Yoldaki İşaretler - Seyyid Kutub
-
Upload
ali-demirkaya -
Category
Documents
-
view
197 -
download
9
Transcript of Yoldaki İşaretler - Seyyid Kutub
-
Seyyid Kutup
"...Biz fikir ve szlerimiz uruna lsekte, o fikir ve szler ruhlu birer vcud olarak kalacaklardr."
Seyyid Kutup, 1906 ylnda Msr'n Asyut kasabasnda dodu; Dini lk eitimini ailesinden ald.
Yani; nezih, temiz ve berrak dimana ilk nakedilen bilgi, Kelam- lahi oldu. lkokulu bitirdii
sene Kur'an-i Ke-rim'i de batan sona ezberlemi bulunuyordu.
lkokulu bitirince babas Kahire'ye gtrd ve el-Ezher niversitesinin orta retim blmne
kaydettirdi. Babasnn lmnden sonra ailece Kahire'ye yerletiler.
-
Seyyid Kutup, daha lise yllarnda iken kendini edebiyata vermi ve edebi eserler, makaleler
yazmaa balamt. air olarak tannmak istemediinden yazd iirleri neretmezdi.
Yksek tahsilini Kahire niversitesinin Darl -Ulm Fakltesinde yapt. 1933 ylnda bu
faklteden mezun oldu. Ayn yl Msr Maarif Vekaleti tarafndan bu faklteye Edebiyat hocas
olarak tayin edildi.
1941 ylnda sosyoloji doktoras yapmak zere Maarif Vekaleti tarafndan Amerika'ya gnderildi.
Amerika'ya gitmeden nce Msr'daki Mslman Kardeler Cemiyeti ile mnasebetler kurmu ve
Yeni Fikir adl bir mecmua karmaa balamt. Amerika'ya gittikten sonra da devam ettirdii
Yeni Fikir mecmuasnda, balca kapitalizme ve servet sahiplerine atyordu.
Amerika'da geirdii iki yl; gnmzn eitli doktrinlerini tetkik etmekle deerlendirmiti.
Dndkten sonra bu sahadaki akademik almalarn da artrd. Bu akademik almalarnda
evvela sosyalizm, komi-nizm ve kapitalizm'i btn detaylar ile inceleyip tahlilden geirdi. Bu re-
jimlerin hepsinde de beeriyete zararl olan ve insanl muhtelif ekillerde kleletiren unsurlar
bulunduunu tespit etti.
Bu incelemelerin ardndan btn almalarn Kur'an tetkike hasretti. man ve slam
prensipleri zerinde uzun mddet ilmi almalar yapt. Ve btn insanln kurtuluunun
Kur'an- Kerim'e sarlmakla olacana inanyordu. Bu ilmi ve felsefi aratrmalar, kendisine
sarslmaz bir iman bahsetmiti.
Bu noktada huzura kavumu olan Seyyid Kutup, artk fkr ve dnce hayatnn en olgun
safhasna girmi bulunuyordu.
1948 ylnda "slamda Sosyal Adalet" adl kitab slam aleminde byk yanklar uyandrd.
Fikirlerini eserleri ile yaymaa alrken ayn paralelde kurulmu olan "Mslman Kardeler
Cemiyeti'yle temaslarn sklatrd.
1952 ylnda Msr'da yaplan askeri ihtilal neticesinde sosyalizm tatbikine baland. 1954 ylnda
"Mslman Kardeler Cemiyeti" fesh edildi. Tekilatn onbinlerce mensubu zindanlara
dolduruldu. Seyyid Ku-tup'da ayn yl tevkif edilmi ve onbe yl ar krek cezasna arptrl-
mt. Zindanda bulunduu mddete de Hakk sylemekten ftur etmedii iin mahpusluu
mddetince byk ikencelere maruz braklmtr. Eserlerinin bir ounu hapishanede yazd
gibi en byk eseri Fi Zial-il Kur'an'm son yansmda hapishanede tamamlad.
Nihayet 1965 ylnda nerettii "Yoldaki aretler" adl eseri sebebiyle, erkek ve kadn olmak
zere tam krkbin insan zindanlara dolduruldu. Bunlarn bir ou mahkeme edilmeden ikence
altnda can verdi. Seyyid Kutup ile arkadalar el-eyh Abdifettah smaii ve Muhammed Yusuf
Havva ise, kurulan askeri mahkeme karan ile 29.8.1966 gn idam edildi.1[1]
1[1] Seyyid Kutup, Yoldaki aretler, zgn Yaynclk: 4.
-
Takdim
Bugn insanlk bir cehennemin kenarnda bulunmaktadr... Bu hal, bann stnde asl duran
yokolu tehdidinden deildir... Bu, bir hastalk belirtisidir ama hastaln kendisi deildir. Gerek
sebep, insan hayatnn, glgesinde salkl bir ekilde byyp geliebilecei deerlerin iflas
etmesidir, nsanla verebilecei hi bir deeri kalmayan bat dnyasnda bu durum olduka
belirgindir.
O bat dnyas ki, iflas noktasna varan tkenmilikten sonra, kendi varln kendisine bile ikna
edecek hibir eyi kalmamtr. Yava yava, dou bloku sistemlerini, zellikle komnizm olarak
adlandrlan ekonomik sistemleri dn almaya, iktibas etmeye balamtr.
Dou blokunda da durum ayndr. Marksizmin ilk dnemlerinde hem douda hem de batda
inan zellii tad zannyla byk bir kitleyi cezbeden sosyal teoriler de bu kategoridedir.
Marksizm fikir baznda hissedilir bir ekilde gerilemitir. O kadar
ki, neredeyse kendi ilkelerinden uzaklam, mevcut olan devlet ve kurumlarna mnhasr bir
hal almtr. Marksizm ve benzeri sistemler, insan ftratnn yaps ve gerekleriyle atrlar. Bu
nedenle ancak bozuk bir ortamda veya uzun sren baskc bir rejimin bulunduu toplumlarda
kabul grrler. Ancak Marksist toplumlarda da ekonomik iflas balam bulunmaktadr. 2[2]
Bu gn sosyalist rejimlerin speri olarak grlen Sovyetlerde arlk devrinde bile gelien tarm
hayat tamamen verimsizlemitir. Sovyetler artk buday ve dier gda maddelerini ithal
etmektedir. Kolhozlarda 3[3] uygulanan insann fitrayla atan rejimin iflasndan dolay yiyecek
ve giyecek almak iin altn olarak hazinede ne varsa satmakta olan Rusya'nn iinde bulunduu
ve her geen gn daha da ktleen durumu budur.
nsanlk iin yeni bir ynetim biimi zorunludur. Artk batl insann, insanla nderlii son
bulmak zeredir. Bu, bat uygarlnn madd olarak iflas etmesinden ya da ekonomik veya askeri
g olarak zayflamasmdan deildir. Bu, bat sisteminin fonksiyonunun bitmesindendir. Onun,
ynetimde kalmasn salayacak bir deerler btn yoktur.
Madd alanda, Avrupa dehasnn ulat uygarlk dzeyini ayakta tutacak, onu gelitirecek; ayn
2[2] Yazar bu satrlarda 1960'Iarm dnyasn deerlendirmektedir. Bu gn gelinen nokta, sosyalist ynetimlerin yok
olduu, bat sisteminin ekonomik anlamda liberalizmle, siyasal olarak da zgrlk ve demokrasi kavramlaryla btn
dnyay avucunun iine almaya alt noktadr. Varlmak istenen hedef, oluturulmak istenen dzenin ad artk
"Dnya sistemi"dir. Toplumlar ve devletler imdilerde zgrlk ve demokrasi yalanlaryla smrlmektedir. zlme
hzla devam etmektedir. Demokrasi, ezilen ve mazlum insanlara reva grlen zulmn ad olmutur, islm ok gr bir
ekilde, siyasal dzenini oluturma yolunda, zulmn kara duvarlarn yka yka, demokrasinin cani putlarn devire,
devire gelmektedir. (yaync)
3[3] Kollektif iftlik: Mlkiyeti devletin olup, belli bir pay karl kyllerin ilettii tarm alanlarna verilen ad.
-
zamanda, insanln tand deerlerle mukayese ederek; yeni, ciddi, btncl bir deerler
sistemini, kkl, dinamik ve gereki bir yntemle insanla sunacak bir ynetim zorunludur.
te bu deerleri, bu yntemi elinde bulunduran sadece ve sadece slm'dr.
Bilimsel gelimeler devrini tamamlamtr. Bu devir, Rnesansm doup balad m. 16. asr ile
zirveye ulat m. 18. ve 19. asrlardr. Artk verecei yeni bir ey yoktur.
Yine ayn zaman diliminde ortaya kan vatanc-lk, ulusuluk, blgesel birliktelikler de sresini
doldurmutur. Onlarn da verecekleri bir ey kalmamtr.
Daha sonra, bireyci ve toplumcu sistemler de baarszlkla sonulanmtr.
Artk, sra slm'a gelmitir. nsanln en zor, en akn, en alkantl olduu bir zamanda gelmi-
tir; "mmet" dnemi... Yeryznde madd kalknmay inkar etmeyen slm'n dnemi... nk
slm yeryz hilafetinin insana Allah tarafndan tevdi edilmesinden bu yana, madd alanda
gelime gstermeyi; insann ilk grevlerinden biri kabul etmektedir. Bunu, belirli artlar altnda;
Allah'a ibadet et-
mek, insann varolu amacn gerekletirmek olarak grr.
"Rabbin meleklere, 'ben yeryznde bir halife yaratacam'dediinde..." (Bakara,30)
"nsanlar ve cinleri ancak bana ibadet etsinler diye yarattm." (Zariyat, 56)
Allah slm mmetini insanlar arasndan hangi ama iin seerek yarattysa, bu gayeyi
gerekletirecek olan mmetin dnemi balamtr.
"Siz insanlar iin ortaya karlan,- iyilii emreden, ktlkten sakndran, Allah'a iman eden ha-
yrl bir mmetsiniz." ci-i mrn, o)
"Siz insanlara, peygamber de size ahid olsun diye sizi vasat bir mmet olarak yarattk."
(Bakara, 143)
slm, fonksiyonunu ancak bir toplumda uygulayarak gsterildiinde icra edebilir. Yani bir
topluluk tarafndan yaanmas gerekir. nsanlk, zellikle bu devirde soyut bir akideye kulak
vermiyor. Gnlk hayatta bu gerein doruluunu grmyor musunuz? Asrlardr slm
mmetinin varl yok saylyor.
slm mmeti, zerinde slm'n bulunduu bir toprak paras deildir. Tarihin bir kesitinde
atalarnn, slm'a uygun bir sistemle ynetildii, yaad bir ulus da deildir. slm mmeti,
hayatlarn, dncelerini, konumlarn, sistemlerini, deerlerini, llerini, ksaca hereylerini
sadece ve sadece slmi yntemden alan bir insan topluluudur. te bu nitelikleriyle mmetin
varl, btn bir yeryznde Allah'n eriatyla hkmetmenin sona erdii andan itibaren yok
olmutur.
-
slm'n bir defa daha insanln ynetimini gerekletirmede beklenen roln stlenmesi iin
bu mmetin yeniden varolmas zorunludur.
Nesiller boyunca, dnce ve konum itibaryla slm'la ve slmi yntemle hibir ba olmayan
sistemlerin kalntlaryla gizlenen, rtlen bu mmetin dirilii zorunludur.
Dirili giriiminin balamasyla ynetimin ele alnmas arasndaki mesafenin uzun olduunu bili-
yorum. slm mmeti'nin varl ve grnts uzun sre kaybolmutur. nsanln ynetimini
uzun bir mddet baka dnceler, baka anlaylar, baka konumlar, baka milletler ele
geirmitir. Son zamanlarda, Avrupa dehas bilim, kltr, sistem ve madd retim alanlarnda
byk bir atlm gerekletirmitir. nsanln, zirvesinde bulunduu byk bir atlmdr bu.
nsanlk ne bundan, ne de bunun sonularndan kolayca vazgeebilir. zellikle de neredeyse bu
gelimenin dnda kalan, ad slm Dnyas olan dnya...
Btn bu deerlendirmelere ramen slm diriliin balamasyla ynetimi teslim alma
arasndaki mesafe ne kadar uzun olursa olsun, slmi dirili zorunludur. slmi dirilii
balatmak; vazgeilmesi mmkn olmayan ilk admdr.
Hadiseyi daha iyi kavrayabilmemiz iin - snrl bir ekilde de olsa - bu mmetin insanl
ynetmesi hususundaki yeteneklerini bilmemiz gerekiyor.
u anda, bu mmetin maddi gelime alannda insanla benimsetip sunabilecei; bu adan
insanln ynetimini stlenmesini salayacak olaanst bir baars yoktur. Zaten istenen de,
bu deildir. Avrupa dehas, bu alanda, onu olduka geri brakmtr. En azndan nmzdeki bir
ka asr iinde ona kar madd bir baar salamas beklenmemektedir.
Bu durumda baka bir yetenek gerekiyor. Bu uygarln sahip olmad bir yetenek...
Bu, bizim madd gelimeyi ihmal ettiimiz anlamna gelmez. Madd alanda da gayret sarfetmek
grevimizdir. Fakat u aamada, sayesinde insanln ynetimine ulaacamz bir vasf deildir
bu. Varlmzdan kaynaklanan bir zorunluluktur.
Ayn zamanda yeryznde Allah'n halifesi olan insann, varolu gayesini gerekletirdii iin,
madd alanda gelimeyi zel artlar altnda Allah'a ibadet sayan "slm Anlayn" bize yklemi
olduu bir gereklilik olarak da madd gelimeye nem vermeliyiz.
yleyse, madd gelimeden baka, insanln ynetimini ele almak iin baka bir yetenek
gerekiyor. Bu yetenek madd gelimeye cevap verdii gibi, ftr ihtiyalara da cevap veren bir
anlayn rehberliinde insanla madd dehann rnlerini koruma imkann salayan "akide"
ve "y'ntem"den baka bir ey deildir. te bu "akide ve yntem", bir insan topluluunda, yani
mslman bir cemaatte pratize edilmelidir.
Bugn btn dnya, hayat dinamikleri, sistemlerin bizzat kendinden kaynakland bir cahiliyye-
nin iinde yaamaktadr. yle bir cahiliyye ki, bu hayatn salad muhteem kolaylklar, onun
ktlnden bir ey eksiltmez. Muhteem madd gelime budur ite!
-
Cahiliyye, yeryznde Allah'n egemenliine, zellikle O'nun uluhiyyetine, dmanlk zerine ku-
ruludur. zellikle egemenlik... Bu cahiliyye dzeni, egemenlii insana verir. Kimilerini kimilerine
Rab yapar. Bunu, cahiliyyenin tannd ilk basit, ilkel ekliyle yapmyor. Allah'n hayat iin
koyduu yntemden uzaklaarak, O'nun izin vermedii konularda dnce, deer, yasa, kanun,
sistem koyma hakknn kendisine ait olduu Allah'n egemenliine tecavz etmek, O'nun
kullarna tecavz demektir. nsann, genel olarak, sosyalist sistemlerdeki zelillii; kapitalist
sistemlerde ise, sermayenin basks ile birey ve toplumlara uygulanan zulm, Allah'n ege-
menliine dmanln, O'nun insana bahettii deerleri inkarn sonucundan baka bir ey
deildir.
te burada, slm yntem kendini ortaya koymaktadr. slm sisteminin dndaki btn
sistemlerde insanlar, herhangi bir ekilde, birbirlerine ibadet etmektedirler. Sadece slm
dzeninde, insanlar birbirlerinin kullar olmaktan kurtulup yalnzca Allah'n kulu olurlar. O'ndan
isterler, O'na boyun eerler.
Yollarn ayrld nokta burasdr. Ayn zamanda slm sistemi ve onun insan hayatndaki
sonularnn ortaya koyaca eyler bizim insanlara vereceimiz yeni anlaytr. nsanln sahip
olmad hazine budur. nk o, Bat uygarlnn, dousuyla batsyla btn bir Avrupa
dehasnn rn deildir.
phesiz biz, insanln tanmad, retemeye-cei, tamamen yeni bir eye sahibiz. Ancak, bu
yeni olgunun daha nce de belirttiimiz gibi, pratize edilmesi zorunludur. ncelikle bir milletin
bunu yaamas gerekir. Bunun iin, slmi bir toprak parasnda dirili ameliyesi
gereklemelidir. Bu diriliin ardndan gelecek olan, aradaki mesafe uzun da olsa, ksa da olsa,
insanln ynetiminin elde edilmesidir.
slm uyan eylemi nasl balayacak?
Bu grevi stlenecek bir nc cemaat lazmdr. Bu yola ba koymu bir cemaat... Dnyann her
kesindeki cahiliyeyi yok etmek iin yola km bir cemaat... evresini kuatan cahiliyeyi yok
etmek iin yola km bir cemaat... evresini kuatan ca-hiliyyeden, bir yandan kendini uzak
tutmaya alrken, te yandan onunla ilikisini koparmadan yryen bir cemaat...
Bu grevi stlenen nc cemaat iin yolda kendisine gerekli baz "iaretler" zorunludur.
Rolnn ieriini, grevinin ne olduunu, amacn, uzun yolculuun balad noktay gsteren
"iaretler"... Yeryznn her kesindeki cahiliyyeye kar konumunu belirledii "iaretler"... B
nc cemaat, insanlarla nerede birleip, nerede ayrlacak? Kendi zellikleri, evresindeki
cahiliyyenin zellikleri nelerdir? Bu cahiliyye topluluuna slm'n diliyle nasl konuacak,
nerede konuacak? Btn bu hususlarda; ilmi nereden, nasl alacak?
Bu iaretler, bu akidenin ilk kayna Kur'an'dan, Kur'an'n temel ynlendirmelerinden
alnmaldr. Bu iaretler, Allah'n yeryznde yaplmasn istedii eyleri gerekletirmi,
Allah'n diledii ekilde tarihin seyir izgisini bir kez daha deitiren, pak, sekin nefislerde
oluan anlaytan, dnceden alnmaldr.
"Yoldaki aretler"!, ite gelmesi umutla beklenen bu nc cemaat iin yazdm. Bu kitabn drt
-
blm, 4[4]konusuna uygun baz dzeltme ve ilavelerle, "Fi Zlal-il Kur'an"dan alnmtr.
nszn dndaki sekiz blm, Kur'an- Ke-rim'in Rabban metoduna uygun olan ve bana eitli
zamanlarda gelen ilhamla yazlmtr. Bunlarn hepsini bir araya getiren zellik yoldaki iaretler
olmalardr. Nitekim her yolun bir takm iaretleri vardr.
Bu kitap, iaretlerin ilk blmn oluturmaktadr. Allah, beni bu yolun iaretlerine ulatrdka,
dier blm ya da blmlerin bunlar izleyeceini umuyorum.
Baar Allah'tandr. Seyyid Kutup5[5]
rnek Bir Kuran Nesli
Her zaman ve her yerde, slm davetilerinin nnde dikkatle durmalar gereken tarihi bir
gerek vardr. nnde uzun uzun durmalar gereken bir realite, vaka... Bunun davet yntemine
kesin bir etkisi vardr.
Bu davet, slm tarihinin btnnde, insanlk tarihinin btnnde, insanlar arasnda sekin bir
nesil, rnek bir nesli, yani sahabe neslini karmtr. Bu tr bir nesil bir daha gelmemitir. Evet,
tarih boyunca, bu nesli temsil eden bireyler bulunmutur. Ancak bu, davet tarihinin ilk
dneminde olduu ekilde, belli bir yerde bu kadar byk bir saynn bir araya geldii vaki
olmamtr.
Bu nnde uzun uzun durulmas gereken apak bir olaydr. Umulur ki, bunun srrna erebiliriz.
Bu davetin kayna Kur'an elimizdedir. Allah Rasl'nn (s.a.v.) Snneti, pratik yolu, siyeri de....
Tarihte bir benzeri daha gelmeyen ilk neslin elinde olduu gibi, bunlarn hepsi bizim de
elimizdedir. Elimizde olmayan sadece Allah Rasl'nn (s.a.v.) ahsdr. Sr bu mudur?Bu
davetin yrtlmesi, rnlerini vermesi iin Allah Rasl'nn (s.a.v.) ahs zorunlu olsayd, Allah
bu daveti, btn insanlar iin bir davet ve en son risalet klmaz, u yeryznde kyamete dek,
insanlarn ynetim iini, bu davete brakmazd.
Allah Tel, bu kitabn korunmasn zerine alm, bu davetin Allah Rasl'nden (s.a.v.) sonra da
devam etmesinin, rnlerini vermesinin mmkn olduunu bildirmitir. Risaletin zerinden 23
yl getikten sonra O'nu, (Rasln) katma almtr. O'ndan sonra, bu dini kyamete dek baki
klmtr. yleyse Allah Rasl'nn (s.a.v.) ahsnn yokluu, bu olay, bu srr aklamaz.
O zaman baka bir neden aramalyz. O ilk neslin beslendii kaynaa bakalm. Belki, burada bir 4[4] Bunlar, Kur'an Yntemin Yaps, slm Dncesi ve Kltr, Allah Yolunca Cihad ve Mslman Toplumun Douu
ve zellikleri balkl blmlerdir.
5[5] Seyyid Kutup, Yoldaki aretler, zgn Yaynclk: 7-16.
-
deiiklik buluruz. Yetitikleri ynteme bakalm. Belki, bunda da bir farkllk grrz.
O neslin beslendii ilk kaynak Kur'an'dr. Evet, yalnzca Kur'an... Allah Rasl'nn snneti, yolu
bu kaynan uzantsndan baka bir ey deildir. Hz. Aie'ye (r. anha) Allah Rasl'nn (s.a.v)
ahlak sorulduunda, O'nun ahlak Kur'an'd, dedi.6[6]
yleyse beslendikleri, ekillendikleri, yetitikleri kaynak yalnzca Kur'an'd. Bu, o vakit,
insanln uygarla, kltre, bilime, kitaplara, aratrmalara sahip olmamasndan deildir.
Kesinlikle deildir. Hala Avrupa'nn kendisiyle hayat bulduu, hayatn srdrd Roma
uygarl, Roma kltr, kitaplar ve kanunlar vard. Bu gn bile Bat dncesinin kayna olan
Grek uygarl, mant, felsefesi ve sanatyla vard. ran uygarlnn iiri, mitolojisi, inanlar,
ynetim biimleri de vard. Baka, uzak ya da yakn, uygarlklar da vard.
Hind uygarl, in uygarl, Roma ve ran uygarlklar Arap yarmadsma kuzey ve gneyden
komuydular. Yahudilik ve Hristiyanlk yarmadann kalbinde yayorlard. yleyse, bu nesli,
oluum devresinde, yalnzca Allah'n kitabna mnhasr klan, balayan ey, dnya
uygarlndan, dnya kltrnden uzak olmalar, yoksun olmalar deildir. Bu tavr, ancak belli
bir niyetten, belli bir hedeften kaynaklanyordu. Allah Rasl (s.a.v.) mer b. Hat-tab'm (r.a.)
elinde Tevrat'tan bir sahife grnce kzar. (Bu kzgnl, o tavr gstermektedir.) yle buyurdu:
"Allah'a yemin olsun, eer Musa aranzda yayor olsayd, ona, bana uymasndan baka birey
caiz olmazd."7[7]
Allah Rasl'nn (s.a.v.) amac ilk oluum devresindeki bu nesli, beslendii kaynaa balamakt.
Kendilerini ihlasla sadece O'na vermelerini, yollarnn sadece O'nun yntemi zerine olmasn'
salamakt. mer b. Hattab (r.a.)'a kzmas, onun baka bir kaynaktan beslendiini grmesinden
di.
Allah Rasl (s.a.v.), Kur'an' Kerim'e dayanan ilah yntemden baka bir kaynan etkisinden
uzak, kalbi temiz, akl temiz, anlay temiz, bilinci temiz bir nesil yetitirmek istiyordu.
O nesil, ite yalnzca bu kaynaktan beslendi. Tarihte tek olmas, bu yzdendir. Sonra, kaynaklar
oald, kart... Sonraki nesillerin beslendii kaynaa, Grek felsefesi ve mant, ran mitolojisi
ve dncesi, Yahudi israiliyat, Hristiyan ilahiyat ve dier km medeniyet ve kltrlerin
kalntlar kart. Btn bunlar, ayn ekilde, Kur'an' Kerim'in tefsirine, kelam ilmine, fkh ve
usule de bulat. O nesilden sonraki nesiller, ite bu bulank kaynaktan yetitiler. Ve o nesil
kesinlikle bir daha gelmedi.
phesiz, btn nesillerle o sekin rnek nesil arasndaki belirgin fark en temel ve en byk
etken, onlarda sadece ilk kaynan bulunmasyd.
Kaynan yapsnn farkllamasnda baka bir temel etken daha var. Bu, o rnek neslin sahip
olduu bilgilenme ynteminin deimesidir.
6[6] Nesai.
7[7] Hafiz Ebu Ya'la, Hamraad'dan, O Sadi'den, o da Cabir'den rivayet etmitir.
-
Onlar, yani ilk nesil, Kur'an kltr ve bilgilerini gelitirmek, zevk almak, yararlanmak iin oku-
muyorlard. Onlardan her biri Kur'an' salt kltrel bir tat almak, incir ekirdeini doldurmayan
ilm ve fkh konularda bilgilerine bir eyler ilave etmek iin de okumuyorlard. Onlar Kur'an'm
kendisine ve iinde bulunduu topluma Allah'n (c.c) ne buyurduunu, kendisinin ve toplumun
yaad hayat hakknda ne dediini renmek iin yaklayorlard. Sava alannda emri
uygulamak iin bekleyen asker gibi, duyar duymaz amel etmek iin bu emri alrd. Yine onlardan
hibiri bir oturuta fazla Kur'an j okumazd. nk okuduu kadar, grev ve ykmllklerinin
omuzuna bindiinin farkndayd. bn-i Mes'ud'dan (r.a.) rivayet edilen hadisten anlyoruz ki,
onlar ezberleyip onunla amel edinceye ( kadar on ayetle yetinirlerdi.8[8]
te bilin... Uygulamak iin okuma, bilgilenme bilinci... Onlara Kur'ann bilgi ve haz ufuklar
alyordu. Eer salt aratrma niyetiyle bu ie ynelmi olsalard, bu kaplar onlara almazd.
leri yryor, sorumluluklarmn yk hafifliyordu. Kur'an, kiiliklerini youruyordu. Onu zihin
ve sayfalarda brakmayp nefislerinde, hayatlarnda gereki bir yntem ile, dinamik bir kltre
dntryorlard. Ancak ve ancak tarihin seyir izgisini deitiren hareketler ve sonular ile
olaylar bu yntemle ortaya koyulabilir.
Kur'an, hazinelerini kendisine u ruhla ynelenlere aar: Amel etme niyetiyle bilgenme_ye
okumajruhu. Oi_entellektel bir haz alma, bir edebiyat ve fen kitab, kssa ve tarih kitab olarak
geTrnem|trT^'7bunlarn hepsim iermektedir. O, ancak, bir yaama biimi, katksz, ilhi bir
yntem olarak gelmitir. Allah (c.c.) bu yntem lyarmca, Kur'an- Kerimi blm blm indirmi-
tir. Bazs bazsn takip eder: "Kur'an', insanlara ar ar okuman iin, blm blm ve gerek-
tike indirdik." (Ura, 106)
Kur1 an, topluca inmemitir. Yenilenen ihtiyalara, dnce ve anlayiardaki deiimlere,
toplumun karlat pratik sorunlara gre inmitir. yet veya yetler, zel bir durum ya da
belirli bir olay hakknda iner. nsanlarn tadklar duygular haber verir, bu konudaki emrin ne
olduunu bildirir, bu konumda uygulanacak olan pratik yntemi belirtir, anlay ve davran
hatalarn dzeltir. Btn bunlarda, Rableriyle balant kurar, bunu evrendeki belirgin zellikleri
ile, onlara tantrd. te o vakit Allah'n (c.c.) gzetimi altnda, kudretinin geniliinde, Allah'la
(c.c.) birlikte yaadklarn hissederlerdi. Bylece, gnlk hayatlarn, bu salam ilhi ynteme
gre biimlendirirlerdi.
lk nesli meydana getiren ey, uygulamak iin bilgilenme, okuma yntemidir. Onu izleyen
nesilleri meydana getiren de aratrmak ve haz almak iin bilgilenme, okuma yntemidir.
phesiz bu ikinci etken de sekin rnek nesli, btn nesillerden ayran bir etkendir.
Dikkat edilmesi, kaydedilmesi gereken nc bir etken daha vardr.
nsan, slm'a girdiinde, kendini btn cahiliy-ye gemiinden soyutluyordu. slm'la bulutuu
anda, cahiliyye dneminde yaad hayattan bsbtn ayrlarak, yepyeni bir dneme
baladn biliyordu. Cahiliyye dneminde rendii her eye phe, rperti ve korkuyla
yaklayordu. Onu, slm'la badamayan bir pislik olarak kabul ediyordu. slm'n v yolunu ite
8[8] Bunu bn-i Kesr, tefsirinin giriinde zikretmitir
-
bu dikkatle reniyordu. Nefsi, kendisi-' ne galip geldiinde, eski alkanlklarna ektiinde,
slmi ykmllklerini yerine getirmede bir zayflk olduunda, bunun gnah ve yanl
olduunu bilir iinde bulunduu durumdan temizlenmesi gerektiini btn varlyla kavrar,
yeniden Kur'an yolu zere olmaya alrd.
Cahiliyye dnemi gemii ile, slmi kabul ettii bugn arasnda bilinli, btncl bir ayrma
vard. Bu ayrmadan cahiliyye toplumu ve onun sosyal kurumlaryla olan ilikilerinden
topyekn bir ayrlma doar. O, cahiliyye ortamndan kesin olarak ayrlm, ve yine kesin olarak
slmi evreyle btnlemitir. Ticaret dnyasnda, gnlk bayatta iliki iinde bulunduu baz
mrikler olabilir. Bilinsel ayrlma baka, gnlk iliki baka bir eydir. irk akidesinden tevhid
akidesine geite, varlk ve hayat hakkndaki cahili anlaytan slmi anlaya geilmesini
salayan, cahili ortamdan, rften, anlay, adet ve ilikilerden soyutlanma vard. Yeni ynetime,
yeni slm toplumuna, btn itaatini, velayetini, balln bildirerek katlma sonucu doan,
cahili ortam, rf, anlay, adet ve ilikilerden soyutlanma vard.
Yollarn ayrld nokta burasyd. Yeni yolun balang noktas cahili toplumun boyun edii
gelenek ve yrrlkte olan deerlerin basksndan yava yava ayrlmann balad yerdir.
Mslmann karlat herey sadece eza ve cefadr. Kendi kendine kararn verdi ve uygulad.
Ne cahili anlaya, ne de cahili toplum geleneklerinin basksna boyun edi.
Bugn biz, slmm daha nce tank olduu trden bir cahiliyyenin, belki de daha da sapkn bir
cahiliyyenin iindeyiz. evremizde her ne varsa cahilidir: insanlarn anlaylar, inanlar,
adetleri, gelenekleri, kltrel kaynaklar, sanatlar, edebiyatlar, yasalar... Hatta oumuzun
slmi kltr, slmi kaynak, slmi felsefe, slmi dnce diye bildii eyler... Bunlar da, bu
cahiliyyenin rndr.
Bu nedenle, nefislerimizde slmi deerler yer edinip kkleemiyor, zihinlerimizde Islmi
anlay berrakamyor. slm'n daha nce yetitirip kard trden yeni bir nesil, artk
iimizden kmyor.
yleyse, slmi hareket yntemi gereince, eitim ve yetime dneminde iinde yaadmz,
kendisine yaslandmz cahiliyyenin btn etkilerinden soyutlanmamz ve arnmamz
zorunludur. O ilk dnem insanlarnn beslendii ar kaynaa, hi bir eyin karmad, hibir
phenin bulunmad ar kaynaa dnmek zorundayz. Ona dnmeli, btn bir varolu gerei
ile insann varolu gereini, insan ve eya varlklaryla Allah arasndaki btn ilikileri ona
dayandrmalyz. Daha sonra, yaam felsefemizi, deerlerimizi, ahlakmz, ynetime, politika ve
ekonomiye ait yntemleri zetle hayatn btn dinamiklerini oradan almamz gerekir.
Ona yneldiimizde salt aratrma ve yararlanma amacyla deil, uygulamak ve amel etmek iin
okuma amacyla ynelmeliyiz. Bizden ne olmamz, niin olmamz istediini renmek iin ona
yneleceiz. Bu yolda yrrken Kur'an'm o muhteem gzellii, o aheser kssalar, oradaki
kyamet sahneleriyle karlaacaz. Ve insan vicdanna uygun mantkla... Ve daha nelerle...
Ancak biz btn bunlarla, bu, ilk hedefimiz olmakszn karlaacaz. Bizim amacmz unlar
renmektir: Kur'an bizden ne yapmamz istiyor? Sahip olmamz istedii btncl (klli)
anlay nedir? Allah hakknda ne tr bir dnceye sahip olmamz istiyor? Ahlakmzn, yaam
-
tarzmzn, gnlk yaama dzenimizin nasl olmasn istiyor?
Sonra, zellikle nefislerimiz, kendimiz, cahili toplumun basksndan, cahili anlaylardan, gele-
neklerden, ynetimlerden kurtulmaldr. Amacmz, ne bu cahili toplumla anlamak, ne de onun
velayetini kabul etmektir. Onun bu zellii, cahiliyye zellii var iken onunla anlamak mmkn
deildir. Bizim amacmz bu toplumu deitirmek iin nce kendimizi deitirmektir.
lk ykmllmz bu toplumun gereini deitirmektir. Ykmllmz bu cahili varl
te-, melden deitirmek... nk bu, slmi yntemle, slmi dnceyle esastan atan, ilahi
yntemin bizden yaamamz istedii hayat yaamaktan bizi zulm ve baskyla mahrum eden
bir yapdr.
Bu yolda atlacak ilk adm, bu cahili toplumun deerlerinin, anlaylarnn zerine kmak,
bunlar amaktr.Yolda, onunla bulumak iin deerlerimizden, anlaymzdan az ya da ok,
kesinlikle taviz vermemek gerekir. Kesinlikle... Biz ve o, yolun ayr ayr noktalarndayz. Onunla
birlikte bir adm atarsak, btn yntemi kaybederiz, yolumuzu kaybederiz.
Bu yolda zorluk ve glkle karlaacaz. Bu bize pahalya mal olacak. Biz, Allah'n ilah
yntemini hakim klan, cahiliyye yntemine galip gelen ilk neslin yoluna girip girmeme
konusunda serbest deiliz.
Sekin rnek neslin kt gibi, bizim de cahiliy-yeden kabilmemiz, kurtulabilmemiz iin
girmemiz gereken yolun yapsn konumumuzun gereini kavramamz ok yararl olacaktr. 9[9]
Kur'an Yntemin Yaps10[10]
Mekk Kur'an, yani Kur'an'm Mekke'de inen blm, Peygamber Efendimize (s.a.v.) on c senede
jindi, srekli tek bir davadan bahsediyordu. Deimeyen bir tek davadan... Ancak bunu sunu
biimi neredeyse hi yinelenmiyordu. Bu Kur'an slup, onu sanki ilk kez sunuyormu gibi, her
sunuunda yeni bir biimle sundu.
Bu yeni din ilk nce, en byk ve temel dava] olan akide konusunu ele alyordu. Akideyi ana te-S
mellerine, uluhiyyet ve ubudiyyet (kulluk) temelleri-/ ne ve bunlarn arasndaki ilikiye
dayandryordu.
Bu gerekle insana hitap ediyordu. nsan olan insana... O zamann ve btn zamanlarn Arap
insanyla btn insanlar nasl eitse; her dnemin Arap insanyla btn zamanlarn Arap inam
ayn ekilde eittir.
9[9] Seyyid Kutup, Yoldaki aretler, zgn Yaynclk: 17-26.
10[10] Bu blm baz ilavelerle Enam Sresinden (Fi zillil Kur'an) alnmtr.
-
nk bu, insann deimeyen sorunudur. Bu evrende bulunmasnn, sonunun nereye varaca
sorunudur. Evrenin, canllarn bu evreni ve bu canllar yaratanla ilgisini aklayan bir sorundur.
Bu deimeyen bir sorundur. nk bu, varoluun, insann sorunudur.
Mekk Kur'an insana, kendi varlnn ve evreci sindekilerin varlnn gizemini aklyordu.
Ona/ yle diyordu: O kimdir? Nereden geldi? Niin geldi? 7 Nereye gidiyor? Onu yoktan var
eden kimdir? Onu / kim gtrecek? Sonu ne olacak? Devamla diyordu ki*/ Hissetii, ancak bir
trl gremedii gayb alemi ne-| dir ? Srlarla dolu bu alemi kim yaratt? Bunu kim ynetiyor?
Kim dndryor? Bunu yenileyen, dei-l tiren kimdir? Ona unlar da diyordu: nsan, bu ev-
renin yaratcsyla, bu evrenle nasl bir ilikide b'ulu/ nacak? unu da aklyordu: Kullar,
kullarla^nasl ilikilerde bulunacak? nsan varlym ilgilendiren byk sorun ite buydu.
Gelecekte de yine bu ola-caktr.
Bu byk davann yerlemesi tam on yl ald. Arkasnda insan hayatnn kendisine bal
olduu art ve ilkelerden baka birey bulunmayan bir dava.
Allah tarafndan bu husus, yeterince aklann-caya, bu dini hakim klmalarn takdir ettii ve bu-
nun yaand pratik hayat dzenini kurmay stlenen insanlardan sekin bir grubun kalplerinde
bu anlay, kkl bir ekilde yerleinceye kadar Mekk Kur'an, bu temel davaya, hayat sistemiyle
ilgili hibir eyi ilave etmedi.
Allah'n dinine, bu dinin pratik olarak yaanaca bir sisteme davette bulunanlar; Mekk
Kur'an'n, bu inancn kklemesi iin on yl zerinde durma hadisesini, hayat dzenleyen
ayrntlara, msl-manlann inanp benimsedii, toplumlar hukuk olarak dzenleyen yasalara
hi girmemesini uzun uzun dnmelidirler.
Risaletin balangcndan itibaren akide davasnn bu ekilde olumas; Allah Rasl'nn (s.a.v.)
teblide att ilk admn insanlar La ilahe illallah'a davet oluu, onlar hak olan Rablerini
tanmaya, bakasna deil, yalnzca O'na ibadet etmeye armas hep Allah'n hikmeti gereidir.
in gerei, aciz insan aklnn sand gibi, Arap'larn kalbine ulamamn en kolay yolu bu deildi.
Onlar dillerindeki ilah kelimesinin la ilahe illal-lah'm ne anlama geldiini, uluhiyyetin yce bir
egemenlii ifade ettiim gayet iyi biliyorlard. Uluhiyyetin birlii ve bunun yalnzca Allah'a tahsis
edilmesinin anlam; kahinlerin, kabile eyhlerinin, bakanlarn ve idarecilerin gcnn,
egemenliinin sonu olduunu ve egemenlik yetkisinin tmyle Allah'a verilmesi demek
olduunu da biliyorlard. Bylece onlarn vicdan ve gnllere, dini hayata, gnlk yaantya,
paraya, yargya, ruh ve bedenlere olan egemenlikleri sona erecekti. Biliyorlard bunu. La ilahe
illallah'n yeryzndeki egemenliini gasbeden ve bu gasp sonucu oluan yaam biimine kar
gelien bir kyamn, Allah'n izin vermedii fakat, kendilerinin uydurduklar bir eriatle
hkmeden yneticilere kar bir bakaldr olduunun farkndaydlar. Kendilerini ok iyi
bildikleri iin "la ilahe illalllah" arsnn gerek anlamn gayet iyi kavryorlard. Araplar, bu
davetin, kendi yaam biimleri, bakanlklar ve egemenlikleri iin neyi ifade ettiinden habersiz
deildiler. Bundan dolay bu daveti, bu devrimi o derece sert karladlar. Herkesin bildii gibi
ona sava atlar.
Tebliin balang noktas niin buydu? Allah niye btn bu zorluklarn, skntlarn olmasn tak-
-
dir etmiti?
En bereketli, en zengin topraklar, Allah Rasl bu dinle gnderildii sralarda Araplarn deil
baka uluslarn elindeydi.
Kuzey'deki btn Suriye topraklar Bizansllarn hkm altndayd. Buralar Bizansllarn tayin
ettii Arap valiler ynetiyordu. Gneydeki btn Yemen topraklar ise, ranllarn hkm
altndayd. Buralar da ranllar adna Arap valiler ynetiyordu. Araplarn elinde sadece Hicaz,
Tihame, Necid ve bunlarn evresinde, oraya buraya serpilmi baz verimli vahalarn dnda
tamamen verimsiz kupkuru ller vard.
Denilebilir ki, nbvvetten onbe sene nce, Ha-cer-i Esved'in konulmasnda hakem tayin
ettikleri hkmne raz olduklar, nesep olarak Kurey'in en saygm, Haimoullanmn nde
gelenlerinden, doru szl ve gvenilir bir kii olarak Muhammed (s.a.v), i ekimelerin yiyip
bitirdii, i atmalarn blp paralad Arap kabilelerini birletirebilir, smrgeci
imparatorluklarn, -kuzeyde Bizans, gneyde, ran- igal ettikleri topraklar kurtarmak amacyla
ulusal bir kvlcm yaratabilir, Arap ve Arapln bayraktarln yapabilir, yarm adann her
kesinde ulusal bir birlik kurabilirdi.
Yine denilebilir ki, Allah Rasl byle bir arda bulunsayd, on sene boyunca yarmadadaki
egemen glerin basksyla karlamaz, stelik Araplarn hepsi bu ary kabul ederdi.
u da denilebilir: Araplar nce Muhammed'in (s.a.v.) davetini kabul ederler, onu kendi
ynetimlerine getirirler, o da dizginleri ele alr, her trl stnle sahip olurdu. Btn bunlar,
getirdii tev-hid akidesini kkletirmede kullanabilirdi. Kendi beer gcn kabul ettirdikten
sonra, Rablerinin gcne boyun edirip O'na ibadet etmelerini salayabilirdi.
Ancak bilgisi geni ve hikmet sahibi olan Allah (c.c.) elisini byle bir yne yneltmedi. Ak ve
net bir ekilde "La ilahe illallah"! haykrmasn, O'nun ve bu daveti kabul eden beraberindeki
kk topluluun byk zorluklarla karlamasn diledi.
Niin? phesiz Allah (c.c.) elisine ve beraberindeki m'minlere zor bir ey yklemek istemezdi.
kar yolun bunlar olmadn Allah (c.c.) biliyordu: Bizans tautunun, ran tautunun elinden
kurtulup Arap tautunun eline sarlmak, yeryzn kurtarmann yolu deildir. Tautun hepsi
tauttur. Yeryz Allah'ndr. Ve O'na ait olmas gerekir. Yeryznn Allah'a (c.c.) ait olmas,
ancak orada la ilahe illallah bayrann dalgalanmasyla gerekleir. u yeryzndeki insanlarn
kurtulu yolu, Bizans tau-tundan, ran tautundan kurtulup Arap tautuna boyun emek
deildir. Tautun hepsi tauttur. phesiz insanlar sadece Allah'n kullandr. La ilahe illallah
bayra dalgalanmadka; onlar Allah'a kul olamazlar. Dilinin neyi ifade ettiini bilen Arabn
kavrad La ilahe illallah udur: Egemenlik ancak Allah'ndr. Allah'n gnderdiinden baka hi
bir eriat, kanun yoktur. Kimsenin kimseye egemenlii yoktur. nk btn egemenlik O'na
aittir. slm'n insanlar iin istedii milliyet; Arab'n Bizansl'nm, ranl'nn ve dier ulus ve
renklerin Allah'n bayra altnda eit bir konuma geldikleri inan milliyetidir.
te k yolu da budur.
-
Allah Rsul (s.a.v.) bu dinle gnderildii zaman, Arap toplumu servet ve adaletin dalm a-
sndan bir toplumun bulunabilecei en kt durumdayd. Kk bir aznlk paraya ve ticaret
yapma imkanna sahipti. Faizle i yapyorlard. Ticaret ve paralar arttka artyordu. Byk
ounluun ise sknt ve alktan baka bir eyi yoktu.
Denilebilir ki, Muhammed (s.a.v.) toplumculuk bayra aabilir, soylulara kar sava
balatabilirdi. Hayat tarznn deiecei, zenginlerin mallarnn fakirlere verilmesini amalayan
bir davette bulunabilirdi.
Yine denilebilir ki; eer o gn Allah Rasl (s.a.v.) byle bir davette bulunsayd bu taktirde Arap
toplumu ikiye blnrd. Bir yandan para, eref ve hretin azdrdklarna kar kan ve yeni
dine katlm olan ezici ounluk, te yanda servetle-riyle ba baa kalan kk bir aznlk...
Bylece o zaman az bir insann kabul ettii la ilahe illallah'm karsna btn toplum tek saf
halinde kamazd.
u da denilebilir: phesiz, ounluk onun davetini kabul eder, o da ynetimi stlenir, bylece
aznlkla ounluu malup ederdi. Rabbinin kendisiyle gnderdii tevhid inanan kkletirip,
beer gcyle insanlar kendisine boyun edirdikten sonra, onlar Rablerine ibadet ettirme
imkann elde edebilirdi.
Ancak bilgisi geni ve hikmet sahibi olan Yce Allah byle bir eyi istemedi. Allah Tel kar yo-
lun bu olmadn biliyordu. Toplumda sosyal adaletin kapsayc itikad bir anlaytan, btn
ynetimi O'na tahsis eden; adaletin dalmnda Allah'n takdir ettiini honutlukla, itaat ederek
kabul eden bir anlaytan domas gerekiyordu. Bylece hem onu alann, hem de verenin
kalbinde, Allah'n koyduu sistemin uyguland, yrrlkte olduu duygusu yerleecek insanlar,
dnya ve ahiretin hayrna, gzelliine ulamay umacakt. Ancak byle olursa; kalbler ne hrs, ne
de kskanlkla dolacaktr. Btn iler silahla, sopayla, dvmekle svmekle yrmez. La ilahe
illallah'tan baka fikrin hakim olduu toplumlarda olduu gibi btn ruhlar, btn kalbler fesada
urayp bozulmazlar.
Allah Rasl (s.a.v.) gnderildiinde, Arap yar-madsmda ahlaki durum eitli alardan en aa
seviyedeydi. Bununla birlikte toplumda bedevilere ait baz faziletler de vard.
Toplumda zulm olduka yaygnd. Zuheyr b. Ebi Selma bu durumu yle dile getirir:
"Kim silahyla tendi blgesini savunmazsa yklr, Ve zulmetmeyen kimse zulm grr"
Bir arap atasz yledir: "Zalim de olsa, mazlum da olsa kardeine yardm et"
ki ve kumar toplumun gelenei, hatta vn kayna idi. Btn cahiliyye iiri bu durumu
anlatr.
Eski-yeni her cahili toplumda olduu gibi bu toplumda da eitli ekillerde bulunan bir ahlaksz-
lk vard. Hz. Aie rivayet ediyor: "Cahiliyye devrinde drt trl evlenme vard. Birisi bu gn hala
yaplan evlenme ekli: Bir adam dierinin velayeti altnda bulunan bir kadna ya da kzna evlilik
teklifinde bulunurdu. Mihrini verir, sonra da onunla evlenirdi.
-
Baka bir evlenme tr ise, kadn hayzdan kurtulunca, adam karsna, falana git ondan dl al,
derdi. Kocas onu terk eder, ilikide bulunduu adamdan hamile kahp kalmad belli oluncaya
kadar karsna kesinlikle dokunmazd. Hamile kald belli olduunda, isterse dokunurdu. Bunu
soylu bir ocuk sahibi olmak iin yaparlard. Buna 'dl alma' ad verilirdi.
Baka bir evlenme ekli de uydu: On kiiden az bir grup erkek bir kadnn yanma girer ve hepsi
ilikide bulunurdu. Kadn hamile kalp doum yapar ve aradan gnler getikten sonra onlara
haber gnderirdi. Hi bir erkek bundan ekilemez, hepsi onun yanna giderdi. Onlara; "Ne
yaptnz biliyorsunuz. te dourdum. E falan, ocuk senin" der ve sevdii adamn ismini
sylerdi. ocuu ona verir, adam da reddedemezdi.
Drdnc evlenme ekli ise yleydi: Bir ok erkek toplanp kadnn yanna girerlerdi. Kadn da
bunlardan ekinmezdi. Bunlar fahieydi. Kaplarna iaret olsun diye bayrak asarlard. Kim
onlar isterse yanlarna girerdi. Hamile kalp doum yaptnda kadnn yanna gelirlerdi. ocuk
ilerinden hangisine benziyorsa ocuu ona verirlerdi. O da bunu kabul ederdi. Ve onun olu
olarak arlrd. Adam da bundan ekinmezdi."11[11]
Muhammed (s.a.v.), ahlak n plana alan,toplu-mu gzelletirmeyi, nefisleri arndrmay
hedefleyen bir slahat davetinde bulunabilirdi, denebilir.
Efendimiz (s.a.v.) kendi devirlerinde varolan btn pislikten rahatsz olan, slah ve reform
daveti-leri ve onlarn arlarna icabet etmekten mutluluk duyan insanlar bulabilirdi, denebilir.
u da dnlr: Eer Allah Rasl (s.a.v.) bunu yapsayd, salih bir insan topluluu bu davete
icabet ederdi. Sonra, o bunlar dzeltir, ruhlarn ann-dnrd. Bylece slm akidesine inanmaya,
onu yklenmeye daha yakn bir duruma gelirlerdi. Byle olunca da, La ilahe illallah ars, daha
i banda byk bir muhalefetle karlamazd. Ancak Allah (c.c), bunun kar yol olmadn
biliyordu. Ahlakn, ancak ller koyan, deerler belirleyen bir akide temeli zerine oturmas
gerektiini biliyordu. Ayn akide, bu l ve deerlerin kendisine dayand gc ve yaptrm
merkezi ile, bu gc elinde tutan ve bunlara uyanlara verilecek mkafat ve isyan edenlere kar
uygulanacak ceza eklini belirler. Bu akide kklemeden, bu g olumakszn mevcut btn
deerler ve bunlarn zerine kurulan btn ahlak sistemi kksz, dayanksz, yaptrmz yapay
bir ey olur.
etin bir uratan sonra, akide ve akideden kaynaklanan g yerletiinde, insandr Rablerini
tandnda, yalnzca O'na ibadet ettiinde, la ilahe illallah kalplerde kkletiinde, Allah (c.c.) bu
akide .ye ona inananlarla, yukarda yaplan nerilerin hepsini gerekletirir. Arabm egemenlii
deil, Allah'n egemenlii gereklesin diye yeryz Bizansl ve ranl'lardan temizlenir. Yeryz
ister Bizans'h, ister ran'h, isterse Arap olsun, btn tautlardan temizlenir.
Toplum, her trl toplumsal zulmden kurtulur, 'slmi dzeni kurar. Allah'n adaletiyle ynetir,
O'nun lsyle ler, tek olan Allah'n adyla sosyal adalet bayran gndere eker ve buna
slm bayra adn verir. Ona baka bir ismi uygun grmez. zerine de "La ilahe illallah" yazar.
11[11] Buhari, Kitabu'n-Nikah.
-
Nefis ve ahlak temizlenir, kalp ve ruh arnr. stisna durumlar dnda had ve tazir uygulamaya
gerek kalmaz. nk denetim artk gnllerdedir. Elde edilecek ey yalnzca Allah'n rzas ve
verecei dldr. Denetim ve cezann yerini Allah'n gazabndan korkma ve saknma almtr.
nsanlk, sistem olarak, ahlak olarak, btn bir hayat olarak, tarih iinde ancak slm'n
glgesinde yksek bir zirveye ulamtr.
Artk herey tamamland. nk bu dini, bir devlet sistemi, bir hukuk, bir hkm olarak hakim
klanlar, onu nce kendi gnllerinde, hayatlarnda bir akide, bir ahlak, bir ibadet, bir davran
olarak hakim klmlard. Bu dinin egemenlii kurulurken onlara yalnzca bir tek ey vaad
ediliyordu. Ve bu vaad, bir galibiyeti, bir gc ve bu dinin kendi elleriyle zafere ulaacan
iermiyordu. O vaatte bu dnyaya ait hi bir ey yoktu. Sadece cennetti vaa-dedilen, yalnzca
cennet... Kesintisiz cihadn sonucu olarak zorlu imtihana davetteki srekliliin, karl olarak,
her zaman ve her yerde zalim yneticilerin rahatsz olduu, la ilahe illallah'tan dolay grdkleri
zulme kar kendilerine vaad edilen yalnzca buydu: Cennet...
Allah onlar imtihan ettiinde sabrettiler. Nefislerinin arzularndan syrldlar. Davetin baars
onlarn eliyle ve dinin egemenlii onlarn abasyla salanm olsa bile, Allah onlarn hi bir dl
beklemediklerini bildiinden, te yandan nefislerinde de bir canlanma ve ulus stnl, airet
ve kabile stnl kalmaynca, btn bunlar gerekleince, bu byk emanetin koruyucusu
oldular: Kalp ve vicdanlarda, davran ve hareketlerde, can ve mallarda, yaam biiminde, her
durumda egemenlii yalnzca Allah'a veren akidenin koruyucular...
Kendilerine verilen yetkiyi kullanrken airetlerine, uluslarna, milletlerine iltimasta
bulunmazlar. Allah'n eriatn hakim klp uygulamak, Allah'n adaletini gerekletirmek iin
kendilerine verilen g ve yetkinin koruyucular... Onlarn elindeki bu yetki Allah'a, O'nun eriat
ve dinine aitir. nk, yetkinin O'ndan geldiini ve Onu Allah'n verdiini bilirler.
Bu mbarek yntemin bu derece baarl olmas, davetin ancak byle bir girile balamas ve
onun "la ilahe illallah" bayran tek bana kaldrp dierlerine srt evirmesi ve yine onun
grnte bu sarp ve zorlu, gerekte ise kutsal ve kolay yola girmesin-dendir.
Eer bu davet, ulusal bir davet, toplumcu bir davet, ahlak eksenli bir davet olsayd; la ilahe
illallah iarndan baka bir iar kendine iar edinseydi, bu yntem Allah'a ait olan bir yntem
olmazd.
Mekk Kur'an'm yapmaya alt ey, gnl ve zihinlerde la ilahe illallah' yerletirmek, dier
kestirme yollan deil de, grnteki zorluuna ramen bu yolu semesi ve bunda srar
etmesidir.
Kur'an'm, zerine kurulduu sistemin ayrntlarna, ilikileri dzenleyen hkmlere girmeksizin
yalnzca itikat sorununu ele aln, slm davetile-ri bilinli bir ekilde ok iyi dnmeleri
gerekir.
Bunu, phesiz bu dinin yaps gerektirmitir. Yalnzca uluhiyet ilkesine dayanan dinin... Dinin
btn dzenleme ve yasamalar bu temelden doar. Bu dallar sk ve ge uzanm, byk bir
-
alan glgeleyen, topran derinliklerinde, geni bir alanda, dardaki bykl ve uzunluuyla
doru orantl olarak kkleri olan kocaman bir aa gibidir. te din bunun gibidir. Onun sistemi
hayatn btnn ele alr. Kk byk, insanlarn ilerini stlenir, dzenler. nsan hayatn,
hem dnyasn, hem ahire-tini, hem grnen alemi, hem grnmeyen alemi, hem d madd
ilikiler dnyasn, hem i, gizemli dnyay, niyetleri tmyle dzenler. O byk, dehetengiz,
geni, derin, hereyi kapsayan bir kurumdur. yleyse bu byklkte, bu genilikte, bu derinlikte,
bu yaygnlkta kkleri olmas zorunludur.
Bu durum, bu dinin srrnn ve yapsnn bir kesitidir. Kendi yaplanma ve genileme yntemini
belirler. Akideyi, sistemin kurulmaln^ salamlamasn, kapsayc olmasn nefsin btnnde
yjEStme-sini. salkl gelimenin birgart,emanetiykLen-menin_bir_gerei, gkyzne
uzanan_aacn_grn-yle^_tp_pranderinliklerindeki kklerinin gizemi arasnda bir ahenk
kabul eder.
L ilahe illallah akiHeai, i-nsanm HprinlVprinp yerleince, onunla birlikte l ilahe illallah'm
pratik boyut kazand sistemde yerleir. Kendisine ayrnt ve hukuki kararlar sunulmadan
nyargsz bu dzene teslim olan, akidenin yerletii, nefislerin honut olduu tek dzenin bu
dzen olduu ortaya kar. nyargsz, pazarlksz teslimiyet imann gereidir. Nefisler bu
teslimiyetle daha sonra inen Islmi hkmleri honutlukla kabul eder, inen hi bir hkme itiraz
etmez ve uygulamada herhangi bir geveklik gstermezler. ki byle yasak edilmitir. Faiz,
kumar da bu ekilde haram klnmtr. Btn cahiliyye adetleri yok edilmitir.. Kur'an
yetleriyle, asl'n (s.a.) szleriyle yok edilmitir... Oysa beeri hkmetler bunlarn her birini
kanunlaryla, yasama-laryla, sistemleriyle, yaam biimleriyle, askeriyle, otoritesiyle,
propagandasyla, baan-yaynyla engellemeye almaktadr. Bununla da ancak sokaktaki pis-
likleri temizleyebilmektedirler. Toplumun i yaps ise ktlklerle dolu olmaya devam
etmektedir. 12[12]
Bu salam yntemle, bu dinin yapsnn dier bir ortak zellii olarak ortaya kan ey, onun
ciddi, eylemci, uygulanabilir bir yntem oluudur. slm yaadmz hayata hkmetmek, bu
hayat gereine kendi hkmn egemen klmak iin gelmitir. Ya onu salamlatrr ya dzeltir
ya da toptan deitirir. Egemenliin yanlzca Allah'a ait olduunu peinen kabul eden toplum
iin fiili durumlarla ilgili hkmler koyar.
slm Yntemi, hipotezlerle uraan bir teori deildir. O, gerekle ilgilenen bir yntemdir.
yleyse, ncelikle la ilahe illallah akidesini kabul eden, egemenliin yalnzca Allah'a ait olduuna
inanan ve bunu O'ndan bakasna vermeyi reddeden, bu ilkeye dayanmayan hkm ve kanunlar
elinin tersiyle iten mslman bir toplumun kurulmas arttr.
Bu toplum, fiili olarak olutuunda pratik bir hayat kimlii kazanr; dolaysyla dzenlenmeye,
hukuk bir grnm kazanmaya ihtiya hisseder. -te o zaman bu din, sistem ve yasalara
temelden teslim olan, dier sistem ve yasalar da temelden reddeden bir toplumun iinde
sistemini yerletirmeye, kanunlarn koymaya balar. 12[12] kinin nasl haram klnd konusunda Fi'zilal'il Kur'an'n 5. cz, 78-85. sayfalarna, Amerika'nn bu konuda
na! baarsz kaldyla ilgili olarak ta Ebu'l Hasen en-Nedvi'nin "Mslmanlarn Gerilemesiyle Dnya Neler
Kaybetti?" adl kitabma, S, Ebu'l A'la el-Mevdudi'nin Tenkihat'mdan yapt nakle baknz.
-
Sistem ve kanunlarn uygulanabilmesi iin, bu akideye inananlarn hem kendilerine, hem de top-
lumlarna hkim olan gl bir otoriteye bal olmalar gerekir. Ancak bu taktirde sistemin bir
heybeti, hukukun bir saygnl olabilir.
Mekke'de mslmanlann ne birey, ne de cemaat olarak bir g ve yaptrmlar vard. Allah'n
eria-tyla hkmettikleri, kendilerine ait bamsz bir dzenleri yoktu. Bu dnemde Allah kanun
ve hkmler de indirmemiti. Onlara sadece akide ve bu aki- r)sanlang_dejinliklerine
yerlemesiyle doan
ahlak indirmiti. Medine'de otoritesi olan, gl bir devlet kurulunca hkmler inmeye balad.
Mslman toplumun karlat sorunlar zen, ciddi ve yaptrm gcne sahip sistem yerleti.
Allah Mekke'de sistem ve hkmleri indirip, Medine'de devlet kuruluncaya kadar, bunlarn eyiz
saklar gibi bir kenara braklmalarm dilemedi. Bu, dinin yapsna aykrdr. O, bundan ok daha
gereki, ok daha ciddidir. O, zmler retmek iin sorunlar yaratmaz. Ancak o, Allah'n
eriatna teslim olan, onun dndaki eriatleri btn boyutlaryla, ekliyle, iliki ve artlaryla
reddeden; kendi boyutuna, ekline ve artlarna uygun olarak yaayan mslman topluma
seslenir.
Bu gn, slm'n teoriler retmesini, sistem trh leri ortaya koymasn, hayata dair kanunlar
vaazet-/ meini isteyenler -ki, yeryznde tek olan Allah'n1 eriatn hakim klmaya fiilen karar
veren, onun d-p mdaki eriatleri reddeden ve bunun gerektirdiklerini uygulayacak gc elinde
tutan bir toplum yoktur- bu dinin yapsn kavrayanlamaktadrlar. Kavrayamadklar bu eyi,
Allah'n istedii ekilde hayatta nasl uygulayacaklardr!..
phesiz ondan yapsn, yntemini, tarihini deitirmesini, beeri ideolojilere, beeri
yntemlere benzemesini istiyorlar. Yrd yolda, att admda, nefislerindeki anlk, geici
beklentilere ve isteklere ulamak iin ii aceleye getirmeye alyorlar. Bunlar gdk insan
sistemlere kar i dnyaiarn-daki bozgunun yaratt anlk istekler... Bu dinden istedikleri,
gelecekte olmas muhtemel varsaym ve teorilerin kalbna girmesidir. Oysa Allah bu dinin kendi
diledii gibi olmasn istiyor: Kalbi dolduran inan, vicdana hakim olan g, insanlarn ancak Al-
lah'a boyun emesini gerektiren akide... Ve insanlarn kanunlarn bakasndan deil, ancak
Ondan almalarm... Akideleri bu olan insanlar meydana gelip, toplumlarnda fiili bir gce sahip
olduktan sonra ihtiyalarna gre kanunlar inmeye ve buna gre gnlk hayatn dzenlenmesi
balar.
Allah'n bu din iin istedii budur... insanlarn ] istek ve arzular ne olursa olsun, ancak Allah'n
istedii olacaktr!
islm davetileri, insanlar bu dinin yeniden di-j riliine davet ederken, onlar ncelikle akideyi
kabul ^etmeye davet etmelidirler. sterse bunlar kendilerinin mslman olduklarn iddia
etsinler, mslman-lklarn mslman olarak domalaryla desteklesinler. ncelikle slm'n, l
ilahe illallah akidesinin gerek anlamyla ikrar edilmesi olduunu bilmeleri gerekir. J3tn
ilerde egemgji^^lMla^vermektir bu. Egemenliin kendi haklar olduunu iddia ederek bunu
vicdan ve davranlarna yanstarak, yaam biimlerinde ve gnlk hayatlarnda pratize
edenleri, bylelikle de Allah'n egemenliine dmanlkta bulunanlar reddetmektir.
-
te bu dava, insanlar slm'a davetin temeli olsun. Bu daha nce de, slm'a davetin temeliydi...
Tam tamna on sene boyunca Mekk Kur'an'm yapt davet buydu. Bir grup insan gerekten
bu dine girdiinde, mslman bir toplum olarak adlandrlr. Toplumsal hayatnda slmi dzeni
uygulayabilecek olan toplumdur bu. nk o, btn hayatm bir temel zerine kurmaya,
Allah'tan bakasnn hayatna hkmetmemesine karar vermitir.
Bu toplum fiili olarak kurulduunda, slm dzeni ayakta tutan temelleri sunmaya balar. Yine
bu toplum, slmi dzenin genel ilkeleri dorultusunda, gnlk hayatn gerektirdii yasalar
uygulamaya koyulur. Bu, ciddi, pratik gereki slmi yntemin atmas gereken admlarn
dzgnce sralanmasdr. Bu dinin yapsn, insanlarn yaplarn, hayatn ihtiyalarn ilmiyle
kuatan, geni bilgi ve hikmet sahibi Yce Allah'n hikmeti zerine kurulu bu salam, Rabbani
yntemin yapsn anlayamayan baz jjlajl fakat aceleci insanlar, slm dzenin temellerini,
hatta islmi yaama biimini, insanlara sunmann davet yolunu kolaylatrabileceini, insanlara
bu dini sevdirebileceini (!) sanyorlar.
Acelecilikten kaynaklanan bir vehimdir bu. Allah Rasnn davetinin yolu kolaylasn diye
ulusuluk bayra altnda, toplumculuk bayra altnda, ahlaklk bayra altnda balamasn
nerenlerinki gibi bir vehimdir bu.
eriata ait ayrntlara girmeden nce ilke olarak, ncelikle kalplerin ihlasla Allah'a balanmas,
yalnzca O'na ibadet ettiini ilan etmesi, sadece O'nun eriatn kabul edip, dierlerini btnyle
reddetmesi gerekir.
stek ve arzular, ihlasla Allah'a (c.c.) ibadet etmekten, O'ndan bakasmn egemenliinden kurtul-
mak fikrinden domaldr; sunulan dzenin dier dzenlerden bir takm konularda stn
olmasndan deil.
Allah'n dzeni mutlak stndr. nk onu Allah vazetmitir. Beerin dzenleri hi bir zaman
Allah'n vaz'ettii gibi olamaz. Ancak davetin temeli bu deildir. Davetin temeli, ne durumda
olursa olsun sadece Allah'n eriatini kabul etmek, ve yine ne durumda olursa olsun, onun
dndaki eriatleri reddetmektir. Bunun ad slm'dr. Ondan baka slm'a giden yol yoktur.
slm kabul etmeye karar veren ayrntlarn dnmez. Dzenin gzelliinin, stnlnn
aklanmasna da ihtiyac yoktur. Bu, imann apak gereklerinden biridir.
imdi de Mekk Kur'an'm on yl boyunca akide konusuna nasl yaklatn konumamz
gerekiyor. O phesiz bunu ne teorik, ne de teolojik bir ekilde savunmutur. Tevhid ilminin
yapt gibi kelam bir atma eklinde de sunmamtr.
Kesinlikle hayr... phesiz Kur'an, insana kendisindeki ve evresindeki deliller ve yetlerle hitap
ediyordu. Ftratna reklenen, grevlerini engelleyen, pisliklerden onu arndrmak, iaretleri
alp karlk verebilmesi iin ona uygun kaplar aralamak istiyordu.
Genel olarak bu byledir. zelde ise, bu akideyle birlikte Kur'an, canl ve gereki bir savaa
balyordu. nsan ftratm atl brakan nefislerdeki pislik bi-rikintisiyle savaa balyordu.
Bundan dolay teorik yntem, bu zel duruma uygun olan yntem deildi. Ancak o, diri
nefislerdeki psikolojik ve pratik engel ve zorluklarla yzyze bulunan canl bir yntemdir. Son
-
dnemlerde, tevhid ilminin baskn zellii olan, soyut mantktaki zihinsel tartma da buna
uygun bir yntem deildir. Kur'an insanla btn diri zellikleriyle yneliyordu. Bu gerein
sindirilmesi iin btn bir insanla sesleniyordu. Bundan dolay, teolojik yntem uygun bir
yntem deildir. phesiz slni akide, ancak pratik boyutu olan bir hayat yntemini temsil
eder. Teolojik ve teorik aratrmalarn dalp kaybolduu bir ayla kendini snrlamaz.
Kur'an mslman cemaatin gnllerinde akideyi yerletirirken, hem evresindeki cahiyeye,
hem de kendisinde; ahlaknda, hayatnda bulunan cahili-ye artklarna da byk bir sava aar.
Bu zellikten dolay, akidenin oluumu ne teorik, ne teolojik, ne de kelam tartma yntemiyle
gerekleir. O, ancak canl, hareketli bir btnlk arzeden, hayata dnk rgtlenmi msluman
cemaatta yaanarak bir v-cud kazanr. Mslman cemaatn geliimi; itikad anlayn pratize
edilmesinde, cahiliyyeye sava aan bir rgtn koyduu tavra edeer gelimedir. Bu gelime,
tamamen akidev yapnn oluumunun pratik yansmas ve onun canl bir anlatmdr.
slm davetilerinin, bu dinin yapsn, hareket yntemini akladmz ekilde kavramalar
gerekir. nk, Mekke dnemini kapsayan akidev oluum aamas, slmi hareketin amel
oluum aamasndan, msluman cemaatn reel olarak yaplanmasndan bamsz deildir. Teori
retme ve onu aratrma dnemi deil, ancak akide, cemaat, hareket ve eylem iin temel oluum
srecidir. Bu yapnn bir kez daha kurulmas gerekiyorsa, bu yol izlenmelidir.
Akidev oluum dneminin geni bir zamana yaylmas, kurulu admlarnn yava, derinliine ve
salam atlmas gerekiyor. Bu nedenle akidev oluum, akideye ynelik teorik aratrma aamas
olmamaldr. Bu akideyle ferahlayan gnllerin sosyal ve dinamik bir kimlie brnerek, diri bir
ekilde inandklar davay ifade ettikleri bir aamadr bu dnem. ve d oluum, akidenin
geliimiyle doru orantldr. Cahiliyyeyi sorgulayan bir harekette ifadesini bulur. Bu cahiliyye ile
hem i, hem de d dnyasnda savaa tutuur. Akide canl bir ekilde sunulsun, balayan savata
canl bir gelime salansn diyedir bu.
slm akidenin, salt entellektel aratrma, kltrel bilgilenme gibi teorik bir ekilde alglanmas
byk bir hata, byk bir tehlikedir.
Akidenin olumas iin, Kur'ann tam on senede inmesi, onun ilk kez iniyor olmasndan dolay
deildir. Kesinlikle... Eer Allah dileseydi, bu Kur'an' bir kerede indirir, sonra da mslmanlan
islmi teoriyi kavramalar iin on sene -bu daha az yada daha ok olabilir- serbest brakrda.
Ancak Allah baka bir ey istiyordu: Farkl, zeri olmayan bir yntem koymak... Hem cemaatin,;
hem hareketin, hem de akidenin birlikte, ayn zama-L da olumasn istiyordu. Cemaat ve
hareketi akidey-lf le, akideyi de cemaat ve hareketle yourmak istiyordu. Akidenin eylem ve
hareket olarak cemaatn btn bir zellii; eylemin, hareketin ve cemaatin de akidenin ete
kemie brnm hali olmasn istiyordu. Allah (c.c.) nefislerin, cemaatlerin bir gnde, bir
gecede olumayacan biliyordu. Bundan dolay nefislerin, cemaatlerin oluumu iin gerekli
olan zaman sresine akidenin de ihtiyac vardr. Bylece/ akidev oluum tamamlandnda;
cemaat, bunun reel bir grnts olsun.
Mekk Kur'an'in ynteminden karacamz sonu, dinin yapsnn bu olduudur. Biz onun bu
yapsn bilmek zorundayz. Beer ideolojilerin yaratt bulanklktan kaynaklanan isteklere
-
boyun eerek, onu deitirmeye almamahyz. O, slm mmetini ilk kez bu yapsyla ortaya
kard. Allah'n (c.c.) ilk kez kard gibi ne zaman slm mmetinin tekrar vcuda gelmesi
istenirse, yine o zelliiyle ortaya kacaktr.
Hareketli, diri, olgun bir hayatta, dinamik bir toplumda yaanmay seven slm akidesini
deitirmeye kalkmann hem yanl hem de tehlikeli olduunu kavramahyz. Yine, salt bitkin
beer ideolojilerin karsna kma isteimizden dolay, yapsn aratrmak, kltrel olarak
bilgilenmek iin onu ideolojiye dntrmenin ne denli yanl ve tehlikeli olduunu anlamalyz.
slmi akide, diri nefislerde, pratik organizasyonlarda, organik bir yapda; hem evresindeki
cani-liyye, hem de ballarnn nefislerinde yerleen cahi-liyye ile mcadele eden bir hareketin
iinde yaanmak ister. nk onlar, akide nefislerine yerlemeden, cahiliyye ortamndan
kopmadan nce cahiliyye ehlinden idi. O, bu haliyle kalpte, aklda, hatta hayatta alan olarak
ideolojiden daha kapsaml, daha byk, daha genitir. O, ideolojinin alann ve yapsn kapsar.
Ancak bununla snrl deildir.
slmdaki uluhiyet, varl, hayat, insan anlay kuatc ve btncl bir anlaytr. Ayn ekilde
pozitif ve pratik bir anlaytr. Yaps gerei, salt entellektel, bilgisel olarak sunulmaktan
holanmaz. nk, bu, onun yapsna, amacna terstir. Bir insan toplumunda, canl bir yapda,
pratik bir hake-tette sunulmas gerekir. Oluum yntemi; hem teorik, hem de pratik bir
btnln salanabilmesi iin insandan, canl bir yapdan dinamik bir hareketten geer. Teorik
bir ayrlma olmaz. Tersine, pratik, dinamik bir biimde sunulma vardr.
Her teorik geliim, pratik harekete dayal yntemden nce gelir. Onun araclyla ekillenmez.
Bu, dinin yapsyla, gayesiyle, oluum yntemiyle kyaslandnda, hatadr, tehlikedir. Allah Teala
yle buyurur: "Kur'an' insanlara ar ar okuman iin, bolm blm indirdik. Onu azar azar
indirdik." (sra, 106)
Teorik bir ekilde deil de, canl pratik bir kimlik kazanan akideden meydana gelen yapnn ta-lF
mamlanmas iin Kur'an "blm blm" ve "ar ar" indirilmitir.
Bu dinin davetileri, bu dinin kendisinin Rabbani olduu gibi ynteminin de Rabbani olduunu
bilmeleri gerekir. Yntemin, yapsna uygun olmas gerekir. Bu dinin zn, alma
ynteminden ayrmak mmkn deildir.
Yine bilmeliler ki, bu din, itikad anlay; buna bal olarak pratik hayat deitirmeye geldii
gibi; itikad anlay ve pratik hayat deitiren yntemi de deitirmeye gelmitir. mmeti
kuracak bir akideyi yerletirmek iin gelmitir. Sonra kendine has dnce yntemi bulacaktr.
Bu da itikadi anlaya, pratik hayata zemin hazrlayacaktr. Kendine has dnce yntemiyle,
kendine has itikad anlay, kendine has pratik hayat arasnda bir ayrlk yoktur. Hepsi bir
btndr.
Akladmz ekilde alma yntemini rendikten sonra, bu yntemin "asl" olduunu bilelim.
O, bir aamaya, bir evreye, bir mslman cemaate ait yntem deildir. Bu din, her vakit, ancak
bu yntemle oluumunu gerekletirir.
-
Sanld gibi, slm'n grevi sadece insanlarn akidesini, hayatm deil, dnce yntemlerini,
anlaylarn uygulamalarn da deitirmektir. Bu, onun yaps gerei btn beer yntemlere
toptan kar olumadandr.
Biz Rabbani anlaya, Rabbani hayata ancak Rabbani dnce yntemiyle ulaabiliriz. Bu, Al-
lah'n insanlarn itikad anlaylarnn, pratik hayatlarnn sahih, salam bir temele oturmasn
istedii yntemdir.
Biz, slm'dan kendini aratrmaya ynelik bir ideoloji retmesini istersek, onu Rabbani yaratma
yntemi, Rabbani dnce yntemi olma zelliinden soyutlarz. slm' beer dnce
yntemlerine uydurmu oluruz. Rabbani yntem beer yntemlerden daha aaym-gib...
Dnce ve harekette, kullarn yntemiyle Rabbani yntem arasnda bir paralellik kurmaya
alyoruz sanki!..
Bu adan yaptmz i tehlikeli, hezimet de ldrcdr.
Rabbani yntemin grevi bize, slm davetileri-ne, yeryznde hakim olan ve zihinlerimizi idi
eden, kltrmz bulandran cahili dnce ynteminin etkilerinden kurtaracak; farkl, zel
bir dnce yntemi vermektir. Biz bu dini, yapsna aykr, cahili dnce yntemlerinden
almak istersek; insanlara nerdii grevini iptal etmi; amzda hakim olan cahili yntemin
basksndan, zihinleri-. mizdeki, bnyemizdeki kalntlarndan kurtulma nr- * satndan
kendimizi mahrum etmi oluruz.
slmi dzenin oluturulmasnda, dnce ve hareket yntemi, itikad anlay ve pratik hayat
ynteminden daha az deerli, daha az zaruri deildir. Ondan ayrlmaz da... Bu dnceyi, bu
dzeni, propaganda yaparak sunmak istediimizde, yeryznde slm'n harekete, pratie
dnk olarak ortaya kmayacan aklmzdan karmamamz gerekir. Tersine onu bu ekilde
sunmamzn ancak, fiilen pratik olarak slmi hareketle uraanlara yarar salayacan
aklmzdan karmamalyz. slm bu ekilde sunulduunda elde edebilecekleri en byk yarar,
hareket ve almalar srasnda ulaabildikleri insanlarla ilikiye girmeleridir.
Bir daha tekrar edeyim ki, itikad anlay harekete dayal bir toplulukta hemen yaanmal, ayn
zamanda bu topluluk itikad anlayn doru ve gerek bir anlatm olmaldr.
Bir kez daha yineliyorum; phesiz bu Rabbani slm'n doal yntemidir. O en yce, en salam;
eylem olarak en keskin, insan ftratna dier nazariyelerden daha uygun olan yntemdir.
Bu sonu, teorinin esas hakknda doru olunca, islm'n yaand dzenin temellerinin
sunulmasnda, ya da bu dzene ait ayrntl yasalarn sunulmasnda da doal olarak dorudur.
evremizdeki cahiliye, baz slm davetilerinin damarna basarak slmi yntemin ataca
admlar hzlandrmakta, ii aceleye getirmektedir. Bazen onlar keye sktrp unlar
sormaktadr: Davette bulunduunuz yntemin ayrntlar nerede? Onu uygulamak iin yeni
usullere dayal ne tr inceleme, aratrma, fkh almalar yaptnz? Sanki bugn yeryznde
slm eriatn hakim klmak iin insanlarn sadece fikh hkmlere, slm fkh aratrmalarna
ihtiyalar var! Sanki onlar Allah'n eriatnn kendilerine hkmetmesine raz, O'nun
-
egemenliine teslim olmular!... Ve ancak sadece yeni yntemle fkh itihatta bulunacak insanlar
eksik!... Kalbinde bu dine bir nebze saygs olan herkesin kar kmas gereken korkun bir
aldatmacadr bu.
Cahiliye bununla, ancak Allah'n eriatnn ter-kedmesini, kula kulluun srmesini, mslrnan
grubun Rabbani yntemden ayrlmasn, harekete ynelik akidev oluum merhalesini atlayp
gemelerini, slm dav et ilerinin yntemini kaynandan ayrmay istemektedir.
slm davetcjlejmin grevi oyuna gelmemektir, Haxkei^e--din]jexiyl&jlg^ kendilerine, yabanc
bir yntemin dikte edilmesine kar kmakt r n a nm ayanlac^aHn3n harle^aTmrnamaktr.
Bask ve zorlamalarn nedenlerini aa karmak, bunlara kar kmak, Allah'n eriatna boyun
ediini, onun dndaki eriatleri reddettiini ilan etmeyen bir toplumda slm fkhnn
gelitirilmesi ad verilen aldatmacay reddetmek grevleridir. Ciddi almayla, bu oyunu
ayrmak grevleridir. Yaplan almalar, havanda su dmek olarak gren zihniyeti, irkin
aldatmacay reddetmek onlarn g-reyidir.
Bu dinin hareket vntemine^gorejareket tmek $ grevleridir. Bu,gcn srlanndandr.
Bu,ayn zamanda glerinin kaynadr.
phesiz slm'da yntem hakikatle edeerdir. Aralarnda bir ayrlk yoktur. Sonu itibaryla
yabanc bir yntemle slm'n hakim klnmas imkanszdr. Yabanc yntemler beer dzenleri
kurabilirler. Ancak, bizim sistemimizi gerekletirmesi mmkn deildir. Her slmi harekette
ynteme tabi olmak, akideye, dzene tabi olmak kadar zorunludur.
"phesiz bu Kur'an en doru olana gtrr." 13[13]
Mslman Toplumun Douu Ve zellikleri
Muhammed'in (s.a.v) yklendii slm daveti, peygamberler zmresinin nderliindeki uzun
davet zincirinin son halkasdr. nsanlk tarihi boyunca bu davet, tek bir eyi ama edinmitir.
nsanlara tek olan ilahlarn, gerek rablerini tantmak, yalnzca Rablerine ibadet ettirmek,
mahlukatm Rablk iddiasn reddetmek... Ksa dnemlerde az saydaki insan bir kenara
koyarsak, genel olarak insanlar uluhi-yeti inkar etmiyorlar, Allah'n (c.c.) varlm kesin olarak
reddetmiyorlard. Ancak onlar, ya gerek Rablerini bilmede hata ediyorlar, ya da O'na baka bir
tanry ortak kouyorlard. Bu, ya itaat ve ibadet, ya da egemenliini kabul ve tabi olmak
eklindeydi. Bunlarn her ikisi de irktir. Bu, bir sre sonra insanlar rasllerden rendikleri
Allah'n dininden karr. Dinle kurtulduklar cahiliyyeye yeniden dnerler. Bir kez daha Allah'a
irk komaya balarlar.
13[13] Seyyid Kutup, Yoldaki aretler, zgn Yaynclk: 27-53.
-
Ya itaat ve ibadet ederek, ya da tabi olarak, egemenlii bakasna vererek veya her ikisiyle
birlikte...
nsanlk tarihi boyunca Allah'a davetin temel -zellii budur. O, slama teslim olmay; kullarn
Rab-bine teslim olmasn, onlar kula kulluktan kurtarp Allah'a kul olmasn, hayatn her
kesitinde insanlar kullarn egemenliinden, onlarn koyduu eriatler-den, deerlerden,
geleneklerden kurtarp, sadece O'nun egemenliine, O'nun eriatine boyun emesini ama
edinir. slm, Muhammed'e (s.a.v.) bu ama iin geldi. Tpk kendinden nce gelen rasllerde ol-
duu gibi. slm, insanlarn btn bir evrende, Allah'n egemenliine dnmesi iin gelmitir.
Yaamlarn dzenleyen egemen gcn mutlak hakim olan Allah olmas gerekir. Btn evreni
ynetenin yntem, g ve tedbirin (idare etme) den baka bir yntem, g ve tedbir yoktur. yle
ki, iradeleri dnda srp giden hayat yneten de O'dur. nsanlar, bi?\ ymeleri, gelimeleri
salkl ve hasta olmalar, ya-/ am ve lmleriyle ilgili Allah'n (c.c.) koyduu ka-( nunlara
uymaya mahkumdurlar. Ayn ekilde, top-^ lumsal yaamlarnda, kendi iradeleriyle yaptklar j
hareketlerin sonularna katlanmak durumundadr-) lar. Bu evrene hakim olan, onu dzenleyen,
tabiat kanunlarndaki snnetullah deitirmeye gleri yetmez. Gleri de yoktur. Kendi
iradeleriyle hareket ettikleri bu hayatta slm'a dnmelidirler. Hayatn her kesitinde Allah'n
eriatn hakim klmaldrlar. Bu hayatlarnn irad ve ftr ynleri arasnda ve bu iki ynle btn
varlk alemi arasnda bir uyum salayarak olmaldr.
nsann insana egemenliine, varolu gereinden ayrlmasna, insan hayatnn irad ve ftr
ynlerinin atmasna dayanan cahiliye; slm'a yani sadece Allah'a davette bulunan Allah
Raslnn ve btn rasllerin kar karya geldikleri cahiliyedir. Bu cahiliye pratik boyutu
olmayan salt bir teori deildi. Belki de hi bir zaman, hi bir yerde cahiliye-nin bir teorisi yoktu.
Ancak cahiliye, hareketli bir toplumda ve bu toplumun ynetimine, anlaylarna deerlerine,
geleneklerine, adetlerine, duygularna boyun een bir toplumda yaanmaktayd. Bu toplum,
varln, btnln tehdit eden her unsura kar kendini savunmak ve korumak iin, bilinli
ya da bilinsiz olarak toplumu oluturan bireyler arasnda dayanmann, gelimenin,
yardmlamann etkileimin, i iliki dzeninin bulunduu organik bir toplumdur.
Cahiliyyenin salt bir teori olmayp, aklanan biimiyle, hareketli bir toplumda yaanan bir vaka
olmas nedeniyle bu cahiliyyeyi yok etmek iin, insanlarn bir kez daha Allah'a dnmesi de salt
bir teoriyle salanamaz. Bylesi bir giriim, fiil olarak var olan; hareketli, organik bir toplumda
yaanan cahiliyyeyi ortadan kaldrmak iin yeterli deildir. Yaps, yntemi, btnl ve
ayrntlar itibariyle tmyle farkl bir yapnn kurulabilmesi iin bu yapnn, fiilen varolan ve
kaldrlmas istenen yapdan daha stn olmas gerekir. Bu yeni giriim, teorif ve yapsal
temelleri, balar ve ilikileri mevcut ca-j hili toplumdan daha salam, gl dinamik ve orga-/
nik bir toplumda yaanmaldr.
nsanlk tarihi boyunca, slm'n zerine kurulduu teorik temel "Allah'tan baka tanrnn bulun-
madna ehadet etmek"ti. Yani Alah' (c.c.) uluhi-yette, Rububiyette, varlkta, egemenlikte
birlemek. Onu, vicdanlarda kabul edilen itikatta, yaplan ibadette, gnlk hayatta uygulanan
eriatte birlemek... Allah'tan baka tanrnn bulunmadna ehadet ettiini syleyenin
mslman ya da gayri mslim olarak itibara alnabilmesi iin bunun gerek, ciddi bir ifadeyi
iermesi gerekir. Yoksa bu, ehadet olarak kabul edilmez.
-
Teorik adan bu temelin oturmasnn anlam, [nsan^havatnn btnyle Allah'a ynelmesidir.
lerinin hi birinde kendilerince hkm veremezler. taat etmek iin Allah'n hkmne
dnmeleri gerekir. Ve Allah'n bu hkmn, onlara bildiren tek kaynaktan, Allah Raslnden
(s.a.v) renmeleri zorunludur. Bu da slm'n rkn olan ehadetin ikinci yarsnda ifade
edilmektedir: Muhammed'in Allah'n Rasl olduuna ehadet etmek.
Bu, slm'n temsil edildii, zerine kurulduu teorik temeldir. Bu temel, mslmann slm
lkesinde ve dnda, mslman toplumla olan ilikilerinde, mslman toplumun dier
toplumlarla olan ilikilerinde, bireysel ve toplumsal hayatn her alannda karlat sorunlarn
zmnde kullanlacak eksiksiz bir yntem koyar.14[14]
Dediimiz gibi slm, salt inananlarn itikat ettikleri, ibadette bulunduklar, sonra bu eklide fiil
varla sahip olan hareketli cahili toplumun organik yaps iinde dank bireyler olarak kalmay
ngrmez. nk onlarn bu ekildeki varl, saylar ne kadar ok olursa olsun, slm'n fiil bir
varlk kazanmasn salayamaz. Zira, cahili toplumun organik yaps iinde "teorik olarak
mslman" bireyler, iinde bulunduklar bu organik toplumun isteklerine cevap vermek
zorunda kalacaklardr. steyerek ya da istemeyerek, bilinli ya da bilinsiz bir ekilde, o
toplumun varlnn devam etmesi iin zorunlu olan temel ihtiyalar gidermek, varln
korumak, varln ve yapsn tehdit eden unsurlar yok etmek iin harekete geeceklerdir.
nk organik yap, isteseler de istemeseler de btn bu organlaryla, btn bu grevleriyle
ayakta durmaktadr. Yani "teorik olarak mslman" olan bireyler teorik olarak yok etmeye
altklar cahili toplumu fiilen glendirmi, onun yapsnda canl hcreler olarak varln ve
srekliliini salam olacaklardr. Onun yaamas glenmesi iin yeteneklerini, deneyimlerini
hizmetine sunacaklar, alacaklardr. Bu cahili toplum yapsn ykp yerine slm' getirmeleri
gerekirken yaptklar budur!
lk dnemden sonra, slm teorik temelin, yani akidenin, dinamik organik bir toplumda temsil
edilmeye nasibi olmamtr. slm'n yok etmeye alt; cahili, eylemci organik toplumdan ayr
ve bamsz, ondan farkl olan eylemci organik bir toplum kuramad. Yeni toplumu Allah
Raslunn (a.s.) ve ondan sonraki btn slmi ynetimlerin eksenine yerletirmek yani
insanlar tek olan Allah'n uluhi-yetine, rububiyetine, varlna, egemenliine, otoritesine,
eriatna dndrmek iin izlenecek yol Allah'tan baka tanrnn bulunmadna, Muham-med'in
(s.a.v.) Allah'n Rasl olduuna ehadet eden herkesin velayetini cahili dinamik toplumdan,
yani iinden geldii toplumdan, bu toplumun ynetiminden alp, (bu ynetim, ister kahinlerden,
Kabe'ye hizmet edenlerden, byclerden ve gaipten haber verenlerden oluan dini bir ynetim
olsun, isterse de Kurey'te olduu gibi sosyal, siyasal ekonomik yapya sahib bir ynetim olsun,
hepsi eittir) slmi ynetime sahip olan yeni eylemci, organik slmi topluma teslim etmek
olmaldr.
nsann slm'a girdii ilk andan, yani Allah'tan baka tanr bulunmadna, Muhammed'in (s.a.),
Allah'n Rasl olduuna ehadet ettiini syledii andan itibaren buJiislimiyetin gereklemesi
gerekir. nk mslman toplumun varl ancak bununla salanr. Saylarjekadar artarsa
artsn, bireylerin kalplerinde salt bu teonk Hkenin temejj5nmlu15masyal^aglanmaz. .nk
14[14] "Lailahe illallah" Hayat Tarzdr, balkl blme baknz.
-
onlar aralarnda dayanma ve ahengin bulunduu, bamsz, kendine ait varl olan bir
toplumda bunu yaamamaktadrlar. Bu toplumun yeleri canl bir yapnn organlar gibi varl-
nn kklemesi, derinlere kk salmas, gelimesi, varlna ve yapsna saldran unsurlara kar
kendisini savunmak iin alrlar. Bunlar, slmi varlklarnn glenmesi, derinlere kk
salmas, genilemesi, cahili varl yok etmek, ona kar koymak, savamak iin kendilerini
ynlendiren, hareketlerini dzenleyen bir ynetimin emri altnda, ancak cahili ynetimden
bamsz olarak yapmaktadrlar.
slm ite byle meydana geldi. Daha ilk anda ksa, z ancak hereyi kapsayan teorik bir biimde
ortaya kt. Ve kndan itibaren cahili toplumdan ayr, bamsz, ona kar koyan dinamik,
organik toplumu bunun zerine kuruyordu. Kesinlikle fiil varlktan soyutlanm salt bir teori
olarak kmad. slm'n bir kez daha ortaya k bu ekilde mmkndr. Nerede ve ne zaman
olursa olsun, dinamik organik yapnn, gelimenin uymak zorunda olduu durumlar hari, cahili
toplumun glgesinde yeniden bymesi mmkn deildir.
slm bu ynteme gre, bu temel zerine slm mmetini kurarken, varln dinamik organik
toplum temeline balarken, bu toplumu birbirine balayan ban akide olduunu belirlerken
yalnzca "insann insanln ortaya koymak, bunu glendirmek ve salamlatrmak, bu
zelliini kendisindeki dier btn zelliklerin zerine karmak ister. Btn kurallarnda,
btn retilerinde, btn yasalarnda, btn hkmlerinde bunun genel yntemine uygun
olmasn ister.
nsann yaps, hayvan yapsyla, hatta madde yapsyla baz ortak zelliklere
sahiptir.^uniianj^zerijde-^ddelerle-birlikte. deerlendirme vehmine kaplmlardr. nsandaki
bu zelliklerin Hem hayvanlarla, hem de maddelerle ortak olmasnn yan sra; onu onlardan
ayran, rnek bir varlk olduunu ortay, koyan zellikleri de vardr. Okumu cahillerin, sonunda
kabullenmek zorunda kaldklar bu itiraflar, samimice, aka yaplan itiraflar deildir.15[15]
Bu konuda, millet, toprak, renk, dil balar, yapay, baya blgesel snr yaknl, coraf karlar
olmakszn, slm toplumunun yalnzca akide ba zerine kurulmas, bu toplumda insann
kendisiyle hayvanlar arasndaki ortak zelliklerin dndaki zelliklerin ortaya karlmas,
gelitirilmesi, ykseltilmesi iin konulan slmi yntemin en belirgin sonularmdandr.
Mslman toplumun btn milletlere, uluslara, renklere, dillere ak bir toplum olmas, baya,
hayvani engelleri amas da bu yntemin belirgin, gz kamatrc sonularmdandr. Btn
insanlarn zellikleri, yetenekleri slm toplumunun potasna dklp, eritilerek birbirine kar-
trlnca; ksa bir zaman iinde muhteem organik bir oluum meydana geldi. Kendi iinde bir
nsiyet ve insicamn bulunduu bu kitle, o devirde aralarndaki mesafenin uzaklna, ulamn
azlna ramen, btn insan gcn znde toplayarak muazzam bir uygarlk kurdu.
Arap, ranl, Suriyeli, Msrl, Fasl, Trk, inli, Hindli, Bizansl, Yunanl, Endonezyal, Afrikal ve
dier ulus ve milletlere ait bir ok insan slm toplumunda bir araya gelmitir. Birlikte, bir
dayanma ve ahenk iinde, slm toplumunu, slm uygarln kurmak iin hepsi zelliklerini
ortaya koymutur. Bu byk uygarlk, hi bir zaman "Arap Uygarl'' olmad T)aimp "slm
15[15] Bunlarn banda "Yeni Darvineiler"den Julian Hudey gelir.
-
TTyprarhpn" olarak kald. Hi bir_donemde ulusal bir uy_gj*rhk_olmadu.J3aima akidev idi.
Onlarn hepsi eitlik ilkesi ve sevgi bayla, ayn amaca ynelme duygusuyla bir araya geldiler.
Eitlik ilkesiyle, hep birlikte, kurmaya altklar bu ilk toplum iin bireysel, ulusal, tarihsel
deneyimlerinin zn, milletlerinin en derin zelliklerini ortaya koydular. Yine hep birlikte
btn yeteneklerini, glerini bu yola feda ettiler. Oradav.pnlan_tek_olaiij Rablerinden gelen bir
ba, toplad. Ayn ba hi bir engel tanmakszn, onlarn insanlklarm meydana kard. Bu, tarih
boyunca baka hi bir toplumda kesinlikle grlmeyen bir zelliktir.
rnein eski ada en mehur insan toplumu Roma mparatorluu idi. Gerekten saysz renk,
saysz millet, saysz dil, saysz karakter bir araya gelmiti. Ancak btn bunlar insan bir ba
zerine kurulmamt. Akide gibi yce bir deerle de ifade edilmemiti. Btn imparatorlukta
snf temeline dayal bir toplum yaps vard. Bir yanda soylular, kleler; te yanda Roma
milletinin yneticilii ve dier milletlerin klelii. Bu nedenle, slm toplumunun dzeyine
ulaamam, slm toplumunun verdii rnleri de verememitir.
Yeni ada tarih sahnesine baka toplumlar kt. ngiliz imparatorluu gibi... Ancak o da, varisi
olduu Roma imparatorluu gibiydi. ngiliz ulusunun yneticilii ilkesine dayanan smrgeci,
ulusal bir toplumdu. mparatorlua katt smrgeleri smren bir toplumdu. Avrupa
imparatorluklarnn hepsi byledir. spanya, Portekiz mparatorluu, Fransa mparatorluu...
Hepsi de ayn, dk seviyede kaldlar. Komnizm millet, ulus, toprak, dil, renk engellerini aan
bir toplum kurmak iddiasyla ortaya kt. Ancak bu genel anlamda, insan deil snfsal temeli
olan bir toplumdu. Bu toplum eski Roma toplumunun baka bir yzyd, baka bir eidiydi. O,
soylu snf, bu ise proletery_a_nfi temeline dayaly-^ di. Komnizme hakim olan duygu, dier
snflara kar olan kt bir kin duygusudur. Byle kindar, ksr bir toplum ancak insann
yapsna zt bir ey karabilirdi. kard da. O daha iin banda, yalnzca hayvan zellikleri
ortaya karma, glendirme temeline dayalyd. nsann "temel ihtiyalarnn, yiyecek, barnma,
cinsellik" olduunu -ki bunlar hayvann ncelikli ihtiyalardr- belirtiyor, insan tarihini yiyecek
arayp bulma olarak gryordu.
slm, insann en iyi, en sekin zelliklerini toplumda ortaya karmada, gelitirmede,
yceltmede uygulad yntemle farkl bir yer kazanmtr. Ve hala yledir. Ondan vazgeip
baka yntem kabul edenler, millet, ulus, corafya, snf temeli zerine toplum kuranlar ve dier
pis, baya dncelere saplananlar gerekte insann dmandrlar. Onlar, Allah'n (c.c.) insan,
yaratrken verdii yce zelliklere, onun bu evrende sahip olmasn istemeyenlerdir. Toplumun,
milletlerin yeteneklerinden, zelliklerinden, deneyimlerinden bir ahenk ve uyum iinde en iyi
ekilde yararlanmasn istemeyenlerdir.
Onlar, benzerleri hakknda Allah'n (c.c.) yle dedii kiilerdir:
"De ki: "Size, amel bakmndan en ok ziyanda bulunanlar haber verelim mi? Dnya hayatndaki
almalar boa gitmitir. Oysa onlar, gzel i yaptklarn sanyorlar. Bunlar, Rablerinin
ayetlerini ve O'na kavumay inkar edenlerdir. Bu yzden ileri boa gitmitir. Kyamet gn
onlara deer vermiye-ceiz. ite onlarn cezas, inkarlarna, peygamberlerimizi ve yetlerimizi
alaya almalarna karlk olarak, cehennemdir. "(Kehf, 103-iofi)
-
an yce olan Allah doru sylemitir. 16[16]
Allah Yolunda Chad
mam bn-l Kayym, Zad-l Mead'da, Efendimizin peygamber olarak "gnderildii andan Allah'a
kavutuu zamana kadar kafir ve mnafklarla ilikilerini dzenleme yntemi" adn verdii
blmde slm'daki cihad yle zetlemitir: "Allah'n (c.c.) ona ilk vahyettii ey yaratan
Rabbinin adyla oku'masdr. Bu peygamberliinin balangcdr. Kendisine okumasn emretti.
O'nu "oku" emriyle TJgMJ'Ky nrto'ipTP! biiriinfn" il? Hejjflgfil yapt. Sonra yakn akrabalarm,
kavmini, evresindeki arapla-n, sonra btn araplan, en son olarak da btn insanl, btn
alemi korkutmasn, uyarmasn emretti.
Nbvvetinden on ksur yl sonra savasz, ciz-yesiz sadece davetle korkutarak uyard.
Kendisine savatan uzak durmas, sabretmesi, aldr etmemesi emredildi. Sonra hicrete ve
cihada izin verildi. Bir teki merhalede, kendisiyle savaanlarla savamas, savatan geri
duranlarla savamamas emredildi. En son, bir btn olarak din Allah'n oluncaya dein
mriklerle savamas emri geldi. Cihad emri geldikten sonra; kafirler O'nunla ilikilerinde
ksma ayrldlar: Bar yaplanlar, savalacaklar ve zim-miler. Kendileriyle bar yaplanlarn
anlama mddetinin tamamlanmas, anlamaya sadk kaldklar mddete ahde vefada
bulunmasn, eer hainliklerinden korkarsa anlamay bozmas; anlamann bozulduunu onlara
bildirinceye kadar onlarla savamamasn, anlamay bozanla savamasn emretti. Tevbe suresi
indiinde, bunlarn hepsini aklayan hkmler getirdi. Ehl-i Kitaptan olan dmanlaryla cizye
verinceye ya da slm' kabul edinceye kadar savamasn emretti. Yine orada kafirlerle,
mnafklarla cihad etmesini, onlara sert davranmasn emretti. Kafirlerle kl ve mzrakla,
mnafklarla da delil ve dil ile cihad etti. Yine orada kafirlerle anlama yapmaktan uzak durmas,
yapt anlamalar bozmamas emredildi. Bu durumda, kendisiyle bar yaplanlar gruba
ayrld:
a) Kendileriyle savalmasn! emrettii grup. Bunlar anlamay bozan, buna sadk
kalmayanlard. Onlarla savat ve galip geldi.
b) Geici bir anlama yapan, bunu bozmayan ve isyan da etmeyen grup. Onlarla anlama
mddetinin tamamlanmasn emretti.
c) Aralarnda anlama bulunmayan, kendileriyle harbe de girilmeyen ya da kendileriyle mutlak
bir anlamann yapld grup. Bunlara drt ay mhlet vermesini emretti. Sre dolduunda
onlarla savat. Ahdini bozan ldrd. Anlamas olmayana ya da mutlak bir anlamas olanlara
drt ay mhlet verdi. Anlamasna sadk kalann anlama mddetinin tamamlanmasn emretti.
Bunlarn hepsi mslman oldular. Mddet doluncaya kadar kfrde kalmadlar. Zmmlere cizye
16[16] Seyyid Kutup, Yoldaki aretler, zgn Yaynclk: 54-64.
-
uygulad. "Tevbe" suresi indikten sonra, kafirlerle ilikileri grupta topland. Onunla
savaanlar, anlama yapanlar ve zmmiler. Daha sonra anlamas bulunanlar slm'a girdiler.
Bylece iki grup kalm oldu: Kendileriyle savalanlar ve zmmiler.
Onunla sava halinde olanlar ondan korkuyorlard. Yeryzndeki insanlar ise gruba
ayrlmt: Mslman olup ona inananlar, anlama yapp emniyette olanlar, ondan korkan ve
onunla savaanlar.
Mnafklarla olan ilikisi de yleydi: Kendisine, zahiren ettikleri imam kabul etmesi, srlarn ve
gizlediklerini ise Allah'a havale etmesi, bilgi ve delil ile cihad etmesi, onlardan yz evirmesi,
onlara kar sert olmas, kendilerine ak bir ekilde teblide bu- j lunmas, cenaze namazlarn
klmaktan, kabirlerini V ziyaretten saknmas emredildi. Onlarn mafiret edilmesi iin dua
ederse, Allah (c.c.) kesinlikle onlar mafiret etmeyeceim kendisine bildirdi. Bu, kafir ve
mnafk dmanlaryla olan ilikisiydi
slmdaki cihadn merhalelerinin bu gzel zetinden, bu dinin zerinde uzun uzun durulmas
gereken hareket ynteminin kkl ve derin zellikleri ortaya kar. Burada biz sadece baz
noktalara ksaca iaret etmekle yetineceiz.
Birinci zellik: Bu, dinin yntemi konusunda ciddi bir gerekiliktir, hayata ynelmedir. Beeri
yaplara kar kan bir harekettir. Kenal varolu yapsna uygun aralarla gerekletirir bunu. O,'
maddi gc elinde tutanlarn destekledii baz sistemlerin zerine kurulduu dnsel itikad
cahili-yeye kar kar. Daha sonra slm hareket btn bu yapya kar mmkn olan hereyle;
itikad ve anlaylar dzeltmek iin davet ve tebli ile, insanlarla bunlarn itikad ve anlaylarm
dzeltme arama giren dzen ve gleri ortadan kaldrmak iin kuvvetle, cihad ile kar koyar.
Bunlar insanlara zulmetmekte, onlar saptrmakta, Rablerinden bakasna ibadet
ettirmektedirler. O, maddi gler karsnda tebli ile yetinmez. Bireylerin vicdanlarn kazan-
mak iin maddi g de kullanmaz. Bu dinin ynteminde byle bir yol yoktur. leride gelecei gibi,
insanlar kula kulluktan kurtarp tek olan Allah'a ibadet etmelerini salamak iin hareket
ederken kulland yntemler birbirini btnler.
Bu dinin yntemindeki ikinci zellik ise; gereki ^e-eylemci (devingen) oluudur. Merhaleleri
bulunan bir harekettir bu.
Her merhalenin gereklerine, ihtiyalarna gre uygun aralar vardr. Her merhale kendinden
sonraki merhaleye brakr yerini. O, gerein, hayat geeinin merhalelerine donmu aralarla
karlk vermedii gibi, hayat gereinin kendisine de soyut teorilerle karlk vermez. Kur'an
naslarn, bu dindeki cihad yntemine delil olarak ileri srenler, bu zellii gzden
karmaktadrlar. Bu yntemin getii merhalelerin yapsn, eitli naslarn her bir merhale ile
olan ilikisini bilmemektedirler. Bunu yapanlar byk bir yanln iine dmekte, bu dinin yn-
temine yanltc bir grnt vermektedirler. Nasla-ra, niha ilke ve kurallarn iermedii
anlamlar yklemektedirler. Bu, onlarn her nass, niha nasta olduu gibi, bu dinin niha
kurallarn temsil ettiini sanmalanndandr. slm ile ilgili isimlerinden baka hi bir eyleri
kalmayan ve gelecek mslman nesiller iin aklen ve ruhen hayat gereinin basks altnda
hezimete urayanlar yle demektedirler:
-
slm ancak savunma iin savar. Bu dini, ynteminden ayrmakla iyilik ettiklerini sanyorlar. O
yntem ki, btn bir yeryznde tautlar yok edip, insanlarn yalnzca Allah'a ibadet etmelerini
salamay, onlar kullara ibadetten kurtarp, kullarn Rabbine ibadet etmelerini hedeflemilerdir.
Bunu, akidesini zorla kabul ettirerek yaptrmaz. nsanlarla bu akide arasndaki engelleri
kaldrarak ya da cizye vermeye veya slmn ilan edinceye kadar onlarla savaarak yapar.
Ortalk temizlendikten sonra insan, btn bir hrriyetini kullanarak, ister bu akideyi kabul eder,
isterse kabul etmez.
nc zellik mm.* RiEeldi harekettir. Yenilenen aralar, bu dini belirlenmi kurallarndan,
izilmi hedeflerinden dar karmaz. O, ta ilk gnden beri ayndr. ster yakn akrabalara, ister
Kurey'e, ister btn Araplar'a, isterse de btn insanla seslensin, O yalnzca tek bir kurala
armaktadr onlar. Onlardan'u gaye etrafnda toplanmalarm istemektedir: hlasla,
samimiyetle ibadeti Allah'a zg klsrtlar. kulakulkktan-Kazgesinler! Bu kuralda ne bir
pazarlk, ne de bir yumuaklk sz konusudur. Daha nceki blmde akladmz gibi, belirli
merhaleler ve her merhalenin yenilenen aralaryla bulunan belirli bir plan dahilinde bu hedefi
gerekletirmeye koyulur.
Drdnc zellik ise: "Zad-l Med" den yaplan ksa zette de grld gibi mslman
toplumla dier toplumlar arasndaki ilikilerin bir takm yasalarla dzenleniyor olmasdr. Bu
evrensel ilke btn insanln Allah'a boyun emesi, toptan O'na teslim olmas, her ne ekilde
olursa olsun -bu siyasi bir rejim ya da maddi bir g de olabilir- O'na davetin nnde engel
olarak durmamasdr. Kendisiyle i hahaa brakmasdr. Kii zgriradesiy-r ya Ha gpp.mp?..
Ancak ona kar koyamaz, onunla savaa giriemez. Eer bunu biri yaparsa slm'a den, onu
ldrnceye ya da slm' kabul ettiini aklayncaya kadar onunla savamaktr.
"slmda Cihad" konusunda, aklen ve ruhen bozguna urayanlar, bu 'itham'dan slm'
kurtarmaya alrlarken, akideyi zorla kabul etmeyi reddeden nasla ilgili bu dinin yntemiyle;
insanlarla bu dinin arasna giren, kulu kula ibadet ettiren, Allah'a ibadet etmekten alkoyan
madd, siyasal glerin yok edilmesi ile ilgili yntemi birbirine kartrmaktadr. Bunlar farkl
eylerdir ve buna mahal de yoktur. Bu kartrmadan daha da tesi bu bozgundan dolay,
slm'daki cihad, bugn "savunma sava" ad verilen eye hasretmeye alyorlar. slmdaki
cihad kavram, ne insanlarn bugn yaptklar savala, ne etkenleriyle ne de zellikleriyle ilgisi
olan bir eydir. Cihadn etkenleri "slm'n" yapsyla, u dnyadaki rolyle ve Allah'n belirledii
hedefleriyle balantldr. Bundan dolay Allah peygamberini bu risaletle gndermi, onu en son
peygamber, risal