyin Tarihsel Mahiyeti” isimli çalışmamda konuya açıklık getirme-ye çalışmıştım.

6-Dinin bütün olarak tarihselligi: Tarihselciler çoğunlukla dinin sabit, şeriatın değişken/dinamik olduğunu iddia edi-yorlar. Oysa tıpkı inançlar konusunda olduğu gibi tarihselliği bir bütün olarak dine uyguladığımızda, insanların hakikate ulaşma veya Tanrı’ya yönelme yolları olan dinlerin de sabit olmasının mümkün olmadığı ortaya çıkmaktadır. Din de ta-rihseldir. Dini sabitlemeye kalkmak hakikate açılan pencere-nin önünü kapatmaktır.

Görüldüğü gibi tarihselcilerin kendi içinde farklı tartışma konuları vardır. Bunlar gerektiği gibi tartışmaya açılmamış veya tartışılmıyor olsa da sorunlar ve sorular orada öylece tartışılmayı beklemektedir.

Tartışmalarda yeteri kadar bir belirginleşme olmadığı için tarihselciliği sınıflandırmak pek kolay görünmüyor. Ancak tarihselcilerin bugün en büyük çıkmazının bir yöntem olarak tarihselliği şer’i hükümlere uygularken din, inanç, ibadet ve vahyin mahiyeti gibi meseleleri evrensel kabul ederek büyük bir tutarsızlığa imza atmaları olduğunu söyleyebiliriz. Oysa

YÜZLEŞME III

80

tarihsel yöntem inanç, ibadet, din ve vahyin mahiyeti gibi konulara uygulandığında çıkan sonuç şeriat hükümlerinin tarihsel oluşundan farklı olmamakta, dinin de inançların da ibadetlerin de vahyin mahiyetinin de tarihsel olduğu açık bi-çimde görülmektedir.

Aynı zamanda yöntemi sadece Kur’an’ın bazı hükümle-rine uygulamaya çalışan tarihselciler, inançlar sabittir diye-rek farkında olmadan veya bilerek 7. yüzyıl Arap aleminin hakikat anlayışını mutlaklaştırmakta; gene o dönemin ibadet şekillerini Tanrı’ya yönelmenin kaçınılmaz ve tek yolu gibi görerek, zekatla cemaatcilerin sömürüsüne, namazla cami türü ibadethaneler üzerinden toplumun tek tipleşmesine, hac gibi pagan dönemden kalan bir tapınma biçimi üzerinden dinin Suudların tekelindeki bir sömürü aracına dönmesine; dini değişmez görerek dinsel kurumlar üzerinden bireylerin bireyselliklerinin ve özgürlüklerinin yok edilerek topluma ve siyasi süreçlere sorgusuz katılmalarına; son olarak da vahyin mahiyetini tartışılmaz kılıp Sünni bakış acısını onaylayarak, insani bir metni ilahi bir metne dönüştürmekte ve dinsel ve siyasi hegemonyalarını kitap üzerinden sağlayan din adam-larına ve siyasilere alan açmış olmaktadırlar.

Tarihselcilik artık tartışmaları, hırsızın elinin kesilmesi, çok eşlilik, kadının şahitliği, mirastan payı, nüşuz, kölelik gibi konulardan, antropoloji, psikoloji, tarih, mitoloji, dil felsefesi, hermonetik, nöropsikoloji gibi çok önemli bilimsel kaynakları kullanmak suretiyle inançların, ibadetlerin, dinin ve vahyin mahiyetinin tarihselliği gibi konulara kaydırarak içine düştü-ğü kısırlıktan kurtulmalıdır.

16 Mart 2019

DÖRT BÜYÜK GÜNAH

1- Her türlü ayrımcılık, ötekileştirme ve buna dayalı üs-tünlük ve haklılık iddiası:

DÖRT BÜYÜK GÜNAH

81

*Irkçılık,

*Irkçılığın ideolojiye dönüşmüş hali milliyetçilik ve ulusal-cılık

*Irkçılığın küçük kardeşi vatanperverlik

*Dincilik

*Mezhepçilik

*Cinsiyet ayrımcılığı

*Bölgecilik, Doğulu-Batılı, Ortadoğulu, Uzakdoğulu, Kuzey Amerikalı, Güney Amerikalı, Afrikalı, Avrupalı, Asyalı, Amerikalı, Kuzeyli-Güneyli...

2-Savaş, saldırı, işgal, fetih, şiddet, terör:

Savaş ve şiddet doğası gereği kötüdür. Haklı savaş, haklı terör, haklı şiddet yoktur. İnançlar ve düşüncelerden kaynak-lanan gerekçelerle ötekilerini öldürme ve yok etme hakkını kendilerinde görenler büyük bir günah işliyorlar. Savaş alet-leri, silah ve öldürme aygıtları üretenler bu günahın büyük ortaklarıdır. Silah üretmek, silah sahibi olmak, silah alıp sat-mak bir insanlık suçudur. Bunların başına “savunma” keli-mesini eklemek büyük bir iki yüzlülüktür. “Savunma silahı”, “Savunma sporu”, “Savunma sanatı”, “Savunma sanayii”, “Savunma bakanlığı” olmaz. Bunların hepsi göz boyayıcı ya-lanlardır. Herkes sadece savunmadaysa ve kimsenin niyeti saldırmak değilse, bu kadar harcama, hazırlık ve donanıma neden ihtiyaç var!

3-Dünyayı parselleyip sahte sınırlarla ve devlet adı altın-da devasa örgütlerle bölerek insanları üstü açık cezaevlerine mahkûm etmek.

4-Sınırsız mülkiyet/kazanç:

İhtiyacın ölçüsü zamana ve kişiye göre değişir, işiniz gere-ği belli bir sermaye hakkınız mutlaka olmalı, temel ihtiyaçla-rınız gereği bir sahipliğe kimse bir şey diyemez. Ama iki elin parmakları kadar insan dünyanın toplam kazancının yarısına

YÜZLEŞME III

82

sahipse orada çok büyük bir günah var demektir. Çalıştırdığı isçilerin yüzde doksanına açlık sınırının altında maaş veri-yorken kendisi tüm işçilerinin kazancının kat be kat fazlasını elde ediyorsa iste bu kazanç da bu mülkiyet de sorgulanmalı-dır. Mülkiyet ve kazanç tekrar tanımlanmalıdır.

Kısacası “her türlü ayrımcılık”, “savaş/şiddet”, “devlet/sı-nır” ve “sınırsız mülkiyet” insanlığın dört büyük günahıdır. Tüm ayrımları kaldırıp insan olma paydasında birleşmedik-çe, devlet aygıtını tekrar tanımlayıp tüm sınırları ve gümrük-leri kaldırmadıkça, tüm silahları gömüp, legal illegal silahlan-ma ve silah üretmeyi büyük bir suç olarak kabul etmedikçe, haklı savaş ve şiddetin olmadığını onaylamadıkça, sadece ve kesintisiz barış yolunu tutmadıkça, mülkiyete ihtiyaç sınırı getirmedikçe insanlık problem yaşamaya devam edecek.

26 Mart 2019

KİTLESEL CİNAYET

Evet dinler adam öldürmeyi, hırsızlığı, zinayı yasaklar.

Ancak en büyük sıkıntı şudur:

Yasaklamanın ardından dinler, öldürmek, hırsızlık yap-mak ve zina -hatta tecavüz- için, bunların adlarını değiştire-rek, insanların eline meşru gerekçeler verir.

Adam öldürmek büyük bir günahtır ama bu sadece o top-lum içindeki düzeni sağlamak içindir. İş kitlesel adam öldür-me işine- savaş ve fetihlere- gelince adam öldürmek günah ve yasak değil tersine büyük bir emir ve sevaptır. Bunu yapmak-tan kaçınanlar münafığa yakın insanlar olarak görülür. Tebuk savaşından sonra böyle olmadı mı?

Toplumun düzeni sağlansın diye yasaklanan hırsızlık, iş ötekinin malına konmaya gelince bir anda hırsızlık değil ga-nimet adını alıverir. Tarlasını emeği ile ekip biçen adamın te-pesine çöküp malına el koyduktan sonra ürettiğinin yarısını bana vereceksin demek hırsızlığın danişkasıdır.

MÜSLÜMANDAN BAĞIMSIZ İSLAM!

83

Dindar zenginlerin çok sayıda karısına evlenemeyen fa-kir ve yakışıklı delikanlılar göz koymasın diye getirilen zina yasağı nedense savaşlarda ele geçirilen sınırlama olmaksızın başkalarının karısına, kızına dilediği gibi tecavüz etmeye ge-lince adı cariye ya da sağ ellerinizin malik oldukları oluverir. Ne biçim bir sağ else bu! Sağ elin mülkü! Sol elin mülkü ne oluyorsa artık!

Eğer dinler baştan itibaren şartsız ve koşulsuz olarak eline silah almanın, savaşmanın, insan öldürmenin büyük bir gü-nah, ihtiyacın dışında mülkiyetin haram, özgür irade ile be-raberliğin -evlilik- haricinde birisiyle beraber olmanın büyük bir suç olduğunu söyleseydiler, bugün insanlık çok daha iyi bir noktada olurdu.

27 Mart 2019

MÜSLÜMANDAN BAĞIMSIZ İSLAM!

Daha önce birkaç kere bunun cevabını vermiştim. Ancak hâlâ aynı argümanla karşıma çıkanlar var. Müslümanların hataları İslam’a mâl edilemez deniliyor. Bu bazı durumlar için geçerli olabilir. Ancak söz konusu fiil için İslam’dan bir şekilde referans bulunabiliyorsa bu durum Müslüman-İslam ayrımını ortadan kaldırır.

Bunun nedenini, altını kalın çizgilerle çizerek tekrar açık-layacağım.

Dindardan bağımsız din;

Müslümandan bağımsız İslam;

Yorumdan bağımsız Kur’an yoktur.

Kastı mütekellimi (Kelamı ilk dile getirenin kastettiği an-lamı) kesin olarak belirlemenin imkân ve koşulları son derece sınırlıdır. Bunun çok farklı nedenleri var, bunlara girmeyece-ğim. Ancak bu durumun ortaya çıkardığı açık sonuç, din veya Kur’an hakkında her ne görüş ortaya konulursa konulsun bu

YÜZLEŞME III

84

sadece yorum olacaktır. Kastı mütekellimin bu yorumlardan hangisine yakın olduğunu belirlemek imkân dışıdır. Çünkü orada öylece duran ve ihtiyaç duyulduğunda veya ihtilaf edildiğinde kendisine dönülüp, yorumların hangisinin doğ-ru olduğuna karar vermeyi sağlayacak, herkesin üzerinde uzlaşabileceği sabit bir anlam yoktur. Farzı muhal herkes bir yorum üzerinde uzlaşsa bile bunun mutlak bir şekilde kastı mütekellim olduğu gene iddia edilemez.

Bu yüzden tarih boyunca farklı fırkalar, ekoller ve mez-hepler ortaya çıkmıştır. İlginç bir şekilde bunlar sadece fıkhi mezhepler değil itikadi mezheplerdir. Günümüzde de aynı ayrışma devam ediyor.

Hiç kimse kendi din anlayışının, kendi metin yorumunun kesin bir şekilde mütekellimin kast ettiği anlam veya inşa et-tiği din olduğunu iddia edemez. Bu nedenle her yorum met-ni yeniden yaratmaktır. Aynı şekilde yorumlara bağlı olarak üretilen her yeni din anlayışı yeni bir din inşa etmektir. Bu yüzden bir tane değil çok sayıda İslam vardır.

Sonuç olarak dindar dine, Müslüman İslam’a, yorum Kur’an’a denktir. Bunlar birbirinden bağımsız düşünülemez.

Tekrar da olsa bir hususu yeniden ifade ederek bitireyim: Bu denklikler dindarın dinden, Müslümanın İslam’dan aldığı veya Kur’an ayetlerini yorumlayarak edindiği eylem ve söy-lemleri için geçerlidir. Bunların başkalarının yorum ve algı-larıyla çelişmesi denkliği ortadan kaldırmaz. Söylem ile ey-lemin farklılaştığı noktada ise tutarsızlıktan söz edilebilir ve eleştiri söyleme değil şahıslara yöneltilebilir.

29 Mart 2019

İBADETLER BİREYSEL Mİ?

Sünniliğin, Şiiliğin, Selefiliğin veya başka bir ekolün ku-rumsal olarak eleştirisi yapılabilir şüphesiz. Akademik dü-zeyde karşılaştırmalar da yapılabilir. Ancak bugünün ihti-

ÇİRKİN TEMSİL!

85

yacı artık bunlar olmaktan çıkmıştır. Yapılması gereken asıl iş, dindeki kurumsallığın eleştirisinin yapılmasıdır. İnanç, şeriat ayrımı yapmaksızın bu eleştiri yapılmalıdır. Çünkü kurumsallığın kökünde teorik inanç yapısı vardır. Ben, birey-sel kaldığı sürece insanların inanç ve ibadetlerinin bu eleştiri veya analiz süzgecinden geçirilmesinden yana değilim. Ama inançların özellikle de ibadetlerin topluma uzanan yönleri çok fazla. Farkındayız veya değiliz ama din toplumu ibade-tin toplumsal boyutuyla konsolide ediyor. Mustafa Öztürk Hoca’nın din bireyselleşmelidir derken ibadetlerin bu boyu-tunu da bireyselliğin içinde görmesi bence eksik bir yaklaşım-dır. Bugün camiler laik dönem öncesi kadar olmasa da hâlâ siyasetin en önemli malzemesi. Kubbeler hâlâ miğfer, mina-reler hâlâ süngü. Yani miğferle cemaati koruyor, süngüyle düşmana saldırıyor. Böylece cami insanları konsolide ediyor. İlahiyat camiasında Mustafa Öztürk Hoca’nın dışında dinin bireyselleşmesi gerektiğini söyleyip, kurumsallaşmasına kök-lü eleştiriler yapan tek bir hoca yok. İlginçtir tarihselci hocalar bile Sünnilik eleştirisinin ötesine geçemiyorlar.

13 Nisan 2019

ÇİRKİN TEMSİL!

Mustafa Öztürk Hoca hem son Karar yazısında hem de Ali Eroğlu ile çektikleri video serisinin sonuncusunda gençlerin neden Deizm, Agnostizm ve Ateizme yöneldiğini irdeliyor.

Mustafa Hoca’nın Deizm, Ateizm ve Agnostisizm gibi akımların Türkiye’deki gençler arasında yaygınlaşmasının felsefi ve dini bir araştırmanın neticesinde ve bilinçli bir inanç tercihi olarak değil, protest bir tavır olarak kurumsal dinden bir kaçış olduğu şeklindeki tespiti benim de altını çizerek ka-tıldığım ve Deizm tartışmalarının başladığı günden beri sa-vunduğum bir görüştür.

Buradaki yöneliş bu gençlerin ve yüreği genç kalanların, başka bir alternatif olmadığı için ilk buldukları seçenek olan

YÜZLEŞME III

86

Deizme bir sığınmasıdır ve son derece anlaşılabilir bir du-rumdur. Bunun bilinçli bir Deizm tercihi olmaktan çok yerle-şik dini anlayıştan kaçış anlamında bir tür Hanif tutum olarak nitelenmesi gayet makul ve yerinde bir tespittir.

İşin sebeplerine gelince Mustafa Hoca iki sebep ortaya ko-yuyor. Birinci sebep, “Klasik kelam ilminin çağdaş insanın zihnindeki ontolojik ve teolojik sorulara yeterli cevaplar suna-maması,” ikincisi de “Genelde İslam’ın özelde Ehl-i Sünnet’in resmî sözcülüğüne soyunan birtakım çevrelerin ortaya koy-dukları ‘çirkin temsil’ örnekleridir.”

Bana göre meseleyi bu iki sebeple izah etmek eksik bir de-ğerlendirmedir. Çünkü bu yaklaşım biçimi, özellikle “çirkin temsil” yaklaşımı gizli bir “Gerçek İslam bu değil!” savunusu içermektedir. Yani din özde doğru ve iyidir, hata içermez ve onu temsil edenler dini anlayamamışlardır, onların anladık-ları dini, dinin temel kaynaklarından çıkarmak mümkün de-ğildir; dolayısıyla onu yanlış anlayıp yorumlayan bu çevreler dini yanlış ve çirkin bir şekilde temsil etmektedirler. Oysa “gerçek İslam bu değildir!”

Gerçekten öyle mi? Yani “çirkin temsil” in mensupları bu din anlayışlarını aydan mı ithal ettiler veya uydurdular mı? Bence hayır! “Çirkin temsil” mensuplarının dini anlayış ve yorumlarını çıkartabilmeleri için ellerinde, başta Kur’an, ha-disler ve tarihi rivayetler olmak üzere, tarihteki pek çok dini yorum ve anlayışla paralellik arz eden bolca malzeme mev-cuttur. Bunlara “çirkin temsil”, “yanlış yorum” demek hiçbir şeyi açıklamıyor. Aynı zamanda böyle demek dini cicileştir-miyor, orada öylece ak-pak duran sevimli, sempatik, öz ve değişmez bir dinin varlığını da ortaya koymuyor. Çünkü öyle bir din/İslam yok. Çirkin diye nitelenen temsil ve yorumlara imkân veren, malzeme sunan bir din/İslam var.

Yani işin aslı, gençlerin dinden uzaklaşması bazı menfi dindarların dini yanlış temsil etmesinden veya “çirkin temsil-den” kaynaklanmıyor, Kur’an’da ve hadislerde bu anlayışla-rına sağlam temeller oluşturan deliller ve tarihi örnekler bol-

ÇİRKİN TEMSİL!

87

ca bulunduğu için, altını kalın bir şekilde çizerek ifade edecek olursam, dini yanlış temsil ettikleri için değil, tersine doğru temsil ettikleri için gençleri dinden soğutan sebepler ortaya çıkıyor.

Hatta daha açık bir şekilde ifade edeyim: Bu “çirkin tem-silciler”, dini ve Kur’an’ı modern saiklerle savunmaya kalkı-şıp ayetleri eğip büken apolojik Kurancı ve mealcilerden de keyfi bir şekilde işine gelen ayeti evrensel, işine gelmeyeni ta-rihsel ilan eden tarihselcilerden de daha iyi bir şekilde temsil etmektedir. Yanlıştır, zararlıdır, çirkindir o ayrı bir konu.

Ayrıca Kelam İlmi, ne kadar yeni ilmi kelamlar ortaya ko-yarsa koysun, ne kadar modern araçları, bilimi ve felsefeyi kullanarak savunular geliştirmeye çalışırsa çalışsın yetersiz kalmaya ve dini savunamamaya devam edecektir. Çünkü elimizde yaklaşık on beş asır öncesinin algı, kültür, siyaset, sosyoloji, bilim, dünya görüşü ve teoloji anlayışına göre şe-killenmiş bir kitap/Kur’an ve din vardır. Bu dini, ne kadar kı-vırıp yorsanız da ayetleri ne kadar bükseniz de sırıtacaktır, uymayacaktır, yetmeyecektir. Çünkü sorun temsilde ve yanlış yorumda değil, buna zemin hazırlayan, yol açan, bu yorum ve anlayışların ortaya çıkışı için gerekli malzemeyi veren baş-ta Kur’an olmak üzere hadisler, rivayetler ve diğer tarihi mal-zemelerdedir, yani bir bütün olarak dinin kendisindedir.

Hadisleri ve rivayetleri inkâr ederek kendinizi kurtarmaya çalışsanız da Emevileri suçlayarak paçayı sıyırmaya çalışsa-nız da son derece problemli ve sürekli problem üretme potan-siyeline sahip Kur’an orada öylece durmaktadır.

Dolayısıyla biraz soran, sorgulayan, düşünen her genç veya muhafazakarlaşmayan, zihnen genç kalmayı başarabi-len herkes er ya da geç bu sorgulamayı yapıp Hanifliğe yö-nelecektir.

Çözüm kelam yetersiz kalıyor deyip ona vurmakta veya “çirkin temsilciler” deyip bir kesimi sürekli suçlayıp onlara şamar oğlanı gibi dayak atmakta değil, dinin veya Kur’an’ın belirttiğimiz gerçeğini -gerçek İslam’ı değil, İslam’ın gerçeği-

YÜZLEŞME III

88

ni- kavrayıp, Mustafa Hoca’nın da ısrarla altını çizdiği gibi, sosyal ve siyasi hayatta laikliği, bireysel yaşamda da seküler, çoğulcu, karşı inançlara -yine bireysel kalmaları şartıyla-say-gılı ve empatik anlayışın içselleştirilmesinde yatmaktadır. Herkes bireysel hayatında neye inanıyorsa inansın ama yeter ki dini, siyasi bir ranta ve para kazanma aracına çevirmesin ve yeter ki dindarlar başka insanların düşüncelerine, hayat tarzlarına, tercihlerine, sınırlarına müdahale etmesin ve onla-rı belirlemeye kalkmasın.

Belki şunu da eklemeliyim: Bir dini yaklaşım biçimi ola-rak Deizm’i sanki çok kötü bir şeymiş gibi lanse etmek, şey-tanlaştırmak ve böyle bir yöneliş var diye ahlanıp vahlanmak da doğru bir tutum değil. Deizm de en az teizm kadar in-sanlar arasında kabul görmeyi hak eden bir dini anlayıştır. Teizmden daha alçak ve değersiz değildir. Üstelik siyasete ve dini sömürüye açık bir anlayış da değildir. Bu hayıflanmalar neden?

16 Nisan 2019

NOTRE DAME KATEDRALİ

Yapımı 170 yıl süren Notre Dame Katedrali 6 saat içinde yandı bitti kül oldu.

Üzüldüm mü? Şaşıracaksınız belki ama hayır!

Tek üzüldüğüm husus orijinal halini göremeden yanması oldu. Belki yerine yapılacak imitasyonununu görürüm.

Üzülmedim, çünkü ben tüm tarihi katedrallerin, selatin camilerinin, kubbetus sahranın, duvarlarından parçalar ka-lan Süleyman Mabedi’nin, Ağlama duvarının, devasa kili-selerin, Piramitlerin, ihtişamlı mabetlerin, Kabe’nin üstüne çöken Zemzem Towers’ın, hatta dört siyah duvardan da oluş-sa Kabe’nin, sarayların, kalelerin arkasında sadece gözyaşı, sömürü, kan, öksüz çocukların iç çekişlerini, kölelerin omuz-larındaki yaraları, sırtlarındaki kırbaçları, din sömürüsünü,

BAŞÖRTÜSÜ

89

Tanrı adına söylenen devasa yalanları, din adına yakılanları, derileri yüzülenleri görüyorum.

Ne zaman böyle bir yeri ziyaret etsem bundaki birinci amacım başkaları gibi sanatsal yönüne, devasalığına hayran olmak değil arkasındaki acıları görmektir. Ve bunu görüyo-rum.

Koca yalanların, siyasi hırsların, dünyaya tamahın, kibrin, aptallıkların insanlara neler yaptığını, neler yaptırdığını ölü kalıntılar, duvarlar, oymalar, sütunlar, kubbeler, minareler, heykeller içinden seçebiliyorum.

Henüz ziyaret etmedim ama Çamlıca tepesindeki Cami’de de AK Parti iktidarındaki yolsuzlukları, siyasetindeki çirkin-likleri göreceğimi eklemeliyim.

Vandal değilim. Bu eserlerin yok edilmesine karşıyım. Ama onlara bakarken gördüğüm şeyler de bunlar. Bu yüzden yok olup giderlerse de üzülmüyorum.

Gözümde bir mabet imgesiyle değil, burnuma gelen Gül’ün kokusuyla ölmek istiyorum.

19 Nisan 2019

BAŞÖRTÜSÜ

Bazı arkadaşlar başörtüsü konusunda ne düşündüğümü soruyorlar.

Başörtüsünün dini/fıkhi durumu beni ilgilendirmiyor. Bunun kararını vermek bana değil kadınlara düşer. Dinen gerekli olduğuna inanan başörtüsünü tercih eder. İnanmayan da etmez. Her ikisine de saygım var.

Benim karşı olduğum husus ise, başörtülü olmaya ya da başı açık gezmeye toplumsal veya siyasi baskı yapılmasıdır. Kadın kendi özgür iradesi ile dilediğini seçtikten sonra kim-seye laf düşmez.

YÜZLEŞME III

90

İran, Suud vs gibi ülkelerde yapıldığı gibi devlet ve yasalar eliyle kadının kalıba sokulmasına ve bunun zorunlu bir kıya-fet haline getirilmesine karşı çıkarım. İran’da ve Suud’ta ba-şörtüsü veya çarşafa karşı çıkan kadınların yanındayım. Daha açık bir ifade ile İran ve Suud’ta başörtüsü karşıtıyım.

Cumhuriyetin ilk yıllarında veya 28 Şubat sürecinde oldu-ğu gibi tepeden inmeci bir yöntemle, zorla, kadın veya erkek fark etmez, geleneksel veya dini kıyafetlerini çıkarttırmaya dönük jakoben, dayatmacı, devrimci, faşizan yöntemlere de karşıyım.

Kısacası 28 Şubat’ta başörtüsünü savunurken İran’da ba-şörtüsünün ve Suud’da çarşafın karşısında yer alırım.

Çünkü benim için esas veya belirleyici olan başörtüsünün dini durumu değil, özgürlüktür. Kadın özgür iradesi ile ba-şörtüsünü takıyor veya takmamayı tercih ediyorsa ben onun yanındayım. Ama devlet veya siyasi gücün dayatması nede-niyle takmak veya çıkarmak zorunda kalıyorsa ben bunun karşısındayım.

28 Şubat’ta “Başörtüsüne özgürlük!”, İran’da ise “Başlara özgürlük!” sloganını atarım.

21 Nisan 2019

NEKROFİLİK TOPLUM

Nekrofilik bir toplumda yaşıyor olmaktan;

Yasamı değil ölümü, ölüleri, öldürmeyi, ölmeyi kutsayan siyasetten; bunu destekleyen siyasilerden, dindarlardan, ide-ologlardan, yazar/çizer takımından; buna bilinçli ya da bilinç-siz alet olan kitlelerden;

Barışı, dostluğu, antlaşmayı, uzlaşmayı, hoşgörüyü, bir-likte yaşamayı değil savaşı, çatışmayı, öldürmeyi, yok etme-yi, ayrışmayı, ayrıştırmayı, düşmanlığı esas alan ölü etinden beslenen akbabalardan, sırtlanlardan;

HALMAN KURALI

91

Evet, hepsinden ama hepsinden gına geldi artık.

Soyunuz kesilsin diyeceğim ama evrim sizden yana. Doğal seleksiyon da sizi destekliyor. Barış yanlılarını yok ede ede, dünya kana susamışlara kalıyor.

25 Nisan 2019

HALMAN KURALI

Halman kuralı; Talat Halman’a ait ünlü kural:

Önce biri bir ide ortaya atar, o ide bir ideal olur, o ideal bir ideoloji haline gelir, sonra ide unutulur ideoloji esas alınır ve idolatry oluşur, böylece idiotoloji başlar... (Mehmet Sadık Öke)

İdolatri/idolatry: Tapınma veya putperestlik

İdiotoloji/idiotology: İşin aslı psikolojide aptallık üzerine çalışan dal ama buradaki kullanım sanırım aptallık ve ceha-lette zirve yapmak ya da dibe vurmak. MFÖ’nin şarkılarında idiotloji diye telaffuz ettikleri kelimeyle aynı mı bilmiyorum.

Sonuç tüm ideolojilerin varacağı yer kitlelerin cahilleşmesi ve aptallaşmasıdır. Hoş öncesi farklı mı, tartışılır.

29 Nisan 2019

KUR’AN VE POZİTİF BİLİM

Din ve bilim ya da Kur’an ve bilim konusunu önemli bir mesele gibi tartışmaya devam etmenin pek bir anlamı kalma-dığını düşünüyordum. Bu yüzden Kuramer’in “Kur’an ve Pozitif Bilim” konulu sempozyumunda koca koca adamların, profların, hocaların Kur’an’da gizlenmiş, modern bilimin keş-fettiği veya ilerde keşfedeceği bilimsel bilgiler içerdiğini hâlâ ciddi ciddi iddia etmeye devam ettiklerini görmekten dolayı biraz şaşkınlık yaşadım.

YÜZLEŞME III

92

Sempozyumda Kur’an’ın bilimsel tefsiri hakkında taraftar ya da karşı görüş sahiplerince öne sürülen düşünceler özetle şöyleydi:

1-Kur’an’da doğaya işaret eden ayetlerdeki temel amaç bi-limsel bilgi vermek değil tevhit, Allah’a boyun eğmeye çağır-mak ve ahlaki davranışa davettir.

2-Kur’an’da bilimsel bilgi olmaz. Verilen bütün bilgiler o çağın bilgi birikimiyle sınırlıdır. Bunların bugünkü bilimle çatışması mümkündür. Çünkü Allah o toplumun bilgi anlayı-şını veri olarak almış ve bunun üzerinden onlara ahlaki veya itikadi mesajlar vermiştir.

3-Kur’an’daki ayetleri modern bilimin verileriyle yorum-lamaya kalkışmak bilimi asıl veya hakem yapmaktır. Bilim sürekli değişir ve gelişir. Bilim esas alınarak ayetleri yorum-lamak için kullanılan bir bilgi bilimsel olarak yanılsandığında Kur’an da yanlışlınmış olacaktır.

4-Bugünkü bilimsel keşiflere delil olarak gösterilen ayetle-rin tarihsel ve metinsel bağlamına uygun ilk anlamının, yapı-lan bilimsel yorumla hiçbir ilgisi yoktur.

5-Din ve bilimin yolları ayrıdır. Bilim yoluyla dini iddialar kanıtlanamadığı gibi, bilimin dini iddiaların yanlışlığını orta-ya koyma şansı da yoktur.

Bunlar tarihselci görüşü benimseyen bilimsel tefsire karşı hocaların görüşleriydi. Karşı görüşe mensup olanlar da şun-ları iddia ettiler:

6-Kur’an’da bilimle çatışan ayet/bilgi yoktur. Bunun oldu-ğunu iddia etmek küfürdür.

7-Kur’an’da sadece indiği çağa ait bilimsel bilgiler değil gelecek çağlarda keşfedilecek bilimsel bilgilere de işaretler vardır. Bu arkadaşlar sunumlarında biraz zorlamayla da olsa Kur’an’ın kara deliklere işaret ettiğini gösterdiler! Kur’an’dan verdikleri -bazıları komik- diğer örnekleri söylemeye bile ge-rek duymuyorum.

KUR’AN VE POZİTİF BİLİM

93

8-Ahlaki öğütleri herkes, her kitap yapabilir. Bu Kur’an’ı çekici kılmaz. Kur’an’daki bu gizli bilimsel bilgiler ise mucize niteliğindedir ve bu gösterildiğinde insanların İslam’a ilgisi artacaktır.

Benim görüşüme gelince, Kur’an’daki bütün bilgiler Hz. Muhammed’in kendi çağının imkanları içinde bilebileceği şeylerle sınırlıdır. Bu durum Allah’ın o topluma bilgilerinin düzeyine göre hitap etmeyi tercih etmesinden değil, Hz. Muhammed’in bilgisinin, dünyaya bakışının, algısının bu ka-darla sınırlı olmasından kaynaklanmaktadır.

Din ve bilimin yollarını ayırması ve birbirlerine karışma-ması gerektiğine dair görüşü anlamakta zorluk çekiyorum. Çünkü dindarlar, sahip oldukları bilimsel bilgiyi de kullana-rak ve hatta bundan özellikle faydalanarak dini bilgiyi üretir-ler. Hiçbir din, ortaya çıktığı veya değişime uğrayarak farklı şekillere büründüğü çağın bilimsel bilgisinden, dünya görü-şünden, o cağın kozmolojisinden, mitolojisinden bağımsız olarak ortaya çıkmaz, çıkamaz ve varlığını sürdürebilmek için sürekli değişen algı ve bilimsel bilgilerle ilişki içinde olmak ya onları inkâr edip baskılamak ya onlara uyan yeni yorumlar yapmak ya da kendine uydurmak zorundadır. Kur’an’da bi-limsel mucizeler arayanların yaptığı budur. Batıda orta çağ ve aydınlanma süreci boyunca yaşanan bütün hikâye bundan ibarettir.

Bilim dine karışmasın demek de anlaşılması güç bir iddia. Bilim yeni kesifler yaptıkça, dinin, doğduğu cağa ait bilimsel bilgi veya kozmolojik anlayışa dayanarak ürettiği inançları, istese de istemese de yalanlamış olur ve bunların ilahi değil insan kaynaklı bilgiler olduğunu -bu amacı taşımasa da- açığa çıkarmış olur. Dine karışmasına gerek bile yoktur. Gören göz, düşünen beyin bunu derhal anlar. Tanrı’nın varlığı ve yok-luğu kanıtlanamaz, türünden klişe sözlere sığınmak çözüm değil. Çünkü dinin aslı, kökeni ve netliği, ilahi ya da insani mi olduğu hususu, Tanrı’nın varlığının ya da yokluğunun kanıt-lanamaz oluşundan çok birçok dinin kökenine ve nasıl doğ-

YÜZLEŞME III

94

duğuna dair bilimsel verilerle doğrulanan veya yanlışlanan bilgilerle daha açık bir şekilde ortaya çıkmaktadır.

Fizik ve kozmoloji gibi bilimlerin yanı sıra felsefenin de metafiziği dışlaması ve tutarsızlığını ortaya koyması; arkeolo-ji ve antropoloji alanındaki bulgu ve bilgilerin dinin aslını/kö-kenini ortaya çıkarması; psikoloji, nöro-psikoloji alanındaki gelişmelerin rüya, bilişsel süreçler, deha, yaratıcı zeka, ilham gibi halleri bilimsel temeller üzerinden açıklama konusunda-ki yeni gelişmeler, vahiy ve Tanrı kaynaklı olduğuna inanılan metinlerin, ne kadar fizyolojik ve zihinsel süreçlerin bir ne-ticesi olduğunu göstermektedir. Peygamberlerin yaşadıkları zihinsel süreçleri kendi çağlarının mitolojik algısıyla yorum-layıp bunların tanrısal sözler olduğuna inanmaları sonucu değiştirmez.

Din bilime, bilim dine karışmasın! Hoş, bana göre de ka-rışmasın ama yaptığım açıklamalar dikkate alındığında bu mümkün görünüyor mu? Bilim, alanını genişlettikçe ve ilerle-dikçe dinin alanı daralıyor. Merak etmeyin bu böyle gidecek. Süreç dinin aleyhine işliyor. Eğer şimdiden onu kişiyle sınırlı kabul etmezseniz din er ya da geç bu sınıra çekilmek zorunda kalacak.

Bilginin İslamileştirilmesinden söz edip duranlara da so-rum şu: Sadece Müslüman olmakla anlaşılan ve iman etme-diğinizde anlamanızın imkân dışı olduğu bir bilgi türü var mıdır?

29 Nisan 2019

KUR’AN’DA HAMDİ!

Üşenmedim baktım:

İsmimin kökü olan “h-m-d” den türeyen kelimeler Kur’an’da tam 54 tane sûrede geçiyor. 54 nedir? Benim şu an-daki yaşım. Yani Kur’an asırlarca önceden benim bu gerçeği 54 yaşında öğreneceğime işaret etmiş.

ORUCUN TARİHSELLİĞİ

95

Hamd ilk kaçıncı surede geçer, tabii ki birinci sure olan Fatiha suresinde. Peki ben hangi ayda doğdum? Tabii ki bi-rinci ay olan ocak ayında.

N’aber!

Peki bu kökten türeyen kelimeler Kur’an’da kaç kere geçi-yor? Tam 68 kere. Kelimenin kökü 3 harfli olduğuna göre 68-3=65 yapar. Ne diyor Müddessir süresi: “Üzerinde (başında) 19 var” Koy başına 19’u, etti mi 1965! Peki 1965 nedir? Tabii ki benim doğum tarihim. İste Kur’an mucizevi bir şekilde benim doğum tarihime işaret etmiş.

Allah’ım neyim ben? Mehdi miyim, Mesih miyim yoksa bediüzzaman mı? Gerçekten bilmiyorum. Mehdi de kendisi-nin mehdi olduğunu bilmeyecek zaten.

Hadi bakalım Kur’ancılar, mealciler,19cular buna da bir cevap verin!

Gerçi benden olsa olsa deccal olur.

6 Mayıs 2019

ORUCUN TARİHSELLİĞİ

İlginç bir bilgi paylaşayım. Ramazan orucunun farz kılın-masından Hz. Muhammed’in vefatına kadar toplam 8 rama-zan geçmiştir. Yani Hz. Muhammed 8 Ramazan oruç tuttu. Bunların tümü şubat ayından aralık ayına doğru giden kış mevsimine rast gelir. Medine Mekke’ye göre daha sıcak de-ğildir ve hatta kış ayları oldukça serin geçer. Acaba diyorum orucun farz kılınması kışa değil de yaza denk gelseydi, ilk ola-rak serin Medine’de değil adamın beynini kaynatan Mekke’de emredilseydi süresi ve tutulma biçimi aynı olur muydu? Veya farz kılınır mıydı?

İkinci ilginç konu Ramazan ayına başlama ve bitirme, ayın hareketlerine göre olurken, günlük oruca başlama ve iftar etme güneşin hareketlerine göre olur. Güneş ve ay Tanrısına

YÜZLEŞME III

96

inancın tüm bölgedeki yaygınlığına dikkat! Araplar da da-hil o tarihlerde tüm bölgede en büyük iki Tanrı Güneş ve Ay Tanrı’sıydı. Oruç özellikle Güneş Tanrısı için tutulurdu.

Yahudiler kendi tarihlerinin ve geleneklerinin özel günle-rine mahsus olmak üzere çeşitli oruçlar tutarlar. Peygamber Mekke’den Medine’ye hicret ettiğinde Yahudilerin oruç tut-tuklarını görünce bunun sebebini sordu; “Bugün Allah’ın Mûsa’yı kurtardığı gündür,” dediler. “ Peygamber, “Mûsa bi-zim de peygamberimiz,” diyerek Yahudilerin tuttuğu Aşura orucunu emretti.

Burada temel mesele, Yahudilere oruç farz kılındığı için değil veya bir ibadet olarak gerekliliğinden çok Medine’nin yeni siyasi ikliminde onlara yakın durmak, onlarla iş birliğine girmek isteyen Peygamberin stratejik bir kararla bunu emret-mesidir. Kıblenin önce Kudüs’e doğru olması da bu yüzden-dir. Yahudilerle ilişkiler bozulunca kıblenin Kâbe’ye doğru değişmesi gibi Yahudilerden aparılan Aşura orucu kaldırıla-rak Kur’an’ın inmeye başladığı ayda tutulan ramazan orucu farz kılındı. İlginçtir bu değişiklikler birbirine yakın zaman-larda gerçekleşti.

Arapların dinsel anlamda kendilerinden öncekiler olarak gördükleri din mensupları Yahudiler’den çok Sabiilerdir. Ticari faaliyetlerinde gittikleri bölgelerde daha çok bunlar-la iletişim halindeydiler. Arap pagan dininden uzaklaşanlar Sabii olarak isimlendirilirdi. Nitekim Peygambere de Sabii dendiğine dair rivayetler var. Senede bir ay oruç tutanlar Yahudiler değil Sabiilerdir. Yahudilikte oruç oldukça farklı tutulur. Ramazan orucunda başlama bitiş, gün sayısı ve yeme içme biçimleri itibariyle İslam Yahudiligi değil daha yaygın bir örnek olarak Sabiiliği örnek almıştır. “Öncekilere farz kılındığı gibi” ayetindeki “öncekiler “den Arapların aklına Yahudilerden çok Sabiiler gelir. Sabiilikte Güneşle ayın kutsal kabul edildiği, orucun güneş için tutulduğu unutulmamalı-dır. Ayrıca Sabiiliğin Hint dinleriyle etkileşimine de dikkat etmek gerekir. Hint dinlerindeki mistik algılarla oruç ilişkisi

İSLAMİLİK ENDEKSİ

97

kurulduğunda “öncekiler” ifadesinden peygamberler silsile-sinden çok daha farklı şeyler anlaşıldığı görülmektedir.

Kuran Güneş ve Ayın yerine Allah’a tapmayı ve Allah için oruç tutmayı emretti.

Kısacası oruç muhtelif saikler ve etkileşimlerle ortaya çı-kıp sekil almış, ibadet maksadı kadar siyasi ve stratejik ne-denlerin emredilmesi ve değişikliğe uğramasında rolünün bulunduğu tarihsel bir ibadettir.

Savm kendini tutmaktan çok, kökü güneşe tapmaya da-yanan bir dinsel, siyasal etkileşim ve geleneği tutmak, ona yapışmaktır.

Sadece Hac ve Oruç değil Namaz da öyledir, yani evrensel değil tarihsel saiklerin ve etkileşimlerin ortaya çıkardığı bir ibadettir. Güneşle namaz ilişkisini bir düşünün isterseniz.

25 Mayıs 2019

İSLAMİLİK ENDEKSİ

“George Washington Üniversitesi’nde yapılan bir araştır-maya göre İslam ülkeleleri islamilikte Batı ülkelerinin geri-sinde kaldı, İslamilik endeksinde ilk 40 ülke arasında İslam ülkesi yok,” şeklinde yapılan paylaşım ve haberlere pek al-dırmamıştım. Mustafa Öztürk Hoca da aynı kervana katıl-mış, bugünkü köşe yazısının başlığı “İslamilik liginde küme düşmek”. Bunu görünce üşenmedim sabah sabah Global Economic Journel’da 2010 yılında yayınlanan 39 sayfalık ma-kaleyi bulup inceledim.

GEJ’daki yazıyı okuduktan sonra ilk tepkim şu oldu: “İslamilik endeksi (EI2)” gerçekten İslami mi, yoksa modern kabullerin İslam’a giydirilmesi mi?

Scheherazade S. Rehman ve Hossein Askari isimli iki Müslüman akademisyen 208 dünya ülkesini değerlendirip sı-raladıkları bu “İslâmîlik Endeksi”ni belli kriterlere göre ken-

YÜZLEŞME III

98

dileri üretmişler. O yılki değerlendirmede İslam ülkelerinden sadece 33. sırada Malezya yer almış. Türkiye ise 71. sırada. 2018 yılının değerlendirilmesinde ilk 40 sırada tek İslam ülke-si yok. Mustafa Hoca’nın deyimiyle İslam ülkeleri islamilikte küme düşmüş.

İndex aslında ekonomik bir index ve değerler de ekonomik ilişkilerde esas olan değerler üzerinden ortaya konulmuş.12 temel ekonomik prensip belirlenmiş. Bunlar resimdeki tab-loda gösteriliyor. Her prensibin açıklama ve ayrıntısına dair bazı bilgiler de tabloda var.

Maalesef araştırmayı yapan iki Müslüman kökenli aka-demisyen, apolojist, aklamacı, savunmacı bir mantıkla zi-hinlerindeki İslamiliği prensipler haline getirmişler (Gerçek İslamilik!) sonra da bu ölçülere göre ülkeleri değerlendirmiş-ler. Halbuki ölçü olarak aldıkları prensiplerin hemen tamamı modern dünyanın, Batının onayladığı, ekonomik ilişkilerde esas haline getirdiği prensipler ve hedeflerden ibaret.

Biraz sosyal devlet, biraz liberalizm, biraz sosyalizm, bi-raz kapitalizm, biraz da insan hakları karıştırılıp, bu karışı-ma İslami endeks demekle bu endeks İslami endeks olmuyor. Konulan prensiplerin örnekleri içinde, çevreyi korumak ve eğitimde fırsat eşitliği gibi İslam’ın vaz etme ihtimali açısın-dan komik ilkelerin yanında tek tutarlı ve modern dünya ile ayrışan örnek faizin tümüyle yasak olması var. Faizin Kur’an tarafından yasaklanması da bir ekonomik sistem vaz etme amacına dönük değildir. Tüm ahlaki prensipler gibi toplum-dan çok bireyi hedef almaktadır. Bu prensip ve hedeflerin ba-zılarının İslami ahlak prensipleri ve kurallarıyla paralellik arz etmesi de bir şey ifade etmez. Benzer prensipleri bütün din-lerde bulabilirsiniz. Yani bir Protestan endeks de oluştursanız yaklaşık sonuçları bulurdunuz.

Hz. Muhammed’in yaşadığı Medine’yi İrlanda, Danimarka, Luxemburg, İsviçre benzeri ülkeler gibi tanımla-yıp sonra da bunları ilk sıraya koymakla bir İslamilik endeksi oluşturmuş olmuyorsunuz.

POST-İSLAMCILIK ÖLDÜ

99

Bu eziklik daha nereye kadar!

28 Mayıs 2019

POST-İSLAMCILIK ÖLDÜ

İslamcılığın iflasından -hatta ölümünden- sonra post-is-lamcılık da iflas etti -öldü! -

İslamcılıkla Osmanlı Devleti son dönemine ait bir pro-je olan İslamcılığı değil yirminci yüzyılın ikinci yarısından sonra ortaya çıkan “İslam Devleti” idealini savunan siyasal İslamcılığı kastediyorum.

İslam devleti idealini, en azından Türkiye özelinde, bu ütopik fikrin peşinden koşmak yerine, laiklik ve demokrasi şemsiyesi altına sığınıp dindarların yönetimindeki siyaset -ya da dindar/muhafazakâr siyaset- fikrine sarılan ve AK Parti etrafında kümelenen eski İslamcılarla, bu idealin son derece modern ve tepkisel bir fikir ve İslami kökenlerinin son dere-ce zayıf olduğunu teorik olarak anlayan ve bu fikirden vaz geçen yine bir kesim eski İslamcılar oldu. Çünkü İslamcılık Batıya karşı ezilmişliğin, yenilmişliğin, apolojist, tepkisel tav-rın ve her alanda örselenmenin bir neticesiydi.

AK Parti ortada bir hayalet gibi dolaşan “İslam devleti/İslami Düzen/Adil Düzen” iddialarını gündemden çıkartıp laik, demokrat, insan haklarına saygılı ama dindarların yö-netimindeki bir devlet fikrini uygulamaya koyarak pratikte İslamcılığın ipini çekti. Artık söylem devleti değiştirmek değil laik, demokratik, liberal düzen içinde dindarların yönetimin-de bir devlet, ekonomi ve siyaset söylemiydi. Bunun temel mantığı veya kabulü ise dindar siyasetçinin çalmayacağı, dü-rüst ve adil davranacağı ve çalışkan olacağı varsayımıydı. İste bu tam da post-İslamcılığa karşılık gelmektedir. Asef Bayet post-İslamcılığı böyle tanımlar ve AK Parti’nin İslamcı değil post-İslamcı bir parti olduğunu söyler.

YÜZLEŞME III

100

Ajandada başka hesapların olması, şimdilik kabul ediyor gibi görünme, demokrasi treni, ilkelerin araçsallastırılması gibi tartışmalar bir yana, pratikte ortaya konan proje tam da buydu.

Başlangıçta bu projeye soğuk bakıp uzak duran, periferide kalan bazı İslamcılar ve cemaatler de iktidar nimetinin fayda-larını görünce zamanla AK Partiye eklemlendiler. Geldikleri nokta itibariyle, son seçim sürecinde bu zevatın, cemaatleri-nin ulufesinin kesileceği korkusuyla iyice trolleşmeleri, ami-go gibi davranmaları gerçekten içler acısı bir durumdur.

Sonuç olarak post-İslamcılık da iflas etti. Çünkü açıkça anlaşıldı ki, dindar olmak daha iyi yönetmek, çalmamak, yolsuzluk yapmamak, adil olmak anlamına gelmiyor. Hatta dindarlık çok açık bir şekilde ahlaksızlığın, yolsuzluğun, hır-sızlığın, kişisel hırsların, yandaşlığın, daha da öte ötekileştir-diklerine zulmetmenin son derece güçlü bir meşrulaştırma gerekçesi haline dönüştürülebiliyor.

Bu durumun, artık pisliklerin gizlenemeyip etrafa saçıldı-ğı en kötü ve açık örneği İBB seçimleri oldu. İslamcılığın ipini çeken AK Parti, İBB seçimleri sürecinde maalesef kendi ipini de çekti. Daha da önemlisi, dindarların yönetimindeki siyase-tin iflasını ilan etti ve toplumu tepeden dindarlaştırmaya ça-lışmanın sonuçlarını canlı olarak gösterdi. Seçimi kazansalar da bu durum sonucu değiştirmez.

Sanırım geriye bir tek “post-İslam” -post-İslamcılık değil “post-İslam”- kaldı. Toplum ister istemez post-İslam bir dö-neme evrilecek.

Bu arada İslamcılık ve post-İslamcılık ölse de köylülük hâlâ yaşıyor. Köylüler her yerde boy göstermeye devam edi-yor. Tutundukları iktidarı bırakmamak için yapamayacakları şey yok. Şair Şükrü Erbaş’ın önerdiği gibi belki İslamcılık ve post İslamcılıktan önce köylüleri/köylülüğü öldürmeliydik. Çünkü bunların tümünün arkasında, hatta eline yüzüne bu-laştırdığı, yerlerde sürünen dindarlığının arkasında bile köy-lü kalan o ezilmiş ruh hali var.

POST-İSLAMCILIK ÖLDÜ

101

2 Haziran 2019

ENDERUN TERAVİHİ

Şu Yenikapı’daki 300.000’den fazla kişiyle kılınan ve Erdoğan’ın bir seçim konuşması yaptığı Enderun teravihi be-nim “İbadetler bireysel kalmalıdır. Toplu ibadetlerde Tanrı’ya ibadet edilmiş olmaz. Sadece imama, lidere, başkana, krala olan bağlılık gösterilmiş, onun liderliğinde halk konsolide ol-muş, bütünleşmiş ve cemaat liderin, imamın, başkanın gös-terdiği hedefe kilitlenmiş olur.” şeklindeki görüşümün tipik bir örneği oldu.

Cemaatle ibadet ederken Tanrı’ya değil, O’nun adını kul-lanan siyasi erke boyun eğmiş olursunuz.

Uydum imama!

Lideriniz, pardon Allah ibadetlerinizi, kıldığınız namazla-rı kabul etsin!

10 Haziran 2019

DÜŞÜNMEK, DÜŞ GÖRMEK

Düş’ünmek denilen şey düş görmekten tümüyle farklı bir şey olabilir mi?

Düşünüyorum deyince zihne düşen imgeleri soyutlayıp kavramsallaştırarak dans ettirmekten başka ne yapılmakta-dır! İmge yolundan geçmeden “kavram”a veya düşünceye ulaşmak mümkün mü!

İmgeden soyutlayarak oluşturulan kavramlar kullanıldı-ğında imgelere/imgeleme zorunlu olarak dönüş yapılıyorsa, hayal kurmadan veya imgeleri zihinde canlandırmadan dü-şünce nasıl üretilmiş olmaktadır?

Hayalsiz, imgesiz düşünce, düşünmeden hayal mümkün olabilir mi? İnsan düşündüğünde kavramlar yoluyla imgeleri çağırarak hayale başvurmuş olmuyor mu?

YÜZLEŞME III

102

Düşünmek dediğin şey, zihin tiyatrosunda gerçekliği yeni-den kurgulayıp, üretilen yeni senaryoları tekrar tekrar oynat-maktan başka nedir?

İmgeler bu tiyatronun oyuncuları. Kavramlar ve kavram-ların dildeki karşılığı olan terimler imgeleri zihne, zihin tiyat-rosundaki sahneye davet ediyor sadece. Düşünüyorken aslın-da imgeler çağrılıp aralarında ilişki kurulmaktadır, kısacası ne zaman düşünsek aslında aynı zamanda hayal kuruyoruz, düş görüyoruz demektir.

Zihin bir tiyatro, insan bir yönetmen. Kurgular hayallerle mümkün. Hayal olmadan tiyatro iflas eder. İmgeler yok olur. Düş görülmezse, zihne imge düşmezse, imgeler dans etmezse düşünce nasıl mümkün olsun?

Gerçekliği kuru kuruya taklit edince, hayali gerçeğine yak-laştırınca bunun adı düşünce, rasyonalite, tutarlılık, mantık-lılık oluyor; gerçek olanı, mümkün gördüğünü, koyduğun sı-nırları aşınca düşünmemek, hayal veya imgelemin ilkelliğine mahkûm kalmak oluyor öyle mi? İmgesiz, hayalsiz düşünme-yi bir deneyin bakalım başarabilecek misiniz?

Her zaman geminin dümeninde olduğunu zanneden in-san ne kadar da zavallı!

Gece düşleri veya gündüz düşleri kimin kontrolünde? İmgeler, semboller bin bir kılığa girip hücum eder, kapatıl-dıkları hücrelerden firar edip zihni işgal eder, şaşkına döner-sin. Aklı da mantığı da hiçe sayıp kendi senaryolarını yazıp kendileri oynarlar. Zihin tiyatrosunun korsan piyesleridir düşler...

Hayallerin öncelikli olması bakımından ilkelliğinden, önde oluşundan bahsedilebilir ama hayal asla gelişmişliğin, karmaşıklığın karşıtı anlamında ilkel değildir. Çünkü düşün-mek ancak hayal kurmakla mümkün.

Hayalleri kendi koyduğun kurallarla, kısır, tutarlı, sadece gerçekliği taklit eden senaryolarla sınırlamayı yüksek düşün-ce zannetmek ne büyük bir kibir! Oysa yapılan sadece yüksek

POST-İSLAMCILIK ÖLDÜ

103

hayallerle, duyulara geleni kıyaslamaktan, verileri sentezle-mekten ibaret.

Oysa akıl, muhayyilenin gelişmiş, ileri ve komplike hali değil kısır ve sınırlandırılmış halidir.

Kutsal nasıl muhayyilenin bir ürünü ise, kutsal olmayan düşünceler de akıldan önce muhayyilenin bir ürünüdür. Muhayyilenin yoluna uğramadan ne inanç oluşur ne de yük-sek (!) düşünce ve felsefe.

Bu yüzden muhayyilenin, imgelemlerin ürünü olan inanç eleştirilemez, çünkü o düşüncenin, aklın konusu değildir, de-mek tutarsız bir iddiadır.

Düşünce nasıl eleştirilebiliyorsa, kutsal da inançlar da eleştirilebilir bu yüzden.

“Kutsal eleştirilemez!” ifadesi muğlak, belirsiz ve neye işa-ret ettiği tam olarak anlaşılamayan bir iddia bana göre.

Mesela, “Kutsal eleştirilemez!” demek, kutsal eleştirilme-melidir, kutsallara dokunulmamalıdır mı demek?

Yoksa bu ifade, kutsala dair iddialar, aklın sınırlarının dı-şında kalan iddialardır, bu yüzden akıl bunların doğru mu yoksa yanlış mı olduğuna dair bir yargıda bulunamaz mı de-mek?

Ya da yüksek akıl sahipleri (filozoflar) muhayyilenin, im-gelemlerin ürünü olan inançları değerlendirme konusu yap-maya tenezzül etmez mi demek?

Kutsal eleştirilemez demek, dindarların mağrur haklılığı-na onay vermek mi demek?

Veya başka bir şey...

Hepsi, hiçbiri ya da diğerleri fark etmez, ne olursa olsun inançlar eleştiri dışı bırakılamaz. Saf inanç, düşünceden tü-müyle azat edilmiş kutsal diye bir şey mümkün olmadığına göre, düşünce öncesi farz edilen inançlar da dahil tüm inanç-lar eleştirilebilir, eleştirilmelidir. Hatta bütün eleştiriler önce-

YÜZLEŞME III

104

likle ve ivedilikle inançların ve kutsalların eleştirisiyle başla-tılmalıdır. Hesabı verilmemiş inançlarla kimsenin ortalıkta ahkam kesmeye, başkalarına hesap sormaya, yargılamaya, kendini dokunulmaz ilan etmeye hakkı yok.

Kutsalı eleştirmek için akıl tabii ki yetmez. Aklın ve duyu-ların sınırları belli, hayalse sonsuz. Hayal et hayal edebildiğin kadar, ismini kutsal koy, sonra hadi aksini kanıtla diye aklı davet et! Oysa kutsal veya inanç sadece akılla değil psikoloji-nin, psikanalizin, dilin, antropolojinin, arkeolojinin, sosyolo-jinin, tabii ki tarihin ve tüm bilimsel disiplinlerin verileriyle eleştirilmelidir.

İnsan neden inanır, sorusunu sorun ve psikolojik, sosyolo-jik, tarihi verilerle bir analiz edin bakalım, kutsal eleştirilebili-yor muymuş, eleştirilemiyor muymuş? Ya da inanç ne kadar dayanıklıymış

Son olarak, akıl, zihin, hayal, ruh, imge, imgelem, düş, ilham, kavram, düşünce, inanç gibi kavramların tümü me-seleyi anlamak ve anlamlandırmak için bizim uydurduğu-muz kelimelerden ibaret. Bilim insanları yakında beynin ve kognitif süreçlerin ne olduğunu tümüyle deşifre ettiklerinde, selin üstündeki köpük, masadaki toz misali tümünü üfleyip anlamsız tartışmalara son verecekler.

Bu da benim inancım. Hadi aksini ispat edin.

14 Haziran 2019

KİMİN İÇİN ÖZGÜRLÜK?

“Özgürlük talebi herkes için istendiğinde bir anlam ifade ediyor.” Ufuk Uras

KİMİN İÇİN ÖZGÜRLÜK?

105

Özgürlüğü, adaleti, eşitliği, insan haklarını herkes için is-temek insan olabilenlerin, ruhen ve aklen özgürleşebilenlerin işidir.

Köle ruhlular, ezikler, köylüler, sindirildikleri yerden fır-layıp ötekini sindirmek/ezmek için fırsat kollayanlar, geçmiş-te aldıkları darbelerle ezilen şahsiyetlerinden silkinip yetkin bireyler olamayanlar, intikam peşinde koşanlar ve korkaklar özgürlüğü, adaleti, insan haklarını herkes için değil sadece kendileri ve kendilerinden gördükleri için isterler.

Dünya nimetleri de sadece onlar içindir.

Kıçlarının altındaki toprağı ve oturdukları sofrayı doğal mülkleri gibi görürler.

Dünyada bunun için sınırlar, devletler, uluslar, ordular, daha da öte babadan oğula geçen tapular ve mülkiyeti garan-ti altına alan seküler ya da dini yasalar var. Din ve yasa bu görevi görüyor.

Oysa yeryüzü bütün insanların. Dünya bir sofra ve tüm ademoğullarının bu sofrada eşit payı var. Ondan yararlan-mak herkesin eşit hakkı.

Eğer dünyada bir göçmen problemi, açlık sorunu, aşırı zenginleşmenin karşısında derin bir yoksulluk durumu varsa bunun arkasında köle ruhlu ve gelişmemiş primatların kendi idareleri altında adaleti, özgürlüğü, hakları, iyi olan şeyleri ve nimetleri sadece kendileri için istemeleri yatar.

Savaş baltalarını gömmedikleri, düşmanlıkları bitirmedik-leri, her insanı kardeşleri olarak kabul etmedikleri ve dünyayı ya da dünyada paylarına düşen yeri kendilerinin kazanılmış mutlak hakkı olarak gördükleri için kesintisiz savaş, çatışma, düşmanlık, açlık, adaletsizlik sorunları kalıcı olarak devam ediyor.

YÜZLEŞME III

106

Batılı ya da Doğulu fark etmez, herkes bu suça ortak ma-alesef.

15 Haziran 2019

HUSN-KUBH

Eşari’nin iyi ve kötü ile ilgili görüşü şöyledir: Bir şey Allah onu emrettiği için iyi, yasakladığı için kötüdür.

Bu bakış açısı iki şeyi devre dışı bırakmaktadır: Akıl ve vicdan.

İyinin ve kötünün belirleyicisi Tanrı olunca, insana ne iyi ve kötü üzerine düşünmek, ne de Tanrı buyruklarını uygula-yınca vicdan azabı çekmek vardır.

Diğer taraftan, Eşari mantıkla şekillenen dindar akıl, Allah’ın yasakladığı bir şeyin, örneğin alkolün bir damlasını dahi tartışma konusu yaptırmazken, sigara gibi zararlı oldu-ğu son derece açık olan bir maddeye haram demeye dili var-mamaktadır.

İşte bu durum, dindarların, aslında iyi insanlar olsalar da nasıl olup da vicdan rahatlığı ile kötülük işleyebildikle-rini açıklamaktadır. Çünkü dindarların eylemlerinin kaynağı Tanrı’dır. Yaptıklarını Tanrı adına yapmaktadırlar. Akıl ve vic-dan devre dışıdır.

Eşarilikten farklı olarak, karşı-mihne ile tarihten silinen Mutezile ise, Allah’ın bir şeyi iyi olduğu için emrederken kötü olduğu için de yasakladığını düşünür. İşte burada akıl devre-ye girer ve Tanrı emredip yasaklamasa bile onun iyi veya kötü olduğunu anlayabilir. Onlara göre husn kubh zatidir yani bir şey doğası gereği iyi ya da kötüdür. İşte Mutezile’nin yanıl-dığı nokta da burasıdır. Bir şey doğası gereği iyi ya da kötü değildir. İnsan kendine nispetle bir şeye iyi ya da kötü anlamı yükler. Doğası gereği iyi ya da kötü olan hiçbir şey yoktur.

HASBİHAL-IV

107

16 Haziran 2019

İyi ve kötüye dair bir önceki paylaşımıma, şu önemli ay-rıntıyı eklemem gerekiyor:

Bir şey Allah emrettiği için iyi, yasakladığı için kötüdür demek aslında, Tanrı adına konuşanlar iyi dediği için iyi, kötü dediği için kötüdür demektir. Çünkü Tanrı konuşmaz, konuşturulur veya birileri Tanrı adına konuşur ve tanrısal ol-duğunu zannettikleri kanaatleri ilahi buyruklar olarak insan-lara dikte ederler.

Sonuç olarak bir şey Tanrı emrettiği için iyidir, yasakladığı için kötüdür diyenler, Tanrı sözcülüğüne soyunanların, din adamlarının, rahiplerin, alimlerin, imamların, şeyhlerin, din bezirganlarının, hocaların otoritelerini baki ve tartışılmaz kıl-maya çalışmaktadırlar.

20 Haziran 2019

HASBİHAL-IV

Bir paylaşımımdaki “İnsanlara doğruyu söylemek onla-rı huzursuz eder, yalan söyleyip gerçeği gizlemek ise mutlu eder,” şeklindeki ifademe takılıp benim mutlak hakikat iddi-asında bulunduğumu iddia eden ve sen nereden biliyorsun doğruyu söylediğini, türünden laflar eden arkadaşlara bir çift sözüm var.

Eğer ben hakikatin mutlak sahibi olduğuma inansaydım 30 yıl önce neye inanıyorsam ve ne düşünüyorsam ona inan-maya ve aynı şeyleri düşünmeye devam eder ve hiç değiş-mezdim. Oysa beni takip edenler bilirler, düşüncelerimi sü-rekli yenilemeye çalışıyorum ve hakikatin sahibi olduğumu değil, hakikatin, doğrunun arayıcısı olduğumu iddia ediyo-rum. Bunu gerçekleştirme yöntemim ise, hakikatin ne olabile-ceğine dair bir teori veya iddia ortaya atıp veya mevcut olan-lardan birini benimseyip bunu kanıtlamaya çalışmak şeklin-

YÜZLEŞME III

108

de değil, hakikat iddialarını eleştirme, analiz etme ve bunları değilleme ile eleme şeklinde.

Yukarıdaki söz bir klişedir. Doğruyu söylemekten benim anladığım şey, mutlak hakikat olarak bilinen her ne varsa onun mutlak hakikatin ifadesi değil, sadece bir zan ve iddia olduğunu göstermeye çalışmaktan ibaret. Ben bu alanlarla il-gili iddialarımı “budur!” şeklindeki iddialara değil, mevcut iddiaların neden böyle olmayacağına dair eleştiriler, olum-suzlamalar, değillemeler ve çözümlemeler/analizler üzerine kuruyorum.

İnanın bu alanlarda hiçbir hakikat iddiasında olmadığım gibi kavramsal düzeydeki yaklaşımlar dışında bir düşünceye de sahip değilim. Çünkü daha ötesinin iddia edilebileceğini düşünmüyorum.

Benim doğruyu söylemek dediğim şey, birilerinin mutlak hakikat diye savunduğu inanç ve düşüncelerin hiç de mut-lak olmadığını söylemek ve iddianın içerdiği tutarsızlıklar ve inancın oluştuğu koşullar ve kökeni üzerinden göstermekten ibaret.

21 Haziran 2019

CHERNOBYL

Hiçbir korku filminin beni bu kadar gerdiğini hatırlamıyo-rum. Çünkü gerçek olmadığı ve onun sadece bir film olduğu daima aklımdadır. Üstelik Chernobyl dizisi bir korku filmi de değil. Gerçek bir olayın senaryolaştırılarak kısmen belgesel havasında canlandırılmasından ibaret. Sanırım izlerken beni bu kadar geren şey de olayın gerçekliğiydi.

Dizinin, dizi ve film kalitesi, senaryo, oyuncular, akış vs. açısından değerlendirilmesi benim konum değil. Sayfamda bu konuda uzman arkadaşlar var. Onlar bunu yapabilir. Olayın Batılılar tarafından Sovyet sistemini yermek için ajite

CHERNOBYL

109

edildiği, abartıldığı gibi iddialar da beni hiç mi hiç ilgilendir-miyor. İstedikleri kadar abartsınlar, sonuna kadar haklılar.

Benim üzerinde duracağım iki konu var: Birincisi devlet aklı, ikincisi ise nükleer güç özelinde kontrolsüz güç meselesi.

Devletler yalan söyler; otoriter devletler sistematik ola-rak yalan söyler ve yalana sığınır; bir derece ilerideki totali-ter devletler ise tamamen yalanların üzerine bina edilmiştir. Onları ayakta tutan şey tartışılmasını yasakladıkları yalan-larıdır. Otoriter ve totaliter devletler ve hükümetler yalanlar üzerine kurulmuş söylemlerle işi götürmeye çalışırlar.

Otoriter ve totaliter devletler üstünlükleri ve haklılıkları konusunda o kadar yüksek bir kibre sahiptirler ki, yalanla-rından ve hatalarından asla geri adım atmazlar. Yalanlarını ortaya çıkaran ne varsa onu yok etmek için altına imza atma-yacakları iş yoktur.

Dizide anlatıldığı gibi, Sovyet Nükleer Endüstrisinin üs-tünlüğü konusunda o kadar büyük bir inanç var ki, kimse Sovyet yapımı bir nükleer reaktörün patlamış olabileceğine inanmıyor. Sovyet Nükleer Endüstrisinin mutlak doğru, üs-tün, hatasız olduğuna inanç, kutsal kitaptaki “tepsi gibi düz dünya” inancının bin yıldan daha fazla, Hristiyanlığın temel inançları arasında yer alması ve bu yüzden sürekli bilimle ve bilim adamlarıyla çatışıp onları cezalandırmasıyla aynı şeye tekabül ediyor.

Acil durumlarda reaktörü durdurmak için kullanılan pa-nik düğmesi, reaktörü frenleyen çubukların ucunda sırf ucuz olduğu için kullanılan grafit yüzünden, bir patlatma düğme-sine dönüşüyor. Kaza da bu yüzden oluyor. Personel hatala-rı tamamen ikincil sebepler. Üstelik kazadan on yıl önce bu durum bir fizikçi tarafından tespit edilip rapor haline getiril-miş. Ancak devlet kafası, bu raporu devlet sırrı haline getirip ulaşımını engelliyor. Üstelik de raporu yazan fizikçiyi işinden ediyor. Raporun peşine düşenleri de takibe alıyor. Çünkü Sovyet Nükleer Endüstrisinin üstünlüğü asla tartışma konu-su yapılamaz!

YÜZLEŞME III

110

Valery Legasov’un mahkemede gerçeği bütün çıplaklığı ile ortaya koymasından sonra hâkimin “Olanlardan Sovyet Devletini mi sorumlu tutuyorsunuz, tehlikeli topraklarda yürüyorsunuz” şeklinde kendisini uyarmasına verdiği cevap aslında tam da durumu özetliyor:

“Şu anda bizi (Sovyet Devletini) tanımlayan sırlarımız ve yalanlarımız yüzünden zaten tehlikeli topraklardayız. Gerçek bizi rahatsız ettiğinde yalan üstüne yalan söylüyoruz…. Ta ki gerçeğin orada olduğunu hatırlayamayıncaya kadar… Oysa gerçek hala oradadır. Söylediğimiz her yalanla gerçeğe borçlanırız. Er ya da geç o borç ödenir. Patlamayacağına ina-nılan o yüksek güçlü kanal tipi reaktör de işte böyle patlar: Yalanlarla…”

Nükleer güç veya benzeri güçler meselesine gelince… İster enerji sağlamak gibi iyi amaçlarla kullanılsın, ister savunma amacıyla, isterse saldırı ve egemenlik elde etme amacıyla kullanılsın veya üretilsin, kısa sürede tüm insanoğlunu yok edip yeryüzünü bir daha yaşanmaz haline getirebilecek böy-lesine büyük bir güç insan eline bırakılamaz. Nükleer gücün her türlüsünden uzak durulmalı, tüm nükleer reaktörler ne kadar güvenli oldukları iddia edilirse edilsin kapatılmalı ve yenilerinin yapılmasına dünyanın hiçbir yerinde izin verilme-melidir. Nükleer silahlar ise tümüyle ortadan kaldırılmalıdır. Doğulu ya da Batılı fark etmez tüm devletler, ellerindeki nük-leer silahları uluslararası bir uzman heyetin gözetim ve dene-timinde yok etmelidir. Aksi takdirde, bir insan hatası, teknik bir hata, yanlış bir hesap, bugünden hesaplanamayan ileride ortaya çıkabilecek bir hata, gözü dönmüş psikopat bir liderin veya totaliter bir devletin vereceği bir karar yüzünden dünya-nın sonu gelebilir.

Nükleer enerjiye, nükleer güce ve nükleer silahlara karşı çıkmak teknik bir konu değil bir ahlak sorunudur. Her kim bunu, hangi gerekçeyle savunursa savunsun ahlaksızdır.

GALÜ BELA

111

22 Haziran 2019

GALÜ BELA

Şöyle bir şeyin başınıza geldiğini farz edin:

Bir gün birisi karşınıza çıkıyor ve sizinle bir zamanlar bir sözleşme yaptığını söylüyor ve bunun gereğini yerine getir-menizi istiyor. Aksi takdirde bedelini size ödeteceğini söylü-yor. Oysa siz bununla ilgili hiçbir şey hatırlamıyorsunuz. Bu durumda ne yaparsınız?

Eğer olayın bir şaka olduğunu anlar ya da o kişinin denge-siz veya anormal birisi olduğunu görürseniz güler geçersiniz. Ancak kişi son derece ciddi, aklı başında, dengeli ve ısrarcı birisiyse bu sözleşmeyi hatırlamadığınızı söyler ve altında imzanız olan bir sözleşme metninin veya bir şahidin olup olmadığını sorarsınız. Bunlar da yoksa, ki imzaladığınız bir evrak olmadıkça bir şahidin olması bile olayı şüpheli kılma-ya devam eder, o zaman şahsın sizden istediği şeyi dikkate almaz, varsa bir hakkı mahkemeye başvurup ispat etmesini talep edersiniz.

“Hani Rabbin (ezelde) Âdemoğullarının sulplerinden zür-riyetlerini almış, onları kendilerine karşı şahit tutarak, “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” demişti. Onlar da “Evet, şahit olduk” demişlerdi. Böyle yapmamız kıyamet günü, “Biz bun-dan habersizdik” dememeniz içindir. Yahut “Bizden önce ba-balarımız Allah’a ortak koşmuşlar. Biz onlardan sonra gelen bir nesiliz. Şimdi batılcıların işlediği yüzünden bizi helâk mı edeceksin?” dememeniz içindir.” (Araf 172)

Bu ayete göre Allah bizi dünya hayatında kendisini tanı-mak ve itaat etmekle sorumlu tutarken, kıyamet günü, “Biz bundan habersizdik” demememiz için, henüz ruhlar alemin-deyken bizimle bir misak/antlaşma yapmış ve bizi kendimize şahit tutmuştur. Ancak burada ilginç bir durum var. Kıyamet gününde, “Biz bundan habersizdik” demememiz için söz ko-

YÜZLEŞME III

112

nusu misaktan dünya hayatındayken haberdar olmamız ve bu misakın yapıldığını hatırlıyor olmamız gerekirdi. Ayet de bunu ifade ediyor zaten.

Ben böyle bir misak yaptığımı hatırlamıyorum, hatırlayan var mı? Eğer, kıyamet gününde hatırlayacaksın deniyorsa, ben de o zaman iş işten geçtikten sonra bu misakı hatırla-manın ne kıymeti var diye sorarım. Hatırlasaydık imtihanın değeri olmazdı, o zaman herkes itaat ederdi itirazları da saç-ma, aksine imtihan o zaman anlamlı hale gelirdi. Hatırlayınca herkesin boyun eğeceği fikri de yanlış. Çünkü, yasaların var-lığı bilinmesine rağmen insanlar gene de suç işlemeye devam ediyorlar.

İlk dönem Selef âlimleri, Sûfî âlimler, Sünnî ve Şiî kelâm bilginlerinin çoğunluğunun yorumuna göre, Allah dünyayı yaratmadan önce dünyaya gelecek olan bütün insanların ruh-larını –sonraları âyetin lafzından hareketle “rûzi elest, bezmi elest” şeklinde terimleşen– ruhlar âleminde toplamış ve bu misakı yapmıştır.

Daha modern yorumlara göre ise, burada belirtilen sözleş-me mecazi anlamda olup bu olay, dünya yaratılmadan önce değil, her insanın kendi bedeninin yaratılması sırasında ger-çekleşmektedir. Bu süreçte Allah insanoğlunun doğasına ya da fıtratına kendisinin varlık ve birliğini tanıma, kavrama ve dolayısıyla kendisine inanma yeteneğini yerleştirmektedir. Bu ise bir tür misak olarak addedilmektedir.

Birinci yorum doğruysa, ki ben ayette kastedilenin bu olduğunu düşünüyorum, hatırlamadığımız veya iş işten geçtikten sonra hatırlayacağımız bir antlaşmadan dolayı so-rumlu tutulup hesaba çekilecek ve cezalandırılacak olmamız Allah’ın adaletine uygun olur mu? Örneğini verdiğim sıra-dan bir olayda bile altında imzamız olmayan, şahitsiz ve ha-tırlamadığımız bir misakı kabul etmemiz mümkün değilken uhrevi ve dünyevi tüm hayatımızın söz konusu olduğu bir

GALÜ BELA

113

durumda bunu adil bir şey olarak görmemiz ve Allah’a yakış-tırmamız nasıl mümkün olabilir?

İkinci yorum ise, sorumlu tutulmanın gerekçelerini tü-müyle zayıflatıyor. Çünkü insan, doğası gereği onaylamaya, inanmaya, kabul edip boyun eğmeye müsait bir yapıda oldu-ğu gibi, inkâr etmeye, reddetmeye, isyan etmeye, karşı çıkma-ya da uygun bir yapıdadır. Dolayısıyla iddianın üzerine bina edildiği temel sadece inanıp boyun eğenleri değil, inanmayıp isyan edenleri ve sorumluluğu kabul etmeyenleri de haklı kı-lar.

Benzer bir misakın zımnen devletle vatandaş arasında da yapıldığı iddia edilir. İlk defa John Locke tarafından kullanı-lan ve Rousseau tarafından geliştirilen “Toplumsal Sözleşme” kavramı, yönetenlerle yönetilenler arasında bir sözleşmenin olduğunu farz eder. Buna göre yöneten adil olacak ve hukuk-la kendini bağlayıp denetime açık olacaktır; yönetilenler ise yönetici kanunsuz ve adaletsiz davranmadıkça itaatkâr ola-caktır.

Ben devletle böyle bir sözleşme yaptığımı da hatırlamıyo-rum. Hatırlayan var mı? Bir devlette doğdum, zorunlu ola-rak o devletin vatandaşı oldum. İtaat etmeye, vergi vermeye, bana sorulmadan yapılan yasalara uymaya, askere gidip dev-let için ölmeye ve öldürmeye mecbur edildim. Kimse bana sormadı. Üstelik ufak bir itaatsizlik yapsam devlet hemen benden hesabını soruyor ama devletin kendi sorumlulukları konusunda pek de iyi olduğunu düşünmüyorum. Ona hesap da soramıyorum. “Toplumsal Sözleşme” teorisinin beni dev-lete itaate mecbur etmek için uydurulmuş bir mit olduğunu düşünüyorum.

Tarafı olmadığım ve metazori ile yaptın, onayladın denilen bu sözleşmeler bana hiç adil sözleşmeler olarak görülmüyor. Eğer adil bir şey olması bekleniyorsa tekrar sözleşme masa-

YÜZLEŞME III

114

sına oturmaya hazırım. Tabii o durumda masada benim de şartlarım olacaktır.

3 Temmuz 2019

SODOM VE GOMORE

Müslüman, Hristiyan ya da Yahudi fark etmez, dindar bir zihin farklı cinsel tercihlere şiddetle karşı çıkar. Bu gayet normaldir. Çünkü gerek kutsal kitapta gerekse Kur’an’da yer alan bir anlatıya göre Sodom ve Gomore isimli şehirler veya Lut Kavmi, farklı cinsel tercihleri ve ahlaksızlıkları nedeniyle helak olmuştur. Diyanetin veya Kilisenin homoseksüel veya lezbiyen tercihlere şiddetle karşı çıkması bu yüzdendir.

Ancak dindar zihnin cinsel tercihlere dönük bu müsama-hasız tutumu kendi içinde çelişkilidir. Çünkü, ilahi kitaplar-daki kıssalara göre insanların atası Adem’dir ve bütün insan-lar Âdem ve eşinden türemiştir. Âdem ve eşi ilk yaratılan in-sanlar olduğu için sorun yok ama ya sonrası? İnsanoğlunun soyu, Âdem ve eşinin kız ve erkek olarak doğan ikiz çocukla-rının çapraz olarak evlendirilmesiyle üremiştir. Her ne kadar bu bilgi Kur’an’da yer almasa da başka türlüsü mümkün de-ğildir. İşte burada sapıklık olarak nitelenebilecek başka hiçbir şeyle mukayese bile edilemeyecek büyüklükte bir cinsel sa-pıklık vardır: Ensest ilişki...

Allah buna geçici olarak izin verdi diyenlere, Allah di-leseydi farklı bir yol bulamaz mıydı, diye sormak gerekir. Ayrıca ne engel oldu da önce izin verilen ensest ilişki sonra kaldırıldı? Doğada ensest ilişki gayet normal bir durumdur. Hatta bazı mantofon cinslerinde daha iyi inekler üretmek için özellikle tercih edilir ve boğalar ana, kardeş tanımaz. Ensest ilişkiyi iğrenç, ahlaksız ve sapıkça bulmak doğal değil, kültü-rel bir durumdur. Düşünmek bile iğrençtir gerçekten. Oysa dindar zihin ilk insanların üremesi için bunu gayet normal kabul eder. Çünkü Tanrı böyle istemiştir.

SODOM VE GOMORE

115

Bu işin içinden çıkamayan modernist dindar zihin, Adem’in babası vardı, insanoğlu bir nesil olarak yaratıldı, Âdem kıssası bir semboldür türünden yorumların arkasına sığınmaktadır. Ama kıssa orada öylece durmaktadır ve bu-nun yorumlardaki gibi anlaşıldığına veya bunların kastedil-diğine dair en ufak bir emare bile yoktur.

İş bu kadarla da kalmıyor, mesela Lut’un kızlarını kavmi-ne sunması, Lut’un kızlarının babalarıyla yatması, Hâm’ın babası Nuh’la cinsel ilişkide bulunması, küçük yaşta kızlarla evliliğe onay veren ifadelerin kullanılması, zenginlerin sınır-sız sayıda kadınla harem kurmalarına cevaz veren cariyeliğe izin verilmesi, Kur’an’ın Hz. Muhammed’in cinsel hayatı-nı düzenleyen bir rehbere dönüşmesi, Hz. Muhammed’in o günkü toplumda dahi onay verilmeyen üvey gelinle evlen-meye Allah tarafından izin verilmesi gibi hiç de normal karşı-lanamayacak, hatta açıkça pedofili, ensest ilişki, homoseksü-ellik, hedonizm, aşırı sex düşkünlüğü olarak nitelenebilecek çok sayıda normal kabul edilmeyen cinsel temayüller ve bun-ların anlatıları ilahi kitaplarda kendilerine kolayca yer bula-bilmektedir.

Ayrıca dinsel sınırlamalar, yasaklar nedeniyle ortaya çı-kan cinselliğin bastırılması ve tatmin edilememesi yüzünden manastırlarda, kiliselerde, dini okullarda, kuran kurslarında görünenden çok daha fazla yaygın olan oğlancılık/livata, kar-şılıklı erkeklik organının emilmesi, lezbiyenlik, tecavüz hadi-seleri ise işin başka bir boyutudur.

Dindarlar, diyanet ve kilise öncelikle bunlarla hesaplaş-malıdır. Unutulmamalıdır ki Spinoza’yı dinden soğutan ve kutsal kitapta en çok eleştirdiği hususlar, Nuh, Lut ve kızla-rına dair anlatılardır. Benim dinden soğumamda ve dinden uzaklaşmaya başlamamda kafamı karıştıran ilk hususlar ise, Hz. Muhammed’in cinsel hayatının ilahi müdahaleler ile ra-hatlatılması, dedikodu ve itirazların Kur’an ile bastırılarak Peygamber neyi ve kimi arzuluyorsa almasına izin verilmesi ve âşık olduğu evlatlığının karısıyla yani üvey geliniyle evli-liğinin ayetlerle meşrulaştırmasıdır. Tabi itirazlar diz boyunu

YÜZLEŞME III

116

geçince, Hz. Muhammed’in de hastalıkları nedeniyle artık cinsel istekleri sönükleşince, daha fazla kadınla evlenmesi gene ayetle yasaklanmıştır, bu da ayrı bir garipliktir.

Cinsel tercihlerde benim iki ölçüm var: Birincisi; kişilerin kendi tercihleri, karşılıklı rızaları, ahitleşmeleri, ikincisi ise; cinsel tercihlerin bir baskı unsuruna dönüşmemesi ve başka-larının hak ve onurlarını zedeleyecek bir şekle bürünmeme-si. Bu yüzden pedofiliyi, yani çocuklarla cinsel ilişkiyi; kadın ya da erkek fark etmez rızası dışında cinsel ilişkiye zorlan-masını, yani tecavüzü; öz ya da üvey fark etmez kardeşler-le, anne-babayla, evlat mesabesindeki yeğenle; amca, dayı, teyze gibi ana-baba mesabesindeki birinci dereceden yakınla, gelinle, damatla ilişkiyi iğrenç, zulüm ve kişinin haklarına ve onuruna büyük bir saygısızlık olarak görüyorum. Bunun kültürel veya doğal bir şey olması sonucu değiştirmez. Diğer cinsel tercihler bu şartlara uyduktan sonra yani karşılıklı rıza ile olup, zorlama ve zulüm olmadıktan ve diğerlerinin hak ve onurlarını zedelemedikten sonra doğal değilmiş, ahlaksızlık-mış, dine tersmiş, sana ne! Ya da bana ne!

7 Temmuz 2019

Kur’an’a bakışta tarihselciliği savunan birçok arkadaş açı-sından dinin, vahyin, nübüvvetin mahiyetini anlama konu-sunda mevcutla yetinmeye ve savunmacı mantığı korumaya neden olduğu ve oyalayıcı, tatmin edici, engelleyici, tutarsız bir bakış açısına yol açtığı için bir hususun altını tekrar ve tekrar çizmek zorundayım:

Allah, vahyi gönderirken o dönemin tarihsel koşulları gerektirdiği için Kur’an’ı bu şekilde indirmedi. Bilakis başta Peygamber olmak üzere o dönemin insanlarının yaşadıkları tarihsel koşullar daha farklı biçimde anlamalarını mümkün kılmadığı için Kur’an bu biçimde şekillendi.

Çünkü Kur’an Peygamberin kendi tarihsel ve sosyolojik koşulları, algısı, psikolojisi, dünya görüşü ve bilgisinin sınır-ları içinde Evreni, dünyayı, toplumu, hayatı, dini Tanrı mer-

KUR’AN’IN BENZERİ

117

kezli bir okuyuşundan ibarettir. Bu okuyuşu sınırlayan Allah değil, insanın bizzat kendi sınırlarıdır.

Tanrı’yı kendi günahlarımıza ve sınırlarımıza alet (mahkûm!) etmeyelim.

9 Temmuz 2019

KUR’AN’IN BENZERİ

Dinin hakikatini ortaya koyuyor, vahyin ilahiliğini mü-kemmel bir şekilde kanıtlıyor diye ısıtılıp ısıtılıp önümüze sürülen argümanların tümü Müslümanın Müslümana propa-gandası mesabesinde kalıyor.

Bunların tümü, zaten iman etmiş olanların ufak tefek te-reddütlerini gidermekten, onları ikna etmekten başka bir işe yaramıyor. Hiçbir şeyi kanıtlamış filan olmuyor. Bunları sü-rekli öne sürmek bir tür kendi kendine çalıp oynamak gibi...

Akıl, bilimsel veriler, tarihi bilgiler, felsefik argümanlar karşısında bunların durumu oldukça içler acısı.

Hele bir de hadi bir benzerini -bir sûre veya ayet- getir-sene türünden bir meydan okuma var ki tam evlere şenlik. Neymiş, asırlardır bu meydan okumaya tek bir karşılık veri-lememiş...

Mustafa Öztürk bir programda, Arapça bir cümle kurarak, işte size bir benzerini getirdim, diyerek bunun ne kadar asıl-sız bir iddia olduğunu ortaya koymuştu.

İşin ilginç tarafı, bunu sürekli dile getirenlerin, Kur’an’daki söz konusu meydan okumanın, benzer bir Arapça metin üret-me talebi anlamına gelmediğini bile bilmemeleri... Birazcık araştırsalar öğrenecekler ama kendilerinden o kadar eminler ki buna tenezzül dahi etmiyorlar. Uyuklayan cami cemaatine vaazlar türünden sözleri sarsılmaz deliller zannetmeyi sür-dürüyorlar.

YÜZLEŞME III

118

12 Temmuz 2019

HANGİ MUHAMMED?

Hz. Muhammed ve Kur’an hakkındaki güçlenen kanaatle-rimden bazılarını paylaşıp bir süre Facebook yazılarıma ara vereceğim.

1-Bir değil birden çok -en az iki- Muhammed olduğuna dair kanaatlerim gün geçtikçe güçleniyor. Bazı Batılılar tara-fından dile getirilen, tarihi İsa konusunda yaşanan tartışmala-ra benzer bir şekilde, tarihte Hz. Muhammed’in hiç yaşama-dığı veya Hz. Muhammed’in Hicaz’da değil Petra’da yaşadı-ğına dair iddialar da bu yüzden tam olarak doğru değil. Arap yarımadasının muhtelif bölgelerinde yaşayan birden fazla Muhammed olabilir. Bunlardan bir tanesi Petra’da, diğeri Mekke’de, bir diğeri de Medine’de veya Arap Yarımadasının başka bir bölgesinde çıkmış olabilir. Çünkü Muhammed sa-dece bir isim değil, Mehdi, Resul, Nebi, kurtarıcı, İmam gibi genel bir isim veya sıfat. Hepsi aynı zamanda değil, birbiri-ne yakın zamanlarda birbiri peşi sıra da ortaya çıkmış ola-bilirler. Mekke’deki Muhammed’in ardından Medine’deki Muhammed gibi.

2-Bu Muhammedlerin bazısı Hristiyanlara, bazısı Yahudilere, bazısı da Arap geleneklerine bağlı kişiler ola-bilir. Hatta tamamen Hristiyanlığa geçmiş olanlar bile ola-bilir. Çünkü ilginçtir Kur’an tüm bu dinlerin ve Arap gele-neklerinin birer sentezi gibidir. Kur’an’ın genel karakteri, Yahudilere yakın bir Muhammed’e, Hristiyanlara yakın diğer bir Muhammmed’e, tamamen vicdani bir çağrıyla yola çık-mış kıyamet habercisi ahlakçı bir Muhammed’e ve Arapçı bir Muhammed’e ait farklı farklı söylemler veya kitapların der-lenmesiyle oluşturulmuş bir kitap izlenimi vermektedir.

3-Birden çok Muhammed olduğunun bana göre en önemli göstergesi, Mekke’deki Muhammed ile Medine’deki Muhammed’in arasındaki karakter, söylem, ilke, yaşantı, tarz/yöntem ve hatta dil farklılıklarıdır. Mekke’den Medine’ye

HANGİ MUHAMMED?

119

Kur’an’ın dilinde, üslubunda, hatta kullanılan kelimelerde bile ciddi değişiklikler olmuştur. Mekke’de vahiy meleğinden “Ruh” kelimesi ile bahsedilirken, Medine’de “Cibril” denil-miştir. Tanrı’dan bahseden ifadelerde ve Tanrı algısında da ciddi değişmeler olmuştur. Bunun izahına dair çok sayıda neden ve gerekçe öne sürülebilir. Benim de farklı açıklama-larım oldu. Ama unutmamak gerekir ki, bu aynı zamanda Mekke’deki Muhammed ile Medine’deki Muhammed’in ayrı kişiler olduğuna da işaret ediyor olabilir.

4-Bir diğer nokta, bana göre Arapların tarihe dahil olu-şu, medeniyetlerinin ortaya çıkışı Muhammed’le başlamadı. Muhammed Arapların tarihe girmesinde ve Medeniyetlerinin başlamasında başlangıç noktası değil bir sonuçtur. Tarihi koşullar Arapların bir krallık kurmaları için çok uygundu. Perslilerin ve Bizanslıların birbirleriyle savaşmaktan son derece zayıf düştükleri bu dönemde, o bölgede yaşayan hangi toplum organize olup yola çıksa bu sonucu elde eder ve bölgeye hâkim olurdu. Ki bölgenin son derece dinamik, iyi bir nüfusa sahip ve en istekli toplumu Araplardı. Tek ihtiyaçları olan şey organize olup harekete geçmekti. İşte Muhammetlerin fonksiyonu, Arap pagan dini ve kabile ya-pısını aşmayı sağlayacak ortak bir Tanrı ve kabileler üstü bir birliği sağlamaktı. Buradaki sıkıntı ise, her kabilenin ve bölge-nin diğerlerini kendi Muhammedlerinin liderliğinde toplan-maya çağırmasıydı. Ridde Savaşlarının en önemli nedenlerin-den birisinin yalancı peygamber olgusu olduğunu hatırlayın. Medine’nin liderliğine isyan eden her bölge içlerinden çıkart-tıkları bir Peygamberin öncülüğünde toplanıp savaşıyordu. Burada galip gelen Hicaz’ın Muhammed’ine tabi olanlar oldu ve diğerlerini sindirip itaate mecbur ettiler. Yani Araplar din-sel, İslami aydınlanma nedeniyle birlik olup, bunun verdiği motivasyonla bölgeye hâkim olmadılar. Bölgeye hâkim ol-mak, yeni bir krallık kurmak için gerekli şartlar ve güçlü is-tek oluştuğu için bir ihtiyaç olarak Peygamberler ortaya çıktı. Peygamberlik bir sebep değil sonuçtu.

YÜZLEŞME III

120

5-Peki ne oldu da bugün tek bir Muhammed’den bahse-diyoruz diye sorulursa bunun cevabını sonraki dönemlerde aramak gerekir. Farklı bölgelerin Muhammedlerine tabi olan-lar Medine’nin otoritesine veya Medine’nin Muhammed’inin karizmasıyla temsil edilen otoritesine girdiler. Bu otorite al-tında fetihlere katıldılar. Ancak kendi Muhammedlerinden gelen metinleri okumaya, kendi harflerine (7 harf!) tabi olma-ya devam ettiler. Bu ise garnizonlarda farklı kabileler arasın-da ayrılıklara ve çatışmalara yol açıyordu. Kur’an tarihinde bu durum farklı şive ile okumadan kaynaklanan ihtilaf olarak açıklanır. Oysa bir okunuş farklılığının merkezi otoriteyi ra-hatsız edecek boyutlara ulaşması mantıksızdır. Muhtemelen farklı Muhammedi söylemler ve metinler üzerinden iktidar için tehdit oluşturacak büyük ayrılıklar oluştu. Bunun üzerine merkezi iktidar, farklı metinleri birleştirerek bugün elimizde mevcut olan Mushaf’ı oluşturup, diğer tüm metinleri yok etti. Aynı şekilde farklı Muhammedlere ait hikayeler birleştirilerek tek bir Muhammed üretildi. Muhammed’in hikayesine sade-ce Arap peygamberlere ait hikayeler değil, farklı kültürlerden hikâye ve mitler de eklendi. Birçok dinsel söylence, söz, Arap atasözü ve hikâye, Muhammed’in dilinden hadis külliyatla-rına dönüştürüldü. Mekke’deki Muhammed ile Medine’deki Muhammed’in hikayeleri arasındaki kopukluklar giderilme-ye çalışıldı, bütünlük sağlandı. Böylece ilk Siyer kitapları or-taya çıktı. Bu siyer kitaplarında Arap yarımadasının muhtelif bölgelerinde ortaya çıkan farklı Muhammedlerin biri hariç hepsi yalancı peygamber ilan edilip Muhammetlikten ihraç edildi. Farklı Mushafların yok edilmesine bu kadar önem ve-rilmesi ve o günden bugüne kalan bütün bir metnin olmama-sı dikkat çekici bir ayrıntıdır. Ayrıca karbon testi ile, ilk döne-me ait hatta Hz. Muhammet’ten de öncesine ait olduğuna dair tahminlerin yapıldığı, bulunan bazı metinlerin hep parçalı metinler olması, o dönemden günümüze bütün bir Mushaf’ın gelmemesi ve bulunamaması, oluşturulan Mushaf’ın farklı yerlerden gelen parça parça metinlerle oluşturulmuş olabile-ceğine işaret etmektedir. Görünen o ki çok sayıda risale ile

HANGİ MUHAMMED?

121

-en az yedi tane- bugünkü Mushaf şekillendirilerek diğerleri devlet gücüyle yok edilmeye çalışılmış.

6-Bu operasyonların ne zaman ve kimler tarafından yapıl-dığı da önemli. Benim görüşüm Mushaf metnine ilk müda-halelerin yapıldığına dair bilgimizin olduğu Abdülmelik bin Mervan dönemidir. Hz. Ebu Bekir ve Hz. Osman dönemlerin-deki Kur’an’ın toplanması ve Mushaf’ın çoğaltılmasına dair bilgiler Kur’an’ın hakikatini kanıtlamak için geriye dönük tarihin tekrar kurgulanması ile oluşturulmuş olabilir. Ya da gerçekten bir derleme ve çoğaltma hadisesi varsa bile topla-nan metin günümüzdekinden daha dar kapsamlı ve sadece Mekke ve Medine’deki Muhammedlere ait vahiy metinleri-nin bir derlemesi olabilir. Bunun böyle olmadığını kimse id-dia edemez çünkü o günden bugüne miras kalan bütün bir Mushaf elimizde değil. Abdülmelik bin Mervan ise, en bü-yük rakibi olan Mekke’deki Abdullah bin Zübeyr hareketinin kendisine verdiği zararları çok iyi fark ettiği için, farklı bir çıkış ve iddiaya meydan vermemek adına mevcut ana metin-leri farklı metinlerle birleştirerek elimizdeki Mushaf’ı üretti. Diğerlerinin tümünü de yok etti. Abdülmelik bin Mervan’ın Mekke’deki Abdullah bin Zübeyr hareketine karşı alternatif bir Kâbe olarak Kudüs’teki Kubbetus Sahra’yı yaptıran ve in-sanları burayı tavaf etmeye zorlayan halife olduğunu unut-mamak gerekir. Mekke geri alınınca Kubbetus Sahra’ya ihti-yaç kalmadı.

İkinci büyük operasyon da Abbasiler zamanında yapıl-dı. Tüm büyük yazılı külliyatlar bu dönemde oluşturul-du. Artık tarihte tek bir Muhammed vardı: Adıyla, sıfatıyla Mekke’de mücadelesine başlayıp Medine’de tamamlayan Hz. Muhammed...

7- Sonuç olarak bugün bizim tek bir Muhammed ola-rak bildiğimiz Hz. Muhammed o dönemdeki çok sayıda Muhammedlerin veya peygamberlik iddiasındaki şahısların hikayelerinin birleştirilmesiyle üretilmiş bütün olarak tek bir tarihi şahsiyeti olmayan bir proje olabilir. Ama oluştu-rulan bu şahsiyetin ana karakteri Mekke ve Medine’de ya-

YÜZLEŞME III

122

şayan Muhammedler üzerine oluşturulmuştur. Aynı şekilde bugün bizim Mushaf olarak bildiğimiz kutsal kitap tek bir Muhammed’in söylemlerinden değil, çok sayıda Arap köken-li Muhammedlerin söylem veya vahiyleri diye iletilen metin-lerin birleştirilmesiyle oluşturulmuş olabilir.

8-Kabaca ifade ettiğim bu görüşler tabii ki sadece bir teori, kanaat ve izlenim. Ayrıntıda çok fazla izaha ve açıklamaya ihtiyaç duyuyor. Bu teoriye işaret eden çok sayıda delil bu-lunmasına rağmen aksini gösteren deliller de var. Ama bu yaklaşımın üzerinde düşünülmeyi ve ayrıntılı olarak çalı-şılmayı hak ettiğini düşünüyorum. Böyle bir bakış açısıyla, Kur’an metninin içindeki üslup, ifade, kelime, hitap, içerik farklılıkları üzerinde yapılacak bir çalışma bile çok şeyi açı-ğa çıkaracaktır. Benim bu tür hususlar üzerine çalışıp ortaya farklı sonuçlar üretecek ne mecalim ne de isteğim kaldı. Ama genç, meraklı ve donanımlı arkadaşlar için bu alan çalışılmayı bekliyor.

7 Ağustos 2019

DOĞANIN SİNİR SİSTEMİ

Sanırım Doğa’ya bakışımızda, Doğa ile ilişkimizde ortaya çıkan sorunlar konusundaki aymazlığımızın temelinde, bir bütün olan Doğa’nın, bir sorun ortaya çıktığında tüm organ-larının anında hissedeceği bir sinir sistemine sahip olmaması yatıyor.

Kesilen bir ağacın acısını ta ciğerlerimizde hissetseydik, ya da Doğa acı ile çığlık atsaydı böyle mi olurdu! Aslında atıyor ama biz duymuyoruz.

İyi ki insan bünyesinde acılarını hissetmesini sağlayan bir sinir sistemi var. Yoksa insanoğlu sahip olduğu bu hırsla par-mak uçlarından başlayarak kendi bedenini yer bitirirdi. Tıpkı parçası olduğu Doğa’yı bir virüs ya da kanser hücresi gibi tahrip edip yok olmaya sürüklemesi gibi... Virüsler ve kan-ser hücreleri de insan bünyesinin sinir sistemine bağlı değil. Kanserli ve virüslü tüm bünye acıyı hissederken, bunu hisset-

DOĞANIN SİNİR SİSTEMİ

123

meyen virüsler ve kanser hücreleri duyarsızca bünyeyi tahrip etmekle meşgul.

Belki de Doğa’nın böyle bir sinir sistemi var ama biz bunu anında hissedecek kadar evrimleşemedik. Doğa’yla birlikte kendimizi de tüketip bitirmezsek belki bir gün hissedecek bir sisteme sahip olabiliriz, kim bilir!

Doğa acı çekiyor, çığlık atıyor, insan eliyle insan nesli de dahil tüm Doğa yok olmanın eşiğinde... Ama bizler bir türlü bunu duyamıyoruz, hissedemiyoruz.

Doğa’nın sinir sistemi bize bunu iletebilecek düzeyde de-ğil ama en azından bu cehaletten kurtulup ayabiliriz, birazcık empati kurabiliriz.

Savunduğumuz o kadar hakkın -insan hakları, kadın hak-ları, mülteci hakları, hayvan hakları vs.- yanına hatta en başı-na Doğa Haklarını da ekleyebiliriz.

Çok geç olmadan her birimiz Doğa’nın yanında yer alma-lıyız. Çünkü rahmetli Michel Serres’in dediği gibi:

“Doğa’nın bir avukata ihtiyacı var.”

Kim Doğa’yı bir araç ve hizmetçi olarak görüyorsa onun karşısında yer almak bir insanlık görevidir. Ya da varoluşsal bir görevdir mi demeliyim!

Doğa’yı kim araçsallaştırıyor bir düşünün. Başta kapitalist ve sosyalist tüm ekonomik sistemler olmak üzere, onun hiz-metindeki devlet ve buna zemin hazırlayan bakış açıları ve ideolojiler değil mi? Tabii ki her şeyin insan için yaratıldığını söyleyen dinleri de unutmamalı.

8 Ağustos 2019

“Kurumsal din”, bireyi yok edip, cemaat ve toplum içinde kaybolmasına, sürüye uyup gitmesine, siyasi ve dini menfaat şebekelerine hizmet etmek için sıraya girmesine yol acıyor.

YÜZLEŞME III

124

“Devlet”, hakları ve özgürlükleri tarumar edip vatandaş-ları hizaya sokuyor, düzene uygun kafalar yetiştirip, çarkla-rında eziyor.

“Ekonomik sistemler” ise, -sosyalist, kapitalist, dini fark etmez- sınırsız üretim, artı değer, gelişme, büyüme, ganimet, fetih adına nesilleri ve Doğa’yı tahrip edip gezegenin ve insan neslinin sonunu hazırlıyor.

Kurumsal dinlerin, devlet kurumunun ve gelişmeci eko-nomik sistemlerin insan nesline, Doğa’ya musallat olmuş vi-rüsler olduğunu düşünüyorum.

Bu yüzden yaşasın anarşist ve radikal ekolojist tutum. Yaşasın kesintisiz ve inadına muhalefet!

8 Ağustos 2019

Çevreci bakış açıları, çıkışlar ve muhalefetleri alaya alıp küçümseyen, yok sayan, hatta tekfir edip hainlikle suçlayan bir kesim var. Bilmedikleri husus ise ekolojizmin hiç de hafi-fe alınmayacak felsefi bir arka planının olması. Ancak ekolo-jizm diğer felsefi yaklaşımlar gibi sadece teorik değil oldukça pratik ve hemen bugün uygulamaya geçirilebilecek önerilere sahip. Son derece de bilimsel ve tüm argümanlarını bilim-sel verilerden devşiriyor. Ve bana göre 21. yüzyılın ideolojisi ekolojizmdir. Zaten eğer öneriler hayata geçirilmezse insanlık için 22. yüzyıl olur mu, bu biraz şüpheli. Tabii ki geliştirilme-ye ihtiyacı var ama cahillere de aldırmamak lazım. Nasıl olsa anlayacaklar.

9 Ağustos 2019

Boğaza bıçak çalana kadar aymayana, kurbanlık koç gön-dersen neye yarar!

İbrahim dağdan oğulsuz döndü.

DİYANET VE CİNSELLİK

125

Bir oğulun boğazlanmasına vicdanları dayanamayan son-rakiler, Tanrı’ya kurbanlık koç indirtip oğlunu değil güya İbrahim’i kurtardılar. Kurtarmak ne kelime, yücelttiler.

Oğulsa çoktan kurban edilmişti.

Gökten inen kurbanlık koç miti ile ne oğulu ne de İbrahim’i, sadece kendilerini vicdan azabından kurtardılar.

İbrahim’in o büyük günahını -kendi oğlunu kurban etme- en büyük teslimiyet sayarak her şeyi ters yüz ettiler.

Büyük günahlar büyük teslimiyetlere, büyük günahkârlar büyük zahitlere dönüştü.

Tanrı neden bizi indirilmiş koçların kurbanı yapmaya de-vam ediyor?

12 Ağustos 2019

DİYANET VE CİNSELLİK

Diyanet, cinsel arzuları uyandıran müzik haramdır diye bir fetva vermiş. Doğrudur, klasik fıkıh metinlerinde, hadisle-re dayanarak bunun dinen haram olduğunu söyleyen fetvalar var.

Ancak bence diyanet bu fetvaları verirken kendisini klasik metinlerdeki örneklerle sınırlamamalı. Mesela boş damacana ile asansöre binmenin haram olduğuna dair bir fetvayı derhal yayınlamalı. Çünkü biliyorsunuz geçenlerde birisi asansörde boş damacanaya tecavüz ederken yakalandı ve mahkemesi sürüyor. Demek ki boş damacanın cinsel arzuları uyandıran bir yönü var ve bir erkekle bir boş damacanın asansör gibi ortamlarda baş başa kalması son derece tehlikeli bir durum.

Sadece boş damacana mı, birçok bitki, meyve ve sebzenin gerek isimleri gerekse şekil ve bazı benzerlikleri nedeniyle cinsel çağrışımlar yaptıkları bilinen bir husus.

YÜZLEŞME III

126

Mesela bizim balkonda bir çiçek var, eşim ismini söyle-yince şoke olmuştum: Siklemen Çiçeği... (Siklamen yazılıp nedense siklemen diye telaffuz ediliyor!) Balkondaki çiçekle-ri sularken siklemeni diğer kolumla gözlerimi kapatarak su-luyorum. Göz ucumla çaktırmadan bakınca siklemen çiçeği, “ister bak isterse bakma, ben hiç siklemen!” der gibi duruyor.

Sadece bu kadar mı? “Patlayan Orgazm Çiçeği” diye bir çi-çeğin olduğunu biliyor musunuz? Ya bunlara ne diyeceksiniz: Sperm Sarmaşığı, Penis Mantarı, Testis Çiçeği, Kırmızı Pipi Sarmaşığı, Dev Vajina Sarmaşığı... İsimler de laf olsun, sapık-lık olsun diye verilmemiş. Şekilleriyle isimler gayet uyumlu.

Şekilleri doğrudan erkek ya da dişi cinsel organları çağ-rıştırdığı için adı çıkmış meyve ve sebzelerimizi sıralamaya gerek var mı? Hıyar, havuç, şeftali, muz, karpuz, kavun, ki-raz, çilek, elma... Hepsinin cinsel bir çağrışımı var. Hatta bir kabak çeşidi var, Vietnam asma kabağı, tıpkı kadın memesine benzediği için Türkiye’ye ithal edilmesi yasaklanmış!

Bir de afrodizyak etkili yiyecekler var, mesela midye... Sokakta insanların deli gibi o iğrenç midye dolmalarını mide-ye indirmeleri neden acaba, hiç düşündünüz mü? Eve döner-ken depoyu dolduruyorlar. Fındık, ceviz gibi kuruyemişler, çikolata, kahve, kiraz, zencefil, üzüm, elma ilk aklıma gelen diğer afrodizyaklar. Acaba diyanet cinsel arzuları uyandıran ve cinsellik çağrıştıran tüm bu yiyecekler hakkında da bir fet-va yayınlamayı düşünüyor mu? Sokaklarda midye dolma sa-tışını yasaklamak için hükümete bir teklif sunacak mı?

İsmi faul yemek ve tatlı çeşitlerimiz de var. Kadınbudu köf-te, dilberdudağı, hanımgöbeği, vezirparmağı, besbuse (bol öpücük) ... Yeme de yanında yat.

Bir de peri bacaları var. Kapadokya’da bir vadi var. Adına Aşk Vadisi diyorlar. Pek bilinmez. Adını tamamen erkeklik organına benzeyen peri bacalarından alıyor. Acaba diyanet bir fetva ile Kapadokya’nın o bölgesini ziyaret etmenin haram olduğuna dair bir fetva yayınlar mı?

Malumunuz cinsel arzuları uyandırabilir.

KAZDAĞLARI’NDA GÖBEK DANSI

127

Bu yazıyı yazmak zorunda kaldığım için hepinizden özür dilerim. Ama diyaneti uyarmak gerekiyordu. Bir an önce fet-vaları versin artık.

17 Ağustos 2019

KAZDAĞLARI’NDA GÖBEK DANSI

Bu konuyu bugüne kadar izlemekle yetindim. Çevrecilikle ilgili dolaylı birkaç paylaşım dışında bir şey yazmadım. Ancak Devlet halka nasıl yalan söyler meselesinin tipik bir örneğine dönüştüğü için bazı notlarımı paylaşmadan geçemeyeceğim.

*Ağaç kesme meselesi:

Devlet diyor ki sadece 13.400 ağaç kesildi. Ancak karşı iddialar var ve 190 bin gibi rakamlar telaffuz ediliyor. Oysa değil çevreciler, ÇED Raporu (Çevre Etki Değerlendirmesi) yani bölgeye maden ruhsatı verilirken hazırlanması zorunlu olan rapor bile 45 bin ağacın kesileceğini söylüyor. Yine ÇED raporu proje alanının 220 hektar olduğunu söylüyor. Şu ana kadar açılan ve temizlenen alan henüz 81 hektar. Yani toplam proje alanının yaklaşık üçte biri açılmış, daha açılacak iki kat daha alan var.

Toplam proje alanı bir yana açılan 81 hektarlık bölge üze-rinden gidersek kesilen ağaç açısından şöyle bir değerlendir-me yapılabilir:

Bölgede en çok bulunan üç ağaç tipi meşe, karaçam ve kı-zılçam. Meşelerin bir hektar alandaki sıklığı en az 3300, kara-çamların 2220, kızılçamların ise 1660 adet. Ortalaması da 2393 adet yapıyor. Bunu 81 hektar alanla çarptığımızda bölgedeki ağaç sayısı yaklaşık 194 bin adet çıkıyor. Verilen sıklık sayısı-nın yarı yarıya olduğunu kabul etsek bile bölgenin temizlene-bilmesi için en az 97 bin ağaç kesilmesi gerekiyor. Geçelim bir hektarda bin ağaç olduğunu kabul etsek bile, ki bu oldukça aralıklı bir orman sayılır, ağaç sayısının 80 binden fazla ol-ması gerekiyor. Ki bu da yaklaşık 4 m aralıklı bir ağaç bölge-

YÜZLEŞME III

128

si demek. Ormandan çok meyveliğe benzeyen bir alan yani. Kısacası devlet 13400 ağaç kesildi diyerek yalan söylüyor. Diğer yandan velev ki 13400 adet olsun, bu az mı kardeşim?

Karşılık olarak diğer bir bölgeye 14 bin fidan dikildi de-niyor. 14 bin fidan kaç hektar alana dikildi mesela? Bu ne-den açıklanmadı? Diğer bir soru şu: Yeni dikilmiş fidanlar, yerinden sökülüp atılan koca koca ağaçlara denk olabilir mi? Bazı ağaç cinslerinin son şeklini alması 90-100 yılı buluyor.100 yılda oluşan bir ormanı yok edip, yüz yıl sonra aynı hale ge-leceği şüpheli bir fidanlığı onunla eşdeğerde görmek adalet mi? Unutmayalım ki dikilen 14 bin fidanın resmi istatistiklere göre maksimum yüzde 60’ı ağaca dönüyor, diğerleri ölüyor. Yani dikilen fidanlık yetişse bile geriye en fazla 8400 ağaç ka-lacak.

Unutmayalım toprağın üstündeki altındakinden değerli olduğu gibi, mevcut olan ormanı korumak, 100 yıl sonra bu-günkü haline geleceği farz edilen ormandan mukayese edil-meyecek kadar kıymetlidir.

Diğer yandan Orman işleri tüm ağaçların envanterini tutu-yor. Proje başlamadan önce yani 2007 yılında bölgede kayıtlı ağaçların resmi envanteri kamuoyuna neden açıklanmıyor? Herkesin bilmeye hakkı yok mu?

*Orası Kazdağları değil, Kazdağları’ndan 45 km uzakta bir bölge meselesi:

Bu duyduğum en saçma mazeret. Öyle olmadığına dair birçok izah var, bunları geçiyorum. Sadece diyorum ki ulan insafsızlar, orasının Kazdağları olmaması korunmaya ihtiyacı olmadığı, istendiği gibi talan edilebileceği anlamına mı ge-liyor? Kirazlı Bölgesi orman değil mi? Orada da korunması gereken bir ekoloji yok mu? Bu nasıl bir kafa?

*Siyanür Meselesi:

Devlet yetkilileri ve ilgili kurumlar açıkladı:

Siyanürle altın aranmıyormuş ve diğer bir açıklamada da deniyor ki, bugüne kadar bölgede siyanür kullanılmadı.

KAZDAĞLARI’NDA GÖBEK DANSI

129

Siyanürle altın aranmadığı açık bir konu. Siyanürle altın aranmaz, siyanür, bulunan cevherden altın ve gümüşü ayrış-tırmak için kullanılır.

İkinci iddiada söylendiği gibi bugüne kadar bölgede siya-nür kullanılmadı, bu da doğru. Ancak bu tam olarak bir laf cambazlığı ve aldatmaca çünkü henüz altın ve gümüş üreti-mine başlanmadı ki… Bugüne kadar yapılan, bölgenin temiz-lenmesi ve kazı işlemleriydi. 2020’de üretime başlanacak ve siyanür o zaman kullanılmaya başlanacak.

Devlet yetkilileri kelime oyunu ile halkı nasıl kandırıyor, gözümüzün içine bakarak nasıl yalan söylüyorlar görüyor musunuz?

Peki siyanür kullanılacağını ben nereden biliyorum, ta-bii ki Kanada firması Alamos Gold’un internet sitesinden. İşlemin nasıl yapılacağını anlatırken, bunu açıkça ifade edi-yorlar. İsteyen siteye bakabilir.

Adresi: “https:// www.alamosgold.com /…/ de…/ kiraz-li-turkey /default.aspx”

Altın ayırma işleminin nasıl yapılacağına dair cümle şöy-le: “A dilute cyanide (ingilize siyanür demek) solution will be applied to the crushed ore over a 90 day leaching cycle with the pregnant solution collected and processed through the adsorption-desorption-recovery (“ADR”) plant where gold and silver dore bars will be produced.”

Benim poor English’im ile anladığım şu, topraktan çıkar-tılan ve parçalanan cevhere seyreltik siyanür çözelti uygula-nacak ve 90 gün süren ve adına ADR denilen tesiste, süzme yoluyla altın ve gümüş çubukları üretilene kadar bir çevrimin içine sokulacak.

Olaya teknik olarak hâkim arkadaşlar daha iyi izah veya tercüme edebilir ama sonuçta işin içinde siyanürün olduğu çok açık. Bunu Alamos Gold kendisi söylüyor. Sadece siya-nür mü? Uzmanların ifadesine göre altın üretiminde işlem esnasında siyanür dışında pek çok zararlı madde açığa çıkı-

YÜZLEŞME III

130

yor veya kullanılıyor. Bunlar konuşulmuyor bile. Devlet gene yalan söylüyor.

*Ekonomik Boyut:

Öyle bir hava estiriliyor ki, sanki oradaki altının çıkartıl-ması engellenirse memleket çok büyük bir zarara uğrayacak. Yalan, bu da yalan. Çıkartılacak toplam altın ve gümüşün sa-dece %5’i devlete gidiyor. Üstelik işin daha başında yatırım maliyetlerinden çok daha fazlasını teşvik olarak almışlar bile. Yani bizim 200 hektardan fazla ormanımız kesilecek, toprağı-mız ve sularımız kalıcı olarak kirlenecek, adamlar ise malın %95’ini alıp Kanada’ya götürecek. Bu nasıl bir kazanç?

Bu arada ben işi yerli firmalar veya devlet yapsın da de-miyorum. Dediğim tek bir şey var: Yerin üstü yerin altından kıymetlidir. Altınınız kahrolsun! Altınsız yaşayabiliriz ama ormansız ve topraksız asla!

Alamos Gold, sayfasında, yatırımcılara projeyi mutluluk içinde, muhtemelen ağızları kulaklarında ellerini ovuştura-rak tanımlarken şu ifadeleri kullanıyor:

“Our Kirazlı Gold Project in Turkey represents a signifi-cant near term source of low cost production growth. With its low capital and operating costs, Kirazli is one of the highest return,…”

Yani, “Türkiye’deki Kirazlı Altın Madeni projemiz, düşük maliyetli üretim artışının yakın vadede çok önemli/değerli bir kaynağını temsil etmektedir. Düşük sermayesi ve maliyetleri ile Kirazlı, herhangi bir altın fiyatlama ortamında en yüksek getiriye sahip, gelişmemiş altın projelerinden biridir.”

Tanıtımı yazan reklam yapmıyor, bulmuş bedava malı res-men mastürbasyon yapıyor.

*Troller, gazeteciler ve medya aracılığıyla yürütülen pro-paganda:

Olaya çevreci mantıkla yaklaşanları trollemek için, yok madene karşı çıkanların Kaz Dağları’nda villaları varmış, yok

İHTİYAÇ MI İSTEK Mİ?

131

Bodrum’u ne hale getirmişler, yok işin arkasında Almanlar varmış gibi propagandalar yapılıyor.

Bu çıkışlara tek bir soru soracağım:

Diyelim ki bunların tümü doğru, peki bu durum Kirazlı’da orman katliamını, siyanürle ve diğer kimyasallarla doğa-nın ve suların kalıcı olarak kirletilmesini, altının bedavaya Kanadalılara ve yerli ortaklarına peşkeş çekilmesini doğru hale getiriyor mu? Muhaliflerin veya çevrecilerin (varsa) yan-lışları veya kötü niyetleri, yapılan yanlışları doğru yapıyor mu? Bu yanlışlıklara da Kaz Dağları’ndaki doğa katliamına da eşit oranda karşı çıkmak en doğrusu değil mi?

Almanlar meselesine bir parantez açayım. Bu şartlar altın-da olduktan sonra Almanlar ya da Kanadalılar ne fark eder?

İşte ahlaksızlık, işte yalan, işte alavere dalavere…

*Sorular:

Erdoğan maden işletme ruhsatı verme yetkisini ilgili ku-rumlardan alıp neden kendisine bağladı?

Alamos Gold’un yerli ortakları neden Erdoğan’ın çevre-sinden?

Bu işten kim ne kadar kazanacak?

Kazdağları’nda göbek dansı devam ediyor.

19 Ağustos 2019

İHTİYAÇ MI İSTEK Mİ?

“İhtiyaç”, varoluşumuzu sürdürebilmemiz için esas ve zo-runlu olan şeydir. Mesela yeme, içme, giyinme, sağlık, barın-ma gibi. Aslında listenin başında, nefes alıp vererek yeterli oksijeni alabilmemizi sağlayan temiz çevre gelmektedir. Tabii ki diğer ihtiyaçlar için de Doğa’ya mecburuz. Yani birinci ihti-yaç temiz bir çevre veya Doğa...

YÜZLEŞME III

132

“İhtiyaçlar”dan farklı olarak “İstekler/arzular” varoluşu-muzu sürdürebilmemiz için zorunlu değildir.

Bu yüzden ihtiyaçlar “giderilir”, istekler/arzular ise “tat-min edilir”.

Tarihsel süreçte yaşam lüks hale geldikçe, ihtiyaçla-rı karşılamak bir kültüre ve endüstriye dönüştükçe ihtiyaç ve istekler birbirine karıştı, istekler ihtiyaç haline dönüştü. Kapitalizm ise, arzulara hitap eden şeyleri ihtiyaç olarak da-yattı. Harcamalarımızın yüzde kaçını yaşamsal ihtiyaçlarımız için yapıyoruz, bir düşünün.

Oysa ihtiyaç gibi görünen veya dayatılan bu istekler suni-dir ve endüstri toplumu, ürettiği her şeyi ihtiyaca çevirerek aşırı tüketimi teşvik ediyor ve toplum üyeleri de arzularını hatta zevklerini tatmin etmeyi yaşamsal bir mesele (ihtiyaç) olarak görüyor. Telefonsuz kalma korkusu nasıl modern bir hastalığa (nomofobia) dönüştü sanıyorsunuz!

Diğer yandan çoğu zaman modern yaşamla ortaya çıkan bu suni ihtiyaçlar asli ihtiyaçları bastırıp öteliyor, hatta önem-sizleştiriyor.

Yaşamsal ihtiyaçların temel kaynağı Doğa’dır. Suni ihti-yaçları veya arzuları tatmin eden araçlar da Doğa’dan elde edilir ama çok daha büyük bir maliyetle tabii ki...

Doğa’yı çoğunlukla yaşamsal değil suni ihtiyaçları tatmin eden ürünlerin üretimi tahrip eder. Mesela tüm çağlarda “is-tekler“in en kıymetlisi olan altın gibi. Altın, yaşamımızı sür-dürmeyi sağlayan bir ihtiyaç değil, arzularımızı/isteklerimizi tatmin eden bir araçtır. Ama altını toprağın bağrından söküp alabilmek için Doğa’nın o bölgesinin -kelimenin tam anla-mıyla- tahrip edilmesi gerekiyor. Oysa alınan oksijenin be-deli sadece onu üreten ağaçlara akciğerlerimizde ürettiğimiz karbondioksiti vermektir. Farkında olmadan an be an sürekli tekrar ettiğimiz son derece maliyetsiz ve tahribatsız bir alış-veriştir bu.

TROLLEMEK YA DA TROLLENMEK

133

Ancak altın gibi nesnelerle arzuları tatmin etmek için Doğa’nın bağrını yararken sadece ormanları yok etmekle kalmayız, yaşamsal ihtiyaçlarımızı karşıladığımız Doğa’yla maliyetsiz yürüttüğümüz alışverişin döngüsünü de bozarız. Daha da önemlisi suni olan bir isteği tatmin etmek için ya-şamsal bir ihtiyacın yok edilişini göz ardı etmiş veya görmez-den gelmiş oluruz. Bunun bedeli ise daha az oksijen içeren, daha kirli bir hava solumaktır.

Altının Oksijen gibi solunamayacağını öğrendiğimiz gün, muhtemelen çok geç kalınmış bir gün olacak.

21 Ağustos 2019

TROLLEMEK YA DA TROLLENMEK

1-Trol, sizden farklı düşünen sizin görüşlerinize karşı ken-di görüşünü savunan ve bunun için sizinle tartışan kişi değil-dir. Trol, kendi dünyasında var olmaması gerekenler sınıfında olduğunuz için, düşüncelerinizi atomlarına ayırıp her birini ayrı bir yere göndererek, konuyu tamamen alakasız noktalara çekerek, tartışılan noktayı karıştırarak sizi açıkta bırakmaya, görüşlerinizi ve şahsınızı önemsizleştirmeye, bulunduğunuz noktada bir hiç konumuna düşürmeye, iteleyerek uçurum-dan atmaya çalışan kişidir.

2- Trolün sizin görüşlerinize karşı yaptığı şey çürütme-ye dönük karşı argümanlar ortaya koymak değildir. Yaptığı şey, birinci olarak düşünceleriniz hakkında olumsuz izlenim uyandırmaktır. Mesela, “Bu görüş Batı Düşüncesinde çoktan terkedildi” ya da “Felsefi gelişmeleri takip etmiyor musunuz, bunlar çoktan aşıldı” şeklindeki bir çıkışa rastladıysanız bir karşı argümanla karşı karşıya değilsiniz, muhtemelen trol-leniyorsunuz demektir. Yakın zamanda tanık olduğum bir tartışmadaki trol, gayet entel bir eda ile şunu söylüyordu: “Gerek Batı’da gerek İslam dünyasında yayınlanan onca esere rağmen bu iddiada nasıl bulunabiliyorsunuz?” Oysa sadece onun iddiası hakkında değil trollediği arkadaşın iddiası hak-

YÜZLEŞME III

134

kında da gerek Batı’da gerekse İslam dünyasında çok sayıda eser var ve bu eserler yayınlanmaya devam ediyor.

Trolün yaptığı şey, konuyu içeriği üzerinden tartışmak ye-rine bol bol mugalataya başvurmaktır. Ortaya koyduğu bir tane bile argüman yoktur oysa.

Yine çokça kullanılan bir trolleme yöntemi tartışmayı konudan saptırıp kişinin şahsına getirmektir. Adhominam yani…

3-Bu yöntemleri kullananlar biraz okumuş troller. Bir de hepten cahil olanları var. Tipik örneğini bir iki gündür yoğun bir şekilde yaşadığımız üzere kayyuma karşı çıkanların terör destekçisi ilan edilmesinde görüyoruz. Birazcık aykırı dini görüşü olanlar oryantalist ilan ediliyor veya bunları oryanta-listler ortaya attı deniliyor mesela. Bu görüşleri öne sürenler proje, Batı’nın yetiştirmesi ilan ediliyor. Bu trollemelerin daha rezilce olanları ise, aykırı her görüş sahibini Fetöcü, PKK’lı, vatan haini ilan etmek şekline dönüşüyor. Kazdağları mesele-sinde ise çevrecilerin Kazdağları’nda villaları olduğunu veya ağaç kesilmesine karşı çıkanların Bodrum’u kuruttuğunu öğ-renerek trollendik.

4-Bir de düşüncenin ifade biçimindeki eksikliğe sürekli parmak basarak, içinden bir kelime ya da örneği çekip sadece bunu yüksek sesle bastıra bastıra gündemde tutma yöntemi var. Buradan olmayan suçlar icat edilir, söylenmeyen sözler söylenmiş gibi yapılır, kastedilmeyenler sanki kastedilmiş gibi bir hava oluşturulur. İşlemediğiniz suç için veya kastet-mediğiniz düşünce için özür dileyip teslim bayrağını çekene kadar kurtulamazsınız.

5-Trole laf anlatamazsınız kısacası... Ne kadar açıklama ya-parsanız yapın ne kadar delil getirirseniz getirin anlamaz, an-lamak niyetinde değildir zaten. Kanıtlama çabanız boşunadır, sadece yorulduğunuzla kalırsınız. Getirdiğiniz her delile bağ-lamından ve amacından kopartan yanıtlar verir ve getirdiği noktada itirazı kabil olmayan sorular sorar. Yalan derseniz dümdüz inkârcı bir görüntü çizmiş olursunuz. İnkâr edileme-

TROLLEMEK YA DA TROLLENMEK

135

yecek bir şey söylemiştir çünkü. Kabul etseniz iddianızdan vazgeçip onun dediğine gelmiş gibi bir görüntü çıkar ortaya. Oysa söylediği şey sizin görüşünüzü çürütme açısından en ufak bir değere sahip değildir. Alakasızdır yani. Siz ne kadar farklı bir şeyi kastettiğinizi iddia ederseniz edin, sadece boşa nefes tüketirsiniz. Konu sizin kastettiğiniz noktadan çoktan uzaklaşmıştır ve bir daha oraya dönmez. O noktaya döndük-çe trolünüz konuyu ustalıkla yeniden kendi istediği noktaya çekecektir merak etmeyin.

6-Zır cahil olmayan her entel trolün iyi bildiği birkaç konu vardır. Bu tip troller konuyu ne yapar yapar iyi bildikleri konuya getirir ve siz o konuda bir laf etmeye görün, bittiği-nizin resmidir bu. Artık trolün dilinden kurtulamazsınız. Başlangıçtaki konuda haklı ve onu savunacak yeterli bilgiye sahip olsanız da konu trolün konusuna döndüğü için artık size kaçacak yer yoktur. Konu başlangıçtaki minvalde hiç tar-tışılmamış olsa da o konudaki haksızlığınız kanıtlanmış olur böylece. Zavallı sen!

7-Trol saldırgandır. Gayet soğukkanlı bir şekilde sadece saldırır. Savunmaz, saldırır. Bilir ki savunmaya geçtiği anda olmayan gardı düşecek ve gerçek yüzü görünecek. Bu konu-da çok sağlam bir duruşu vardır. Asla sinirlerini bozamazsı-nız. Ama onun fütursuz duruşu karşısında demek istediğinizi açıklamaya çalıştıkça kendinizi savundukça sizin sinirleriniz bozulur. Siz sinirlendikçe o zevkten dört köşe olur. Bunu da haklılığına delil olarak görür. Gittikçe raydan çıkan, denge-sizleşen siz olursunuz. Dolayısıyla trol kazanır, siz kaybeder-siniz.

8- Hoşuma giden bir alıntı: “Trol bir ‘sinir etme’ ve ‘insa-nı çileden çıkarma’ uzmanıdır. En büyük gıdası muhatabının sosyal nezaketidir. Trol, sosyal nezaketi boşa düşürür. Trolle muhatap olanların veya maruz kalanların “bak güzel karde-şim…” diye başladıkları lafı “ben de senin sülaleni…” diye bitirdikleri çoktur. Sosyal nezaket sahibi şahıs, trolle giriştiği ‘tartışmayı’ daha en başından “anlatılmasına gerek olmaya-nı anlatmaya çabalamak” sırasında kaybetmiştir. Dünya’nın

YÜZLEŞME III

136

Güneş etrafında döndüğünden bile daha kesin olan şeyler hakkında trole dert anlatmaya çalışırken, kendisini, nesebinin sahihliğini savunurken buluverir.”

9-Troller sahiplidir. Özgür ve bağımsız kişilikleri yoktur. Sahipleri ve sahipleriyle bağları farklı türde olabilir. Bir siyasi parti, bir şirket, gizli bir örgüt, bir önder, bir tarikat veya ce-maat ya da farklı bir siyasi ya da dini yapılanma… Trol bunlar tarafından gerçekten satın alınmış olabilir. Yani maaşlı çalışan bir eleman olabilir. En onurlu (!) troller bunlardır. Adam para-sını alıyor, işini yapıyor sonuçta.

10-Bir de dolaylı menfaat ilişkisinden dolayı trolleşenler vardır. Mesela adam desteklediği parti sayesinde bir iş sahibi olmuş veya bir makama atanmıştır. İşi ve makamı tümüyle partisinin iktidarda kalmasına bağlıdır. Yani iş beka mesele-sidir. Bilinçli ya da bilinçsiz, içten ya da münafıkça artık o bir troldür. Kötü yola düşmüştür bir kere. Midesinden bağlıdır sahibine.

11-En onursuz troller ise ne bir menfaati ne bir organik ilişkisi olduğu halde sırf gönül bağı nedeniyle bir parti ya da lider adına trollük yapanlardır. En şiddetlileri de bunlardır. Partisi veya lideri aleyhine tek bir eleştiriye göz yummaz. Hemen saldırıya geçer. En adi yöntemlerle trollemeye başlar. Tanrı’sına, peygamberine, dinine küfredebilirsin gıkı bile çık-maz ama partisinin ya da liderinin aleyhine tek bir laf ede-mezsin bu tip trollerin.

12-Bir de light troller var. Sorunları, kendilerini aşamamak-tır. Mesela düşünce serüveninde içten içe pek çok durumu aş-mış ama sosyal konumu, itibarı, çevresi, daha da önemlisi ön yargıları ve korkuları nedeniyle bunu bir türlü kabulleneme-yen veya kendisine dahi kabul ettiremeyen tipler iyi bir light trol örneğidir. Bunları çoktan aşmış olanları, cesaretle görüş-lerini açıklayanları kıskançlıktan mı desem, kızgınlıktan mı desem trollemekten müthiş zevk alırlar. Diğer trollere göre daha hafif yöntemler kullandıkları için onlara light troller de-meyi tercih ettim. Şaka yollu takılmalar, ironi yapmalar, ba-

ALİ BULAÇ’IN TARİHSELCİLİK DEĞERLENDİRMESİ ÜZERİNE

137

zen alay etmeler, en önemlisi de bir açık bulmaya çalışmalar, bazen de ağır abi edasında üstten tavsiyeler ve eleştiriler yo-luyla trollük yaparak muhatabını boşa çıkartmaya çalışırlar. Biz o yolları biliriz, biliyorduk ama girmedik edalarını his-settirirler. Canları da çok istiyordur ama çok da yaklaşmaya cesaretleri yoktur.

13- Her insanın gönlünde bir trol yatar ya da hepimizin içine azıcık trol kaçmıştır. Hepimiz birer troluz aslında. Hele bizim gibi toplumlarda içe kaçan trolün miktarı biraz daha fazladır. Bu açıdan insanlar üçe ayrılır: İçine kaçan, bulaşan trolü fark edip onu kontrol edenler ve etkisine girmeyenler, onu tümüyle öldürenler, bilerek ya da bilmeyerek içindeki trole teslim olup trol canavarına dönüşenler... Bu nedenle trolleşme ciddi bir ahlak sorunudur.

14-Trollere karşı tek bir çare vardır, onlara aldırmamak, onları muhatap almamak, onlar yokmuş, hiçbir şey söyleme-miş, onları hiç görmemişsiniz gibi yapmaktır. Onlar sizin si-nirlerinizi bozarak boşa çıkartmaya çalışırlar ama onları yok farz ederseniz, işte o zaman onların sinirleri bozulmaya baş-lar. Yok farz edildiği yerde çok fazla duramaz ve çeker gider. Light troller hariç aldırmayın onlara, bırakın havlayıp dur-sunlar. Sonunda bıkıp giderler merak etmeyin. Onları ancak böyle trolleyebilirsiniz. :) Light trollere de içindeki trol gene dışarı çıkmış muhafaza et onu demekle yetinin, anlayacaklar-dır.

26 Ağustos 2019

ALİ BULAÇ’IN TARİHSELCİLİK DEĞERLENDİRMESİ ÜZERİNE

Ali Bulaç tarihselciliğin altı ilkeye dayandığını söylüyor. Bunlar:

1- “Tarihin üstünden tarihe müdahale yoktur.”

2- “Her şey tarih içerisinde cereyan eder.” Antropoloji il-kesi…

YÜZLEŞME III

138

3- “Tarihsel olgu ve olayları ortaya çıkaran tarihsel şartlar bulunmaktadır.” Tarihsel koşulların olay ve olguları belirle-mede rolünün olması…

4- “Bir tarihsel olayı veya toplumsal olguyu anlamak için bu olayı, olguyu ortaya çıkaran, belirleyen tarihî sebepler ve olgulara dönüp bakmak gerekir.”

5- “Olaylar ve olgular tarihsel ve toplumsal şartlar tarafın-dan oluşuyor ise bu her din, doktrin, siyasi hareketler, dev-letler, imparatorluklar ve dolayısıyla İslamiyet için de geçer-lidir.”

6- “Her tarihsel aşama bir öncekinden daha “ileri ”dedir.”

Ben bu ilkelerden altıncısına doğrudan itiraz ediyorum. Çünkü bu, tarihselciliğin bir ilkesinden daha çok ilerlemeci tarih anlayışının bir ilkesini andırıyor. Bu yüzden altıncı ilke üzerine değerlendirme yapmayacağım.

Birinci ilke konusunda Ali Bulaç’ın yanılgısı şu: M. Öztürk Hoca’nın son Karar yazısında da belirttiği gibi Kur’an’ı tarih-sel yöntemle yorumlayanların neredeyse tümü, tarihin üs-tünden tarihe müdahale olduğunu bunun da vahiy olduğunu onaylar. Bu yüzden Türkiye’deki tarihselcileri sanki Tanrı’nın müdahalesine karşı çıkıyorlarmış gibi eleştirmek doğru de-ğildir.

Ancak ilginç bir şekilde tarihselcilerin kendileriyle en çok çeliştikleri konular da bu ilke çerçevesinde cereyan ediyor. Yani vahyin mahiyeti konusunda... Çünkü burada gerçek-ten ontolojik bir sorun var. Zaman, mekân ve tarih üstü olan Allah nasıl tarihin, zamanın ve mekânın içine dahil olup da zaman, mekan ve tarihle kayıtlı kendi yarattığı bir varlığa onun da anlayacağı bir kelamla vahyetmektedir? Diyelim ki vahyediyor bu durumda nasıl zaman, mekân ve tarihten mü-nezzeh olabilmektedir?

Bu sorunun muhatabı sadece tarihselciler değil, zaman ve mekândan münezzeh olduğuna inanılan Allah’ın zaman ve mekâna dahil olarak vahyedeceğine inanan tüm teistlerdir.

ALİ BULAÇ’IN TARİHSELCİLİK DEĞERLENDİRMESİ ÜZERİNE

139

Deizm, yarattıklarıyla münasebetten Tanrı’yı münezzeh kıla-rak bu sorunun muhatabı olmaktan kendini kurtarmaktadır. Şahıs Tanrı anlayışında teizmle ortak olan deizmin de eleşti-rilecek çok yönleri vardır ama en azından vahiy konusunda teistlerin düştüğü çelişkiye düşmüyorlar.

Allah dilerse olur, kolaycılığına düşmeden bu soruya bir cevap bulmak mümkün değil. Oysa, Allah dilerse olur türün-den her şeyin cevabı olan bir yanıt, hiçbir şeyin cevabı ola-maz. Her şeyin cevabı olanın gerçekten neyin cevabı olup ol-madığını ayırt edemeyiz çünkü.

Allah nübüvveti bir tohum olarak insan kalbinde yaratır, yeri geldiğinde açığa çıkar türünden yaratılmış vahiy görüşle-ri de sonuç olarak işi insana bağladığı için vahyin tanrısal ol-duğunu ortaya koymakta yetersiz kalmaktadır. Bu durumda insan kalbinden, aklından ve dilinden çıkan her şey tanrısal olabilir ve neyin tanrısal neyin insani olduğuna dair bir ölçü kalmaz elimizde. Diğer yandan bir şey Allah yarattığı için tanrısal ise, tanrısal olmayan ne var hayatımızda? Buradan çı-karak, yazılan söylenen, üretilen her şeyin tanrısal, yani vahiy olduğunu iddia etmeye ne mâni olabilir? Nitekim bu iddia ediliyor. Eğer durum böyle ise, Muhammed’in kalbine atılan tohumla söylediklerinin tanrısal olmasının, diğer insanların kalbine atılan tohumla söylediklerinin veya yaptıklarının tan-rısal olması arasındaki fark nedir? Bu nasıl ayırt edilecek?

Sonuç olarak vahyin mahiyetinin tarihselliğini onaylama-yan tarihselciler tam olarak tenakuza düşüyorlar. Söz konusu ontolojik probleme tutarlı bir açıklama getirilmedikçe bu te-nakuz sürecek. Hoş, bu düşünce teist bir anlayışa sahip Ali Bulaç’ın da tenakuzudur.

Antropoloji ilkesi de bence yerinde bir ilke. Evet, insana dair ne varsa antropolojiktir, kültüreldir. Tarihsel olması bu anlama gelir. Tarihselcilerin bu konudaki tutarsızlıkları, bazı ilke ve inançları değişmez, bazılarını ise değişebilir yani ta-rihsel ilan etmeleridir. Mesela inançlar, vahyin mahiyeti ve ibadetler değişmeyen ilkeler, şer’i hükümler ise değişebilen

YÜZLEŞME III

140

tarihsel hükümler olarak kabul ediliyor. Oysa basit bir ince-leme bile tüm bu inanç ve ibadetlerin ortaya çıkışındaki ta-rihsel, psikolojik, toplumsal hatta coğrafi sebepleri ortaya çı-kartabilir.

Tarihsel ve tarih üstü ayrımı tarihselci arkadaşların bir diğer tenakuzudur. Tarihsel sınırlar içinde tarihsel olmayan hiçbir şey yoktur oysa.

Bu hususta “tarih üstü” ve “evrensel” kelimeleri birbiriyle karıştırılıyor. “Tarih üstü”, zaman ve mekanla mukayyet ol-mayan, tarihsel akışın dışında kalan demektir. “Evrensel” ise, tarihsel koşullar içinde ortaya çıkmış olan bir düşünce, olgu, ilke, davranış veya uygulamanın zamansal olarak uzun bir sürece yayılan ortak kabullenilmişliğini ve mekânsal olarak da yaygınlığını gösterir. Evrenin genişliği ve uzun tarihine nispetle insanlık tarihinin kısalığı dikkate alındığında evren-sel olarak nitelenen hususların sadece bize nispetle evrensel olduğu çok açıktır. Yani en evrensel kabul edilen hususlar bile antropolojik olarak nitelenmek durumundadır. Evrensel olan tarih üstü demek değildir, bilakis evrensel hususlar da tarih-seldir. Evrensel olarak nitelenen şeyler uzun bir süreçte veya farklı mekanlarda geçerli veya kabullenilmiş olsa da tarihsel koşullardaki değişmeye bağlı olarak geçerliliklerini ve yay-gınlıklarını kaybedebilirler. Oysa tarih üstü olan her zaman tarih üstüdür, tarihsel bir durumla temasa geçtiği anda o da tarihsel olur. Tarih üstü dediğimiz hususlar üzerinde bugün konuşabiliyorsak bunlar çoktan tarihe mal olmuş demektir.

Üçüncü ve dördüncü maddeler tarihselcilerin onayladığı ilkelerdir. Bu yüzden geçiyorum.

Beşinci maddeyi tarihselciler kısmen onaylıyor, kısmen de onaylamıyor. Beşinci madde İslam da dahil olmak üzere tüm dinlerin tarihsel olduğunu söylüyor. Tarihselcilerin ikircili tu-tumu dini kompartımanlara ayırıp sabit olanlar ve değişenler olarak ayırmalarından kaynaklanıyor. Anlaşılamayan husus

ALİ BULAÇ’IN TARİHSELCİLİK DEĞERLENDİRMESİ ÜZERİNE

141

ise, sabit olarak kabul edilen hususların tümü, tarihsel koşul-ların, coğrafyanın, insan psikolojisinin eseri olduğu için dinin bütünüyle kaçınılmaz olarak tarihsel olmasıdır. Yani din tüm yönleriyle tarihsel koşulların bir ürünüdür. Hangi yönünü ele alırsak alalım orada bir insani unsur, bir insan psikolojisi, tarihsel koşulların, toplumsallığın ve/veya coğrafyanın dayat-tığı bir düşünce ya da inanç vardır. Şeriat kadar din de sabit değildir. Nitekim sabit kalmamıştır. Bugün sabit inançlar ola-rak kabul edilen hususlar tarihsel koşulların ve insan psikolo-jisinin bir ürünü olduğu gibi, dinin ortaya çıkmasından son-raki tarih içinde yeni yorumlar ve algılarla sürekli değişime uğramıştır. Ama nedense sabitmiş gibi bir algı vardır. Sabit diye görülen hususlarda sabit olarak kalan belki sadece keli-melerdir. Yoksa bu çeşitlilik neden ortaya çıktı sanıyorsunuz!

Son olarak Mustafa Öztürk Hoca’nın Ali Bulaç’a cevap ola-rak yazdığı yazıda tarihselciliği sanki tek tip bir tarihselcilik varmış gibi savunmaya çalışmasını biraz yadırgadığımı be-lirtmek zorundayım. Örnegin Suruş’un bakış açısı ile Fazlur Rahman’ın bakış açısı birbiriyle eş tutulabilir mi?

26 Ağustos 2019

Hat, had, sınır, ölçü, kural tanıyarak düşünce olmaz

Çünkü düşünce öncelikle sınırların eleştirisi ve aşılmaya çalışılmasıyla başlar.

Düşünce sınırlarda başlar.

Mesela İslam dünyasında düşüncenin sınırlarını din çizer.

Bu yüzden İslam dünyasında cesur bir din eleştirisi yapıl-madıkça düşüncenin önü açılamaz.

Haddini aşmaktan korkup dinle çizilen sınırlar içinde dü-şündüğünü sananlar, gerçek düşünürler değil, düşünür gibi yapanlardır.

YÜZLEŞME III

142

26 Ağustos 2019

FAİZ Mİ RİBA MI

Diyanetin cuma hutbesindeki açıklaması malum, faiz ha-ramdır, faize bulaşmayın, dedi. Doğru mu? Doğru. Kur’an faizi açıkça yasaklıyor.

Buna benim gördüğüm iki tepki gösterildi: İlkinde Kur’an’da yasaklanan ribadır, faiz değil, denilerek faiz savu-nusu yapılıyor. İkinci tepki ise diyanet de faiz alıyor, ayrıca haksızlıklara, yolsuzluklara, kayırmacılığa tepki göstermi-yorken iş faize gelince haramdır diyor, seklinde.

Bana sorarsanız diyanetin iki yüzlü tutumu çok açık, fai-zin haram olduğuna dair hutbeyi bile iktidarın direktifleri ve mevcut ekonomik politikaları doğrultusunda yapıyor. Çünkü iktidar şu anda faizlerin düşmesini ve piyasanın canlanması-nı istiyor. Eğer iktidar, paranın değerini korumak için alınan faizin haram olmadığına dair bir açıklama istese, diyanet bu-nun için de hutbe verirdi.

Faiz konusuna gelince, bana sorarsanız faiz de riba da so-nunda aynı kapıya çıkar. Faizle ribanın farklı olduğunu söy-lemek, faizsiz bankacılıkta faize kâr payı demek gibi bir şey. Bu yüzden tarihselci arkadaşların faizi temize çıkartma çaba-larını anlamıyorum. Paranın değeri korunacakmış, bence bu isin hikâye kısmı.

Faiz, borsa, döviz üçgeninin tümü, balon yöntemlerle, hiç-bir ekonomik değer üretmeksizin, sadece rakamlarla oyna-yarak gerçekten üreten insanların emeklerini sömürmekten ibaret. Faizleri yükselt oradan kazan; arada döviz değerlerin-de ralli iniş çıkışlar yap, oradan kazan; dövizden çık borsa-ya gir, oradan kazan; borsada açığa satış yap, oradan kazan; altın, emtia, emlak derken iki kere çevir, paranı katla. Bütün piyasaların öyküsü bundan ibaret. Dünyada karabulut gibi dolaşan devasa fonların yaptığı başka ne ki! Bunları iyi takip

ELHAMDÜ-ELKAPİTALİZM-ERRABBİLALEMİN

143

eden yerel yatırım firmaları ve küçük yatırımcılar da birazcık kazanıyor ama büyük krizlerde sermayelerini büyüklere kap-tırıyorlar.

Ben bu döngüye helal diyen Müslümanın imanından şüp-he ederim.

Döngü bu kadardan mı ibaret?

Değil tabii ki.

Endüstri ve ticaret çok mu masum?

Ya üretim?

Ya tüketim?

Daha da önemlisi mülkiyet çok mu masum?

İslam’ın faizi yasaklaması çok yerinde bir emir.

Keşke sadece faiz değil, emek ölçüsünün dışında ticaret de haramdır, deseydi.

Keşke, ihtiyacın dışında mülkiyetin haram olduğunu ebe-di bir kural haline getirseydi!

Gerçi o zaman ne Araplar ne de diğer toplumlar İslam’ın taşıyıcılığına soyunurlardı.

Fetih, ganimet ve ticaretin helal olması onları coşturdu.

İslam’ı her tarafa taşıdılar.

28 Ağustos 2019

ELHAMDÜ-ELKAPİTALİZM-ERRABBİLALEMİN

Faiz,

Borsa,

Döviz...

Bunlar kapitalizmin şeytan üçgeni... Üçü de paradan, spe-külasyondan yüksek kazançlar elde etmenin temel enstrü-

YÜZLEŞME III

144

manları... Paradan para kazanmak yani... Çarkı bir kere çevir paran ikiye katlansın. Tabii bunun için büyük oyuncu olmalı-sın. Küçükler, arada nemalansalar da büyüklerin kazançları-na aptalca sermaye taşımak için lazımlar tabii ki...

Sınırsız üretim,

Ticaret,

Sürekli büyüme,

Tüketim...

Bunlar da kapitalizmin sahnedeki şeytanları.

Mülkiyet,

Miras hakkı...

Kapitalizmin kendisine dayandığı, kimsenin -çok azı hariç olabilir- sorgulamayı aklına bile getiremediği temeldeki şey-tani yapılar. Bunlar olmasa kapitalizm bir gün yaşayamaz.

Devlet,

Hükümet,

Meclis,

Ülke,

Ulus,

Sınır,

Ordu/polis...

Kapitalizmin hem bölgesel farklılıklardan doğan yüksek kâr değerlerini oluşturan, hem dünya halkını devasa hapis-hanelere kilitleyen, hem sınırsız üretim çarkına ucuz işçi sağ-layan, hem de kapitalistlerin sağlam kapılar ardında güvenli-ğini temin eden kaçınılmaz kurumlar... Aynı zamanda yüksek kâr ve gelirlerini yasalarla meşrulaştıran siyasi dayanaklar

Endüstri...

ELHAMDÜ-ELKAPİTALİZM-ERRABBİLALEMİN

145

Doğa’nın bağrını deşip alt-üst ederek doymak bilmez ka-pitalizmin ağzına sürekli kaynak taşıyan, sonra da tahrip et-tiği doğayı, çıkardığı atık ve pisliklerle fosseptik çukuruna çeviren makineleşmiş şeytan...

“Riba haram, faiz helal, enflasyon karşısında paranın değerini korumak niye haram olsun,” diyen arkadaşlar, H. Karaman kafasını azıcık aşın da faizi bu bakış açısıyla bir daha değerlendirin lütfen.

Durun durun daha bitmedi

Emek değerinin dışında ticaret nasıl helal oluyormuş, bir daha düşünün. Ticaret helal, faiz haram yerine her ikisi de haram demek daha doğru olmasın? Hemen gitmeyin, bir dü-şünün!

Ya mülkiyet ya miras hakkı?

İhtiyacın dışında mülkiyeti helal yapan ne?

Miras, miras kalan malda çoğunlukla hiç katkısı olmayan yakın akrabalardan önce, o malın kazanılmasında çok daha büyük pay sahibi olan toplumun hakkı değil de ne? Erkeğe iki kadına bir mi, yoksa eşit mi tartışmalarından önce, hakkı hiç düşünülmeyen gerçek pay sahibi toplumu da bir hesaba katın hele!

Miras hakkını topluma devredin başka bir şeye ihtiyaç yok bir iki nesil sonra zengin fakir ayrımı ortadan kalkar

Devlet, ulus, sınır...

Bunların hepsi kapitalizmin bölgesel farklılıklardan doğan yüksek kâr marjlarını sağlamak için zemin hazırlamaktan ve bunu koruyup sürekliliğini sağlamaktan başka bir fonksiyon icra etmiyor.

Kaldırın sınırları ve gümrükleri bakın dünyadaki bölgesel eşitsizlikler nasıl ortadan kalkıyor ve buna dayalı yüksek ka-zançlar buhar olup gidiyor...

YÜZLEŞME III

146

Bir kurum olarak devlet konusuna girmiyorum bile... Birazcık anarşist ruh lütfen! Kropotkin, Bakunin, Proudhon geldiyseniz üç kere vurun...

Siz hâlâ faiz helal demeye devam edin. Önce cebinizdeki banknotların -para denilen şey ne menem bir şeyse- bir araç olarak helalliğini bir tartın da sonra sıra faize gelsin.

Sistem bütün olarak yanlış, şeytani ve haram bir sistem arkadaş... Şirk arıyorsan işte sana şirk. Herkesi kendine köle yapmış, alternatifi düşünülemeyen büyük bir put...

Elhamdülilkapitalizmirabbilalemin...

3 Eylül 2019

UYUŞTURUCU ÇEŞİTLERINDEN ÖRNEKLER:

1- Ekstazi (Extasy)

2- Meth (Kristal)

3- Esrar (Haşiş)

4- Kokain.

5- Speed (Uyarıcı)

6- GHB

7- Eroin...

Bunlar hafif olanlar. Daha ağır uyuşturucu çeşitleri ise şunlar:

8- DİN

9- DİN

10-DİN

11-DİN

...

ARAP ÖRFÜ

147

Fıkıh-der olayında “Bu hocaları çok iyi tanıyorum. Böyle şeyleri yapmalarının mümkünü yok,” diyen ve tacize uğra-yan çocuğu için şikayetçi olmayıp aksine şikayetçi olmak iste-yen eşini evinden kovan baba olayını duyduktan sonra artık kanaatim iyice kesinleşti: DİN, etkisi asla azalmayan en ağır uyuşturucu türüdür.

4 Eylül 2019

ARAP ÖRFÜ

“Arap örfü din demek değil!” diye bir klişe var. Bu sözün farklı bir ifadesi o çağa ait bazı gereklilikler ve düşünceler de din değil şeklinde olabilir.

Ben şöyle bir teklifte bulunuyorum: Arap örfünü, Arap dü-şünce biçimini, o cağın inançlarını ve dünya görüşünü dinden ayıklamayı deneyin. Bir soğanı kat kat soyuyor gibi soyun her bir katmanı. Cücüğe ulasın. Cücük de tek parça bir öz değil, onda da katmanlar var. Onu da soymaya devam edin. İnanın elinizde hiçbir şey kalmayacak. Çünkü din dediğiniz şey, örf-ten, gelenekten, dünya görüşünden, çağın ilişki tarzlarından, düşüncesinden, akıl yapısından bağımsız değil. Bunları ayık-lamayı denerseniz elinizde kalan bir nokta bile olmayacak.

Din aynı zamanda örftür,

Akıldır,

Şeriattır,

İnançtır, hem de bütün biçimleriyle,

Dünya görüşüdür,

Algıdır, dünyayı görme biçimidir

Din, tüm bunların belli bir zamandaki, belli bir bölgedeki, belli bir toplumdaki tezahürü veya ortaya çıkıp şekillenişidir.

“Arap örfü Din/İslam değildir,” sözü sadece bir mugalata-dır. Arap örfü basbayağı da dindir.

YÜZLEŞME III

148

5 Eylül 2019

TANRI NEREDE!

Binlerce yıl öncesinde Allah buyurduğu için boğazı kesi-len bir çocuğu kurtardığına dair bir rivayet var.

1400 yıl önce gelen bir habere göre, kıyamet günü, diri diri gömülen kız çocuğuna hangi suçundan dolayı öldürüldüğü-nü soracakmış! Yukardan tehdit savurup sorguyu kıyamete erteleyeceğine bi zahmet toprağa gömülen kız çocukları-nı kurtarıver olmaz mı? Sen Tanrısın, arşında boş boş istiva etme! Boş duranı sevmezsin. Hani her an bir iş üzereydin!

Anlaşılan o ki İbrahim’in Allah aşkına boğazlamaya kal-kıştığı evladından beri, öldürülen, yakılan, tecavüz edilen, işkence gören, toprağa gömülen hiçbir çocuğu kurtarmamış.

Gerçekten her gün bir işte olan Allah, üzerlerine bombalar yağan,

Atom bombalarından, patlayan nükleer santrallerden ya-yılan radyasyonla ciğerleri delinip kanser olan,

Ülkelerinden sürgün edilen,

Açlıktan bir deri bir kemik kalan,

Susuzluktan ve mikroplu suları içmek zorunda kaldığı için yüzü gözü yara bere içinde kalan ve karnı şişen,

Karanlık madenlerde günde 16 saat çalıştırılan,

Fahişe olarak pedofili sapıklarına satılan, sonra kızlık zarı dikilip bakire diye tekrar satılan,

Zalimlerden kaçarken sularda boğulup cesetleri kıyıya vu-ran,

10-11 yaşında, 70’lik dedeganın dördüncü eşi olan,

Sakalları göbeğinde çirkin suratlı dinci, dinbaz köpeklerin sistematik tecavüzüne ve işkencesine uğrayan,

YAKIN GELECEK

149

Olağan bir hadise olarak günlük dayak yiyen bu çocukları neden İbrahim’in oğlunu kurtardığı gibi kurtarmıyor?

Hoş, İbrahim’in oğlundan öncekileri kurtardığı da yok-muş ama neyse!

Gençler henüz, basına yansıyan olayların aysbergin görü-nen kısmı olduğunu bilmiyor. Altta devasa bir buzdağı var. Kol kırılır yen içinde kalır mantığı işlediği için tarikat, cema-at ve kurslardaki durumun gerçek yüzü görülmüyor. Derviş dervişi parayla değil sırayla sözü, tam olarak doğru.

Sonra da gençler neden deist oluyor diye dizlerini dövü-yorlar.

Binlerce yıldır Tanrı nerede!

10 Eylül 2019

YAKIN GELECEK

Aklıma geldiği gibi yazıyorum.

Distopik bir bakış açısıyla bizi yakın gelecekte neler bek-liyor

1-Muhtemelen mevcut yüzyıl bitmeden dünya nüfusu on milyara dayanacak.

2-Tükenmez zannedilen dünya kaynaklarının -su, hava, toprak, madenler, enerji ve üretimi bunlara bağlı temel gı-dalar- tükenir olduğu artık kabul edilen bir gerçek. Bununla ciddi anlamda yüzleşeceğiz. Farkında olmayanlar da bunu iliklerine kadar hissedecekler. Ambarın dibini göreceğiz. Maalesef insanoğlu gezegenin elma kurdu.

3-Göç: Su ve gıda kaynaklarının hızla tükenmesi daha ku-rak ve verimsiz bölgelerden daha iyi bölgelere doğru bir göç problemini ortaya çıkartacak. Hava, su, toprak ve gıda açısın-dan daha iyi bölgelere hâkim olanlar bölgelerini sert askeri önlemler ve sınırlarla tahkim edip korumaya alarak büyük

YÜZLEŞME III

150

göçleri engellemeye çalışacak. Gücü ve imkanları olmayanlar, sınırları aşamayanlar dünyanın çölleşen kısımlarına mahkûm edilecek.

4-İşsizlik: Yeni teknoloji biçimlerinin -örneğin robotik tek-nolojiler- yaygınlaşması, dünyada şu anda mevcut meslekle-rin belki de yüzde doksanını anlamsız hâle getirecek. Mesela doktorluk gibi en popüler mesleklerin işini bile robotlar yeri-ne getirecek. Bu ise dünya nüfusunun yüzde doksanını açığa çıkartıp issiz bırakacak.

5-Ayrımcılık: Irk, milliyet, din, cinsiyet ayrımları yerini dünyanın vahalarını ele geçiren yüksek teknoloji sahibi azın-lık ile dünyanın çöllerine mahkûm edilen yüzde doksan ço-ğunluk arasındaki derin ayrımcılığa bırakacak. Diğer bir ay-rım sekli şu olabilir: Çevre koşulları ve beslenme tarzları ne-deniyle hızla açığa çıkan genetik bozukluklar nedeniyle nü-fusun çeyreğinden yarısına kadar kısmını otistik veya engelli çaresiz insanlar oluşturacak. Azalan kaynak ve imkanlarla birlikte bunların bakım ve eğitiminde ortaya çıkan sorunlar büyük bir ayrımcılık sorunu üretecek.

6-Suni savaş ve salgın: Yeni teknolojilerin ve vahaların sa-hibi olan güçlü azınlık ne pazar ne işçi ne de asker olarak ih-tiyaç duyduğu yüzde doksan dünya nüfusundan kurtulmak için suni savaşlar veya sentetik salgınlar üretecek. Artık sa-vaşlar dünyanın petrol, doğal gaz ve maden kaynaklarını ele geçirmek için değil, fazla nüfusu tırpanlamak için yapılacak. Belki de Irak ve Suriye’deki savaşlar bunun ilk örnekleriydi. Muhtemelen önümüzdeki on yıllarda zararını bölge halkla-rının canlarıyla ödediği benzer savaş örneklerine fazlasıyla tanık olacağız. Bu yüzden Suriyeli ailelerin canhıraş dokuz on çocuk yapma çabası devrimci bir eylemdir.

Ya da üretilen suni mikroplardan ortaya çıkan salgın has-talıklar sadece zenginlerin gücünün yettiği ilaçlarla tedavi edildiği için ortaya çıkan veba belki de nüfusun büyük bir kısmını süpürecek.

ZEMZEM TOWERS

151

11 Eylül 2019

ZEMZEM TOWERS

Eskiden Kâbe’nin etrafını saran Zemzem Towers, Hilton gibi gökdelenlerin ve yüksek binaların oluşturduğu görüntü-den rahatsızlık duyar ve bunu Allah’ın evine büyük bir haka-ret olarak görürdüm.

Dikkatimden kaçan husus ise dinle ticaret arasındaki büyük bağdı. Cahiliye döneminde var olan bu bağ İslami dönemde de sürdü. Hatta Mekke’nin aristokratları ile Hz. Muhammed arasında yaklaşık yirmi yıl süren çatışma, İslam’ın Kâbe’nin ticari konumunu koruyacağını onaylaması ile son buldu. Bu onaylama sonrasında Mekkeli eşraf Kâbe’nin Hübel’in evin-den Allah’ın evine dönüştürülmesini hiç önemsemedi. Onlar için ticaretti önemli olan.

Kabe’deki putlar kovulup yerinde Allah ikame etmeye başlayınca önü açılan ticaret ile İslam’ın medeniyet macerası da başlamış oldu.

Görünürde büyük bir başarı olan bu durum, aslında İslam’ın tevhit ve birkaç ilke hariç 13 yıllık temel sosyal davet ilkelerinden vazgeçilmesi ve tüccar aristokrat İslam’ın onay-lanması anlamına geliyordu.

Kâbe’nin konumu onaylanıp hac bir iki değişiklikle temel ibadetlerden birisi haline getirilince, ticaret için değil hak ve adalet için Müslüman olanlar bu duruma çok şaşırdılar ve muhtemelen duruma küçümseyerek yaklaştılar ki payları-na “Haccın menasikine saygı duyun!” şeklinde ilahi bir fırça düştü.

Cahiliye döneminde Kâbe’ye ibadet için gelip ticaret yap-makla, ticaret için gelip ibadet yapmak aynı anlama geliyor-du. İslami dönemde de aynı şey sürdürüldü. Çünkü ticaret ve Kâbe etle tırnak gibidir. Bugün de öyle.

Kâbe’nin o gökdelenler arasında kaybolup gitmesine de romantik nedenlerle itiraz edip durmanın bir anlamı yok.

YÜZLEŞME III

152

Kâbe yapılırken Arapların gücü ve teknolojileri yetseydi küp seklindeki o küçük bina yerine Zemzem Towers’ı yapıp ona tavaf ederler ve İslam da bunu onaylardı. Kâbe uzay çağında inşa edilseydi yerine bir füze koyar ve ona tapınırlardı. Yeter ki ticaret ölmesin. Bu yüzden küp seklindeki o bina ile gökde-lenler arasında çelişki değil modern dönemin ve teknolojinin gerektirdiği bir tamamlama ilişkisi vardır

Kimse Kâbe’yi İbrahim ile oğlu İsmail inşa etti diye iti-raz etmesin. O hem idealist Müslümanları ikna etmek hem Medine ile Mekke’nin arasını yumuşatmak, hem de köken so-runu ile, putperest hac ibadetinin İslamileştirmesi sorununu çözmek amacıyla halk hikayelerinin revize edilmesiyle üretil-miş bir mittir.

Kâbe ve Zemzem towers birbirine çok yakışıyor, buna iti-raz edeceğinize Kâbe’yi ve haccı sorgulayın.

13 Eylül 2019

ALTERNATİF DÜNYA ANAYASASI

Hayalimde alternatif bir dünya anayasası var, tüm devlet-lerin altına imza attığı...

İçinde olmasını arzu ettiğim bazı maddeler şunlar:

*Tüm insanlar kardeştir. Din, dil, ırk, renk, milliyet, ulus, bölge, devlet, cinsiyet, cinsel tercih, engelli, yaşlı, çocuk ayrı-mı yapılamaz

*İnsan hakları evrensel beyannamesindeki haklar tekrar gözden geçirilip, geliştirilip düzenlendikten sonra değiştiril-mesi mümkün olmayan, değiştirilmesi teklif dahi edilemeyen maddeleri oluşturur. Bunlara ters hiçbir yasa ve uygulama, gerekçesi ne olursa olsun kabul edilemez.

*Nükleer, kimyasal ve diğer kitlesel imha silahlarını üret-mek suçtur. Basit savunma silahları hariç dünyadaki tüm si-

ALTERNATİF DÜNYA ANAYASASI

153

lah ve teçhizat fabrikaları en kısa sürede kapatılacak, mevcut olan silahlar, füzeler, uçaklar vs. yok edilecektir.

*Savaş, savaşmak ve savaşa teşebbüs etmenin bizatihi ken-disi suçtur... Savaş suçluları, savaşmayı meşru hale getiren aldatıcı bir tanımdır. Savaşa bulaşan, savaş kararı alan ve te-şebbüs eden herkes, her devlet özel istisnalar hariç suçludur. Savaş hiçbir problemin çözümü değildir.

*Öldürmenin her çeşidi yasaktır. Öldürmek ve kısas bir ceza değil öç alma çeşididir.

*Suç, insani yetersizliklerden, toplumsal barışın yoksun-luğundan, imkanların dengesiz dağıtımından ve yetersiz eğitimden kaynaklanan bir eksiklik ve hastalıktır. Suçlar ce-zalandırılarak değil, insan onuru ve seviyesi yükseltilerek, toplumsal barış sağlanarak, imkanlar dengeli bir şekilde da-ğıtılarak ve psikolojik yetersizlikler tedavi edilerek önlenir.

*Devletleri birbirinden ayıran sınırlar yok hükmündedir. Dileyen, kimseden izin almak zorunda kalmadan dilediği yere gidebilir, yerleşebilir. Buna engel olmak hak ihlalidir.

*Tek bir vatandaşlık çeşidi vardır: Dünya vatandaşlığı...

*Vatandaşlık dünya vatandaşlığı ama yönetimler, dünya anayasasına bağlı kalmak koşuluyla olabildiğince yerel, dar alanda, gevşek, özerk ve tüm bölge insanlarının katılımını mümkün kılan bir sisteme bağlı olmalıdır.

*İnsanlar aynı sofranın etrafında toplanmış bir ailedir. Her insan temel ihtiyaçlarını, temel bir insan hakkı olarak başkalarının hakkını gözetmek şartıyla bu sofradan karşılar. Bölgesel ve fiziksel nedenlerle ihtiyaçlarını karşılama sıkıntısı yaşayanların her türlü temel ihtiyacını karşılamak diğer in-sanların en temel vazifesidir.

*Üretmek ve kâr etmek için değil sadece gerçek ihtiyaçlar için üretim yapılır. Devletlerden önce tüm sağlıklı bireyler bu üretime katkı sağlamakla mükelleftir.

YÜZLEŞME III

154

*Ekonomik gelişim değil kültürel, sanatsal, düşünsel ve sağlam toplumsal bir gelişim esastır. Ekonomi sadece ihtiyaç-ların temini içindir.

*Toplumdan önce birey gelir. Toplum ve siyasi organizas-yonlar insan içindir. İnsan, toplum ve devlet için değildir. Bireyin özgür iradesini ve şahsiyetini ezen toplumsal ve siya-si organizasyonlar ve kararlar engellenmeli ve tüm siyasi ve toplumsal oluşumlar bireylerin eşit özgür iradelerinin ortak katılımı ile mümkün hale gelebilmelidir.

*Toprağa, havaya, doğaya, dünyaya zarar veren hiçbir üre-tim çeşidine izin verilmemelidir. Doğayı tüketen, tahrip eden teknoloji ve yöntemler yerine doğa dostu basit teknolojiler ge-liştirilmelidir. İnsan teknoloji ve gelişim için değil, teknoloji ve gelişme insan içindir.

*Doğa, içindeki tüm canlılarla birlikte bir nesne ve insan hizmetine verilmiş bir araç değil, insana eşit bir öznedir. Tüm karar ve uygulamalarda Doğa’nın bir özne olarak hakkı ko-runmalıdır.

*Ormanların iyileştirilmesi maksadıyla yapılanlar ve ku-ruyan ağaçlar hariç ağaç kesmek yasaktır.

*Mevcut tarım alanları bir dünya mirasıdır, tapusu tüm insanlığa aittir. İmara açılamaz ve tarım dışı amaçlar için kul-lanılamaz. Tapusu tüm insanlığa ait olduğu için özel mülk haline getirilemez. İhtiyaç planlamasına göre tarım işçileri ta-rafından ekilip biçilir ve ürünler mümkün olduğu kadar aynı bölgede tüketilir.

*Her bölge kendi temel ihtiyaçlarını karşılayacak bir üre-tim planlaması yapar. Özel ve zorunlu ürünler hariç bölgeler arası ürün ihraç ve ithalatı kısıtlanmalıdır.

*Su ortaktır. Mülk haline getirilemez. Temel insani su ihti-yacı ticarileştirilemez, ücretlendirilemez.

*Haftalık 25-30 saatten fazla çalışmak insan onurunu, kül-tür, sanat ve düşüncenin gelişimini, barışı ve esenliği tehdit etmektedir. İnsanlar temel ihtiyaçları için maksimum üç gün

AŞMAK

155

çalışırlar ve diğer günlerini sanatsal, ruhi ve zihinsel gelişim-leri, sportif faaliyetleri ve toplumsal ilişkilerini zenginleştir-mek için kullanırlar. Böylece sanat, düşünce ve iletişim ve te-mel ihtiyaçların karşılanması için tüm insanlara fırsat doğar ve aynı zamanda işsizlik/geçim problemi ortadan kalkar.

*İmkanların paylaşımı, iş fırsatlarının paylaşılması ve vah-şi rekabetçi ortamın ortadan kaldırılması ile mümkün hale getirilmelidir.

13 Eylül 2019

“Hep eleştiriyorsun senin çözümün ne!” diyenlere işte size çözüm diyorum, aldığım cevap, “hayal”, “ütopya”, “ imkan-sızı dayatmak”, “gerçek dışı”, “dünyadaki cennet”, “fiyasko” vs. oluyor.

Kimse öneriler yanlış demiyor.

Dillerde bir “keşke” türküsü...

Önerilerimin gerçekleşmesinin önündeki asıl engel zihin-lerdeki, “imkânsız”, “olamaz”, “gerçekleşemez” tarzındaki şartlanmışlıktır.

Bunun önündeki tek engel bunu bir hayal ve ütopya ola-rak niteleyenlerdir.

Yani sorun dışarda değil içerde. Beyinlerde muhafaza edi-len kafeslerde, zihinlerdeki prangalarda.

Zihinsel kölelik sürdüğü sürece bu düzen değişmez arka-daş!

Zihinlerinizi özgür kılın bakın nasıl oluyor!

15 Eylül 2019

AŞMAK

“Aşma”yı imkânsız gören bir zihin şu şekilde çalışır:

YÜZLEŞME III

156

Bugüne kadar olan, gelecekte de olmaya devam edecek-tir. Gerçeklik için bunun dışında bir olasılık yoktur, imkân da yoktur.

Bunlar zekâ yoksunu, hayalleri dumura uğramış, öğretil-miş veya öğrenilmiş gerçekleri tek olası gerçeklik sanan, ruh-ları gelişme potansiyelinden mahrum, zihinleri kilitli birey-lerdir.

Bugüne kadar olanın hep olmaya devam edeceğini, değiş-meyeceğini düşünen kölelerdir.

Sorsan kendilerini pek de özgür sanırlar.

Yaptıkları şey, tek olasılık olarak gördükleri mevcut ger-çekliğe delicesine sarılmak, ona tapınmak, değişmesine mü-saade etmeden muhafaza etmektir.

Muhafazakardırlar, bağnazdırlar, değişime kapalıdırlar, daha önemlisi korkaktırlar.

“Aşma”nın, ellerinde tuttukları her şeyi alıp götürmesin-den delice korkarlar.

Değil aşmak, bunun hayalini bile kuramazlar, bunu dü-şünmeye dahi tahammülleri yoktur.

Hayal kuranları, aşmaya çalışanları, idealistleri küçümser-ler, onlarla alay ederler, her gün tavaf edip tapındıkları ger-çekliklerine geri çağırırlar.

Derinlerde gizli bir kıskançlıkları da vardır ama neyse!

Oysa hayali ve cesareti olmayanın özgürlüğü de yoktur.

Hayal kurmak, kaçınılmaz gerçeklikten kurtulup, özgür ve mümkün yeni gerçekliğe kanat çırpmanın tek yoludur.

Hayal kurmak, başka bir dünyayı mümkün görmektir.

Hayal edebildiğin her şey mümkündür.

Gerçekliğin sınırları hayallerinin sınırlarıdır.

“İLKSEL TOPLUMLAR”

157

16 Eylül 2019

“İLKSEL TOPLUMLAR”

“İlkel toplumlar”, “İlkel insanlar” gibi ifadelerdeki “ilkel” kelimesi son derece olumsuz çağrışımlara sahip.

Vahşi, öldüren, öldürmekten zevk alan, çiğ et yiyen, ko-nuşamayan bağrışan, insan eti yiyen, çıplak gezen, ahlakı ve kuralı olmayan vs.

Gerçekten öyle mi, onların bizden daha vahşi, daha acı-masız, daha ahlaksız daha ilkel olduklarını gösteren açık bir emare var mı, yoksa bu, sonra gelen önce gelenden daha ileri ve gelişmiştir tarzındaki ilerlemeci bakışın bir neticesi mi?

Onlar bizden daha ilkelse bunu nerden biliyoruz? Bunu ölçme imkânımız var mı?

Teknoloji, bilim, felsefe konularında bu doğru olabilir. Ama insanilik anlamında bizden daha geri ya da günümüz insanlarının onlardan daha ileri bir noktada olduklarını ger-çekten iddia edebilir miyiz?

Ben birçok açıdan sonraki toplumların ilk toplumlara göre çok daha vahşi ve acımasız olduğunu rahatlıkla iddia edebilir ve bunun örneklerini verebilirim. İnsaniliğin ölçülme imkânı olsaydı, günümüz toplumlarının karnesinin zayıflarla dolu olduğu görülürdü.

Dolayısıyla sormak gerekiyor: İlkel kim, onlar mı biz mi?

Ben, ifadedeki menfi çağrışımı ortadan kaldırmak için “ilkel” kelimesi yerine “ilksel” kelimesinin kullanılmasının daha doğru olduğunu düşünüyorum.

“İlksel toplumlar”,

“İlksel insanlar” gibi...

YÜZLEŞME III

158

17 Eylül 2019

“Zalimler!” (Ruthless)

Dibine kadar zalimler!

Bu zalimlik yeteneği nereden geliyor?

Bu adamlar için zalimlik çok kolay bir iş gibi görünüyor.

Böyle kazandılar sanırım.

Mesele haklı (ya da haksız) olmak değil, insanların ya da Tanrı’nın sizin tarafınızda olması da değil.

Öyle görkemli şeylerle ilgisi yok (sürekli kazanmalarının).

Sonunda zafer en katı kalplilerin oluyor.

Ganimetler, zalimlere gidiyor.

(The Hanmaid’s Tale, 3.sezon 13. bölümden)

18 Eylül 2019

MAHÇUP İSLAM!

Ali Bardakoğlu Hoca’nın, “İslam dini, Müslümanlar yü-zünden mahcup durumdadır,” ana fikri çerçevesinde bir ya-zısı var.

Bu sözün arka planında, İslam ile Müslüman’ı birbirinden ayıran büyük bir yanılgı var.

Bu söz aynı zamanda, “Gerçek İslam bu değil!”, “İndirilmiş din-uydurulmuş din” türünden yaklaşımlara çok benziyor.

Sanki Müslümanlardan bağımsız, kişiler ve koşullarla kaim olmayan, zaman üstü, korunmuş, yoruma açık olma-yan, nesnel, orada öylece duran, her bakanın aynı şeyi an-ladığı, ihtilaf edilince kendisine müracaat edilip uzlaşı sağ-landığı, rafine ve müşahhas bir İslam varmış gibi İslam’ın Müslümanlardan utandığı söyleniyor.

MAHÇUP İSLAM!

159

Her zaman söylüyorum, bu yüzden uzun uzun açıklama-sını yapmayacağım sadece tekrar edeyim: Müslümandan ba-ğımsız bir İslam, yorumdan bağımsız bir Kur’an yoktur.

Belki şu söylenirse daha doğru söylenmiş olur: Bardakoğlu gibi bazı vicdan sahibi Müslümanlar, diğer bazı Müslümanların davranışları yüzünden mahcup durumdadır.

Ama dikkat etmek gerekir bu mahcubiyet İslam’a rağmen-dir.

Çünkü İslam ve genel olarak din, insanları inananlar ve inanmayanlar olarak ayırarak, insanları değil inananları kar-deş ve inanmayanlardan üstün kabul ederek, mahcubiyete yol açan her tür davranışa kapıyı aralamaktadır. Yani bu ayı-rım sadece inançta ve yüreklerde kalmaz hukuku ve tüm tu-tumları da belirler.

Din inananlara ayrı hukuk uygular, inanmayanlara ayrı. İnananlar da buna uygun davranmak zorundadır.

Ödül ve mükafatın temel kıstası ise inançtır, davranış ve tutumlar değil. Davranışlar inançlardan sonra gelir. Kötü bir insan da olsanız inanıyorsanız cezanızı çektikten sonra er ya da geç cennet garantidir. Dünyanın en iyi insanı da olsanız, insanlığa çok büyük hizmetler ve iyilikler de yapsanız so-nunda adresiniz cehennemdir. Yapılan iyiliklerin karşılıksız kalmayacağı söylenir ama bu karşılık sizi yakacak ateşin de-recesi ile ilgilidir. Sonuçta yanacaksınız ama daha düşük bir derecede işte.

Allah iyi insanlar da olsalar inanmayanlara ahirette bunu reva görüyorsa, müminler inanmayanlara dünya hayatında neleri reva görmez! Dünyada hukuka, ahirette cezaya ait bu sonuçlar adil değildir ama Müslümanın gözünde adalet bu-dur. Buna uygun davranmaktan çekinmez. İnananlar üstün-dür çünkü.

İşte dinin/İslam’ın özünde var olan tüm bu durumlar, ken-dinden olmayana farklı davranma, ona kendine reva görme-diğin bazı davranışları reva görme ve dünyayı Allah adına

YÜZLEŞME III

160

ele geçirilmesi gereken bir ganimet gibi kabul etme türünden sonuçlar üretiyor. Bunun ürettiği kötü örnekler İslam dün-yasının bir ucundan öbür ucuna kadar uzanıyor. Bu ise bazı Müslümanları vicdanlı Müslümanlar nezdinde mahcup du-ruma düşürüyor maalesef.

Bunları yapanlar dinen son derece sağlam referanslara sa-hip kalben mutmain Müslümanlardır. İnançları onlara meş-ruiyet kazandırıyor.

Dine bağlılıkta eksik kalanlar ise bu tip Müslümanlar de-ğil, vicdanen durumdan çokça rahatsız oldukları için bunu kabullenemeyip tevil etmeye çalışanlardır. Bu tiplerin sorunu ise, problemin kökünde sadece Müslümanların değil İslam’ın da olduğunu, sahip oldukları inanç nedeniyle görememele-ridir.

Ayrı bir nokta olarak, İslam özü itibariyle, inanç da dahil tüm ayrımları kaldıracak şekilde adil, daha eşitlikçi, demok-ratik ve laik bir anlayışla da özde çelişir. Böyle bir anlayış ise sadece haksızlık ve menfilik üretir.

Bardakoğlu Hoca’ma ve benzer düşüncelere sahip olanla-ra gözlerini Müslümanlardan biraz da İslam’a çevirmelerini tavsiye ediyorum.

İslam hiç de mahcup gibi durmuyor çünkü.

Bir ilahiyatçı profesör olan Bardakoğlu Hoca, hukukun inanca göre belirlenemeyeceği, cennete gitmenin ölçüsünün iman etmek değil, iyi bir insan olmak olduğu, cehenneme ise diğer din mensupları, ateistler, deistler ve inançsızların değil sadece zulmedenlerin ve sistematik kötülük yapanların gire-ceği ve ebediyen orada kalacakları konusunda bir açıklama yaparak kendi Müslümanlığına ve vicdanına uygun bir İslam anlayışı üretebilir ve utandığını düşündüğü İslam’ı utancın-dan kurtarabilir.

ZİMMET

161

21 Eylül 2019

“Ötekinin çektiği acı manzarası, kendi keyfimizi (cennette-ki mutluluğu) sürekli kılan meçhul arzunun kaynağıdır -onu ortadan kaldıracak olursak mutluluğumuz tüm safi aptallı-ğıyla ortada kalır.” (Slavoj Zizek)

“Cehennem ehli, cennet ehline bize biraz su verin yahut Allah’ın sizi rızıklandırdığı şeylerden bize de ihsan edin diye bağırırlar. Cennetlikler, şüphe yok ki derler, Allah suyu da bize verdiklerini de kafirlere haram etmiştir.” (Araf/50)

Dünyayı hepimiz için cennete çevirme imkânı varken, bu mümkünken, bazıları için cennet olan dünyanın diğerleri için cehenneme çevrilmesinin böyle bir nedeni olabilir mi? Ötekinin cehennemini izlemeden kendi cennetinin keyfini çı-karmak mümkün olmuyor.

29 Eylül 2019

ZİMMET

“Kuşkusuz zimmet, “Daru’l-harb” ve “Daru’l-islam” ile il-gili bir konudur. “Daru’l-harb”e yaklaşan Müslüman ordusu, savaş başlamadan önce, düşmanı Müslüman olmaya çağırır; bu davet kabul edilmezse, zimmet teklif edilir. Aslında zim-met, ahit, anlaşma, teminat ve himaye demektir. Bunu kabul edenlere “zimmi”, “Ehlü’z-zimme” ya da “ehl-i zimmet” adı verilir.

Bu anlaşmanın yapılabilmesi için, Müslüman olmayanla-rın “ehl-i Kitap” olmaları, Müslüman ülkelerinde oturmala-rı şarttır. (Çoğunluk görüşe göre Ehli Kitap olmayanlar yani putperestler zimmi hükmünde kabul edilmez.)

Zimmi, siyasal haklar dışında bazı haklara sahiptir. Ancak bu haklar, duruma göre değişebilir. İslam egemenliğini kabul ve cizye vermek, değişmeyen kurallardandır. Zimmi, zimmi-lik şartlarını yerine getirecek, devlet de onu, her türlü saldırıya

YÜZLEŞME III

162

karşı koruyacaktır. Öte yandan zimmileri, Müslümanlardan ayıran belirtiler olarak şu hususlar yerine getirilmelidir:

1- Zimmi, Müslümanınkinden ayrı olan bir elbise giyecek-tir.

2- Zimmilerin oturdukları evler, Müslümanlarınkinden yüksek olmayacaktır.

3- Çan çalınmayacak ve yüksek sesle ibadet edilmeyecek-tir.

4- Genel yerlerde şarap içilmeyecek, haç ve domuz göste-rilmeyecektir.

5- Ölüler gizli olarak gömülecek ve arkalarından ağlanma-yacaktır.

6- Ata binilmeyecektir.

7- Zimmilerin saç kesimleri ve biçimleri Müslümanlarınkine benzemeyecektir.

8- Zimmiler silah taşımayacak ve kullanmayacaktır.

9- Zimmiler, ancak süslü olmayan kemerler takabilecek-lerdir.

10- Zimmiler, binek hayvanları için eyer kullanmayacak-lardır.

(Bu maddeler fetihlerin yoğunlaştığı dört halife dönemin-den özellikle Hz. Ömer döneminden itibaren uygulanmıştır. Dikkat edin Emeviler döneminden itibaren değil, o kutsanan dört halife döneminden itibaren...)

Genel olarak zimminin belli şartlar dahilinde kişisel öz-gürlüğü bulunmakla birlikte, bu hususun pek çok durumda sınırlandırıldığı da görülmektedir. Örneğin Hz. Muhammed ve ilk dört halife dönemlerinde zimmilerin Arabistan’da seya-hat etmeleri yasaklanmıştır. Ayrıca, zimmiler, Ramazan ayın-da, Müslümanların önünde yiyip içemezler. Meclislerde baş köşeye oturamaz, birbirleriyle grup halinde ve yüksek sesle konuşamazlar. Bir Müslümanla karşılaştıkları zaman, önce

ZİMMET

163

Müslümanın selam vermesi gerekir. Aksi halde, zimmi selam veremez. Hizmetçiler, zimmilere yol açıp, onları uğurlaya-mazlar. Hanefilere göre, zimmiler, camileri ziyaret edebilir-ler, hatta Kâbe’ye girebilirler. (Bu fetva Kur’an’ın o müşrikler birer pisliktir; bu yıllarından sonra Mescid-i Haram’a yak-laşmasınlar şeklindeki hükmüne rağmen verilmiştir.) Maliki mezhebi, zimmilerin camilere girmesini kesinlikle yasakla-mıştır. Ancak camide mahkeme varsa ve zimmi de mahkeme-ye çağrılmışsa, o zaman girebilir. Şafiilere göre ise, Kâbe ve Mekke’deki camiler dışında kalan Camilere, izin almak sureti ile girebilirler.” (Alıntı)

Zimmilik hukukunun İslam toplumundaki gayri Müslimlerden sadece ehli kitaba uygulandığını belirtmek ge-rekir. Putperestler istisnadır. Putperestlerin özellikle de Arap putperestlerin kendilerine tanınan sürenin sonundan itibaren Müslüman olmaktan başka seçeneği yoktur. Arap olmayan putperestlere zimmilik hukukunun uygulanıp uygulanama-yacağı hususu ihtilaflıdır ama asıl amaç cizye almak olduğu için bu konuda esnek uygulamalar vardır.

İlk dönemlerden itibaren yüzde 2,5’luk zekât ve yüzde 10’luk öşür gibi Müslümanlardan alınan sınırlı vergilere kar-şılık İslam devletlerinin vergi yükünü yüksek oranlı haraçlar, cizyeler ve diğer toprak vergileri ile zimmiler karşılamıştır. Bunun korumaya karşılık olduğu söylenebilir ama bu durum modern anlamda geçerli olan hukukta ve sorumlulukta eşit-lik ilkesi ile temelde çelişmektedir.

Bu bilgiler Kur’an ve hadislerde dayanakları olan, Hz. Muhammed ve dört halife dönemi de dahil İslam tarihinde Müslümanlarla gayri Müslimlere siyasi, ekonomik ve toplum-sal alanda uygulanan eşitsiz hukuku açıkça ortaya koyuyor. Sizce bu hukuk modern döneme uygulanabilir mi? Modern dönemde yaşayan ve Kur’an’a, Peygambere samimiyetle bağ-lı olduklarını iddia edenlerin bu hukuku uygulamaya vicdan-ları elverecek mi? Yoksa savunmaya geçip gerçek İslam bu değil demeye devam mı edecekler? Dürüst ve samimi olalım ve bunun hesabını vermeden atıp tutmayalım.

YÜZLEŞME III

164

29 Eylül 2019

Şu Gerçek İslam’ı bir bulsam hemen sarılacağım.

Gerçek İslam denilen şeyleri Kur’an’da, hadislerde ve İslam tarihinde bulamıyorum.

Kur’an’da, hadislerde ve İslam tarihinde bulduğum İslam’ın ise Gerçek İslam denilen İslamlarla ilgisi yok.

Bir de ortada bir tane değil çok sayıda Gerçek İslam var. Hangisi daha gerçek? Hangisi en gerçek İslam?

Şaşkınım!

3 Ekim 2019

MECUSİ BİLİM, İSLAMİ BİLİM!

İslam bilim ve felsefe konusunda adı bende saklı, konu-sunda uzman bir arkadaşım der ki:

“Hristiyan, Yahudi veya Mecusi bilim diye bir şey olama-yacağı gibi, İslam bilim (veya İslami bilim) diye bir şey de ola-maz.”

İslami ilimler ayrıdır tabii ki; tefsir, hadis, fıkıh, dil vs. gibi. Bunlar İslamidir. İslam ile bağlıdır, İslam olmasa bu ilimler de olmazdı.

Ama genel olarak bilim dinlerden, dindarlıktan bağımsız bir olgudur. İslam bilimden değil en fazla Müslüman bilim adamlarından bahsedilebilir. Yaşadığı coğrafya veya ait ol-duğu din nedeniyle bir bilim insanına veya bilim insanları-nın yaptıkları çalışmalar ve keşiflere dayanıp bunu dinine veya coğrafyasına atfederek pay çıkarma çabası saçmadır ve bir tür eziklik duygusunun dışa vurumudur. Hele bilgi-nin İslamileştirilmesi gibi tabirler birer faciadır. Müslüman olmakla anlaşılabilen veya keşfedilebilen bir bilgi çeşidi var mıdır?

MECUSİ BİLİM, İSLAMİ BİLİM!

165

Bilim evrenseldir, bilim insanlarının din ve coğrafyasın-dan bağımsızdır, bütün insanlığa aittir.

Dinle bilim arasındaki ilişkide en fazla dinin bilimi teşvik etmesinden veya önüne set vurmasından bahsedilebilir. Bu anlamda Hristiyanlığın kötü bir sicili vardır. İslam ise bilim-sel çalışmalara karşı nispeten daha nötrdür. Karsısında dur-mamış ama çok da teşvik etmemiştir. Ancak siyasi otoritesini tehdit eden bilim ve düşüncelere karşı acımasızdır. Tarihteki mihne hadiseleri ve filozofların tekfiri bunun tipik bir örne-ğidir.

Dinin, özelde Kur’an’ın doğa ve bilime dair ifadeleri bilim yapmayı teşvik etme amacına dönük değildir. Kur’an’ın bir çağrısı vardır ve bu çağrı için işine yarayan, insanların onay-ladığı her şeyi kullanır. Bu amaçla o günün bilimsel verilerin-den yararlandığı gibi -ki bunların bazılarının yanlış olduğu bugün ortaya çıktı- mitoloji ve hurafelerden de yararlanmış-tır. Bu, onun bilimi desteklediğini göstermez.

Devletler ise İslam Tarihi boyunca, bilimsel çalışmalara daha çok kendi amacına ve otoritesini sağlamlaştırıp yaygın-laştırmasına yardımcı olduğu sürece destek vermiştir.

Mesela gök bilimlerine verilen destek, İslam öncesinden devralınan müneccimlik anlayışının bir neticesidir. Pusula, harita ve deniz bilimlerindeki gelişmeler ve yatırımlar de-niz yoluyla fetihlerin kolaylaştırılması amacına dönüktür. Korsanlık yapmak için geliştirilen bilim yani... Toplar vs. kalelerin savaşlarda kolayca yıkılması amacına hizmet eder. İhtişamlı büyük camiler ve saraylar padişahların debdebesine hizmet içindir, bilime katkı olsun diye değil. Kanuni olma-saydı Mimar Sinan olmazdı bu doğrudur ancak Kanuni’nin Mimar Sinan’ı yaratması mimarlık veya bilim askından de-ğil, ihtişam tutkusundandır. Sunu da unutmamalı en karanlık cağlarında bile Hristiyanlık dev katedrallere imza atmıştır. Ama bu dev mimari yapılar Hristiyanlığın karanlık çağlarına engel olmamış tersine bunun simgesine dönüşmüştür.

YÜZLEŞME III

166

Müslüman bilim adamları yaptıkları isleri ne derece Müslüman olmalarına borçludur, bu tartışmalıdır veya tartı-şılmalıdır. Örnek verilen, sıkça dillendirilen isimlerin hemen tamamına yakını, Arap kökenli olmayan, yani Mevali olan kişilerdir. Hatta bilim alanı bir yana İslami ilimlerde bile bu böyledir. Bu, önemli bir ayrıntıdır, çünkü İslam’ı da biçimlen-diren Arap aklı ve dünya görüşü sistematik ve üretkenlikten çok hazır olanı almaya göre şekillenmiştir. Yani atalardan ge-lene veya hazır olana tabi olup, fethetme, yağma, el koyma ile ötekinin sahip olduğuna konma mantığına yatkın bir akıldır Arap aklı. Üretken değil, hazıra konma... Ötekine efendilik yapma... Bugün de öyleler.

Bilime önemli katkılar verdiği söylenen bazı isimlerin arası dinle o kadar da barışık değildir. Bunlar çok da dindar şahıs-lar sayılmazlar. İslam’dan ne kadar ilham ve teşvik alarak bu islere giriştikleri vazıh değildir. İslam’a rağmen bunu yapmış olmaları daha muhtemeldir. Çünkü çoğu, yaşantı ve düşün-ce itibariyle Ortodoks İslam’a muhaliftir. Çoğunun dindar bir hayatı yoktur. Hatta bazıları isimleri dışında Müslüman bile değildirler. Ya da inançlarını gizleyen kripto şahıslardır. Bunu anlamak için İslam medeniyetinin yıldız isimleri olarak lanse edilen şahıslara zamanında dindarlar tarafından ne ithamlar yapıldığına bir bakmak yeterlidir.

İslam Felsefesi nitelemesi ise garip bir ifadedir. Bu filo-zoflardan hiçbiri İslam’dan esinlenerek felsefe yapmamıştır. İslam felsefesinin kaynağı İslam değil Yunan felsefesidir. Yapılan felsefede kullanılan bazı kavramların Arapçadan ödünç alınmasının dışında İslam ile uzaktan yakından bir il-gisi yoktur. Ve bu filozoflar Ortodoks görüşü savunan alim-lerce tekfir edilmiştir. Muhtemelen bunun farkında olan filo-zoflar görüşlerini Kur’an kavramlarını yamultmak suretiyle, sanki İslami bir şey söylüyormuş havası vererek aktarmışlar-dır. Tasavvuf da böyledir.

MECUSİ BİLİM, İSLAMİ BİLİM!

167

Günümüzde İslam Medeniyetinin yıldızları olarak lanse edilen ve Batı aydınlanmasını tetikleyen kişiler olarak gös-terilen filozof ve çoğu bilim adamının durumu budur. İslam ve bilim dediğinizde peş peşe sayılı verilen o isimlerden kaçı gerçekten Müslüman ve İslam’dan kaynaklanmış hiç düşün-dünüz mü?

Tüm bunlardan öte İslam’ın asıl karanlık yönünü, dog-matik olması oluşturur. Tüm dinler böyledir, dogmatiktir. Hakikatin mutlak sahibi olduğunu iddia eden her inanç ve düşünce kendisine fayda sağladığı ölçüde bilim ve düşünce-ye izin verir. Ötesi karanlıktır, engeller, yok eder. Bu yüzden hayatı belli yönleriyle de olsa dinin belirlediği zamanlar ka-ranlık kalmaya devam edecek, kendi Orta Çağı’nı sürdürme-ye devam edecektir.

3 Ekim 2019

“Enflasyon düşeceeek, düş!” emrine daha fazla kayıtsız kalamayan enflasyon nihayet yüzde onun altına düşmüş. Devlet halkına nasıl yalan söyler olayının tipik bir örneği de bu enflasyon meselesi. Memur, emekli maaşlarına ve asgari ücrete zam yapmamak, ekonomide suni bir iyileşme göstere-bilmek için masa başı ayarlamalarla enflasyon düşürülüyor. Aslında adil olan, maaş ve asgari ücretteki artışın temel ihti-yaçlar üzerinden oluşturulan bir listedeki enflasyon oranına göre yapılması. Baştan tabii ki asgari ücretle ilgili temel insani yaşam koşullarına göre bir belirlenim yapılmalı. Açlık sınırı-nın bile altında olan bir miktarın asgari ücret olarak nitelen-mesi büyük bir yalandır. Emekliler de dahil tüm ücretler ba-ğımsız STK’larca belirlenecek insani maaş miktarının üzerine çıkartılmalıdır. Bu oran ve hesapları ve özellikle enflasyon oranını devletin resmi kurumları değil bağımsız STK’lar be-lirlemeli. Devlet bu işe burnunu sokmamalı. Belirlenen oranı da kabul edip uygulamalı.

YÜZLEŞME III

168

4 Ekim 2019

OBSESİF

Bi şey fark ettim:

Dinle ilgili bir şey paylaştığımda tepki şu oluyor: Sen dine kafayı takmışsın (obsesif)...

Cemaatlere dönük bir şey paylaştığımda sen cemaatlere kafayı takmışsın...

STK’lara dönük bir paylaşım yaptığımda sen STK’lara ka-fayı takmışsın...

Vahye ve tarihselciliğe dair bir şey paylaştığımda sen ta-rihselcilere kafayı takmışsın...

Hükümete ve iktidara dönük bir şey paylaştığımda sen AK Partiye ve Reis’e kafayı takmışsın...

Ekonomiye dair bir paylaşım yaptığımda sen kapitalizme kafayı takmışsın...

Anarşizme dair bir paylaşım yaptığımda sen devlete kafa-yı takmışsın...

Çevreye dönük bir paylaşım yaptığımda sen ekolojizme kafayı takmışsın...

...

Kısacası hangi konuda paylaşım yaparsam yapayım o ko-nuya takıntılı oluyorum.

Takıntı yaptığım konular Van kahvaltı sofrası zenginliğin-de, verilen tepki çay-simit... Hatta simitin yanında çay bile yok.

Hangisi takıntıysa artık...

SAVAŞ BÜTÜNÜYLE AHLAKSIZLIKTIR

169

10 Ekim 2019

SAVAŞ BÜTÜNÜYLE AHLAKSIZLIKTIR

Savaşı ve şiddeti yol olarak gören, savunan, destekleyen, buna çanak tutan herkes ahlaksızdır.

Savaşarak sonuç alınmaz ve savaş asla bitmez. Daima ka-zananlar, savaşmayıp savaştıranlardır. Kaybedenler her iki tarafın savaşanlarıdır.

Savaş sonunda barış ve uzlaşma ile sonuçlanacaksa baştan savaşmak niye!

Sonuna kadar barış, uzlaşma, anlaşma tek çözüm.

Herkesin hakkının teslim edilerek, savaş çanakçılarına güle güle demedikçe savaş bitmez.

10 Ekim 2019

Din ve Tanrı da dahil her şeyi tartışabilen kafalar, vatan, millet, Sakarya, savaş, devlet, sınır, barış konularına gelince “na to kefari, na to mermari” olabiliyor. Bunların hepsi ka-fanızdaki sınırlar. Düşüncenizi durdurup, aklınızı duygula-rınıza mahkûm eden, taassup ortaya çıkaran ve burada dur dedirten her şey sizin putunuzdur. Kırın kafanızdaki putları. Kafanızın içindekini kıramıyorsanız kafanızı kırın.

11 Ekim 2019

MİLLİYETÇİLİK

Sağcı, solcu, İslamcı, post-İslamcı, ülkücü, liberal, dinci, dinli, dinsiz, teist, deist, ateist, tarihselci, kur’ancı, selefi, me-alci, tarikatçı vs. veya bunların dışında bir şey olabilirsiniz.

YÜZLEŞME III

170

Ancak bugün çok daha iyi bir şekilde anladım, çok az istis-na, herkesin olduğu ve asla etkisinden kurtulamadığı bir şey var ki çoğunuz aslında milliyetçisiniz. Çoğunluğun damarın-da milliyetçilik akıyor.

Bana göre milliyetçilik bir düşünce değildir. İdeolojiler arasında sayılmayı dahi hak etmiyor.

Milliyetçilik, insan cinsinin içgüdüsel korunma ve güven-lik güdüsünün, sürü içinde var olma isteğinin, ötekinden gelecek zarar ve yalnızlıkla özdeşleşen yok olma korkusuna karşı bilinçaltına sinmiş, budun yığınının sıcaklığına sığınma isteğinden gelen hayvansı dürtüsünün şekle veya teoriye dö-külmüş halidir.

İrrasyoneldir. Çünkü temelinde akıl değil duygular, kor-kular, dürtüler, istekler vardır.

Bu yüzden toplum, varlığını tehdit eden olağan dışı du-rumlarla yüzleştiğinde sürü halinde tüm kimliklerini terk edip milliyetçilik yüzüne dönüveriyor. Asla olmadığı kadar ağız birliği ediyor. Düşünsel değil tamamen duygusal, tama-men hayvani bir tutum.

Aklını terk etmeyen ve sürüden ayrı kalan birkaç birey de anında linç ediliyor.

Milliyetçilik ırkçılığın, cinsiyetçiliğin en fazla mektep gör-müşü, ulusalcılık da birazcık Avrupa görmüşüdür. Temelde yoktur aslında birbirlerinden bir farkı.

Irkçılık=cinsiyetçilik=milliyetçilik=ulusalcılık

Elimi uzattım,

Vıcık vıcık balçık,

İnsan bu, dedim,

Bu, insan.

İnsan,

Vıcık vıcık balçık.

TROL

171

12 Ekim 2019

TROL

Sayfamda troller nöbetçi eczane veya nöbetçi doktor gibi çalışıyor. Tahammül sınırlarımı aştığında birini gönderiyo-rum, hoop diğeri boşluğu dolduruveriyor. Her konunun tro-lü ayrı çalışıyor. Dinle ilgili yazımı birisi, siyasetle ilgili olanı diğeri, ekonomi vs. ile ilgili olanı da bir diğeri trollemeye ça-lışıyor.

Trollemek ile kastettiğim şey en genel anlamda, yazıdaki düşünce veya teori hakkında konuşmak ve karşıt delillerle fikri çürütmek veya karşı fikri kanıtlamaya çalışmak yerine, amaca, niyete, arka plana ve şahsıma yönelmek veya konuyla alakasız kimsenin itiraz edemeyeceği bir şey söyleyerek ya-zıdaki ana fikri boşa çıkartmaya çalışmaktır. Bilinçli ya da bi-linçsiz bunu yapan herkes tartışmış değil trollük yapmış olur.

Yazdığım herhangi bir şey an itibariyle birilerine veya bir olaya işaret ediyor olabilir. Bu durum, yazının karşıda yer alanları kapsamadığı veya onların yanlışlarını savunduğum anlamına gelmez. Ben, son derece pratik olayları, kökenleri ve teorik temelleri üzerinden, evrensel ve adil bir bakış açı-sıyla değerlendirmeye çalışıyorum. Bu bakış açısıyla yazdık-larım kaçınılmaz olarak kavgada daha çok yumruk atana ve güçlü olana isabet ediyor. Bu benim suçum değil.

Beni benden iyi bilen gönüllü veya profesyonel, bilinçli veya bilinçsiz troller bunun çok iyi bir şekilde farkındalar.

Tekrar edeyim:

*Milliyetçiliğin her türlüsüne karşıyım, Türk, Kürt fark et-mez.

*Şiddetin ve savaşın her türlüsüne karşıyım. Devlet veya örgüt fark etmez. Her şeyin çözümü barıştır, savaş ve şiddet sorunu çözmez arttırır.

YÜZLEŞME III

172

*Kirli ilişkilerin, antlaşmaların, ayak oyunlarının, kendine ve insanlığa ihanetin her türlüsüne karşıyım. Bunu yapanlar siyasetçi, bürokrat, halk, cemaat ve örgüt veya başka biri de olsa fark etmez.

*Üstüne basarak söylüyorum: Düşüncelerimi kimseyi ve hiçbir olayı istisna tutmadan evrensel olarak ifade ediyorum.

Siz amasız olarak bu cümleleri kendiniz için ifade edebili-yor musunuz?

12 Ekim 2019

Unutanlara bir hatırlatma:

Bugün PKK diye bir örgüt varsa bunun derinlerdeki ger-çek sebebi, TC’nin kuruluş felsefesidir.

13 Ekim 2019

Benim işim kolay. Barış yanlısıyım, savaşa kökten karşı-yım. Evimde otururum. Kimsenin benden bir beklentisi de olmaz herhalde. Ama şu savaş yanlılarının işi zor gerçekten. TV karşısında, elde telefon, kıçlarının üstünde savaş naraları atarken iyi de hadi kalkın cepheye deseler yandıklarının res-midir. O kadar tripten sonra bahane de bulamazlar. Zor, işleri gerçekten zor.

Bedelli askerlik yaparken, bir ilin ülkü ocakları başkanıy-la aynı bölükteydik. Ona da senin işin zor, demiştim. Vatan, millet, Sakarya nutuk at, sonra da bedelli askerlik yap. Sonra bu arkadaş sevgilisinin hasretine dayanamadı. Burdur’a ça-ğırtmış, ertesi gün pazar, sabahı bekleyememiş, sevgilisiyle buluşmak için çitlerden atlayıp kaçmaya çalışırken yakalandı. Kalan günlerde kendisini göremedik. Ne ceza verdiler bilmi-yorum.

13-14 yaşlarındayken mahalledeki ülkü ocaklarına merak edip gitmiştim. Hep bir ağızdan marş söyleyip ardından elle-

TROL

173

rinde sigaralar, kız muhabbeti yapıyorlardı. Bir daha da git-medim.

Her görüşten çok sayıda insan tanıdım, ülkücüler kadar seviyesiz, kaba ve kültürsüzünü görmedim. Genel seviyeleri hep düşük.

Aslında ülkücü zihniyet bu toplumun ortalama seviyesini yansıtıyor. Savaş gibi olağanüstü durumlarda bu seviye orta-ya çıkıveriyor. Toplum aslına veya ortalamasına dönüş yapı-yor.

Topluma neden üstten bakıyorsun diyenlere peşinen ceva-bımı vereyim: Seviye bu maalesef. Ben sadece durum tespiti yapıyorum.

14 Ekim 2019

Savaş paylaşımları listemdeki arkadaşları döktü. Listemden birkaç yüz arkadaş eksilmiş. Özelden hakareti ba-sıp gidiyorlar. Güle güle ne diyeyim. Benimle barış içinde ama tartışarak, konuşarak, fikirleri çarpıştırarak yolculuk yapma-ya dayanamıyorlar. İnsanlara yalan söyleyip mutlu olmalarını sağlamak yerine doğruyu söyleyip mutsuz, huzursuz etmek hatta kızgınlıktan köpürtmek gibi bir huyum var. Her gördü-ğüm kuyuya taş atıyorum çünkü. İnsanları düşündüklerine inandırırsanız mutlu olurlarmış. Gerçekten düşündürürseniz sizden nefret ederlermiş. Benim de payıma sevgi değil nefret düşüyor, ne yapalım! En azından yeni gelecek arkadaşlara yer açılıyor.

14 Aralık 2019

“Joker”i izledim. Beğendim. Anarşist ruhu kabartan bir film. “Joker”le dolaylı ilgili ama izlerken aklıma düşen ve film boyunca dilimde tekrar edip sonunda not aldığım cümle şu oldu:

YÜZLEŞME III

174

“Eğer topluma uyum sağlayamıyorsan bu senin yetersiz ve hasta bir kafaya sahip oluşundan değil, yeteri kadar hasta olmamandandır.”

Kim daha çok hasta!

Boşuna aramayın filmde böyle bir replik yok, sadece bana nüzul oldu.

15 Aralık 2019

DİNİN TOPLUMSAL ROLÜ

Bazı dostlar dindar kimlikleri altında şaşaalı hayat süren insanların nasıl olup da bunu yapabildiklerine şaşmayı sür-dürmeye ve bunu eleştiri konusu yapmaya devam ediyorlar.

Eleştirinin dayandığı mantık şu: Dindarlar dindarlıklarına rağmen bunu nasıl yaparlar! Oysa bu durum, zannedilenin aksine, zengin dindarların ve siyasilerin samimiyetsizliğin-den değil, dinin doğasından kaynaklanıyor.

Din toplumsal alanda sadece bir şey için var: Aklı baypas edip duyguları harekete geçirerek bireyleri büyük hikâyeye/mite inandırıp sürüye gark etmek ve kendilerini güvende hissetmelerini sağlamak... Sürüdeki yoldaşına sürtünmenin sıcaklığı onu dışarıdaki kurtlara karşı güvende hissettirir ve asla sürüyü/dine bağlılığı terk etmek veya terk etmiş gibi gö-rünmek istemez.

Sırt sırta veren veya yan yana duran sürünün bütünsel hareketi kaçınılmaz olarak siyasi ve ekonomik sonuçlar veya faydalar üretir ve birileri de bu rantı veya parsayı dinin sağ-ladığı meşrulaştırıcı ortam içinde toparlar. Parsayı toplayıp bundan yararlananların samimi ya da samimiyetsiz olması-nın bir önemi yoktur. Hatta bu durum sürüdeki bireyler için de geçerlidir. Onların orada kalmalarının nedeni inançların-

DİNİN TOPLUMSAL ROLÜ

175

daki samimiyetlerinden öte dinin gölgesi altında duydukları güven duygusudur.

Parsayı üç grup toplar: Siyasiler, siyasilerle iş birliği için-deki tüccarlar ve dini pazarlayan ve diğer ikisiyle birlikte hareket eden din baronları... Bu tablo kaçınılmazdır ve di-nin doğasının bir sonucudur. Bu yüzden dindar zenginler ve siyasiler neden mütevazı bir yaşam süremiyor diye hayrete düşmeyin. Din varsa daima sömürenler ve sömürülenler ola-caktır.

Beni en çok üzen konulardan birisi dinin doğasını anlamış olmalarına rağmen, makam korkusu, din üzerinden edindik-leri akademik veya sosyal kariyerlerinin bitme korkusu ve ki-tap satacakları kitleyi kaybetme korkusu yüzünden ikiyüzlü biçimde bu tablonun sürmesini gerekli gören ve bunun için çaba gösteren veya bu duruma sessiz kalan şahıslardır. Daha yazılacak çok tefsir var.

Son bir not: Dinin icra ettiği rolün yerine akıl istihdam edilmedikçe, bu rolü hikâye veya mite dayanan başka bir ideolojinin yerine getirmesi sonucu değiştirmez. Aynı tablo ortaya çıkar.

17 Aralık 2019

Akıldışı olduğu için inanıyorum, sözüne sığınacak kadar akılsızsan sana iyi uykular diliyorum.

Ben ise, bu sözle kastedilenin inancı kullanmak istiyorum veya inancın ısıtan tesirinden kurtulamıyorum ama tüm ge-rekçelerim tükendi son bir sıçrayış daha yaparak bir akıl oyu-nuyla kendimi gerekçelendirmek istiyorum olduğunu gayet iyi anlayacak kadar akıllıyım.

Pardon ama bu gerekçeyi üretirken aklınızla değil de nere-nizle düşünüp karar verdiniz?

YÜZLEŞME III

176

31 Aralık 2019

HATEMÜL ENBİYA

2019’un son yazısında tarihçilerimiz ve tefsircilerimizin üzerinde konuşmaktan, yorum yapmaktan hatta düşünmek-ten kaçındıkları bir konudan bahsetmek istiyorum.

Bilindiği üzere Hz. Muhammed vefat ettiğinde geriye ka-lan bir erkek evladı yoktu. Mekke dönemindeyken vefat eden Hz. Hatice’den olma Kasım isimli evladı ve Medine’de, baş-kasından olduğuna dair rivayetlerin olduğu, Hz. Maria’dan olma İbrahim isimli evladı küçük yaşlarında vefat etmiştir.

Kasım’ın ölümünün ardından Mekke’li müşrikler Hz. Muhammed hakkında “ebter” demişlerdir. Ebter erkek evla-dı olmayanlar için kullanılan bir sıfattır. Pek çok toplumda olduğu gibi Arap toplumunda da soy erkek evlat üzerinden yürüdüğünden, erkek evladı olmayanların soyu türemeye-cektir, bu yüzden onlara “ebter” denilir.

Kevser Suresi bu yüzden nazil oldu. Çünkü Hz. Muhammed bu duruma fazlasıyla üzülüyordu. Sûre ile as-lında kendisini teskin etmektedir. Ona vahiy gibi çok büyük bir nimet verilmiştir. Bunu kevser kelimesiyle ifade eder. Müşrikler ise bundan yoksundur, bu yüzden asıl soyu ke-sik olanlar onlardır. Onlara vahiy inmemektedir çünkü. Hz. Muhammed’in peygamberlik silsilesini devam ettirecek bir erkek evladı olmasa da en azından kendisi vahiyle müşerref olmuştur. Oysa müşrikler bundan dahi nasipsizdir.

Bu aynı zamanda açık bir tesellidir. Dikkat edilirse ayette Hz. Muhammed’in soyunun kesik olduğu direk inkâr edil-memekte, konu vahiy, nimetler ve Allah katındaki ceza konu-suna getirilerek bir anlamda tartışma manipüle edilmektedir.

Kelimenin ifade ettiği anlam üzerinden Hz. Muhammed’in soyu gerçekten kesiktir ve erkek evlat üzerinden devam etme-miştir. Üstelik sûrede Hz. Muhammed’e bir erkek evlat müj-

HATEMÜL ENBİYA

177

desi de verilmemektedir. Oysa Allah böyle bir müjde ile Hz. Muhammed’in kalbini ferahlatabilir ve nübüvveti hakkında da çok güzel bir mucize sunmuş olurdu. Allah tıpkı İbrahim’e yaptığı gibi yaşına ve evlat sahibi olma konusundaki fiziksel yetersizliğine rağmen bir erkek evlat müjdeleyebilirdi.

Gerçekten Allah bir mucize göndererek Hz. İbrahim’den esirgemediğini neden Hz. Muhammed’den esirgemiştir? Böylece bütün tartışmalar da sona ererdi.

Peki Hz. Muhammed, kendisine birçok konuda pek çok itham yapılırken neden onlardan çok daha fazla, erkek evlat sahibi olmamaya bu kadar üzülmektedir? Bunun cevabının ben nübüvvetle ve Yahudilikle çok yakından alakalı olduğu-nu düşünüyorum. Hz. Muhammed Ehli Kitap’ın ve özelde Yahudiliğin çok derin tesiri altındadır. Yahudiliği sadece bir din olarak değil, İsrailoğulları’na gelen peygamberlerin ya-şamları itibariyle de takip etmektedir. İsrailoğulları’nda pey-gamberlik bir nesep peygamberliğidir. Bütün peygamberler aynı soyun devamıdır. Peygamberlik Hz. İbrahim’den itiba-ren babadan oğula miras gibi kalmaktadır. İsimleri saymaya gerek bile yok. Ayrıca o günün toplumsal koşullarının soy ve neseple son derece yakından ilintili olduğu düşünülürse pey-gamberliğin bundan ayrı kalması düşünülemezdi.

Muhtemelen Hz. Muhammed bir erkek evladı olursa, peygamberliğin de onunla devam edeceğini düşünüyordu. Bunda İslam’ın mantığına aykırı bir durum da yoktur. Çünkü dediğimiz gibi İsrailoğulları’nın peygamberleri böyledir. Ancak o bir erkek evlat sahibi olamadı. Hz. Hatice’den sonra çok sayıda evlilik yapmasına rağmen bu emeline ulaşamadı. Onun yaptığı bu çok sayıdaki evlilikle, erkek evlat sahibi olma -ebterlikten kurtulma- meselesi doğrudan ilişkilidir. Sürekli yeni eşler alarak ve sırayla her akşam birine uğrayarak erkek evlat sahibi olma ihtimalini yükseltmeye çalışıyordu. Ama zannedersem yaşı ve fiziksel yetersizliği yüzünden bu müm-kün olmadı. Çünkü sorun olmasaydı, o kadar çok kadından en az bir-ikisinin dahi olsa hamile kalması gerekirdi. Eşlerinin hepsi de kısır değildi herhalde.

YÜZLEŞME III

178

Hz. Maria’dan olan İbrahim isimli evladı hakkında riva-yetleri burada uzun uzun aktarmak istemiyorum. Rivayetler, İbrahim’in Hz. Muhammed’den değil, Kıpti bir köleden oldu-ğuna dair dedikoduları aklamaya dönüktür.

Bana göre bu rivayetlerdeki söylentilerde doğruluk payı vardır. Maria’nın bizzat kendisinin çocuğun başkasından olduğunu söylediğine dair rivayet bile var. Kıskançlıkla söy-lediği rivayet edilir ama Hz. Aişe’nin İbrahim’i görünce Hz. Muhammed’e, bu çocuk sana hiç benzemiyor, mealinde bir söz sarf etmiştir. Araştırın göreceksiniz. Araplarda nesep önemli olduğu için nesebi belirsiz çocukların kimden oldu-ğunu veya babasının gerçekten gerçek babası mı olduğunu belirleme konusunda oldukça tecrübeliydiler. Bu konuda kendilerine danışılan uzmanlar bile vardı. Bu nedenle Hz. Aişe’nin sözü yabana atılır cinsten değildir ve sadece kıskanç-lıkla izah edilemez. Hz. Ayşe gibi zeki bir kadının çocuğun Hz. Muhammed’e benzemediğini anlaması hiç de zor değil-dir.

Ancak Hz. Muhammed bir erkek çocuk sahibi olmayı o kadar çok istemekteydi ki, bunları görmezden geldi ve Hz. Ali’nin bulduğu pratik bir çözümle -Kıpti köle kısır! - iş tatlı-ya bağlandı. İbrahim’in Hz. Muhammed’in çocuğu olduğuna karar verildi. İsmini İbrahim koydu. Bu da çok manidardır. Tıpkı İbrahim Peygamberin soyu gibi oğlunun ardından ge-len bir soyu arzuluyordu Hz. Muhammed. Ama İbrahim de yaşamadı. Onun ölümü Hz. Muhammed’i çok üzdü. Sonuçta Hz. Muhammed’in soyunun erkek evlat üzerinden devam etmeyeceği tescillenmiş oldu. Peygamberlik silsilesi de Hz. Muhammed’le bitti ve o Hatemül Enbiya oldu.

Kur’an’da Hz. İbrahim’in çok ileri yaşta -Yahudi kaynak-larda yaklaşık 90-100- baba olmasının özellikle vurgulanması, Hz. Muhammed’in yaşı ilerlemiş de olsa tekrar evlat sahibi olacağına dair ümitlerinin bir tür yansımasıdır. “O dilediğini yaratır. Dilediğine kız evlat, dilediğine erkek evlat verir yahut kızlı oğlanlı olarak her iki cinsten karma yapar. Dilediğini de kısır bırakır,” türünden ayetler ise Hz. Muhammed’in kendi

HATEMÜL ENBİYA

179

kendini bir tür teskin etmesi ve sıkıntısına bir teselli arayışı-dır.

Hz. Muhammed’in son peygamber oluşu tabii ki sadece soyla ilgili değildir. Ama soyu devam etseydi muhtemelen olumsuz gerekçelere bakılmadan peygamberlik erkek evladı üzerinden devam edecekti.

Kur’an’da Ahzab Suresi’nde geçen Hatemul Enbiya ifa-desi, peygamberlik listesinin en sonunda yer alan anlamına gelebileceği gibi, “Sizin erkeklerinizden hiçbirinin babası de-ğildir…” cümlesinin ardından gelmesi de Zeyd ve Zeynep’le ilgili meseleden bağımsız olarak, zımnen artık durumun ka-bullenildiğine de işaret ediyor olabilir. Zeyd ve Zeynep gibi alakasız bir meselede başka neden Hatemül Enbiya ifadesi üzerine basılarak dillendirilmiş olsun ki! O hiçbir erkeğin ba-bası değildir, sonuç olarak Zeyd’in de babası değildir. Zeyd onun öz evladı olmadığına göre, nübüvveti o devam ettire-meyecektir. Soyu devam etmeyeceği için de peygamberlerin sonuncusudur. Ayeti böyle anlamak da mümkün.

Son peygamber oluşunun dönemin siyasi konjonktürü ile de yakından alakası vardır. Peygamberin ölümüne yakın, bir peygamberin siyaseten ne kadar kıymete haiz olduğunu kavrayan diğer Arap kabileleri kendi içlerinden peygamber-ler çıkarmaya başladılar. Arap yarımadasının her bir yanında peygamberlik iddiasıyla ortaya çıkan birileri vardı ve bunlar genellikle kabile reisiydiler. Bu durum hem Hz. Muhammed liderliğindeki Medine-Mekke merkezli birliğe karşı bir alter-natif geliştirme hem de bir birlik olacaksa bu birliğin liderli-ğinde söz sahibi olma çabasıydı. İşte Hz. Muhammed siyasi ve dini amaçları için büyük bir tehdit unsuru olan bu kalkış-malara karşı savaş ilan etti. Ölümüne yakın üzerlerine birlik-ler göndermeye başladı. Ancak ismine yalancı peygamber de-nilen bu şahısların başlarını ezip yok etmek veya boyun eğe-rek İslam sancağı altındaki birliğe katılmalarını sağlamak Hz. Ebu Bekir’e nasip oldu. Yeni bir peygamber türemesin diye Hz. Muhammed Hatemül Enbiya ilan edildi. Ya da bu sıfatı daha peygamber gelmeyecek anlamına sabitlendi.

YÜZLEŞME III

180

5 Ocak 2020

1400 YILLIK MÜKTESABAT

Ülgen Tölge’den ilhamla sormak istiyorum: 1400 yıl bo-yunca yazılan onca tefsir, fıkıh/hadis kitapları, kısacası tüm o müktesebat olmasaydı insanlık ne kaybederdi? Bence cevap kocaman bir hiç... Tümünü at sobaya yak hiçbir şey kaybet-meyiz.

Ancak bunlar hiç olmamış olsaydı kazanacağımız epey-ce şey var. Mesela bugün en başta diyanet diye bir kurum olmazdı. 10 milyardan fazla bütçesiyle yılda 2000’den fazla okul yapılabilirdi. Ya da kyk’nın bir buçuk milyon üniversi-teliye verdiği kredi, karşılıksız bursa dönüşebilir, hatta aylık miktarı da artardı.

Onca ilahiyat boşa çıkar, buralarda okuyan, ders veren insanlar bilim, sanat ve felsefe alanlarında daha faydalı ve üretken insanlar olurdu. Ya da meslek kurslarına katılıp over-lokçu, son ütücü, pürmüzcü, tesisatçı, kaynakçı filan olabilir-lerdi. Son derece yararlı ve ihtiyaç duyulan meslekler...

Mezhep savaşları ortadan kalkar, sünni aleviye, selefi şiiye -veya tersi- diş bilemez, birbirlerinin kanını dökmezlerdi.

Din üzerinden siyaset ortadan kalkar AK Parti diye bir parti siyaset sahnesine giremez, Erdoğan Kasımpaşa sporun başkanlığından öteye ilerleyemezdi.

Cemaatler olmayacağından Cübbeli gibi bizi güldüren ho-calardan yoksun kalırdık ama din üzerine bıdı bıdılardan ba-şımız ağrımazdı. Din tüccarlarına da sömürü alanı kalmazdı. Benim de yapmayın etmeyin, bak bu işler bildiğiniz gibi değil demekten dilimde tüy bitmezdi. Gider roman yazar, edebiyat yapar veya asıl mesleğimi icra etmeyi sürdürürdüm.

Tabii ki 15 Temmuz diye bir hadise hiç olmazdı. Meczup bir herifin peşine takılıp aldatılan ve bugün hapishanelerde çürüyen veya kendilerine pazarlarda limon satmaktan başka

KİTLE İMHA SİLAHLARI

181

çalışma alanı bırakılmayan yüzbinlerce genç ve yetenekli in-san laboratuvar ve üniversitelerde insanlığın yararına bilim-sel keşiflerin peşinde koşardı.

Düşündükçe daha neler gelmiyor ki aklıma!

11 Ocak 2020

KİTLE İMHA SİLAHLARI

Kitle imha silahları, tüm insanlığı yok etme kapasitesine sahip, kontrolü insan eline verilemeyecek kadar tehlikeli si-lahlardır.

İnsan cahildir, muhteristir, kindardır, bağnazdır, derin tutkuları vardır, korkaktır, melankoliktir, bir anda bunalıma girer, hata yapar, unutur vs. vs.

Böyle bir varlığa, binlerce insanı bir anda katledebilecek silahların kontrolü verilebilir mi? Hata ile yapabilecekleri bir yana, ya bilerek yapabilecekleri! Bunun sonuçlarını hayal edebiliyor musunuz?

Yarın bir grup delinin çıkıp kimyasal ve nükleer silahlarla şehirleri, ülkeleri, kıtaları bir anda yok etmeyeceğinden emin olabilir miyiz?

Bir yolcu uçağını yanlışlıkla vurup 176 kişiyi öldüren geri zekalılar, yarın yanlışlıkla nükleer füzeleri ateşleyerek dünya-nın sonunu getirebilirler. Bunların Doğulu ya da Batılı olması fark etmez. Her yerde bu geri zekalılardan var.

Bu yüzden akli ve ahlaki olan tek yol, kitle imha silahla-rının nükleer olup olmamasına bakılmaksızın öncelikle tüm dünyada üretiminin yasaklanması ve sonra da yapılacak or-tak bir antlaşma ile bu silahların bir plan dahilinde yok edil-mesidir.

Ama dünya bu düşüncenin önemi ve değerini anlayabi-lecek kadar gelişmiş bir beyne sahip değil. Çünkü bu işten

YÜZLEŞME III

182

menfaatlenen çok küçük bir kesim, geri kalan milyarlarca ap-talı kandırma kapasitesine sahip.

14 Ocak 2020

İBADETLERİN BİLİMSEL AÇIKLAMASI

Aklen gerekçelendiremedikleri veya illetini bulamadıkla-rı durumlarda kelamcılar o hususu gayri akli ilan edip geri çekilmiş ve vahyi esas almakla yetinmiştir. Mesela ibadetler böyledir. Neden namaz diye bir ibadet var, neden başka bir yere değil de Kâbe’ye dönüyoruz, neden iki ay değil de bir ay oruç tutuyoruz vs. gibi taabbudi hususlarda akıl yürütmeye gerek yoktur, Allah öyle emretmiştir, akla iş düşmez, demeyi tercih etmişlerdir.

Psikoloji, sosyoloji, antropoloji, arkeoloji hatta tarih gibi bi-limlerin henüz hiç bulunmadığı veya bugünkü anlamıyla bu tür bilimlerden bahsedemeyeceğimiz zamanlarda ibadetlere gayri aklidir deyip geçiştirmeyi anlarım ama bugün bunun tekrar edilmeye devam edilmesine doğrusu biraz hayret edi-yorum.

Burada ayrıntısını uzun uzun anlatma niyetinde değilim. Sadece şunu söylemekle yetineceğim:

İbadetin genel anlamda insan psikolojisiyle doğrudan iliş-kisi var. Mesela dua Tanrı’nın kararına etki etmez ama dua eden insanın psikolojisine müthiş tesir eder.

İbadetlerin toplum olmakla ilişkisi var. Bütün ibadetlerin toplumsal bir boyutu var. Toplumlar, toplumsal birliklerini ve ötekine karşı bütünlüklerini ve tek tipte olduklarını büyük mabetlerde topluca ibadet ederek gerçekleştiriyorlar.

İbadetler ve ibadet şekilleri tarih boyunca belli şeyleri sem-bolize ederek doğmuş, sonra gelişmiş, evrim geçirmiş, sonra-kilere, diğer toplumlara ve yeni ortaya çıkan dinlere tekrar düzenlenerek miras kalmıştır. Yani ibadetlerin psikolojik ve sosyolojik bir arka planı olduğu kadar tarihsel bir arka planı

TANRI’NIN ADI: PARA

183

da var. Öyle tarihin bir noktasında birdenbire ve yepyeni bir şey olarak Allah emretmiş sonra da insanlar Allah emrettiyse uyarız, secde ve rükû ederiz, ellerimizi göğe kaldırırız, günde üç kere veya beş kere ibadet ederiz, yönümüzü şuraya döne-riz, şu vakitler arası aç kalırız, demiş değiller. Bunun tarihi veya antropolojik bir arka planı var.

Bu yüzden tüm ibadetler tarihseldir. Ayrıntılı bir örnek olarak “Tarihsel bir ibadet olarak Hac” yazıma bakabilirsiniz.

Kısacası ibadetler hikmeti kendinden menkul, Tanrı’nın öylece emrettiği izahı akılla yapılamayacak işler değil, gayet bilimsel açıklamaları olan psikolojik, sosyolojik, tarihsel arka plana sahip ritüellerdir.

16 Ocak 2020

TANRI’NIN ADI: PARA

Müslümanlar iki konuda son derece tarihselci:

Birinci olarak, bağlanıp beslenen atların, sadece at demek olmadığını, savaş için at beslemenin tarihe karıştığını, bugün için at yerine tank, tüfek, savaş uçağı veya atom bombası ha-zırlamak gerektiğini çok iyi biliyorlar.

İkinci olarak, Kur’an’da yasaklanan faizin bugünkü faizle aynı şey olmadığından son derece eminler. Enflasyon oranın-da faiz alıp verirken haram işlemedikleri konusunda mutma-inler. Bu konuda herkes tarihselci.

Faiz konusunda kimse şunu sormuyor: Neden paranın değeri düşüyor? Neden enflasyon var? Neden fiyatlar sürek-li yükselmek, standart gelirler ise sürekli değer kaybetmek zorunda? Tabii ki en önemlisi fiyat değişimi ve enflasyondan kimler sürekli kazanıyor ve kimler bu isten daima zarar edi-yor?

Kim ne derse desin, ekonomik sistem değerlerin/ fiyatların sürekli oynaklığı üzerine kurulu. Para parayı çekiyor, vakit

YÜZLEŞME III

184

nakit üretiyor. Bir kesim açısından ise vakit nakit kaybı olu-yor. Belirlenmiş standart gelirleri, yeniden değerleme yapı-lana kadar sürekli değer kaybediyor. Onların kaybı diğerle-rinin kazanç hanesine yazılıyor. Bir kesim bu temel mantık üzerinden sürekli zenginleşiyor. Büyük bir kesim de açlıkla minimum refah seviyesi arasında gidip geliyor. Ya da karnını doyurunca şükrediyor.

Sorun sistemdeyken, adam ev sahibi olmasın mı karde-şim, paranın değerini korumak faiz olmaz, bu haram değildir diyenler, olaya tek boyutlu bakıyorlar. İnsanlar ev sahibi ol-sunlar tabii ki. Kira ödemektense banka taksiti ödemek doğru bir tercihtir. Ancak bu yapılanla sisteme alternatif üretilmiyor sadece dinin haram ve helalleri tıraşlanıp sisteme entegre edi-liyor.

Ben helal-haram, tarihsel-evrensel, alan mı haram isliyor, veren mi türünden tartışmaların dışındayım. Ancak din için-den konuşuyormuş gibi yapıp fetva üretenlerin, bizzat siste-me -büyük sisteme- hizmet edip, sistemin devamını sağladık-larının da çok iyi farkındayım. Sistem derken bunun her şey-den önce bir zihniyet meselesi olduğunu belirtmek isterim.

İşin aslı, mesele para olunca Müslüman, Hristiyan, Alevi, Sünni, tarihselci, kurancı, ateist, deist yok, kendimi hariç tut-madan diyorum ki hepimiz dibine kadar kapitalistiz. En ger-çek din KAPİTALİZM, Tanrı’nın adı da çok net: PARA

19 Ocak 2020

Modern zihne ve modern bilime uymayan ayetler, nasıl abra kadabralarla tevil edilip uygun hale getiriliyorsa, mev-cut yaşam biçimi ve sisteme uymayan ayetler de benzer yön-temlerle tevil edilip buharlaştırılıyor. Mesela faiz meselesi bu-nun çok tipik bir örneği. Kimisi tarihsel dedi; kimisi, verene değil alana haram dedi; kimisi Kur’an’daki ayet faiz değil riba diyor dedi; kimisi vadeli satış dedi, diyanet de zaruret ha-linde alabilirsin dedi. Ayet buharlaştırıldı veya dondurulup buzluğa kaldırıldı. İlginçtir Cübbeli ile Öztürk aynı neticede

KÜFÜR NEDİR, KAFİR KİMDİR?

185

birleşti. Ayet beni ilgilendirmiyor desem bana demediklerini bırakmazlar ama sonuçta yaptıkları Tanrı buyruklarını By-Pass etmekten ibaret.

29 Ocak 2020

Kudüs ne zaman özgür olur?

Kudüs’te yaşayan Filistinli Halk aralarındaki radikal din-cilerden/örgütlerden ve onları besleyip sürekli çatışmaya teşvik eden Arap/Türk/Fars devletlerinin tesirinden; Yahudi Halk da Siyonizm’in ve onu besleyen siyasi güçlerin tesirin-den kurtulup birlikte barış içinde yaşamaya, yani Kudüs’ü is-mine layık olacak şekilde Darüsselam (barış yurdu) yapmaya karar verdikleri zaman...

Kudüs bizimdir diyen Radikal Müslümanlar da Radikal Yahudiler de oraya sadece kan ve gözyaşı bırakıyorlar.

30 Ocak 2020

Ömer Özgül doğru bir soru sormuş:

“Kudüs sizin olsa ne değişecek ki? Adalet ve merhametle yönetip halkını mutlu ettiğiniz bir toprak parçası var mı?”

5 Şubat 2020

KÜFÜR NEDİR, KAFİR KİMDİR?

Dinlerin ve tabii ki dindarların hasımlarına karşı en büyük silahıdır tekfir...

Tekfirin zemini kategorize etmektir.

İman’ın karşısında inanmamak yani küfür, müminin kar-şısında inkâr eden yani kâfir konumlandırılırken bu ikisi ka-ranlıkla aydınlık, siyahla beyaz kadar birbirine karşıt ve tezat gösterilir.

YÜZLEŞME III

186

Oysa hakikat ne siyahtır ne de beyaz...

Bu ayrımın kaçınılmaz sonucu ötekileştirme, dışlama, afo-roz, düşkün veya yaban kılmadır. Yani tekfir etmektir.

Tekfir edilene ne dünyada ne ahirette aman vardır.

Dünyada toplumun/cemaatin/ümmetin/mahallenin dışına sürülen kafirler ahirette Sırat köprüsünden düşüp direk ce-hennemi boylarlar.

Küfre ve kâfirlere karşı amansız ve bitmeyen bir düşman-lık, çatışma ve savaş öncelikle hislerden başlamak üzere fikir-lerde, inançlarda ve fiili hayatta biteviye sürdürülür.

Bu yüzden tekfir, bir tür tasnif, basit bir inanç ve fikir ay-rılığından öte bir tahkir/hakaret, aşağılama, tahfif, nefret kus-ma, kin ve düşmanlık ve karşıtlarını yok etme/yeryüzünden kökünü silme/yok etme isteğinin dışa vurumudur.

Bunu yapamasa da -yapamaz çünkü küfrettiği yok olup giderse kendi varlığı da anlamsızlaşır- yok sayarak kendini tatmin eder, çaresizliğine ve zavallılığına ilaç yapar, düşünsel anlamda çıkmazlarını duygusal anlamda ötekileştirme ve yok sayma yöntemiyle destekleyerek bir melceye sığınmış olur.

Birisi sizi tekfir ediyorsa bilin ki bunun anlamı ve amacı sadece inanç ve düşünce açısından basit bir kategarizasyon ve anlatım biçimi değil sözün bittiği yerde son bir çare olarak hakarete ve aşağılamaya müracaat etmektir. Birisinin anası-na avradına sövmeyi ifade ederken “küfretmek” kelimesinin kullanılması bu yüzdendir.

Tekfir dilin şiddetidir yani...

Bu nedenle düşünce ve inanç tartışmalarına tekfiri dahil etmek aşağılık/sefil bir harekettir, düşünce ve delillerin yok-luğuna ve acziyete karşılık gelir.

Şimdi tekfir konusunda bile bile tuzağın içine düşerek iro-nik bir çözümleme yapacağım:

KÜFÜR NEDİR, KAFİR KİMDİR?

187

O tekfirciler ne büyük kâfirler olduklarının farkında değil-ler aslında.

Neden mi, çünkü Arapça ‘da K-F-R kökünden türeyen bu kelimenin köken anlamı “örtmek”tir de ondan... Tohumu top-rakla örttüğü için çiftçiyi de kâfir diye isimlendirir Araplar. Hakikati örttüğü için iman etmeyenler “kâfir” ve iman etme-mek de “küfür” olarak isimlendirilmiştir. “Örtmek” anlamın-dan “nankör” ikincil anlamı türemiştir. Hakikati örttüğünde hakikatin sahibine nankörlük etmiş oluyorsun çünkü...

Peki gerçekten hakikati örten kim?

Hakikatin mutlak sahibi olduğunu iddia edenler, evet asıl hakikat örtücüleri onlar değil mi?

İnsan hakikati ne kadar kuşatabilir ki!

Kendi sınırlılığı içinde ancak bir hakikat talibi veya yolcu-su olabilir insan...

Bulduğunu iddia edenler ve hakikate sahip olduklarından emin olanlar ise işte onlar gerçek hakikat düşmanları ve ken-di vehimlerini hakikate perde, duvar, örtü yapanlardır.

İşte onlar kafirlerdir...

Hakikati Tanrı’dan aldığını iddia etmekten, kendi zannını, vehmini, hayalini, imgesini, hezeyanını Tanrı sözü diye dikte etmekten daha büyük bir küfür olabilir mi?

Adama sormazlar mı, nerden biliyorsun arkadaş diye! Cevap olarak mazeretten başka ne üretiyorsun ki!

Tanrı sözü diye pazarlanan sözlerin başımıza açtığı işler ortada. Bu nasıl hakikat ki aldatma, aldanma, ayrılık, kan, gözyaşı, düşmanlık ve sömürüden başka bir şey üretmiyor!

Bu nasıl Tanrı sözü ki her duyan başka bir şey anlıyor!

Hakikati, hakikat adı altındaki sözlerle örtmekten daha büyük bir küfür olabilir mi!

YÜZLEŞME III

188

Hakikatin sahibi olmak, inananlar sınıfından olmak adı al-tında, iktidar, mal-mülk devşirip, peşlerine takılan milyonla-rın kanını emmekten daha büyük bir küfür olabilir mi!

Hakikat, daha başka hangi yöntemle bu kadar ustaca giz-lenip örtülebilir ki! Hakikat daha başka hangi şeytanca yolla bu kadar iyi kullanılabilir ki!

Hakikat perdesinin arkasına sığınmaktan daha mükem-mel bir hakikat örtücülüğü (küfür) var mıdır!

Her itiraz edeni hakikati örtmekle (tekfir) suçlamaktan daha kurnazca bir örtme (küfür) yöntemi bulunabilir mi!

Ey kâfirler!

Bütün perdeler indi.

Küfrünüz ayan beyan çıktı ortaya...

Ey hakikatin sahipleri(!), ey daima haklı olanlar(!), sizler-siniz asıl kâfirler...

Ey kafirler!

Tapmam o sizin taptıklarınıza!

Ne güce,

Ne devlete,

Ne iktidara,

Ne koltuğa,

Ne paraya,

Ne mala,

Ne mülke,

Ne parmaklarınızı sallayarak insanlara vaziyet ettiğiniz o kürsüye,

Ne ayaklarını yaladığınız Tanrı temsilcisi o meczuplara...

Sizin yolunuz size, benimkisi bana...

HZ. MUHAMMED’İN TEO-POLİTİĞİ

189

Ben aklın, düşüncenin, mantığın, fikrin, bilimin, yanılma-nın, haksız olmanın ama her seferinde tekrar ayağa kalkarak aramaya devam etmenin yolunu seçtim.

Size uyduruk mitolojik hakikat evinizde iyi uykular dili-yorum.

Ben cehennemde yanmaya gidiyorum.

Size ne!

7 Şubat 2020

HZ. MUHAMMED’İN TEO-POLİTİĞİ

“Şüphesiz, iman edenler; Yahudilerden, Hristiyanlardan ve Sâbiîlerden de Allah’a ve ahiret gününe inanıp sâlih amel işleyenler için rableri katında mükâfatlar vardır. Onlar için herhangi bir korku yoktur; onlar üzüntü de çekmeyecekler.” (Bakara 62)

Bakara Sûre’si Medine’de ilk inen sûrelerdendir. Medine’ye hicret eden Peygamber’in Medineli Yahudilerden çok büyük beklentisi vardı. Hz. Muhammed, Ehli Kitap’ın beklediği Mesih/ kurtarıcı/peygamberin kendisi olduğunu iddia edi-yor, bunun kitaplarında da yazılı olduğunu söylüyor ve ken-disine iman etmelerini bekliyordu. Tabii ki bu, Medine’deki en büyük gruplardan olan Yahudilerin fiili ve maddi deste-ğini almak anlamına da geliyordu. Bu yüzden onlara yakın durdu. Onları incitecek sözlerden kaçındı. Onlar gibi yönünü Kudüs’e dönerek namaz kıldı. Onların oruç tuttuğu zamanda oruç tuttu. Onlarla ittifaklar kurdu, antlaşmalar yaptı. Hatta ayette belirtildiği gibi onları cennetlik ilan etti.

Ancak işler istediği gibi gitmedi. Yahudiler bir türlü onun peygamberliğini onaylamadı. Siyasi, ekonomik ve askeri des-tekten de uzak durdular, verdikleri sözleri tutmadılar. İki yüzlülük yaptılar. Arkasından komplolar kurdular.

YÜZLEŞME III

190

Hz. Muhammed onlardan iş çıkmayacağını anlayınca, yö-nünü yeniden kabilesine, Kureyşlilere çevirdi. Kudüs’ün ye-rini Kâbe aldı. Kâbe’yi Hz. İbrahim’in İsmail’le birlikte yap-tığına dair efsane gündemleştirildi. Putperest bir ibadet olan Hac İslamileştirildi.

Yahudiler hakkında kullanılan dil ise iyice sertleştirildi. İnsanlar içinde en amansız düşman sınıfına müşriklerin ya-nına Yahudiler de eklendi. Tabii ki kafirleştirilip ebedi cehen-nemlik ilan edildi. Beyyine sûresi 6. ayet şöyle der:

“Ehl-i kitap’tan ve müşriklerden kâfir olanlar, içinde ebe-dî olarak kalacakları cehennem ateşindedirler. İşte halkın en kötüleri onlardır.”

İşte bu tam da politik teolojiye veya hep ifade edildiği gibi teolojik politikaya karşılık gelir. Hangisinin önce ifade edildi-ği önemli değil. Önemli olan politika veya siyasi stratejilerin teolojiye belirlemesidir. Tersi de doğru, yani teoloji politikayı da etkiler. Sadece tek yönlü bir etkileme yoktur. Sadece alt yapı üst yapıyı belirlemez, üst yapının da alt yapıya etkisi vardır. Ama çoğunlukla politika, ekonomi ve tarihsel koşullar teolojiye belirler.

Burada da böyle olmuş ve başlangıçta Yahudilerle ittifak kurmak isteyen Hz. Muhammed onları cennetlik ilan eder-ken, işler bozulunca bir anda cehennemlik olduklarına karar vermiştir. Oysa Ehli Kitap baştan da sonradan da aynı kişiler-dir ve aynı şeylere inanmaktadırlar. Belirleyen etki, inançların mahiyeti değil politik ilişkilerdir.

Yahudilerden elde edilen ganimet, kaleler, topraklar, cari-ye ve köleler de işin çabası.

8 Şubat 2020

SAHTE PEYGAMBER OLUR MU?

Mücahit Bilici’nin bir paylaşımından aldığım ilhamla ya-zıyorum:

SAHTE PEYGAMBER OLUR MU?

191

“Nebi”, “resul” veya Farsça ve Türkçe ‘de kullanıldığı gibi “peygamber” demek, Allah’tan mesaj aldığını ve bunu insan-lara duyurmakla ve uygulamakla mükellef olduğunu iddia eden kişi demektir.

Bunun “sahte”si, “yalancı”sı olmaz. Çünkü birisinin Allah’tan gerçekten haber aldığını, o kişinin beyanının dışın-da açık bir delille kanıtlamak ve bilmek mümkün değildir. Bir şeyin kendisi ya da iddianın sahibi kanıt kabul edilemez. Delil dışsal olmalıdır. Muhatapların peygamberlerden muci-ze ve açık kanıt istemeleri boşuna değildir ve mucize talep etmekte haklıdırlar.

Aslında mucize göstermek bile peygamberliğin kanıtı ola-maz. Çünkü insanların açıklayamadığı mucize kabilinden olayların tümünün bir açıklaması vardır. Bu olayların nasıl vuku bulduğunun anlaşılamaması veya bir nedenle açıkla-namaması onların mucize olduğunu göstermez, sadece bilgi ve aklın yetersizliğini gösterir. Bilgi ve bilimdeki gelişmelere bağlı olarak bunların açıklaması yapılabilir.

Geçmişte deprem, volkan, yıldırım düşmesi, sel baskını vs. gibi doğal felaketler ilahi gazapla açıklanmaktaydı. Ki günü-müzde dindarların çoğu böyle anlamaya devam ediyor. Oysa bunlar bilimsel olarak açıklanabilen doğal olaylardır.

Mesajdaki edebi üstünlük veya metindeki matematiksel ahenk de peygamberliğin bir kanıtı olmaz. Çünkü bunların tümü insanlar tarafından üretilmesi mümkün metinlerdir. İçinde sayısal ahengin ve son derece etkileyici bir edebi üslu-bun bulunduğu şiir, metin ve eserler geçmişte de günümüzde de insanlar tarafından üretilebilmektedir. Diğer taraftan her güzel eser kendi içinde eşsizdir, taklit edilemez. Eser sahibi dahi kendi eserinin bir benzerini üretemez. Taklit eser, zaten eser sayılmaz, sadece bir taklittir o. Beethoven’ın eserleri eş-sizdir, taklit edilemez. Tolstoy veya Dostoyevski’nin roman-ları da öyle... Bu eserlerin eşsiz olması onların ilahi olduğunu göstermez. Hepsi insanidir. Bu durum peygamberlerin sun-duğu metinler için de geçerlidir.

YÜZLEŞME III

192

Peygamberlerin karakterleri, dürüst, yalan söylemeyen, toplum tarafından güvenilir kişiler olarak tanınması da onla-rın peygamberlik iddialarının doğru olduğuna delil olamaz. Çünkü yaşadıkları bazı psikolojik, manevi ve zihinsel tecrü-beler nedeniyle, söyledikleri sözleri onlara Allah’ın gönderdi-ğine gerçekten ikna olmuş ve buna samimiyetle inanmış ola-bilirler. Diğer insanlara kendilerinin Allah’ın elçisi olduğunu söylemeleri kendilerince samimiyetle inandıkları, son derece doğru buldukları düşünceleri olabilir. Bu onların dürüstlük-leri ve doğru kişiler olmalarıyla çelişmez. Ama inandıkları şey tamamen havada kalmaktadır.

Başka bir durum daha mümkün: O kişiler o ana kadar doğru söyleyen, dürüst kişilerken, davet ettikleri düşünce ve inançlarını ancak Tanrı sözü olarak sunarlarsa kabul ettirebi-leceklerini düşünmüş ve bir kereye mahsus dürüstlüklerin-den taviz vermiş olabilirler. Öyle ya, geçmişlerinde doğru ve dürüst olan kişilerin, gelecekte de hep böyle kalacaklarının veya hayatlarının bazı anlarında bundan taviz vermeyecekle-rinin bir garantisi var mıdır? Hele bu bir de ulvi amaçlar için olursa!...

Yine peygamberlerin mesajlarının içeriği de peygamber-liklerinin delili olamaz. Çünkü düşünce ve mesajlarının içe-riklerinde diğer insanların bilmediği daha önce hiç düşünül-memiş, düşünülmesinin ve bilinmesinin mümkün olmadığı yeni bir şey yoktur. Onların çağırdığı ahlaki veya insani ilke-leri önce veya sonrasında, peygamberlik, bilgelik, filozofluk veya başka isimler altında birçok insan dile getirmiştir. İçeriği bir kanıt olarak sunmak da peygamberliğin bir delili olamaz yani.

İnanç ve din olmazsa bunun boşluğunu neyle dolduraca-ğız türünden bir mazeret de peygamberlerin hak olduğunun delili olamaz. Mazeretler ne zamandan beri delillerin yerini alır oldu? Unutmayalım ki oluşacak boşluk, gereksiz bir işgal ve şişirmenin kalıcı hale gelmesinin sonucundan başka bir şey değildir.

SAHTE PEYGAMBER OLUR MU?

193

Geriye tek bir şey kalıyor, açık bir kanıt veya bilgi nedeniy-le değil sadece inandığı için inanıyor insanlar.

Tabii bunu söylerken inanmanın inanca konu açık delille-rinin bulunup bulunmamasından bağımsız olarak, inanmayı sağlayan psikolojik, sosyolojik, kültürel ve tarihsel etkileri de göz önünde bulundurmak zorundayız. İlk inananlarla son-raki inananların arasında farklı nedenler bulunsa da insan-ların hemen hemen tamamına yakını inancı araştırıp doğru ve sağlam kanıtlara ulaştığı için değil, inancı doğduğu andan itibaren hazır bulduğu ve hayatı boyunca toplum tarafından sürekli inanma telkinine maruz kaldığı için inanır. Müslüman toplumda doğan Müslüman, Hristiyan toplumda doğan Hristiyan olur. İnançlar güçlerini temellerinin güçlü oluşun-dan değil, psikolojik tesirinden ve taraftarlarının çokluğun-dan alır. Herkesin inandığı ve toplumsal dinamiklerin bu inançlara göre şekillendiği bir ortamda siz de inanmak veya inanıyor gibi görünmek zorunda kalırsınız.

Bu durumda, yalancı/sahte peygamber-hak peygamber ayrımı altı boş mesnetsiz bir ayrımdır. Bu iddiada bulunan herkes, peygamber olarak isimlendirilebilir. Dileyen inanır dilemeyen de inanmaz.

“Yahudilerin Allah’ı, Yahudi olmayan bütün milletlere düşman!

Hristiyanların Allah’ı, İslam-Müslüman düşmanı!

Müslümanların Allah’ı, Yahudi ve Hristiyan düşmanı!

Diğer dinler de öyle!

Bu nasıl bir Allah, nasıl bir din öğretisi?

Allah için savaşmayın; Allah için barışın, sevişin!” (Son peygamber Hz. Hasan Mezarcı)

Bu adamın söylediğinin nesi yanlış, Hz. Muhammed’e inanıyorsunuz da Hz. Hasan Mezarcı’ya neden inanmıyorsu-nuz?

YÜZLEŞME III

194

10 Şubat 2020

KUDÜS’Ü KURTARMAKTAN VAZGEÇİN

Her Kudüs Mitingi İsrail’in yeni bir kazanım elde ettiği ya da Filistin’e karşı bir adım daha öne geçtiği anlamına geliyor. Mübarekler protesto etmiyorlar sanki İsrail’in başarılarını kutluyorlar. Bu mitinglere en çok İsrail seviniyordur eminim. Ya da kıs kıs gülüyordur.

Ben ne Kudüs’ün ne de bazılarının dediği gibi Mekke’nin kurtarılmaya değer olduğunu düşünüyorum. Bu tür yerler, mekanlar ve şehirler bir tür kutsal fetişizmdir. Bu tür protes-tolar, Filistin davasına fayda sağlamaz, sadece dindarların veya fanatiklerin heyecanlarını tatmin eder. Kutsallık atfettik-leri yerler için görevlerini yapmanın verdiği duyguyla evleri-ne geri dönerler. Siyasiler de taraftar toplar ve o meydanlarda şov yaparlar.

İşin gerçeği fanatik gruplar hariç Filistinliler, o topraklarda yaşamayı, çok istedikleri için değil, çaresiz olarak sıkışıp baş-ka bir yere gitme imkanına sahip olmadıkları için tercih edi-yorlar. Bu yüzden dünyadaki yaklaşık 14 milyon Filistinlinin en fazla yarısı Filistin’de yaşıyor. İmkanları olsa kalanların çoğu da orayı terk eder. Birçoğu çoktan uyum sağlamış, İsrail bayrağı altında işinin gücünün peşinde. Filistin/Kudüs dava-sı, Filistinlilerden çok, Filistinli olmayanların davasıdır, bunu unutmamak gerekir.

Geçen sosyal medya üzerinden yazıştığım hukuk eğitimi almış Filistinli bir kadın İstanbul’a gelmek için benden yar-dım talep etti. Birçok arkadaştan duydum, ne zaman orada yaşayan bir Filistinliyle tanışsanız, hemen sizden Filistin’den kaçmak için yardım talep ediyorlar.

Bırakın artık çaresiz insanlar üzerinden kendi fetişik duy-gularınızı tatmin etmeyi.

ABDEST!

195

26 Şubat 2020

ABDEST!

Korona virüse karşı Kur’an’dan açık bir buyruk bulama-yan Kur’ancı arkadaşlar abdest ayetine sarılmışlar ve Kur’an 1400 yıl önce evrensel bir buyruk olarak hijyeni, elleri yıka-mayı emretti, diyorlar. Bu kötü bir şey değil tabii ki. Dinsel bir amaç için de olsa temizlik iyi bir şey... Ancak, ayet: Namaz için kalktığınızda... diyerek abdesti hijyen için değil namaz için em-rediyor. Yani emredilen evrensel bir emir olarak hijyen değil, namaz için hijyen... Buradaki asıl amacın salt hijyen olduğunu zannetmek şuna benziyor: Kur’an’da “oku!” diye bir emir var, öyleyse Kur’an evrensel bir ilke olarak kitap okumayı emretti! Ya da akletmiyor musunuz, dedi, öyleyse evrensel bir buyruk olarak felsefe yapmayı emretti! Bunlar saçma iddialardır. Bu buyruklar Kur’an’ın hijyeni, kitap okumayı veya felsefeyi ev-rensel bir buyruk olarak emrettiğini değil, dinsel amaçları için bu evrensel prensipleri araçsallaştırdığını gösterir. Üstelik ab-dest veya gusül ilk defa Kur’an tarafından duyurulan bir iş de değildir. Arapların zaten bilip uyguladıkları işlerdendir. Kur’ancılara ithaf olunur.

Eğer Kur’an namaz için değil de hijyen için temizliği em-retseydi, bunu bir ibadetten bağımsız olarak, başlı başına bir emir olarak emretmesi gerekirdi. Çocuklara veya köyünden ilk defa çıkıp askere giden delikanlılara temizlik talimatları vardır ya. İşte onun gibi bir şey olması gerekirdi. Oysa amaç temizliği emretmek değil, namaz için bir tür psikolojik ön ha-zırlık yapılmasını sağlamaktır. Bu yüzden su bulunamazsa teyemmüm emrediliyor. Yani ön protokol yerine getirilecek mutlaka. Oysa teyemmüm temizlik değil, eli yüzü toza bula-maktır, yani pisletmektir.

Abdesti bozan şeyler: Vücuttan çıkan gaita, meni, idrar, kan, ağız dolusu kusmak, arkasını bir şeye dayayıp uyumak, namaz içinde sesli gülmek, bayılmak, deli olmak, sarhoş ol-

YÜZLEŞME III

196

mak ve imanını gideren, küfre sebep olan bir iş yapmak veya bir söz söylemek, cinsel ilişki... Eğer bunlar yoksa, abdestiniz bozulmuş sayılmaz, yeniden abdest almadan namaza durabi-lirsiniz. Mesela yağlı yemek yediniz, ellerinizi yıkamadan na-maza dursanız abdestli sayılıyorsunuz. Elinizi bala daldırıp yalasanız, şekerli ellerinizle namaz kılabilirsiniz. Abdestte bi-rinci amaç temizlik olsaydı, vücudu kirleten her şeyin abdesti bozması gerekirdi. Oysa uyumak ve namazda sesli gülmek abdesti bozarken ellerinle yağlı yiyecekleri yemek abdesti bozmuyor. İlginç doğrusu.

28 Şubat 2020

İNANÇ KALPTE DURDUĞU GİBİ DURMUYOR

İnanç, kişiyle kaim kaldığı, topluma yansımadığı ve iman ait olduğu yerde yani kalpte kaldığı sürece dinin bir sorun oluşturmayacağı konusundaki görüşümün çok da isabetli ol-madığını düşünmeye başladım.

Çünkü inanç asla kalpte öylece durabilecek bir şey ve din de kalplerde yer edinmekle yetinmeye razı olacak bir yapı de-ğil.

İnanç kalbi bir eylem olmaktan öte düşüncedir, siyasettir, toplumsallaşma arzusudur. İnanıyorum dediğiniz anda, kar-şıtınızı yaratmış, aidiyetinizi belirlemiş, yolunuzu çizmiş hat-ta düşmanlarınızı bile seçmiş oluyorsunuz.

Din, özellikle İslam tamamen siyasi bir olgudur. Siyasal İslam, modern dönem İslam algısını ifade eden bir kategori olsa da İslam, özü itibariyle siyasal, siyasetten ve toplumsal-lıktan ayrılamayan bir yapıya sahip olduğu için önüne siyasal takısı getirmek son derece gereksiz bir abartıdır. O, bütün şe-kil ve çeşitleriyle siyasal bir olgudur zaten.

Babaannelerin imanı düzeyindeki iman bile masum değil-dir, bunun dahi siyasal ve toplumsal bir karşılığı vardır.

DİNİ AYDINLANMA İSTİYORLAR MI?

197

Bu yüzden İslam, modern dönemin önemli kazanımla-rından olan laiklikle uzlaştırılamaz. Müslümanlar, inanmayı sürdürdükleri sürece, laiklik, demokrasi, insan hakları, eşit-lik, özgürlük, herkes için adalet gibi değerleri asla içselleşti-remezler.

Nitekim içselleştiremiyorlar da...

Bir Müslüman asla gerçek anlamda laik, demokrat olamaz. İnsan haklarına koşulsuz evet diyemez, Eşitliği içselleştirip, iman etmeyeni kendisiyle aynı kategoride değerlendiremez. Ondan her daim üstündür. Bunları ancak işine geldiği zaman kullanır, araçsallaştırır, işine gelmeyince fırlatıp atar.

Öyle de olmuyor mu?

Sorun bir süreç ve gelişim meselesi, algılayamamama so-runu ve eğitimde yetersizlik değil, tamamen bir öz veya ma-hiyet sorunu gibi duruyor.

29 Şubat 2020

DİNİ AYDINLANMA İSTİYORLAR MI?

2005 yılında bakan olan A.Latif Sener’in ifadesine göre, o zaman İhlas Finans’ın 800 milyon dolar varlığı varken, ala-caklıların 500 milyon dolar alacağı varmış. TMSF’ye devredi-lirse, 3 ay içinde bütün alacaklıların parasını ödemek müm-künken, Erdoğan işlemi durdurmuş, “Dokunmayın bu konu-ya” demiş. Şener’e “Bunların Ankara temsilcisini çağır, onlar ne istiyorsa onu yapın” demiş. Ankara temsilcisinin dediğini yapmışlar.

Ve o gün bugündür de İhlas Finans paraları torpilliler ha-riç ödenmiyor. Mudilerin ölmesi veya borçların müruru za-mana uğraması bekleniyor.

Bir talimatıyla kurtarılan ve 800 milyon dolarlık serveti iade edilen bu kurumun elindeki gazete ve TV’ler o gün bu-

YÜZLEŞME III

198

gündür Erdoğan’ın medya tetikçiliğini yapıyor. Amerika bağ-lantılarına dair söylentilere değinmiyorum bile...

Bu cenahtan Mustafa Öztürk ve KURAMER’e dönük ya-pılan saldırıları bağnazca da olsa salt inanç ve din savunusu gibi görmek saflık olur. Net bir komplo teorisi öne süreceğim: Burada yapılan iş, hurafeye dayalı inançların etkisinin orta-dan kalkmasını engellemek ve devamlılığını sağlamak için yapılan bir operasyondur.

Çünkü toplumda dine karşı aydınlanma arttıkça o toplum-ların yönetilmesi de zorlaşmaktadır. Mustafa Hoca’nın sa-vunduğu düşünceler dini ve cemaatleri tartışılır kılmaktadır. Dinin muktedirler tarafından kullanılmasını engellemektedir. Cemaatlerin altını oymaktadır. Dine ve cemaatlere eleştirel bakış cemaatlerden ve sürüden kopuşu hızlandırmaktadır. Batı için dindar, bireyselleşemeyen, sürü halinde tepki veren veya boyun eğen toplumları yönetmek ve yönlendirmek her zaman daha kolay olmuştur. İngiltere’nin zamanında halife-lik projesini bu kadar önemsemesi bu yüzdendi. Sürüye ço-ban arıyorlardı. Çoban seninse sürü de senindir.

Batıdaki derin güçler İslam dünyasında dini aydınlanmayı istemiyor benim görüşüme göre. Bu yüzden son günlerdeki saldırılar planlı bir projenin parçası olabilir... Fetö gibi, ışık-çılar gibi, tarikat grupları gibi kullanışlı dini cemaatlerin de-vam etmesini ve güçlenmesini istiyorlar.

1 Mart 2020

SAVAŞ SEVERLERE ÜLTİMATOMUMDUR:

Barışın önemini, sorunun kaynağının savaş olduğunu an-lamamanızı anlıyorum.

Çünkü bu bir düşünce veya eğitim sorunu değil, bir yapı ve gelişme sorunu.

SAVAŞ SEVERLERE ÜLTİMATOMUMDUR:

199

Barışın anlamını, savaşın ilkelliğini, çözümün değil soru-nun kaynağı olduğunu anlayabilecek evrimsel gelişmenizi henüz tamamlayamadınız maalesef.

İlkelsiniz, korkaksınız, gerisiniz, kötüsünüz... Sorunlarınızı şiddetin dışında bir yolla çözemiyorsunuz.

İlkelliğinizden dolayı sizi hoş görüyorum.

Beyniniz ve vicdanınız bunu anlayabilecek seviyede değil-se bu sizin suçunuz değil tabii ki.

Barış yanlısı olanlar, koşulsuz ve amasız barışı savunanlar, çözümün hemen ve derhal silahların gömülüp tüm savaşlara son vermekte ve ebedi ve kesintisiz barışın ilan edilmesinde olduğunu, savaşın başka çare kalmadığında son çözüm dahi olamayacağını düşünenler, dimağ ve vicdan olarak evrim zincirinde büyük bir sıçramanın ve oldukça üst düzey, genel ortalamaya göre oldukça ileri bir seviyenin temsilcileridir.

Ebedi barış yanlılarının soyunu savaş tamtamları arasın-da tümüyle yok etmezseniz belki bu genlerden türeyecek bir nesil gelecekte ebedi barışı dünya üzerinde hâkim ve daim kılabilir.

Ama sizler, kötü gen sahipleri olarak, Kabil’in soydaşları olarak savaş türküsünü söylemeyi sürdürürseniz korkarım Habilleri, barış yanlısı o üst insanları yok etmekle kalmayacak gezegenin de sonunu getireceksiniz.

Ey Kabiller! Artık Habilleri öldürmekten vazgeçin de barı-şın yolunu tutun!

Selamla kalın!

2 Mart 2020

“Sakın üstün durumda iken gevşeyip barışa çağırmayın. Allah sizinle beraberdir. O amellerinizi asla eksiltmeyecek-tir.” (Muhammed/35)

YÜZLEŞME III

200

Demek ki neymiş, İslam’ın barış dini olması üstün ve güç-lü olana kadarmış. Zayıfken barış çağrısı yapın ama gücü eli-nize geçirdiğiniz zaman barış masasına oturmayın, barış filan yapmayın, bütün kontrol sizde olsun, boyun eğdirin diyor ayet. Ben söylemiyorum ayet söylüyor.

Bu da İslam barış dinidir teranelerine inanan arkadaşlara ithaf olsun.

Bak şimdi ne teviller yapılacak!

3 Mart 2020

TÜM PROBLEMLERİN ARKASINDAKİ EN TEMEL PROBLEM

Tüm problemlerin arkasındaki en temel problem nedir, so-rusuna benim cevabım şu şekilde:

Bir bilince sahip olmasına rağmen insanoğlunun bir Tanrı olmaması...

Bu ne demek?

Evrimin hangi aşamasında veya ne zaman kendi olmanın ve ötekinin bilincine vardı bilmiyorum ama insan o andan itibaren eksikliklerinin ve ölümlü oluşunun onda ürettiği stresten kaynaklanan birçok problemle yüzleşmek ve bunlara dönük çözümler üretmek için çaba göstermek zorunda kaldı. Tabii ki her çözüm yeni sorunların ortaya çıkmasına yol açtı. Tüm canlılar gibi insan da sadece hayatta kalmak ve karnı-nı doyurmakla yetinseydi ve ölüm bilincine erişemeseydi ne kültür, ne medeniyet, ne bilgi, ne bilim, ne düşünce, ne din, ne felsefe, ne toplum, ne de devlet üretebilecekti. Ölüm gerçe-ğinin ve acziyetinin farkına varması tüm diğer gelişiminin ve problemlerin ortaya çıkışının tetikleyicisi oldu.

Bir açıdan insanoğlunun tarihi Tanrı gibi mükemmelleşme ve ölümden yakayı sıyırma veya onu unutma, ölümün üze-rinde oluşturduğu strese çareler üretme çabasının tarihidir.

TÜM PROBLEMLERİN ARKASINDAKİ EN TEMEL PROBLEM

201

Soruya şöyle de cevap verebilirim: Tüm sorunların arka-sındaki sorun, ölüm sorunudur; ebedi olmayışımızdır ve bir gün yok olup gidecek oluşumuzdur.

Eğer insan ölümsüz olsaydı, bambaşka bir hayatımız olur-du. Ölüm kadar hiçbir şey şu anki hayatımızın bu şekilde şe-killenmesine tesir edemez.

Ölüm ve kâmil bir varlık olmayışımız nedeniyle, ölüm-süzlüğü ve kâmil insan -tanrı- olmayı kendimize hedef seç-tik. Ölümün ürettiği stresten kurtulabilmek için ölüm sonrası hayatı veya reenkarnasyonu icat ettik. En mükemmel sıfatları birleştirip soyutlayarak tanrıyı icat ettik. Dikkat edin Tanrı insanda zaten var olan müspet sıfatların en mükemmel olan-larını temsil eder. Ama sadece o kadar. Çünkü Tanrı insan ta-hayyülüyle sınırlıdır ve onu aşan bir Tanrı hayal edemeyiz.

Kısacası insan ölümsüz ve kâmil bir varlık olsaydı, muhte-melen din diye bir fenomen hiç var olmayacak veya bildikle-rimizden çok daha farklı bir formda ortaya çıkacaktı.

Hırslarımızın, tamahkarlığımızın, sahip olma isteğimizin, başkasına galebe çalma, hükmetme isteğimizin arka planın-da da insanın eksik bir varlık oluşu ve bu eksikliğini iyi ya da kötü bir yolla tamamlama isteği var. Temel ihtiyaçlarını karşılayabilen bir insan ihtiyaçtan fazlasını paylaşmak yeri-ne neden daha fazlasını ister ve bunun için kavgayı, savaşı, öldürmeyi, gasp etmeyi, adaletsizlik yapmayı tercih eder? Diğerlerinden daha üstün olabilmek için... Diğerleriyle ara-sında oluşan farkla kendini küçük de olsa Tanrı gibi hissede-bilmek için...

İbni Arabi’nin kâmil insanı tanrının bütün sıfatlarını ken-dinde tecelli ettirebilmiş insan değil de nedir! Zalim insan zulmederek insanı kâmil olmaya çalışırken mistikler de ma-nevi yollarla insanı kâmil olmaya çalışıyor. Yok aslında birbir-lerinden bir farkları.

Diğer yandan olumsuz şekilde dahi olsa bu isteğin doğur-duğu hareket bildiğimiz tüm tarihin muharrik gücü oldu.

YÜZLEŞME III

202

Ölümsüz olsaydık, şu andaki problemlerimizin kaçıyla uğraşmak zorunda kalacaktık bir düşünün.

Seküler dünyada dahi her şey ölümü unutmak veya unut-turmak üzerine şekillenirken, uzun vadeli tüm hayat planları ölüm dikkate alınmadan yapılamıyor. Ölmeden önce yapma-yı hedeflediğiniz şeyleri bir düşünün, ölümsüz olsaydınız bunların kaçını planlarınıza dahil etmek için acele ederdiniz. Örneğin neden emekli olmayı hedefliyorsunuz, neden yaş-lılıkta aciz durumda kaldığınızda kullanabileceğiniz yedek akçe, birikim veya sigorta oluşturmaya çalışıyorsunuz?

Ölümü kabullenmek bile ölümün bize dayattığı problemin bir neticesi değil mi?

4 Mart 2020

VATANPERVER MİYİM?

Vatanperver miyim? Yaşadığım toprakları seviyorum ama cevabım “Hayır!” Bir vatanperver değilim. Fikret’ten ilham-la eğer bir vatanım olacaksa orası tüm yeryüzü olmalıdır. Vatanperverlik sadece yaşadığın toprakları sevmek ve değer vermek anlamına gelseydi cevabım evet olurdu ama kelime masum değil, tamamen ideolojik. Bu yüzden vatanperverlik adına bana dayatılan hiçbir şeyden kendimi sorumlu hisset-miyorum.

Yeryüzü tüm insanlar içindir. Birileri bir zamanlar kendi aralarında anlaşıp sınırlar çizdi ve işte burası senin vatanın dedi diye vatan fetişizmi yapamam.

Her insanın yeryüzünün her toprağına seyahat etme, göç etme, dilerse oraya yerleşme, orada yaşama, orada çalışıp ia-şesini temin etme hakkı vardır.

Kimsenin buna bir sınırlama getirme, bir yeri tel örgülerle çevirip buraya giremezsin, burada sadece bunlar yaşar, şun-lar yaşayamaz deme hakkı yoktur.

VATANPERVER MİYİM?

203

Güvenlik ve planlama amaçlarının dışında kimsenin bir belge ibraz etme veya bilgi verme zorunluluğu da yoktur, ol-mamalıdır.

Tek sınırlama gidip de yerleştiği bölgenin insanlarının haklarına tecavüz etmemek olmalıdır. Bu ahlaki bir sorum-luluktur. Bu sorumluluğun sınırları, temel hakları kısıtlama-mak koşuluyla yasalar tarafından belirlenebilir. Bu yasaların amacı özgürlükleri sınırlamak değil, özgürlüklerin önünü aç-mak olmalıdır.

Bir yere sınır koyup burası bunların, şunlar bu vatanın va-tandaşı olabilir şunlar olamaz demek ne kadar yanlışsa, bir zamanlar bizim vatanımızdı, öyleyse gidip oraları tekrar ele geçirebilir, sakinlerini kovabilir, orada kimin yaşayıp kimin yaşayamayacağına karar verebiliriz demek de aynı yanlışın bir devamıdır.

Bakıyorum koca koca, kerli ferli, okumuş adamlar bir yer-lerin bir iki asır önce vatan dedikleri toprakların sınırları için-de oluşunu gerekçe gösterip, orası üzerine tasarruf hakkını kendilerinde görüyorlar. Bu savaşın anlamı ne, diye soranlara bir-iki asır önce senin topraklarındı deyip gerekçe üretiyorlar. Soruyu soranları da ayıplıyorlar.

Ama şunu düşünmüyorlar ki o topraklar bir- iki asır önce o halkın olmaktan öte sultanındı. Ya da daha da öncesinde başka insanlarındı. Tarih bilgilerinizi bi gözden geçirin. Vatan kelimesinin bugünkü anlamıyla ortaya çıkışı bile bir-iki asır-dan daha geride değil. Yani saltanat soyunun hak iddialarını saçma bulanlar, önceden bizim vatanımızdı iddialarını kendi-lerine haklı bir gerekçe olarak görüyorlar. Komik doğrusu...

Hepimiz göçmeniz. Ben atalarımın izini Konya’ya kadar sürdüm. Oradan Silistre’ye oradan da Anadolu topraklarına göçmüşler. Anadolu topraklarında bile birkaç yer değiştir-mişler. Aynı bölgede yerleşinceye kadar köy köy gezip ken-dilerine uygun mu diye denemişler. Aradan bir nesil geçmiş şehre göçmüşler. Ben Kütahya’da doğdum, şimdi İstanbul’da yaşıyorum. Nerede öleceğimi bilmiyorum. Dedemin nüfus

YÜZLEŞME III

204

kağıdında doğum yeri Silistre yazıyor, babamınkinde merkez İhsaniye, benimkinde Kütahya, çocuklarımınkinde İstanbul, eşiminkinde Vezirköprü, ama onun babasınınkinde Trabzon yazıyor. Eğer birileri sınır diye etrafımızı çevirmeseydi, ne-siller boyunca süren bu değişim çok daha geniş bir alanda sürebilirdi. Belki torunlarımınkinde New York, Tokyo, Kahire veya Erzincan yazacak, onu da bilmiyorum. Nesiller boyun-ca bu kadar yer değiştirdiğimiz bir dünyada vatan gibi bir kelimeye sığınıp fetişizm yapmaktan daha salakça bir şey ne olabilir!

İnsan hakları evrensel beyannamesindeki 20. yüzyıl ulus devlet zemini üzerinden vatan, devlet, millet gibi kavramlar esas alınarak tanımlanan güdük seyahat, sığınma ve yurttaş-lık gibi kavramlar tekrar tanımlanarak daha evrensel hale ge-tirilmelidir. Bir yerden başka bir yere gidip yerleşmek isteyen insanların önündeki vize, pasaport, sınır vs. gibi engellerin tümü koşulsuz olarak kaldırılmalı ve bunun bir insan hakkı olduğu ve engellemenin bir insan hakları ihlali olduğu belir-lenmelidir

“avoir pour patrie le monde et pour nation l’humanite” Victor Hugo

“Milletim nev’-i beşerdir, vatanım rûy-i zemin!” Tevfik Fikret

Not: Victor Hugo ile Tevfik Fikret aynı şeyi söylüyor. Tevfik Fikret’inkini de anlamadık diyorsanız, bir asır önce-sinde yaşayan atalarınızın dilini anlamaktan acizsiniz, onları gerekçe yapmaktaki hırsınız neden?

5 Mart 2020

Düşmanlarıyla aynı havayı solumamak için mümkün olsa gökyüzünü de bölüp sınırlara ayırırlar. O zaman vatanper-verlerden sonra başımıza bir de semaperverler musallat ola-caktı. İşin yoksa ondan sonra gökyüzü herkesindir diye anlat-maya çalış.

CORONA NOTLARI:

205

21 Mart 2020

CORONA NOTLARI:

*İnsanoğlunun en temel problemi, tüm problemlerin arka-sındaki problem, tüm hayatın ona göre şekillendiği en dipteki problem: ÖLÜM... Corona bunu bir kez daha kanıtladı. Eğer bu bir yerlerde yazılıp sahneye konan bir senaryo ise ölüm temasını çok iyi kullanıyorlar. Ötekimiz ölüm...

*Özgürlük mü, her şeye rağmen yaşamak mı? Birkaç ay daha evlerde tecrit edilelim temel tartışma konumuz bu ola-cak.

*Yakın geleceğin siyaset biçimi, kaçınılmaz olarak daha merkezi ve daha otoriter olacak. Çünkü yüz yüze olduğumuz iki problem, çevre felaketi ve ölümcül virüslere karşı hızlı ka-rar alan otoriter yönetimlerden başkasının, şimdilik, başarı şansı yok gibi görünüyor. Elveda demokrasi...

*Sınırlar kalksın derken sınırlar evlerin arasına, hatta kişi-lerin arasına çizildi. Böyle bir dünyayı yönetmek daha mı zor, daha mı kolay!

*Olayın sadece bir salgın virüs meselesi olmadığını, gös-terilen ve inandırılmak istenenle hakikat arasında derin bir uçurum olduğunu düşünmekten bile korkuyorum! Tövbe tövbe... Kutsal dinler bile bunu bu kadar büyük ölçekte ve bu kadar kısa zamanda becerememişti. Olsun ben gene de gi-dip ellerimi yıkayayım tedbir tedbirdir. Doğruysa kazanırım, yanlışsa bir şey kaybetmemiş olurum. Yıkamazsam kaybetme riskim yüzde elli. Tanrı’nın varlığına inanırsan ya kazançlı çı-karsın ya da bir şey kaybetmemiş olursun, inanmazsan yüzde elli kaybedersin. Yıkamak daha akıllıca, yıkayayım.

*İnsanları öldürmek için ürettiğiniz silahlara harcadığınız paraları onları yaşatmak için sağlığa ve daha iyi yaşatmak için fakirlikle mücadeleye harcasaydınız, her şey daha iyi olurdu.

YÜZLEŞME III

206

*Kendimi deney faresi gibi hissediyorum. Zekamla oyna-yıp durmayın. Kaç tane istatistiğe konu olduk acaba şu birkaç ay içinde!

23 Mart 2020

TEŞEKKÜRLER COVİD-19

Dünya tarihi boyunca demeyeceğim ama yaşadığım hayat boyunca şiddet, savaş, cinayet, kavga, dövüş, saldırı, bom-balama, çatışma haberlerinin bu kadar az olduğu bir dönem görmedim. En son duyduğum şiddet haberi bir hacının bir polise tükürmesiydi. Şükürler olsun polisimiz mikrop kap-mamış.

Dünya bir anda Darüsselam’a dönüverdi.

Arap kabileleri arasında savaşlar meşhurdur biliyorsunuz. Bir kabile başka bir kabileye karşı akraba ve yakınındaki ka-bilelerle birleşerek savaşırmış. Savaşacak dış kabile olmaz-sa savaş kabile içi savaşa dönüşür amcaoğulları birbirlerine karşı düşmanlık etmeye başlarmış. Hatta iş kardeş savaşına kadar gidermiş. Bir dış tehdit ortaya çıkar çıkmaz birlik ve beraberlik yeniden sağlanırmış. Dış tehdit ne kadar büyük ve uzaktan gelen bir tehditse birlik de o kadar büyük ve uzun süreli olurmuş.

Tüm insanlığı tehdit ettiğine inandığımız bir salgın bize aramızdaki savaş ve anlaşmazlıkları bir anda unutturdu ve dünya çapında geçici bir sulh rüzgârı esmeye başladı. Demek ki istersek savaşmadan da yapabiliyoruz.

Teşekkürler covid-19...

24 Mart 2020

Çalışmayan fabrikalar ve akaryakıt tüketimindeki düşüş nedeniyle çevre kirliliğinde net bir düşüş yaşanmaya başla-mış. Ciddi raporlar yayımlanmaya başladı.

NEREDE O ESKİ İSLAMCILAR!

207

Virüs kim, covit-19 mu, yoksa bizler miyiz?

Teşekkürler Corona! Çok çevreci bir virüssün!

Üretim tarzımızı, yaşam biçimimizi, siyaset tarzımızı ve tüketim alışkanlıklarımızı ciddi bir şekilde masaya yatırmak zorundayız. Yoksa sonraki virüs Covid-19 kadar şefkatli ol-mayacak. Daha da önemlisi doğa intikamını çok sert bir şekil-de, ummadığımız bir anda alıverecek.

25 Mart 2020

Pek çok virüs kısa jenerasyon zamanlarına ve görece yük-sek mutasyon hızlarına sahipmiş. Bu özellikleri doğal selek-siyonla kombine edildiğinde virüslerin yeni çevre şartlarına kısa zamanda adapte olmalarına yani evrim geçirmelerine imkân tanıyormuş.

Bu sene bakıyorsunuz covit-19 seneye yakışıklı bir covit-20 abimiz oluvermiş.

Evrim teorisine soğuk bakan bir kısım dindarlarımızın buna itirazları olacağını zannetmiyorum. Çünkü apaçık bir vakıa var gözümüzün önünde.

Ama biz ona gene de evrim demeyelim. Kâr payıdır o, kâr payı.

13 Nisan 2020

NEREDE O ESKİ İSLAMCILAR!

İslamcıları artık anlamıyorum. Erdoğan’ı desteklemeleri anlaşılır bir durum. Ya da faşist kafaların Soylu’yu destekle-mesi de gayet normal bir durum. Ama İslamcıların Soylu’ya gösterdikleri bu teveccüh, sevgi ve destek anlaşılır bir şey değil. Akşamdan beri zirve yapan bu Soylu holiganlığını is-lamcılıgın neresiyle bağdaştırıyorlar, eski bir İslamcı olarak ve islamcılığın ciğerini bilen birisi olarak anlamış değilim.

YÜZLEŞME III

208

Anlayan varsa anlatsın. Ama lütfen Soylu’yu destekleyen bir İslamcı olsun.

14 Nisan 2020

Dünkü (üstteki) paylaşımıma verilen bir cevap:

Eskiden İslamcılar muhalifti,

Hak ve adalet aşığı idi,

Samimiydi,

Dürüsttü,

Fedakardı,

Menfaatini değil ideallerini gözetirdi,

Bunun için ölmeyi göze alırdı.

Onların hiçbiri yok artık.

Şimdikiler iktidar İslamcıları.

Hak ve adaleti değil iktidarlarının devamını istiyorlar.

Bunun için yapamayacakları şey yok.

İdeal, hak, adalet, samimiyet, dürüstlük bunların sözlü-ğünde yer almıyor.

Artık fedakarlıklarını koltukları, makamları, şirketleri, iş-leri, evlatlarının geleceği için yapıyorlar.

Bu yüzden ikiyüzlü, samimiyetsiz, ilkesiz tavırları onlara çok görmemek, bu duruma şaşırmamak lazım.

Şimdiki İslamcıların içinde koltuğunu iktidara borçlu aka-demisyenler, memurlar, bürokratlar,

Devlet ve belediye ihalelerinden yolunu bulan iş adamları,

Devletten nemalanan cemaat liderleri ve mensupları,

Mevcudiyetini iktidarın devamına bağlamış ve bunu bir beka sorunu olarak görenlerin dışında kimse yok.

EN BÜYÜK TARİKAT

209

Kalabalıklar ama hepsi benzer vasıflara sahip. Bu yüzden benzer durumlara ortak tepki veriyorlar. Verdikleri tepkilerin islamcılıkla bağdaşmaması doğal bir şey. Çünkü ilkesizler, omurgasızlar.

Muhalif İslamcılar hâlâ muhalifler ama artık İslamcı de-ğiller.

Çünkü islamcılığın özde muhalefet, adalet ve hak taraftar-lığı değil her şeye rağmen iktidar ve güç hedefi olduğunu çok iyi anladılar.

14 Nisan 2020

Trolleri ayırt etmek için bazı yöntemler geliştirdim. Bunların bir kısmını paylaşmıştım. Geliştirdiğim son bir ölçü de şu şekilde: Hiçbir haber kanalında çıkmadığı halde birile-ri tam bir özgüvenle “Şöyle olacak” diye haber veriyorsa ve bu oluyorsa o troldür. “Böyle diyorlar” diyorsa o trol değil sadece trolden aldığı haberi nakleden bir şahıstır. Uzun yıl-lardır tanıdığım bazı arkadaşlarımın bile trol olduğunu böy-lelikle öğrenmiş oldum. Parası iyiyse biz de müracaat edelim. Nereye başvurmanız lazım?

15 Nisan 2020

EN BÜYÜK TARİKAT

Tarikatlara karşı çıkan arkadaşlar bilmelidir ki en büyük tarikat İslam tarikatıdır.

Mezheplere karşı çıkan arkadaşlar bilmelidir ki en büyük mezhep İslam mezhebidir.

Tarikat şeyhlerine, cemaat liderlerine karşı çıkan arkadaş-lar bilmelidir ki en büyük tarikat ve mezhep lideri Muhammed Peygamberdir.

YÜZLEŞME III

210

Şeyhlerin, bediüzzamanların Allah’tan vahiy aldıkları-na dair iddialarını sapıklık olarak niteleyenler bilmelidir ki, bir şeyhin Allah’tan vahiy aldığına dair iddiası da Hz. Muhammed’in vahiy iddiası da aynı mantığa, aynı düşünce-ye dayanır. Şeyhlerin vahiy iddiasının kökeni, en büyük örne-ği Hz. Muhammed olan, Tanrı insan iletişiminin mümkün ol-duğuna dair inançtır. Özde birbirlerinden bir farkları yoktur. Hepsi aynı kapıya çıkar.

Aynı kaynağa mensup ve onunla aynı mantıksal temele, öze dayanan kolları, kaynağı koruma adına sapıklık olarak görmek, reddetmek ama kaynağı haklı çıkartmaya çalışmak büyük bir tutarsızlık ve çelişkidir.

20 Nisan 2020

DİN AÇIKLAMAZ AMA AÇIKLANABİLİR

Dücane Cündioglu bunu sürekli tekrar ediyor:

“Din açıklamaz anlam verir, bilim anlam vermez açıklar.”

Bu ve benzer sözleriyle Cündioğlu, dini gerçek anlamda eleştirmenin temellerini oluşturmaya çalışıyor; din Türkiye’de bugüne kadar gerçek anlamda eleştirilmedi, bunu ben yapı-yorum, diyor.

Dini eleştirmenin ve sorunu çözmenin yolunun din ile dü-şüncenin tam olarak ayrı olduğunu göstermekten ve muhay-yile, inanç ve dinin akıl, düşünce ve bilimin alanından tam olarak ayrılıp kendi alanına çekilmesini sağlamaktan geçtiği-ni düşünüyor.

Muhayyile-akıl,

İnanç-düşünce,

Din-bilim...

Rafine bir ayırmanın ve ayrılmanın ne derece mümkün olduğu ayrı bir tartışma konusu ama bence muhayyile-akıl-i-

DİN AÇIKLAMAZ AMA AÇIKLANABİLİR

211

nanç-düşünce arasındaki sınırlar o kadar keskin değil hatta muhayyile olmadan düşünce nasıl mümkün olur bunu anla-makta zorluk çekiyorum. Bununla birlikte burada asıl üzerin-de durmak istediğim husus bu değil.

Vurgulamak istediğim nokta şu, dindarlara veya inanan-lara, akıl sizin sahanız değil, sizin işiniz muhayyile, düşünce sizin işiniz değil sadece inanmakla yetinin ve inançtan dü-şünceye sıçramayın, bilimle dini karıştırmaktan vazgeçin de-mekle dini eleştirmek için bir temel oluşmuş olmuyor, bilakis dindarlar haklı kılınıyor.

İnanç kanıtlanamaz, inanç bilgi değildir, din iddia ve inançlarını bilimin teorilerini bir açıklama olarak kullandığı gibi kullanamaz şeklindeki ifadeler, dindarlara haklılık payı veriyor, onlara alan açıyor.

İnanç kanıtlanamazdan dindarların anladığı şey, inanç kanıtlanamıyor öyleyse benim inancım doğrudurdan başka bir şey değil çünkü. İnançlarını her yolla kanıtlamaya çalışı-yorlar; akıl, düşünce, mantık, bilim vs. işlerine ne geliyorsa bunu kullanmaktan çekinmiyorlar ama bunların geçersizliği ortaya konulunca ve söylenecek sözleri kalmayınca sığınacak tek melceleri, inanç kanıtlanamaz noktası oluyor.

“İnanç kanıtlanamaz,

Kanıtlayamasak da inancımızın doğru olma ihtimali var-dır,

Öyleyse inancımız doğrudur!”

Dindar bilinç böyle çalışıyor.

Gel de çık işinden!

“Din anlam verir.

Anlam da bir ihtiyaçtır.

Öyleyse inanmak doğrudur!

İnanmak doğru bir iş ise doğru bir inanç da olmalıdır!

Sonuç: İnancım doğrudur!”

YÜZLEŞME III

212

Bu akıl yürütme tarzında hakikatle mutabakat arama-ya ihtiyaç da kalmıyor, anlam tek başına işi çözmüş oluyor. Hakikat ayan beyan dinin gösterdiği yerde artık! Çünkü an-lamlı! Hurafe, mit, bilim dışılık, tarihi arka plan, tarihsel geli-şim süreci, mahiyet, insanilik vs. buhar olup uçuyor.

Bu iki nokta -inanç kanıtlanamaz ve din anlam verir nok-taları- dinin olduğu yerde kalmaya devam etmesine yetiyor, dini haklı kılıyor, ona kimsenin dokunamayacağı bir alan açı-yor, eleştirilmez yapıyor.

Sonra gelsin din üzerinden sömürü, siyaseten konsolide etme ve vaziyet planları, Allah rızası için holdingler...

Din açıklamaz ve inançlar kanıtlanamadığı gibi aksi de is-pat edilemez ama din ve inançlar açıklanabilir.

Daha kısa ifade ile, DİN AÇIKLAMAZ AMA AÇIKLANABİLİR.

Dini açıklamadaki veya çözümlemedeki amaç dini inanç-ların yanlışlığını bire bir kanıtlamak değil -ki bu kesin bir bi-çimde yapılamaz- dinin bir yapı olarak yapı sökümüne uğra-tılması olmalıdır.

Yani dini düşünceden ayırıp ona bir alan açarak ona ser-bestçe at oynayabileceği bir meydan vermek yerine varlığını oluşturan yapıyı çözümleyip söküme uğratarak yapısal var-lığını geçersiz kılacak bir yol tutturmak gerekiyor. Çünkü inanç kalpte masum bir şekilde durmuyor, durmayacak, ah-tapot gibi kollarını her yere uzatmaya ve pek çok alanda insan hayatını belirlemeye devam edecek.

Düşünceme göre dinin yapı sökümü, öncelikle dini tüm kökenleri, mahiyeti ve yapısı itibariyle çözümlemekten ve bu-nun insani ve tarihi arka planını ortaya koymaktan geçiyor.

Dinin insani ve tarihi yapısını ortaya koyarak çözümleme-nin ve açıklamalar getirmenin yolu ise, din ve inancın psiko-lojik, sosyolojik, tarihi arka planını, gelişimini ve ne olduğu-nu/mahiyetini çözümlemekle mümkün. Bunu sadece felsefe, düşünce ve akılla yapmak mümkün değil. Bunun için tarih,

GENE 19 MESELESİ

213

sosyoloji, psikoloji, filoloji, antropoloji, arkeoloji mitoloji, fizik gibi bilimleri kullanmak gerekiyor. Bu konuda yapılan çok sa-yıda çalışma ve dinlerin kökeni ve mahiyetine dair geliştirilen teori var. Bunların kullanılarak ve yenilerinin araştırılıp orta-ya konulmasıyla genelde dinin özelde İslam’ın yapısal yön-temle açıklanması veya çözümlenip çözülmesi dinin eleştirisi için geçerli ve etkili bir yöntem olacaktır diye düşünüyorum.

Unutmayalım inançlar aleyhine ne kadar kanıt getirilirse getirilsin inananlar inanmak için bir gerekçe ve haklılık sebe-bi bulacaktır. Yapı çözülmedikçe aksi mümkün görünmüyor, sadece inancın saçmalığını kanıtlamak veya onu kendi çöplü-ğüne kovalamak bir şey ifade etmiyor.

25 Nisan 2020

GENE 19 MESELESİ

Bir sayfada Sevgili Gürkan Engin’in 19 meselesi üzerine iddialarına birkaç yanıt yazdım. Farklı sayfalarda yorum yap-ma alışkanlığım pek yok ama başta Edip Yüksel olmak üzere bu arkadaşlar zeki insanlar ve onlara saygı duyuyorum ama diğer taraftan bir takıntının peşine bu kadar düşmelerine de üzülüyorum.

Birçok arkadaş biliyor benim savım Kur’an’da 19 mesele-sinin olmadığı veya bunun gösterilemeyeceği üzerine kurulu değil. Ben diyorum ki bu mümkündür ama bunun gösterilme-si kitabın ilahi olduğuna bir kanıt değildir, bilakis böyle metin ya da eserleri yazmak insan potansiyelinin sınırları içindedir. İnsan için bu mümkündür. Biraz edebi yeteneği olan ve say-mayı bilen bir insan da bunu yapabilir veya yapmış olabilir.

Bununla ilgili İslam Tarihi’nde 16. yüzyılda bazı harfler hiç kullanmadan yazılan SEVÂTIU’l-İLHÂM isimli tefsiri ve zamanımızda Georges Perec tarafından yazılan ve hem Fransızca’sında hem de Türkçe tercümesinde hiç “e” harfinin kullanılmadığı “Kayboluş” isimli romanı örnek gösterdim.

YÜZLEŞME III

214

Fransizca’da “e” yi kullanmadan konuşup yazmak neredeyse imkansızdır.

Gürkan Engin’in cevabı “Yapılabilir, bunu 19’u benimsedi-ğimden beri çok duydum ama bir Allah’ın kulu bile besmele benzeri bir cümle ortaya koyamadı.” şeklinde oldu.

Ben de ona cevabımı 19’un katları şeklindeki cümlelerle verdim:

“”Bir tarihten bir de günümüzden iki örnek yazdım sanı-rım okumadınız” 3x19=57

“Söz konusu delilin mutlaka birinin ortaya çıkıp göster-mesi şeklinde yapılması gerekmez” 4x19=76

“Asıl önemli olan insanda böylesine bir potansiyelin bu-lunması ve bunun mümkün olmasıdır” 4x19=76

“Cümleleri parantez içine aldım çünkü hepsinin harf sa-yısı on dokuzun katı şeklinde yazıldı, bu cümle de dahildir” 5x19=95

Meramıma uygun bir cevabı on dokuzun katları şeklinde bir paragrafla ifade edebiliyorsam bu, oturup uğraşarak on dokuzun katları şeklinde makaleler, romanlar veya fikir ki-tapları yazma potansiyeline sahip olduğumu gösterir.

İstiyorsanız sayfası bin dolardan iddiaya girelim. Para pe-şin olacak ama.

NOT: Yazdığım son iki paragraf 19’un katıysa bu tama-men tesadüftür, bilinçli yazmadım. Ya da Allah yazdırmıştır.”

SONUÇ Sevgili Gürkan günün bombasını patlattı ve en esaslı cevabını verdi:

“Haklısınız, bununla birlikte insan ne olduğunu bilmediği şeyi eleştirirken de dikkatli konuşmalı.

Ben ne dediğimi biliyorum, siz benim ne dediğimi biliyor musunuz?”

GENE 19 MESELESİ

215

26 Nisan 2020

Ali Nesin Hoca’nın sayfasında 19 meselesi ile ilgili yaptığı paylaşımın altına yapılan yüzlerce yorumu üşenmedim oku-dum. 19cu arkadaşların bütün meselesi konuyu Kur’an’daki 19’a uygun formülasyonlara getirip bunları göstermeye çalış-maktan ibaret. Bunun için hayatlarını vermişler, ömürlerini tüketmişler. Konuyu bu minval üzerinde tartışmaya kalkışır-sanız ortaya koyacakları çok sayıda delil var. Bu yüzden ko-nuyu sürekli buraya getiriyorlar. Bizi anlamaya çalısın, bize bir on dakika verin her şeyi açıklayacağız, kanıtlayacağız filan diyorlar ve bunu sürekli tekrar ediyorlar. Ben bu konuda ne kafa yorarım ne de böyle olmadığını göstermek için onlarla tartışırım.

Çünkü bence, önceki paylaşımımda da ifade ettiğim gibi konunun asıl mihenk noktası veya tartışılması gereken yönü burası değil. 19 kod sistemi doğru veya yanlış olabilir. Gösterilirse kabul etmekten de çekinmem ama bu beni ilgi-lendirmiyor, ben bunu tartışmıyorum. Beni ilgilendiren asıl nokta, bir insanın veya bir grup insanın bunu yapıp yapa-mayacağı hususu. Bir kodlama sisteminin mevcut olduğu bir kitap neden ille de Tanrı’dan gönderilmiş bir kitap olsun? Ali Nesin Hoca zeki bir insan da bunu yapmış olabilir diyor. 19cular ise bu mümkün değil diyorlar. Neymiş bunun için he-sap makinası kompüter filan gerekirmiş. 1400 yıl önceki bir toplumda bu yapılamazmış vs. Oysa bu iş için dört işlemi bil-mek yeter de artar bile. Ben dün dört cümleyi hesap makina-sı, kompüter kullanmadan, sadece sayarak beş dakikada 19’a uygun hale getirdim. Yeterince zaman ve emek verince aynı yolla bir kitap yazabilirim. Yazanlar da olmuş örneklerini de verdim. Ayrıca, bir ticaret toplumu olan Arapların dört işlemi bilmediklerini iddia etmek saçmalık olur. Hesap makinası ve kompüter olmadan devasa bütçelere sahip imparatorlukları yöneten bir toplum bunu neden yapamasın! Üstelik hesap makinası kullanmadan çok karmaşık hesaplamaların yapıla-bileceğine dair yöntemlerin bulunduğunu uzman arkadaşlar söylüyor.

YÜZLEŞME III

216

İkinci husus, tüm tartışma elimizdeki Mushaf’taki bütün ayetlerin 1400 küsur yıl önce Hz. Muhammed’e indirilen ve onun tarafından tebliğ edilip hiç değişikliğe uğramadan ölü-münden sonra arkadaşları tarafından toplanıp Mushaf haline getirildiğinde dair rivayetler üzerinden yürüyor. Oysa direk kitabın içinden bu bilgilere ulaşmanız mümkün değil. Bunlar sadece rivayet ve kitaptan bağımsızlar ve Edip Yüksel’in red-dettiği Sünni kaynaklar yoluyla bize ulaşmış. Kur’an’da adı geçen Muhammed’in rivayetlerde adı geçen, o tarihte yaşa-yan Muhammed’le aynı kişi olduğunu gösteren doğrudan kitaptan çıkarılabilecek bir bilgi ise mevcut değil. Şimdi 19cu arkadaşlar bir taraftan tüm rivayetleri reddediyorlar, çünkü mealcilik rivayet esasına dayalı hadisleri reddetmeyi gerek-tirir, diğer taraftan tüm iddialarını rivayetlerle gelen bir bilgi olan, bu kitabın 1400 küsur sene önce Mekke ve Medine’de yaşamış Muhammed isimli peygambere indiği esası üzerine kuruyorlar. Karbon testi ile o zamanlardan kaldığı tespit edi-len parça metinler var ama bunlar sadece parçalar halinde ve bunların başka bir inanca ve kişiye ait bir metin olma ihti-mali halen mevcut. İlişki tam olarak kurulmuş değil. Kur’an bu tarz metinlerin kullanılmasıyla sonraları üretilmiş olabilir. Nitekim elimizdeki Mushaf’ın Hz. Muhammed’den çok son-raları üretildiğine dair iddialar var. Hatta Hz. Muhammed’in gerçek bir tarihi kişilik değil, sembolik bir isim olduğunu söy-leyenler bile var. Bu mümkün müdür? Tartışılabilir ama kim-se tamamen mümkün olmadığını iddia edemez, ta ki kimse-nin reddedemeyeceği bir kanıt sunulana kadar.

Sözü getirmeye çalıştığım nokta şurası, kendileriyle çelişe-rek Sünni rivayetleri esas alıp bunun üzerine teorilerini inşa eden 19cu arkadaşlar, farklı ihtimaller söz konusu olduğunda teorileri boşa çıktığı halde, nasıl oluyor da tam bir kesinlikle 19 kod sisteminin kitabın ilahiliğine kanıt olduğunu öne sü-rebiliyorlar?

Ayrıca, dedikleri gibi olsa ve kod sisteminin kanıtlandığını kabul etsek bile, bu 19 kod sistemine sahip bir kitabın insani değil ilahi olduğunu göstermiş olmuyor. Burada mantıksal

DİNİ SAVUNMAK!

217

bir sıçrama hatası yapılıyor. Çünkü bizzat Hz. Muhammed tarafından veya farklı görüşlerin de mümkün olabileceğini dikkate alarak belli imkân ve zekaya sahip insan ve ekipler tarafından kitap bir kod sistemi üzerinden yazılmış olabilir. Bu mümkündür. Mümkün değil diyenler bilgi ve mantık üze-rinden değil inançları üzerinden konuşuyorlar. İnanç hiçbir şeyin kanıtı değildir. Sen öyle inanıyorsun diye öyle olmak zorunda değil.

Benim 19 sistemine dair tüm düşüncem budur. Bu konuy-la daha fazla uğraşmayı vakit kaybı görüyorum. Sadece bu konuya ömürlerini veren arkadaşlara acıyorum. Sempatik ve sevimli arkadaşlar. Ama takıntıları tıpkı bir bozuk plağa dön-melerine yol açıyor. 19 takıntıları onları işidçilerin seviyesi-ne düşürüyor. Bazen komik durumlara düşüyorlar. Takılınca da neden alaya ediyorsun diye kızıyorlar. Bundan sonra bu konuda paylaşım ve yorum yapmayacağım. Hatta 19cu ar-kadaşları 19 meselesi üzerinden muhatap da almayacağım. Vaktimi böyle şeylerle heder edemem.

28 Nisan 2020

DİNİ SAVUNMAK!

Bu uzun bir yazıydı ama tümünü paylaşmaya cesaretim yetmedi. Sadece küçük bir kısmını paylaşıyorum:

Din ve dindarlar bir güce sırtlarını dayamadan yapamaz-lar. Siyasetin dine dinin ve dindarların da siyasete ihtiyacı var. Bu yüzden 216. madde gibi artık tamamen dini ve dindarları korumak için kullanılan TCK maddeleri var. Serbestçe tartışı-lan ortamlarda dindarların inançlarını savunabilme şansları yok. Din ve inancın savunulabilecek bir temeli ve gücü yok çünkü. Bu yüzden dindarlar son derece kırılgan ve alıngan-lar. İnancın düşünce karşısındaki zayıflığının derinlerde bir yerlerde hissediyorlar. Yapılan eleştirileri sadece düşmanlık, saldırı olarak görüyorlar. Çünkü kendileri düşman gördük-leri karşı düşünce ve kişiler hakkında böyle hissediyorlar.

YÜZLEŞME III

218

Diğerlerine diledikleri gibi saldırma hakkını kendilerinde gö-rürken, karşıdan gelenlerin en küçüğüne bile tahammülleri yok maalesef. Diğer yandan Ankara Barosu’nun DİB aleyhine 216. maddeden açtığı davayı haksız ve gereksiz buluyorum. Ne yapsaydı DİB dinen açıkça lanetlenen bir işi yapan eşcin-sellere gül mü dağıtsaydı! Ama bu dindarların karşıtlarına açtığı davalar için de geçerli. Söz konusu inanç ve düşünce olunca kimsenin kanunun arkasına sığınma, hele bir de siyasi gücü arkasına alma hakkı olmamalı. Dileyen dilediğini söyle-sin, tartışsın. Sözden öte fiili şiddete dönmedikçe herkes dile-diğini, inandığını, düşündüğünü özgürce ifade etsin.

1 Mayıs 2020

İSLAM’IN ARAPLIĞI

“-Arapça kutsal değildir.

-Arabistan kutsal değildir.

-Araplar gibi yaşamak İslam değildir.

-Kur’an’ın Arapçasını okumak Türkçe okumaya göre daha sevap değildir.

-Kur’an’ı Türkçe, anlayarak okumak esastır.

-İslam’ın üzerinden Arabizm gölgesi kaldırılmalıdır,” de-miş Cemil Kılıç

Hoca...

Ben de cevaben şunu yazdım:

“Hocam, İslam (bünyesinde eklektik unsurlar barındırsa da bunları da kullanarak ortaya çıkmış) öz be öz Arap yapı-mı bir dindir. Arap zihniyetini/aklını, Arap Kültürünü, Arap geleneklerini, Arap dünya görüşünü, Arap şeriat yasaları-nı, Arap inançlarını, Arap ideallerini yansıtır. İslam’ın özü Araplıkla yoğrulmuştur. İslam’dan Arap gölgesi kaldırılamaz. Kaldırılırsa geriye hiçbir şey kalmaz. Kuranı Türkçe okumaya

İSLAM’IN ARAPLIĞI

219

kalkışmak İslam’ın üzerinden Arap gölgesini kaldırmak de-ğil, kullanamadığımız Arapça yerine Türk dilini kullanarak Araplaşmaktır. O Türkçe mealleri hazırlayanlar zihin olarak Araplığa nüfuz etmeden o mealleri hazırlayamazlar. Olaya bir de bu açıdan bakmanızı öneririm. Türk İslam’ı diye bir şey yok.”

Şunu ilave etmeden geçemeyeceğim. Tarihteki Arap Devletleri son derece sömürgeci ve emperyalistler. Sadece maddi anlamda değil kültürel anlamda da emperyalistler. Bu açıdan modern dönemdeki Batı’nın kültür emperyalizmi, Arap Devletleri’nin asırlarca sürdürdükleri kültür emperya-lizminin eline su dökemez. Araplar gittikleri her yerde insan-ları tebliğ adı altında İslam üzerinden Araplaştırdılar. Büyük bir kısmının dillerini yerel adet ve geleneklerini hatta ırklarını ortadan kaldırıp sadece zihinsel olarak değil fiilen Araba dö-nüştürdüler.

Bugün Suriye, Irak gibi Ortadoğu ülkelerinin bir kısmın-da yaşayan insanların çoğu, hatta Arabistan yarımadasındaki insanların bir kısmı İslam öncesinde farklı bir ırka mensup-tu ve farklı diller konuşurlardı. Suriye’de neden mavi gözlü Araplar var, hiç düşündünüz mü? Arap kültürel emperya-lizmi bu bölgedeki dilsel, kültürel, ırksal çeşitliliği yok edip tümünü Arap ve Müslüman yaptı.

Afrika’da bugün Arap devleti sayılan birçok ülke bir za-manlar farklı ırklara, farklı kültürlere, farklı dinlere mensup-tu. Bunun hiçbir istisnası yok. Şimdi hepsi Arap devleti sayı-lıyor ve Arapça konuşuyor. Çünkü İslam’a girerken kendi dil ve kültürlerini de terk edip Araplaştılar.

Eğer Endülüs Emevi Devleti başarılı olup varlığını ve ya-yılımını sürdürebilseydi bugün Avrupa Birliği’nden değil Avrupa Arap/İslam Birliği’nden bahsediyor olacaktık. Ne Alman kalacaktı ne Fransız, ne İtalyan ne de İngiliz. Dilleriyle birlikte Araplar tarafından yutulacaklardı.

Arap Devletlerinin kültürel emperyalizminden dillerini kısmen koruyabilen toplumlar Türkler, Farslar, Hintliler ve fi-

YÜZLEŞME III

220

ziki mesafe itibariyle erişimi daha güç bölgelerde kalan birkaç toplum olmuş. Bunların çoğu da zihniyet olarak Araplaşmış toplumlar. Dilleri kısmen Arapçalaşmış. Bugün Arapçadan gelen kelimeler olmaksızın Türkçe konuşup anlaşamazsınız. Bu, diller arası normal olarak var olan alışverişten çok öte bir durumdur. İngilizcenin dünya dillerine yaptığı etkinin bir benzerini, hatta daha fazlasını Arapça bu diller üzerine yap-mıştır.

Diğer taraftan İslam’ın ve Arap zihniyetinin özüne dönük ciddi eleştiriler yapabilen veya İslam’ın özünü kritize etmeye, değiştirmeye, yenilemeye girişen Reformist hareketlerin öncü isimlerinin Hint, Afgan, Fars, Kıpti kökenli olması ve çarpık da olsa ilk laik devleti Türklerin kurması tesadüf değildir. Bunlar kısmen de olsa dillerini veya öz kültürlerini koruya-bilen toplumlardır.

Tarihte de Arap zihniyetinden sapma anlamına gelen birçok ekol, kelam, felsefe ve düşünce akımının öncüleri ve Müslüman/Arap bilim adamı diye bilinen bilim adamları as-len Arap değildir. Ama Arap zihniyeti bunların çoğunu da kendine benzeterek veya sindirerek emperyalizmini çağımıza kadar sürdürmeyi başarabilmiştir.

Bu yazıyı yazmakla Türkçeyi, Türklüğü kutsadığımı ve hadi Türkleşelim veya bir Türk dinimiz olsun çağrısı yaptı-ğımı düşünmeyin. Ben sadece vakayı ortaya koyuyorum. Irkçılığın ve milliyetçiliğin her türlüsüne karşıyım. Irk milli-yetçiliği veya dinsel milliyetçilik fark etmez...

2 Mayıs 2020

DİN BİR İHTİYAÇ MIDIR?

Din bir ihtiyaçtır, sözünü düşünmeden bir klişe olarak tek-rar eden arkadaşlara diyorum ki, din bir ihtiyaç değildir, ger-çek ihtiyaçlara verilen cevaplardan bir cevaptır sadece. Lütfen

DİN BİR İHTİYAÇ MIDIR?

221

ihtiyaçla ihtiyacı gideren ya da giderdiği düşünülen şeyi bir-birine karıştırmayalım.

Gerçek ihtiyacın ne olduğunu anlamak için ihtiyaç kat-manlarının üstünü kaldırmaya başlarsanız din son derece yü-zeylerde kalan bir karşılıktır sadece. En temelde o vahşi ha-yatta kalma güdüsü ve güvenlik duygusu vardır, tabii bir de merak duygusu... Bu temel, muhtelif psikolojik ve sosyolojik ihtiyaçlar ortaya çıkarır... İşte din insanoğlunun bu tür ihti-yaçlarını karşılamak için ürettiği en eski icatlardan birisidir. Hatta tarihteki en önemli kesiftir diyebilirim.

Yine diyebilirim ki insanlar tarihin o çağlarında sahip ol-dukları bilgi ve imkanlardaki yetersizliklerle dinsel veya mi-tolojik inançlar üretmekten ve bunlara sığınmaktan başka bir şey yapamazlardı. Bu gayet anlaşılabilir bir durum. Sorun tüm gelişmişliğine rağmen din sorununun henüz tam olarak çözülememesidir. Çözülememesinin en temel sebebi ise dinin siyasi, toplumsal hatta ticari anlamda son derece kullanışlı bir araç olmaya devam etmesidir.

İlkokul mezunu bir meczuba profesörleri mürit yapan; bir şirketi yönetmekten aciz liderleri iktidarda tutmak için kit-leleri konsolide eden; din pazarlamaktan başka bir becerisi olmayan, sokağa bıraksan karnını doyuracak bir işi yapama-yacak kadar yeteneksiz cemaat liderlerine, şeyhlere, bağlıları-nın olağanüstü çaba, emek, ter ve yetenekleriyle elde ettikleri kazançlarını, mülklerini gözleri kapalı teslim etmelerini sağ-layan şey dinden başka bir şey değildir.

Yokluk ve imkânsızlık içinde o çok eski çağlarda din ihti-yaçlara kör- topal, eksik-fazla bir alternatif çözümdü ama ar-tık vücudun ihtiyacı olan protein veya vitaminleri uyuşturu-cu veya sigarayla gidermekten bir farkı kalmamıştır. Maalesef insanların dine ihtiyaç duyması, bir bağımlının uyuşturucu veya nikotine duyduğu ihtiyaç gibidir ve bunun kesinlikle te-daviye gereksinimi vardır.

Deniyor ki din ortadan kalkarsa yerine ne koyacaksın, o boşluğu neyle dolduracaksın? Dinle bağını koparan insanlar

YÜZLEŞME III

222

içlerinde derin bir boşluk hissediyorlar. Din insanın içindeki derin bir boşluğu kapatmış olmuyor mu?

Din insanın içinde derin bir boşluğu kapatmıyor. Bilakis insanın içine girdiğinde orada çok yer kaplıyor, resmen işgal ediyor her yeri. Obez bir insanın yedikçe yağların her tara-fını kaplaması, bedenin sürekli genişlemesi, kilonun sürekli artması, çok fazla yemekle midenin genişledikçe genişlemesi gibi kapladığı yer arttıkça artıyor. Kendine ait olmayan yerleri de işgal ediyor. Olması gereken diğer meşguliyet ve sorumlu-lukları da kendi derin imparatorluğuna bağlıyor. Kapladığı alan büyüdükçe büyüyor. Ondan başka önemli bir şey kal-mıyor. Çünkü hepsi ölmüş, sinmiş veya dinin peşine takılmış oluyor. Sonra da bir gün din balonu bom diye patlayıverince insanın içinde derin bir boşluk oluşmuş gibi bir his oluşuyor. Ama bu tamamen suni ve geçici bir boşluk. Yeni ideallere, meşguliyetlere, faydalı hedeflere ve işlere yöneldikçe dinin yok ettiği doğru iş ve sorumluluklar neşvünema bulmaya ye-niden yeşermeye başlıyor kendinizi bulmaya başlıyorsunuz.

Bu arada farz edelim ki din bir ihtiyaç, peki bu durum di-nin iddialarının hakikat olduğuna bir delil olabilir mi?

4 Mayıs 2020

DİNİN GÜNCELLENMESİ SORUNU

Eski DİB Mehmet Görmez Hoca demiş ki:

“Bizim Günahı Kebairleri Kur’an’ı Sünneti dikkate alarak güncellememiz gerekiyor. Bizim Günahı Kebair listemiz de-ğişti. Büyük günahlar artık değişti. Tohumun genini değiştir-mek, gıdayla oynamak, kimyasal silah geliştirmek, bütün kâi-natı ifsat etmek, bunlar bizim kitaplarımızda Günahı Kebair arasında geçmiyor diye bizim oraya sıkışmamamız lazım. Bizim Günahı Kebairleri Kur’an’ı Sünneti dikkate alarak gün-cellememiz gerekiyor”

DİNİN GÜNCELLENMESİ SORUNU

223

Ben bu ifadeleri dinde köklü bir reform çağrısı olarak anlı-yorum, ıslah kelimesi hafif kalır.

Öncelikle dinde reform anlayışımı ifade edeyim:

Dinde reform olmaz, olursa o din başka bir din olur, adı aynı kalsa da o artık başka bir dindir. Dine reform talebinde de bulunulamaz çünkü din değişimin değil kalıcılığın, sabitli-ğin, değişmezliğin adıdır. Çünkü dinin esası hakikatin ifadesi olmasıdır. Hakikat değişmeyeceğine göre din de değişmez. Dinin evrensellik iddiası da değişme ve reform taleplerini boşa çıkartır.

Din değişmez mi? İronik bir durum ama tabii ki değişir, öyle bir değişir ki ilk çıkıştaki dinle yürürlükteki din arasın-da neredeyse taban tabana zıt durumlar bile ortaya çıkar. Hz. Muhammed bugün gelse dinini tanıyamaz herkesi tekfir ederdi. Ama ilginç bir şekilde bu değişim, din artık iş gör-müyor, hadi şunları değiştirelim demekle olan bir şey değil-dir. Din canlı bir organizma gibidir, daima hayatta kalmak ve varlığını sürdürmek ister. Varlığını tehdit eden, devamlılığını sürdürmesini engelleyen bir durum veya yeni koşul ortaya çıktığında öncelikle bu tehdidi yok etmeye çalışır. Ama bunu başaramazsa tehdidi bünyesinde eritme yoluna gider. Biraz kendisini ona benzetir, biraz da onu kendisine benzetir. Tek bir örnek vereyim İslam’ın tevhit algısıyla taban tabana zıt bir anlayış olan tasavvufun İslam organizmasına dahil edilmesi böyle mümkün olmuştur.

Bu değişim ve uzlaşma operasyonları, dinin buna ihtiyacı var, hadi dinin bazı inanç ve kurallarını değiştirelim diyerek değil, dini kavram ve kelimeleri, ayet ve hadisleri eğip bü-kerek yapılır. Fıkhı meselelerde de durum aynıdır. Dini hü-kümler peygamber hayattayken bile yeterli ve evrensel ola-mamış ve o ölene kadar sürekli değişmiştir. Onun ardından dini hükümlerin yetersiz kaldığı her durumda tevil, içtihat, istihsan, kıyas vs. gibi birçok yöntem uydurularak sorunla-ra dini çözümler bulunmaya çalışılmıştır. Aslında yapılan iş zaten bilinen veya bulunan ya da istenen çözümlere dini kılıf bulma çabasından ibarettir. Yani dini ifadeler, ayetler, hadis-ler, Kurani kavramlar kelimenin tam anlamıyla yamultularak

YÜZLEŞME III

224

hükümler dini hüküm haline getirilmektedir. Dinin bu sorun-lara ne çözüm ürettiği vardır ne de bu sorunları çözebilecek kapasitesi... Sadece tam bir şark kurnazlığı ile din bükülmek-te yamultulmaktadır.

Sabit din-dinamik şeriat veya hükümlerin tarihselliği anla-yışları da öz itibariyle diğer yamultma faaliyetlerinden farklı değildir. Dinin hiçbir şeye çözüm üretemeyeceği, dinin hiçbir şeyi çözme kapasitesine sahip olmadığını kabul edemeyip gene din üzerinden bir yol bulma girişimlerinden birisidir.

Tüm bunlar aslında bir açıdan dinin -iddiaların aksine- hiçbir şeye çözüm olmadığının zımnen itirafıdır da. Din her şeyin çözümü ise ve evrensel bir sistem ise bırakın her soru-nunuzu çözsün, neden onlarca yöntem bularak dini bu kadar yamultuyor, tevil ediyor, ona yüzlerce takla attırıyorsunuz!

Oysa tüm bunlar zihinlerin altına yerleşmiş tek bir fikri sa-bitten kaynaklanıyor: Sorunları din üzerinden ve dinin kav-ramları ile çözmek zorundayız...

Aslında bunun çok basit bir çözümü var: Din üzerinden hiçbir şeyin çözümünün mümkün olmadığını itiraf etmek ve sorunları din üzerinden ve dinin kavramları ile çözme ısra-rından vazgeçmek...

Sosyolojik bir sorunu, bir sağlık sorununu, bir eğitim soru-nunu, bir uluslararası ilişkiler sorununu, bir çevre sorununu, bir yönetim sorununu, bilimsel bir meseleyi neden din çöz-mek zorunda olsun? Zaten çözemez ya... Neden inananlar di-nin, hakkında bir şey söylemediği hatta yanından bile geçme-diği sorunları dine dayanarak çözme çabası içindeler!

Bırakın bilimsel sorunları bilim adamları, siyasi ve sosyal meseleleri sosyologlar ve siyaset bilimcileri, sağlıkla ilgili so-runları doktorlar, ekonomik sorunları ekonomistler, eğitim-le ilgili sorunları eğitim uzmanları ve psikologlar çözsün. Neden ille de her alana dinin rengini vermek zorunda olalım, neden her alanda din söz söylemek, şu helal şu haram, şu se-vap, şu büyük günah bu küçük günah demek zorunda olsun! Neden bir şeyin doğru mu yanlış mı olduğuna dinin veya din adamlarının karar vermesi gereksin! Neden hep dinden bir

DİNİN GÜNCELLENMESİ SORUNU

225

onay almak zorunda kalalım! Neden dinden onay almak için tevil, kıyas, reform, dinamik, tarihsel vs. kelimelerin arkasına sığınarak dini bükmek ve yamultmak şekilden şekle sokmak zorunda kalalım! Din bu işte, eti, budu, çapı bu kadar...

Son olarak Mehmet Hoca’nın teklifleri dinen kabulü mümkün olmayan hususlardır. Çünkü din her şeyin insan için yaratıldığını ve insanın her şeyin efendisi olduğunu iddia eder. Tüm varlıklar insana hizmet için yaratılmıştır. Kâinata bakıştaki bu efendi-hizmetçi mantığı sadece dine ait bir bakış açısı değildir. Sosyalizm dahil ideolojiler ve kapitalist sistem de doğaya böyle bakar. Bu yüzden doğayı kölesi gibi kulla-nır, kirletir, tüketir, tohumun genini değiştirir, ozon tabaka-sını deler, barajlar kurup nehirlerin yolunu değiştirir, dağları devirir, denizleri doldurur... Din de farklı değildir. Hiç kimse bana insana hizmet için yaratılmış bir doğa anlayışına sahip dinde nasıl olup da tohumun geninin değiştirilmesinin büyük günah olması gerektiğini izah edemez. Ancak yamultabilirsi-niz... Hiç kimse bana düşmanın silahıyla silahlanın diyen bir dinin düşman kimyasal silaha sahipken kimyasal silahı nasıl haram kılabileceğini izah edemez. Ancak tevil edip yamul-tabilir. Dünyada halife olduğunu iddia eden bir insan nasıl çevreci olacak, çevreci olmanın birinci şartı çevre ve doğada-ki tüm canlı ve varlıkları kendine denk eşit görmekten geçer. Kendini yeryüzünün kralı sanan birisi bunu nasıl yapacak!

Ancak eğip büküp yamultabilirsiniz. Yok yeryüzünde fe-sattı, ıslahtı, din barıştır, doğayla, insanla vs. laflarını geveler-siniz. İslam doğada toplumda barıştır masallarını okursunuz.

Buyurun yamultun! En iyi becerdiğiniz iş o zaten...

13 Mayıs 2020

Çocuk sahibi olmak isteyen/olan erkekler;

1- Çocukları yatırım olarak görüyorlar. Geçim meselesi, dükkâna çırak, bürolarına sekreter, eve temizlikçi, tarlaya ır-gat, atölyeye veya fabrikaya müdür...

YÜZLEŞME III

226

2- Yaşlanınca veya aciz kalınca yalnız kalmak istemiyorlar, onlara bakacak, onlarla ilgilenecek, getirip götürecek çocuk-larının olmasını istiyorlar.

3- Adlarının devam etmesini istiyorlar. Soy kaygısı...

4- Ölseler de hatırlanmak ve anılmak istiyorlar.

5- Erkeklik gücüne sahip olduklarını dünya aleme kanıtla-maya çalışıyorlar.

6- Erkeklerin doğar, büyür, meslek sahibi olur, askere gi-der, evlenir, çocuk sahibi olur, emekli olur, hacca gider, ço-cuklarını evlendirir, yaşlanır ve ölür şeklinde bir kadere veya hayat döngüsüne sahip olduğuna inanıyorlar.

7- Vatana, millete, ümmete, dinlerine, cemaatlerine, örgüt-lerine, topluluklarına asker/eleman yetiştirmek istiyorlar.

8- Tamamen içgüdüsel, susuz kalan çiçek, yaralanan ağaç gibi varoluşlarının devamının bol bol çocuk yapmakla müm-kün olduğuna dair doğal bir içgüdüyle hareket ediyorlar.

9- Sevgi. Sevecek ve kendilerini sevecek nesneye ihtiyaç-ları var.

10- Cahiller. Ne yaptıklarını bilmiyorlar.

Başka ne olabilir bilmiyorum.

Bana hangileri uyuyor?

İlk altısı hiç uygun değil bana, hiç böyle dertlerim, böyle düşüncelerim ve kaygılarım olmadı. Hele çocukları bir yatı-rım olarak görenlerden tiksiniyorum. Din, cemaat ve ümmet bazında eskiden yedinci maddeden biraz ve doğal olarak ve istemsizce sekiz ve dokuzuncu maddelerden az biraz pay al-mış olabilirim. Onuncu madde ise sanırım tam bana göre... Ne yaptığını bilmeden, ölçüp, tartmadan tam bir kara cahil-likle öylece üç çocuk sahibi oluverdim. Pişman mıyım, hayır! Çocuklarımı çok seviyorum. Dünyanın en güzel duygusu, sa-hip olmayanlar anlayamaz. Ancak bu, bu işi tamamen cahilce yaptığım gerçeğini değiştirmiyor.

KUR’AN YETİYOR MU!

227

Ya kadınlar! Onlar hakkında bir yargıda bulunmam hiç mümkün değil. Anlayamam çünkü.

Ya siz? Sayfamdaki arkadaşlardan baba olanlar veya baba adayı olanlar!

19 Mayıs 2020

KUR’AN YETİYOR MU!

Peygamber hayattayken bile birbirini nesh eden, değişti-ren ayet ve hükümlerin inmesi;

Tarih boyunca Kur’an’ın sürekli tefsir edilmesi, üzerine binlerce cilt tefsir ve açıklama kitabına ihtiyaç duyulması, her devir, meşrep, mezhep ve bölgenin ihtiyacına göre yeni tevil ve tefsirlerin yazılmak zorunda kalınması;

Kur’an’da bulunan az sayıdaki hüküm ayetiyle çözüleme-yen yeni problemlere akılla, tecrübeyle bulunan çözümlerin veya zaten o toplumlarda uygulanan örfi hükümlerin kıyas ve benzeri yöntemlerle İslami çözümler gibi gösterilmeye ça-lışılması;

Modern algı ve yaşam biçimine uymayan ayetlerin tevil edilerek, Kur’an’da ifade edilenin aksinin hakiki İslam gibi gösterilme çabaları;

Modern bilimin söylediklerinin Kur’an’da mucizevi şekil-de bulunduğuna dair iddialar;

İlahi olduğunu kanıtlayacak tek bir delile sahip olmayan kitabın, rakamlara sığınılarak, mucizeviliğini kanıtlama çaba-ları;

Tarihsel denilerek Kur’an’daki şer’i hükümlerin artık bize hitap etmediğine dair çıkış yollarının aranması;

Evet tüm bunlar, kitabın hiçbir şeye yetmediğinin ve yeter-sizliğinin, eksikliğinin, sorunları çözemediğinin, kendi dev-

YÜZLEŞME III

228

rinde bile yeterli olamazken sonraki çağlarda ve zamanımız-da hiçbir işe yaramayacağının zımnen itirafıdır.

Kitap o kadar yeterli, mükemmel ve evrenseldi de bu ka-dar koşturmaca niye! Size mi kaldı Allah’ın kitabını zamanı-nıza uydurup, tevil ederek kurtarmaya çalışmak!

Gelenekçiler, selefiler, kurancı modernistler, tarihselciler... Farkında değilsiniz ama Kitaba dair her çabanızla sadece onun yetersizliğini onaylıyorsunuz.

Allah’ın gönderdiği kitap böyle mi olurdu!

21 Mayıs 2020

ÇAV BELLA!

İzmir’de bazı camilerin hoparlöründen “çav bella” şarkısı çalınmış. Olayın birilerinin hoparlör merkezi sisteminin fre-kansına korsan bir şekilde müdahalesi ile gerçekleştiği anla-şılmış.

Bu bana şunu düşündürdü:

Cami hoparlöründen günde beş kere son derece yüksek bir volümle ezan okunuyor; yetmiyor, salâlar, dualar, salavat-lar, kadir gecesinde ilahiler, mevlitler filan. Elinizde kumanda yok ki sesini kısasınız, sonuna kadar dinlemek zorundasınız.

Otistik oğlumu ezan sesi korkusundan kurtarana kadar neler çektiğimizi en iyi eşim biliyor. Her ezan sesiyle birlikte çığlıklar halinde ağlayan bir çocuk var evinizde düşünebili-yor musunuz!

Sonra bir bakıyorsunuz, tüm millet tek yürek aynı saatte balkonlardan istiklal marşı okuyor. Bizim çocuk gene çığlık çığlığa kriz geçiriyor. Bununla tatmin olmayanlar ardından onuncu yıl marşını da patlatıyor. Ahmet’im çığlık atıp ağla-maya devam ediyor.

ÇAV BELLA!

229

Hristiyanların ya da Yahudilerin yaşadığı bir mahallede yaşıyorsanız buna bir de Kilise Çanı veya Şabat’a girerken Şofar Borusu sesi ekleniyor.

E şimdi tüm bunlara inanmayan ama bu kadar yüksek sesi dinlemek zorunda kalan bir komünistin de “Çav Bella” sesi dinletme hakkı olsun değil mi! İşi yapan bu mesajı vermeye çalışmış sanırım.

İşin şakası bir yana eskiden teknolojik yetersizlikler nede-niyle Camiye, Kiliseye, Havra ‘ya veya ibadete çağrı için kul-lanılan bu sesler, bugün son derece yüksek ve hatta gürültü kirliliği sayılabilecek bir volümle verilmeye devam edilerek namaza, pazar ayinine veya Şabat kurallarına çağrıdan öte, taraftarlarını ve müminlerini tek istikamete kilitleme ve kon-solide etme ve karşıtlarına gözdağı verme amacına hizmet ediyor. Yoksa namaz kılmak isteyen veya Kiliseye gitmek is-teyen saatine bakarak da bu işi yapabilir değil mi!

Mesela Şii camilerden okunan ezanlar Sünni camilerden okunan ezandan hep biraz farklı bir saatte okunuyor. Aynı kentte yaşayan Sünni ve Caferi vatandaşlar yedi dakikalık arayla iftarını açıyor. Üstelik ezanın içeriği de tam olarak aynı değil. Aynı dinin içinde bile böyle farklar var. Bunun fıkhı bir ayrılık nedeniyle mi olduğunu sanıyorsunuz? Hayır, herkes kendi minaresinden biz farklıyız, şimdi Sünniler orucunu aç-sın, şimdi de Şiiler açsın veya Şiiler bu camiye, Sünniler bu camiye gelsin denmiş oluyor. Hoparlörün sesi sonuna kadar açılarak taraftarlara güven verilip, hep birlikte buradayız çağrısı yapılmış, onlardan olmayanlara da gözdağı verilmiş oluyor.

Söylediğim her şey balkonlardan okunan İstiklal Marşı için de geçerli. Hep birlikte bütün bir toplumuz denmiş olu-yor. İstiklal Marşı’nın ardından Onuncu Yıl Marşı’nı patlatan-lar da tamam İstiklal Marşı’nda gönülsüz bir şekilde de olsa birlikteydik ama biz sizden gene de farklıyız ve Onuncu Yıl Marşı’nı okuyanlar olarak sizden ayrılıyoruz ve hep birlikte sizin karşınızda buradayız mesajını vermiş oluyorlar.

YÜZLEŞME III

230

Bense sadece sessizlik ve huzur istiyorum. Lütfen sesinizi sadece birbirinizi duyacağınız bir volüme indirin de biraz ra-hat edelim.

Elmalılı Hamdi Yazır Hoca’ya katılıyorum: Hoparlörle ezan caiz değildir.

22 Mayıs 2020

ÜÇ GÜN MESAİ

Yeni Zelanda başkanı haftada dört gün çalışma düzenine geçileceğini açıklamış. Bazı Avrupa ülkelerinde de benzer gi-rişimler olduğunu biliyoruz.

Değil dört gün üç güne geçilmesi bile gerekli. Neden mi, Bir kere çok çalışmak insan haklarına aykırı. Normal çalışma düzeninde aylık geliri yoksulluk sınırının hatta açlık sınırı-nın altında kaldığı için günde 12-13 saat ve haftada altı gün çalışan, bazen pazar günleri mesai yapmak zorunda kalan in-sanlar var. İşverenler de bu durumu fırsat bilip zaten düşük ücretle çalıştırdıkları işçiye bol bol mesai yaptırıp hem daha az işçiyle muhatap oluyor, hem de birçok açıdan masrafları-nı azaltıyor. Oysa dışarıda aynı işi yapabilecek milyonlarca işsiz var ve işsiz sayısının çokluğu patronlara düşük ücretli işçi deposu yaratıyor. Bu insan haklarına tamamen aykırı bir durum.

Bence daha eşit gelir paylaşımı için fazla mesai uygula-masına son verilmeli, bunun insan haklarına aykırı bir uygu-lama olduğu ilan edilmelidir. Haftalık en az üç günlük tatil uygulaması da işlerini yetiştirmek zorunda olan patronlara daha fazla çalışan istihdam etmelerine ve bu da işsiz sayısının azalmasına yol açacaktır. Bu durum sadece işçiler için değil memurlar için de geçerli.

Haftanın üç veya dört gününde tatil yapan, fazla mesai ile bedenini ve psikolojisini yıpratmayan insanların da düşünce, okuma, sanat, edebiyat, gezi, spor, sosyal aktiviteler ve eğlen-

ORYANTALİST İDDİALAR

231

ce için daha fazla vakitleri olacak ve bu genel insanlık katsa-yımızı yükseltecektir.

Yani dünya genel gelirinden herkesin belli oranda pay ala-bilmesi için, ayni/nakdi destekler yerine mevcut işler paylaşı-larak bir dağıtım sistemi kurulacak ve herkes bir insan hakkı olarak iş hakkını elde ettiğinde, çalışan talebindeki artış pat-ronların elemanlarına kazançlarından daha fazla pay verme-lerine yol açacak ve genel gelir seviyesi yükselirken, gelirler arasındaki uçurum da süreç içinde azalacaktır.

Diğer yandan patronlar açısından, şirketlerin ve girişim-cilerin kazanç ve iş miktarlarına belli kotaların getirilmesi de zorunludur. Mesela bir şirketin bir alanda yıllık belli bir sayı-nın veya cironun üstünde üretim yapamaması, şube sayıları-na sınırlama getirilmesi, şirket veya holdinglerin sadece bir-i-ki alanda faaliyet gösterebilmesi, sadece şirket bazında değil, ortaklar ve şahıslar bazında da aynı kısıtlamaların getirilme-si, bir çok alanda geniş bir yatırım ve girişim açığının ortaya çıkmasına ve bu alanlara gelen yeni girişimcilerle sermayenin çok daha geniş bir alana yayılarak, tekelleşmenin engellen-mesine sebep olacaktır. Gelir seviyesindeki uçurumların de-rinleşmesi de engellenecektir.

Tabi ki bunlar benim çala-klavye yazdığım şeyler. Kimse böyle bir sisteme razı olmaz. Patronları anlarım onlar vahşi kapitalizmin çarkları içinde dünyanın sahibi olsalar gene de bana yetti demezler ve sınırsız kazançlarına sınır getirilmesi-ni asla onaylamazlar. Çalışanlar da ek mesai, ek ders ücreti vs. hatırına razı olmazlar. Bu kadar basitler çünkü. Yani böy-le bir sistem işlemez. Böyle bir sisteme henüz hazır değiliz. Fıtratımıza en uygun ekonomik sistem vahşi kapitalizm çün-kü.

26 Mayıs 2020

ORYANTALİST İDDİALAR

Bazıları nerede bir eleştiri görseler hemen bunlar oryan-talist iddialar, siz yerli oryantalistsiniz iddialarını yapıştırı-

YÜZLEŞME III

232

yorlar. Bir zamanlar bir cemaatin lideri de Fazlur Rahman ve tarihselcilik hakkında bunlar proje filan diyordu. Çünkü sor-gulayan ve ikna edemediği elemanlarının ilk durağı Fazlur Rahman ve tarihselcilik oluyordu. Bana Oryantalistler hak-kında bilgi ver desen Google’a bakmadan üç tane oryanta-listin ismini sayamayacak kadar cahil olanlar kalkmışlar or-yantalizm dersi veriyorlar. Nereden öğrendin oryantalizmi diyorsun, Hristiyan bir Arap olan Amerikan Dili uzmanı ve kitaplarını İngilizce yazan Edward Said’in Oryantalizm ki-tabını gösteriyorlar. Bu ne perhiz, bu ne lahana turşusu, ya da aleme verir talkını kendisi yutar salkımı! Bu arada benim Edward Said’le bir sorunum yok. Sadece iddia sahiplerinin çelişkilerini ortaya koymak için bunu söylüyorum.

Ben oryantalistlerin avukatlığını yapma niyetinde değilim. Ama şunu net bir şekilde ifade edebilirim, niyet açısından başlangıçta özel amaçlarla hareket eden oryantalistler olsa da sonrakilerinin büyük bir kısmında böyle bir niyet yoktur ve istisnalar dışında bilimsel kriterlerle hareket etmiş ve İslam dünyasında kimsenin yapmadığı önemli çalışmalara imza atmışlardır. Şeytanlaştırma operasyonu ile bütün Batılı araş-tırmacıları aynı kategoriye koyup sonra da tüm iddia ve araş-tırmalarını çöpe atmaya kalkışmak hangi insaf ölçüsüne uyar!

Bilginin ve düşüncenin doğulusu, batılısı, İslamisi, gayri İslamisi olmaz. Kimden geldiği, kimin ürettiği de bilginin ve düşüncenin kendisiyle doğrudan ilgili değildir. Bilginin han-gi amaçla kullanıldığı ise ayrı bir mevzudur. Bilginin kötü bir amaçla kullanılması bilgiyi yanlış bir bilgi yapmaz. Gerçek orada öylece durmaya devam eder. Bu yüzden bir şeyi bir batılı mı söylemiş, doğulu mu söylemiş beni çok ilgilendirmi-yor. Eğer konu bizzat bilgiyi ortaya koyanın kendisi ve yap-tığı iş değilse hangi amaçla bu bilgiyi üretmiş ve bu bilgiye ulaşmış bununla da ilgilenmem.

Benim ölçüm bir bilginin Doğu’dan ya da Batı’dan gelme-si söyleyenin Müslüman ya da gayrimüslim olması değildir. Söyleyen şahsın niyetini sorgulamadan önce söylediği şeye bakarım, kaynağı nedir diye sorarım. Adam kaynak uydur-

ORYANTALİST İDDİALAR

233

muyorsa ve bu kaynak orijinal bir kaynaksa verdiği kaynağın kıymet ve gerçekliğine göre söz konusu bilgi söyleyenin şah-sına ve amacına bakmaksızın kıymetlidir. Bilgi ortaya kon-duktan sonra bu bilginin yorumlanması ve hangi amaç için kullanılacağı kişinin kendisine kalmıştır. Zaten bilgi sizi belli bir sonuç ve yoruma ister istemez sürükler. O sonucu onayla-mak istemeyen ya bilgiyi reddeder ama bunun ilmi kıstasları kullanmalıdır, ya da kendi amaç ve dünya görüşüne göre te-vil eder. Genelde İslam dünyasında yapılan da budur. İnkâr et kurtul ya da tevil et! Oysa doğru olan, bilginin kaynağı sağlam ise bu bilgiden çıkan sonucu açık yüreklilikle kabul edebilmektir. Bir inanç sahibi bunu yapamaz çünkü bunu ya-pabilmesi için önce inançlarıyla hesaplaşması gerekir.

Bu yüzden inanç sahiplerinin genel tutumu sorgulayanla-rı, soranları çok fazla kurcalayanları ve niyetlerini sorgulamak ve hemen tümünü kategorize edip şeytanlaştırdıktan sonra düşman bildikleri ile aynı safa koyup dışlamaktan ibarettir.

Sizi gidi yerli oryantalistler sizi, sizi gidi projeciler sizi! Tek bildikleri bu ezberleri tekrar etmekten ibarettir.

29 Mayıs 2020

“Fetih” mi “İşgal” mi?

İkisi de aynı şeydir.

Birisini siz yaparsınız adına fetih dersiniz,

Siz işgal etmiş olamazsınız çünkü fethetmek sizin hakkı-nız;

Diğeri size yapılır,

Fethedildik demeyi yediremediğiniz için işgal ettiler der-siniz.

Bu yüzden siz İstanbul’u alınca adı “İstanbul’un Fethi”,

Gavurlar sizden alınca adı “İstanbul’un İngilizler tarafın-dan İşgali” olur.

YÜZLEŞME III

234

5 Haziran 2020

KUR’AN’DAKİ EVREN MODELİ VE BİLİM

İddialara göre birçok bilimsel keşif ve teoriye işaret eden ayetler var ama çok merak ediyorum Allah acaba neden has-talıkların kaynağının cinler veya şeytanlar olduğunu zanne-den Araplara, bildiğiniz gibi değil, o hasta insanlar cinlerin hakimiyetine girdiği için veya şeytan çarptığı için değil mik-rop kaptıkları için veya deliler cinlendikleri için değil nöro-lojik veya psikolojik sebeplerle hasta oluyorlar dememiş? Tersine bu anlayışı destekleyen ifadeler kullanmış? Semanın genişlediğini -evren değil sema- haber vermek yerine bunu haber verseydi çok daha işe yarar bir mucize olmaz mıydı?

Bu arada yer-gök (الأرض - السماء ) ayrımı o zamanın evren para-digması olan Batlamyusçu anlayışın bir yansımasıdır. Bu an-layışa göre dünya küçük bir gezegen değil, tüm evrenin mer-kezidir, yani her şeyin yeridir. Batlamyus’un modelinde her şey eliptik olarak dünyanın etrafında dönüyordu. Batlamyus dışardan içeriye doğru kat kat ve iç içe göklerin olduğunu ön-görmektedir. En altta arz onun üstünde ay katından başlaya-rak atlas göğüne kadar giden kat kat gökler vardır.

Kur’an’da ( Allah, yedi adet = (الله الذي خلق سبع سماوات ومن الأرض مثلهنsemayı ve yerden de onların misli kadarını yaratandır, şek-lindeki ayette tam da bu Batlamyusçu evren anlayışına işa-ret etmektedir. Ayette yedi adet sema demektedir. Yer ise bu yedi adet semaya denk büyüklüktedir. Yani yerin büyüklüğü tüm semaların toplam büyüklüğüne denk bir büyüklükte-dir. Orta çağ felsefesi de bu evren paradigmasının üzerine bina edilmiştir. Bu, yerin üstündeki kat kat semalar anlayışı Aristocu evren anlayışını ıslah ederek teorisini ortaya atan ve1400 yıl boyunca dünyaya hâkim olan Batlamyusçu an-layıştır. Kopernik 15. yy.da bu paradigmayı tersine çevirdi. Güneş merkezli evren anlayışını ortaya attı.

KUR’AN’DAKİ EVREN MODELİ VE BİLİM

235

İlginç bir şekilde yukarıdaki ayetin devamında, (الأمر يتنزل

,Emir -ya da indirilen vahiy- o semaların arasından iner (بينهنdenilerek Allah ve meleklerin gökte olduğu açık bir şekilde ifade edilmektedir. Vahiy veya emr nereden geliyor, semala-rın arasından; kimden geliyor, Allah’tan; kim getiriyor, ruh/Cebrail/melek; nereden getiriyor, Allah’tan alarak semadan... Demek ki Allah semaların arasında ve ruh/Cebrail/melek vahyi ondan alarak yere indiriyor.

O günün evren modeli ile son derece uyumlu bir tasvirdir bu. Bu anlayış çoktan değişti. Kur’an’da ifade edilen bu evren tasavvuru bugünkü bilim anlayışına tamamen terstir. O se-malar denilen şey şudur, budur gibi yapılan veya yapılacak olan tüm teviller de ancak çocukları kandırabilecek avuntu-lardır.

Bu arada evrenin genişlediğine işaret ediyor dedikleri (

ء بنيناها بايد وانا لموسعون ما -ifadesi genişle مواسعون ayetinde geçen ( والسten değil, gücü kudreti yerinde olan, imkanı bol olan, varlıklı, zengin anlamındadır. Eğer ayette genişleten anlamı kastedil-seydi مواسعون kelimesi değil, genişletmek anlamına gelen وسع

fiilinin ismi fail cemi olan موسعون kelimesinin kullanılması ge-rekirdi.

Ayrıca Arapça grameri açısından mümkün değilse de diye-lim ki genişleten anlamı kastedilmiş olsun, ancak burada, ge-nişletilen şey derken kainat/evren değil sema denilmektedir. Sema nasıl oluyor da tüm evren anlamına geliyor? Yukarıdaki ayette ifade edildiği gibi Kuran’ın evren tasavvurunda bu ev-renin en az yarısını oluşturan yedi kat semanın misli kadar büyüklükte bir de arz/dünya vardır.

Özetle, Kur’an’ın evren tasavvuru sabit bir yer -dünya- et-rafında bu arza denk büyüklükte yedi kat semadan oluşan ve Allah ile yüceler meclisinin bu semaların arasında yaşadığı bir modeldir. Kopernik’ten sonra bu modelin yanlış olduğu ortaya çıktı.

Kur’an temel bilimsel paradigması yani evren modeli iti-bariyle modern bilimle yüzde yüz çelişmektedir.

YÜZLEŞME III

236

13 Haziran 2020

ORJİNAL MUSHAF

İlk dönemlerden gelen orijinal bir Kur’an metninin bulu-nup bulunmamasını hiçbir zaman çok önemli bir konu olarak görmedim.

Çünkü böyle bir metin olsa bile bu, Kur’an’ın ilahiliğini değil, en fazla değişmeden bugüne kadar geldiğini kanıtlar.

Ancak elimizde o dönemden kalan orijinal bütün bir metin yok.

Bütün halindeki metinler daha geç tarihlere ait ama parça-lar halinde bulunan ve carbon-14 testi ile tespit edilen yaşları peygamber dönemine tekabül eden bazı sayfalar mevcut.

Ancak tespit edilen bu yaş belli aralıklar halinde ifade edi-liyor ve periyot bazen +- 35-50 yıla hatta daha fazlaya çıkabi-liyor.

Bu da kaçınılmaz olarak bu parçaların vahyin inmeye baş-lamasından önceki bir zamana ait olma ihtimalini ortaya çı-kartıyor.

İşin ilginci bazı parçaların test sonuçlarında verilen zaman aralığının son tarihlerinin dahi vahyin inmeye başladığı tarih-ten çok önceye rast gelmesi.

Yani ayetlerin üzerine yazıldığı malzeme kesin olarak va-hiyden önceki bir tarihe ait.

Yazmak için kullanılan mürekkep organik kökenliyse, yani bitkilerden elde edilmişse bunların yaşı da tespit edilebiliyor. Ama değilse bunu tespit etmek mümkün değil.

Silinip tekrar yazılmışsa silinen metinler de açığa çıkartı-labiliyor. Sana metinlerinde böyle bir durum var ve silinen metinle son yazılan metin arasında farklılıklar tespit edilmiş.

Tarih olarak vahyin ilk indiği tarihten çok önceye ait oldu-ğu kesin olarak tespit edilen birkaç metnin üzerine yazıldığı

KUR’AN’DA İŞKENCE VAR MIDIR?

237

malzeme vahyi yazmak için bekletilmediyse bu, Muhammed Peygamber’e vahiy gelmeye başlamadan çok önce söz konu-su metinlerin zaten mevcut olduğunu gösterir.

Bu da vahyin ilahiliği iddialarını tamamen boşa çıkartır.

Tabii ki söz konusu belirsiz hususlar bilimsel olarak net-leştirilmedikçe bu iddiada bulunmak mümkün değil.

Ancak tarihleri kesinleştirilmiş ve çok önceki tarihlere ait bazı metinlerin de bulunduğu ama siyasi sebeplerle açıklan-madığına dair bazı söylentiler var. Bu da işin dedikodusu veya komplosu, tabii ki şimdilik...

Son bir husus, parçalar halinde bulunan bu metinler, eli-mizdeki Mushaf’ın ilk orijinal halinden geriye kalan parça-lar olabileceği gibi, Arabistan yarımadasında aynı paralelde ortaya çıkmış farklı dinsel iddialara ait muhtelif metinler ol-duğunu ve daha geç tarihlerde siyasi erkin belirlemesiyle sis-tematize edilmiş olması muhtemel resmi İslam’a resmi kutsal kitap olsun diye bu metinlerden derlenerek oluşturulduğunu da gösterebilir. Bu da tarihteki her Mushaf operasyonunda neden tüm alternatif metinlerin ısrarla yok edilmeye çalışıl-dığını açıklar.

15 Haziran 2020

KUR’AN’DA İŞKENCE VAR MIDIR?

İşkenceye Karsı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin birinci maddesinde yapılan tanıma göre, İşkence terimi, bir şahsa veya bir üçüncü şahsa, bu şahsın veya üçüncü şahsın işledi-ği veya işlediğinden şüphe edilen bir fiil sebebiyle, cezalan-dırmak amacıyla bilgi veya itiraf elde etmek için veya ayrım gözeten herhangi bir sebep dolayısıyla bir kamu görevlisinin veya bu sıfatla hareket eden bir başka şahsın teşviki veya rıza-sı veya muvafakatiyle uygulanan fiziki veya manevi ağır acı veya ıstırap veren bir fiil anlamına gelir.

YÜZLEŞME III

238

Aynı sözleşmenin 2. Madde 2. bendinde de “Hiçbir istisnai durum ne harp hali ne de bir harp tehdidi, dahili siyasi istik-rarsızlık veya herhangi başka bir olağanüstü hal, işkencenin uygulanması için gerekçe gösterilemez,” denilerek hiç bir du-rum ve şartın işkenceyi meşru hale getiremeyeceğini karara bağlamaktadır.

Bu tanımlardan sonra sormak istiyorum:

Kur’an’da işkence var mıdır?

5/33. ayete göre Dini devletin otoritesine karşı çıkanların cezası öldürülmeleri veya asılmaları yahut ayak ve ellerinin çaprazlama kesilmesi, ya da yeryüzünde başka bir yere sür-gün edilmeleridir. Ayak ve ellerin çaprazlama kesilmesi ceza-landırma amacı taşıyan açık bir işkencedir.

5/38. ayete göre hırsızlığın cezası ellerin kesilmesidir. İşkencenin tanımına göre bu da işkencedir.

24/2. ayete göre zina eden kadın ve zina eden erkekten her birine yüz sopa vurmayı emretmekte, üstelik de Allah’a ve ahiret gününe inanıyorsanız, Allah’ın dinini tatbik hususun-da sizi sakın acıma duygusu kaplamasın denilerek işkence kesin bir şekilde teşvik edilmekte, işkenceye karşı vicdanlar baskı altına alınmaktadır. Daha da ilginci, ayetin sonunda Müminlerden bir grup da onlara uygulanan cezaya şahit ol-sun, emri verilerek bu işkence toplumsal bir şova dönüştürül-mekte, tüm toplum işkenceye ortak edilmektedir.

Tabii ki bunlar dünya hayatındaki işkenceler, bir de Allah’ın ahirette iman etmeyenlere uygulayacağı işkenceler var.

Allah iman etmeyenleri 70-80 senelik ömürlerinde ken-disine itaat etmedikleri için anlaşılmaz bir kızgınlıkla, ebedi olarak, ölmelerine izin vermeden, son derece şiddetli ve şid-deti hiç azaltılmayan ateşle yakma, irin, tadı son derece kötü şeyler yedirme, ateşten yataklarda yatırma, derin uçurumlara atma gibi çok sayıda işkence ile cezalandıracaktır. Bu konuda o kadar çok ayet var ki örnek vermeye gerek duymuyorum.

İSLAM İKTİSADI!

239

Kur’an dünya hayatında bir cezalandırma yöntemi olarak muhtelif işkence şekillerini emreden, işkenceyi uygularken acımasız ve vicdansız olmaya teşvik eden; ahiret hayatında ise kısa dünya hayatına karşı, sırf iman etmiyorlar diye tüm inkâr edenleri ebedi bir işkence ile tehdit eden bir kitaptır.

Tabii bir de manevi acı verdirme şekilleri var ki, şimdilik bunlara girmiyorum.

17 Haziran 2020

İSLAM İKTİSADI!

Erdoğan’ın krizden çıkışın anahtarı İslam iktisadıdır sözü üzerine “İslam İktisadı” diye bir şey var mıdır diye bir soru sordum ve cevabını yazarken yazı uzadıkça uzadı, dört beş sayfayı buldu, ben de yazıyı paylaşmamaya karar verdim.

İşin özeti bir İslam iktisadından bahsedemeyiz, tıpkı bir İslam Bilim’den veya bilginin İslamileştirilmesinden bahsede-meyeceğimiz gibi...

Dinler iktisadi sistem va’z etmez. Sadece doğdukları çağın ekonomik sistemini onaylayıp ahlaki bulmadıkları bazı yön-lerine eleştiriler getirirler veya doğru buldukları bazı yönleri-ni güçlendirmeye çalışırlar ve onu meşrulaştırırlar.

Getirdikleri eleştiri veya tavsiyeler ekonomik sistemin te-melleri veya dinamiklerine dönük değildir. Tamamen ahlaki-dir veya bilakis sistemi güçlendirmeye dönüktür.

O çağda tüm dünyada toprağa dayalı bir ganimet ekono-misi hakimdi. Siz buna tarım ekonomisi veya feodalizm de diyebilirsiniz, özde çok fark yok. Güçlü imparatorluklar veya krallıklar yaptıkları fetihlerle elde ettikleri toprak ve ganimet-lerle bunlardan elde edilen ürünlerin dağıtımını yaparak eko-nomiye yön veriyorlardı. Araplar ise toprakları olmadığı için Kuzeydeki Fars ve Bizans toprakları ile Güneydeki Yemen toprakları arasında develeriyle mal nakliyesi yapıp pay alan tüccarlardı sadece...

YÜZLEŞME III

240

Araplar Bizans ve Pers devletinin aynı zamanda zayıfla-masının doğurduğu boşluktan yararlanıp kendi imparator-luklarını kurdular. İslam bu hamlede Arapları birleştirip fe-tihler ve ganimet için hep birlikte harekete geçmelerini sağla-yan çimento görevini gördü.

İslam bu süreçte mevcut iktisadi sistemi eleştirip yenisini kurmak bir yana sistemi sağlamlaştıran ve hatta meşrulaştı-ran hükümler ortaya koydu. Ganimetlerin nasıl paylaşılaca-ğını söyleyen Enfal suresi ve ekonominin temel dinamiği ve ganimet elde etmenin tek yolu olan fetih ve savaşları emreden Tövbe suresi bu amaçla indi.

Daha sonra Arapları kimse tutamadı.

İslam’daki zekât, yardımlaşma gibi kurallar ekonomik ku-rallar değil, o günkü vicdanlı Arapların dahi bilip uyguladık-ları adetlerden olan, cahiliyeden tevarüs edilip kurallaştırılan ahlaki veya ibadi emirlerdir. Bunlardan ne ekonomik sistem olur ne de bunlarla devlet idare edilir.

Faizin yasaklanması dahi, ağır faiz yükü altında ezilen, eş-leri cariyelestirilip kendileri köleleştirilen insanların yaşadık-ları duruma karşı getirilmiş ahlaki bir yasaktır, ekonomik bir kural veya ilke değildir.

Kur’an’da doğduğu çağda hâkim ekonomik sistemin onay-lanması haricinde orijinal iktisadi sistem adına hiçbir sistem söz konusu değildir.

İş böyleyse acaba Erdoğan ne demek istedi?

20 Haziran 2020

Dindar beyin şöyle çalışıyor:

Bilim evrenin bir patlamayla ortaya çıktığını iddia ediyor,

Dindar: Bilim evreni Allah’ın yarattığını kanıtladı!

Bilim insan beyninde pek çok olayı açıklamakta yetersiz kalıyor.

OTORİTER VİCDAN

241

Dindar: Demek ki ruh var!

Pozitivizmin bilimde mutlaklık iddiaları eleştiriliyor.

Dindar: Demek ki din bilimle çatışmıyor.

Bilim evrenin büyük patlamayla ortaya çıkışından öncesi hakkında bir şey söyleyemiyor. (Aslında söylenen şeyler var ama şimdilik boş verin)

Dindar: Demek ki Allah var.

20 Haziran 2020

OTORİTER VİCDAN

DİB Erbaş cuma hutbesinde Ayasofya’yı kastederek: “Bir caminin kapılarının ibadete kapalı olması, Müslümanların yüreklerini dağlayan en büyük ıstıraptır. Bir caminin amacı dışında kullanılması, temiz vicdanları yaralayan açık bir hak-sızlıktır” demiş.

Merak ediyorum;

Bazı insanlar karda, kışta, soğukta sokaklarda köprü altla-rında, banklarda yatmak zorunda kalıyorken tüm camilerin sadece beş vakit için veya para getiren turistler için açık tutul-ması, başka hiçbir amaç için kullanılmaması, ihtiyaç sahiple-rine kapılarının sonuna kadar kapatılması;

Okul sayısından daha fazla ve yürüyüş mesafesi ile her yerde cami varken adım başına cami yapılmaya devam edil-mesi ve camilere milyonların dökülmesi;

Sırf ihtişam ve birilerinin adıyla anılsın diye olmayacak yerlere, üstelik de buraların doğallığı bozularak cami yapıl-ması;

Hiçbir camiinin kapısında fakirlere yardım yapılmazken, tüm camilerde her cuma namazına müteakip -üstelik de ina-nan fakirlerden- yardım toplanması;

YÜZLEŞME III

242

Tüm camilerin elektrik, su, yakıt ve imam, hatip, müezzin gibi personel masraflarının inanan-inanmayan ayrımı yap-madan, Hristiyan, Yahudi, Alevi, ateist gibi bu camileri hiç kullanmayanlardan da alınan vergilerle karşılanması,

Diyanetin Türkiye’deki en yüksek bütçeli kurumlardan bi-risi olması, yetmeyip her sene ek bütçe talep edilmesi,

O da yetmiyormuş gibi kurban derisi veya hac ve umre gibi faaliyetlerden her sene yüksek meblağlı gelirler elde edil-mesi,

Hac paralarının aylarca önce toplanıp bankalara yatırıla-rak faiz ya da kâr payı elde edilmesi,

Başkan ve personelinin son derece lüks araçlarla gezmesi,

Yüksek kira bedellerine sahip birinci sınıf lüks otellerde, son derece zengin sofralar eşliğinde iftar ve toplantılar yapıl-ması...

Evet acaba neden tüm bunlar veya sayabileceğim onlarca başka neden değil de sadece insanlığın ortak mirası olan bir Mabedin ibadete kapalı olması o temiz vicdanları yaralar!

Sebebi şu olabilir mi: Onların vicdanları çoktan delinmiş ceplerine giden bir kanala dönüşmüş!

Zaten bir inananın vicdanı sadece inancının ona gösterdiği yönde çalışır.

Bir otoritenin -inanç otoritesi- kontrolüne girmiş bir vic-dandan ne beklenir ki!

23 Haziran 2020

MEDİNE SÖZLEŞMESİ

Medine Sözleşmesi, anayasa filan değildir.

Güçsüz bir şekilde Medine’ye sığınan Hz. Muhammed ve arkadaşlarının sırtlarını sağlama alma çabasıdır.

AVAM-HAVAS

243

Basit bir güvenlik antlaşmasıdır. Benzerlerine diğer Arap kabilelerinin arasında rastlamak mümkündür. Tek bir metin değildir. Farklı zamanlarda farklı kabilelerle yapılan bir söz-leşmeler zinciridir. Bunu anlamak için metindeki anlatım dü-zensizliğine bakmak yeterlidir.

Hz. Muhammed ve arkadaşları Medine’de güçlendikçe bu sözleşmeye ihtiyaçları azaldı ve basit gerekçelerle hatta hiçbir gerekçe olmadan, sırf karşı tarafın bozma ihtimali var baha-nesine sığınarak antlaşmayı bozdular.

Yahudiler de tekin değildi ama eğer Hz. Muhammed ken-dini yeterince güçlü hissetmeseydi antlaşmanın devamı için elinden geleni yapardı.

Antlaşmaların bozulma sebebi olarak Müslümanların le-hine öne sürülen rivayetlerin çoğu uydurmadır. Antlaşma uzun ömürlü olmadı -aslında ihtiyaç da kalmamıştı zaten- ve güçlü Yahudi kabilelerin işi bitirilerek her şeylerine el konul-du. Yorgan gitti antlaşma bitti.

Ali Bulaç yeniden ısıtıp öne sürmüş, o yüzden yazdım. Sıka sıka çıkacak suyu kalmadı ama hâlâ sıkmaya çalışıyor.

24 Haziran 2020

AVAM-HAVAS

Avam ve Havas ayırımının yapıldığı ve bilgiye ulaşmanın oldukça zor olduğu dönemlerde alimlerin avama hakikati açıklamaması ve olabildiğince gizlemesi mazur hatta haklı görülebilecek bir durum olabilir. Tabii ki bir de hakikati açık-lamanın bir bedeli vardı.

Günümüze gelince düşünce insanlarının doğru bildikle-ri şeyleri açıklamalarının hâlâ bedelleri var. Özellikle bizim topraklarımızda bu böyle. Bu gerekçe ile düşündükleri şey-leri tam bir açıklıkla ortaya koyamayan insanlar da kısmen mazurdurlar. Ama haklı değildirler sadece mazurdurlar. Bu, anlaşılabilir bir durumdur yani.

YÜZLEŞME III

244

Ancak avam-havas ayrımının tamamen ortadan kalktığı, bilgiye ulaşmanın bir tık uzağında durduğumuz ve her şeyin her yerde tartışılabildiği ve bu tartışmalara dünyanın nere-sinde olursak olalım kolayca ulaşabildiğimiz bu bilgi çağında hakikatin- ya da hakikat diye savunulan düşüncelerin- bir sır gibi saklanmaya çalışılması, açıklanırken de muhatabı yoran, bin dereden su getirten bir yolla, dallandırıp budaklandırarak yapılmaya çalışılması bence çok doğru olan bir tutum değil.

Bilakis bu bir sorumluluktur ve düşünceler kitabın orta-sından konuşularak, tam bir açıklıkla ve cesaretle ifade edil-melidir.

26 Haziran 2020

KÂBE BİR MEZARDIR

Kâbe’nin isimlerinden birisi ضاح dır. (Kaynak: TDV İslam Ansiklopedisi) Bu kelime mezar veya kabir demektir.

Neden mezar çünkü Kâbe’nin yan tarafında yarım avlu şeklindeki Hatim’in içi olan Hicr kısmında Hz. İsmail ile an-nesi Hacer’in mezarları vardır. Hatim kısmı orijinal binanın içindedir ama cahiliye döneminde yapılan bir tadilatta mal-zeme yetmediği için bina küçültülmüş ve mezarların olduğu taraf binanın dışındaki avluda kalmıştır.

Burada yatanların gerçekten Hz. İsmail ve annesi mi oldu-ğu tartışmaya açık bir konu ama en azından Hicaz bölgesin-de yaşayan Araplar için veya daha doğru bir ihtimalle kadim Mekkeliler için önemli kişiler olduğu açık...

Modernist Müslümanlar evliya mezarları olduğuna inanı-lan türbeleri ziyaret etmenin ve buralarda dua etmenin hura-fe olduğuna inanırlar. Hatta bu tip yerlerde ibadet etmenin, secdeye kapanmanın, kurban kesmenin şirk olduğunu düşü-nürler.

Ancak bir tür türbe ve mezar olan Kâbe’yi ziyaret etmeyi, tavaf etmeyi dinin en temel şartlarından görürler. Dünyanın

İNSANLAR İÇİN YAPILMIŞ İLK EV

245

neresinde olurlarsa olsunlar yönlerini buraya çevirerek na-maz kılarlar. Şu anda milyonlarca hacının burada kesmesi im-kânsız olduğu için uygulanmıyor ama aslında kurbanlar da Kâbe’de kesilmekteydi. Şimdi bu iş yakın bir yer olan Mina’da yapılıyor.

Bu tutarsızlık neden?

29 Haziran 2020

İNSANLAR İÇİN YAPILMIŞ İLK EV

Suudi Arabistan’ın kuzey bölgesinde Dumat al-Jandal’da MÖ 6000’li yıllara ait bir mabet-mezar bulunmuş. Burada bu-lunan eşya ve insan kalıntılarından mabedin yaşı tespit edil-miş.

Ali İmran Suresi 96-97. ayetleri bize insanlar için yapılmış ilk evin içinde apaçık delillerin ve Makamı İbrahim’in olduğu Bekke (Mekke)’deki ev yani Kâbe olduğunu söyler.

Kâbe’nin ilk beyt olup olmadığını anlamak için mitolojik anlatılara dayanan İslami kaynakların dışında bakabileceği-miz en eski kaynak olan ve Hicaz bölgesini gezen Herodot, Kâbe’den hiç bahsetmez. Bahsetmemesi Kâbe’nin o tarihlerde mevcut olmadığının delili değildir kuşkusuz ancak çok önem-li görülen bir mekânın gözünden kaçması da biraz tuhaftır.

Aslında Kâbe’nin dünyanın en eski yapıtı olduğunu ka-nıtlamanın daha kolay bir yolu var. Kâbe’nin altında basit bir tünelle yapıya ve bölgeye zarar vermeden yapılacak bir araş-tırma buradaki yapının yasını rahatlıkla ortaya çıkartabilir.

Bu neden yapılmıyor, ya da şimdiye kadar yapılmadı mı? Bir sinek hadisini kanıtlamak için üniversitelere sponsorluk yapan ve güya bilimsel makaleler yazdıran Suud sermaye-sinin bunu yapmadığını düşünmek biraz saflık olur. Üstelik Kâbe’nin etrafında inşaat için kazmadıkları yer kalmadı. Buralarda kanıt niteliğinde tek bir eserin çıkmamış olması mümkün olabilir mi?

YÜZLEŞME III

246

Bilimsel olarak kanıtlanması mümkün olan bir iş konu-sunda bu suskunluk pek hayra alamet görünmüyor.

Ayrıca aşağıdaki haberde görüleceği üzere Suudi Arabistan sınırları içinde bile örnekleri mevcut yaşları tespit edilmiş çok eski mabetlerin varlığı ortada.

Günümüzden 12000 yıl öncesine ait bir Göbeklitepe var. Aynı bölgede devam eden kazılar daha eskilerinin de olabile-ceğini gösteriyor.

Kur’an’ın bu iddiasını bilimsel olarak kanıtlamak veya ya-lanlamak mümkünken bu suskunluğun sebebi, iddia bilimsel olarak yalanlanır ve Kâbe’nin gerçek yaşı ortaya çıkarsa tek bir delil ile dinin tüm iddialarının boşa çıkması ve büyük bir çözülmenin başlamasından duyulan korku olabilir mi?

Şu anda bilimsel olarak dünyanın en eski mabedi Göbeklitepe’de, Mekke’de değil. Kur’an’ın Kâbe’nin ilk beyt olduğuna dair iddiası bilimle çatışıyor. Aksine iddia varsa bu gösterilmelidir.

30 Haziran 2020

İran’daki molla rejimine muhalefet eden bir haber sitesi-nin editörü Ruhullah Zem hakkında “yeryüzünde fesat çıkar-mak” suçlamasıyla idam cezası verilmiş. Yaptığı tek şey rejim aleyhine haber yapmak.

Müslüman Kardeşler Örgütü’nün İstanbul’dan yayın ya-pan televizyon kanalı Watan TV’deki bir programda konuşan Hala Samir adlı kadın, aktif, pasif, gay, lezbiyen ayırmadan “Eşcinselleri öldürün” ifadelerini kullanmış. Youtube’da vi-deosu var. Samir, bir hadise dayanarak, homoseksüel ilişkiye girenlerin “yüksek bir yerden atılarak veya yakılarak” katle-dilmeleri çağrısını yapmış. Ne şekilde öldürülecekleri konu-sunda imamlar arasında küçük (!) bir ihtilaf varmış ama bir şekilde öldürülmeleri gerektiği kesinmiş.

Bunun gerçek İslam olmadığını iddia edebilir misiniz! Birinci fetva ayete, ikincisi de hadise dayanıyor. İslam’ın bi-rinci ve ikinci kaynakları...

İSTANBUL SÖZLEŞMESİ

247

3 Temmuz 2020

İSTANBUL SÖZLEŞMESİ

İstanbul Sözleşmesi’ne karşı çıkılmasının nedeni bu tarz maddeler olmalı. Adamlar köhneleşmiş töre ve gelenekleri ile zamanın ruhuyla çatışan dinleri ellerinden gidecek diye korkuyorlar.

12/1: Taraflar kadınların daha aşağı düzeyde olduğu dü-şüncesine veya kadınların ve erkeklerin toplumsal olarak kli-şeleşmiş rollerine dayalı ön yargıların, törelerin, geleneklerin ve diğer uygulamaların kökünün kazınması amacıyla kadın-ların ve erkeklerin sosyal ve kültürel davranış kalıplarının de-ğiştirilmesine yardımcı olacak tedbirleri alacaklardır.

12/5: Taraflar kültür, töre, din, gelenek veya sözde “na-mus” gibi kavramların bu Sözleşme kapsamındaki herhangi bir şiddet eylemine gerekçe olarak kullanılmamasını temin edeceklerdir.

32: Taraflar mağdura gereksiz bir parasal veya idari yük getirmeksizin, zorla gerçekleştirilen evliliklerin geçersiz ve hükümsüz kılınabilmesini veya sona erdirilmesini temin ede-cek yasal veya diğer tedbirleri alacaklardır.

42/1: Taraflar bu Sözleşme kapsamında kalan şiddet ey-lemlerinin gerçekleştirilmesinden sonra başlatılan ceza da-valarında kültür, töre, din, gelenek veya sözde “namus”un gerekçe olarak öne sürülmesinin önlenmesini temin etmek üzere, gerekli yasal veya diğer tedbirleri alacaklardır.

8 Temmuz 2020

SEBEBİN HUSUSİLİĞİ

Sebebin hususiliği hükmün tarihselligine işaret eder mi?

YÜZLEŞME III

248

İşaret edebilir ama buradan yola çıkarak hususi bir sebeple ihdas edilmiş bir hüküm için mutlaka tarihseldir, yani sadece indiği dönemde geçerlidir demek mümkün değildir.

Sebebin hususiliği hükmün umumiliğine mâni midir?

Bazı hükümler için mâni iken bazıları için de mâni olma-yabilir.

Mesela peygamberin şahsına mahsus hükümler vardır ve hiç kimse bu hükümler peygamberin dışındaki insanları da bağlar diyemez. Ancak Kur’an’daki pek çok hüküm özel se-beplerle indiği halde hükümleri umumi kabul edilmiştir.

Buradan yola çıkarak, sebebi nüzuller veya hususi sebep-ler üzerinden hükümlerin tarihsel olduğunu iddia edemeye-ceğimiz gibi, sebebin hususiliği hükmün umumiliğine mâni değildir diyerek de hükmün mutlak anlamda umumi oldu-ğunu da iddia edemeyiz.

Kısacası bu durum ne tarihselciliği ne de ona karşı çıkanla-rı haklı çıkarır. Bu ifadeler hiçbir şeyi kanıtlamadığı gibi hiç-bir şeyi de nefyetmez.

***

Evrensel olanın zıttı tarihsel olan mıdır yoksa yerel olan mıdır?

Tarihsel olanı iki anlamda kullanabiliriz:

Birincisi, tarihsel olan, zaman veya tarihle mukayyet olan-dır. Bu anlamda tarihsel olmayan bir şey var mıdır? Her şey zamanın içindedir. Bu anlamda kullandığımızda tarihselin zıttı evrensel değil tarih-üstüdür.

İkincisi, tarihsel olan, belli bir zaman veya tarih aralığında mevcut olan koşullar altında geçerli olandır. İşte bu anlamda tarihsel olanın zıttı evrensel olandır. Yani bir şeye evrensel de-diğimizde o şeyin sadece belli bir tarih aralığı ve mekânda ve orada cari olan koşullar altında değil nerede olursa olsun ve hangi zamanda bulunursa bulunsun geçerli olduğunu söyle-miş oluruz.

GENÇLER NEDEN DİNİ SORGULUYOR?

249

‘Yerel’ ifadesi çoğunlukla mekâna işaret ettiğinden biraz tarihi göz ardı etmektedir. Çünkü belli bir zaman dilimi için yerel olan başka bir zaman diliminde evrensele dönüşebilir.

Aynı şekilde ‘tarihsel’ kelimesi de çoğunlukla tarih veya belli zaman aralığına işaret ettiğinden mekânı nispeten göz ardı etmektedir. Aynı tarihsel aralıkta belli bir mekânda ge-çerli olan başka bir mekânda geçerli olmayabilir.

Ancak hangi anlamda kullanıldığı belli olduktan sonra her iki kelime de evrensel kelimesinin zıttı anlamında kullanıla-bilir.

Son bir not olarak, bütün zaman ve mekanlarda geçerli olacak şekilde evrensel vasfına haiz bir şey var mıdır, doğru-su bilmiyorum.

9 Temmuz 2020

GENÇLER NEDEN DİNİ SORGULUYOR?

Mehmet Görmez Hoca gençliğin dini sorgulamasının yedi sebebi olduğunu söylemiş.

Ancak daha sebepleri açıklamadan peşin peşin demiş ki: “Bu sorularınıza, sorgulamalarınıza ve itirazlarınıza bak-tığımda, bunların büyük ölçüde dinin sahih kaynaklarının doğru anlaşılmamasından ve yanlış uygulamalardan kaynak-landığını görüyorum. Gençleri tereddüde düşüren, sorgula-maya sevk eden asıl sebep, yanlış din tartışmaları, yanlış din söylemleri ve yanlış din uygulamalarıdır.”

Hoca daha baştan kaybetti! Sıralanan diğer sebeplere bak-maya gerek bile yok aslında.

Sürekli din hak, kusursuz ve doğru, tüm problem Müslümanların dini yanlış anlamasından ve hatalı uygula-malarından kaynaklanıyor avuntusunun arkasına sığınmaya devam edildiği sürece bu sorgulamalar çığ gibi büyüyecek;

YÜZLEŞME III

250

dinin gerçeği ile yüzleşenler ve hesaplaşanların sayısı her ge-çen gün artacak.

“Sanki dinin, bütün özgürlükleri kısıtlamak için geldiği, insanı ‘kul-köle’ yaptığı anlatılarak büyük bir yanılgıya sebep olunuyor,” diyerek güya dini savunmaya, ne kadar cici bir dine sahip olduğumuzu kanıtlamaya çalışmış ama İslam’ın, efendi bir tanrı ile onun kulu/kölesi olan insan ilişkisi üzerine kurulu olduğunu unutmuş.

İslam’da insan Allah’ın kölesidir ve Kur’an’da onlara (Ey kölelerim!) diye seslenir. Burada özgürlük nerede!

İnsanı onurlandırmak için indi denilen kitap köleliği kal-dırmıyor, cariyeleri erkeklerin odalığı yapıyor.

Kadına şiddeti erkeğe bir hak olarak sunuyor. Kadına hem hukuki hem de toplumsal anlamda negatif cinsel ayrımcılık yapıp erkeğin altında bir konum biçiyor.

İnsanlara işkenceyi reva görüyor. El ve kol kesme, sopa atma, kısas gibi işkenceleri bir ceza yöntemi olarak emrediyor.

İnanmayanlara ağza alınmayacak hakaretler ediyor.

Bu mu insana değer vermek!

Kur’an’ın ortaya koyduğu bakış açısı bilimle çatışıyor. Ne kadar tevil edilirse edilsin uymuyor, sırıtıyor.

Maddeler üzerinde tek tek durmak istemiyorum ama ahlak konusuna bir parantez açmak zorundayım. Herkes zannedi-yor ki iktidarı ele geçiren İslamcılar İslam’ın ahlaki kuralları-nı ihlal ettikleri için yolsuzluklara, hırsızlıklara, yandaşçılığa imza atıyorlar. Bilakis bu tutumları tamamen İslam’dan kay-naklanıyor. Çünkü İslam insanları inananlar ve inanmayanlar olarak ayırıp kategorize eder. İnananlara ayrı inanmayanlara ayrı hukuk uygular. İnanmayanların yasalarıyla yönetilen da-rül harp bir beldede her şey helal olur. İslami olmayan bir yö-netimde devlet malı Müslümanlara helal olan bir ganimettir.

Bu yüzden kafir devlette mevkileri ele geçirir geçirmez büyük yolsuzluklara imza atmaları hiç de boşuna değildir,

ALLAH-KUL, EFENDİ-KÖLE

251

Allah’ın onlara verdiği bir haktır bu. Bunu Allah rızası için yapıyorlar. Onlara göre yolsuzluk, hırsızlık yapmıyorlar Allah’ın kendilerine bir hak olarak verdiği ganimetlere el koyuyorlar sadece. Onların ahlakı Kur’an’a, Kur’an’ın Enfal süresine ve Harp hiledir diyen Peygamber’in hadislerine da-yanıyor.

Bu yozlaşmayı gören gençlerin dini taaa köklerine kadar sorgulamasından daha normal ne olabilir!

İnternete ve sosyal medyaya şükürler olsun, artık gençler her türlü bilgiye ulaşıp, tüm tartışmalara açıkça tanık olabili-yorlar. Düne kadar kapalı ortamlarında kendi mahallerinde birbirlerine tebliğ edenlerin ve din aleyhine delilleri kendi açılarından çürütüp hakikatin sahibi olduklarını iddia eden-lerin, bilgi ve tartışma herkese açık hale gelince ne kadar boş bir temele dayandıkları ortaya çıktı. Gençlerin dini sorgula-maya başlamasının ve sorgulamalarının yaygınlaşmasının en temel nedenlerinden birisi budur. Hristiyanlığa matbaanın bulunmasının yaptığı tesire benzer bir tesiri internet İslam üzerinde yapacak gibi görünüyor.

Eğer inananlar dinlerinin mükemmelliği ve sorunun din-de değil uygulamada olduğu konusundaki önyargılarından ve gerçek din saplantılarından vazgeçip, dinle yüzleşip sağ-lıklı bir hesaplaşma içine girmezlerse, genç nesiller bu yüz-leşme ve hesaplaşmayı çok daha sert bir şekilde yapacaklar.

10 Temmuz 2020

ALLAH-KUL, EFENDİ-KÖLE

İslam’da kölelik yok diye kırk dereden su getirenler;

Ayetleri yamultup, eğip, büküp tevil ettikten sonra köle-likle ilgili ayetlerden neredeyse köleliğin kaldırılması anlamı çıkartanlar;

YÜZLEŞME III

252

İnandıkları dine göre, adıyla sanıyla köle olduklarının ve tüm çabalarının daha iyi bir köle olmak için çalışmak olduğu-nun farkında bile değiller.

İslam’da Allah-insan ilişkisi efendi-köle ilişkisi üzerine ku-ruludur.

Allah efendi, sahip ve malikken, insan onun kölesidir.

Allah Kur’an’da insanlara “Ey kölelerim!” diye seslenir. Ayetlerde geçen “Ya ibadi!” ifadesi kelimesi kelimesine “Ey kölelerim!” anlamına gelir.

İnsanın vazifesi Allah’a ibadet, yani köleliktir. İbadetin ke-lime anlamı kölelik etmektir.

İslam köleliği kaldırmaz, kaldıramaz çünkü dinin esası köleliktir. Dine adım atar atmaz Allah’ın kölesi olduğunu ve tüm vazifesinin ömür boyu kölelik yapmak olduğunu kabul etmek zorunda olan bir zihin yapısından “özgürlük=kölelik”-ten başka bir mantık çıkmaz.

Zihin yapısı inançlar, yani kendi zihninden veya kendisi gibi olanların zihninden neşet eden ürünler karşısında ken-dini alçaltıp, kendini kendine yabancılaştıran, kısacası kendi elleriyle ürettiği helvadan putların önünde eğilip köleleşen kafa yapısından özgürlük çıkmaz. Bu kafa eğildikçe daha öz-gür olduğunu zanneder. Özgürlüğü, boyun eğmekte, kölelik-te arar. Bu yüzden sürekli, Allah’a kul/köle olmak özgürlük-tür, diye haykırır.

10 Temmuz 2020

BÜTÜN MABETLER MÜZE OLMALI!

Cami, Kilise, Havra, Cem evi, Kâbe, Ağlama Duvarı, Tekke, Zaviye, Vimona (Hinduizm), Jinja (Şintoizm), Pagoda (Budizm), Gurdvara (Sih), Kuan (Taoizm), gökdelen/AVM (Kapitalizm) ve isimlerini bilmediğim diğer tüm tapınaklara karşıyım. Hatta artık bazılarında toplu zikirlerin, bazılarında

BÜTÜN MABETLER MÜZE OLMALI!

253

ise ayine dönüşen düzenli tefsir, hadis derslerinin ve konfe-ransların yapıldığı cemaat vakıf ve dernek binalarına da kar-şıyım. Çünkü onlar da bir tür tapınak işlevi görüyor.

Yüzlerce yıl öncesinin ibadet biçimlerinin Tanrı’nın razı olacağı tek ibadet yolu olduğunu iddia etmek insana da Tanrı’ya da büyük bir hakarettir.

Toplu ibadet, ibadet değil siyasete ve dinsel otoritelere hiz-met eden toplumsal bir faaliyettir. Topluca ne ibadet edebilir-siniz ne huşu bulabilirsiniz ne düşünebilirsiniz ne dua edebi-lirsiniz ne de Tanrı’ya gerçekten yönelebilirsiniz. Yaptığınız sadece sürüye ve haazır olan imama uymaktır. Toplu ibadet-lerde birinci amaç bireylerin bireyselliklerinden sıyrılarak ce-maate katılımını sağlamaktır. Daha da önemlisi insanları cem olmaya çağıran öncülere, dinlere, mezheplere, fraksiyonlara katılımı sağlamaktır. Toplu ibadette cemaati biçimlendirip bir amaç için kullanan kişi, önder her kimse işte ona uyarsınız, Tanrı’ya değil. Cemaatle yaptığınız ibadetler sizin Tanrı hak-kındaki düşünce, duygu ve hakikat aşkınızı değil; toplumla birlikte olma, bütünleşme isteğinizi, uyduğunuz topluluğun amaçlarına bağlanma arzunuzu ve daha da önemlisi en önde kim ise onun gösterdiği istikamette gitme azim ve kararlılığı-nızı artırır.

Bütün bu işler tapınaklarda yapılır. Tapınağın adının cami, havra, cem evi, Kâbe, vimona vs. ve hatta vakıf, dernek olma-sının bir önemi yoktur. Bütün tapınaklar tek bir amaca hizmet eder: Sizi bireyselliğinizden sıyırıp topluluğa/cemaate gark etmek ve oradan da ortak bir itaat zinciri içinde dini veya si-yasi bir erke boyun eğmenizi sağlamak... Tüm tapınaklar ve cemaatle yapılan ibadetlerin en temel amacı budur. Topluluk veya cemaat içinde Tanrıyı değil itaat edeceğiniz, arkasında hizaya geçeceğiniz, boyun eğeceğiniz bir yeryüzü otoritesini bulmuş olursunuz kısaca… Aslında bu tip siyasi ve dini lider-ler halkı tapınaklarda toplayarak Tanrı adına onları kendile-rine itaat ettirirler.

YÜZLEŞME III

254

Bu yüzden devletler, hükümetler, krallıklar, imparatorlar, tiranlar tapınakları ve din adamlarını kontrol altına tutar ve her yere görkemli tapınaklar inşa ederler. Bakın tarihi mekan-lara ve eski şehirlere en görkemli ve kalıcı yapılar saraylar ve tapınaklardır, hâlâ öyle olmaya devam ediyor. Tapınaklar şehirlerin en görkemli yerlerini işgal ediyor. Bu tapınakların Doğuda ya da Batıda olması da fark etmez, her yerde böyle-dir.

Bütün tapınakların temelinde kölelerin kanı, sömürülen beldelerden ele geçirilen altınlar, zavallı halkın belini büken vergiler vardır.

Sokaklarda yaşayan onca evsize rağmen, milyarlar dö-külerek yapılan görkemli tapınakların toplu ibadet amacına (kişiliksizleştirme amacına) hizmet etmek için sadece belirli saatlerde ve sadece cemaat için açık tutulması ve inşasına dö-külen paralar hariç bir de hizmet ve işletilmesinde yüklü mik-tarlarda masraflar yapılması da işin başka bir garabet yönünü oluşturuyor.

Pejmürde bir kıyafetle bir cami imamına, kalacak bir yerim yok, camide yatabilir miyim, diye bir sormayı deneyin bakın ne cevap alacaksınız. Siz hiç, bir caminin önünde “İhtiyaç sa-hiplerine yardım, ihtiyaç sahiplerine yardım!” diye bağırıldı-ğını ve ihtiyaç sahiplerinin oraya gidip ihtiyaçlarını karşıladı-ğını gördünüz veya duydunuz mu? Ama şunu hep duyarsı-nız: “Camiye yardım, camiye yardım!”

16 Temmuz 2020

BÜYÜK ÜSTAD NASIL OLUNUR?

Büyük düşünür, büyük üstat, büyük hoca nasıl olunur?

1-Bilgili -çok bilgili, uzman, konunuzdaki ve alanınızdaki nadir örnek- olmanız önemli. Ancak gerçekten çok şey bilme-niz gerekmez, ama mutlaka biliyor gibi görünmeniz şart.

BÜYÜK ÜSTAD NASIL OLUNUR?

255

2-Çok şey okumak önemli ama mutlaka çok şey okumanız gerekmez. “Büyük” görünmek için ne okumanız gerektiğini bilir ve çok kitap okumak yerine alanınızdaki birkaç kitabı yalayıp yutar ve sular seller gibi anlatabilirseniz herkes sizin ne büyük bir alim olduğunuzu düşünecektir.

3-Çok büyük iddialarınız varmış, çok önemli şeyler söylü-yormuş gibi yapın, ne söylemek istediğinizi öyle bir anlatın ki, herkes her şeyi anladığını zannetsin ama aslında hiçbir şey anlamasın. Ya da kendi çapında bir şeyler anlasın.

3-Muhataplarınıza öyle sorular sorun ki kimse o anda ce-vaplandıramasın. Bir kişi doğru cevabı şans eseri bilse bile, bak koca salonda sadece bir kişi biliyor deyip bütün salonu cahillikleri yüzünden utandırın. Takipçileriniz ne kadar ca-hilse siz o kadar alimsiniz demektir. Onların kendilerini ca-hil hissetmesi için elinizden geleni yapın. Ama sorduğunuz soruların cevaplarını bir iki saat önce konuya hazırlanırken Google’dan bulup not aldığınızı sakın kimseye hissettirme-yin.

4-Kimse sizin farklı bir dilde konuştuğunuzu ve yazdığı-nızı görmemiş olsa bile, üç dört tane dili anadiliniz gibi bildi-ğiniz izlenimi yaratın. Her dilden bildiğiniz bir şeyler olsun ama. Konuşmalarınızda ve yazılarınızda sık sık, kullandığı-nız kavramların birkaç farklı dildeki karşılıklarını verip tah-liller yapın ki, vay be hocaya bak konuyu kaç farklı dilden kaynaklardan araştırmış deyip hayranlık duysun. Yaptığınız araştırma ve okumaların yüzde 99’unun Türkçe kaynaklar-dan olduğunu kimseye hissettirmeyin.

5-Herkese üstten bakın, herkesi küçümseyin. Kim konu olsa onu eleştirin. Ben onunla tartıştığımda onu şöyle madara etmiştim filan deyip herkesten ne kadar üstün olduğunuzu ispat edin. Eleştirmek en temek hak ama sadece size ait bir hak bu. Ama iş sizin eleştirilmenize gelince iste buna asla izin vermeyin.

6-Egoistlikten/kibirden vazgeçmeyin. Sizi siz yapan şey bu egonuzdur unutmayın.

YÜZLEŞME III

256

7-Bol bol aforizma kasın. İnsanlar derin bilgileri değil kısa, özlü, anlamlı deyişleri sever. Aforizmaların anlamlı olması da önemli değil. Anlamımsı olsun yeter. Herkes kendine göre bir anlam bulur zaten. Çok acık olursa onu zaten kimse sevmez. Önemli olan insanlara derin anlamı keşfettiklerini hissettir-mektir.

8-Safasata (mugalata) kurallarını çok iyi bilin. Amacınız tabii ki insanların düşüncelerindeki tutarsızlıkları, yanıltma-caları açığa çıkarmaktan çok sıkıştığınızda bu yanıltmacaları kullanmak olmalı. Herkesin önündeyken altından kalkama-yacağınız bir eleştiri mi aldınız, açığınızı mı buldular, çelişki-nizi mi yakaladılar, kıvırmanız mı gerekiyor, mugalata yap-maktan çekinmeyin.

9- Kastığınız aforizmalar gibi, janjanlı, parlak dikkat çeken başlıklar kullanın. Sinekleri çekip öldüren ışıklar gibi mürit-leri çeksin, pavyon tabelaları gibi cezbetsin.

10-Çıta sizsiniz. Sizin yazdıklarınızın, sizin düşündükleri-nizin, sizin fikirlerinizin, sizin anlattıklarınızın -size göre- al-tında kalan her yazar, her düşünür, her hoca kötüdür, sefildir, çamurdur; her fikir berbattır, her kitap ve yazı birer paçavra-dır. Sizin üstünüzde ise çoktan ölüp gitmiş, kitapları, eserleri ve düşünceleri insanlığa mal olmuş yazar, düşünür ve alimler vardır. Sizin ölçünüz onlar. Diğer yandan onları eleştirmek ise gene sadece sizin hakkınızdır. Gerçi yapmanız gereken onları eleştirmek değil, eleştirir gibi yapmaktır. Ama hatalarını bile sevimli sempatik hale getirip aktarın. Çıtanın altındakilerinin ise doğrularını bile küçümseyin. Başka birisi geçmişin üstat-larını eleştirmeye kalkarsa “Sen kimsin, etin ne budun ne, onun verdiği eserin onda birini yazabilir misin de onu eleş-tiriyorsun” anlamındaki her türlü tahfifle onları aşağılayın.

11- “Bilmiyorum”, “Konumun dışında”, “Bu konuyu ye-teri kadar araştırmadım, emin olmadığım bir konuda yorum yapamam” gibi ifadeleri konuşmalarınızdan çıkarın. Siz her şeyi biliyorsunuz. Bilmiyorsanız da bilmediğiniz konuda bile yarım saat konuşmayı öğrenin. Yoksa takipçileriniz sizi sapır

AYASOFYA’YA DAVET

257

sapır terk eder. Fevc fevc uzaklaşırlar sizden. Alimallah çırıl-çıplak kalırsınız ortada.

18 Temmuz 2020

İslamcılıktan vazgeçmek mümkün.

Hatta dini dahi terk edebilirsiniz.

Ancak Türkçülük ve Kürtçülük gibi ırkçı hastalıklar insa-na o kadar derinden tesir eder ki, bunlardan kurtulabilmek her babayiğidin harcı değildir.

İyi ki böyle hastalıklarım olmadı.

23 Temmuz 2020

AYASOFYA’YA DAVET

Ayasofya’da davetle cuma meselesine en çok bozulanlar, ibadete açılsın diye bas bas bağırıp açılınca da sevinç naraları atanlar aslında.

Ama itiraz edemiyorlar.

Seslerini çıkartıp davetle namaz mı olur, günde beş kere davet ediliyoruz zaten, mesele pandemi ise ilk gelen mesafe kurallarına göre oturur geç kalan Erdoğan da olsa cumayı dı-şarıda kılar diyemiyorlar.

Dışarıda da yer kalmazsa karşıda kocaman Sultanahmet var, oraya gider değil mi efendim! Namaz namazdır sonuçta.

Çok istiyorsa haftaya daha erken gelip yer kapar, Allah’ın evinde öncelik sonralık, özel davet mi olur?

500 davet meselesi henüz gündemde değilken, davet edi-lirsem giderim diyen Muharrem İnce’ye, cahillik paçaların-dan akıyor Muharrem, namaza siyasi davet olmaz ezan beş vakit davet ediyor zaten, demişlerdi ama...

YÜZLEŞME III

258

Dindar bir zihin bu itirazı boyun eğdiği otoriteye neden yapamaz?

İş gene dönüp dolaşıp mabetlerin asıl amacının Tanrı’ya değil otoriteye boyun eğdirmek olduğu meselesine geliyor.

Emir otoriteden olunca Tanrı’nın minareden kimseyi ayırt etmeksizin ezanla çağrısının ve camide cemaatin dini anlam-da hangi kurallara göre hareket edeceğinin bir önemi kalmı-yor.

Denebilir ki izdiham olur.

Merak etmeyin o izdiham gene olacak.

Caminin içine giremeyecekler ama bu sefer Ayasofya’nın dışında o izdiham fazlasıyla yaşanacak.

Peki ya gelecek hafta!

Sonraki haftalar!

Anadolu şehirlerinden Ayasofya’ya cuma namazı seferleri düzenlenecek.

O zaman izdiham olmayacak mı?

O zamanda mı içeriye davetle alacaklar?

Yoksa kura mı çekecekler?

Dindar zihnin ikiyüzlülüğünden bulantı geldi artık.

Hayalasselah!

28 Temmuz 2020

ÇOK EVLİLİĞİN SİYASİ SONUÇLARI

Bir türkü tutturmuşlar, çok iyi siyasi sonuçları oldu filan diye...

Siyasi sonuçları çok iyi olduğu için mi daha peygamberin cenazesi bile kalkmadan birbirlerine düştüler?

ÇOK EVLİLİĞİN SİYASİ SONUÇLARI

259

O yüzden mi öldüğü duyulur duyulmaz, güya peygambe-rin o kabilelerden kadınlarla evlendiği için aralarının çok iyi olduğunu söyledikleri o kabilelerin tümü isyan etti?

Mazeret üretip temize çıkarmaktan başka bildiğiniz ne var?

Peki hiç Safiye’nin, Cevriye’nin, Maria’nın hatta Aişe’nin gözüyle olaylara bakmayı denediniz mi?

Zenç isyanında isyan eden köle gibi hissetmeyi deneyin, savaş meydanında öldürülen kocanızın cesedi hâlâ orada ya-tıyorken düşman ordusunun komutanının çadırında onun yatağına sokulduğunuzu hayal edin ve orada ne hissedece-ğinizi düşünün bakalım, kölelik yok onlar savaş esiri sözü-nü sarf edebilecek misiniz? Ne mutlu bana bir anda hidayete erdim, iyi ki peygamber müşrik kocamı öldürdü de beni eşi yaptı diyebilecek misiniz?

Kin gütmeyin ki aranızda husumet çıkmasın demek yeri-ne, kin gütmeyi meşru görüp, duyduğunuz kin sizi adalet-sizliğe sevk etmesin şeklindeki herkese farklı hukuk esasına dayanan güdük ve çarpık adaleti tavsiye ederseniz o adalet olur mu?

Sadece inananlara karşı merhametli olmayı tavsiye edip, inanmayanlara şiddetli/acımasız olmayı emrederseniz ora-dan adalet çıkar mı?

İnananları inanmayanlardan üstün gören, inananlara ayrı, inanmayanlara ayrı hukuk vaz eden bir anlayıştan inanç mil-liyetçiliğinden başka ne çıkar?

Oradan barış, oradan eşitlik, oradan adalet çıkar mı?

NOT: Bu eleştiri 15 asır öncesinde yaşayan ölüp gitmiş insanları eleştirmek için veya tarihi yargılamak için yapılmı-yor. Tam da günümüz insanına yapılıyor. O günün tarihsel koşullarında ortaya çıkan değer yargılarını günümüze enteg-re etmeye çalışanlara ve günümüz değer yargılarıyla uyuş-mayan yönlerini aklayıp paklayarak temizlemeye çalışanlara ve aslından saptıranlara dönük yapılıyor. Bu yüzden tam da

YÜZLEŞME III

260

bugüne dönük bir eleştiridir, anakronik değildir. Tarihi oldu-ğu gibi hatta çarpıcı yönleriyle tasvir ediyorum ki biraz göz-lerdeki perdeler kalksın. Bu yüzden tam da zamanla uyum-ludur. Ama şunu unutmayın önünde otorite ve inanç engeli olmazsa vicdan her yerde ve her zaman aynı çalışır. Vicdani yargıların anakroniği olmaz.

5 Ağustos 2020

BEYRUT PATLAMASI ÜZERİNE

Patlamanın sebebi ne?

İhmal mi, sabotaj mı, saldırı mı?

Bence asıl sebep aptallık!

İnsanoğlunun bitmek tükenmek bilmez aptallığı...

Depolanmış inanılmaz miktardaki patlayıcı Beyrut’un al-tını üstüne getirdi. Üstelik günümüz teknolojilerine göre son derece etkisiz bir patlayıcı türüydü.

Bir süre önce Sakarya’da benzer bir patlamayı yaşamıştık.

Burada aptallık derken sorumluların ihmalkarlığına, ye-terli tedbirleri almamalarına, dikkatsizliklerine, şehirde bu kadar patlayıcıyı depo etmelerine atıf yapmıyorum.

Aptallık, insanoğlunun kendi türünü ve tüm dünyayı top-tan yok edebilecek veya geri dönülmez bir tahribata yol aça-bilecek bir şeyi kendi elleriyle üretmesi, üretmeye ve bunları elinde tutmaya devam etmesindedir.

İnsan akreplerle dolu bir yatakta yatmaya razı olur mu?

Bir kış günü kaybolduğu ormanda ayıların kış uykusunda olduğu bir mağaraya sığınmayı göze alabilir mi?

Kendi çocuğunun eline oynasın diye kibrit verebilir mi?

Yakın tehdit olan tekil durumlarda tedbiri elden bırak-mayan, bundan şiddetle kaçınan, bu durumlarda son derece

BEYRUT PATLAMASI ÜZERİNE

261

uyanık ve zeki olan insan, iş öldürücü silahlar, cihazlar, ma-kinalar, patlayıcılar, atom bombaları üretmeye gelince nasıl oluyor da bu kadar aptallaşabiliyor?

Sadece düşmanlarını değil kendisini de yok etmekle teh-dit ediyor bu ölüm maddeleri ve cihazlar. Fitil karşılıklı veya tek yönlü bir kere ateşlendiğinde bunu kontrol edebilecek ve durdurabilecek bir mekanizma yok. Bazı ülkelerin elindeki nükleer gücün tüm dünyayı birkaç kere yok edebilecek kadar büyük olduğu söyleniyor. Tüm kaderimiz birkaç psikopatın elini uzatıp düğmeye basabileceği kadar bir uzaklığa ve hat-ta bir iki sahsın o günkü psikolojik durumunun ne olduğuna bağlı.

İnsan kendi eliyle kendine bunu niye yapar?

Değiştirmek kendi elinde olmasına rağmen neden böylesi-ne tehlikeli bir dünya üzerinde yaşamaya mahkûm kalmaya devam eder?

Ekonomik ve siyasi sonuçları ne olursa olsun tüm patlayı-cı ve öldürücü silahların üretilmesi ve bulundurulmasından vazgeçilmeli. Mevcut olanlar yok edilmeli. Benim düşüncem bu.

Hiçbir siyasi otoritenin, devletin, bundan rant elde eden güç odaklarının, şirketlerin, örgütlerin, hatta insanların bü-yük bir kısmının buna razı olmayacağını, bunu anlayamaya-cak kadar aptal olduklarını ve böylesi bir şeyi savunduğum için beni aptal birisi olarak göreceklerini bilerek bunu savu-nuyorum.

Sürekli barış ve güvenli bir dünya için sadece buna karar vermemiz yeterli...

Ancak insanların elleri, ebedi barışı getirecek kararlara uzanmaktan çok, tüm dünya ile birlikte kendilerini de yok edecek patlayıcıların kırmızı düğmelerine uzanmaya daha yakın.

Tehlikenin farkında mısınız?

YÜZLEŞME III

262

10 Ağustos 2020

GENÇLER DEİST OLUYOR!

“Gençler deist oluyor!” sözünü çokça dillendirenler ve gündemde tutanlar gençlerin dinden uzaklaşmasını isteyen dış mihraklar değil, bizzat İslamcıların kendileridir. Bir ho-camızın iddia ettiği gibi bu, batı laboratuvarlarında kotarılıp önümüze sürülen bir komplo değil, iktidarın, dindar çevrele-rin, İslamcıların bazı gençlerin ellerinden kayıp gitmesi, ken-dileri gibi düşünmemesi, iktidara en az desteğin gençlerden gelmesi karşısında bir tür alarm zili çalarak durumu kurtar-ma ve önüne geçme çabasıdır. Gençlerin bu tutumunun ise iki temel sebebi var: Birincisi, İslamcılar iktidarda verdikleri im-tihanda başarısız oldular. Tam bir geç kalmışlık aceleciliğiyle aç kurt gibi yağmaya giriştiler. Yolsuzluklar, kayırmacılıklar, ötekileştirme, öteki bildiklerinin ve muhaliflerinin her eleş-tirisini vatan hainliği görme, tüm muhalif seslerin sindirilip en ağır yaptırımlarla cezalandırılması, otoriterliğin dozunun gittikçe artması ve iktidar nimetlerinden yararlananların son-radan görmüşlüğün tüm kabalığını diğerlerinin gözüne so-karak sergilemesi aynı çevrenin çocukları üzerinde olumsuz tesirler oluşturdu. İkincisi, gençler internetin yaygınlaşması ile bilgiye ulaşmanın kolaylaşması ve farklı çevrelerde yapı-lan tartışmaların herkese açık hale gelmesiyle birlikte, kapalı çevrelerde Müslümanın Müslümana propagandası şeklinde anlatılan dinin hiç de anlatıldığı gibi olmadığını, modern algı ve bilinçle çatışan çok sayıda dini hüküm ve uygulamanın ol-duğunu fark ettiler.

Şimdilerde İslamcılardan yeni bir feryat yükseliyor. Yusuf Kaplan’ın dilinden söyleyecek olursak, Başörtüsü açma trendi yaygınlaşıyor. Yeni tehlike çanı başörtüsü üzerinden çalınma-ya başlandı. Ama bu çevrelerin bunun sebeplerini düşünmü-yorlar bile. Sadece feryat etmekle ve tehlike çanlarını çalmak-la yetiniyorlar. Dini -aslında din üzerinden siyasi- meselelerin büyük bir kısmı kadın üzerinden tartışılmaya devam ediliyor.

ERKEK EGEMEN ZİHNİYET

263

Başörtüsü kadınlara bir kimlik olarak dayatılıyor. Başörtüsü bir namus meselesi olarak görülüyor. Başörtülülerin her hare-keti hem dindarlar hem de karşı cephe tarafından didik didik ediliyor, kendilerinden belli bir formatta davranmaları bek-leniyor. Elinde sigarayla bacak bacak üstüne atarak kafede oturan, kahkaha atan başörtülü kadın imajı hem dindarların hem de diğer çevrelerin hedefinde. Gerçekten size ne kimin ne yaptığından! Baba, abi, çevre baskısıyla değil özgür irade-siyle başörtüsü takan ya da başörtüsünü çıkarma kararı ve-ren bir insana kimsenin bir şey söyleme hakkı yok. Gerçekten buna karışma hakkını kendinde görenler olarak siz kim olu-yorsunuz!

Ben 28 Şubat sürecinde başörtülü kadınların yanınday-dım. Bugün aynı şey yapılsa gene yanlarında olurum. Ama bugün çevre, aile, cemaat baskısına ve kendilerine bir kimlik olarak dayatılan başörtüsüne isyan edip kendi özgür irade-leriyle başlarını açan kadınların yanındayım. İran’da da dini siyasi bir kimlik olarak dayatılan başörtüsünü çıkartıyorum diye gösteri yapan kadınların yanındayım. Ben aslında başla-rı örten örtülere değil beyinleri örten örtülere karşıyım.

12 Ağustos 2020

ERKEK EGEMEN ZİHNİYET

Maide suresi 6. ayet abdest, gusül ve teyemmümü anlatır. Temizliği ibadetin şartı haline getirmesi itibariyle güzel bir ayettir. Ancak hitap biçimi açısından Arapçılığın veya Arap zihniyetinin Kur’an’ın her yerine nasıl sindiğini göstermesi açısından ilginç bir örnektir.

Zihniyet daima dili belirler. Ya da tersine, konuştuğunuz dil zihniyetinizi belirler. Zaten dil dediğiniz şey bakış açıları-nın, zihniyetin ve kültürün taşıyıcısıdır. Dili taşır ya da akta-rırken sadece tekil bir durumu, bir olguyu, bir hüküm cümle-sini ifade etmezsiniz beraberinde o dilin taşıdığı zihniyeti de aktarır veya açığa vurursunuz.

YÜZLEŞME III

264

Arap zihniyeti erkek egemen bir zihniyettir. Arap di-linde eril ve dişil (müzekker ve müennes) ayırımı vardır. Cinsiyetten bağımsız cansız nesneler bile Arapların bakış açısıyla eril veya dişil oluverir. Bu yüzden Araplarda her şey yüzde yüz oranında cinsellikten ibarettir. Dilde de realitede de bu böyledir.

Diğer bazı dillerde de bu ayırım vardır ama Türkçe gibi çoğu dilde bu ayırımı göremezsiniz. Türkçede bu ayırımın ol-maması dilin oluştuğu kadim çağlarda kadınla erkeğin eşit özneler olarak kabul edildiğinin veya dünyaya cinsel gözle bakılmadığının bir göstergesidir.

Ama Arapça Türkçeyi esir almaya başladığında maalesef reel hayat gibi dilde de bu ayrım bize sirayet etmiştir. Aynı anlama gelen iki isim, mesela Selim ve Selime erkek ve dişi için ayrı ayrı kullanılıyor. Oysa “deniz” gibi öztürkçe bir ke-limeyi hem erkeklere hem de kadınlara isim olarak veriyo-ruz ve erkeğe de kadına da çok yakışıyor, asla bir cinsellik ve ayırım çağrışımı yapmıyor. Erkeğe “deniz”, kadına “denize” demiyoruz örneğin.

Arapça ile bir topluluğa hitap ederken o toplulukta kadın-lar da bulunsa sanki orada sadece erkekler varmış gibi hitap edilir. Hatta tümü kadınlardan oluşan bir toplulukta sadece bir tane erkek çocuğu bile olsa erkeklere hitap ediyormuş gibi hitap etmeniz gerekir.

Arapçada Allah erkektir örneğin. Allah’tan dilin kalıpları içinde bir dişi olarak veya cinsellikten soyutlanmış bir tarzda bahsetmeniz mümkün değildir.

Bahsettiğim ayete dönecek olursak hitap tamamen erkek-leredir. Kadının adı yoktur. Sanki ümmet sadece erkeklerden oluşuyor! Hitap edilen toplulukta kadını, erkeğin kadına pa-sif bir nesneymişçesine dokunmasından bahsedilirken fark edersiniz. “Kadınlara dokunduğunuzda su bulamazsanız te-yemmüm edin” der.

Ayette geçen “lamise” yani dokunma kelimesi mecazen cinsel ilişki anlamında kullanılmıştır. Fıkıhta Şafiilik gibi

ERKEK EGEMEN ZİHNİYET

265

daha Arapçı olan bir mezhep, lamise’yi mecazi değil asıl an-lamıyla almış ve burada kastedilenin elle temas olduğunu id-dia etmiştir. Yani kadına elinizi değdirdiğiniz anda aptestiniz bozulur, kirli kabul edilirsiniz.

Buradaki asıl sorun kadınlara dokunmanın elle temas et-mek mi yoksa cinsel ilişki mi anlamına geldiği meselesi de-ğildir. Asıl sorun Arap dil yapısına sinmiş erkek egemen zih-niyetin kaçınılmaz bir sonucu olarak işi sanki sadece erkek yapıyormuş gibi hitabın doğrudan erkeklere yapılmasıdır.

Cinsel ilişki karşılıklı yapılan bir iş, bunu yapan iki kişi bir erkek bir dişi ama ayet bu işi sadece erkek yapıyormuş gibi erkeklere hitap edip kadını olayda pasif bir nesneden, bir oyuncaktan öte bir şey kabul etmemektedir. Üstelik fıkıhçı-lar gusül veya teyemmümden erkek kadar kadını da sorumlu tutmaktadır. Hak ve kimlik konusunda kadının adı yoktur ama iş sorumluluğa gelince yük kadına da yüklenmektedir.

Bu hitap biçimi kadını hiç yerine koyan, onu aşağılayan, varlığını onaylamayan ya da onu pasif bir nesne veya bir oyuncak gibi kabul eden erkekçi zihniyetin bir yansımasıdır. Kuran dilinin her yerine sinen Arapçı zihniyetin kaçınılmaz bir sonucudur.

Dilin yapısı gereği erkekçi bakış açısını Kur’an’dan temiz-leyemezsiniz. Bu dille birlikte erkekçi zihniyete mahkûm ol-manız kaçınılmazdır. Sadece bazı Arap geleneklerini dinden ayıklayarak dini kurtarmanız da mümkün değildir. Çünkü erkekçi zihniyetle din etle tırnak gibi birbirinden kopmaz bir bütündür.

Çok istisna bazı ayetlerde, münafık erkekler ve münafık kadınlar ve mümin erkekler mümin kadınlar gibi erkek ve kadınlar aynı anda zikredilir. Ama bu erkek münafıklarla bir-likte peygamberin canını çokça sıkan bazı münafık kadınlara özellikle tehdit gönderme ve mümin erkeklerle birlikte mü-min kadınların da böyle davranmaması için üstüne basarak bir tembihlemeden başka bir şey değildir. Burada bile bir ayı-

YÜZLEŞME III

266

rım göze çarpar. Bu tip birkaç istisna ayet Kur’an’daki dilden gelen erkekçi hitap biçimini ortadan kaldırmaz.

İstanbul sözleşmesine neden bu kadar karşı olduklarına bir de bu açıdan bakmayı deneyin. Kadınlarla erkeklerin eşit statüde olmasına ve erkeğin şerrinden korumak için kadına erkekten fazla imtiyaz verilmesine veya pozitif ayırımcılık ya-pılmasına tahammül edemiyorlar.

Batsın ilkel erkekliğiniz ve erekçiliğiniz. Erkekçildik adi, sefil bir faşizmdir.

17 Ağustos 2020

HÜSN-KUBUH ZATİ MESELESİ

Hüsün, kubuh zati midir, meselesi Kelam’da tartışılan çok eski bir meseledir.

Bu sorunun Türkçe ifadesi: Güzellik ve çirkinlik eşyanın zatından mıdır, şeklindedir.

Ancak buradaki güzellik ve çirkinlik estetik ifadelerdir ve bu yüzden tartışmalarda hüsün ve kubuh ile iyilik ve kötülük kastedilir.

Kelam tarihinde Eşarilik ve paralelindeki mezhep ve ekol-ler eşyanın doğası gereği iyi ve kötü olmadığını ona iyi ve kötü vasfını verenin Allah olduğunu söylerler. Allah bir şeye iyi diyorsa veya emrediyorsa o iyidir ve kötü diyor ve yasak-lıyorsa kötüdür. Bu yüzden hüsün ve kubuh şer’idir derler.

Mutezile ise buna karsı çıkar ve hüsün ve kubuh zatidir, yani bir şey zatı itibariyle iyi ve kötüdür der. Yani, eğer eş-yanın zatını anlayabilirsek onun iyi veya kötü olduğuna da karar verebiliriz, bunu da akıl yoluyla yaparız. Allah da zaten zatı itibariyle kötü olan şeyi yasaklar, iyi olan şeyi de emre-der. Akıl da eşyayı anlayarak iyi mi kötü mü olduğuna karar vererek yasak ve emirleri tayin edebilir. Mustafa Öztürk Hoca

HAKİKATİN SAHTELİĞİ

267

da katıldığı bir programda Mutezile ile aynı şekilde düşün-düğünü söyledi.

Eşarilik, iyilik ve kötülük eşyanın tabiatından değil, şer’i-dir ve iyi ve kötüyü Allah tayin eder diyerek, ilahi metnin yet-ki alanını artırmayı ve insana alan bırakmamayı hedeflerken, mutezile de insana ait alanı artırmayı ve metnin yetki sahasını daraltmayı hedeflemektedir.

İyilik, kötülük, güzellik ve çirkinlik gibi yüklemler eşyanın tabiatından değildir. Yani hüsün, kubuh zati değildir. Bu ko-nuda Eşari haklıdır. İnsanı dünyadan çekip aldığımızda hiç-bir şey varlığı itibariyle iyi, kötü, güzel ve çirkin olmaz. Şeyler kendinde iyi ve kötü değildir. Ancak insanlar eşya ile ilişkiye geçtiklerinde eşyanın ona nispetle değeri ve etkisine göre iyi veya kötü olduğuna karar verir. Bunu insan tayin eder, Tanrı değil. İnsan zaten iyi ve kötü olduğuna karar verdiği şeylerin bilerek veya bilmeden Tanrısal olduğunu söyler veya buna inanır.

Eşya zatı itibariyle iyi veya kötü değilse bunu tayin eden insandan başkası değildir.

27 Ağustos 2020

HAKİKATİN SAHTELİĞİ

Dünyada hakikat kadar sahte bir kelime yok.

Üzerinde bu kadar laf edilip de sonunda kocaman bir hiç’in bulunduğu başka bir şey olabilir mi!

Ömür boyu yakalamak için peşinde at koşturursun, bul-duğunu zannettiğinde tosladığın koca bir duvardır.

Hakikat nedir, en doğru cevap kocaman bir hiç’tir.

Bir de hakikati bulmak değil hakikati aramak esastır diye kendini avutursun.

Yoldayım diye övünürsün.

YÜZLEŞME III

268

Laf-ı güzaf...

Aldanmaya devam...

Hakikat, bir hurafedir,

Hakikat, sahtedir.

Bir mittir.

Bir efsanedir.

Bir yanılsama, bir illüzyondur.

Bir aldatmacadır...

Birisi hakikat diye nutuk atıyorsa bilin ki yaptığı tümüyle boş spekülasyonlardır, zihninize önce hoş gelecek sonra da onu yorup çıkmaza sokacak kalabalık mülahazalardır.

Birisi karşınıza geçip ağzını yayarak, gevrek gevrek haki-kat kelimesi ile başlayan afili cümleler kuruyorsa, va’z veri-yorsa, size hakikati gösteriyor gibi yapıyorsa cüzdanınızı sıkı sıkı tutun, cebinizi sağlama alın çünkü gözünü oraya dikmiş-tir, hatta çoktan bir kısmı gitmiş bile olabilir.

Mümkünse arkanızı da sağlama alın, niyeti çok farklı ola-bilir.

Siz iyisi mi hakikatten de hakikat edebiyatı yapanlardan da uzak durun.

HAKİKATİN SAHTELİĞİ

269

Bu topraklarda din konuşulmadan hiçbir mesele ko-nuşulamaz.

Din eleştirilmeden hiçbir mesele eleştirilemez.

Dinle yüzleşmeden hiçbir sorun çözülemez.

Cesur bir din eleştirisi yapılmadıkça düşüncenin önü açılamaz.

Haddini aşmaktan korkup dinle çizilen sınırlar içinde düşündüğünü zannedenler, gerçek düşünürler değil, dü-şünür gibi yapanlardır.

9 786058 137400