YÜZ ANATOMİSİ-II

Prof. Dr. M. Ayberk KURT

ÖĞRENİM HEDEFLERİ

BU UYGULAMANIN AMACINA ULAŞABİLMESİ İÇİN,

Yüz bölgesi mimik kaslarını tanımlayabilmeli,

Yüz bölgesi motor ve duyu innervasyonunu kavramalı,

Yüz bölgesinin kanlanmasını anlamalı,

Gl. parotis’in yerleşimi, komşuluk ilişkileri, içinden geçen yapılar ve boşaltıcı kanalının seyrini öğrenmeli,

Saçlı deri (SCALP) kavramını anlamalı, sinir ve damarlarını öğrenmelisiniz.

SINIRLAR ?

Yüz;

Yukarıda alın, aşağıda çene, yanlarda ise kulaklar arasında kalan kafanın ön bölümüdür.

1) Yüz kemiklerini

2) Mimik ve çiğneme kaslarını

3) Duyu ve Motor sinirleri (n. facialis ve n. trigeminus)

4) Arter ve venleri, içerir

MİMİK KASLARI

* Bir uçları ile kemik veya facia’ya, diğer uçları ile ise deriye tutunarak yüzün mimik hareketlerini oluşturan kaslardır.

* Genellikle ağız, burun delikleri ve göz kapakları çevresinde toplanmışlardır.

* M. buccinator dışında fasyaları yoktur.

* Tüm mimik kasları n. facialis tarafından innerve edilirler

1. MİMİK KASLARI

1. M. frontalis

2. M. procerus

3. M. corrugator supercilii

4. M. orbicularis oculi

Pars palpebralis

Pars orbitalis

5. M. nasalis

6. M. levator labii superioris & alaeque nasi

7. M. levator anguli oris

MİMİK KASLARI

7. M. zygamaticus major ve minor

8. M. risorius

9. M. buccinator

10. M. orbicularis oris

11. M. depresor anguli oris

12. M. depresor labii inferioris

13. M. mentalis

M.occipitofrontalis

---------------

M. frontalis

+

Galea aponeurotica

+

M. occipitalis

platysma

MOTOR ve DUYU INNERVASYONU

1. N. facialis (CN VII) (yüz ve scalp kasları motor)

2. N. trigeminus (CN V)n. ophthalmicus (yüz ve scalp duyu)n. maxillaris (yüz duyu)n. mandibularis (yüz duyu & çiğneme

kasları motor)

N. facialis (CN VII)

Foramen stylomastoideum’dan kafatasını terkeder

1. N. auricularis posterior

2. Ramus temporalis

3. Ramus zygomaticus

4. Ramus buccalis

5. Ramus mandibularis

6. Ramus cervicalis

N. facialis (CN VII)

• N. facialis ve dallarını etkileyen bazı durumlar yüz kaslarının felcine neden olur.

• En sık görülen yüz felci nedeni, n. facialis’in foramen stylomastoideum civarındaki enflamasyonudur (BELL’S PALSY).

• Enflamasyon, bu bölgede ödem ve şişmeye, buna bağlı olarak da n. facialis baskısına neden olur.

• Bu tipte yüz felci olanlar, etkilenen tarafta dudaklarını ve göz kapaklarını kapatamaz. Kornea’da kuruma görülebilir. Hasta ıslık çalamaz, üfleyemez, yemek yemede zorlanır.

(KLİNİK BİLGİ)

N. trigeminus (CN V)

V1; N.ophthalmicus

Duyu Fissura orbitalis

sup.

V2; N.maxillaris

Duyu Foramen rotundum

V3; N.mandibularis

Duyu ve Motor Foramen ovale

Pl.cervicalis

Duyu dalları

N.occipitalis major (C2)

N.occipitalis minor (C2)

N. trigeminus (CN V)n. frontalis

a) n. supraorbitalis

b) n. supratrochlearis

n. lacrimalis

n. nasociliaris

a) n. infratrochlearis

b) n. ethmoidalis ext.

n. infraorbitalis

n. zygamoticofacialis

n. zygamaticotemporalis

V1

V2

n. auriculotemporalis

V3

n. mentalis n. buccalis

N. trigeminus (CN V)(KLİNİK BİLGİ)

Trigeminal nevralji; N. trigeminus’un yüzdeki dağılım alanlarında ani ve çok şiddetli ağrı atakları ile seyreden klinik bir tablodur. Nedeni tam olarak bilinmese de hastaların büyük bir bölümünde sinire bası oluşturabilecek anormal damarlar gözlenmiştir. Ağrı en sık n. mandibularis’in dağılım bölgesinde görülür. Çok şiddetli ağrısı olan bazı hastalarda n. trigeminus’un duyu kökü kesilebilmektedir.

N. trigeminus’un tamamını tutan lezyonlarda; aynı taraftaki scalp, yüz, kornea, konjunctiva, ağız ve burun muköz membranlarında duyu kaybı ve çiğneme kaslarında felç ortaya çıkar.

ARTERLER

1. A. carotis externa dalları (yüzün büyük bölümü)A. facialis

ı) A. labialis inferiorıı) A. labialis superiorııı) A. angularis

A. temporalis superficialisı) ramus frontalisıı) ramus parietalis

2. A. carotis interna’dan gelen dallar (orbital ve frontal bölge)A. supratrochlearisA. supraorbitalis

ARTERLER

A. carotis externa’dan gelen dallar

A. temporalis superficialis

ı) ramus parietalis ıı) ramus frontalis

A. facialis

ı) A. angularis ıı) A. labialis sup.ııı) A. labialis inf.

A. carotis interna’dan (a. ophthalmica aracılığıyla) gelen dallar;

A. supraorbitalisA. supratrochlearis

A.facialis nabzı mandibula’nın alt kenarından yüze döndüğü yerde, a. temporalis superficialis nabzı ise kulağın önünde arcus zygomaticus üzerinde alınabilir.

VENLER

v. temporalis superficialis

v. maxillaris

v. auricularis post.

v. supraorbitalis

v. supratrochlearis

v. angularis

v. facialis

v. retromandibularis (ön)

v. retromandibularis (arka)

v. jugularis externav. jugularis interna

Gl. parotidea

Üç tükürük bezinden en büyüğü (diğerleri ?)

Meatus acusticus externus’un ön ve altında, ramus mandibula ile proc. mastoideus arasında yer alır. Apex’i angulus mandibula, basis’i arcus zygamaticus ile ilişkide olan ters üçgen şeklindedir.

Ductus parotideus (stenon kanalı) ön kenardan çıkar, m. massater’i geçtikten sonra mediale döner ve m. buccinator kasını delerek 2. maxillar molar diş hizasında ağız boşluğuna açılır.

Ductus parotideus’un üstünde bazen aksesuar parotis bezi görülebilir.

Gl. parotidea

Parotis bezinin içinde yer alan oluşumlar;

1. N. facialis ve dalları,2. V. retromandibularis3. A. carotis externa (bezin içinde uç dalları olan a. temporalis superficialis ve a. maxillaris’e ayrılır.) 4. Nodi lympathici parotidei’dir.

N.auriculotemporalis (CN V3’ün dalı)A.temporalis superficialis veV. temporalis superficialis

Gl. parotis ile yakın komşuluk ilişkisi içinde olan ancak bezin dışından geçen diğer önemli oluşumlardır

Gl. parotidea(KLİNİK BİLGİ)N. facialis parotis bezinin içinden geçtiğinden

parotis cerrahisi sırasında tehlike altındadır. Parotidektomi (parotis’in cerrahi olarak çıkarılması) sırasında n. facialis ve dalları öncelikle korunmalıdır.

Parotis bezinin akut viral enfeksiyonuna MUMPS (kabakulak) adı verilir. Enfeksiyon bezin eflamasyonuna ve şişmesine neden olur. Gl. parotidea saran kapsül bezin büyümesini sınırlandırır ve kapsülün gerilimine bağlı ağrı ortaya çıkar. Mumps virusü ductus parotideus enflamasyonuna bağlı olarak ağızda kanalın açıldığı yerde kızarıklık görülür. Bu kızarıklık kabakulak ağrısının diş ağrısı ile ayrılmasına yardımcıdır.

Kafa Derisi (SCALP)

Calvaria’yı örten, arkada linea nuchae superior, önde margo supraorbitalis, yanlarda ise arcus zygomaticus’lar arasında uzanan beş tabakalı yapıya SCALP diyoruz.

S Skin (Deri)

C Connective tissue (fibröz bağ doku)

A Aponeurosis epicranialis

L Loose connective tissue (gevşek bağ doku)

P Pericranium (periosteum)

SCALP

Kafa Derisi (SCALP)

SCALP

Scalp proper;

4. tabaka (L) çok gevşek bir yapıya sahip olduğundan, ilk üç tabaka tek bir yapı gibi hareket eder. Bu üç tabaka craniotomi (cranium’un cerrahi müdahale için açılması) ya da bazı yaralanmalarda tek bir tabaka şeklinde kalkabilir.

Kafa Derisi (SCALP)

SCALP

S (Skin; Deri):

* Dermis ve epidermis.

* Ter, yağ bezleri ve kıl folüküllerini içeren tabakadır.

* Çok iyi arteryel beslenmeye, venöz ve lenfatik drenaja sahiptir.

Kafa Derisi (SCALP)

SCALP

C (Connective tissue):

* Kalın ve sert fibröz tabakadır.

* Scalp yaralanmalarında, scalp’ı besleyen damarların kesilen uçları bu gergin tabaka tarafından açık tutulabilir ve bu durum kanamanın sürekliliğine neden olur. Eğer yara dikilerek kanama kontrol altına alınmazsa hasta kaybedilene kadar kanama devam edebilir.

Kafa Derisi (SCALP)

SCALP

A (Aponeurosis epicranialis):

* Alın bölgesindeki m. frontalis ve ensedeki m. occipitalis kaslarını birleştiren galea aponeurotica tarafından oluşturulmuş tendinöz bir tabakadır.

Kafa Derisi (SCALP)

SCALP

L (Loose connective tissue):

* Süngerimsi yapıda, potansiyel aralıklar içeren bir tabakadır. Bu gevşek yapı sayesinde ilk üç tabaka tek ünite şeklinde hareket edebilmektedir.

* Gevşek yapının tehlikeli yönü ise, enfeksiyöz ajanların ve kanın bu tabaka da birikebilmesi ve yayılabilmesidir.

Kafa Derisi (SCALP)

L (Loose connective tissue):

* Bu tabakada biriken enfeksiyon ajanları, yine bu tabakada yer alan;

v. emisseria denen ve parietal kemikteki küçük deliklerden kafatası içine giren küçük venler aracılığıyla intracranial alana ulaşabilir.

* Scalp enfeksiyonu ⇒ menenjit

ansefalit

Kafa Derisi (SCALP)

SCALP

P (Pericranium):

* Calvaria’nın periostudur.

* Cranial kemilere sıkıca tutunmuştur, ancak sutura’lar dışında kafatası kemiklerinden kolaylıkla sıyrılabilinir.

SCALP’ın damar ve sinirleri

* Scalp damar ve sinirleri aşağıdan girer ve 2. tabaka (C; connective tissue) boyunca yukarı doğru çıkarlar

SCALP’ın damar ve sinirleri

A. carotis externa dalları

1) A. occipitalis

2) A. auricularis post.

3) A. temporalis superficialis ve dalları

A. carotis interna dalları (a. ophthalmica aracılığıyla)

1) A. supratrochlearis

2) A. supraorbitalis

SCALP’ın damar ve sinirleri

Kulak kepçesinin önünde

1) N. supratrochlearis

2) N. supraorbitalis

3) N. zygomatico-temporalis

4) N. auriculotemporalis

Kulak kepçesinin arkasında

1) C3

2) N. occipitalis major (C2)

3) N. occipitalis minor

(N. ophthalmicus)

(N. ophthalmicus)

(N. maxillaris)

(N. mandibularis)

(Pl. cervicalis, C2-C3)

SCALP(KLİNİK BİLGİ)

SCALP’da meydana gelen bir enfeksiyon boyun bölgesine yayılmaz, çünkü m. occipitalis oksipital kemiğe ve temporal kemiğin proc. mastoideus’una sıkıca tutunmuştur. Yanlara da yayılamaz, çünkü aponeurosis epicranialis arcus zygomaticus’a tutunan m. temporalis’in fasyasına sıkıca kaynaşmış haldedir. Oysa bir enfeksiyon yada sıvı (örneğin kan) göz kapaklarına ve burun köküne yayılabilir, çünkü m. frontalis önde kemiğe değil deriye yapışarak sonlanır. Sonuç olarak, kafasına darbe alan bir hastanın gözünün de morardığını görebilirsiniz.