•

YENI v

ÇAG

Bütün ülkelerin proleter/eri, bir/eşiniz!

1(115) Ocak 1974

Kom ün ist ve işçi parti ler in in teori ve enformasyon d erg is i

Dünyada barış

Toplu msal hayatı n devrim yoluyle yen i lenmesi. Sürek l i b i r ba rış sağ lan­mas ı . Gerçekte. insan l ı ğ ı n kaderin i . bu i k i prob lemin çözümü be l i rle­mekted ir . Çağdaş uyg a rl ı k gel iş mesin i n bütün g id iş i , bun la rı s ık ı ve kop­maz karş ı l ı k l ı bağlant ıs ı iç inde o rtaya koymaktad ı r.

Marksist-Len in ist pa rtiler, b u nükleer s i lôh la r devri nde. top lumun d ev­rim yoluyle yen i lenmesine ve barışa karş ı koyman ın , m i lya rlarca i nsan ın hayatı na değer vermemek. işçi s ın ı f ın ın . b u s ı n ıf ın komün ist öncüsünün ve tüm emekçi ha l k ı n i k i s i stem a ras ında barış iç inde yanya na yaşama ko­şu l la rı iç inde emperya l izme üstün gelebi leceğ ine i nanmamak an lam ı na geleceğ i kan ı s ındad ı rl a r. Bar ış ı n sosya l i lerlemeye karş ı konu lmas ı d a yersizdir. Toplumun devrimci dönüş ü m ü sürec in in önüne d uru lamaz. Çağ· d aş top lumsal gel işme d iya lektiğ i gereğ ince. u l us lara ras ı a landak i o l um lu değiş im ler. hem b i l inç le gerçekleşti ri len b i r a maç. b i r sonuç o la ra k. hem de sosya l i st d ü nyada yeni top lumun daha i ler i doğru kuru lması iç in . kapi­ta l i st dünyada s ı n ıfsa l. kurtu luşçu ve a nti -emperya l ist m ücadele iç in . u l u ­sa l kurtu luş ha reketi i ç i n elveriş l i u lus lara ras ı koşu l la r ya rata rak. dünya devrimci sü reci n i yayg ı n laştı rman ı n o lağanüstü önem l i etken i o laro k be­l i ri r. U lus lara ras ı gerg in l i ğ i n aza ltı lmas ı . kapita l ist mem leketlerde ve u lus lara ras ı a landa s ın ıf m ücadelesi n in gevşemesi an l am ı na ge lmez.

Geçtiğ im iz y ı l ı n o lay lar ı . ba rış problemleri i le top lumsa l hayatı devrim yoluyle yeni leme m ücodelesi a ras ındak i s ı k ı ve sars ı lmaz b i rl i ğ i n par lak b i r i spatı o la ra k insan lı k ta ri h ine g i rm işti r. Ya ln ız ekonomik. pol i t ik ve i deoloj i k cephedeki s ı n ıf çarpışma la rı n ı n ş iddetlenmesi d eğ i l . ayn ı za ­manda sosyal izm i le emperya l izm aras ındaki ta rihsel çarpışman ın b i r b i ç im i o larak top lumsa l düzenleri ayrı devletlerin ba rış iç inde yanyana yaşama la rı prens ipleri n i n daha büyük b i r an lam kaza nmas ı ve ro l oyna ­mas ı b u y ı l ı n ay ır ıc ı vCısıfla rıd ı r.

B i l i nd iğ i üzere. o lgunlaşm ış top lumsa l dönüş ümler b i le. g i riş imsiz ger-

çekleşt ir i lmez. Tarihse l g i rişimi , sosya l izmin, u lus lara ras ı işçi s ın ı f ın ın , u lu ­sa l kurtuluş g üçlerin in s ıms ık ı elde tutma ları , geçtiğ im iz y ı l ı n ka rakte ristik özel l iğ in i teşkil etmekted i r.

Bu gerçeği ortaya koyan b i rçok kanıt va rd ı r. Her şeyden önce, geçtiğ i ­m i z y ı l iç inde, S B K P xxıv. Kongresi taraf ından kabul edi len, kardeş ü l ke­ler, u lus lara rası komün ist ve işçi ha reketi ve i lerici kamuoyu tarafı ndan desteklenen Barı ş Program ı'n ı n bayrağ ı a lt ında sosyaHımin bar ış taa rruzu başa riyle gelişti r i lm iş ve son zaman larda dünyada bir hayli o lum lu deği­ş imler sağ lanm ıştı r. Bu o lum lu değ iş im le r, somut o larak, yeryüzünde b i r­çok harp ocağ ın ın ortadan ka ld ı rı l masında, b i r d izi u l us lara ras ı hukuk iş lem in in başarı lm ış o lmas ında, sosya l düzen leri ayrı devletler a ras ın ­daki sürek l i pol it ik konsülta syon larda, s i lôh lanma yarı ş ın ı s ın ı rlama yo­lunda ilk ad ım lar ın atı lmasında, u lus lara ras ı ekonomik, b i l imsel-tekn i k ve kü ltü re l i şb i rl iğ in in genişlemesinde kendin i göstermektedir.

Viyetnam'da harbin durdu ru lması dünya çapında öneml i bir o layd ı . Kahraman Viyetnam halk ı , emperya l izmin ya ln ı z Asya'da sosya l izmin i leri karako l larından b i rine karş ı değ i l , aynı zamanda tüm u lusal kurtu luş hareketine karş ı g i riştiğ i askeri hücumu, sosya l i st ü l kelerin eylemsel yar­d ım la rı ve bütün barışsever güçlerin desteğ iy le püskürtebi ld i.

Sosya l i st top lu luk ü l kelerin in a rd ıc ı l ve uyumlu eylemle ri , Alman Demok­ratik Cumhuriyeti etrafı ndaki d iplomatik ablukan ın ortadan ka ld ı r ı lma­s ına yo l açtı . 1 972-73 y ı l la rındak i Moskova ve Vaşington an laşmaları sonucunda, Sovyet-Amerikan i l i şk i lerinde iy i leşme ve karş ı l ı k l ı yara ra da­yanan işbir l iğ i denemine geçiş koşu l lorı yarat ı ld ı . Avrupa güven l i k ve işb i r l iğ i sorun la rı genel konferansı haz ır l ık çal ışma la rı n ı n başa rı lar ı , ba­rışsever güçlerin, i k i dünya a rasında bugünkü en büyük ve yak ın s i lôh lı cepheleşme bölgesinde iyi komşu luk i l i şk i le ri ve sürek l i barış sağ lama ümitlerini artırıyor.

Ulus lara rası a landa fe rah l ı k ya ratma pol it ikas ın ın ciddi başa rı ları , i n ­san l ı ğ ı n önünde, yen i y ı lda, barı ş, demokras i ve sosya l i leri l i k ad ına somut ad ım lar atmak, insan hak ve özgü rl ükleri n i sağ lamak üzere büyük o lanak­la r açıyor. Ta rihse l g i riş im, dünya devrimci hareketin in e l inde kal ıyor. Bu hareketin her b i rl i ğ i, barış ın daha da sağ lamlaşmasına yardım ederek i le ri ha reketine devam ediyor ve aynı zamanda yü rüttüğ ü mücadelede ş imd ik i aşaman ın o lanak lar ın ı azam i ölçüde gerçekleştirmeye ça l ışıyor. Ve bugün, sıkı top lu luk ve bir l iğ in , bütün barışçı g i riş im lerde ve cesur devrimsel atı l ım la rda başar ın ın ga rantis i olduğu söyleneb i l i r.

Sözkonusu o lan , sosya l i st ü lke ler in toplu luk ve birl i ğ id i r. Bu ü l kelerin uyumlu d ı ş pol it ikası , gerg in l iğ i azaltman ın ana etken id i r. Sah ip o lduk­la rı ekonomik güç ve savunma potans iye l i de barı ş ın en sağ lam garan­tis id i r. Sözkonusu o lan , gerek u lus lara rası çapta, gerekse u l usa l çapta işçi s ın ı f ın ın top lu luk ve bir l iğ id i r; gen i ş ha l k cepheleri, sol güçler bağ-

2

laşımı yaratı lması ve bun lar ın sağ lamlaştı r ı lmasıd ı r. Sözkonusu olan, a r­dıc ı l b i r anti-emperya l ist plôtform üzerinde u l usal kurtuluş ha reketi n i n ve i lerici gel işme yolunu seçmiş bağımsız devletlerin toplu luk ve b i r l iğ id i r. Sözkonusu olan. u l us lara rası devrimci ha reketin bütün b i rl i k lerinin da­yan ışması ve b i rb i r in i desteklemesid i r. Sözkonusu olan, ba rış, demokrasi , sosyal i leri l i k ve sosya l izm uğ rundaki mücadelede, d ünya komün ist ha re­ketin in , Marksizm-Leninizm ve p roleta rya enternasyonal izmi prens iplerine dayanan ve giderek g üçlenen b i rl iğ id i r. Sözkonusu olan, bütün ant i ­em perya l ist güçlerin eylembir l iğ id ir.

Tari hsel durum ve olayla r karmaş ı k ve çelişk i l id i r. Dünya pol itikas ında. gerg in cepheleşmeden barışç ı l pol i t ik d iya loga ve sosyal düzenleri ayrı devletler a ras ında karş ı l ı k l ı ya ra ra dayanan ekonomik işbirl iğ i ne doğ ru geçiş ; isti krars ız « korku dengesi »nden u l us lara rası havada ferah l ı ğa ve buradan da bütün ha lk ların hak ve menfaatlerine, hü rriyet ve egemen­l i kleri ne saygı temel ine dayanan ôdil ve demokratik barışın sağ lanmas ına doğ ru geçiş devam etmektedir.

Yen i u lus lara rası pol it ik gerçekl i k, her şeyden önce, insan l ı ğ ı n baş ına b i r nük leer felôket gelmesi ihtima l i n i n aza lmas ında, genel ba rışı karuma perspektif leri n i n genişlemesinde toplan ıyor. Bugün tüm u lus lara ras ı i l iş ­k i ler sistemin in , sosya l izm ta raf ından i leri sürülen Len inci , barış içinde yanyana yaşama prensip leri temeli üzerinde yeniden kuru lmaya baş landı ­ğ ına tan ı k oluyoruz. Bu prensip ler, a rtık, sosya l d üzenleri ayr ı devletlerin bir a rada varolmalarında ve temaslar ında herkesçe kabul ed i len norm­la r o larak yerleşiyor.

Bütün bun la ra rağ men, i nsan l ık , sağ lam garant i l i ba rış ha reketin i n ancak baş langıç aşamasında bu lunuyor. Ka rş ı koymakta olan eğ i l imler hôlô kuvvet l id i r; harp tehli kesi g ideri im iş değ il, sadece uzaklaşt ı r ı lmıştır ve hattô u l usla ra ras ı havan ın ş imdik i iyi leşmesi koşu l larında bi le, u laş ı I ­m ı ş bu lunan fera h laman ın suya d üşmesi teh l ikesi vard ır. Yeryüzünde pol i­t ik havan ın temel l i iyi leştir i lmesi için, daha pek çok güç lükle dolu ve büyük bir yol geçilmesi gerekmektedir.

Geçen yıl elde edi len tecrübe, emperya l ist çevrelerin gerg in l iğ i aza lt· mada daha da gel işme sağ lanmas ın ı engelleme denemeleri karş ıs ında ha lk ları n uyan ı k l ı ğ ı n ı h iç b i r suretle gevşetmemek gerektiğ in i gösteriyor. Dünyadaki o lumlu değ iş im ler hiç de engelsiz ve g üç lüksüz gel işen b i r sü reç olmayıp, sosyal i lerleme, demokrasi ve ba rış düşman lar ın ın karşı hücumlariyle m ütemadiyen yüzyüze gelmekte ve s ık s ık u luslara rası ş id­detl i buna l ım la rı g iderme, bölgesel ha rpler çıkması teh l i kesini ortadan kald ı rma çabaları iç inde geçmekte, emperya l ist zorba l ı ğ ı n bütün sa ld ı rgan denemelerine karşı kesin b i r d i reniş gösteri lmesi n i gerektirmektedir.

U lus lara ras ı i l işk i lerde insan l ı ğ ı n g i rd iğ i yeni aşama son derece d ina­m ikt ir. i lerici g üçlerin mevcut setleri aş ı p h ız la yen i ufukla ra yöneldikle-

;3

r in i , büyük emeklerle u laş ı lan tedrici b i r i lerleme kayded i ld iğ in i gördüğü ­müz bu aşamada, u laş ı lan büyük başarıla r geçici başarıs ızl ı k larla örül­mekte olup, emperya l i st kuvvetlere karş ı d i ren iş in şu veya bu kesiminde bazı geri lemeler ve hatta yeni lg i ler olması b i le mümkündür. isra i l ' i n yayı ­I ıc ı politikası yüzünden Yakı n -Doğuda yeniden harp ç ıkmış o lması ve Şi l i 'deki karş ı -devrimci da rbe, bu gerçeğ in uyarıcı kanıt ları d ı r. Bu olaylar, b i rb i rine h iç benzemeseler de, emperya l ist geric i l iğ in u lus lara rası ferah­lamayı , sosyal i lerlemeyi ve toplumsal hayat ın demokratikleşmesin i engel­leme, d ünyayı yen iden «soğ uk harp» dönem ine döndürme denemelerinden başka bir şey deği ld i rler.

Komün istler ve i lerici insan l ı k, yine de, 1 974 y ı l ı na g i rerken, geleceğe iyimserl ik le bakıyorl a r. Bu iyimserl iğ i , yeryüzünde s ın ıfsal , devletsel ve toplumsal g üçlerin , sosyalizm yararına, barış, demokrasi ve u lusal kurtu­luş davası yararına oluşan genel dengesi bel i rl iyor. Art ık u l us lara ras ı a landa ki o lumlu değ iş im leri dönüşsüz olgu la ra çevirmenin reel b i r ödev olara k ortaya konu lduğu b i r za man gelmiş bu lunuyor.

Dünyada gergin l iğ in azaltı lması yalnız devlet ve hükümet d üzeyinde a l ı nacak yapıc ı ka ra rlara değ i l , ayn ı zamanda en gen iş ha lk y ığ ın lar ın ın d ı ş polit ika sorun lariyle aktif o lara k i1g i lenmelerine bağ l ıd ı r. Moskova'da ya p ı lan Dünya Barı şsever Güçler Kongresi , bar ış mücadelesi nde ha lk lar ın ne muazzam olanaklara sah ip o lduk lar ın ı e l le tutu lurcasına göstermiştir. Bu kongrenin kabul ettiğ i doküman lar, top lum g üçleri n i n u l us lara rası i l iş­ki lerde emperya l i st d i kta politikas ına karşı , adi l ve sağ lam bir bar ış iç in , ö rgüt lü ve kesin eylemlere hazır olduk lar ın ı d ile getirmektedir.

SBKP MK Genel Sekreteri L . i. Brejnev, bu kongrede ya ptığ ı konuşmada şun ları söyled i : «Zaman ım ı z barı şsever kol lar ından her b i ri n i n can lan­d ı rı lmas ı , bun lar ın b i r genel mecrada bi rleşti r i lmesi iç in pek çok çaba harcan ması gerekiyor. Çağdaş tarihsel durumun, hatta - d iyebi l i riz ki -çağ ı m ız ın isteğ i , insan l ı ğ ı n bütün barı şsever güçleri n i n b i rleşt i ri lmesi, bü­tün ü lkelere, bütün ha lk lara barışçı b i r gel işme sağ lanması adına b i r­leşti r i lmes id i r. »

Komün istler, insanl ığ ı n bütün barışsever güçlerin in , s ık ı b i r b i rl i k mey­dana geti rerek, ya ln ız gerg in l iğ i aza ltman ı n kökleşmesin i sağ lamak la ka lmay ıp, sürekl i , ad i l ve demokratik bar ış ın önkoşul lar ın ı da ya rata­bi lecekleri kan ı sı ndad ı rlar. Bu önkoşu l lar, her şeyden önce, s ın ı f düşma· n ı na ideoloj i k taviz verme an lamına gelm iyen bar ı ş iç inde yanyana ya­şama i l i şki leri n i n gel işmesiyle bağ l ı d ı r. Barış iç inde yanyana yaşama, u l us lara ras ı hayatta, her ha lk ın , kend i toplumsal ve polit ik düzen i n i seç­me, kurtuluşu iç in uygu n ve gerekli bu lduğu savaş biç imleri n i seçme, sald ı rgan iara karş ı d i renme ve bu hakl ı davada d iğer ha lk ları n deste­ğinden de yara rlanma hakk ın ın herkesçe kabu lünü gerektirmektedir .

4

Halkların bu hak ları n ı n korunması , gerçek hak eşitl iğ in in , iyi komşu luk i l işki leri n in , i leri l i k ad ına güven l i k ve işbi rl iğ in in garantisid i r.

Yen i yı l , şüphesiz ki , daha yeni tari hsel g i riş imlere sahne olacaktır. On plônda, s i lôh l ı çatışmalar ın ôd i l b ir teme l üzerinde çözüme bağ lanması, d ü nyan ı n askeri -po l itik b lok lara ayrı lmas ına tedricen son veri lmek üzere, Avrupada, daha sonra da Asya'da bir kolektif g üven l i k sistemi ya rat ı l ­ması g ibi ödevler bu lunmaktad ı r. Pol it ik havadaki ferah lama, ayn ı zaman­da askeri a landa ferah lama i le tamamland ı ğ ı ve s i ı.ôhl ı cepheleşmenin maddi temel i s ın ı rland ığ ı takdirde, sağ lam ve sürekl i o lab i l i r. Nükleer ve diğer s i lôh lanma yar ış ına son vermen in bu hususta birinci l b i r önemi var­d ı r. Toplumsa l d üzenleri ayrı memleketler a ras ında karş ı l ı k l ı ya rara da ­yanan geniş ekonom ik, b i l imsel-teknik ve kü ltürel işbir l iğ i , devletler a ras ı ba rışçıl i l i şk i lerin gel işmesinde öneml i b i r rol oynamaktad ı r.

Komünistler, bunun, yani harp ocak lar ın ı ortadan kald ı rman ın, kolektif güven l i k sistemi ya ratman ın, o lum lu değ iş im leri dönüşsüz o lgu lar ha l ine getirmen in, s i lôh lanma yarı ş ı na son vermenin ve u lus lara rası işb irl iğ i n in, 1 974 y ı l ında gerçekçi ve yapıcı eylem program ın ı teşki l edeceğ i kan ıs ın­dad ı rlar. Son zaman la rda yapı lan ka rdeş pa rtiler kongreleri, merkez ko­m iteleri plenumları , iki ve çok yan l ı karş ı laşmalar ve dan ışma toplantı la rı bu kanıy ı açı kça yansıtmıştır. Kardeş pa rt i ler önderleri, verd ikleri mü lôkat­larda, en çok bu progra m üzerinde d u rmuş lard ı r. Bu progra mın hayata geçiri lmesi, insanl ığ ı n barışçı l gel işmesini ga rant i l iyecek, a nti-em perya l i st m ücadelen in yeni yeni başarı lar ına yol açacaktı r.

« Ba rış ve Sosya l izm Problemleri » dergisi Yazı Konseyi ve Yazı Kuru lu , yeni y ı l ın i l k sayıs ından it iba ren, derg in in , evvelce o lduğu g ibi , kom ünist ve işçi parti lerin in , bütün i lerici ve a nti-emperya l i st güçlerin, ha lk ları teh­dit eden baş d üşmana, yani emperya l izme ka rşı eylembi rl iğ in in g üçlen­mesine destek o lacağ ın ı , bu ka rdeş parti ler kolektif yayı n ı sayfal a rında zaman ı mız gerçekleri üzerindeki Marksist-Lenin ist tah l i l lerin ve tecrübe değ iştokuşunun da, barış, u lusal bağı msız l ık , sosyal i lerleme, demokrasi ve sosya l izm uğrundaki m ücadelede ça l ı şma metotlar ın ın iş lenip bel i r­lenmesine yardım edeceğini ümit etmektedirler.

Yeni y ı l , bütün d ünyada bar ış y ı l ı o lsun !

s

Siii: Fa,izmin kökünü kazıyalım

Felipe Suarez

Şi l i polit ik yazarı

Ş i l i 'deki oskeri da rbe dünyayı sarst ı . Ha lk ı mız h iç b i r zaman bundan daha ağ ı r b ir da rbeye uğ ram ı ş değ i ld i r. Memleket eş i görülmedik bir terör, canovarl ı k ve kovuşturma burgac ına atı lm ı şt ır.

Ş i l i Komün ist Partis i 'n in Santiago'da yay ım lanan 1 1 Ekim 1973 gün lü Ş i l i ha l k ı na çağrı 's ında şöyle den i lmekted i r : «Askeri cuntan ı n her iş lemi , ha lk hükümetine karş ı muhalefetle yer alan kuvvetlerin sözde savunagel­d ik leri değerleri tamamiyle yadsıma teşki l ediyor. Bu kuvvetler demok­rasiden söz ed iyorla rd ı , ama d i ktatora dayatıyorlar. Ozgürl ükten söz ed i ­yorla rd ı, ama toplama kampları kuruyorla r. insan kiş i l iğ in in savunulmas ın­dan söz ed iyorla rd ı , ama her gün sorgı, ısuz yarg ı sı z n ice insan ı kurşuna d iziyorla r. Pl üra l izmden ve ü niversite özerk l iğ inden söz ediyorlardı , ama ün iversiteleri kendi leri askeri b i rl i klerin kontro lü atı na verd i ler. »

Gerçek durum şud u r : Memleketle, kendine özgü bütün caniyane ha re­ketleri ve yolsuz luk lariyle ta m b i r faşist d i ktatörlük kuru lmuştur.

Faşistler, b i l ind iğ i üzere, Ha lk Bir l iğ i hükü metin i devird i ler. Cumhur­başkanı Sa lvador Al lende'yi öldürdü ler, ve yurdunu dünyada her şeyden çok seven, sömürülenierin ve ezi lenlerin kurtuluşu uğrunda y ı l l a rca sava ­şan ve savaş hatt ında kahra manca can veren bu adamın parlak an ı s ı n ı gölgelemek iç in iğ renç b i r kampanyaya g i riştiler. Emperya l izm ve yerl i o l igarşi , Ha lk Bir l iğ i hükümetinin ve Başkan S. Allende'n in , ç ıkar ım sana­y i in i ve bankaları m i l l i leştirme, toprak reformunu geniş letme, ekonomide b i r devlet sektörü yaratma, b i l im , sanat, kü ltür ve eğitim i gel iştirme g i bi, Şil i ha lk ı yararına gerçekleşt i rd i kleri ted birler in h iç birin i bağ ış lamad ı lar .

Ha lk B i r l iğ i hükü metin in i ktdara gelmesi, Ş i l i i şç i s ın ı f ın ın büyük b i r tarihsel kazan ımıyd ı . Hükümeti ortak laşa kura n sosya l i stlerin, komün ist­ler in, sol -h ı ristiyan lar ın , sosya l -demokratla rı n başl ıca amacı , köklü anti­emperya l i st, a nti -ol igarşik dönüşümleri gerçekleştirmek, geniş b ir demok­rasiye yol açmak, ôdi l , yeni b i r top lum ku rmaktı . Hükümetçe öngörülen prog ram l ı tedbi rler, geçm işten devra l ı nan kanun lar çerçevesinde hayata geçi ri l iyordu . Ve bu yoldan, son üç yıl içinde kayda değer başarı lar elde ed i l mişti.

S. Allende hükümetin in sosya l -ekonomik dönüşümleri, daha ilk günden iti baren, iç geric i l i k kuvvetleri n in ve emperya l i zmin garazkôr d i reniş leriyle karş ı laşıyordu. Tarih, sömürücü s ın ıf lar ın , h iç bir zaman ikt idar ı kend i a rzu la riy le b ırakmad ı k lar ın ı , kaybett ik leri imtiyazla rı geri a lmak iç in şid -

6

detli b i r m ücadele yürüttükler ini gösterir ve öğ retir. Toplumsal gel işmen in yasa l l ı ğ ı budu r. Netekim, Şi l i 'de devlet yönetiminden uzaklaşt ı r ı lan iç geri­c i l ik kuvvetleri, d ı şa rıdan emperya l izmin de desteğ ine dayanarak, ha lkçı koa l isyon hükümetin i devirmek ve burjuvazin in egemen l iğ in i tekra r can­land ı rmak üzere ha rekete geçm işlerd i r.

Muha lefet bloku parti lerin in ideoloj ik -pol itik yak ın laşmaları işte bu plôtform üzerinde gel işti. Bun ları n karş ı-devrimci komplosu, önce mem­lekette ekonomik b i r kargaşa ya ratma lar ında, sabotaj lar, terörist ve zor­baca çık ış lar, g revler, « meslek bir l ik leri " örg ütlemelerinde kend in i gös­terd i . Bu yolda daha da i leri g iderek, sağcı basın organ la rında hükü met a leyhta rı isterik bir kampanya açtı la r. Pa rlômentoda, muha lefet çoğ un­luğu, Halk Bi rl iğ i hükümetin i h iç bir suretle, (hattô iş ücretleri n i fiyat art ış lar ına göre ayarlamak üzere ödenek ay ı rma konusunda bi le) destek­lemez oldu.

Ka rş ı -devrimci t ı rmanış ın bundan sonrak i aşamasında, gerici l i k doğ ru­dan doğ ruya hükümet darbesi yapma hazırl ı ğ ı na koyuldu. Gerici genera l­ler, Şi l i 'de ordunun mesleksel ödevine bağl ı l ığ ı , a nayasaya ve yasal s iv i l hükümete sayg ı l ı ka lması g ib i köklü b i r u lusal geleneğ i aç ıktan aç ığa çiğnedi ler. «Takna " aş ı rı - sağcı grupu, özel dergisinde doğrudan doğ ruya şu iddiada bu lunuyordu : « . . . yeni aşamada başl ıca rolü oynayan tüzel k iş i l ik , ş imdik i kuru luşuyle parlômento deği l , geleneksel pol it ik parti ler de değ i l , s i lôh l ı kuvvetlerd i r. Bu kuvvetler, d iğer her hangi bir part in in ikti­darına yol açmak için değ i l , kendi leri iktida rda ka lmak üzere işbaşına gelmel id i rier. " B u yolda 29 Hazirandaki hükümet darbesi yapma teşeb­büsü başa rıya u laşamam ıştı . Bunu 1 1 Eyl ü l da rbesi iz led i , ve faşizm böy­lece Şi l i 'de egemen oldu.

Faşizm, o gün bu gün , amansız b i r ı sra rla, komün istleri ve sosya l i stleri, sosya l -demokratları ve h ı ristiyan la rı , işçi leri ve ayd ın ları , kato l ik leri ve d indar o lm ıyan ları , erkek, kadın ve çocuk da ayı rdetmeden, Halk Bi rl iğ i tarafta rlar ın ı ve hattô ona taraftar o lm ıyan la rı kovuşturmaktad ı r.

Bütün pol it ik pa rt i ler, bu a rada hain genera l leri esi n l iyen ve selôm l ıyan Hı ristiyan -Demokrat Partisi de, ka patı ld ı . « Besle kargayı , oysun gözün ü " atasözünün doğ ru luğu b i r daha kend in i gösterdi. E n başta Ş i l i Emekçileri Send ikalar Bir l iğ i o lmak üzere, bütün sendika örgütleri dağıt ı ld ı . Kongre­nin her i ki kamarası (meCı i si) dağ ıtı larak, senatörlerin ve mi l letveki l ler in in yasama görevleri geçersiz i lôn edi ldi . Bütün ün iversitelerin ka pı lar ına k i l i t vuru ldu. Okul ders kita pları toplatı ld ı .

Eğer cunta pek yak ında H itler' in « Kavgam" ad l ı kitab ın ı resmen ders kitab ı o larak yürürlüğe koyarsa, buna herhalde şaşmıyacağ ız. Z i ra ş im­d ik i askeri darbenin örgütçü leri, ş imd iye kadarki lerinden fa rklı o larak, memlekette H itler ve M usol in i faşizmin in b i r kopyas ın ı ya ratmak n iyet inde

7

olduk lar ın ı açık lamaktan çeki nmemişlerd i r. Bun lar düpedüz b i r ha lk k ı ­rım ı pol it ikası gütmekte, zorba lı k ve işkencelere başvurmakta, i hba rc ı la rı ve müzevirleri baştacı etmekted i rler. Gerici genera l ler, sokak larda Hitler zaman ından beri görü lmed i k ölçüde kitap ve gazete yang ın la rı ya ratarak, bu tedb i rin, « New York T imes» gazetes in in de it i raf ettiğ i üzere, a ra lar ın ­d a n b i r in in dey im iyle Ş i l i 'de « Marksizm i l leti »n in kökünü kazımaya yar­d ı m edeceğ ine safd i lce inanmaktad ı rlar.

Kuzey Amerikan emperya l izm in in , Lôtin Amerikan ı n güney kes imi ü l ke­lerindeki mevzi lerin i her ne pahasına o lu rsa olsun korumaya ça l ıştığ ında k imsen in şüphesi yoktur. Şu var k i , Peru ve Arjant in 'de, Ekvador ve Pa ­nama'da, olaylar h iç de emperya l i stlerin a rzu ett ik leri g ib i gel işm iyor. Lôtin Amerika halk ları, yaba ncı egemen l iğ ine karşı savaşta her gün yeni başarı l a r elde ediyorla r. Şi l i olayla rı n ı n gösterd iğ i üzere, « temsi l i demok­ras i » veya « i lerleme b i rl i ğ i » türünden eski ş iar lar, em perya l i st ezgic i ler i ç in a rt ık her tür lü değer in i yit i rmiş bu lunuyor.

i kt ida ra kanunsuz o larak el koyan Ş i l i faş istleri , memleket ve d ünya kamuoyu karş ı sında kendi leri n i hak l ı göstermek üzere boşuna bir çabaya d üşerek, güya memlekette s i lôh l ı kuvvetlerin ya derhôl eyleme geçmek, ya da Ha lk B i rl iğ i 'n in sözde haz ı r lamış bu lunduğu askerleştiri lm iş b i rl i k ­lerin hücumuna uğramak g i bi b i r a lternatif karş ıs ında ka ld ık ları idd ias ı n ı i leri sü rmekted i rler. Bütün insan l ı ğ ı n vicdan ın ı s ız latan sözkonusu kanun­suz luk olayı n ı n ne büyük nefret tepkilerine yo l açtığ ı n ı gören emperyal i st­ler ve onlar ın faşist uşa klar ı bu kaba uydurmayı , bu korkunç ya lan ı yay­mağa çal ışmaktadıriar.

Bütün bun lar, faşist cuntan ı n u l usa l l ığa , yurtseverl iğe ters düştüğ ünü, b i r bağımsız devlet sıfatiyle Şi l i 'n in menfaatleri a leyh ine ça l ıştığ ın ı , h iç b i r kuşkuya yer b ı rakm ıyocak biç imde, ortaya koymaktad ı r.

Askeri da rbeden sonra Ş i l i' n in pol it ik çehresi tama men değ işti . Mem le­kette bugün a rt ık gerçek ayrım, Ha lk B i r l iğ i 'ne taraftar o lan larla o lm ıyan ­lar aras ındaki ayrı m değ i l , faş izmi destekl iyen lerle onun karş ıs ında yer a lan lar a ras ındak i ayrımd ı r. Bugün, bütün Şili ha lk ı , faş izme (sivi l ine de, ün i formo l ı sı na da) kes in l i kle karş ı koymaktad ı r. Amansız teröre rağ men, b irleşmeye, örgütlenmeye ça l ışan bu halk , mücadeles in i g itg ide güçlen­d i rmekted i r ve memlekete orman kanunu dayatı lmas ına asla müsaade etmiyecektir.

Bu mücadeleye Hıristiyan -Demokrat Partis i'n in s ı ra üyeleri de katı l ıyor­lar. Bu parti iç in de b i ric ik dü rüst yol, muha lefete geçmek, i kt ida ra elko­yan can i ler şebekesin in a laşağ ı ed i lmesine ya rd ı mda bu lunmakt ı r. Nete­k im , bu partide, Radom i ro Tomiç, Bernardo Leyton, Renan Fuentea lba ve d i ğerleri g ibi m i l itan lar ın önayak o lduk ları b i r grup yönetici ve parlô­mento üyesi , askeri da rbeyi ve sonuçlarını a lenen suçlamış la rd ı r. Bu on-

8

lar ın dü rüstl üğüdür. Bu hareketleriyle. isyancı la rla bağl ı resmi önderleri ta rafından rezilce satı lm ış bulunan h ıristiyan -demokratla r çoğunluğunun görüşünü yansıttı k ları da şüphesizd i r.

Ş i l i 'de iktidara el koyan m i l itarist azı n l ı k doğrudan doğ ruya b i r i ç harp açmıştır. Ta rihte, karşı-devrim in işç i s ın ıf ına ve bütün halka bir iç harbi dayat ığ ı örnekler az değ i l d i r. Vaktiyle Rusya 'da, F in lônd iya'da, Macaris­tan'da, ispanya'da ve d iğer bazı memleketlerde de b u böyle o lmuştur. V. i. Lenin, burjuvaziye karşı iç harbi «s ı n ı f savaşı b iç imlerinden b i ri » (1) sayar. Çağdaş kapita l izm, Ş i l i 'de de, s ı n ı f savaş ın ı son haddine vard ı r­m ı şt ı r. Bu savaşta ha lk üstün gelecektir.

Askeri da rbe, bütün devlet kurum la rı n ı s i l i p süpürd ü ; ya ln ı z gerici lere boyun eğen eski adalet c ihaz ına i l işmed i . Memlekette hukuk d üzen i d iye bir şey ka lmadı . Ş i l i , anayasan ı n , kanun lar ın ç iğnend iğ i , ç ı lg ın ve kuduz b i r askerı şebekenin hüküm sürdüğü b i r pol i s devleti hal ine getiri ldi . Ne var k i , halk tekrar iktida rı ele geç ird iğ i za man, daha önceki bütün kurum­ları yeniden ca n land ı rmak mecburiyetinde değ i ld i r. Halk , demokratik yol­dan yeni bir anayasa kabul edecek, yeni yönetmel i k ve kanun lar hazır­I ıyacak, yeni buyru ltu lar ç ıkaracak, yeni devlet organ ları ve kurumları meydana geti recek, Ş i l i askerı cuntas ın ın çiğned iğ i nden daha yüksek t ipte bir düzen kuracaktır. Yen i devlette vicdan ve f ik i r özgürlüğü saygı göre­cek, bütün hümanizm normlar ı korunacak, fakat aç ık kapı ları a rkası nda faşizmin ekonomik sabotaj ve balta lama ha reketlerin i n ka l ı pland ığ ı ka ­n unla ra yer alm ıyacaktır.

Bütün olup biten lerden sonra, Ş i l i ha lk ın ın , a rt ık yeni t i pten b i r ordu ve polis gücü meyda na getirmeye veya mevcut orduyu, polis i ve yargı organ lar ın ı (yaşan ı lan u lusal facia bir daha tekra r lanm ıyacak b iç imde) faşist unsurlardan a rıtmaya hakk ı vardı r.

Bugünkü du rum, ya lan ın gerçeğe. zu lmün özgü rlüğe, faşizmin demok­rasiye üstün gelmesi durumu sürgit deva m edemez. Memleket bu karan ­l ı ktan, bu geri leme du rumundan elbette ç ıkacaktı r. Ş i l i ha l k ı n ı uzun süre z incire vurabi lecek, Ş i l i toplumunun i lerici geleneklerin i ezebi lecek kuv­vet yoktur ve olamaz. Za l im ler korka k o lur, el leri d i rseklerine kadar kan l ı yeni yönetici ler de zulmetti kleri ha lktan korkuyorlar. Bu yüzden de, o la­ğanüstü du rum koşu l lar ın ı , sokağa ç ıkma yasak lar ın ı sürdü rüyor, terörü şiddetlendiriyor, radyo ve televizyon yoyın ların ı tam bir kontrol a l tı nda bu lunduruyor, so l bası n ı yasakl ıyorla r.

Evet, bizler, savaş ın çok çetin b i r dönemine g i rm i ş bu lunuyoruz. Bu dönemde son derece temk in l i ve tedb i rl i o lma l ı , ay ık düşünceyle hareket etmel i , serüvenci l iğe her hangi bir taviz vermekten kaç ınmal ıy ız . Ha lkı­m ız ın kutsal amacı , tam bir sorum d uygusiyle. acele hükü mlerden uzak,

(I) V. i . Lenin, Bütün eserleri, c. 30, s. 14.

9

enine boyuna d üşünerek ha reket etmemizi gerektiriyor. Bugün en önem l i sorunumuz, y ığ ı n la rı n b i r l iğ i iç in , polit ik b i l inçlerini gel işti rmek iç in müca­deleyi örgütlemektir. Ha len bel ir l i çevrelerde görülen şaşk ın l ı k ve gev­şekl ik e lbette geçicid i r.

Ş i l i ha lk ın ın düşürü ldüğ ü feci durum, uğrad ığ ı kayı p lar, çektiği acı la r, boşa g idecek değ i ld i r. B i rçok ları n ı n düne kadar içtenl ik le inand ık ları n ice değerlerin sahtel iğ i meydana ç ıkmış bu lunuyor. Dememiz odu r ki, ş im­d ik i mahkemeler g ib i yarg ı organ la rı na ya da hükümet a lehtarı komp­loya katı lmakla kend i kendin i gömmüş bu lunan parlômento g ibisine, ya rı n a rt ık kimse inanm ıyacaktır. Bütün bu ve benzeri sorun la r enine boyuna d üşünü lmek ister. Ayn ı zamanda, Ha lk B i r l iğ i hükümetin in üç y ı la yakın iktida rı n ın da eleştiri ve özeleştiri açıs ından etrafl ı b ir tah l i lden geçir i l ­mesi gerek l id i r. Bu üç y ı l boyunca büyük iş ler başarı ld ığ ı şüphe götürmez, fakat aynı zamanda ciddi hata la r iş lendiğ i de bir gerçektir. Hükümetin ça l ışmasında bazı a hvalde bel i rg in leşen reformist eğ i l im ler ve sol eleman ­lar ın eylemlerin in çok büyük zararları o lmuştur.

Ş i l i Komün ist Partisi bu ü ç y ı l iç inde tamamiy le doğru bir genel poli­t ika iz lemiş ve bu pol itikan ın organ ik böl üm leri o larak, Ha lk Birl iğ i ' n i kayıtsız şartsız desteklemiş ve savunmuş; diğer demokratik çevrelerle (özelHkle « a lt tabaka la r"da) karş ı l ı k l ı an layışa va rma yönünde o lumlu ad ımlar atmış; ha lk ın orta tabakalar ına g üven tel kin etmeye çaba lam ış; ana darbeyi baş l ıca d üşman la ra , yan i emperya l izme ve iç gerici l iğe karş ı yöneltmeye ça l ışm ış ; komün istlerle sosya l istler a ras ında ittifa kı , işçi s ın ı ­f ı n ı n b i rl iğ in i g üçlendi rme, Ha lk B i r l iğ i koal isyon pa rtileri a ras ında kar­ş ı l ı k l ı a n layışı a rt ırma yolundan yü rü m üş ; ü retim in geniş leti lmesi ve emek verim l i l iğ in in a rt ı r ı lmas ı yolunda, devlet sektörü işletmeleri n in veriml i ol­ma la rı n ı , çalışma dis ip l in in in titiz l ik le korunmas ın ı sağ lama yolunda müca­dele yü rütmüştü r.

Ş i l i Komünist Partisi, kend is in i , işlenen hata ların d ış ında ve uzağ ında göstermek n iyetinde de değ i ld i r. Fakat, parti, ş imdi, hükümetin ve tüm Ha lk Bir l iğ i Bloku'nun veya bu bloku o luştura n pa rti lerden her b i ri n in hata lar ın ı tartışman ın s ı ras ı o lmad ığ ı d üşüncesindedi r. Her şey in s ı ras ı va rd ı r. Bugün her şeyden önce bu tartışmaya önem vermek, ha lkçı pa rti­lerin bi rl iğ ine (tam da bu bir l iğin askeri d i ktatörlüğe karş ı mücadele için baş l ıca koşul o lduğu b i r zamanda) ciddi za rar lar veri r ; işçi s ın ıfı n ı n hal­kın karş ı karş ıya bu lunduk ları yeni ödevlerin elbir l iğ iyle çözülmesine engel o lur.

Ş i l i 'de faş izmin işlediğ i cinayetleri bütün dünya suçluyor; kan dökmeye ve teröre bir an önce son veri lmesinde ı sra r ediyor. Gerçek devrimci , yurtsever, savaşçı Luis Korva lan ' ı n hayatı kurtarı lma l ıd ı r. Bütün dünya i lerici ve demokratik güçleri, faşistler taraf ından toplama kamplar ında in let i len bin lerce devrimcin in ve yurtseverin derhal serbest b ı rak ı lmasın ı

10

istiyorlar. Tarihte böylesine ölçüler a ld ığ ı ender görülen, bütün dünyada bu güçlü dayan ı şma ve destek bizleri yeni yeni at ı l ım la ra esi nlemektedir.

önümüzde memlekette yeni b i r devrimci yükselişe yol açma ödevi var­d ı r. Bu i htiyaç, ha lk ın en geniş bir l iğ in in sağ lanmas ın ı gerektiriyor. Bugün yaşama hakkım ızı savunmak için, baskı ve cinayetlere son vermek için bir l ik sözkonusudur. Ça l ı şma hakk ım ızı savunmak için, yığ ın la işçi çıkar­maiara son vermek için bir l ik söz konusudur. işçi s ın ıf ı n ı n kazan ım la rı n ı savunmak için, iş ücretlerinde Salvador Allende hükümeti zamanında u laş ı lan yaşama düzeyine uygun ölçüde b i r a rt ış sağ lamak için bir l ik sözkonusudu r. Sendika l b ir l iğ i korumak için, m i l l i leştir i len işletmelere sömürücülerin tek ra r dönmelerini önlemek için bir l ik sözkonusudu r. Vatan­daş özgürlüklerini e lde etmek için, tekrar devrimci dönüşümler yoluna ç ıkabilmek iç in bir l ik sözkonusudur.

Ş i l i Komünist Partis in in « Şi l i ha lk ına çağ rı »s ında şöyle deni lmekted i r : Ş i l i Komünist Partisi ağ ı r kayı p lara uğ ram ı şt ı r, fakat güçlerin i yeniden toparl ıya ra k belin i doğrultacaktır. Parti gayet çetin olan yeni koşul lar iç inde çel ik leşecek, daha güçlü ve i t ibar l ı b i r duruma gelecektir.

Ha lkımız sonsuz kuvvet kaynaklar ına sah iptir . Ha lk ımız, Ş i l i toprağ ında faşizmin kökünü kaz ımad ıkça, savaşa a ra vermiyecektir.

11

Kapitalist olmayan gelişme yolu ve din problemleri

Dulamjavin Daşjams

Felsefe b i l im leri adayı (Moğol istan)

Çağdaş u lusa l kurtu luş savaşı aşamas ı , Asya ve Afrika ha lkla rı n ı , ya l ­n ız sosya l-ekonomik ödevlerle değ i l , aynı zamanda ideoloj i k karakterli ödevlerle de ka rşı karş ıya geti riyor. Bu savaşa, dünya görüşlerinde ve pol i­t ikalarında d insel san ıların elle tutulurcas ına h issed i ld iği s ınıf güçleri g i t­g ide daha gen iş ölçüde katı l ıyorla r. Ve bugüne kadar, d i nsel ş iar lar a l t ında başgösterd iğ i b i l i nen artacağ köy lü insanlar ına özgü zayıf l ı k lar, bazı kesim lerdeki u lusal kurtuluş savaş ın ı n da ayı rıcı vasfı n ı teşki l ediyor. Çağdaş emperya l izm, d i n i ideolojiden yeni -sömü rgec i l i k ve ant i -komü­n izm hedefleri iç in yararlan maya büyük ü m itler bağl ıyor.

i lerici pol it ik part i ler ve toplumsa l ha reketler, geniş bir desteğe dayan ­mak isterlerse, okuma-yazmasız halk y ığ ın lar ın ın d indar l ığ ın ı u mursamaz­I ı k edemezler. V. i . Len in, Doğu memleketlerinde devrimci ve bu a rada Marksist örgütlere, kendi özge koşu l ları iç inde, bu memleketlerde halk çoğ un luğunun köy lü lükten ol uştuğ u, bura la rda hemen hemen işç i s ın ıfı bu lunmadığ ı ve dinin özde egemen ideoloji olduğu gerçeğini eylem­ler inde gözönüne a lara k ça l ışmayı öğrenmeleri n i defa larca sa l ı k veri­yordu. Len in , »komün ist pa rt is in in (b i leşim i ve özel ödevleriyie), . . . sömür­geci l i ğ i n hüküm sürdüğü Doğunun köylü ü l keleri düzeyine kendin; uydur­ması .. (1) gereğ i n i bel i rtiyordu.

Gel işme ha l indeki ü l keler ayd ı n la rı ve devrimci örg ütleri, bugün çağ ı ­mız ın en i lerici f ik i rleri ne, yan i sosyalizm f ik i rleri ne yönel iyorla r ; fakat bun lar da d i n i ideoloj i n i n etkisi nden b i rden bi re kurtu lamıyorla r. Bunun iç in , doğa l o lara k, kendi ler in i suçlıyacak değ i l i z ; z i ra , b i l i nd iğ i üzere, somut ta rihsel koşu l la rı atlamak o lanaksızd ı r. Din adamları n ı n yığ ın la r üzeri ndeki etkis i aza lmad ı kça, bu yığ ı n l a r d i nsel kör inançla rından s i lk in· medi kçe, toplumun sosya l ist temel ler üzerinde yeniden kuru lmas ı başariyle gerçekleşti ri lemez; toplumsa l b i l i nç ve toplumsal psikoloji, i n san la rı n yaşam tarzı kesin l ik le değ işt i ri lemez. Prat ik hayat, bu sorun lar ın , devrimci rej im­Ierin yerleşmesi koşul ları nda da, i lerici sosya l-ekonomik düşüncelerin ger­çekleşti ri lmesi koşu l larında da g ündemden düşmed iğ i n i göstermekted i r. Yığ ı n lar ın d indar l ığ ı , kapital ist o lmayan gel işme boyu nca çözülmesi ge­reken ve bundan ötürü de ciddi çal ışmalor gerektiren en karmaşık prob­lemlerden b ir id i r.

Ş imdi , Ha lk Devrimi 'nden önce buda d i n i n i n lamaizm biçim inde ve

(1) V. i. Lenin , Bütün eserleri, c. 4 1 , s. 457.

1 2

dünyan ı n pek az ü l kesinde görü len muazzam b i r etkiyle egemen olduğu Moğol istan 'da bu problemin nas ı l çözü ldüğünü k ısaca gözden geçire l im.

Devrim öncesi Moğol istan'da lôma ist ki l isen in egemen l iğ i , resmen, mahut iki prensipin, yani lô ik ve d insel egemenli klerin feodal-teokratik rej imde d ile gelen kopmaz bağdaş ım ı görüşüne dayan ı lara k sağ lanıyordu. Feoda l ler, öncel ik le Mançurya sömürgecileri , d in in kend i saltanatla rı n ı güçlendirmek üzere b i l i nçleri tütsülemenin ve ha l k ı tevekküle yöneltmenin en uygun a racı o lduğunu bi lerek, d i nsel etkiyi a rt ı rmak için el lerinden geleni yapıyorlard ı . Bu feodal ler ve sömürgeciler, her yerde manastı rla r ve diğer ibadet köşeleri aç ıp ha lk ı okutuyor, d in kita plar ın ı ve çeşit l i dua ve öğütleri gen iş ölçüde yayıyor, lôma' la rı (rah ipler) her suretle destek l i ­yor, bunlar ı a skerli kten ve sürüsüne bereket feoda l vergilerden muaf tutuyorla rd ı . Manastı r lar ve lômalar da , buna karş ı l ık , ha lk ın ac ı ları n ı ve kölel iğ in i her suretle hak l ı gösteriyor, d insel zahitl iğ i (köşeye çek i lmiş l ik) ve tevekkü lü (a l laha s ığ ı nma) en büyük n imet ve erdem sayıyorlard ı . U lu­sal uyan ış ve ha lk ın i lerlemesi dôvas ı , bu du rumun temel inden değişt iri l ­mesini gerektiriyordu .

Moğol istan Devrimci Ha lk Partisi (MDHP) ve ha lk hükümeti, devri me: dönüşüm lerin i l k aşamasında, lôma ist ruhani lerin büyük egemenl iğ ini s ı n ı rlama polit ikası güdüyor, böylel ik le yavaş yavaş ki l i sen in kanun yo­l uyle devletten ayrı l ması ortam ı n ı hazır lamaya ça l ı şıyorla rd ı . Moğol istan'­da y üzyı l lar boyunca varolageimiş dinsel temel lerin birdenbire ortadan ka ld ı rı lmas ı , pa rtiye sempatileri olan bi rçok lômayı ve memurlar ı soğ utup uzaklaşt ıra b i l i rd i . Ha lk ın koyu d indarl ığ ı n ı , lômaları n ve özel l ik le lôma ist ki l i se hükümdar ve yönetmeni Bogdo-Gegen' in büyük itibar ın ı d i kkatle gözönüne a lmak gerekiyordu. Bundan başka, yen i egemen l iğ in tems i l ­ci leri o lan b i rçok MDHP üyesi de , lômaları n ve Bogdo'nun kutsa l l ı ğ ı na inanıştan henüz azat o labi lmiş deği l lerdi.

Bütün bun lardan ötürü, pa rt i , devrim in 'üstün gelmesinden sonra, ha lk

y ığ ın ların ı doğrudan doğ ruya cumhuriyet d üzeni kurma eylemine çağır­madı ; başlang ıçta a nayasa l - monarşi yönetim biçim in i gerekl i sayd ı . Ha lk hükümeti i le Bogdo-Gegen a ras ında 1 Kas ım 1 921'de imza lanan "Ant, Belgesi .. ne göre, Bogdo hükümdar l ı k han tahtı nda ka ld ı . Fakat kendisine ya ln ız k i l ise işleriyle uğraşma hakk ı bı rak ı la rak, bütün devlet yönetim i ha lk hükümeti n in ve yersel ha lk hura l la r' ı n ı n (şura) el ine geçti.

1 924 y ı l ında Moğol istan ' ı cumhuriyet o lara k ilôn eden i l k Anayasa'n ın kabulüyle, ki l i se devletten ayrı l ıyor, bütün Moğol istan yurttaşlar ına d in ve mezhep hü rriyeti ve d in a leyhtarı propaganda özgür lüğü tan ıyordu. 1 926 y ı l ında özel b ir kanun, "d in in devletten ayrı lmas ı kanunu .. ç ıkar ı ld ı . Bu kanun, M DHP'n in lômaist k i l i seyle i lg i l i pol it ikas ın ın i lkesel temel ler ini formüle ed iyordu. Kanun , aynı zamanda, ki l isenin devletten ayrı l ması gerek l i l iğ in i temellend i riyordu, ruhani lerin çeşitl i tabaka lar ın ı değerlen­d i rmede s ın ı fsa l yanaş ım ın önemini bel i rtiyor, devlet organ ları i le lômalar

13

aras ında karş ı l ı k l ı i l işki lerin d indarlar ın d insel d uyguları n ı inc itmiyecek biçimde kurulması gereğ ine işaret ed iyordu .

Bu kanunun uygu lanması ruhani feoda l ler ve manastı r i leri gelenleriyle çetin bir mücadele içinde geçiyordu. Lamaist a ristokrasin in d i reniş in i k ırabi lmek ve onun mevzi lerine hücumlar ı örgütleyebi lmek için, Demok­ratik halk devleti n in büyük çabalar harca ması gerekiyordu ; Z i ra Moğo­l istan 'da manastır ları n m ü lk leri Id ik feoda l lerin mülklerinden daha sağ lam ve derin köklere sah ip b i r feoda l kurum o larak bel i riyordu. Oyle ki , 1 924 yı l ı say ım ına göre, büyük ve küçük baş hayvan toplam ın ı n % 20'si lama ist manastırla rı n ma l ıyd ı . Lama ist manast ı r lar memleketin en iyi çayır ve mera lar ına da sah ip bu lunuyorla rd ı . Durmadan büyük bağ ı ş la r a lan bu manast ı rlar, ayn ı zamanda tica ret, tefecil i k ve kervanc ı l ı k (mal u laştı rım ı) işleriyle uğraşıyorla rd ı .

« Devlet içinde devlet» d iyebi leceğ imiz bu gerici zümrenin asa lak var­lığı ve yaşamı mem lekete büyük za ra rla r veriyordu . Fakat devrimin baş­langıc ı döneminde manastırla r ın ma l lııı r ına zor la el koyman ın d indar yığ ın ­la r a ras ında hoşnutsuz luğu kabartabi leceğ in i gözönüne a lan M DHP, bu gerici l ik ve sosyal asalak l ık yuva larına karşı, her şeyden önce onlar ın ekonomik potansiye l in i yavaş yavaş zayıflatma ve emekçi halk ı sömürme olanak lar ın ı ortadan ka ld ı rma pol it ikası güderek mücadeleye koyuldu . Böylece, en önem l i devrimci dönüşümler, yani a rat' ları n (hayvan bakıc ı emekçi köylü) kölece bağ ım lığ ına son veri lmesi, ki l i senin ve ruhani lerin ya ra rına o lan ağır vergi lerin ka ld ı rı l ması , gerek lama ları n özel ma l la r ın ın ve hayvan lar ın ın, gerekse monastı r lar ın d i ndar larca yap ı lan kiş isel bağış­la rından bir ikme gel i rlerin in verg i lend i ri lmesi tedbi rleri hep adım ad ım gerçekleştir i ld i . Bu dönüşüm ler sonucunda, yüksek ruhani lerin ve manas­t ır lar ın ekonomik ve pol i t ik kudreti h issed i l i r derecede zayıflat ı lm ı ş, mem­lekette üretim güçlerin i köstekliyen feoda l ü retim i l işk i lerine kesi n l ik le son verilm iş oldu.

Manast ı rda oturan la rı n topluma yarar l ı çal ı şma lara çağ rı l ı p yönelti l ­meleri de , Moğol istan 'da d i n sorununun çözüm ta rz ın ı n öneml i b i r, yan ı ­d ı r. Devrim üstün geld iğ i zaman, Moğol istan ı n 700'den fazla manast ır ın­da, memleketin yaşl ı erkek nüfusunun % 45' in i o luştura n 1 00 b in kadar lama bu lunuyordu . Ruhani lerin sayısı ve bun ları n asalakl ı k derecesi bak ı ­m ından Moğol istan belk i de dünyada birinci gel iyord u. Lamalar, a i le yuvası kurmadı k lar ı iç in , nüfus a rt ı ş ın ı köstekl iyorla rd ı . MDHP M K B i rinci Sekreteri Y. Sedenbal 1 960 y ı l ı nda şunları söyled i : « Hesap lamala r, eğer bizde lamaizm böylesine yayg ın o lmasayd ı , nüfusumuzun bugün en azı n ­dan 1 0 m i lyonu bulacağ ın ı göstermekted i r. » (2) Ruhani ler, derebeyl ik-

(2) Y. Sedenbal , Seçi lm i ş yazı la r ve söylevler, c. iii ( 1 959-61 ) , Moskova, 1 962, s. 1 94. ( 1 972 y ı l ında Moğol istan ın nüfusu 1 ,3 mi lyon kadard ı . Not. red.)

14

sömürgec i l ik rej im i ideolojis i n i, kör inançlar ı ve geri l iğ i yaya rak, toplum­sa l i lerlemeyi, b i l im ve kü ltürün gel işmes in i engell iyorlard ı .

Devrim in üstün gelmes inden sonra , MDHP'n in pol iti kas ı , her şeyden önce ruhan i l iğ in daha i leri doğ ru gel işmes in i s ın ı rlamayı, ruhan i sayısın ı g iderek aza ltmayı öngörüyordu . Henüz ergin leşmemiş çocuk lar ın manas­t ır lara veri lmes i yasak ed i ld i; böylece lômaları n sayıca a rtmas ı n ı sağ l ıyan ana kaynak kurutu lmuş o ldu . Omsekiz yaş ın ı bit iren gençlerin lôma o la­bi lmeleri ancak gönü l lü lük kura l ına bağ land ı . Daha sonra , hükümet, a i le­nin b i rinci (ve hele b i ric ik) oğ lunun iş letmede ka lmas ın ı , ik i ncis in in asker­lik ödevini yapmas ın ı ve ancak üçüncüsünün-erg in leşti kten sonra-kend i a rzusuyle lôma olabi lmes in i öngören b i r düzen getird i .

Oldum olası manastı rla rda otu ran lômaları n du rumu en karmaş ı k so­run la rdan b i riydi . Bu bütün s ın ı f ve toplumsal tabakalar ın menfaatlerine dokunuyordu. Yüz bin lôma büyük bir güçtü. Gerici l i k bu gücü yeni dü ­zene karş ı yönetebilseydi, M HC büyük güçlük lerle ka rşı laşa b i l i rd i . işte bunun için, parti , manastı r larda otu ra n lar ı ta rafs ı z l ı k mevzilerinde tut­maya çal ışıyor, daha sonra da bun ları yavaş yavaş ha l k devlet'i nden yana kazanmayı amaçl ıyordu .

MDHP'n in ruhani lere karş ı ayı rım l ı yanaş ım ın ı b i lhassa önemle bel i rt­mel iyiz. Bu yanaş ım, k i l isenin feoda l i leri gelenlerini geniş bir yığ ı n mey­dana getiren a lt ve orta lôma lardan soyutla mayı öngörüyordu. Parti, kMise gerici a ristokras in in ideoloji ve politikas ın ı açığa vura rak alt tabaka lôma­lar la işb irl iğ i yolunu tutuyor, bunun la da manastır lar ın gücünü ve etkis in i zayıflatmayı, a l t tabakadan lômaları üstteki ler tarafı ndan sömürü lmekten kurta rmayı ve top luma yararl ı ça l ı şmaya yöneitmeyi amaçl ıyordu. Bu hare­ket hatt ın ın gerçekleştir i l mes in i, çoğu lômaları n (toplumdaki du rum la rı bak ım ından) a ratlara yak ın bu lunması ve on larla kan ve ma l bağ lantı l a rı olması epeyce kolaylaştırıyordu.

1 930 y ı l la rı sonuna doğ ru, a l t ve orta lômalar a rt ık y ığ ın y ığ ın bu san'­lar ından vazgeçmeye ve manastı rla rı terketmeye başlad ı l a r. Bun lar, yüksek lômaları n emperya list kuvvetlerle hep öyle sarmaşdolaş o lduk ları na ve sahip bu lunduk ları d i nsel i tibarı ç ıkarc ı ve kötücül, genç cumhuriyet bakı­mandan düşmanca amaçlar uğ runa ku l land ı k larına inanm ış lard ı . Çünkü bütün bun ları kend i gözleriyle görmüşlerd i . Manastı rlan b ı rak ıp ç ıkan lô­ma lar a rt ık n ikôhla ai le yuvası kuruyor ve böylece yen i top lumu kurma mücadelesine katı l ıyorlard ı . Lômaları n bu su retle lô ik hayata geçmelerini elden geldiğ ince teşvik eden devlet, on lara maddi bak ımdan da destek ol uyor, kend i lerine iş yaratmak için zanaatçı ü retim a rtelleri vb. meydana getiriyordu. Böylece, ya ln ı z 1 936 yı l ı nda 10 b inden fazla lôma gönü l lü o larak manastı r lardan çıktı l a r ve cumhuriyet imiz in ha lk ekonomisinde i ş tuttular. 1937 yılı 1 Ocağından 1938 y ı l ı 1 Ocağ ına kadar 18.200 l ôma

15

daha manastır la rı b ı raktı l a r ve köy ekonomisi çal ı şmalarına katı l d ı la r. Bu sonuç MDHP'nin politikasının büyük başarısıydı.

Lômalar ın manastı rla rı bı rak ıp ç ı ka rak top luma ya ra rl ı ça l ı şmalara ka­t ı lma ları hareketi, ki l i se i leri gelenlerin in öfkel i d i ren işiyle karş ı laşıyordu . Hemen bel irtel im k i , parti ve halk hükümeti yüksek ruhani lere karş ı izle­nen pol itikayı gayet esnek ve sab ı rl ı b i r tutumla uygu luyorla rd ı . Fakat yüksek ruhani lerle mücadele kaçı n ı lmaz oldu. Yüksek lômalar gerici cephenin dayanağı o lmaya devam ed iyor, MDHP'ne ka rşı enerj i k b i r eylem gösteriyor, her tür lü devrimci g i riş ime müthiş b ir gazapla karş ı koyuyorlardı. Bu lômalar n ice manastın b i rer gerçek ka rş ı -devrimci komplo merkezine çevirmişlerd i ve birçokla rı yeni düzene karş ı s i lôh la yü rüyor, d in bayrağ ı, a rd ındak i kötücü l manevra la rı n ı en gaddar c inayetler iş lemeye kadar vard ı rıyorlard ı .

Parti ve hükümet, yüksek ruhan i lerin bütün entrika lar ın ı kes in b i r d i re­nişle püskürtüyor, bun ları n ha l k düşman ı p lôn ları n ı b i rer b i rer açığa vuru­yorlard ı . Bu yoldak, i çaba l a r, manast ı rları n iç yönetim in in sosya l -pol itik soyutlanmas ın ı çabuklaştı rıyordu. Bu iç yönetim in gerici eylemi yavaş ya­vaş, amma kesintisiz ve sürekl i o larak zayıflıyor ve a rt ık ha lk ın desteğ in­den de yoksun o lduğu için sönüp g id iyord u.

Bu süreç elbette sa rs ınt ıs ız geçmed i . Yöneticiler (devrimci cephe yöne­tici leri de dahi l) , hiç bir yerde, d u ru m ve koşul l a rı n bütün karmaşık l ığın ı azami ölçüde gözönüne a l a ra k esnek ve kıvrak bir pol itika g'ütme hüne­r in i elbette emeksiz ve zahmetsiz öğ renemezlerd i . Ka ld ı ki , 1 920 y ı l ları sonunda ve 1 930' lar ın baş ında memleket yönetiminde ağ ı r basan sübjek­tivizm ve bozuk luk lar, d in sorununun çözümünde meydan verilen sağ ve « so l » sapma lar, bizdeki tecrübenin de gösterd iğ i g i bi , kapital ist olmayan gel işmeye büyük zarar lar vermekted i r.

Sağcdar, Marksizmin Bud izmden (ve bir türü olara k lômaizmden) öğ­reneceği şeyler o lduğunu iddia ediyorl a rd ı . On lara göre, Budizm korun­mal ı , ancak bazı reform lar yapı larak, yani lôma ist ideoloj in in en gerici unsurları ayı k lanarak , « temiz» o lara k gel işti r i lmel iyd i . Bu teslimiyetçi tu­t um, Lômaist k i l isenin zu lrn üne karşı mücadele partin in birçok öneml i ted­bi ri gerçekleşti rmesin i köstekl iyord u.

«$olcu lar» ise, ki l i sen in etk isine ve emekçilerin d indarl ı k a ldan ış lar ına karş ı idari tedbi rlerle mücadele ed i lmesini 'istiyorla rd ı . Şu veya bu parti ve devlet katlar ında yer a lan bu unsur lar, lômaları manastırla rdan ç ıkmaya zorl uyor, on lara karş ı kaba hücumlarda bu lunuyorlard ı . Bu davran ış lar ha lk ı üzüyor, k ı zd ı rıyor, d indar a ratl a r ve a l t tabaka lômalar a ras ında güç lü b i r hoşnutsuzluk uyand ı rıyordu. Netekim, aynı tutum, bun ları n bir bp lü ­münü, 1 932 y ı l ı i lkba har ında s i lôhl ı ka rş ı -devrim ha reketine katı lmaya ka­d a r götürdü.

16

Çekirdeğ i tecrübeli Marksist- lenin istlerden oluşan MDHP, sağ ve « so l » sapmalar ın memleket polit ika s ı üzerindeki kötücül etkiler i n i yenmek üzere gereken kuvveti kendinde bu lab i ld i ; lômaizmle uzlaşmaya yönelenleri de, lômaizmden zorku l lan ımla kurtulmayı sa l ı k veren leri de yolundan temiz­lemeye muvaffak oldu.

Pa rtimiz, y ığ ın lar ın d insel kör inanç bukağ ı l a rından kurtu lma la rı n ı n en güven i l i r yo lunu, memleketin ortaçağa özgü sosya l -ekonomik geri l iğ in in gideri lmesinde görüyordu. MDHP, ü retim güçlerin i gelişt i rme, yen i ekono­miyi kurma, politik d üzenin demokratik temel lerini güçlend i rme, toplumun yaşamsal eyleminin bütün a lan ları nda enternasyonal bağ lantıları geniş­letme programın ı a rd ıc ı l olarak yerine getiriyordu .

Ha lk ın genel l i k le cah i l b ı rak ı lmış l ığ ı n ı n d i nsel kör inaçlar ın va rl ı ğ ı iç in gayet elveriş l i b i r ortam olduğunu bi len pa rt i , ü l kede çağdaş b i r halk eğ itimi sistemi, b i l im, kültür ve sanat kurumları yarat ı lmasına b i ri nci dere­cede önem veriyordu. Memlekette sanayi in gelişmesiyle b i rl ikte, ha lk ın okutulması için, lô i k , b i l imsel b i lg i lerin yaz ı lması i ç in , ha lk devlet in in temiz ve soy lu özlüğ ünün açı klanması , Marksizm-len in izm fik irleri n in propa­ganda ed ilmesi, feoda l izmin ve ka pita l izm in sömürücü karakterinin aç ığa vurulması için hummal ı ça l ışmalara g i ri ş i id i . MDHP, d insel ideoloj in in sahteci l iğ in i , gerici öz lüğünü a rd ıc ı l biçimde aç ığa vuruyor, gen iş ve sis­teml i b ir ateizm propagandası yü rütü l üyordu.

Manast ı rlar ı b ı rak ıp çıkan lôma lara ok,uma-yazma öğ retme çal ışma ları örgütlendi . Bun lar için özel kurs la r, okul lar açı lıyor, eski lômalar a rası nda kü ltü r-eğitim çal ışmaları örgütleniyor, kend i lerine pa rasız t ıbbi yard ımda bu lunu luyordu. Pa rtin in ve hükümetin politik, ekonomik ve ideoloj i k ted ­birleri ve uyg ulamaları , devrim düzenine alt ta baka la rdan bin lerce lôma­yı kaybettirmedi kten başka, on la r ı n b i l inci n in y ükseltilmesine, i lerici top­l umsal dönüşümlerin gerçekleştir i lmesine katı lma la rın ı n sağ lanmas ına her bakımdan yardım etti.

işte, Moğol istan'da ha lk ın gerçek uyanış ı ıç ın , d insel ideoloj in in buka­ğ ı la rından kurtulması için gerekl i objektif ve sübjektif koşu l la r böylece yarat ı ld ı. 1940 y ı l lar ı başında. ıômaizm. a rt ı k ya ln ı z ekonomik ve polit ik mevzi ler ini değ i l , b i r yere kadar ideoloj i k mevzi lerini de kaybetmiş bu lu ­nuyordu . Bu sonuca, h iç de , baz ı bu rj uva ideolog lar ın ın idd ia ettik leri g ib i, manastır lar ın zorla kapatılması ve lômaların f iziki va r l ığ ına son veri l­mesi yoluy le u laş ı lmadı . Dinin etkis in in kökünden kazınması ve lômaları n manast ı rlar ından ç ı ka ra k ça l ı şma hayatına geçmeleri, kapita l ist olmayan gel işme yoluna koyulmuş olan ha lk ın polit ik, ekonomik ve kü ltürel yüksel iş i sayesinde sağ lanabi ld i .

Moğol istan Halk Cumhuriyeti'nde a nti-feodal , anti -em peryal ist devrimin en öneml i ödevlerinden biri o larak d in sorununun başariyle çözümü, mem-

17

Meleketin kaderi halkın elindedir

Alman Komünist Partisi'nin Hamburg Kongresi sonuçları

Herber! Mis

Alman Komün ist Partisi Başkanı

i .

AKP'n in Hamburg Kongresi (2-4 Kas ım 1 973), pa rtin i n , bel ir led iğ i pol i ­tikayı başariyle yürüttüğünü , güvenle i lerlediğ in i ve art ık önemli b i r güç ha l i ne geld iğ in i gösterd i . Buna, dünyada ve öze l l i kle Avrupa k ıtas ında meydana gelen değ işmeler, bu arada Federal Alman Cumhur iyeti n in sos­yal ist ü l keler le i l i şk i ler indeki değ iş im ler, gerçek olarak varolan sosya l izmin giderek a rtan etkisi, FAC içinde sınıf savaşlarının canlanması, komünist­ler in iş letme ve kurumlarda, gençl i k aras ı ndaki etk i l i ça l ı şma lar ı , kes in ideoloj ik ve enternasyona l i st görüşlerle y ürüttükleri ard ıc ı l m ücadele bü­yük öl -çüde yardım etti.

Sayfa lar ı Hamburg Kongresine i l i şk in yazı lar ve yorum la'rla dolup taşan burjuva ve sosya l -demokratik gazeteler, o gün lerde "Gençler ve işçiler aras ında AKP'nin nüfuzu arttı », "AKP kendine güven iyor ve iy i mserd i r» , "AKP işletmelerde s ın ı f savaş ın ı propaganda ediyor», "Komün istler yen i müttefikler arıyorlar», "AKP görüş ayrılığından azat partidir», "AKP Mao­izmden ve demokratik sosyal izmden uzak kalmaya ça l ı ş ıyor » g ib i baş l ı k lar manşetledi ler . Ve partimiz in kongre çal ışmaları n ı yalnız komün istler değil, geniş toplumsal çevreler de büyük b ir i lg iy le izled i ler.

Tar ih i Er nst Telman ' ın hayatı ve savaş ı ile bağ l ı şehirde toplanan Ham­burg Kongresi, Alman işçi ve komün ist hareketi devrimci gelenekler in in A lman Komün ist Partisi ' nce b i r ka l ı t o larak ben imsend iğ in i b i r kez daha göstermiştir. AKP i şç i s ın ı f ı n ın devr imci parti s i , her kuşaktan Batı Alman Komün ist ler in in savaşkan topluluğudu r. Kongreye kat ı lan lar ın sosyal b i ­leşim i ve yaş durumlar ı da bunu en belirgin biç imde ortaya koymaktadır. 862 delegen in 673' ü işçi ve h izmet l id ir . Bun lar ın iç inde 322'si sendika larda seçimle görev a lmaktadır ; 207'si iş letmelerdeki üretim konseyleri ve gü­ven i l ir k iş i ler komiteleri üyeleridırier. Delegeler in 218'i henüz 30 yaş ına varmamış k imseler o lup, 1 96'51 4 1 -50, 79'u 5 1-60 yaşlar ında ve 36'sı da 60 yaş ın üstündedir ier .

Hamburg Kong resi, beş y ı l dan biraz faz la bir zaman önce ku ru lmuş bu lunan part in in gel işmesinde öneml i bir aşamadır. Kongre, Federa l A lman Cumhuriyeti nde işçi s ın ıf ın ı n Marksist partisi sıfatiyle AKP'n in güç­lendir i lmesi mücadelesinde komünistlere yeni yön ler gösterd i . Kongre

1 9

kürsüsüsünde, FAC'nin , Avrupa kıtası nda gerg in l iğ i aza ltma dôvasında o lumlu b i r rol aynamak üzere önünde açı lan büyük o lanak ları ku l lanması gereğ i belirti ld i . Kongre, ya lnız dış politikada deği l , aynı zamanda iç (ekonomik ve sosya l) polit ikada da AKP'n in işçi s ın ıf ı ya rar ına , ü lken in barış içinde, demokratik ve i lerici gel işmesi menfaatine izlediğ i a rdıc ı l , s ın ıfsa l , gerçekçi, yapıcı ve a maca yönel ik hareket hattı n ı bel irl iyen yen i hükümler ortaya koydu. Ve aynı zamanda, memlekette anti-monopol ist demokrasi mücadelesiyle sosya l izme nası l yol aç ı labi leceğ i sorusuna cevap verd i .

Kongrede, komün i stlerle sosyal-demokratların eylembirliğ i n i sağ lamaya, bütün anti-monopolist ve demokratik güçlerin b i rl iğ in i yaratmaya yönel ik çabalar ı bundan böyle de a rt ı rma sorunu üzerinde büyük bir d ikkatle du­ru ldu . Başl ıca ödevin, işletmelerde işçilerin menfaatlerin i on larla bir l ikte savunmak, gençlerin isteklerini desteklemek o lduğu bel i rti ld i . Kongre, sağcı oportünizmin, Maoizmin ve aş ı rı sol gruplar ın pol itika ve pratikte işçi düşman ı özlüğünü bütün içyüzüyle aç ığa vurdu . Delegeler, AKP'nin eylemlerindeki yetersizl ik lere, karş ı laştığ ı güçlük lere değinerek, onun yığ ın ­lar arasındak i etk is in i daha d a g üç lend i rmek iç in izlenmesi gereken ger­çekçi yol la rı beli rled i ler.

ii.

Ham burg Kongresi kara rlar ın ı yerine getirmeye koyulan pa rti, a rt ık pol i ­tikas ın ı somut ve sisteml i o larak gerçekleştirmeye, a l t tabaka lardo, y ığ ın­la r a ras ında ça l ı şmaya yönelmekted i r. Bu pol iti ka, emekçileri en yakından i lg i lend i ren aktüel ve önemli sorun ları n çözümünü, onlar ın bugünkü ve yarınki sosyal ve u lusal menfaatlerin in korunmasın ı kapsamaktad ı r.

AKP geleceğe i l işk in ödevleri beli r leme ve içinde bu lunduğumuz aşa­mada izled iğ i pol itikayı işlemede, u lus lara rası alanda ve memleket içinde s ın ı f savaşı koşu l lar ın ın değişmiş o lmas ı gerçeğ inden hareket ediyor. Düs­seldorf Kongresi 'nden ( 1 971 sonu) sonrak i dönemde, kuvvetler oran ı n ı n sosya l izm ya rar ına değ işmesi, Sovyetler B i r l iğ in in ve öteki sosya l ist ü l ke­lerin barış taa rruzla rı , barış, ha lk lar ın güven l iğ i ve toplumsal i lerleme mü ­cadelesinde ciddi başar ı la ra u laş ı lmas ına imkôn verdi. U lus lara ras ı a lan­daki bu değ işmeler, Federa l A lman Cumhuriyetinde AKP'n in de aktif ola­rak katı ld ığ ı geniş demokra tik hareket ve aynı zamanda şimdiki federal hükümetin daha gerçekçi d ı ş polit ikası , SSCB, PHC ve ADC ile FAC ara­s ında antlaşma lar imzalan masına yol açt ı . Avrupa kıtası nda « soğuk harp»ten gerg in l iğ in azaltı lmas ına doğru geçiş dönemi başladı . Barış içinde yanyana yaşama prensipleri, toplumsal düzenleri ayrı devletler ara­s ındaki i l işki lerde g itgide daha büyük ölçüde kabul ed i len norm lar ha l ine geldi .

20

Sosyal i st kampın başa rı l ı barışsever polit ikası , yeryüzünde barış ın güç­lenmesine yard ı m ediyor. Bu polit ika, emperya l izmin en sa ld ı rgan ve en gerici k uvvetlerinin eylem a lan ın ı s ın ı rlıyor. Bu politikan ın uygu la nması sonucu o la rak meydana gelen olumlu değişmeler, memlekette, emek'çi ha lk ın ve onun komün ist partis in in önünde, pol it ik, ekonomik ve demok­ratik hak lar için mücadele bak ım ından, bütün emekçileri i lg i lend i ren so­runların çözümü bak ımından yeni perspektifler açıyor. AKP, barış için mücadelenin, bugünkü aşamada işçi ha reketi n in en önem l i ödevi o lduğunu ve bu mücadelen in henüz sona ermed iğ in i h iç b i r zaman unutmuyor. Ş i l i 'de, Yak ın -Doğu'da, Portekiz sömürgeleri nde ve Ç in -H indi 'ndeki olay­lar ve ayn ı zamanda FAC'n in polit ikas ındak i bazı teh l i keli nokta lar, em­perya l izmin sa ld ı rgan ve gerici karakterin in h iç bir su retle değ işmed iğ in i tek ra r ortaya koyuyor. Gerg in l iğ in azalt ı lmas ın ı istemiyenler, Federal Cum­hu riyette de, evvelki g ibi har ı l har ı l ça l ışıyorla r. Bu du rum, bütün barış­sever ve demokratik güçlerin daimi b i r uyan ık l ı k göstermeleri n i gerek­tiriyor.

AKP, ş imd iki FAC hükümeti n in izled iğ i d ı ş pol iti kan ın , gerg in l iğ i aza It­ma d ôvas ına hizmet eden yön lerini destekliyor. Fakat Amerikan emper­ya l izmi polit ikası n ı n hükümetçe kayıtsız-şa rtsız onaylanmas ına karş ı , askeri bütçen in a rt ı rı lmas ına ve NATO'culuğa ka rşı kesin l ik le mücadele ediyor. Z i ra bu polit ik doğru ltu, ne gerg in l iğ i azaltma çaba ları na , ne Avrupada güvenl ik ve işb i rl iğ in i güçle'nd i rmeye, ne de FAC ha lk ın ın u l usa l men­faatlerine uygun düşüyor. H DB/HSB'n in ve federal hükümeti n, Portekiz'de, ispanya ve Yunanistan'da, Lôtin Ameri ka'da, Afrika ve Ç in-Hindi' ndeki d i ktacı ve ı rkçı rej im ieri açı k veya giz l i b iç imde desteklemeleri de mem­leketim izin menfaatleriyle çel iş ik b i r du rum ya ratıyor.

Hamburg Kongresi kürsüsünden FAC emekçi ha lk ın ın u lusal menfaat· ler ini savunan Alman Komün ist Partisi, Bundestag'da temsi l ed i len her üç parti n in şovi n izmin i ve mi l l iyetçi demagoji lerini kes in l ik le şuçladı. On ları n , memleket ha lk ın ın bi l incinde, bi r leşik ve tek bir A lman m i lletin in varl ı ­ğ ı na i nanm ı ş g i b i b i r sabit fi krin yer etmesini sağ lama yönündeki çırpı n ış ­ları gerçeğe ayk ı rıd ı r. Top lumsal düzenleri ayr ı o lmak üzere iki Alman devletinin va r l ığ ı çoktan tartışma götürmez b i r gerçektir ve a rt ık u lusun bir l iğ i d iye b i r şey yoktur. ik i Alman devleti a ras ındaki i l işki lere gel ince, bu i l i şk i ler, ancak barış iç inde yanyana yaşama prensipleri temel i üze­rinde gelişme gösterebi lir.

AKP, a rt ık u laş ı im ı ş bu lunan sonuçlar ın dönüşsüz k ı l ı nması maksadiyle, ha lk ı , gerg in l iğ in aza ltı lmas ı ve bar ış ın güçlendir i lmesi yolunda daha i leri ad ım la r atı lmas ı yara rına elden gelen her şeyi yapmaya çağ rıyor. Parti ­miz, FAC'de bütün demokratlara ve bar ış tarafta rla rına, yak ı n geçmişte i m ­za lanmış olan a ntlaşmalara titiz l ik le uyulması ve bun ları n hükümler in in yeri ne geti ri lmesi iç in , ADC i le ed imsel iy i komşuluk i l i şk i leri kuru lmas ı

21

ıç ın , s i lôh lanman ın s ı n ı rlanması ve s i lôhsızlanma konusunda FAC'n in yapıcı b i r tutum takınması iç in , Nükleer Si lôhlar ın Yay ı lmaması AntIaş­mas ı ' n ı n FAC ta rafı ndan onay lanması için, ABD ve AET i le i l i şk i lerde FAC'nin u l usa l menfaatleri n in korunması için, faşist ve ı rkçı rej im ierin ve u l usa l kurtuluş hareketi n i boğmak isteyen bütün em perya l ist kuvvetlerin desteklenmesinden vazgeçil mesi için e lb i rl iğ iy le mücadele etmeleri öneri­sinde bu lunuyor.

AKP d ı ş politikaya i l işk in olan bu isteklerin i hükümete ve pa rlômentoya d uyu rmuş bulunuyor. Bunun la beraber, pa rtim iz, işçi s ın ı f ın ın polit ik ön­cüsü o larak, dış politikayı yönetici çevrelerin imtiyaz ı saym ıyor. D ış pol i­tika bütün FAC halkın ı n menfaatleri konusudur. Netekim, memlekette 1 972 y ı l ı nda y aygın laştığ ı görülen y ığ ınsa l hareketler, barışsever ve demokrotik g Cıçlerin dış politikay ı kend i dôva ları bell iyerek aktif biçimde katı l d ı klar ı taktirde, bunun olumlu sonçulara u laş ı l mas ına yol açtığ ın ı ispat etm iştir.

AKP Moskova'da yap ı lan Düny a Barışsever Güçler Kongresi 'n in çağ­rıs ı n ı da aynı görüş ve tutumla karş ı lay ı p ben imsemiştir. Bi l ind iğ i g ibi , bu tarihsel belge, bütün iy in iyet sah iplerin i , barışı sağlama ve gerg in l iğ i azaltma dôvas ı n ı kend i el lerine a lmaya, bar ı ş iç inde yanyana yaşama prensiplerin in bütün d ünyada yerleşmesin in sağ lanması için yeni girişim­lerde bu lunmaya çağ ı rmaktad ı r. AKP'n in memleketimiz in menfaatlerine tamamen uygun olan dış pol itika program ı ve ey lemi de bu çağ rıya yapıc ı bir katkıd ı r.

i i i .

Sosyal , polit ik ve top lumsal çelişki lerin birik im i çağdaş kapita l i zmin ayırıcı vasfıdır. Kapitalizm derin b ir genel bunal ım geçirmektedir. Onun ekonomik ve f inans pol iti kas ı n ı n saplandığ ı ç ıkmaz sokak , enflôsyonun görülmed ik ölçüde a rtmas ı , her zamankinden daha h ı rs l ı b i r kôr yarış­mas ı , emekçilerin omuzları n ı çökerten sosyal -polit ik ezg in in ş iddetlenmesi, s i lôh lanma yar ış ından muazzam kazançlar y ığan büyük sermaye yara ­rı na a la bi ld iğ ine y ü k l ü harcamalara gir i lmesi v b . bu genel buna l ım ın kanıtla rı d ı r. Hamburg Kongresi, hesab ı verilen dönemde ed in i len tecrü­beye dayanarak şu sonucu çıkarm ı ştı r : S ın ıfsa l çelişkilerin keskin leşmesi, sosya l çatı şmalar ın a levlen mesi, demokratik hareketlerin gel işmesi, top­l umsa l örgütlerde ve polit ik partilerde i lerici a kı m lar ın beli rmesi, işçi s ı n ı ­f ı n ı n ey lembir l iğ in i sağ lama ve demokratik bağ laşmalar ku rma yolunda yeni o lanaklar ya ratmaktad ı r.

AKP Düsseldorf Kongresi üzeri nden geçen zaman, işçi s ı n ı f ın ın , bu s ı n ı ­f ı n send ika ları n ı n , kadın lar ın , ünivers ite gençliğ in in, köy l ülerin ve diğer emekçi tabakaların ın sosya l ve politik haklar uğrunda geniş savaşçı çık ış­Iar ına sahne oldu. Hayat, 1 969 y ı l ı nda Komünist ve işçi Partileri Ulus lara ­rası Danışma Toplantıs ı ' n ın ç ıkard ığ ı sonucun, y a n i kapita l izmin sosya l -

2 2

ekonomik kara rsızl ı ğ ın ın a rttığ ı , s ın ı f mücadelesi n in ise yükseld iğ i hük­münün ne kadar doğ ru olduğ unu ta mamiyle gözler önüne serdi.

FAC, işçi s ın ıfı n ın sebatla çal ışması, teknisyen, mühendis ve b i lg in ler in in yaratıcı zekô la rı sayesinde yüksek derecede sanayi leşmiş ve varl ı k l ı b ir memleket o lmuştur. Fakat FAC emekçi halk ı , h ız la a rtan enflôsyon yü­zünden n ice yoksu l luk lara katlanmak, eğ itim-öğretim sistemin in , meslek öğ ren imin in gayet kötü örgütlenmesi yüzünden, sağ l ı k ya rd ımlar ın ın yeter­sizl iği yüzünden , doğal çevre kirlenmesi, ulaştırma ve taşıt keşmekeşi yü­zünden sayısız acı lara katlanmak zorunda b ı rakı lmaktad ı r.

Ham burg Kongresi'nde bel irti ld iğ i üzere, bu d u rum, memlekelte kon­sernlere sah ip bir avuç kapita l i sti n emekçi ler tarafından yaratı lan bütün değerlerin as lan payın ı hiç b i r engel le karş ı laşmadan benimseyebi ld iğ i b i r toplumsal düzen hüküm sürmesinden i leri gel mekted i r. iş in kötüsü, b i r­kaç m i lyarder n ice iş lere karış ı r ve nice işlerin çözümünde i lk ve son söze sah ip o lu rken, halk ın önemli b i r çoğun luğu memleketin hayatı üzerinde her hangi b ir etki yapma o lanağından hemen hemen büsbütün yoksundur. Ve ne yazık k i , Bon hükümeti (ş imdik i B randt hükümeti de dah i l ) , çoktan ­d ı r her şeyden önce yerl i v e yabancı konsern lerin çıka rlarını kollayan bir pol itika gütmekted i r.

Memleket 1 974 y ı l ında daha sert b i r sosya l - pol it ik hava içine g i rmiş bulunuyor. Bu d u rum ve koşu l la r, AKP'n in kendi sosyal -pol it ik i steklerini ve a lternatifleri n i daha a rd ıc ı l ve ısrar l ı biçimde i leri sürmesin i ve daha kesi n l ikle savunmas ın ı gerektiriyor. Hamburg Kongresi tarafı ndan, ha lk ın sosya l hak ların ın savunu lması yo lunda i leri sü rülen ertelenmez ted bi rler böyle bir politika için geniş bir temel o labi lecek n itel iktedi r. Kanım ı zca, emekçiler için, enflôsyonun sonuçları n ı g idermen in başlıca a racı, günde­l i kierin a rtması ve paha l ı l ı k zamların ın önlenmesi için mücadeled i r. Emekçi ha lk ın ve gençl iğ in gün lük sosya l , polit ik ve kültürel menfaatlerini daha aktif biçimde savunan AKP, aynı zamanda şunu açık lamaktad ı r : Kapita­l i st düzen koşu l la rı içinde emekçileri candan i lg i lendiren problem lerin kökten çözü lmesi olanaksızdır.

Parti n in , a nayasayı özünden yoksun etmeyi amaçlıyan denemelere karş ı , demokratik hak ları savunma ve genişletme, Düsseldorf Kongresi tezlerinde i leri sürülen köklü toplumsal dönüşümleri gerçekleştirme mücadelesi so­runlariyle i lg i l i görüş ve önerileri bu defa daha da gelişti riidi ve konk­releşt iri ld i . AKP, yöneld iğ i sosya l i st hedefi b i r an bi le gözden kaçırmadan, b i r yandan kapital izmde emekçi ha l ka yarınla r i'çi n daha büyük b i r güven, daha geniş demokratik hak ve özgürlükler sağ laya bi lecek reformla r iç in a rdıcd olarak mücadele yürütmekted i r. Biz bu reformlar için mücadeleyi s ın ı f mücadelesi sayıyoruz. Bu g ibi reformlar ın gerçekleşt ir i lmesine i l işkin öneri ler i leri sürerken, daima, emekçi lerin durumunun ancak büyük ser-

23

mayenin çıkarla rına dokunu lara k iyileştirilebi leceği tezinden ha reket edi ­yoruz.

işte bundan ötürü « ha l k ı n eliyle yaratı lan n imetler ha l ka ait o lma l ı » d iyen eski işçi ş iar ı , bugün her za mankinden d a h a a ktüel yank ı lar yap­m aktad ı r. AKP, endüstrin in, askeri-sanayi tekel lerin in , bankalar ın ve si­gorta konsern lerinin bütün önemli ko l ları n ı n toplumsal mü lk iyete çevri l ­m esi, bun lar üzerinde kesin b i r demokratik kontrol uygu lanması gereğ i n i bir kez daha beıütmiştir. Kaldı k i , bu i steklerin yerine geti ri lmesi FAC Ana Kanun 'unun 1 5. maddesinin ruhuna tamamen uygundur.

Ne var ki, sosyal i lerleme sadece reformlarla olup bitmez. Biz köklü toplumsal dönüşümler iıçin mücadele ediyoruz. Bununla bera ber, AKP, demokratik reformları , büyük sermaye egemenliğ in in s ı n ı r/anacağı , mem­leket ekonomisi , devlet pol itikas ı ve toplumsal iş ler üzerinde emekçilerin çözüm leyici bir etki yapabi lecekleri a nti-monopolist demokrasi yönünde at ı lan ad ım lar sayıyor. B u a nti-monopolist demokrasi FAC'de sosyalizme yol açmakla ödeviidir.

Sağcı oportünistlere gel ince, bun lar, bütün musibetlerden kurtu luşun çaresini , kopitalizmin reformlarla ıslahında görüyorlar. «So l » sekterler ise, g eric i l iğ in gökte a ra rken yerde bu lduğu sözde devrimci şia rlar ve metat­lar öneriyo rlar. Berik i ler de, öteki ler de, işçi s ın ıf ına ve köklü toplumsa l dönüşümler uğrundaki devrimci mücadeleye yarar sağ lamak şöyle d ursun, düpedüz bir hayli zarar veriyorla r. Bu du rum, Hamburg Kongresinde okunan eylem raporunda ve yapı lan konuşma larda iyice bel irt i l miştir. Kongre, sağ ve « so l » oportünizmin bütün türlerine ka rş ı ş iddetııi bir ideo­lojik -po l itik mücadele açmıştır.

AKP iç politika i le i lg i l i önerilerin i i leri sürerken, emekçilerin hayati menfaatlerin i n, ya ln ız işçi s ın ı fı n ı n kenetli saflar ha l inde mücadele yürüt­tüğü ve bu mücadeleye işçi ve öğ renci gençliğ in, diğer emekçi tabaka­la rı n ı n daha geniş ölçüde katı ld ı k la rı koşu l la r içinde başa riyle savunu la ­b i leceği tezin i kend ine ç ık ış noktası yapıyor. S ın ıf savaş ı tecrübesi şunu öğretiyor : Sosya l-demokratlarla komünistlerin epeyce ortak menfaatleri vard ı r ve bu ortak l ık, ASDP sağcı yönetiminin anti - komünist karar la rından

daha güçlüdür. işçi ler a ras ında eylembirl iğ i sağ lama, komünist, sosya l­demokrat ve pa rtisiz, Alman ve g öçmen işçi leri aynı bayrak alt ında top­lama m ücadelesi, partim izin tüm politikas ın ın temel sorunud ur. Bu eylem­bir l iği ortam ın ı ya rata bi lmek a maciyle en küçük bir menfaat uygun luğun­dan bi le yara r/anma çabas ı , gayet doğa l o larak, bugün mevcut d üzen in temel leri n i savunduğunu açı k layan sosya l-demokrati k yöneti min kapita­lizm yanl ısı politikasını prensipçi bir tutumla eleştirmekten kaçınmayı ge­rektirmez. AKP, sosya l-demokrat yönetici lerin , emekçileri şu veya bu tarzda emperya l i st sistemin a ra bas ına, tekel lerin ç ı ka rları h izmetine koşma yö­nündeki bütün eylem lerini kesin l i kle açığa vurmaktad ı r.

24

Kongre, memlekette işçi hareket in in önemli bir kazan ımı olan sendika l birl ik dôvas ına AKP'nin değ işmez bağ l ı l ığ ın ı bir kez d a ha beHrtmiştir . Bundan ötürüdür ki, AKP, tekellerin , HDS/HSS'n in , sendika lar ı zayıf/atma, parça lama ve iş'çi s ı n ı f ın ı büyük sermayeye tabi k ı lma denemelerine k arşı mücadele y ür ütmektedir . Kongre, sağcı oportün istlere karş ı , aşırı sol lar ın , Maoist ve Troçkist gruplar ın bölücü ey lem lerine karşı da aynı kesin l i k le cephe a lm ıştı r.

ıv.

AKP, Hamburg Kongresi 'nden önce büyük boşar ı lara u laşmıştır. Emek­çi ler aras ında partinin itibarı ve etkisi gözle görü lürcesine artıyor. Yol­daşlarım ız, y ığ ınlar arasında çal ışırken, nice somut iş lerde parti hareket hattı n ı g itg ide daha becerik l i ve başar ı l ı biçimde uygu luyor la r. Partin i n hafta l ı k gazetesi .. Unsere Zeit» , gün lük ç ı kmaya baş lad ı . Fakat kongre sadece kend i kend inden hoşnutlukla yetinemezd i . Şu gerçeğ i açı kça söy led i k : Partimizin gücü ve etkis i , g iderek kesk in leşen s ı n ı f savaşın ı n gereklerine, Avrupoda v e FAC'nin kendi içinde oluşan değ işmeler i n do­ğ urduğ u olanaklara hôlô cevap verebilecek düzeyde deği ldir.

Partimizin birinci ödevi, y ine, saflor ı n ı pol it ik ve örgütsel bak ımdan güçlend irmek, üye say ıs ı n ı artırmak, .. Unsere Zeit» gazete�in in okuyucu çevresin i genişletmek olarak ka l ıyor. Par�ômentoda üyel i k yeri kazanma mücadelesi ba k ı mından da yen i yo l ve yöntemler bel ir lenmiş bu lunuyor. Kongre, bütün AKP yönetim organ la rı n ı , taban örgütler ine ve her şeyden önce büyük iş letmelerdeki parti g ruplar ı na, gün lük sorunlar ın ı çözümünde çok daha yakından ve a ktif olarak yard ımda bu lunmakla ödevlendirdi . ideoloj i k s ın ı f mücadelesi n in gitgide şiddetlenmesin in , AKP'n in ideolOj i k ça l ı şma lara ve propoganda iş ler ine daha büy ü k bir önem vermesin i gerektirdiğ ine de işaret ed i ld i .

Yığ ı n l a r aras ındak i ey lemin daha barşar ı l ı o labi l mesi iç in , parti yöneti­minin ve parti gruplar ın ın, her şeyden önce işletmelerde gençl i k arasın­daki çal ı şma lar üzer inde, komünal pol itika a lan ındaki çal ışmalar üzerinde d i kkatler in i yoğ unlaştırma ları gerekiyor. AKP'nin kan ıs ınca, bu ça l ı şma ve bununla birl ikte i ler ideki bütün seçim ka mpanya lar ı na katı l ım, part in in y ığ ı n lar aras ındak i etk is in in daha da artmas ına yol açmaktadır.

Alman Kom ünist Partisi , d ünya komünist hareketin in birl i k ve sıkı toplu­luğunun güçlenmesi dôvas ına bundan böyle de katk ıda bulunmaya, ant i ­emperya l ist mücadelen in yayg ın laştır ı lmas ına yard ım etmeye çal ışacaktır. Partimiz, kongre kararlar ın ı k ı lavuz edinerek, bir yandan, Ç,in Komünist Partisi yönetici ler in in Maoist pol iti k hatt ına ve bunun FAC içindeki taraf­tar lar ı na karşı do kes in l i kle mücadele edecektir.

25

Hamburg Kong resi, AKP'nin sarsı lmaz proleta rya enternasyonal izmin in , a nti-em perya l ist a ktif dayanışmas ı n ı n parlak b i r gösterisi o ldu. Bu kongre, AKP'y le u l us lara ras ı komün ist ve işçi hareketin in öncüsü o lan Sovyetler Bir l iğ i Komün ist Partisi ve ADC'de Marks, Engels ve Len in f ik irlerini ha­yata geçirmekte o lan Alman Sosya l i st Birl i k Partisi a ras ındaki dostl uk i l işki lerinin ne kadar sağ lam ve sa mimi o lduğunu gösterd i . Kongre, AKP'­nin sosya l i st ve kapita l ist ü l kelerdeki diğer kardeş partilerle dostl uk i l iş­k i lerini de d i le getird i .

AKP kendis i için yeni ödevler bel irlemiş ve komünistlere özgü ça l ışkan­l ı k, metanet ve enerjiyle bu ödevleri yerine getirmeye koyu lmuştur. Alman Komün ist Pa rtis in in, memleketimiz emekçi ha lk ın ın menfaatlerin i savunma ve gerçekleşti rmede yeni başar ı la r e lde edeceğ inden emin o lab i l i riz.

26

Komünist moralin gücü

Alvaro Kunyal

Portekiz Komün ist Partisi Genel Sekreteri

Ya ln ı z devr imci a maçların ve ey lemler in yücel iğ i deği l , mora l (ahlôki) prensipler in soy luk luk ve yüksekl iğ i de komünistlere özgüdür.

Proletaryanın yaşama ve çal ışma koşu l lar ı , sermayeye karşı yürüttüğü mücadele, sosya l ist devrim in üstün gelmesinden sonra sömürüden azal yeni top lum komün istlerin moralinin objektif temelini teşkil eder. Bu mo­ra l in başl ıca sübjektif etkeni, Marks izm-Lenin izmi k ı lavuz edinen devr imci öncünün oynad ığ ı eğ itici l i k ro lüdür.

Komünistler in mora l i burjuva mora l in in karş ı t ıd ır . Proletaryan ın ve pro­letarya pol it ik öncüsünün sah ip o lduğu devr imci gücün organ ik bir bölümü o lan bu moral , dünyan ın değ iştir i lmesinde « maddi g üç» olarak ey le!' gösterir ; geleceğe yönel iktir ve insan ı n kendis inde o luşan değiş imler in ana çizg i ler in i ortaya koyar.

Komünistler in mora l i, köken i, öze l l iğ i, o luşumu ve gel işmesi bak ım ından s ın ıfsal mora ld ir ; ana içeriğ i kapital izmden sosyal izme geçiş o lan çağ ı n devrimci proletaryasının mora lid i r .

Marks, Engels ve Len in, ebedi, mutlak, her s ın ı f iç in, bütün çağ lar ve bütün koşu l lar için elver iş l i bi � mora l görüşünün, bundan ötürü de « hiç bir zaman ve hiç bir yerde uygu lanab i l ir o lm ıya n » ( I) moral görüşünün tutars ız l ığ ı n ı gözler önüne serd i ler. Uz laşmaz z ı t l ı k larla çatış ı k s ın ıf lardan o luşan toplum larda moral da ima s ın ıfsal o lmuş ve daha ziyade sosyal hayat koşu l lar ı nca belir lenmiştir. Engels şöyle d iyor : « . . . insanlar, görüş­ler in i, bi lerek veya b i lm iyerek, ensonu kend i s ınıfsal durumlarının dayan­d ığ ı pratik Hişk i lerden, yan i üretim ey leminde bu lundukları ve ürett ikleri ma l lar ı a l ı p verdik ler i ekonomik koşul lardan edinmektedirler. » (2)

Moralin, tüm üstyapı gibi, kendine özgü bir kesintisiz ve nispi bağ ı msız gel işmesi vard ır . Proleta rya moral i , yükselen s ın ı f ın b ı raktığ ı , sosya l ada­let in egemen olacağ ı b ir dünyayı ve insan ın kemale ermesini a sır larca düşlemiş ve bu uğurda savaşmış o lan en par lak zekô la rı n bıraktığ ı törel m i ras ın ilerici n itelikteki her şeyini benimsemiştir. Fakat bu mora l in esas özü geçmiş in m irası unsur lar deği l , proletaryanın tabiatı ndan, amaçlar ın­dan ve tar ihsel ödevinden doğan yeni unsurlardır . Kapita l izmin çürüme­sine ve can çekişmesine, bütün dünyada proletarya dôvası n ı n üstün gelme

( I) B k : K. Marks ve F. Engels, Eser ler, C . 21 , s. 298. (") K. Marks ve F. Engels, Eser ler, C. 20, S. 95.

27

kaçı n ı lmazl ığ ına tan ı k l ı k eden maral uzlaşmaz zıtl ı k, işçi s ın ıf ı i le bur­j uvazin i n menfaatleri a ras ındaki uzlaşmaz zıt l ığa uygun d üşmektedir.

i şçi s ın ı fı n ı n , emekçi y ığ ı n lar ın ın ve köle l ik boyunduruğuna vuru lmuş halk ları n, ezg i, baskı ve teröre dayanan devlet makinesi ve ha rpler ya r­d ı m iyle sömürü lmeleri, burj uvazi n in moral çehresini ve davran ı ş ta rz ın ı , . yan i insafsız benc i l l i k ve b i reyc i l iğ in i , insan la rı n kaderine i lg is iz l iğ in i , a lçakl ı k ve satı im ı ş l ığ ı n ı , kültürel ve mônevi değerleri bas i t eşya ve nes­neye çevirmede büsbütün vicdans ız l ı k ve a rs ız l ığ ın ı bel irler. Kapita l i zmin genel buna l ım ı n ı n derin leşmesiyle, burjuvazi, her tür lü ah lôk kura l ı i le i l i ş iğ in i keser, g itgide daha çok ah ıôks ız laş ı r. Sömürü lenler a ras ında d in­sel mora l i pasif l ik ve uyuşukluk öğ ütleme a racı o lara k ku l lana ku l lana, kendis ine tüm emekçileri ve haklar ı sömü rme o lanağ ı veren her şeyi yasa­laştı rı r.

Proletaryaya gel ince, bu s ın ıfa devrimci gücü veren temel etkenler, aynı zamanda onun başl ıca a hlôki çizg i ler in i bel irlend i ri r.

Proletaryan ı n en çok sömürülen s ın ı f o lma d u rumu, i ri ü reti mdeki rolü , sayıs ı , menfaat ve amaç ları n ı n toplumsal gel işme objektif kanun ları n ı n eylem doğ rultusuna uygun luğu ve aynı zamanda, proleterlerin, « Komün ist Pa rtis'i Man ifesti "nde den i ld iğ i g ib i , devrim lerde z inc i rlerinden başka bir şey kaybetm iyecekleri, ama bütün dünyayı kazanacak la rı gerçeğ i g ib i hususlar ın hepsi, proleterlerin savaşkan l ığ ı n ı , az im l i l iğ in i , örgütsel l iğ in i, toplu luğunu ve dayan ışmas ın ı , yard ımlaşma a l ışkanl ığ ı n ı , d is ip l in in i , fe­dakôrl ı ğ ı n ı , dôvaya adanmışl ı ğ ı n ı , kendi gücüne ve geleceğ ine inanc ın ı bel i rler. Bütün bun lar, proleta ryayı «gerçekten devrimci s ın ı f" (�) ve « so­nuna kadar devrimci o lma " (',) yeteneğ ine sah ip b i ricik s ın ı f yapa r.

Proletaryan ı n moral prensipleri, bazı l a rı n ı n iddia ettikleri g ibi « kişiyi yığ ı n l a r içinde eritmez", her şeyden önce kişiye s ın ı f ın ın moral gücünü kazand ı ra rak , onun b i l inç l i l i k ve özlüğünü gel işti ri r. Proleta rya mora l in in o luşumu, sosyal tabiatı bakı m ından , daha baş langıçtan itiba ren, insan ı n yükselmesi ve yetkin leşmesi sürecidir.

Proleta ryan ı n « bütün emekçilere ve sömürülen yığ ı n l a ra " Ci) önderl ik ro l ünün , bizzat kendis in in ve yığ ı n la rı n eğ itim iyle moral yüksel iş i bakı m ın ­dan özel b ir önemi vardı r. Proletarya ya l n ı z tab i tutu lduğu söm ü rüye karş ı m ücadele etmekle kal maz, aynı zamanda « hangi s ın ı f lara yönel ik o lu rsa olsun, bütün ve her tür lü keyfi l i k ve ezgici l ik, zorba l ı k ve yolsuz luk bel i r­t i lerine" (G) karşı tepki gösterir, bun lara karş ı m ücadele eder. V. i. Len in ' in bel i rttiğ i g ibi , « proletarya, ancak bütün emekçi lerin ve sömü rü lenierin

(:1) K. Ma rks ve F. Engels, Eserler, c. 4, s . 434. (4) V. i . Lenin , Bütün eserleri, c. 39, s. 279. (5) V. i. Lenin, Bütün eserleri, c. 33, s. 25. (tl) V. i. Lenin, Bütün eserleri, c. 6, s. 69.

28

öncüsü o larak , sömürenlerin alaşa ğ ı edi lmesi savaşında onla rın önderi o larak ha reket ettiği ve mücadele yü rüttüğ ü takdirde, gerçekten devrimci s ı n ıf o lab i l i r . . . " (7)

Bütün sömürülen ierin önderi ve savunucusu sıfatiyle proletaryan ın rolü, bu s ın ı f temsi lc i lerin in ve öncüsünün saflar ında, soyl u luk ve her şeyde dayan ışma ve fedakôrl ı k g ib i mora l n itel i k leri art ı rmaktı r. Proleto ryan ın , proleter o lm ıyan s ın ı f ve tabaka l a r (özel l ik le köyl ü ler ve şeh i r küçük bur­juvazisi) a ras ındak i etkis i , on ları n kend i s ın ıfsa l kökenleriyle şart l ı eski görüşlerden s i lk inmelerine ya rd ım etmekted i r.

Proletaryan ı n polit ik rol ü konusunda an layışsız davran ı ş, kaç ı n ı lmaz o larak mora l a lan ına yansır. Dyle ki , top lumda proleta ryan ı n yönetici l i k �olü küçümsend iğ i takdirde, bunun la , burjuvaz in in moral etkis ine büs­bütün kapı aç ı lm ış o lu r. Sekterl ik, sömürülen ve ezi len d iğer s ın ıf ve tabaka lar ın menfaatleri konusunda proleta ryaya i lg is iz l ik aş ı lama çaba­lar ı , moral dediğ imiz manevi gücü temelinden sa rsar.

Proletarya ve komünist mora l i n gel işmesi, s ın ı f savaşın ın gel işmesiyle, işçi s ın ı f ın ın politik b i l inc in in yükselmesiyle, hedeflerinin o luşması ve örgü­tünün yetkin leşmesiyle, yü rüttüğü kurtu luş savaş ın ın başar ı la rı ve zafer­Ieriyle atbaşı g ider. Bu sü reçte dört aşama bel irti lebi l i r.

B irinci aşama, b i l imsel sosya l izmin doğuşuna kadarki dönemdi r. Marks ve Engels' in belirttikleri g ib i , o zaman, proletarya morali kendi l iğ inden gelme, insiyaki b i r o luşma gösterir. Doğ rudan doğ ruya işçi lerin yaşama ve çal ışma koşu l la rından doğ a r ve bu rjuva moral ine karş ı o larak gel iş i r. Sömürücü burj uvazin in ezgiye tabi tuttuğu proletaryan ın mora l i , o zaman, daha çok, « bu egemenl iğe karş ı d uyduğu hoşnutsuzl u k ve öfkeyi d i l e geti r ir ve ezi lenlerin i leride, gelecekteki menfaatleri n i temsi l eder. » (8)

ik inci aşama, b i l imse l sosyal izmin doğuşuyle baş lar. Bu aynı zamanda proletaryan ı n mücadele hedefleri n in ve tarihsel ödevlerin in bel i rlenmesin in başlangıcıd ı r. Marksizm s ın ı f mora l i n i ya ratmaz ; onu yaln ız aç ık lar, tan ı mla r, s istematize eder, gel işti ri r, yabancı o lan her şeyden a rı nd ı rı r, her günkü mücadeleyle bağ lar ve Ma rksizm-Len in izmi k ı lavuz ed inen p ro­letaryan ın gerçekleştirmekle yükümlü olduğu devrimci dönüşümler bak ı ­m ından b u mora le perspektif verir.

üçüncü aşaman ı n baş langıc ı , yeni ti pten proletarya part is in in kuru l u ­şuna , Leninci devrimci öncünün ortaya ç ıkmas ına rast lar. Yen i tipten parti yeni t ipten devrimci leri o luşturmuştur. Onlar ın temel moral n itel i kleri , pro­leta ryan ın t ipik çizgi lerin in yüksek örneğ i o lup, bu n itel ik ler sı nıf lar ı n ve yığ ın lar ın üzerinde büyük b i r etki yapmıştı r ve yapmaktad ı r.

(i) V. i. Len in , Bütün eserleri, c. 4 1 , s. 1 70. (8) K. Marks ve F. Engels, Eserler, c. 20, s. 96.

29

Dördüncü aşama, Büyük Oktabr Sosya l i st Devrim i 'yle ve proleta ryan ı n iktidarı ele geçi rmesiyle başlar. Proletarya, sömürülen v e ezilen s ı n ı f ol makta n ç ıkarak yönetici s ı n ı f ha l i ne gel ir. ü retim a raçları üzerinde top­lumsal mül kiyet gerçekleşti ri l i r ; menfaatlerin uygun luğu , sosya l i st demok­rasi, u l us lar ın ve her ı rkton yurttaşlar ın , kadın ve erkeğ in eşitliğ i temel i üzerinde b i rleşmiş dost s ın ıf lardon o luşan toplum, daha önceki lerin hep­sinden kökten farkl ı olon bir mora li n gelişmesinin objektif temelini teşkil eder. i ktidarın pro leta rya tarafından ele geçiri lmesiyle, yeni toplumun kurucusu o lan yeni insan ı n yetişti r i lmesi sorunu da ortaya çıkar.

Komünistler, devrimci öncüsü o lduk ları s ı n ıf ın ah lôk ın ın boş temsi lci ler i­d i rIer. Komünist mora l i , proletarya n ı n menfaatleri ne, özlemlerine ve amaç­la r ına tamo miyle uygundur. Bu mora l, devrimci eylem a racı o larak, kapi ­ta l izmi ve insan ı n insanı sömü rmesin i o rtadan ka ld ı rma, sosya l izmi ve komünizmi kurma mücadelesine hizmet eder.

Pol it ik ideal ler, devrimci pratik ve parti n i n eylemi, proletarya mora l i n i . komüni st mora l i gel işt i ren ve zengin leştiren güçlü etkenlerd i r .

Polit ik idea l le r, insan la rı n psikoloj ik san ı la r ına ve davran ış la rı na etki ya pmakta, moral kavram la r üzeri ne, dolayı siyle davran ı ş çizgisi ve a l ı ş ­kan l ı k ları üzerine de geçmektedir.

Proletaryan ın mücadele a maçları n ı n ve ta rihsel ödevlerin i n kavran ­masında, artık, insan yaşamı üstüne yeni ahlôkta yansıyan yeni bir görüş doğ maktad ı r. Sömü rüye ve sömürücülere, ezgici l iğe ve ezgici lere ve her türlü asa lak l ığa tahammülsüzlük, ada letsizliğe ka rşı tepki , u l us, ı rk ve c ins ayı rım ı yapı lmaks ız ın bütün insan lar ın hak eşitl iğ in i tan ı ma, polit'ik hedeflerle zorun l u olarak bağ l ı moral kavram la rı ha l ine gelmekted i r.

Emekçilerin m ücadeles in in a maçla rın ı hayata geçiren Oktobr Devrim i (daha son ra da, üstürı gelen bütün d iğe r sosya l i st devrim ler), ya ln ı z işçi s ı n ıfı n ı n örgütüne ve devrimci eylemine güç lü bir hız kazand ı rmakla ka l ­mad ı , bütün ü lkeler p ro leta ryas ı n ı n ve öncel ik le proleta rya öncüsünün bil i nç bak ımından yükselmesine ve moralinin o luşmasına yard ım etti.

Her mem lekette devrimci süreci n ve yeni toplumun kendine özgü çiz­gi lerin i n doğduğu veya doğacağı özgü l koşu l lar vard ı r. Sosya l izm ise (bugün Sovyetler Bi r l iğ inde ve d iğer sosya l i st ü l kelerde kuru lduğu biçim­de) temel çizg i leri itiba riyle, bütün sömürülen ve ezilen lerin yürüttükleri mücadelen in idea l i ve kend i g eleceklerinin as ı l örneğ id i r. Bu rada a rtık, 1 9 1 7 y ı l ı nda o lduğu gibi teorik bir öngörü değ i l , tarihsel bir dôva, u lus­l a ra rası proletaryanın e n muazzam kazanımı, yani e n güzel hayalden ' b in kere daha büyük çekim ve i nand ı rma gücüne sahip b i r kazan ım söz­konusudu r. Ve uğrunda mücadele yürütülmekte o lan sosya l izmin, reel o la rak kuru lmuş sosya l izme ka rşı konu lduğu yerde, proleta ryan ı n ve onun devrimci öncüsünün ideolojik, polit ik ve mora l gücü zayıf lamakta ve leke­'enrnektedir.

30

Her memlekette, mücadelenin birçak ü lkede a rt ık gerçekleşmiş bu lunan sosya l düzen için yürütülmekte o lması ve ayn ı zamanda Sovyetler B i r l iğ i ­n in ve öteki sosya l i st ü l kelerin k iş i l iğ inde emekçilerin karş ı l ı k l ı dayanışma ve proletarya enternasyonal izmi i l işki leriyle bağ lı o lduk ları ana desteği görmeleri olayı , proleta rya ve komünist mora lin i son derece güçlend i r­mektedir.

Proleta rya enternasyona l izmi , Marksizm-Lenin izmin b i leş'ik bir böl ümü o larak, kendi özl üğü bakı m ından b i r d ünya görüşü, pol it ika ve töred ir.

Bütün ü l keler emekçilerin in temel menfaat ortak l ığ ı , a ra la rındak i bir l ik , (layanışma ve yard ım la şma, sosya l ist ü l keler ve bu ü l kelerin en değ iş ik koşu l lar a lt ında savaşan komün ist pa rtileri a ras ında ka rdeşçe dostluk ve işbir l iğ i i l i şki leri, u lus lar ın ve ha lk lar ın eşitl i k lerininı tan ı nması ve yak ın­laşma ları , dolaysız özel ç ıkar lar ın genel ve ortak menfaatlere tab i k ı l ı n ­mas ı g ib i bütün proleta rya enternasyonal izmi çizgi leri , parti lerin pol iti­kasın ı , emekçilerin m ücadelesini esinlemekte, insanların mora l in in ve dav­ran ı ş tarz ı n ı n oluşmasın ı etki lemekted i r.

Burj uva m i l l iyetçil iği, şovinizm, mi l l iyetçi dargörüşl ü lük, soyutlanma veya kend ine özgü politik ve ideoloj ik ayrıca l ı k eğ i l im leri, mora l planda benci l h i s ve görüşler, u l usal ve ı rksal üstün l ük ve genel menfaatlere karşı ilgisizlik d uyguları doğurmaktadır. Proletarya enternasyona l izm i i se, bütün mem leketleri n , bütün ı rk ıa rı n ve u l us lar ın emekçileri ve komün istleri i'ç in soylu düşünce, d uygu ve davran ış, kolektivizm, kardeşl i k h i sleri kaynağıd ı r, ortak menfaatler uğrunda her türlü fedakar l ığa haz ı r o luş kaynağ ıdır.

Politik ideal ve amaçlar a rtık kend i l iğ inden proleta ryan ı n moral gel işme etkeni olduğundan, devrimci pratik, bu gel işmede çözü m leyici b i r rol oyna maktad i r .

Devrimci pratik, davran ış ta rzı ve a hlak biçim lenmesinin, karakter oluş­masın ın iy i bir oku ludu r. B u pratik, memleketin koşul lar ına, devrim aşa­mas ına ve her a hvalde birbi rine uymıyan diğer durumlara bağl ı o larak değişik biçimler a l sa da , da ima somut hedeflere yönel ik, c iddi , sürekl i , çetin bir mücadeledir. Savaşkan l ı k ruhu, mücadele azmi, « h iç b i r zaman du rmamak, hiç bir zaman gevşememek » Ci) çabası, b irl ik , yoldaşl ık , da­yan ışma, fedakar l ık, uyuşma ve da lkavuk luğ u reddetmek, ya ln ız başarı l a r­dan değ i l , başa rıs ız l ı k la rdan da ders ç ıkara bi lmek, toplumsal gel işme ka­nun la r ın ı tan ımaya dayanan sağ la m bi r iyimserl ik, en güç durumlarda ve

acı yeni lg i a n lar ında bi le geleceğe sarsı lmaz bir güven g ibi hususların

CJ} K. Marks' ın ş i i rlerinden. Bk: F. Mehring, aus dem l iterarischen Nach­laS von Kar l Marx, Fried rich Engels und Ferd inand Lassa l lo. Berl in , 1 973, Bd. 1, s. 28.

i

31

hepsi bütün memleketlerde komünistlerin tipik a hlôk ve davran ış çizg i le­ridir.

Dünya devrimci süreci başarı l ı bir gel işme göstermiştir ve bundan böyle de basariyle gel işecektir. çünkü işçi s ın ı f ına ve geniş y ığ ın lara önder l i k eden komünistler hem sağ lam bir pol it ik öngörüye. hem de gereken mo­ral g üce sahip oldukların ı göster mişlerdir ve bugün de göstermektedirler. Oktobr Devrimi 'nden başl ıyarak. her sosya l i st devrime. öncünün büyük fedakôr l ık lar ı o lmadan zafer le sonuçlanması imkônsız. çetin ve karmaş ık m ücadelelerden sonra ulaş ı labi lmiştir. Proletarya devrimine u laştıran uzun yol. kend i leri n i büsbütün yüce ortak dôvaya hosretmiş o lon m i lyonlarca komünistin o lağanüstü büyük n ice fedakôr l ı klar ından g eçer. S ın ı f çarp ış­ma larında. d evrimlerde. si lôh l ı savaşta. hokl ı ha rplerde hayatla rın ı veren­ler. hapislerde ve toplam a kampla rında ö ldürü lenler veya canava rca i şkencelere tab i tutu lan lar. proletaryan ı n Marksizm-Len in izmle esin l i öncü savaşçı lar ın ın ne büyük bir mora l ü stünlüğe sahip oldukları n ı en inandırıcı biç imde göstermişlerdir.

Ve yeryüzünde. bugün de. komün ist o lan ın hôlô kovuşturulduğu. tutuk­landığ ı . işkencelere tabi tutu lduğ u ve ağır cezalara, birçok haııerde ölüm cezas ına çarptır ı ld ığ ı veya öldürü ldüğü birçok mem leket (Ha iti. Guate­mala. Paraguay. Brezi lya. Portekiz. i spanya. Yunanistan. Güney Afr ika . Sudan. Endanezya. iran. Şili vb.) vardır. Yıllar yılı gizlilik koşullarında yaşamak ve ça l ı şmak. birçok yoksunluğa katlanmak ve her on tehli kelere göğüs germek. k'işiyi sağ lam bir moral metanete u laştırır. Bu g ib i ha l lerde part i üyelerin in kardeşl ik ve doyanışması eşsiz nitel ik çizgileri kazanır. Hapislerde en goddar işkencelere dayanan. ser ver ip s ır vermeyen komü­n ist. f iz ik i metaneti ö lüm le sona erse bi le . moral metanetin sonu olma­d ığ ın ı . bunu hiç bir şeyin kıramadığ ın ı ve kırarnayacağın ı göstermektedi r.

Marksizm-Len in izm. küçük burjuvazi iç in geçer akça o lon .. kahraman­kurtarıcdar .. a belba ğ lama görüşlerine karşı koymakla beraber. mücadelede devr imci öncüye yönetici l i k rolü tan ı r. Komün istler için yığ ın lar tar ih in yaratıcı lar ı . işç i s ın ıfı da kapita l izmin mezar kazıcısıdır. Oncünün ödevi. s ın ıf ın ve yığ ı n lar ın b i l inc in i ve savaş môneviyatın ı yükseltmek. on lar ı savaşa yöneltmek ve zafere u laştırmaktır. S ın ı f ı n öncüsünün b u ödevi yer ine getirme yeteneğ i birçok bakımdan mora l i öncünün moral d üzeyine yükselen proletarya ve komünist ah lôk ın ın geniş yığ ın la rı sord ığ ı devr imsel kobarış ve devrimsel olaylar koşul ları içinde elle tutu lurcas ına kendin i gösterir.

Lenin şunları belirti r : «Devrim için . . . işçilerin çoğun luğunun (ya do herhalde bi l inç l i . kafası işler ve politik bakımdan a ktif işçiler çoğun lu­ğ unun) bir dönüm zorun luğunu ta momiyle kavramış ve bu uğurda ö lüme kadar da gitmeye hazır o lduğu bir duruma ulaş ı lması gerekl id ir . .. (10)

(10) V. i . Lenin. Bütün eserleri. c. 41 . s. 70.

32

Demek oluyor ki , devrim için gerek l i pol it ik etkenler, u laş ı /mak istenen zafer ad ına öncünün her fedakôr l ığa haz ı r bu lunuşunu yığ ın lara da benimsetme moral etkeni eşl i k etmelidir. Oncü savaşçıların moral nite­

l i k lerinin yığın la rca benimsenmesi, kah raman lığın y ığ ınsal eylem ha l ine getiri lmesi, gerçek devrim lerin bel i rt i lerinden b i rid i r. Her sosya l i st devrim deneyi bunu göstermektedir. Ha lk lar ın emperya l izm boyunduruğundan k urtu lmak uğrundaki yüce savaşla rı iç in de aynı şey söylenebilir. Bu beli r­t i ler, Büyük Oktobr Devrimi sırasında, i l k işçi-köylü devletinin yabancı müdahaleci lere ka rşı savaşı s ı ras ında, SSCB'n in H itlerist yağ macı lara karşı

yürüttüğü ve zafere u laştı rd ığ ı Büyük Anayurt Ha rb i s ı ras ında en par lak b iç imde görü lmüştür. ispanya Harbi s ı ras ında, i ki nci Dünya Harbinde, Yugoslavya, Bu lgaristan, Arnavutl uk, Polonya, Fra nsa, italya, Belçika vb. partizanlarının (çetelerinin) savaşlanndo ; Doğu ha lk la rın ın Japon mi l i ­ta rizmine karş ı savaş ları ndo ; Ç in ve Küba devrimleri s ı ras ı nda ; Kore hal kı­n ın , Viyetna m ha lk ın ın ve diğer Ç in -H ind i ha lk lar ın ın emperya l ist sa ld ı rıya karş ı yürüttükleri k urtu luş savaş lar ında da bu böyle o lmuştur. Nihayet, Cezayir'de ve ul usa l bağı msız l ık lar ın ı savaşara k elde eden diğer birçok ü lkede de bunun böyle o lduğu görülmüştür. Bugün sömürgeci l i k ezgisine karş ı savaşmakta olan Angola'da, G ine'de (Bisa u) ve Mozamb ik'te d e aynı şey görü lmek.ted i r.

Devrim , bazı burjuva ideologları n ı n iddia ettik leri g ib i , i kt idarın ele geçiri lmesiyle bitmez. Sosya l izm ve komünizm kurucu luğu da devrimci p ra­ti kten başka b i r şey değ i l d i r. Bu kuruculuk, proleta ryan ın öncüsüne, daha önce yükümlend iğ i ödevlerden daha az karmaşık o lm ıyan nice ödevler yük ler.

Proletarya, burjuva egemen l iğ in i devirmek üzere emekçi yığ ın la rı n ı ör­gütlemek ve savaşa götürmek için, Lenin'in deyim iy le, yüksek b i r kahra­man l ı k göstermelidir . Fakat, yine Lenin'e göre, y ığ ın lar ın yeni ekonomik ku rucu luğa yönelti lmesi « bi ri ncis inden çok daha zor iştir, çünkü bu sorun hiç bir zaman şu veya bu atı l ım kahra man l ığıyle çözü lemez ; en sürekl i , en az iml i , en zahmetl i biç imde y ığ ı nsal ve gün lük çal ışma kahraman l ığ ı ister. » (11)

Sosyal izm ve komünizm ku ruculuğ u , ş imdiye kadar çözülegelen bütün sorun ları n en karmaşığ ı , devrimci g i riş imlerin en önemlis i ve bütün çağ la r boyunca insan l ı k tarih in in en yüce destan ıd ı r. Yeni toplumda, y ığ ın lar ın , sosyal gel işme süreci boyunca içeriğ i zenginleşmekte olan proletarya ve komünist moral i gereğ ince eğ it imi , g iderek a rtan bi r önem kazanıyor. Ahlaki prensiplerin ro lü a rtıyor ve eylem a lan ı geniş l iyor. SBKP'n in , Komü­nizm Kurucusu Moral Kodeksi'ni (12) programına a lmış o lmas ı d ikkate değer b i r olayd ı r. Bu kodeks (yönetmel ik, yasa). komünizm dôvasına sada-

(ll) V. i . Lenin, Bütün eserleri, c . 39, s. 1 7-1 8. ( 12) Bk : SBKP Progra mı . Moskova, 1 97 1 , S. 1 1 9-1 20.

33

kat, sasya l ist yurda ve sasyal ist ü lkelere karşı sevgi , yeni ruhta emek an ­layış ı , ka lektivizm ve a rkadaşça yard ım laşma, hüman izm, karş ı l ı k l ı saygı, dostluk ve kardeşl i k, u lusal ve ırksal nefretten kaçınma, bütün ü lkeler emekçi leriyle, bütün ha lk larla dayanışma g ib i temel prensipleri ihtiva ed i­yor . Sosyal ist devletlerde i kt idarda bulunan d iğer ka rdeş partiler de ahlaki

prensiplere büyük b i r önem veriyor/o r.

Ezg i a lt ındaki proleter/erin uğrunda savaştı k lar ı , kurtuluş lar ına kavuşan ­ların da artık kurmakta oldukları daha i y i b i r dünya, birbir ine kardeş olan,

herkesin selômeti için ça l ı şan ve mücadele eden daha iyi insanla var olacaktı r.

Proletaryan ı n devrimci politik öncüsü olan komünist partisi, aynı za man­da onun moral öncüsüdü r. Parti, üyelerini , proleta rya ve komün ist mora l i prensiplerine göre eğit ir ve işçi s ın ı f ın ın , bütün sömürü len ve ezilen lerin mora l d üzey in in yükselt i lmesinde çözüm leyici bir rol oynar. Bu eğitsel fonksiyon, polit ik yön verme yoluyle, partin in ş iarları ve her günkü ey lemi

yoluyle gerçekleşti ri l i r.

Dağ ru polit ik hareket hattı, eğitimsel etken i , komünistlerin moral gü ­cünü sağ la m laştıran etkeni teşki l eder. Oportünizm ters etki gösterir. Sağcı oportün istlerin öğütled ik leri şeyler, yani gün lük çıkar lar ı ıt, « kopar ı labi len »­in baştacı ed i lmesi , ana hedeflerden vazgeçme ve prensipler a lan ında geri lemeler, savaşkan l ı k ve her fedakôr/ ığa hazı r o lma d uygusunu zayıf­latı r ; i nsan ın d üşünüş ve hareket tarzı üzerinde burjuva etkisine yol açar.

«So l » oportün izm, özel l ik le sekterl ik , y ığ ı n la rı hor görme duygu lar ın ı ve bi reyc i l iğ i ,besler, dayanışmayı sa rsar.

Parti n in örgütsel prensipleri de s ın ı fın öncüsü ve s ın ı f ın kendis i üzeri nde keza büyük b i r moral etki yapa r.

Bu Len inci prensiplerin gözeti lmesi , ya ln ı z pa rt inin ideoloji ve eylem­lerinde birl iğ in , yönünü isabetle bel i r leme ve işlenmesi kaç ın ı lmaz hata ları düzeltmen in ana koşu lu o lmakta kalmaz, ayn ı zamanda parti kadro lar ın ın ah laki eğ iti minde b i ri nci derecede b i r rol oyna r. Azın l ı ğ ı n çoğ un luğa, a lt organ la rı n üst organ la ra boyun eğ mesi, d is ip l in , eleştiri ve özeleştiri, ko­lektif ça l ı şma metotlar ı , part i üyeler in in hareket ta rz ın ın karakterine, i l i ş ­ki lerde a rkadaş l ı k, a lçak gönü l lü lük, sadakat, karş ı l ı k l ı güvenç, başka la rı ­n ı n f ik i rlerine saygı ve kendi f ik i r/erini savunmada aç ık yürek l i l i k g ibi özel çizgi ler kazand ı rı r.

Revizyonizm ve Len inci örgütsel prensi plerin ihma l i ise, tam tersine, mora l bazucu bir etki yapar. Pa rtide demokratik prensip lerin çiğnend iğ i, üyelerin ses in in d uyu lmaz o lduğ u b i r du rum meydana geld iğ i zaman, .,aşağı »dan «yuka rı »ya yöne ltilen eleştiri boğ ulduğ u zaman, tepeden yö­netme metotla rı usul ve kura l ha l ine getiri ld iğ i zaman, iktidar gücünün kötüye kul lanı lmas ı , sorumsuzluk, kend i kendin i avutma, gerçeği umursa -

34

mazl ı k, mônevi cesa ret yeters iz l iğ i , bürokratizm, mevki düşkün lüğü ve uyuşmac ı l ı k a l ı p yürür. Anarş ik görüşler ( ideolojik p lüra l izm, eleştiri yeri ne eleşti ri düşkün lüğü, üst organ lar ın kara rla rına saygıs ı z l ı k, grupçu luğu ya· sa laştı rma) türeti l i p yayı ld ığ ı zaman ise, b i reyc i l i k gel iş i r, b i r l i k ve kolek­tivizm balta lan ı r, sorumsuzluk ve ken d i kend inden hoşnut lu k da elverişl i b i r büyüme ortam ı bu lur. Bu g ibi sapmalar ın moral sonuçla rı da ima paha l ıya mô l o lu r, z i ra bi rçok parti a ktifin i n eyleminde ve ha reket tarz ında kök sa l ı p yerleşen kendine özgü b i r « st i l . . ha l ine gel i r ; bunun düzelti l mesi de uzun sü re çal ışmayı gerektiren gayet karmaşık iş ler açar.

Partin in eğit im çal ı şmaları a lan ı çok genişt i r ve pratik o lara k insan ı n hareket ta rz ın ı he r yönüyle ka psar. Parti üyesi büyük çaba gösterd iğ i ve kendis ine veri len ödevleri günü gününe yerine get irdiğ i zaman bi le, onun iş inde, a i lesinde ve kiş isel hayatı ndaki tutumuyle i l g i lenmek « i k inci dere­cel i .. iş sayı lmaz. Komün istlerin tutumu, herkesi kend i başına i lg i lend i ren, « her koyun kendi bacağ ından as ı l ı r .. ya rg ı s ına sığocak özel bir problem d eğ i ld i r ; bu tutum parti n i n eylemi ve it ibarı üzerine yansı r ve bunun iç in de b i r bak ıma tüm pa rti sorunudur.

Kiş isel örnek o lma gücü, komün istlerin yığ ı n l a r üzeri nde en öneml i etki a raçlarından b i rid i r.

Bütün ve her tür lü koşu l la r a lt ında emekçilerin menfaatleri n i yoru lmak­s ız ın savunan c iddi ve mütevazi parti üyesi, g iz l i l i k koşu l la rı nda çal ışı rken yaka lanan ve gaddar işkenceler a lt ında ser verip s ı r vermiyen mi l itan, I ıa lkı için seve seve can veren asker komünist veya partizan (çete) komC n i st, sosya l i st emek kahraman ı komün ist, hepsi, ortaya koyduklar ı örnekle mücadele yolunu ayd ın latmakta, partin i n it ibar ın ı geniş leti p güçlend i r­mekte, parti safl a rına yeni Yen i savaşçı lar çekmektedi rler.

Lenin , Oktobr Devrim i zaferinden sonrak i i l k y ı l l a rdan söz ederken , emekçilerin menfaatlerine bağ l ı l ı k ve adanmış l ı k konusunda kom ü nistlerin ortaya koydukları örneğ i n , d üşman la boğuşmada gösterd ikleri ruh gücü­nün , çetin on lardaki metanetin ve yiğ itl iğ in yığ ı n l a rı a la bi ld iğ ine etk i le­d iğ i n i bel i rt i r. öyle ki , « işçi lerin ve köyl ülerin politik öncü ile bağ l ı l ı ğ ı ve sadece bu duygu bir l iğ i gücü hôr ika la r ya ratab i l i r . .. ( 1 :1) Bütün ü lkelerin işçi ha reketi tarih inde, bu tari h i n şu veya bu döneminde, komünistler, ortaya koyduk ları k işisel örneklerle kend i ölçülerinde bu g i bi n ice hôr i ­ka lar ya ratm i şla rd i r .

Y ığ ın lar, partin i n pol it ik yönel im ve ş ia rları n ın doğruluğ unu yaln ız kendi tecrübeleri üzerinde yoklamakla ka lmıyor, komünistlerin moral örneğ i n i büyük b i r d i kkatle izl iyor, bunu içten l i kle kabule yatk ı n bu lunuyorla r. Söz­konusu o lan, sadakat örneğ i , uyan ı k l ı k ve metanet örneğ id i r. Bu aynı zamanda, sözün en geniş an lamiyle kiş isel davran ış örneği, onurl u l u k

( I :l) V . i . Lenin, Bütün eserleri, c . 39, s . 234.

35

örnegı ve burjuva mora l i görüşleriyle ve bun lardan doğan pratikle uzlaş­mazi ık örneğidir. Proleta ryan ı n öncüsü, burjuva mora l in in yığ ı n la r üzerin­deki etk is in i değerlendi ri p hesaba katarken, y ığ ın lar da öncünün davra­n ı ş tarz ın ı tecrübe süzgeeinden geçirmektedi rier. Komünistler bu sınavdan yüzakı i le çıkacak biçimde çal ışma l ıd ı rla r.

Komün istlerin hiç hata yapmıyan « tem iz, namus lu » insan lar o ldukla rı n ı düşünmek elbette faz la hayale i l ik o lu r. lenin şöyle d e r : « Ma rksizm, eski ütopik sosyal izmden, özel l ik le, yen i toplumu, kanl ı , ç irkef, soyguncu ve bakkal ruh lu kapita l izm tarafından ya rat ı lan insan materya l i yığ ı n sa l tem­s i lc i lerinden değ i l , adeta özel caml ı k ve l imonluk larda yetişti ri len o la­ğanüstü erdeml i i nsan lardan kurmak istiyen bu sosya l izmden ayrı l ı r. » ( l l ) Devrim birtak ım ideal varl ı klar la yap ı lmaz. Devrim , ka pita l izmin ve uzlaş­maz: zıt l ık larla çaıış ık sın ıf la ra ayrı lm ı ş toplumun, içinde egemenl ik süren­Ierin, yan i sömüren s ın ı fl a rı n mora l i n in egemen olduğu toplum la rı n yüz­y ı l la r yıl ı süregelmiş gelenekler in in b ı raktığ ı çeşitl i manevi etki a raçları n lh, her yerde görülen bu araçları n olumsuz moral ezgisine tabi tutulan insan ­l a r taraf ından yap ı l ı r. Bu b i r gerçektir ve bu du rum, parti n i n eğitim çal ış­ma ları ndan vazgeçmesin i gerektirmez, tam tersine, bu çal ı şma la rı n öne­m in i a rtır ır.

Pa rti, en iyi, en bi l inç l i ve genel selamet davasına en bağ l ı k imseleri safla rına çağı rı r. Fakat, iç inde çal ı şt ığ ı koşul lara ( i ktidarda bu lunduğuna, aç ık veya giz l i du rumda olduğ una) bakmaksız ı n , pa rtiye, b i lg i ve davran ı ş bakım ından az veya çok, c idd i yetersiz l ik ve kusurla rı o lan k imseler de g i rerler. Parti, eleştiri ve özeleştiri a racından yararlanarak, on la rı n hata­lar ın ı d üzeltmeleri ne ve yetersiz l ik ler in i g idermelerine yard ım eder. Ve saflar ında, kiş isel örnekleriyle, lenin ' i n bahsettiğ i üzere harika la r yarata­b i lecek, yoru lmak b i lmez, yüksek maneviyatfı, gözü tok, davaya sad ı k , cesur ve a l çak gönül lü savaşçı lar yetiştirir.

Sosya l izm ile emperya l i zm a ras ında moral a lan ı nda da a mans ız b i r mücadele vard ı r. Emperya l izm, proleta ryan ı n ve i lerici eleman lar ın mora­l i n i zayıflatmak, onların safla r ına soysuzlaşt ı rma tohumları saçmak içi n pa raya acımaz. Döneklerin ve revizyon istlerin de geniş yard ım iyle isterik b i r ant i -sovyetik kampa nyaya ve öteki sosyalist ü lkeleri de ift i ra la rla kara ­lama kampanyasına dayanarak, komünizm ideal lerini gözden düşürmeye, ve emekçileri, sosyal ist devrim leri n güya kend i lerine umd ukla rı n ı getir­mediğ i ne, sosyal izm in gerçekleştir i len biç im iyle on lar iç in elverişl i o lma­d ığ ına inand ı rmaya çal ış ı r. Bu suretle de , emekçilerin kurtuluşu o lana­ğ ı na güvenci zayıflatmaya, on lar ın dayanışma, s ık ı toplu luk, b i r l i k ve kend i dava la rı na inanç maneviyatı n ı sa rsmaya yelten i r.

(ll) V. i . Lenin, Bütün eserleri, c. 37, s. 409.

36

E mperya lizm emekçi y ığ ın lar ın ı mücadeleden döndürmek ve saptırmak için e l inden geleni yapar. Bu maksatla, burjuva ve küçük burjuva a l ış­kanl ık ve zevklerin i ben imsem iş b i r « işçi a ristokras is i . . n i besler. En ince ve kurnaz usul lere başvu ra rak, pa raya ve « tüketim top lumu .. idea l lerine tapmayı telk in eder, soysuzlaşma ve ahlôk düşkün lüğü « seksüel özgür­ı ük .. ü n eş anlam ına, pornografiyi «yara tı� serbestl iğ i .. ne, yararsız ve k ı ­y ıc ı zorba l ığ ı da «gözüpek i ik idea l i .. ne çevirir. Benci l l i k d uygusunu uyan­d ı r ıp körüklemek için, ah lôk kural lar ın ı yozlaştırmak için, bütün propa­ganda a raçlarından, bütün edebi ya ratıc ı l ık biçim lerinden yara rlan ır . Bir­çok edebiyat ve sanat yapıt ın ın , f i lmin ve tiyatro oyununun « kah raman­lar .. ı eşkiya lar ve dejenere kimselerd i r, top lumun « tortu .. su o lan kiş i lerd i r. Resim ve heykel sanatla rı nda, i nsanoğ lu , yozlaşt ı r ı lm ış ve sakat/anm ış o larak, en acay ip ve anormal biç imlerde yansı tı l ır . Emperyal izm, yığ ı n ­la ra kara msarl ık , hattô esra rengiz b i r dünya görüşü aş ı lamaya bakar, ken­dis i başaşağ ı g ittikçe y ığ ı n la rı da peşinden sürüklemeye ça l ı ş ı r. Emek­çilerin s ın ıfsal môneviyotını ve s ın ıfsal tutumunu sarsmak ve yozlaştırmok, on ları (hele gençl iğ i) devr imci öncünün yaln ız pol i t ik etk i a lan ından de­ğ il, aynı zamanda p roleta rya ve komün ist mora l i n in etkisi a lt ından çeki p çıkarmak için yapmad ığ ın ı bırakmaz.

Bu birbir inden güçlü yozlaştırma a raçlar ın ı küçümsemek hata ol ur. Fa ­kat kapital ist top lumda bu ah lak bozucu eylemi engellemeyi o lanaks ız sanmak veya (daha kötüsü) as ı l sorunun güya pol itik eylem o lduğu ve mora l in i k inci p landa geldiğ i g ibi b i r bahaneyle burjuvazin in mora l ya da amoral yasa la rı na boyun eğ mek daha da hata l ı d ı r. Kpita l ist memleket­Ierde proleta ryanın çal ışma ve yaşam a koşul lar ı , da ima s ın ıfsa l mora l in o lumlu unsur lar ını kend i l iğ i nden doğ uran etkenler o lara k ka lmaktad ı r. Ve Leninci devrimci öncü, y ığ ınlar ı mücadeleye ko ld ı r ıp yöneltirken, ideo­lojik savaş lar verirken, güven le perspektifler gösterirken, SSCB'n in ve öteki sosyal ist ü lkelerin başa rı la rın ı yaya rken, aynı zamanda geniş yığ ın ­ları burjuvazin in etkisinden kurtarabi lecek ve onları proletarya morali yüksek prens ip leri ruhunda eğ itebilecek durumdadır.

Devrim in üstün gelmesiy le, burjuva morali i le proletarya ve komünist mora l i a ras ındaki mücadele sona ermiş olmaz. Sosya l ist ü lkelerde eski moral gelenekler ve a l ı şkan l ık lar tüm kuşaklar ın hayatı boyunca h i ssed i l ­mekted ir. Burjuva moral i , sarsı lm ı ş ve çökmeye yüztutmuş olsa da, halô objektif bir dayanağa sa h iptir. Burjuva moral i d ı şarıdan da s ızmakta , u luslara ra sı işbir l iğ i ve turizm sayesinde güçlenen çeşitli enformasyon ve temGlS a raçla riyle içeri sakulmaktad ı r. Evet, sosya l ist ü lkelerin içinde de böyle bir mücadele va rd ı r. Fakat bu ü l kelerde objektif koşu l la r ve s ü b ­jektif etkenler, tüm ha lk ın sü rdüğü yaşa mın temel içeriğ i , yan i yen i top­lum kuruculuğ u yolundaki yaratıcı emek, parti ve devletin eğ itimsel çal ış­maları , yaln ız y ığ ın lar a ras ında proletarya ve komünist mora l i p rensip­lerini yerleştirip güçlendirmekle kalmaz, ayn ı zamanda bu mora lin içerik

37

bak ımından zeng in leşmesi, i nsancı l karakter in in d urmadan sağ lam laş­masın ı da bel i rler ve sağlar.

Proletarya mora l i n in insancı l karakteri. esas itiba riyle, proleta ryan ın menfaatleri ve a maçlar ı i le bütün insan l ı ğ ı n geleceğe bağ l ı menfaat ve amaçları a rası ndaki uygun luktan, proletaryan ın ta rihsel ödevin in , insan­lar ın yüzy ı l l a r y ı l ı uz laşmaz zıtl ı k la rla çatı ş ık s ı n ı f lara , sömürenler ve söm ü­rülen lere bölünüşünü ortadan ka ld ı rmak, s ın ı fs ız toplumu kurmak o lma­s ından doğuyor. Komün izmde, proleta rya mora l i , gel işmesi boyunca temel köklerin i korumakla bera ber, s ın ıfsa l mora l o lmaktan ç ıkara k, ortak kar­deşl ik menfaatlerinde birleşen bütün insan lar ın mora l i ha l ine, Engels' in sözün ü ettiğ i « gerçek i nsancıl mora l " ( lG) haline gelecektir.

Marksizm-lenin izm idea l leri n in , proletarya ve komün ist mora l i n insan­c ı l karakter i, proletaryan ın ve devrimci öncüsünün mücadele amaçları n ı n gerçekleşmesinde, sosyal ist toplumun ve kuru lmakta o lan komün ist top­lumun esin leyici varl ığ ında bel i rmekte ve hayatın kendis iy le onay lan ıp yer­leşmektedir.

(15) K. Marks ve F. Engels, Eserler, c. 20, s. 96.

38

Emperyalist rekabet merkezleri

Herbert Heber

Profesör (ADe)

Dünya büyük ta rihsel önemi olan derin ve coşkun değ iş im ler dönemin­ded i r. i nsan l ı k ta r ih i henüz böylesine h ız l ı ve bütün dünya ölçüsünde sos­ya l-ekonomik ve politik dönüşüm ler görmüş değ i ld i r. Olaylar ın g id iş indeki bu dönümün bel i rleyici etken i, her şeyden önce, harp sonrası d ünyada güçler oran ı n ı n söz götürmez biçimde sosya l izm yara rına değişmiş olması­d ı r. Sovyetler B i rl i ğ in in uzak görüşlü ve kesin pol i t ikas ı , tüm sosya l ist dev­letler top lu luğunun uyumlu eylem leri, bu temel üzerinde gözle görülür pol it ik sonuçla r elde ed i lmesi ne olanak verd i . SBKP M K Nisan Plenumu, d ünyadaki o lumlu değ iş im lere işa ret etti ve « u lus lara rası durumda u la­ş ı lan elveriş l i değ iş im leri dönüşsüz k ı lmak iç in mücadele»n i n ( I ) ne kadar önem l i o lduğunu bel i rtti.

Bugün, durmodan büyüyen ekonomik potansiyeline dayanan, kend i s i lôh l ı kuvvetleri n i n savunma gücünün sağ lam kalkanına güvenen ve Marksizm-lenin izm f ik irlerini kı lavuz edinen sosya l ist ü l keler toplu luğu, sosyal izm ve komünizm kuruculuğu yo lunda a maca doğru başariyle i ler­lerken, em perya l i st memleketler i k inki Dünya Harbi sonras ın ın en kesin ekonomik ve politik uzlaşmaz zıtl ı k larından yaka lar ın ı kurta ram ıyorla r. Emperya l izmin iç çel işk i leri, ekonomik ve pol it ik kara rsızl ığ ı daha fazla a rtıyor. Sınıf ça rpışmaları cephesi genişl iyor ve bu ça rpışmalar g iderek daha da a mansızlaş ıyor. Emperya l istlerarası çel işk i ler bugün bütün kapi­ta l i st memleketleri, hem de bun ları n pol it ik, ekonomik ve askeri a landa karşı l ı k l ı i l işk i leri n i n sadece şu veya bu kes im in i değ i l , tümünü kapsıyor.

Emperyalizm cephesinde yeni güçler oram

Emperyalistlerarası ilişkiler tüm yapısiyle önemli bir değişmeler süreci yaşıyor. Bu süreç, ikinci Dünya Harbi'nden sonra yerleşen " düzen"i artık bir hayli değişti;miştir ve bundan böyle de değiştirecektir. Şimdi dünya sosya l ist s i stemin in du rmadan güçlenmesi fonu üzeri nde, kapta l i st mem­leketler a ras ındaki i l i şki lerde en az üç gelişme çizgisi bel i riyo r : B i rincis i , dünya emperya l ist sistemin in öncü devleti o la ra k ABD'n in rolü önemli derecede zayıfl ıyor; i k incis i , sert çel işk i lerle karakterize edi len entegras­yon süreci iç inde emperya l i zmin Batı Avrupa merkezi meydana getiri l iyor ve bunun çeki rdeğ in i de Avrupa Ekonomik Toplu luğu (AET) teşk i l ediyor;

(l) « Pravd a » gazetesi , 28 Nisa n 1 973.

39

üçüncüsü, ekonomik bakımdan en güç lü devletlerden b i ri o lan Japonya bir diğer emperyal ist rekabet merkezi haline gel iyor. Bu memleketin yayı­hcı emel leri her şeyden önce Asyoyı ve Büyü k Okyanus bölges in i hedef tutuyor.

Emperyalist rekabette böylece üç merkezin meydona gelmesi, V. i . Le­n i n' in 1 9 1 5 y ı l ında formü le ettiğ i hükmün, yan i « ekonomik» ve pol it ik gel işme kara rsızl i ğ ı n ı n kapita l i zmin kesin kanunu olduğu » (2) hükmünün doğru luğunu tekra r ve i nand ı rıcı b içimde ortaya koyuyor. Burj uva ideolog­ları ta rafı ndan ortaya atı lan ve yarı m yüzy ı ldan fazla b i r zaman önce " ültra emperyal izm» teorisin i i leri s·üren K. Ka utsk i 'n in yaptığ ı g ib i , ulus­lara ras ı kapita l izmin gel işmesinde bir « uyumlaşma » olacağ ı kehanetin i savuran « teori ler»in tutarsızl iğ ı son b i r defa daha beli riyor. Dengesiz geliş­me kanunu, bugü n iki toplumsal sistem a ras ındak i m ücadele koşu l la rı nda, b i l imsel-tekn ik devrim i n h ız verdiğ i ü retim g üçleri gel işmesi ve ekonomik hayatın enternasyonalleşmesi eğ i l imlerin in kuvvetlenm esi koşul lar ında da hükümünü yürütüyor. Emperya l i st devletler a ras ında çel işki lerin biri k im i ve derinleşmesi, bu çelişki leri yumuşatma k için ku l lan ı lan metotlar, tü­m üyle, kapitalizmin genel bunalımlnın şiddetlendiğine tan ı kl ı k ediyor.

Çağdaş emperya l izmin gel işme özel l i klerin in , sadece onun iç yasa l l ı k ­la rı n ı n mantı ğ ı ç ık ı ş noktası yapı larak aç ık lanmas ına a rtı k daha fazla devam edi lemez. Sosya l izmin hızla gel işmesi, u lus lararası a landak i etki ­s i n i n g üçlenmesi, ya ln ız kapita l i st memleketlerde s ın ı f savaşı koşu l lari n ı deği l , a yn ı zamanda emperya l izmin varoluşu ve tekellerin yayı l ı ş d ı ş koşul­la rı n ı da kesifll ik le değiştird i . Dünya sosyalist sistemi, emperyalist devlet­ler ve devlet gruplan arasındaki ilişkilerin karakterini de etkilemektedir.

Emperyalist egemen çevrelerin sosya l izme ve devrimci hareketlere karş ı mücadelede birliğ i elden geldiğince koruma ve aynı zamanda birb i rleriyle açık ve sürekl i çatı şma lardan kaçı nma ça baları na, a ra la rı nda kıyasıya yürütülmekte olan ve kapital izmin iç yasall ıklanndan i leri gelen kôr ve egemenlik mücadelesi pek çok engel olmaktad ı r. Tekellerin mutlak ege­menl iğ i koşul la rı içinde yayı l ıcı kuwetler eylem lerine devam etmektedir­ler. Bu kuvvetler, ekonomik ve pol iti k etki a lan ları n ı n , emperya l ist devlet­ler a ras ındak i g üçler ora n ı değ işmesine göre yeniden bölüşü lmesi iç in bundan böyle de çaba göstereceklerd i r. Reka bet, art ık sosyalist devlet­lerle i l i şki lerin, özel l i kle ekonomik işb irl i ğ i n i n gel işt i ri lmesi n i n de kapita­l ist yarışma ve emperyal istlerarası m ücadele konusu olması yüzünden daha karmaş ık bir n itel i k a lmaktad ı r.

i k i nci Dünya Harbi 'n in bitmesinden son raki i l k dönem iç inde, kapitalist dünyada kesin bir ABD hegemonyas ı kuruldu. Ancak 1 960 yı l lar ında eko­nomik güçler ora n ında öneml i değiş imler, özell ikle Amerikan emperyal iz-

(2) V. i . len in , Bütün eserleri, c. 26, s. 354.

40

mın ın mevzi lerin i n n ispeten zayıflaması sonucu o larak, d iğer ik i emper­yal ist rekabet merkezi, yani Batı Avrupa (öncel ik le AH ülkeleri) ve Japon­ya meydana geld i . Rak ip ler in 1 950-70 y ı l /arına a i t ekonomik gel işme temel göstergeleri (bk. cetvel 1 ve 2) bu sürecin iz lenmesine o lanak vermektedir.

Cetve/- l

Sanayi üret iminde sosya l ist olm ıyan dünyan ı n payı (yüzde olarak)

1 948 1 960 1 972 ı

ABD 54,6 45,7 40,7 Batı Avrupa 28,8 34,0 31 ,7 AET ("Altılar,,) 1 9,5 1 8,9 Büyük Britanya 1 0,2 8,3 5,9 AET (<< Dokuzla r») 25,9 Japonya 1 ,2 4.4 9,2

Kaynak : "Dünya ekonomisi ve ulus lara rası i l işk iler». Sayı 8, 1 972. Ek, s. 1 3.

1 Main Economic ind icalors (OECD) (Pa ris, Ma rch 1 973) veri lerine göre. hesaplanmışt ı r.

Cetvel-2

Başlıca kapital ist memleketlerin ABD'yle mukayesesi (yüzde olarak, ABD = 1 00)

1 950 1 970

Temel üretim fonlaf! Japonya 1 1 32 FAC 1 3 22

Büyük Britanya 1 8 20 Fransa 1 3 1 6 Sermaye yatmmlafl

Japonya 9 68 FAC 9 24 Büyük Britanya 1 0 1 6 Fransa 1 0 27

Kaynak : « Dünya ekonomis i ve u lus lara rası i l işk iler». Sayı 3, 1 972.

41

Oç merkezin her b i r in i meydana getiren kapital ist devletler, ekonomik ve po l i t i k güçleri n i a rtırmak suretiy le rekabet mücadelesindeki durum­lar ın ı sağ lamlaştırmaya ve u lus lara rası i l işki lerde daha bağı msız b i r rol oynamaya ça l ı şmaktad ı rlar. Çağdaş kapita l i zmin iki gel işme eğ i l im i bu süreçte diyalektik çel işk i l i b i r birl ik o larak belirmektedir. B i ri nci eğ i l im , entegrasyona, b i rleşmeye, çeş it l i memleketler tekelci sermayes in in katış­masına doğru itel iyen merkezci l eğ i l imd i r. ik inc is i , ayrı lmaya, rekabetin şiddetlen mesine ve a ra ları nda m ücadeleye doğru götüren merkezkaç eğ i l imd i r. Bunun la bera ber, emperyal ist devletlerin ve emperya l ist devlet­ler g rup lar ın ın ortak s ın ıfsa l çıka rla rı (öncel i k le sosya l izme ve bütün dev­rimci ha reketlere karşı , kapital ist düzen i korumayı a maçlayan müca ­delede) kapita l izm in g iderek keskinleşen çel işk i leri n i bel i r l i çerçeveler iç ine a l ı r. Emperyal istlera ras ı rekabet şiddetlend ikçe, tekelci burjuvazi ve

-onun yönetici çevreleri, d urmadan a rtan iç ist ikra rs ız l ığa ve sertleşen çelişki lere rağ men, kendilerine boyuna bu m ücadeleyi etkil i o larak yürüt­me o lanağ ı verecek uzlaşma la r a rar lar.

Birleşik Amerikantn rolü zoy/II/yor

ABD k iptal ist dünyan ı n en güçlü devleti olmaya devam ediyor. Kap ita ­l i st d ünyada ABD'nin bundan böyle de öncü rol ü oynıyacağı söz götür­mez. ABD emperya l i zm in in rak ip lerine kıyasla b irçok üstün lük leri vard ı r. B u emperya l i zm en büyük ekonomik potans iyele ve en yüksek gel i ş im l i ü retim güçlerine sahiptir. Amerikan tekelleri, özel l i kle bi l imsel-tekni k dev­rim i n daha sonrak i gel işmesi bak ım ından çözümleyici önemi olan sanayi kol lar ı nda, b i r hayl i i leri g itm işlerd i r. En gen iş pazor ABD'n in e l i nded i r. C)

En güçlü u luslara ra sı konsernler in çoğu Bi rleşik Amerikada kurulmuştur (dünyan ı n i lk 10 tekel i n i n 8' i , en büyük 50 tekel i n i n 30'u) ve Amerikan sermayesi ta rafı ndan kontrol ed i lmekted i r. Bundan başka, ABD konsern­leri sermaye ihracı yoluyle d iğer memleketlerde ve bu a rada Batı Avru-

(3) 1 970 y ı l ı nda , dünya sanayi ü retim inde ABD'n i n (bu ü l kede o zaman yeryüzü halk ın ın aşağ ı yukarı % 5'i yaşıyordu) payı o 'o 27,3'ü bulu­yord u . Ayn ı y ı l, ABD'de i n sa n başına 4.850 do lar tutar ında, FAC'de 3.020 dolar, Büyük Britanya 'da 2 . 1 50 do lar, Japonya'da 1 .9 1 0 do lar tutar ında gayrı saf i m i l l i has ı la üreti lm işti . 1 970 y ı l ı nda, ABD'de emek verim l i l iğ i, FAC'dekine kıyasla % 25, Büyük Britanya 'dakine kıyasla % 43, Japonya 'dakine kıyasla Ol U 45 daha yüksekti.

42

1 971 'de ABD'nin b i l imsel araştı'rma ve proje harcamaları 28 m i lyar do ları , yan i her hangi bir büyük kapital ist memlekettek in in 10 kat faz­las ın ı buldu. B i rleş ik Amerikan ı n yurtd ış ı yatırı m ları 86 m i lyar dolara yaklaşıyor. FAC'n i n yabancı mem leketlerdeki sermaye yatı rım ları bu miktarın % 7,5' i , Büyük Britanyan ı n d ış sermaye yatır ım ları da % 1 9 kadard ı r (rakamlar, yaza r ta rafı ndan, Ulus lara rası Pol it ika ve Ekonomi Enstitüsü (ADe) verilerinden ya ra rlan ı l a ra k hesap lanmıştır.)

pada da kendi leri için en elveriş l i ekonomik ve tica ri·pol it ik mevziler sağ · l amış lard ı r. ABD emperyalizmi, sosyalist o lmıyan dünyanın geniş kesim· lerinde, Lat in Amerikada, Yakın.Doğ uda, GÜney.Doğu Asyada, önem l i pol it ik ve ekonomik dayanak nokta lar ın ı e l inde bu lundurmaya devam et· mektedir. Amerikan emperya l izmi kapita l i st dünyada sayıca en büyük s i lah l ı kuvvetlere sah i pt ir. Ve n ihayet, eğer AET çerçevesi içinde b i rkaç devlet rekabet hal indeyse, ABD konusunda bir memlekette tek merkezli pol it ik yönetim sözkonusudur.

Fakat ABD emperyal izmi i çin nispeten elveriş l i olan bu denge, diğer önem l i mevzilerin olumsuz ka l ı ntı siyle önem l i derecede ve g itg ide daha büyük ölçüde bozu lmaktad ı r. B i l ind iğ i üzere, sosyal ist o lm ıyan dünyanı n sanayi üretiminde ABD'n in payı epeyce azalmıştı r. B ir zamanlar, genel. l i kle kapita l i st ekonomin in ve özel l ik le Amerikan « gel işme»sin i n kudret sembolü o lan do lar, a rtık " hasta döviz» hal ine gelmiş bulunuyor. 1 971 'de, ABD dış tica ret bi lançosu, 1 893 y ı l ından beri i lk defa o lara k açıkla kapan· m ıştı r ve bu aç ık o zamandan beri daha da büyümüştür.

ABD kap ita l i st dünyada askeri a landa egemen bir yer tutmaya deva m ed iyor. Ş imdi, Vaşington yönetici çevreleri, kend i polit ik hegemonyaların ı korumak, ticaret ve döviz a lan ındak i partnör·ra kipleri n i korkutmak mak· sadiyle askeri a landak i egemen l ik lerini bir koz o lara k kul lan ıyorla r. Fakat bununla, ABD'nin yalnız ekonomik etk is in in deği l , pol it ik etk is in in de azal· masına karşı koya b i lm iş değ i ld i rler.

Emperyal ist sistem içinde ABD'nin rolün�n nispeten zayıflamas ın ın baş· I ıca nedeni, geçtiğ im iz onyı l larda sosya l izme ve ulusal kurtuluş hareketine karş ı mücadelede uğ rad ığ ı ta ri hsel yen i lg i lerd i r. " Dünya jandarması » rolüne g i ren ve bunu onyı l la r boyunca sürdüren ABD, kendi ekonomik olanaklar ın ı n s ın ı rlar ın ı çoktan aşmı şt ı r. Bugün Ameri kan tekel leri, s i lah üretim inden sağlanan büyük kazançlara rağ men, dünya pazarı ndak i, hatta ABD'nin iç pazarı ndak i mevzi ler ini günden güne daha çok Batı Avrupal ı ve Japon rakipleri ne terketmeleri gerektiğ in i hesaba katmak zorundadırlar. Ostel ik, i kinci Dünya Harbi'nden sonra ABD'nin ç ıkarlarına b i r dereceye kadar ceva p veren dünya ölçüsündeki kapita l ist ekonomi ve döviz sistemi derin b i r yap ısa l bunal ıma düşmüş durumdad ı r.

Toplumsal servetlerin a labildiğine çarçur edilmesi ve aynı zamanda işsizl iğ in sürdü rülmesi, y ığ ınsa l yoksu l luk ve d iğer düşüş bel irt i leri, devlet· tekel kapita l i zmin in g iderek çürüdüğünü göstermekted i r.

ikinci merkez Batı Avrupa

Batı Avrupa n ın önemin i ve ağ ı rl ı ğ ı n ı bel i rl iyen, he r şeyden önce, bugün 9 devletin dah i l bu lunduğ u Ortak Pazar' ın, her b iri dünya kapita l ist eko­nomisinde sağ lam mevziler tutan FAC, Fra nsa, Büyük Britanya g ib i büyük

43

memleket/eri birleştirmekte o lmas ıd ı r. AET, ölçüleri bakı m ından Amerikan pazarına yak laşık bir iç pazar yaratmak emel i ndedi r. AH daha ş imd iden kapi ta l i st dünyan ı n dış tica retinde b i rinc i yeri a lmakta, toplu luğ u n eko­nomik potansiyeli yaln ı z ABD'nin geris inde ka lmaktad ı r (3 n umara l ı cet­vele bakınız).

Batı Avrupan ı n entegrasyonunda c3nemli bir dördüncü etken o larak öncel ik le objektif ekonomik sü reçler, yan i b i l imsel-teknik devrim koşu l la­r ında giderek h ız lanan sermaye yoğun laşması ve merkezleşmesi, üretim güçlerinin gel işmesi rol oynad ı . Fakat as ı l çözümleyici rol oynıyan , " Batı Avrupa Toplu luğu » vasıtasiyle sosyal izme karşı m ücadele için elveriş l i

Cetvel-3

Başl ıca emperya l ist rekabet merkezlerinde ekonomik güçler oranı ( 1 970)

ABD AET (9) Japonya

Nüfus (m i lyon kiş i) 204,8 251 ,4 ( 1 22,3) 1 03,5 (50,5)

Gayri safi m i l l i has ı la 991 , 1 626,9 (63,2) 1 97,8 (20,0) (milyar do lar)

Altın ve döviz rezervleri 1 1 ,7 30,8 (263,2) 3,7 (31 ,6) (mi lya r do lar)

Elektrik enerj is i ü ret im i 1 .638,0 806,6 (49,2) 359.5 (21 ,9) (mi lya r klvs.)

Ham çel i k ü retim i 2 1 1 , 1 236,6 (1 1 1 ,9) 93.3 (76,5) (m i lyon ton)

Otomobi l ü retim i 6 ,6 8,7 ( 13 1 ,9) 3,2 (48,4)

(mi lyon adet)

Hububat ü retim i 60,6 73,2 (1 20,8) 1 ,2 (2,0)

(mi lyon ton)

Tica ret f i losu 1 8,5 57,4 (31 0,2) 27,0 (1 46,0)

, (mi lyon toni lato)

i h racat (m i lya r dolar) 43,2 1 1 2,3 (206,0) 1 9. 3 (44,7) Sanayi ü retimi ( 1 00,0) (63,4) (22,5)

Not : Pa rantez içindek i rakam la r ABD'y.e kıyasla (ABD = 1 00) AET (9) diliminde FAC, Fransa, ıto/ya, Belçika, Hollônda, Lüksemburg,

Büyük Britanya, Danimarka ve Ir/anda'ya ait 1 970 yı" veri/eri biraraya getiri/miştir.

Yazar bu hesap/ama/arda özellik/e şu kaynak/ann veri/erinden yarar­/anmıstır: Statistica/ Yearbaok (United Nations) New York, 1 971 ; Month/y BuI/etin ol Statistics (United Nations), New York ; National Accounts 0/ AECD Countries 1960-70, Paris ; Main Ecanomic indicators (OECD), Paris.

44

mevzilerin güçlendiri lmesi düşü ncesiyd i . Zamanla, Batı Avrupa devlet­lerin in , ABD'ye az veya çok denk düşecek b i r g üce u laşarak, onun hege­monyası ndan kurtulma emelleri de kuvvetlend i . Nihayet, yeni emperyalist kudret merkez in in meydana geti r i lmesi, tekelci sermayenin egemen l iğ in i, Batı Avrupada işçi s ı n ı fı n ı n ve bütün emekçilerin g iderek güçlenen dev­rimci ve demokratik ç ık ı ş lar ından koruma düşüncelerine de uyg undu.

AET ü lkeleri, kendi ekonomik, ticari-pol it ik ve döviz potansiyel ine da­yanarak, Kuzey Avrupadan Güney Afrikaya ve Karayip Denizine kadarki kesimde bir etki a lan ı sağ lamaya çal ı şmaktadır lar.

ABD ve Japonya 'dan fa rkl ı o larak, Batı Avrupa, türdeş b i r kapa l ı mer­kez değ i ld i r. Batı Avrupa (özel l ik le ekonomi a lan ı nda) daha ziyade ted­ric i ve çel işk i l i b i r entegrasyon süreci yaşamakta o lan b i r devletler gru­pudur.

Onümüzdeki onyı l l a rda, Batı Avrupa, herha lde, şu veya bu tarzda da im i pol it ik entegrasyon biçim leri yaratma yolunda g i rişi lecek denemelere rağ ­men, kend i u lusa l -devletsel ya p ı l ı ş ı n ı genel l ik le koruyacaktır. Batı Avru­pada u lus ları n üstünde «devlet-üstü .. b i r şey yaratma f ikri haya ld i r. Bu böyle o lsa do, AET'na dah i l mem leketlerin d ı ş pol it ika doğ rultu lar ında bel i rl i b i r koord inasyon sağ lama eğ i l im in in gitgide güçlenmekte o lduğunu gözden kaç ı rmamak gereki r.

Üçüncü rakip Japonya

Günden güne bağ ı msız b i r em perya l i st rekabet merkezi ha l ine gelmekte o lan Japonya, ş imdi l i k elbette diğer iki merkez g ib i etki a l an la rı na sah ip değ i ld i r. Bundan başka, bu memleket, ekonomik potansiyeli n i n kesin ö l ­çü leri bak ım ından da ABD'den ve AET'ndan b i r hayl i gerided i r ; fakat sağ ­lad ığ ı ekonomik gelişme tempoları bu farkı mütemadiyen azaltmaktad ı r.

Japonyan ı n diğer ka pita l ist memleketler a ras ındaki etkisi, daha çok onun olağanüstü sağ lam dış tica ret mevzi lerine dayan maktad ı r.

Japon leke/ci sermayesinin ekonomik sıraleiisi, düne kadar olduğu gibi, bugün de, öncelikle ekonomik gelişmede azami tempolar sağlamaya yö­neliktir. Amaç, d ünya kapita l ist iktisat sisteminde evvelce n ispeten zayıf olan mevzi leri k ısa bir süre içinde güçlend i rmektir.

Japon emperyal izmi egemen çevreleri ik inci Dünya Harbi yeni lg is inden bazı ib ret dersleri ç ıkarmış, bütün d ikkatleri n i em perya l ist yayı lman ın eko­nomik b iç imleri üzerinde yoğun laşt ırmışlard ı r. Bu memlekette gayri safi m i l l i has ı lada askeri harcama ları n payı d iğer emperya l ist ü l kelerdekine kıyasla daha küçüktür. Bu da hız l ı tempolarla ekonomik gel işmeyi ya r­d ı mi ıyon etkenlerden birid i r.

45

Yerl i akaryakıttan ve ham maddelerden hemen hemen büsbütün yoksun olan Japonya için, ihracat tica reti, ekonomik ge l işmenin her zamankinden daha fazla zorun lu koşuludur. Bunun için, Japon tekelleri, sürüm pazar­lafı peşinde, rakiplerinden daha çetin bir mücadele yürütmektedirier. Bu­nunla beraber, dış ham madde kaynaklaflna rakiplerinden daha fazla bağlıdnlar. Bütün bu neden lerle, Japonya, d ünya kapital ist iktisat sistemi ve öncel ik le ABD içindeki buna l ım d u rumları karş ıs ında özel l ik le d uyarl ı ­d ı r. Aynı zamanda, Japon tekel leri , ABD'n in Ç in -H ind i 'ndeki sa ld ı rı s ından h iç de az ı msanmıyacak ekonomik çıkar lar sağ lamış lard ı r. Ş imd i , bu tekel ­ler, herha lde, Viyetnam ha l k ı n ı n zaferi sonucu olarak ABD'n in Güney­Doğu Asyada iti bar ın ı yiti rmesinden yararlanacak \Le bu bölgeye daha çok sokulmaya ça l ı şacaklord ı r.

Başlıca çatışma alanlafı

Oç büyük rekabet merkez in in meydana gel mesi, emperya l istleraras i çe­l işk i lerin b i r hayl i kesk in leşmesine yol açıyor. Bunun la beraber, şöyle b i r durum ortaya çık ıyor: Ayrı ayrı merkezlerin özel çıkarl a rı i le genel emper­ya l i st ç ıka rla r çatıştığ ı zaman, daha çok, öz ç ıkarlar ın yeğ lenmesine yat­k ın l ı k gösteri l iyor. Oç merkez o kadar büyük ekonomik potansiyele sahip bu lunuyorlar k i , ara lar ındaki rekabet, ya ln ız dar an lamda ekonomi üze­rinde değ i l , tüm d ünya kapital ist i kt isadi ya pıs ı üzeri nde etki gösteriyor.

Ancak, örneğ in, d ı ş ticaret ve döviz i l işki leri a lan ı nda, üç m erkezden hiç b i r in in kend i ç ıkar lar ın ı sağ l ıyab i lmek için yeterli gücü kendinde bu la­mad ığ ı b i r durum ortaya ç ıkmışt ı r. Fakat, öte yandan, üç merkezden her b i ri, sorun ları n ya ln ız kendi ç ıkar ına çözü lmesi için çabai ıyon tarafı n denemelerini sonuçsuz bıra ka bi lecek kadar güçlüdür. Bunun içindir k i , merkezler a ras ında kUV\let dengesin i yansıtan uzlaşma l ı kara rlar çözüm riormu o lara k kal maktad ı r.

Ve sonuncu ola rak, emperya l i stlera ras ı çel işk i lerde görülen yeni özel l i k bun lar ın komple karakterid i r. Ekonomi, tica ret ve döviz politikası a lan ı n ­dak i çel işk i ler, pol it ik i l işki leri de , b lok s istemleri yap ıs ın ı da etkilemekte­d i r. Ve bunun tersine, dış pol it ika a la n ı nda \leya askeri a landak i ortak veya özge a m aç lar ve çıkarlar do, kendi baş ına, ekonomik çel işki le ri!' çözümüne yanaş ım tarzı üzerine etki yapmaktad ı r.

ABD, kapitalist dünyada hegemonyasın ı güçlendirmeye ça lış ırken ve

me\lzi ler in in daha fazla zayıf lamas ına göz yummayı ak l ından b i le geçir­mezken, genişl iyen Ortak Pazar ve Japonya, dünya ka pital ist i ktisat sis­temi içinde ve dünya polit ikası sorun ları üzeri ndeki etki lerin i art ı rmak üzere enerj'ik o larak ça l ışmaktad ı ria r. Bundan ötürü, üç emperyalist reka­bet merkezi arasındaki çelişki ve çatışmalar daha da sertleşecek/ir.

46

V. i. Lenin bu rekabet mücadeles in in yasas ın ı keşfederek şun ları yaz­mıştı : " . . . Kapita l izmde etki , menfaat ve sömürge vb. a lan la rı n ı n bölüşü l ­mesinde, bölüşmeye katı lan ları n gücüne görelik, genel ekonomik, ma l i , askeri vb . güce göre l ikten başka b i r temel düşünü lemez . . . Peki, y ı l la rca ve onyı l l a rca son ra emperya l ist devletler a ras ında güçler oran ı n ı n değiş­mez o lara k kalması ,mümkün ' müdür? Asla değ i ld ir. » (") Bugün V. i . le­n in ' i n bu söz leri onyı l larca önce o lduğu kadar a ktüe ld i r.

Son zamanlarda emperyalizmin iç çelişkileri her şeyden önce kendi döviz sisteminde beliriyor. Bu sistem, ekonomik sa rs ınt ı lar ın bütün kapi ­tal ist dünyaya yayı lmas ına a raç o lan mekanizmdir.

1 944 y ı l ı ndan beri yürürlükte olan ve dolar iç in i mtiyazı i bir durum garant i leyen Bretton Woods Anlaşması hüküm leri , Ameri kan sermayesi ne epeyce öneml i ç ıkarlar sağ lad ı . Bunun böyle o lduğ unu, ABD'nin uzun b i r süre boyunca ödeme dengesi üzerinde yapı lan b i r tah l i l a paç ık gösteri­yor. 1 953-72 y ı l ları dönem inde bu ödeme dengesi aç ığ ı 69 mi lya r do ları buldu. Bu açığ ın yaklaşık olarak beşte dördü ABD ulusa l dövizi i le kapa­t ı ld ı ; bu da yaba ncı memleketlerde kaçın ı lmaz sonuçlariyle b i rl i kte muaz­zam m iktarda dolar a rt ık lar ı y ığ ı lmasına yol açtı . ABD tekelci sermayesi, d iğer kap ita l ist memleketleri kaplayan dolar çığ ı ndan yara rlanarak , ora ­larda gerçek b i r sanayi imparatorluğu kurma ola nağ ı na kavuştu.

ABD'nin rekabet gücünün nispeten zayıflaması, emperyalist devletler

arasında güçler oran ı n ı n değ işmesi, en inde sonunda Bretton Woods s iste­m in i n kaçı n ı lma z çöküşüyle sonuçland ı . Böylece, kapita l i st döviz mekan iz­mas ın ın yen iden gözden geçir i lmesi gereğ i o rtaya ç ıktı ve bu sorun a rt ı k emperya l ist rekabet merkezleri a ras ındak i mücadelede baş l ı ca yeri a l ı r o ;du.

Döviz bunalımı ile yakından ilişkili bir diğer çatışma alam da dünya lcapitalist ticaret alamdır.

Bu a landa da ABD'n in mevzi leri b i r hayl i zayıf lad ı . Oyle k i , 1 972 y ı l ında B i rleşik Amerikan ın Japonya i le ticaret indeki aç ık 4, 1 m i lyar doları buldu . Aynı yı l , Birleşik Amerika, i lk defa olarak, AET ülkeleriyle ticarette borç lu du rumuna d üştü. Ortak Pazar' la tica rettek i aç ı k ( 1 65 m i lyon do lar). i ng i l ­tere i l e ticaret bi lônçasu da katı lı rsa, çok daha c idd i olaca ktır.

ABD, çoğ u defa " ticaret savaşı » ad ı veri l en mücadele boyunca, rak ip­lerin in tica r i -pol i t ik savunmas ında ged ik açabi lmek üzere kuvvet top la­maktadır.

ABD'n in ticaret stratej is i sonucu olarak , genişleti lm iş Orta k Paza r, özel­l i kle preferans ( imtiyaz sağ lama) polit ikası yüzünden, Amerikan tekel­leriyle sert bir çatışmaya g i rd i . Hele köy ekonomisi ü rün leri tica reti, ABD

(") V. i. lenin, Bütün eserleri, c. 27, S. 4 1 7.

47

i le AET a ras ında sürekli çatışmaları n kaynağ ı o ldu . « U.S. News and World Report» dergis i , ha�l ı o larak, ta r ım politikası a lan ın ı « başl ıca ekonomik cephelerden b i ri » d iye n itelendiriyor ve şöyle d iyor : « AET gerçekte b i rçok Amerikan ta r ım ü rününün Batı Avrupaya i hrac ın ı bir hayli s ı n ı rlayan aş ı rı derecede proteksiyonist (5) b i r genel tarım polit ikası uygu luyor. » Bu du­rum, derg in in kan ısınca, ABD'n in tica reti i ç in çok önem l id ir, z i ra "tar ım ürün leri Amerikan ın bütün 'ihracatı n ın beşte b i r in i teşki l etmekted i r». (G)

Birleşik Amerikanın köy ekonomisi için AET bugüne bugün de olağa ­nüstü öneml i b i r sürüm pazarı d ı r. Bundan ötürü, "yüksek fiyatla r politi­kası »na son veri lmesi isteği Vaşi ngton tara fı ndan uzun y ı l la rdan beri AET'na karşı tica ret mücadelesinde önemli şartlardan b i ri o larak i leri sürü lüyor. Ortak Pazar' ı n genişleti lmesi Amerikan çıkarlar ına ind i ri len yeni b i r ağ ı r da rbe oldu. Büyük Britanya, Dan imarka, i rlanda'ya Amerikan köy ekonomisi ürünleri ihracı tutarı 1 971 y ı l ı nda 441 mi lyon dolar kadard ı . AET fiyatlar sistemin in bu üç memleketi de kapsaması Amerikan ih r.:ı ­catına o lumsuz etki ler yapacaktı r.

Emperyalist rekabetin üç ana merkezinin meydana gelmesiyle, etki alanlan mücadelesi de yeni bir düzeye yükselmektedir.

AET'nun uygu lad ığ ı preferans pol iti kası , her şeyden önce Amerikan te­kellerin in d ı ş ekonamik a landaki hayati ç ıkarla rı n ı tehdit ediyor. i ş leme tabi memleketleri kend i ed in im lerin i AET'na b ı rakmaya zarl ıyan preferans an laşmaları n ı ABD kesin l ik le pratesto etti. Z i ra AET'nun d ış etki a lan ın ı genişletme eğ i l im leri herha lde azaım ıyacak ve d iğer devletlerle prefera ns an laşmaları yak ın gelecekte ka ld ı rı lm ıyacak, bu a landaki çatışmalar ka­ç ın ı lmazl ık la sertleşecektir.

AET'nun polit ikası , d ünya ka pital ist iktisat sistemin in eşi görülmedik biçimde bölgeleştiri lmesi yön ünde geliştiğinden, toplu luğa karşı d u ran b lok lar meydana geti r i lmesi i htima l i vard ı r.

Emperyalistlerarası çelişki/erde bugünkü keskinleşme, bir de, genellikle enerji bunalımı problemi ve özellikle de petrol durumu ile bağlıdır.

Daha 1 970 y ı l ı nda , ABD, Kanada, Japonya ve ayn ı zamanda Batı Av­rupa mem leketleri her gün toplam 4,3 mi lyon ton petrol h a re i yorlard i ve bu g id işle 1 980 y ı l ı nda gün lük ihtiyaçları 7,6 mi lyon tonu bulacaktı . AET bugün gerekl i petrolün % 97,S' in i ithal etmek zorundadı r. B i rleşik Ameri­kada da petrol ihta l i talebi hızla a rtmaktad ı r. Bütün bunlar, sosya l ist olmıyan dünyan ı n en öneml i petrol ç ıkar ım merkezlerinde, öze l li kle Ara p memleketlerinde, etk i l i o lma mücadelesinin şiddetleneceğ ini göstermekte­d i r.

(-i) Herhangi b i r ü lken in sanayi ve köy ekonomisini ya ba ncı rekabetten korumak a macıyla a l ınan ekonomik tedbirler sistemi (özel l ik le gümrük polit ikası) .

(G) U.S. News and World Report, April 1 6, 1 973.

48

AH, preferans anlaşmaları ve mümkün oldukça da ortak l ık a n laşmaları bağlaya rak, Yakın ve O rta -Doğunun petrol ç ıkaran memleketleri üzerine de etk is in i yayma ça bası ndad ı r. Bu denemeler, Petrol i h raç Eden Arap Memleketleri Org ütü (OPEC) üyeler in in , son zaman larda a ld ı k ları b irçok kararın gösterd iğ i üzere, bir i leri hareket pol it ikası gütmeye başlad ı k ları koşu l lar içinde ya p ı lmaktad ı r. (7)

Dünya pol it ikası sorun la rıyle i lg i l i çel işk i ler de va rd ı r. Ekonomi k a lan­dak i bu temel l i çel işk i lerin ve d iğer çel işk i ve çatışmalar ın fon u üzerinde, üç emperyal'ist rekabet merkezi va rl ı ğ ı n ı n , bu merkezleri o l uşturan mem­leketlerin dünya pol i t ikas ı ana sorun lariyle i lg i l i görüş ve tutum lar ı üze­rinde günden güne daha büyük b i r etki yapmakta o lduğu elle tutu lur­casına görülmekted ir . Bunun la i lg i l i o larak, H. Kiss inger" in 1 973 N i san ı nda Başkan Ni kson adına yaptı ğ ı açık lama, yan i Ja ponyan ı n da katı lacağ ı b ir «Yeni Atlant ik Yasası » gerek l i l iğ i hakk ındak i sözleri gayet a n lam l ıd ı r. H. Kissinger, B i rleş ik Ameri ka'yla bağ laş ık memleketlere seslenerek, ortaya ç ıkan problemlere b i r pol it ik çöıcüm a ranması çağ rı s ında bu lunmuş ve özetle şöyle demişti r : « Biz özel ve genel menfaatlerimiz a ras ında yeni b i r denge sağ lama l ıyız. » (8)

ABD'n i n bu g i ri ş im ine karş ı Batı Avrupa devletleri hükümetleri n i n soğuk davranmaları yen i çatışmalar ın o lgun laşmas ına tan ık l ı k ed iyor. Şu va r k i , b i r yandan, bütün bu mem leketlerin NATO'yu ayakta tutmakta ve askeri­pol it ik bak ımdan güçlendi rmekte prens ip iti bariyle ortak ç ıka rla rı o lduğ u gerçeği de gözden kaçı rı lmamal ıd ı r. ABD bundan böyle de hegemon ­yas ın ı korumak n iyetindedir. Ote yandan, Batı Avrupa kapitalist memle­ketierin in , gerek ABD'yle i l işk i lerde, gerekse genel l ik le dünya polit ika­sında daha bağı msız ve daha önem l i b i r rol oynama özen ve çabalar ı da görmezli kten gel i nemez.

Bu yarg ı lar ı , öze l l i k le, «AET bugün ya ln ı z , bölgesel ç ıkarla r' ı n ı savun­ma ı ı d ı r ve ABD'n i n ,tüm ç ıka rlar' ı temsil etme hakkı va r m ıd ı r » sorunu üzeri ndeki tartı şma lar da doğru lamaktad ı r. Genişleti lmiş Ortak Pazar' ı n yay ı lma eğ i l im inde ya ln ız Afrika ve Yak ın-Doğuya yönelmekle ka lmayı p. ABD'n i n kend i «ç iftl i ğ i » sayd ığ ı Lôtin Ameri kaya da soku lmaya can attığ ı b i r gerçektir.

Ç ıkar lar ın böyles ine ayrı mlaşması ha l i nde, şu veya bu p roblem lerin çözümü iç in hangi biçim ve metot lar a ran ı rsa arans ın , a ncak geçici ve kısmi çözüm karar ları sözkonusu o lab i l i r. Rak iplerin çıkarları a ra sındaki temel l i karş ıt l ı ğ ı n g ideri lmesi imkans ızd ı r.

(7) 1 973 Kasım ayı nda, Kuveyt'te, OPEC üyesi 1 0 Arap memleketi petrol bakan la rı b i r toplantı yaptı l a r. Bu toplantıda, bundan böyle petrol çıkarı mın ın ve israHi desteklemeye devam eden memleketlere petrol ih racı n ı n daha da azaltı lması kara rlaşt ı rı l d ı . Bundan önce de, b irçok Arap memleketi, ABD'ye ve Hol landa'ya petrol satı ş ı n ı kesti ler.

(H) The Depa rtment of State Bul letin, Washington, May 1 4, 1 973, p. 595.

49

Emperyalist rekabet ve işçi sınıfının durumu

Em perya l ist rekabetin üç ana merkezi a ras ında çelişki lerin keskin leş­mesi, e lbette, ha lk y ığ ı n lar ın ın d u rumunu ve tekel lerin egemenl iğ ine karş ı yü rüttükleri m ücadele kaşu l larını da etkiliyecektir,

Rekabet ş iddetlend i kçe, tekel ler, iş letmelerde işçi leri ve h izmet l i leri sö­mürme h ız ın ı da du rmadan a rtı rıyorla r. Bu ana eğ i l im, kapita l ist mem­leketlerde işç i s ın ı f ın ın çetin m ücadelelerle bazı geçici tavizler elde ett iğ i zamanlarda hiç b i r suretle aza lm ıyor.

Kapital ist dünyayı sa ra n enflasyonun sonuçlar ı , işçi ler için daha, önem­l id<ir ve iç emperya l i st rekabetle do laysız o larak bağ l ıd ır. Bugün, enflas­yon, ka pita l i stlerin rekabet mücadelesinin ve em peryal ist yayı lma polit i­kası n ı n yükünü emekçi lerin s ı rt ına yük lemenin başl ıca biç imi o larak bel i r­mekted i r. Bu da sı n ıf m ücadeles in in ş iddetlenmesine yard ım etmektedir. Orneğ in, FAC'de, d iğer büyük kapita l i st mem leketlerde olduğu g ibi, gün­del ik lere hayat paha l ı l ığ ına göre b i r zam yap ı lması vb. istekleri yaygın­d ı r. Grev ve g revci sayıs ındak i büyük a rtış, y ığ ınsal an laşmazl ık ve çatış­ma ların keskin leşmesi sürecin i yansıtmaktad ı r. Oyle ki , 1 950' Ierde her yıl orta lama 1 0 mi lyon kişi grev yapmışken, 1 960' Ia rı sonunda g revci sayısı 20 m i lyona ç ıkm ıştır. 1 973' ün ya ln ı z i lk üç ayı içinde kapita l ist d ünyada 25 mi lyon kiş i grevlere katı l m ış lard ı r.

Ka pita l ist mem leketlerde işçi sın ıfı n ın 'mücadelesi günden güne daha da bel i rg in leşen yen i nite l i k çizg i leri kazan ıyor. Bu m ücadelede gözle görü l ü rcesine a rtan bir enternasyana l leşme va rd ı r ve bu süreç öncel ik le u lus lara rası tekel lere karş ı yap ı lan ortak çı k ış larda beli rmektedir.

*

Ka pita l i st dünyadaki bütün bu sü reçlere karş ı , sosya l ist devletler top lu­luğunun tutumu, d ış pol it ika sorunla riyle i lg i l i o lan ve SBKP XXiV. Kon­gresinin kabu l ettiğ i Barış Progra m ı 'nda en parlak ifadesi n i bulan i l kesel görüş ve tutum la ra dayanmaktad ı r.

Sosya l i st devletler, sosya l i st ve ka pita l i st mem leketler a ras ındaki i l iş­k i lerin temel b içim i olan barış içinde yanyana yaşama Len inc i prensip­ler ini gerçekleştirmenin, sürek l i barışı sağ laman ın, işçi sın ıfı n ı n ve bütün i lerici g üçlerin ka pital ist ezgi ve söm ü rüye ka rşı yü rüttükleri m ücadele için gitgide daha elveriş l i koşu l l a r ya rattığ ı kan ıs ındad ı rlar. Bunun sonucu o larak, işçi s ın ı fı n ı n eylembir l iğ in i g üçlendirmek ve geniş b ir anti-emper­ya l i st cephe yaratmak için yeni ve büyük o lanak lar ortaya ç ıkmaktad ı r.

50

Yakın-doğu anlaşmazlığında arap cephesi

Naim Aşhab

Ordün Komünist Pa rtisi M K üyesi

Mahcub Osman

Sudan Komün ist Partisi MK üyesi

Adel Haba

I rak Komün ist Pa rtisi MK aday üyesi

ı sra i l ' in yayı l ıc ı pol it ikası Yak ın -Doğu'da harbin dördüncü defa a lev­lenmesine sebep oldu . Yakı n -Doğu an laşmazl ığ ı , ba rışsever ve a nti­emperyal ist güçlerin sa ld ı rgan emperya list ve siyonist güçlerle çatışması­d ı r. Ek im Harbi bunu a paçık yansıt ıyor. Arap devletleri, bu ha rpte, yasa l i stekleri uğrunda, yan i ısra i l tarafı ndan işgal ed i l miş topra klar ın geri veri lmesi, F i l istin Arap ha lk ın ın kendi kaderi n i bel i rleme hakk ın ın sağ­lanması uğ runda savaşt ı lar. Tek sözle, kendi toprak ları nda kendi toprak­la rı için çarpışt ı lar. Leninizm böyle harpler in hakl ı harpler o lduğunu öğ­retmekted i r.

i sra i l 'e gel i nce, o bu ha rpte, güya Mıs ı r ve Suriye ta rafından yokedi l ­mek istend iğ i nden ötürü kendi varl ı ğ ı n ı sürdürmek içi n savaşı r görünme yelteniş ine rağ men, sa ld ı rgan, yayı l ıc ı kuvvet o lara k eylem gösterd i . Ger­çekte (bu defa da herkesçe anlaş ı ld ığ ı üzere) ısra i l yöneticileri işgal ettik­leri Ara p toprak lar ın ı

' elde tutma çabasındayd ı la r. Dördüncü Ara p- i smi l

Harbi , BMT Güven l i k Konsey i 'n in 22 Kas ım 1 967 gün lü ve 242 say ı l ı kara­r ın ı isra i l ' i n hiçe sayma pol it ikas ın ı n kaçı n ı lmaz sonucu oldu.

israil'in yaytlma politikası

i sra i l ' in kuru luş an ından it iba ren, Tel-Aviv siyonist yönetici leri , bu dev­leti, emperya l izmin , Yak ı n -Doğ udak i yabancı petrol tekellerin in ç ı ka rların ı savunma a racı ha l ine getird i ler. Yen i devlet derha l sömürgeei l iğ in ezg i ­s inden kurtu lmakta olan Arap ha lk ları na karş ı düşmanca b i r tutum ta­k ınd ı . Dış polit ikası n ı n yayı l ıeı ka rakteri daha 1 948 y ı l ı nda kend in i göster­d i : isra i l o zaman BMT Genel Kuru lu 'nun 29 Kas ım 1 947 gün lü karar ına göre kuru lmas ı gereken F i l i st in Ara p Devleti toprak lar ın ın yarı s ından faz­lasına elkoydu. Bu suretle Filistin Arap halkının öz bağımsız devleti çer-

51

çevesinde kendi kaderini bel i rleme hakk ı çiğ nenmiş o ldu . B u yüzden, b i r m i lyona yak ın F i l istin l i yurtsuz ve evsiz ka ld ı l a r. Bun lar günümüze kadar da yurtla rına ve evlerine kavuşamad ı lar.

Aradan sekiz y ı l geçtikten sonra, Tel-Aviv yönetici leri, I ng i l iz ve Frans ız emperyal'izmiyle elele vererek, tekrar Arap topraklarını talana giriştiler. Süveyş Kana l ı ' n ı n devletleşti ri lmesi ( 1 956) üzerine M�s ı r'a karş ı g i riştikleri üçlü sa ld ı rıda i sra i l vurucu güç rolü oynuyordu. i sra i l s i lôh l ı kuvvetleri o zaman tüm Sina Ya rı madas ın ı işgal ettiler. Fakat Sovyetler Birl iğ in in ke­s in müdaha lesi sayesinde, bu üçlü sa ld ı rı başarı sız l ığa uğratı l d ı .

Ne var k i , siyonist l iderler başka la rı n ı n toprak la rı n ı zaptetme hesap­la rından vazgeçmed i ler. O zamank i başbakan Ben Gurion « isra i l ha ritas ı ş imd iki ha rita değ i ld ir» d iyor ve memleket s ı n ı rları n ı n savaşa başvuru la ­rak Efrat'tan N i l 'e kadar genişlet i lmesi çağ r ıs ında bu lunuyord u. ısra i l askeri çevrelerin in , u lus lara ras ı geric i l iğe dayanarak, bundan sonra g i riş­tikleri bölgesel yayı lma sald ı rı s ı 1 967 y ı l ı Haziran ına rastlad ı . Oç Arap devleti n in - M ı sı r, Su riye, Ürdün - bir k ıs ım toprak ları birbiri a rd ı nca işga l edi ld i . Yen iden 400 bin F i l istin l i özyurtlar ından ç ıkarı l ı p uzaklaş­t ı rı ld ı .

BMT'n ın , zapted i len topra klar ın Ara p memleketlerine geri veri lmesi suretiyle an laşmazl ı ğ ı n çözümünü öngören kararlarına rağ men, i srail sa­dece barışsever kamuoyunun sesine kulak vermemekle ka lmad ı , üçüncü sa ld ı r ıdan sonrak i y ı l lar boyu nca i şga l bölgelerin i de Arap memleketleri za ra rı na durmadan geniş letti.

1 973 y ı l ı baş ına kadark i isra i l resmi veri lerine göre, ya ln ız Ürdün nehri batı yakasında 1 m i lyon dönümden fazla toprağa elkonul muş, bura la rda 50 kadar siyon ist konu m yeri meydana geti ri lm işti . Bunun la birHkte, işgal mokamları , kendi topraklar ına kattıkları yerlerde ha l kı zorla özümseme polit ikası güdüyorlard ı .

i srai l emperyal i st sald ı rıs ın ın strateji k hedefi, 1 960 yı l ları başından iti­baren gitgide daha i lerici bir sosyal içerik kazanmaya başl ıyan Ara p kur­tu luş hareketin in gel işmes,ini du rdu rmaktı . Netekim, bazı komşu Ara p mem leketleri nde i lerici gel işmeler o lu r o lmaz veya emperyal izmin ve te­kel lerin ç ı kar ları n ı balta i ı yon tedbirler a l ı n ı r a l ı nmaz, Tel-Aviv' in hemen si lôh şak ı rdatmaya ka lk ı ştığ ı , her gün askeri k ı ş ı k ı rtma la ra başvurduğu ve komplolar terti p led iğ i b i r sır değ i ld i . Güvenl ik Konseyi ve diğer BMT organ ları arşivlerinde bu sa ld ı rı eylemlerin i suçlayan yüzlerce belge var­d ı r.

Tel-Aviv yönetici çevreleri, i ktida rda tutunabi lmek için, isra i l top lumun­da yay ı l ı c ı ve şovinist d uygu la rı habire körük ıüyodar. Memleketi düpedüz bir s i lôh l ı kampa döndü rmüş bu lunuyorla r. 1 972 y ı l ı sonunda aç ık lanan baz ı Amerikan veri lerine göre, ı sra i l , insa n baş ına askeri harcama pay ı

52

(yı lda 448 dolar) bak ımından, B irleşik Amerikayı da (379 dolar) geçerek, d ünyada birinci gelmekted i r.

Tel-Aviv i lerici Ara p devletlerine karşı sa ld ı rgan pol iti k hattı n ı , Yak ın ­Doğu'da emperya l izm yan l ıs ı g üçleri giz l ice ve bazan da açı ktan açığa desteklemekle bağdaştı rıyor. B i rçok Arap memleketi ndeki gerici rej imler isra i l yönetici lerin in pek hoşuna g idiyor, çünkü bu rej'imler Arap kurtu luş hareket in in i lerleme yolunda b i rer engel o larak d ik i lmekted i r. Knese ( israi l par lamentosu) oturum la rından bir inde, yetk i l i lerden b i ri n in şöyle dediği hat ır lardad ı r : « Baz ı la rına belki b ı raz paradoksal görünse de, ger­çek odur ki , i srai l ordusu . . . örneğ in bir O rdün, bir Lübnan ve belki de b i r Suudi Arabistan'da mevcut rej im ierin korunması kayg ıs ın ı da benim ­semekted i r. »

Arap ha lk ları i le Sovyetler B i rl iğ i a ras ında g ünden güne a rtan dostl uk, Tel-Aviv'i b i lhassa rahatsız ed iyor. isra i l yönetici çevreleri, Sovyetler B i r­l iğ i 'ne hemen her gün h ücüm la rda bu lunarak, Arap kurtu luş ha reketi n in d ünya sosya l izm iyle bağ laşmasın ı ne pahasına ol ursa o l sun baltala maya çal ışıyorla r. Ve bunu Amerikan emperyal izminin ya ra rına yaptık ların ı açık­ça söylemekten de çek inmiyorlar. isra i l a rtık ABD'nin sosya l i st ü l kelere karş ı balta lama ve casusl u k eylem leri üssü ha l ine geti r i lmiş bu lunuyor.

ısrail dünya devrimci ha reketinin d iğer b i rl iklerine karş ı da d üşmanca davran ıyor. Asya ve Afri ka'da, yen i - sömürgec i l i k metotla riyle hep aynı hedefi, yani u l usa l kurtuluş ha reketinin gel işmesini köstekleme hedefini güdüyor. Sözümona ya rd ı m maksadiyle ihtisas hazırl ığ ından geçi ri len i sra i l örgütleri, bu ik i k ı tan ı n genç devletleri içinde emperyal'izmin « Truva Atı » rol ünü oynuyorlar. isra i l yönetici lerin in kirli iş leri kendi lerinden gayrı yorum gerektirmiyor. Bu cüm leden o larak, petrol tekel lerin in ç ıkar lar ın ı kol l ıyarak, Tel-Aviv' in , Biyafra 'da bölücü leri k ışk ı rttı k lar ın ı , Güney Sudan ' ­da isyan la r körüklediklerini , Uganda'ya ka rşı komplola ra katı ld ık lar ın ı hatır latmak yeti r l id i r san ı rız . Amerikan sa ld ı rgan lar ın ın Demokratik Viyet­nam' ı barbarca bomba lad ık ları gün lerde (Ara l ı k 1 972). ısra i l hükümetin'in. Saygon kukla rej im iyle d i plomatik i l işki ler kurduğunu açık laması da unu­tulmuş değ i ld ir.

Şu va r ki, isra i l emperya l izmin,in balta lama eylemlerini yoğ un laşt ı rd ığ ı başl ıca a la n Arap kurtuluş ha reketid ir. Bundan ötü rü, bugün Arap ü l ke­lerinde biri nci dereceli önemi olan sorun, siyonist-emperyal ist sa ld ı rgan­l ı k la m ücadelede u lusa l güçlerin b i r l iğ in i sağ lamakt ı r.

SoldITgona karşı direnenler kimlerdir?

i sra i l işga lci lerine karş ı Arap savaş cephesi geniş ve bi leşim bakı m ın ­dan da çok çeşitl id i r. U lusa l g üçler, i s ra i l taraf ından işgal ed i lm i ş toprak -

53

lar ın kurta rı lmas ın ı ve F i l istin Ara p ha lk ın ın haklar ın ı savunmayı öngören bu savaş ın genel hedefler in i ben imsiyar ve paylaşıyorlar. Fakat bu güç­lerin çeşitl i sosya l karakteri, bu hedeflere ulaşmada başvuru lacak yol ve a raç ları n seçim ine de yansıyor. Bu do a n laşı l ı r şeyd i r. Z i ra , kurtuluş savaş ı , Ara p mem leketlerin in kend i içlerinde top lumsal ge l i şme sorun lar ın ın çözü ­müyle s ımsık ı örülmektedi r.

Ara p memleketleri komünist pa rti leri , kendi ha lklar ına karş ı ödevlerini yerine getirerek, d iğer sol ve i lerici parti ve örgütlerle bir l ikte, halk yığ ı n ­lar ın ın işgalci lere karş ı seferber edi l mesi için da ima a ktif o larak m ücadele edegelmiş lerd i r. 1 967 yeni lgis i nden sonra, komün istler, iş lenen hata ları açı kça gösteriyor ve Arap ha lk lar ın ın , hiç vakit kaybetmeden savaş ı devam ettirmeye haz ı rlanmaları , u l usal o rdu lar ın ın savaş gücünü a rttı rma la rı gerektiğ ini be l i rtiyorla rd ı . Bu savaş ın başarıs ı iç in hal ka dayanman ın ne kadar önem l i o lduğuna işa ret eden komünistler, her şeyden önce, onu g i riş imlere yöneitmeye çobal ıyorlard ı . Komün ist parti leri , Ara p kurtuluş hareketin in dost sosya l i st devletlerle i l işki ler ini sağ lam laştırmak için yo­ru lmak b i lmeksiz in ça l ı ş ıyorla rd ı .

1 973 Eyl ü lünde ya p ı lan Ara p Memleketleri Komün ist ve işçi Pa rti leri Toplantısı , sözü geçen ça l ı şma ları n sonucu olarak, yayı n lad ığ ı b i ld i ride şunları belirtti : «Arap ha lk lar ın ın u l usal kurtuluş ha reketi, kend i düşman­lar ına, yan i baş ında ABD'n in bu lunduğu d ünya em perya lümine, siyonizme ve geric i l iğe karş ı çok yan l ı ve geniş ka psaml ı bir mücadele yürütmekte­d ir. Bu, polit ik bağıms ız l ı k uğrunda, a rt ık polit ik bağ ı msız l ığ ı na kavuşmuş çoğu Arap mem leketlerinde bunu g üçlend i rmek uğrunda m ücadeledi r ; F i l i st in Arap ha lk ın ın yasal haklar ı uğrunda i sra i l işgal ine ve yay ı lma emel lerine karş ı mücadeled i r ; ekonomik kurtuluş uğ runda polit ik ve sos­yal gerici l iğe karşı , emperya l izme ve em peryal ist tekellere karş ı , bun ları n askeri üs lerine, kü ltürel ve ideoloj i k yayı lma larına ka rşı mücadeled i r.

Arap mem leketleri nde işçi s ın ı f ı , bu s ın ıf ın partisi ve radikal yurtsever çevreler, bu mücadeleyi , y ığ ın la ra dayanarak ve on ları sa ld ı rıya karşı d i ­renişe seferber ederek yü rütüyorlar. Bu güçler, emekçi lerin yararına sos· yal, ekonomik ve politik dönüşüm leri, bütün ant i -emperya l ist g üçlerin s ım­s ık ı bi rleşti ri lmesi i ç in önem l i ve zorun lu etken sayıyorlar . Bu görüş ve tutum, Ara p mem leketleri komünist parti leri merkez komitelerin in Ekim Harbi'yle i lgi l i özel oturum la rında kabul ettik leri b i ld i ri lerinde bir kere daha doğ ru lanmıştı r.

Son olayla r, I rak ve Su riye'deki u l usal cephelerin, ha lk yığ ı n la rı n ı ve bütün yu rtsever eleman ları en elveriş l i bir leşti rme biç imi o larak, kendi le­rinden bekleneni yerine getird ik ler ini göstermiştir. Bu örgütleme biçimi , gerçekten tüm memleketin d üşmana karşı savaşa yöneiti l mesi ne imkan vermekted i r. Drneğ in , Su riye'de, isra i l uçak ların ın s iv i l hedefleri de aman-

54

S i Z bombard ıman la ra tutmas ına rağ men, ha l k yığ ı n l a rı büyük bir uyan ı k l ı k ve metanet göstermiş, bu çarpı şmalara yekpôre b i r şeki lde kat ı lmış lard ı r.

Diğer Ara p ü l keleri nde, cephedeki s i lôh l ı b i rl ik leri n savaş kahra man l ı k ­la rıy le kanatlanan ha lk, kend i hükü metlerinden, eldeki bütün kuvvet ye­deklerini seferber ederek düşmana karşı d i reniş i örgütlemelerini istiyor, yurtsever örgütler de kurtuluş savaş ında y ığ ı n la rı n g i ri ş im ine ön veri l ­mesini öneriyorla rd ı .

Ara p ha lk ları , a ncak i sra i l yönetici çevreleri n i n yayı l ıc ı emel leri n i f e Ice uğrattı k ları takdirde, sosya l i leri l i k yolundak i hareketlerinde gerçek ve sürekl i b i r perspektife sah ip o labi lecekleri n i an l ıyorlar. Ekim Harbi 'nde i sra i l harpçi ler ine ind i ri len da rbe, bu perspektifin yak laştı rı lmas ına ya r­d ım edebil ir. isra i l' i n canl ı hıvvet ve savaş tekniğ i bakımından önemli kay ıp lara uğrad ığ ı Ekim Harbi , Tel-Aviv yönetici çevreleri a ras ında görüş ayrı l ı k la rı n ı kesk in leştirmiş, i srai l top lumundak i pol it ik buna l ım ı derin leştir­miş bu lunuyor. Bu d u rumda, i s ra i l ' i n kendi iç indeki i lerici g üçlerin, özel­l i k le Komün ist Partisi n i n oyna ma l ı n gereken rol de o oranda a rtmaktad ı r. Bu parti , a rt ı k 25 y ı ldan beri, ı sra i l yönetici leri n i n komşu Ara p devlet­leriyle i l i şk i le rde g üttükleri sa ld ı rı pol itikas ına ka rşı mücadelesine bir gün b i l e a ra vermem işti r. 1 967 harbi s ı ras ında , isra i l Komün ist Partisi , görüş ve tutumunu « emperya l i zmle beraber Arap ha l k lar ına karş ı değil, Arap ha lk lariyle beraber emperya l izme ve sa ld ı rgan l ığa ka rşı » o lara k formü le etmişti. Parti bugün de aynı görüş ve tutumdad ı r. i KP, BM G üvenl i k Kon­seyi ' n in a ld ığ ı 22 Kasım 1 967 gün lü kara rı n tam ve eksizsiz olara k uygu­lanmasında ve Fi l istin Arap ha lk ın ın yasa l hak lar ın ın tan ı nması nda ısrar etmekted i r. i sra i l komünistleri , sayısız g üçlük lerle boğ uşarak, enternasyo­na l ist yükümlerine sad ı k ka lmaya çal ı şmaktad ı r/ar.

Filistin Ara p ha lk ın ın ulusal hareketi, kurtuluş savaşın ın önemli bir gücü haline geldi . Ekim Harbi 'nde F i l i st in yurtseverleri bütün cephelerde savaş­tı lar. Fi l istin Kurtuluş Ord usu Golan tepelerinde ça rpışmalara katı ld ı . F i l istin d i reniş hareketi s i lôh l ı b i r l i k leri Ca l i l bölgesi içeri lerinde askeri ha rekôta a ktif o lara k katı ld ı la r ve bunu is ra l komutan l ı ğ ı bile itiraf etmek zorunda ka ld ı . Yak ın geçm işte ku ru lan Fi l i st in Ulusal Cephesi, savaş hare�<ôt ı n ı bizzat YÖnetiyor, telefon hatla rı n ı kesmek vb. g ib i sa botaj lar : ve beyanname dağıtma a ksiyon ları n ı örgütl üyordu .

işga l bölgeleri nde ve isra i l iş letmelerinde ça l ı şmakta o lon Ara p em�k­çi leri işbaşı yapmıyorla rdı . Tel-Aviv yöneticileri, bu emekçileri harp s ı ra ­s ı nda isra i l personel in in yeri n i tutacak yedek işgücü ha l ine geti rmeye muvaffak o lamad ı la r. Eğer IJrdün cephesinde kendisi s i lôhl ı ey leme g i riş­mekten kaçı nan Kral Hüseyin , Fi l istin b i rl ik leri n in de işga lci leri püskürt­rnek üzere IJrdün nehri batı s ına geçmelerine engel o lmasayd ı , F i l istin d i reniş hareketi n in savaş a ksiyon ları her halde daha etk i l i olacaktı .

55

isra i l sa ld ır ıs ına karş ı mücadeleye, Arap u lusal kurtuluş hareketin i n sağ kanad ı da katı lıyor. Fakat, bu kanadın temsi lci leri, ayırıcı vasıfları gereğ i , y ığ ın lara güvenmez ve on ları n aktifl iğ in in a rtması ndan korkarla r. Netekim, sağcı l iderler, geniş y ığ ın ları n işga lci lere karşı savaşa celbedi lmesine razı o lmuyor; savaş ın başarıyle sonuçlanması ha l inde, ayek üzere olacak s i lôhl ı halk ın, imtiyazı i üst tabaka ların dar s ın ıfsa l ç ıka rları na karşı da ha rekete geçebi leceklerinden korkuyorlar. Sağcı lar, keza, a nti-emperyal ist d i reniş çerçeves in in dara ltı lmas ın ı , bu d i reniş in özü boşa ltı la rak boş b i r ka l ıbo çevri l mesini istiyorlar. Bun ları n , son y ı l l a rda, Arap dünyası nda aş ı r ı gerici kuvvetlere el verd ik leri, böylel ik le on ları pol i t ik soyutlanmadan kur­tard ı k ları ve aynı zamanda Ara p cephesin in yapıs ında k i l i t nokta lar ın ı tutma ları na yard ım ettikleri de görü lmüştür. Gerçekten, ha lk ın gazab ın ­dan korkan gerici Ara p rej im ieri, siyonist sa ld ı rı s ı n ı n püskürtülmesi sava ­ş ına şu veya bu biçimde katı lmak zorunda· ka lmakta olsa la r da, on lar ın , Ek im Harbi 'nden önceki y ı l la rda Ara p kurtuluş ha reketi sağcı çevreleriyle bir l ikte g i rişti kleri bazı eylemlerin Arap ha lk ları tarafı ndan kan pahasına ulaş ı imış o lan bütün kazan ım la rı tehdit ettiğ i , Ara pla rı parçalamayı ve Ara p-Sovyet dostl uğunu balta lamayı a maçl ıyan emperya l ist manevra la­rı na yard ı mda bulunduğu da b i r s ı r değ i ld i r. Bu teh l i ke, Ekim Harbi gerici Arap rej im ieri n i siyon izme ve bi r yere kadar da emperya l izme karşı cephe a lmak zorunda b ı rakmış o lduğu ha lde, bugün de vard ı r. Gerici l ik , yan i

-geçm işlerini emperya l izmle an laşmaların bel i rled iğ i feoda l ler ve yabancı sermayeye bağl ı burjuvazi , Arap kurtuluş ha reketi n i doğ ru yoldan sap­tırma denemelerinden vargeçmiş değ i l lerd ir. Bu gerici l i ğ in , bazan, i lerici rej im ieri ve diğer Arap yu rtsever güçleri n i henüz haz ır o lmad ı kları b i r savaşa g i rmeye zorlıyarak, ültra - radika l mevz i ler a ld ığ ı da görü lüyor. Komün istler, ha lk yığ ın larına , gerici l iğ in her a hvalde Arap dünyasında sosyal i ler i l iğe yem in l i düşman o lara k kald ığ ı n ı ve bundan ötürü de ken­d i lerinin gayet uyan ı k bu lunmaları gerektiğ in i hatır latmaktan geri durma­maktadır lar.

Savaş siJôh,

Şimdi, Arap gerici l iğ i , Ekim Harbi 'nde elde edi lm iş bu lunan başarı ları kendine maletmeye, Yak ın -Doğ u an laşmazl ığ ı n ı n çözümünün her a hvalde kendisin i n Vaşington l u « dostlar» ı üzeri ndeki bask ı s ın ın sonucu ola bi le­ceğ i iz len im in i uyandı rmaya ça l ı şmaktad ı r. Z ira , bu geric i l ik , Yakın - Doğu an laşmazl ığ ında , kendisini , aracı l ı k rolü oynıyabi lecek ve i srai l ' i işgal ettiğ i bölgelerden ç ıkmaya zorl ıyabi lecek bi ric ik kuvvet saymaktad ı r. Bun­dan başka, Arap gerici yönetici leri, her şeyi, Ekim savaşları nda u laş ı lan bütün başarı ları , hak l ı savaş ında Sovyetler Bir l iğ i n i n ve öteki dost sosya­l i st ü lkelerin karş ı l ı k gözetmez güçlü desteğ ine dayanan Arap ha lk ları n ı n öz çabasından çok, petrol ç ıkar ım ve satı m ın ı k ıs ı tl aman ın kapita l i st mem-

56

leketler üzerinde b i r baskı a racı o lara k kul lanı lmasının bir sonucu biçi­minde göstermeye yatk ınd ı r/ar. Ekim Harbi s ı ras ında geçmişteki hata la rı n ı on lam ış g ib i görünen Arap kurtu luş ha reketi sağ kanadın ın , bugün geri­c i l i k taraf ından ısrarla izlenen görüş ve tutuma g itg ide daha fazla eğ i l im göstermesi cidden esef ed i lmeye değer. ( I )

Şüphe yok k i , anti-emperyal ist ve anti-siyonist mücadele s i lôh l ı o larak petro lün önemi de küçümsenemez. Komün istler, i srai l ve koruyucu ları üze­rinde her tür/ü baskı a rac ı n ı n ku l lan ı lmas ından yanadır/ar. Kapita l ist dün ­yada enerji buna l ım ı n ı n , a rt ık ABD i le BM Güven l ik Konseyi 'n in 22 Kasım 1 967 günlü kararı n ı n eksiksiz uygu lanmas ın ı ve Süveyş Kana l ı ' n ı n b i r an önce aç ı lmas ın ı istiyen Bat ı Avrupa memleketleri ve ayn ı zamanda Japon­ya aras ında an laşmazl ı k ve kopuşma lara yol açtığ ı b i l inmektedir. ABD'nin Yak ın-Doğ u çatışmasıyle i lg i l i tutumu, Ekim Harbi s ı ras ında, eskis inden daha büyük ölçüde soyutlanm ıştı r.

Emperyal izmle mücadele aracı o lara k petro lün rolünü gerektiğ i g ib i kavrıyon Arap ha lk ları , bu a rac ın , ancak, tamamiyle ha lk ın el inde o lduğu takdirde, Arap petrol servetleri yabanc ı tekellerin egemen liğ inden büs­bütün ç ıktığ ı takdirde, gerçekten etk i l i b iç imde ku l lan ı labi leceğ in i düşünü­yor/ar.

Emperyal i st-siyonist pol itikan ı n 1 973 y ı l ı güzünde uğrad ığ ı yeni lg in in başl ıca nedenlerine gelince, bun ları büsbütün başka bir ortamda a ramak gerekmektedir. Petrol, Ara p halk lar ın ın savaş a lan larında gösterdi kleri metanete kıyasla elbette ikinci p lônda gel i r. Dahası va r : Eğer on lar bu metanet ve başarıyı göstermemiş olsa la rd ı , Arap gerici l iğ i petrol « si l ah ı »­na el atmayı düşünmezdi . Netekim, bu gerici l ik , 1 967'de Araplar için gayet o lumsuz gel işen harp s ı ras ında böyle bir tedbir a l mayı düşün­memiştir. (2)

Petrol, savaş ha l indeki Ara p devletlerine gerçek dostları o lan sosyal ist ü l kelerin gösterdiği desteğe kıyasla da, i kinci derecede öneml id i r. Ekim Horbi, Sovyetler Bir l iği i le dostluğun ve onun Arap ü lkeleriyle i mzaladığı a ntlaşma ve a nlaşmaları n eylemsel l iğ in in çözüm leyici önemini b i r kez daha doğ ru lar. « Ba r Lev» hatt ın ın ya rı l mas ı , tah rip edilen isra i l tank la­r ın ın ve meşhur « Fantom »lar da dah i l d üşürülen uçaklar ın sayıs ı , Sovyet s i lôh ı n ı n savaş a lan ında gösterd iğ i yüksek etk in l ik, bu s i lôh lar hakk ında Ara p gerici l iğ in in emperya l ist propagandayla b i r ağ ı zdan yaymakta 01-

(1) Yak ın -Doğuda petrol yatak ları n ı n daha büyük bir k ısmı gerici rej im­Ierin kontrolü a lt ında bu lunmaktad ı r.

(2) Gerçekten, gerici k ra l l a r ve şeyhler, ş imdi petrol ç ıkar ım ve satım ı konusunda böylesine radika l b i r karar a l ı rken, b i r yandan da kendi ç ıkar ları n ı gözetmektedir/er. Ka pita l ist dünyasında b i r tür/ü sonu gö­rü lmiyen döviz sa rsıntı ları iç inde « ka ra a lt ın » ın ş imd i l i k yer a lt ında kal­ması çok daha elveriş l id i r.

57

duğu ya lan ları ta mam iyle çü rüttü. Ara p savaşç ı la rı , çağdaş askeri tekn iğ i kavrad ıktan başka, cesa ret ve y iğ it l ik leriyle, her şeyden önce Tel-Aviv yö­netici leri n i n yayd ık ları « yen i l mez isra i l ordusu» efsanesin i de tuzla buz ettiler.

Sovyetler B i rl iğ in in Arap ha lk la rına gösterd iğ i desteğ i n önemi, harbin son gün lerinde, yan i i s ra i l ha rpçi leri n i n BM Güven l i k Konseyi tarafı ndan a l ınan 22 Ekim 1 973 gün lü ateşkes kara rı n ı yeri ne getirmeyi a lçakça red­dederek, M ıs ı r cephes inde bazı başarı l a r sağlamaya başlad ığ ı s ı ra la rda, olanca açı k l ığ ıyle kend i n i gösterd i . SSCB'n in bu du rum karş ıs ında tak ı n ­d ı ğ ı kesin tutum, sa l d ı rgan la rı n azg ı n l ı k lar ın ı çabucak d izg i n ledi .

Sovyetler Bir l iği , iz led iğ i dış pol it ikan ı n Len inc i prensiplerine kes in l i k le bağ l ı ka larak, barış uğrunda, sosyal düzenleri ayrı devletlerin barış iç inde yanyana yaşa maları uğrunda harcad ığ ı çabalar ın , ayn ı zamanda u l usa l ve sosyal kurtu luş ları iç in savaşmakta o lan ha lk lara her bak ımdan ya r­d ı ma , bu ha lk lar ın egemen l iğ ine emperya l i zm in el uzatması ha l inde ge­reken d i renişe haz ı r oluş an lam ına geld iğ in i bir kere daha gösterd i . (l)

Arap u lusa l ku rtuluş ha reketi hak l ı dôvas ına d ünya kamuoyu tarafı ndan gösteri len desteğ i n önem i de büyüktür. M ıs ı r- i s ra i l cephes inde çarpış­ma la rı n en kız ış ık o lduğ u bir zamanda Moskova 'da açı lan Dünya Barış­sever Güçler Kongresi bu dayanışman ı n d i na m izm ve derin l iğ i n i parlak b i r şeki lde yansıtmışt ı r. Bu kongreden bir süre önce Cezayir'de toplanan Blok lard ış ı Devletler Konferansı da, i sra i l sa l d ı rgan lar ın ı n u lus lara rası a landa soyutlanma la rı bak ımından önem l i bir rol oyna mışt ı r.

N i hayet, bizzat Arap ha lk ları n ı n ve devletleri n i n dayanışması sa ld ı r­gan la r üzeri nde ağ ı r b i r da rbe o lmuştur.

(3) Yak ın -Doğ u an laşmazl ı ğ ı konusunda ve daha somut o larak Ekim Harb i gün ler inde SSCB'n in tutumu, Ara p memleketler inde ve bütün dünya barı şsever güçleri a ras ında yüksek bir takd i rle karş ı lan ıyor. Çin Ha lk Cumhuriyeti Maoist yönetici leri n i n davran ı ş ı ise, Ara p ha lk ları n ı n gö­zünde, h iç de kabul ed i lebi l i r b i r davran ı ş değ i l d i r. Pekin l iderleri, Sovyet dış pol it ikas ı n ı ne o lu rsa olsun kara lamak maksadiyle, başlan ­gıçta, bu pol it ikan ı n amacı n ı n , Amerikan em perya l izmiyle elele, Yak ın ­Doğ uda « ne ha rp, ne de barış», durumunu korumak olduğ unu iddia etti ler. Harp iyice a levlend i kten sonra da, Çin yönetic i leri , olayla rı gerg i n l iğ i n i nad ına a rtı r ı lması yönünde itelemeye ça l ış ıyor, böyle l ik le Sovyetler B i r l iğ i i le ABD a ras ında b i r çat ışma ç ıka rabi lecekleri n i üm it ediyorla rd ı . Bundan başka, Pek in , Arap ha lk larına yard ım etmeyi dü ­şün med iğ i b i r yana , Ara p u lusa l kurtuluş ha reket in in ayrı ayrı b i r l i k leri a ras ına kama sokma çabas ından da geri durmad ı . Güven l ik Konseyi, isra i l ' i n sa ld ı r ıyle işga l etm iş bu lunduğu Arap toprakla rından çeki l ­mesi n i öngören kara rl a r a l ı rken, Çin temsi lc is i n in oyla maya katı lma­mas ına gel i nce, bu olay, ge l i şme ha l i ndeki mem leketlere Peki n l i « dost­lar» ın gerçek yüzünü b i r kere daha göstermekted i r.

58

Ulusal savaş stratejisi: Devrimci birlik

Arapları n 1 967 yen i lg isiyle bir hayl i inci nmiş o lan u l usal d uygular ı , Ek im Ha rbi a rifesi nde ve bu harp s ı ras ında, anlar ı emperya l i st-siyonist sa ld ı rıya karş ı seferber ederek ve savaş môneviyatla rı n ı yükselterek, epeyce büyük bir rol oynad ı . Bu u l usal duygu la r yasa l d ı r. Şu da var ki , bazı sağ kanat unsurlar ın ın , « savaşın u lusal karakter i» bahanesin i i leri sürerek, Ara p kurtu luş ha reket in i doğa l müttef ik ler inden, öncel ik le dünya sosya­l izminden kopa rma k isted ikleri de unutu lmama l ı d ı r. Eğer Arap devletleri sağcı lar ın i radesini yerine getirmiş olsa lard ı , isra i l -Amerikan bağ laş ık l ığ ı karşıs ında derha l yapaya ln ız ka lab i l i rlerdi .

Arap geric i l iğ i , emperya l izme bağ l ı , petrol tekel lerine bağ l ı ve bugün ancak olaylar ın zoruyle siyon ist yayı l ıc ı sa ld ı rı s ına karş ı savaşa şu veya bu biçimde katı lma kta o lan ve u l usal d uygular ı kend i yararına ku l lanmak istiyen b i r kuvvet olduğ unu çoktan gösterm iştir. Geric i l ik , bugün « ul usa l uzlaşma » ve « salla rda bir l ik» şia rla rı n ı i leri sü rerek, Arap kurtuluş ha re­ketin i i lerici l ik ve devrimci l ik yolundan saptırmaya çal ışmakta d ı r. Fakat, b i l ind iğ i üzere, Cemal Abdel Nôs ı r, Ara pla rı n bir l iğinden söz ederken, her şeyden önce salla rda bir l iğe değ i l , hedeflerde b i rl iğe önem veriyordu. Onun bu an layış ı günümüzde de önem in i korumaktad ı r. Ara pların b i rl i ğ i bugün işga l a lt ındaki toprak ları n kurta rı lmas ı , F i l istin Arap ha lk ın ın hak­lorı n ı n sağ lan ması , Ara p u l usal kurtuluş hareketin in i lerici kazan ı mlar ın ın savunu lması g ib i ana sorun la rı n çözümü temel i üzerinde gerçekleştir i l ­mel id i r.

Ara p ü lkelerinde gerçek a nti-emperya l ist ve anti - siyon ist dayan ı şma 1 973 Ekim Harbi ateş hat lar ında doğdu. i srai le karş ı bütün harp ta ri h i boyunca i lk defa o larak, M ıs ı r ve Su riye cephelerinde eylem uyumu sağ­lanabi ld i . Bu ik i ü l kenin ordu la rına , çok geçmeden, I rak ord usu da ka­t ı ld ı . ça rpışmalara diğer bazı Ara p ü lkelerin in askeri b irl ikleri de katı ld ı ­l a r. Ara p ha lk lar ın ın b i r l iğ i böylece kanla yoğ uru ldu . I ra k ve Suriye, Mıs ı r ve Cezayir, Demokratik Yemen, anti-emperya l ist saf tutman ın merkezi o ldu lar. Komün istler ve diğer i lerici güçler bu s ık ı b i rleşmede b i rinci dere­cede b i r rol oynad ı la r. Gerici Ara p rej im ieri , kendi halk la rı n ı n gazabından korka rak , bu dayanışma, heyecan ve atı l ım ı n d ı şı nda ka lamadı lar.

Emperya l izm, Arap ha l kla rı n ı n b i rl iğ in in güçlenmesinde kendis i için bü­yük b i r teh l ike görüyor ve bu yüzden on ları ayırmaya, bölmeye, birbir ine düşürmeye ça l ış ıyor. Yine bu cümleden o larak, i lerici Arap devletler ini sosya l -ekonomik ve pol it ik kazan ım lar ından vazgeçmeye zorl uyor. Ameri­kan emperya l istleri ve siyonistler, buna karş ı l ı k, yasal o larak zaten Arap­la ra a i t bu lunan topra kla rı geri verebi lecekler ini h issetti riyorlar. Fakat, bug'ün, israi l tarafı ndan işga l edi lmiş topraklar ın , emperya lizm ve yeni-

59

sömürgeci l i k karş ıs ında böyle geri lemeler pahasına kurta rı lması utancına katlanabilecek bir yurtsever ç ıkabi leceğ i düşünülebi l i r m i ?

Ara p kurtuluş hareket in i zafere u laştıracak o l a n yol elbette büyük güç­lüklerle doludur. Bu yolun selômetle geçilebilmesi iç in, sağcı lar ın i ki rc im­ler i aş ı lmal ı , emperya l izmin ve gerici l iğ in plônlar ı suya d üşürü lmel i , ayrı ayrı Arap memleketlerinde rad i ka l toplumsal dönüşümleri a rd ıc ı l o larak gerçekleştirme yo lu tutu lmal ı , a nti-emperya l ist Arap dayanışması daha da güçlendir i lmel id i r. Bütün yu rtsever güçlerin bir l iğ i u l usa l mücadelen in başarı ga rantisid i r. Bu mücadelenin iz l iyeceğ i yol devrimci kurtu luş yoludur.

1 973 Ekim gün lerinde, Arap ha lkları , yasal hak ları na sah ip çıkmakta, kazan ım la rı n ı savunmakta kes in l i kle kara rl ı o lduklar ın ı gösterd i ler. Harp, em peryal izme ve siyonizme karşı savaşa g i rişen yığ ı n la rı n m uazzam dev­rimci potansiyel i n i ortaya koydu. Ve Arap ha lkları n ı n, karş ı karşıya bu lun­dukları sorunların çözümü iç in gerekli her şeye sahip o lduk ların ı , Yak ın­Doğ uda bar ış ın , a ncak bütün bu bölge ha lk ların ın ve bu a rada Fi l ist in Arap ha lk ın ın menfaatlerin i garanti edecek ôdil bir barış o labi leceğ in i gösterdi.

60

Anti-komünist serüveni açığa vuran bir yapıt

Güs Hol'ün yeni kitabı

Amerikan « New Outlook Publ ishers» Yayı nevi, Güs Hol 'ün « Saharov­Soljenitsin serüven i » ( l) ad l ı yeni ya pıt ın ı yayım lad ı . U lus lara rası komün ist hareketin in ün lü eylem adamlarından b i ri olan ABD Komün ist Partisi Ge­nel Sekreteri G. Hol, aynı za manda esasl ı bir Ma rksist teorisyen ve ateşli b i r devrimci politik yaza r o larak tan ınm ışt ır. Onun demeçieri ve yazı ları pol it ik bak ımdan da ima aktüeld i r.

G. Hol 'ün sözkonusu son yapıtı gerçeğ i gösterme gücü büyük olan b i r pol it ik h icviyed i r. G. Hol , ik i döneğ i n hep baş rolde görüldükleri z in­cir leme Qnti -komünist ve a nti-sovyetik kampa nyalar ın en yeni ha lkası n ı n gerçek an lam ın ı en dolgu n biçimde ve yaza rı n f ikri n i daha derinlenme­s ine açı klayan düşüncelerle, okuyucunun gözleri önüne sermeye ça l ı ş ­maktadır .

Kita bı n daha i lk satı r lar ında «olayla r üzerinde gözlem ve d üşüncenin , bi l ince doğ ru sadece b i r basamak olduğ u » bel i rt i lerek şöyle deni l iyo r : « Olayların özlüğünü kavramak ise, bambaşka şeydir. Olaylar ın derinlen­mesine an laş ı lab i lmesi için, onlar ın nedenlerine inmemiz, sonuçla rına yö­nelmemiz ve sorunun özüne nüfuz etmemiz gerek i r. Bir o lguyu iyice an­lamak istiyorsak, önce onu her yanıyle incelemeli , temel i l kesi ya rg ı lar ın­dan hareket ederek geniş b i r aç ıdan ele a lmal ıy ız . » (sayfa 1 . )

Yaza r da , işa ret ettiğ i bu p rensipe şaşmaz bir a rd ıc ı l l ı k la uyma kta, fel­sefelerin i « entelektüel özgürlüğü » ve « başka türlü d üşünen lerin hak lar ın ı savunma » teranelerine yaslamak istiyen ıere, s ın ıfsal b i r yanaş ımla karş ı koymaktad ı r. Esasen, çağdaş anti-komünizmin idd ia lar ı , ancak böyle sü­kunetle, kanıt lara dayanarak ve peşin ya rg ı la ra saplanmış her okuyucuyu kra l ı n gerçekten ç ıp lak o lduğuna U) inand ı racak derecede açığa vuru la­b i l i r.

Kurulmuş o lan gerçek sosya l izme ka rş ı , son onyı l lar boyunca, sayı l am ı ­yacak kada r çok serüvenci iftira kampanya ları yürütC ılmüştür. Bu zincir in yeni ha lkas ı o lan serüven, G. Hol 'ün hakl ı c !a ra k bel i rttiğ i üzere «Sovyet­ler B i rl iğ in in bütün barışçı öneri ve g i riş im lerine karş ı » yönelt i imiş olan «Saharov-Soljen itsi n » serüveni de elbet suya düşüp gidecek olsa da, bu yerg i yapıt ı zaman la eskimiyecektir. Komünist siyasal gözlemci l iğ in ve yorumculuğun en iy i geleneklerin i sürdü ren G. Hol , ideoloj ik mücadeleyi

( I) G. Hol 1 . The Sa�harow-Solzhenitsyn - Fraud . New York. New Out­look Publ ishers. 1 973.

(2) Andersen' in ün lü masa l ı kastedi l iyor.

61

genel çizg i leriyle daha yüksek b i r d üzeye çı karmaktad ı r. Yazar, bağrından ç ı ktığ ı halk ın yaşam ına ve m ücadelesine ka rşı o lumsuz tutum ve yana­ş ımın, gerici l iğ in ç ıkarla riyle ergeç nası l kolayca bağ land ığ ı n ı ve bundan ötü rü de ihanete dönüştüğ ünü, bu pol it ik ihanet batak l ığ ı n ı n gerçekten ne kadar s ın ı rs ız o lduğunu, n i hayet kendi o lağan üstü lüğüne inanmış b i r ay­d ı n ı n « objektivist .. düşüncelerinin nasıl da ima ha lk ları n barış ve sosya l izm savaş ına karşı yöneldiğini aç ıkça göstermektedir.

Sosya l izmi savunmak komün istlerin enternasyona l ödevid i r. Komün ist ve i şçi Parti leri U l us lara rası Danışma Toplantıs ı , her gerçek komün ist için doğa l i htiyaç a lan şeyi işte bu cümleyle bel i rtmiştir. Sözkonusu polit ik hicviyenin ateş l i ve öfkel i satı r lar ı , bu kitab ı n yalnız komünistin boyun borcu o larak deği L . aynı zamanda onun i·ç ihtiyacı o larak yazı ld ığ ı n ı n en iyi kanıtı d ı r.

O. B.

Aşağıda, G. Hol'ün .. Saharov-Soljenitsin serüveni .. adlt kiia­

bmdan bir parça sunuyoruz .

.. Entelektüel özgürlüğü .. ve sosyalist demokrasi

« New York Times .. ve B i rleşik Amerikan ı n diğer b i rçok gazete ve der­g isi , bu dönekler g rupuna (Saha rav-Saljenitsin - Not. red.) sayfa la rı n ı açmakta gayet cömerttirler, ama bu gazete v e derg i le ri n sayfa la rında « Peki, Ş i l i 'de entelektüel özg ü rlüğü ve insa n haklar ı ne o luyor?» soru­sunu ortaya atacak kimse yoktur.

Saharov-Saljenitsin, a rt ık hemen hemen on y ı ldan beri, açı k bir anti­sosya l ist kampa nya yü rütüyorla r. Han i bun la rı n her gün bası n toplant ı lar ı yaptı k lar ın ı söylemek de, büyütme o lmaz. Fakat « New York Times .. in yü­rüttüğü geniş a nti-sovyetik kampanya, « entelektüel özgür lüğü .. n ü kay ı rma o larak gösteri lmek isteniyor. Böylece de, şu ana soru ortaya ç ık ıyor : .. En­telektüel özğ ü rl üğü . . ama, ne ad ı na , hangi amaç uğruna ?

Saharov-Soljenits in ' in temel tezi işte bu soruya cevap veriyor. Amaç apaçı k : ifti ra la r ve ya lan la rla sosya l izmi karala maya ça l ı şmak, emper­yal izmi bütün cinayetleriyle bi r l ikte korumak ve savunmak . . . i sted ik leri « entelektüel özg ü rlüğü .. , on lara, ü retim, u laştı rma, konut yap ım ı , sağ l ı k, b i l im , enerjetik ve ticaret problemlerini görüşmek iç in gerek l i değ i l d i r. Ve en önemlis i , « entelektüel özgü rl ük», on lara, sosya l izm kurucu luğunun ne suret le iyi leşt i ri l ip süratlend i ri leceğ i sorununu incelemek iç in deği l , ya l ­n ı z ve ya ln ı z onu ifti ra lara boğmak ve y ıkmaya ka lk ışmak iç in gerek l id i r.

Ortaya kend i l iğ inden ç ıkan b i r sorun vard ı r : Sosya l ist toplum, .. ente­lektüel özgü rl ük .. ad ına , kendi basın organ ları n ı , radyosunu ve televiz-

62

yonunu, sosyalizm a leyhindeki a lçakça yalan ların ı yaysın la r d iye, ırkçı ve emperya l i st propaganda ları için ku l lans ı n la r d iye, b i r avuç döneğ i n el ine vereb i l i r m i r?

Mantık gereğ i o la ra k b i r soru daha doğ uyor : Sosyal ist ü lke kendi en­formasyon a raçlar ın ı hangi soylu yara r adına bu gibi elemanlar ın el ine vermek zorundad ı r? Sadece sosya l izmin «demokrati k » o lduğunu kanıt la­mak iç in mi? Eğer, sosya l izm, demokratik özlüğ ünü ispatlamak iç in , y ığ ın ­sa l enformasyon a raçları n ı b i r avuç alçak yalancı n ı n serbestçe ku lanma­s ına o lanak vermeye ka lka rsa, bu olay gerçekten b i r bunal ıma tan ık l ı k eder ve sonuç o larak da ispat/anmış olmaz. Hayır, b i r avuç döneğ in ve hain in hak ları sosya list demokrasiyi f i lôn kan ıtl ıya maz.

Sosya l i st demokrasi, sosya l ist d üzeni savunma temel prensıpıne daya ­n ı r. So�ya l ist demokrasi, ik i d ünya s istemi a ras ındak i mücadele koşu l la­rı nda gel iş i r ve yüksel ir. Sosya l i st demokrasi, soyutlama değ i l , süs de değ i l , sosyal izm kuruculuğunun ayrı lmaz b i r parçasıd ı r.

Sosya l i st demokras i ı rkçı l ı ğ ı n ve u l usal şovin izmin yoked i lmesi an la ­m ına gel i r.

Sosyal ist demokrasi, her gün ve her düzende kara rla r a l ı nması sürecine m i lyon larca insan ın katı lması demektir. Bu da yüzbin lerce k iş in in şeh i r şura la rı ve mahkemelerin ça l ı şma lar ına katı lma ları a n lam ına gel i r.

Sosya l ist demokrasi, fabrika la rda, işyerleri nde ve madenierde, bütün temel sorun ları işçi ler in kara rlaşt ırmalar ı demektir .

Sosya l i st demokras i her düzeyde devlet organ ların ın seçimle o luşması demektir.

Sosyalist demokrasi, basında yer a lan ve değerlend i ri len , sosyal ist top­lumun eylem ine i l i şk in eleşti ri , öneri ve notla rı içeren m i lyonla rca mektup demektir.

Sosyalist demokras in in gel işmesi, sosya lizm kuru l uşu sürecine ve bunun u laştığ ı düzeye bağ l ı d ı r. Sosya l i st demokrasi bu sürecin iç inde gel iş i r. Her yeni şeyde olduğu g ib i , bu sü reçte de deneme ve yan ı lma eylemleri va rd ı r, fakat genel doğ rultu aç ık ve bel i rl i d i r. Bu doğrultunun özlüğü, h'O ­yatın bütün a la nlar ında kararlar a l ı nmas ına y ığ ı n la rı n katı l ım ı n ı n durmak­s ız ın geniş leti l mesid i r. Bundan ötürü, SSCB'de y ığ ınsa l enformasyon a raç­lar ın ın bu ha in lerin el ine b ı ra kı l ı p b ı rak ı lam ıyacağ ı sorununun yukarda söyledik lerimiz in ayd ın l ığ ı nda gözden geçir i lmesi gerekir.

Sağduyu hemen şu cevabı veriyor : Asla b ı rak ı lmaz. Sosya l izmin savu­nu lması ve emperya l izme ka rşı dünya ölçüsündeki mücadele bakım ından da ceva p değ işmez : Kes in l i k le hayı r !

Demokrasi ve demokrat ik hak lar h i ç d e öyle boşlukta kavram la r değ i l -

63

d i r. Bun lar gerçek yaşam ın ayrı lmaz b i r pa rçası o ldukları için, bu yaşam içinde yürütülen m ücadelenin de ayrı l maz parças ıd ı ria r. Orneğin, faşizme karş ı ikinci Dünya Harbi tecrübesi ve bu ha rpte veri len kurban la r gözö­nüne a l ı nmadan, «demokratik hakla r»dan nas ı l o lu r da cidd iyetle söz ed i lebi l i r? i k inci Dünya Harbi 54 m i lyondan fazla ölü, 90 m i lyon yara l ı ve tuta rı 4 tri lyon do ları aşan maddi kayı p lara ma loldu . Bu ha rpte 20 mi l ­yondan fazla Sovyet yurttaşı can verd i . Peki, ş imdi « demokratik hak lar» ad ına böylece bir daha m ı boğazlaşı lma l ıd ı r? Siyah deri l i Amerikal ı la rı n l inç edi lmesine ve d i ri d i ri yak ı lmas ına b i r daha m ı yo l veri lmelidir? işte emperya l ist polit ikayı savunan lar, onun bu sonuçla rı n ı da savunuyorlar demektir.

Toplum, kendis in i o luşturan ayrı ayrı insan la rı n hak ları n ı şu veya bu b iç imde s ın ı r lamadan var o lmaz . Sın ı rlama ları n hangi a m açla yapı ld ığı sorunu o ldukça önem l id i r.

Kapita l izmde, demokratik hak lar, ha lk ın 0/o 95' i n i sömürmeyi «hak» o larak ben imsemiş bu lunan % 5 mutlu az ı n l ı ğa tan ı nm ıştı r. Böylece, yö­netici s ın ıf ın % 5' i geçmediği ve sömürü s istemin in hüküm sürdüğü top­lum , özlüğü bak ım ından a nti-demokratiktir.

Ka pita l ist demokrasin in tabiatı n ı ik i etken beli rler. Bu demokrasi , tekelci sermayeye karş ı muha lefetin derece ve gücüne bağ l ıd ı r. Bu demokrasi ayn ı zamanda sınıf m ücadelesin in karekterine ve g üçler oran ına bağ l ıd ı r. Watergate yolsuz luğunu doğura n pol is devleti n in artoya ç ık ıŞ ı , bu etken­Ierin her ik isiyle de bağ l ı d ı r.

« New York Times» son zaman larda gün lük başyazı la rında ve diğer yazı ları nda, Saha rov i le Soljenitsin ' i n Sovyetler Bir l iğ inde kitaplar ın ı ya ­y ım l ıya madı k larından yak ınorak, ant i -komün ist b i r kampanya yürütüyor. Fakat ABD bakım ı ndan bu gazete başka tü rkü çağ ı rıyor. Orneğ in, « New York Times», dört oy boyunca « Komün ist Partisi Man ifesti »n in 1 25. y ı l ­dönümüyle i lg i l i yazı la r yayım lam ı ş bu lunuyor. Gelgelel im, bu man ifesti henüz bir kere bi le bosmış değ i ld ir. Ostel ik bu dört ayl ı k kampa nya bo­yunca komün istler tarafı ndan yaz ı l ı p sunu lan yaz ı la rı da yayım lama­m ıştı r.

Sovyetler Bir l iğ inde kitap yay ım ı konusunda yaygara koparan « New York Times«, kendi sayfa lar ında Amerikan komünistlerin in kitaplarına yer veri lmesini kesi n l ik le yasak lamış durumdad ı r. Gazete bu tür kitaplardan tek söz etmez, bunlar hakkında yaz ı lm ı ş inceleme yayı lar ın ı da basmaz. Sovyetler B ir l iğ inde bas ı lmayan her kitaba karş ı l ı k , B irleşik Amerikada bası l ması yasak lanan kitap sayısı 1 00'ü bu lu r Yayı nevleri her zaman aynı basmaka l ı p cevabı verir , bu gibi kitap lar « a ranm ıyor» derler. Yüz y ı ldan fazla bir zamand ır , Amerikan yay ın korporasyonlar ı ve aynı zamanda fe­deral hükümet basın ı , ü lkede M arksist, komünist kitaplar ın yayım lonmosı

64

yasağ ın ı sürdü rmektedi rier. « New York Times» gazetesi reda ktörlerin in kan ıs ınca, bu «entelektüel özg ü rl üğ ü »dür.

B i r leş ik Amerika Komün ist Partis i 'n in b i rçok yönetic isi, öteden beri yar­g ı lanmış ve ceza lara ça rpt ı rı lm ış lard ı r. Ara mızdan baz ı la rı « teh l i kel i f ik i r­ler»in iletkeni o lara k suçlanmış ve Amerikan z ı ndan la rı nda sekiz y ı l kada r hapis yatm ış lard ı r. B u du rum karş ıs ında « New York Times .. gazetesi ve Birleş ik Amerika n ı n üç bin m i l uzağ ında « özgü rlüğü .. ün kaderi kayg ıs ına düşen kuvvetlerin çoğu, ya susmuş, ya da gerici ler g ü ruhunun en önünde yer a lm ıs lardır .

Soruyoruz : Memleket imizde entelektüel özg ü rlüğü ve bizzat Anjela Deyvis' in hayatı tehl i kedeyken, bu kuvvetler, savunuya geçerek ses lerini yükseltmişler mid i r?

Yirmibeş y ı ldan faz la bir zamandan beri, Amerikan komün istleri pasa­porttan ve memleketten ç ıkma hakk ından yoksundu lar. Ş imdi de, Dışiş leri Bakan l ığ ı , bütün yurttaş lara, Küba 'yı , Kore Demokratik Ha lk Cumhuriye­tini, Viyetna m Demokratik Cumhuriyeti 'n i ve Arnavutl uk'u ziya reti yasak etmektedir. O halde « entelektüel özgü rl üğü .. savunucuları neden sesle­rini yükseltmez, neden gezi serbestl iğ in i savunmazlar?

Vaşington tarafı ndan desteklenen i srai l hükümeti, b i r m i lyondan fazla Fi l istin l iyi özyurtlar ına dönme hakk ından, kend i toprak larında görüş ve f ik ir ler ini bel i rtme hakkından yoksun etmekted i r. Oyleyse, o Sa harov'çu la r, Soljenits in 'c i ler, Solzbri 'ci ler neye susarlar?

Birleşik Amerikada yığınsal enformasyon a raçları n ı n , gerçekte, ya ln ı z tekelci kapita l izmin türküsünü çağ ı ran ve bu s istemi savunan larla i lg i ­lenen kast biçim i kapa l ı b i r tekel teşki l ettiğ in i k im inkôr edebi l i r? Bu basın org an la rına kapita l izm düşman la rın ın şu veya bu biçimde soku la­bi ld ik leri ha l lerde de, böyleleri n in söz lerin i ve yazı la rı n ı çabucak tah rif eder, kend i lerini karala maya kalk ışı r lar. Bugün a rı k biçimde «demokratik haklar . . dan söz edenlerin çoğ u a rı k demagog lardan başka bir şey değ i l ­d i rler, çünkü böyle b i r şeyin va r o lmadığ ı n ı pekiyi b i l i rler.

« Demokratik hak lar .. sorunu bugün sosya l izme karşı m ücadele s i lôh ı , özel l ik le a nti-sovyetik propaganda s i lôh ı ha l ine gelmiş du rumdad ı r. Bu si lôhı, en çok, dünyan ı n her yan ına kend i yalancı demokrasi ve sosya l izm görüşlerin i i h raç etmeye ve böylece emperya l i zmin ç ıka rla rı n ı korumaya çal ışan Bi rleşik Amerika ve Amerikan emperya l izmi ku l lanmaktad ı r. Ve eğer bu böyle değ i l se, bu kuvvetler, demokratik hak lar problemlerin in gerçekten çözüm bekled iğ i , demokratik hak ları n var o lmad ığ ı Güney Afrika Cumhuriyeti, Portekiz, i spanya, Yunan istan, F i l ipi n ler, Ş i l i g ib i mem-leketlerden ne d iye söz etmezler?

'

Sosya list demokras i burjuva demokrasis ine benzemez ve h iç b i r zaman da benzemiyecektir. Sosya l ist ü l kelerde ve bu a rada Sovyetler B i rl iğ inde,

65

ekonomiye bütün ha lk sah ipt i r ve onu genel selomet ad ı na bütün halk yönetir. Bu, kapita l izmdeki durumdan, k ıyas kabul etmiyecek kadar daha demokratik b i r o lgudur. Bundan ötürü, sosya l ist demokras in in özı üğü. başka sınıf tarafı ndan dayat ı lan s ı n ı rl ama lardan çok. kendi kendine ayar­lomada bel ir i r.

Kapita l izmde. mücadeleyle elde ed i lm i ş hak lar b i r yana. ekonomik so­run la r üzerinde yurttaş lar ın söz hakkı yoktur. Fiyat politikası. ticaret. iş ücretleri. ü retim propogandaları . kar had leri gibi her şey tekelci korpo­rasyonlar ın i mtiyaz ıd ı r. B i rleşik Amerikada politik yapı. ik i partil i s istem ve hükümet. aynı zamanda y ığ ı n sa l enformasyon a raçları tekelci korporas­yon lar taraf ından kontrol edi lmekted i r.

Yığ ı n la rın « demokratik hak lar» ına gel ince. bunun gayet dar b i r eylem a lan ı vardır. Kapita l izmde « demokratik hak lar • • ı ok ı rd ı l a rı . gerçekl ik o l ­maktan çok. b i r beıogatti r. palavrad ı r. Olayları n gidiş in i etki leme olana­ğ ı na gel ince. bu hak lar da gerçekleşmekten çok. kôğ ı t üstünde ka l ı r. Fa­kat . bu haklar dah i tekelci sermayenin a rmağan ı değ i ld i r. Bunlar ın her b i ri . işç i s ın ı f ı ve tüm ha lk tarafı ndan çetin mücadelelerle kazan ı lm ışt ı r.

Saha rav. Soljenitsin. Solzbri. Şenk ı r g ib i lerin yandaş ları . y ık ı l ı p gitmekte o lan b i r deği rmene su taşıma çabası ndad ı ri a r. İnsan l ı k toplumu i lerleme­s in in özü ve temel i . kapita l izmden sosya l izme doğru en önem l i ta rihsel geçişi yaşamakta a lmas ıd ı r. Döl lenmeden sonra çocuğun doğması nas ı l kaç ın ı lmazsa. bu geçiş de öylece kaçı n ı lmazd ı r. Bar ış iç inde yanyana yaşa ma. d ünya gerg in l iğ in i azaltma mücadelesi. bu geçişle s ık ı s ı k ıya bağ l ı d ı r. ideoloj i k m ücadele. bir sosya l sistemden d iğerine bu tarihsel geçişle bağ l ı d ı r. Emperya l izme ve ı rkçı l ığa karş ı mücadele bu temele da­yanmaktad ı r.

B i r yanda gerici l i k kuvvetleri va rd ı r. ate yanda, dünya devrimci süreci güçleri yer a lmaktad ı r. Ara la rı ndaki mücadele. uygarl ığ ı n hangi tempo­lar la gelişeceğ in i ve ne zaman yeni başarı l a ra u laşacağ ın ı bel i rtmektedir. Saharov. Soljenitsin. Solzbri. Şenk ı r g ib i lerin bütün d ünyadaki yandaşları ancak kargaşa l ı ğ ı a rt ıra bi l i rler. Bun lar. sosya l izmin zaferi uğrundaki mü­cadelede kurban la rı n ve acı lar ın kat kat a rtmasına sebep o lab i l i r. fakat bu mücadelenin kesin sonucunu asla etki l iyemezler.

66

Afrika'd a açl ığın sebebi yalnız kuraklık mıdır?

Burjuva basmımn, kurtuluşlanna kavuşmuş halkları, tekrar

emperyalistlere köle olmalan için nast! kandırmaya ça!tştı­

ğma dair notlar.

Amat Dansoko

Afrika Senego l Bağ ıms ız l ı k Partisi Politbüro üyesi

Anton Lerumo

Güney Afri ka l ı gazeteci

Dünya bas ın ında Afri kadaki aç l ık hakk ında pek çok yazı ç ıkt ı . Açl ı k öncel ik le Sudan-Sahel Bölgesi ad ı verilen v e Büyük Sahra güneyine düşen mem leketler (Mavritanya, Senego l, Ma l i, Yukarı Volto, Çad, N ijerya kuzey bölgeleri) kesimin i ve aynı zamanda Habeşistan ' ı n kuzey i l ler ini kapsıyor. Hemen hemen dört yıla yak ın bir zamandan beri, son 60 y ı l ı n en büyük kurak ları bu Sudan-Sahel Bölgesi n i kasıp kovuruyor. Kurak büyük zara rla r verdi ve yığ ınsa l hasta l ı k lara yo l açtı . 1 969'dan beri Mavritanya'da bü ­yükboş hayvan ları n beşte dördü, koyun ve keçi leri n de üçte i kisi k ı rı l ı p gitti. Senego l 'de gayet zayıf o l on a roşit (yerfıst ığ ı ) rekoltesi, bu bitkiye dayanan memleket ekonomis in in felce uğra mas ı tehl i kesi n i g izl iyordu. Mol i 'de Hint da rıs ı ve p i rinç ürünü b i r hayl i aza ld ı . Memlekette birkaç y ı ld ı r 1 .7 mi lyon s ığ ı r ve 5,5 m i lyon davar telef o ldu. Geçen baharda ya ­ğan yağ mur lar du rumu pek değ işti rmedi. BM i lg i l i örgütünün hesap larına göre, 1 973'te bu bölgede 6 m i lyona yakın insan aç l ı kta n ö lüm tehl ikesi a lt ındayd ı .

Afrika ha lk ları bugün Sudan -Sahel Bölgesindeki kura kl ı ğ ı n bel i rlediğ i çetin koşu l la r a lt ında b i r ö lüm-ka l ım mücadelesi veriyor. Bu memleketler hükü metleri ve toplumsal örgütleri, felôket bölgelerinde du rumu n ispeten hafifletebi lmek için elden gelen tedb i rleri a l ıyorlar. Şehir işçileri , emek gel i rler inin önemli b i r k ı sm ın ı ay ıra rak, açl ık çeken köyl ü lere ya rd ım edi ­yorla r. Ote yandan, Afri kada muazzam servetler y ığan yabancı tekel ler, ya genel l i k le felôketzedelere yard ıma yanaşm ıyor, ya do gayet önemsiz ya rd ı m la rlo göz boyamaya ça l ı ş ıyorlar.

Afrika devletleri yönetici ler inin geçen yaz yaptı k ları konferansta, Afr i­kada yiyecek maddeleri rezervleri meydana getir i lmesi kara rlaştı r ı ld ı . Afri­ka B i rl iğ i Orgütü (ABO�, B i rl eşmiş Mi l letler'e ve diğer yetki l i örgütlere başvurarak, açl ı k çekmekte o lon Afrika memleketlerine u l us lararası prog ­ramlar çerçevesinde azami ya rd ı mda bu lunu lmas ın ı önerd i .

67

Bu cümleden o larok, Afrika kamuoyu, kıton ı n çeşitli kes imlerinde kurak­l ı ğ ın yarattığ ı ağır d u rumu hafifletmek üzere önemli m iktarda yiyecek maddesi ve i laç gönderen Sovyetler B ir l iğ i 'n in ve öteki sosya l ist devletlerin ya rd ım la rın ı şükran la karş ı l ıyor.

Batı Avrupa mem leketlerinde işçi s ın ıf ı örgütleri, kendi hükümetlerin i , Afrikada aç l ı k çeken ha lk lara daha geniş ve daha etkin yard ım la rda bu­lun maya yöneltmek üzere el lerinden geleni yapmayı boyun borcu sayıyor­la r. Bu yolda, işçi s ın ıfı örg ütlerin in g i ri ş imiyle özel dayanışma kom iteleri kuruluyor, parlamentolar üzerinde baskı ya p ı l ıyor. Bunun la i lg i l i olarak, komünist part i leri, açl ığın gerçek nedenlerin in aç ığa vuru lmasına da büyük bir önem veriyorla r. Fransız Komünist Partisi MK'nin 1 973 Mayıs Plenumu kara rında şöyle deni l iyo r : « Bu aç l ığ ın kökleri , her şeyden önce, Frans ız sömürgeci l iğ i taraf ından uygu lanan ve 1 960'tan it iba ren de Fran­san ın ve büyük yabancı tekellerin yen i -sömürgeci l iğ i i le deva m etti r i len polit ikada gizlenmekted i r. » Ayn ı plenumda, Fransız hükümetin in önemsiz bir yard ım la yetinmeye ça l ı şmas ı , Senegal 'den Çad'a kadar çeşitl i mem­leketlerde açl ı k la pençeleşen m i lyon la rca erkek, kadın ve çocuğ un ac ı ­lar ına adeta seyirci kalması şiddetle eleştiri ldi. Kararda özetle şöyle

deni l iyord u : « Hükümet süratle ha rekete geçmel i , ha lk dayan ışmas ın ın da eklend iğ i u lus lara rası çabalar ın önem l i b i r kısm ın ı b i r an önce yüküm len­mel id i r. » Batı Avrupa memleketleri işçi s ın ı f ı ve demokratik örg ütleri, Af­rika felaket bölgeleri aha l is i iç in y iyecek maddeleri, i laç ve diğer gerekli eşya toplama kampa nya la rı örgütl iyerek bu daya nışmada yer o lmakta­d ı rla r.

Açl ık çekenlere eylemsel ya rd ım ı n gerekl i o lduğu bu koşu l lar içinde, Batı n ı n bel ir l i çevreleri, Afrika ha lk lar ın ın bu facias ın ın gerçek neden leri konusunda kamuoyunu a ldatma çabasına d üşmüşlerd i r.

Burjuva bası n ı n ın yorum la rına bakı l ı rsa, başgösteren açl ığ ı n başl ıca sebebi, gel işme hal indeki memleketlerde « aş ı rı n üfus yoğ un luğ u » yüzün­den g iderek a rtan ku rak l ı kt ı r. Burjuva propagandası , bu mem leketler hü­kümetlerin i ve ka muoyunu «yeterl i doğum kontro l ü»n ü yapmamış o lmakla suçl uyor.

Bütün bun lar eski teraned i r, z i ra burjuva « uzma n » ları n ı n öğütleri ve em perya l izmin gel işme ha l indeki memleketlere resmen dayattığ ı demog­rafi polit ikası n ın özl üğü, dönüp dolaşıp, hep doğ umun aza ltı lmas ı soru­nuna dayanmaktad ı r. On lara göre, doğ um kontro lü , bugünkü açl ığı bir daha tekra rlanmamak üzere sona erd i recektir. Doğ um kontrol alt ına a l ı n ­mıyocak o lursa, « New York Times» gazetes in in başyazıs ında deni ld iğ i g ibi, gel işme hal indeki memleketler ha lk ları « Maltüs felaketi »ne sürük­leneceklerd i r. (1)

(I) « New York Times», August 8, 1 973.

68

M altüsçü ve yeni-maltüsçü teorilerin tutarsızlığ ı bir yana, gel işme hal in­deki memleketler de dah i l o lmak üzere bütün memleketler halk ları nüfus a rt ış ı sorununa en etk i l i b i r çözüm bulma çabas ından elbette geri d urmu­yorla r. Fakat ası l dev sorun, sömürgec i l ik ka l ıntıs ı n ı n gideri lmesi, Afrika ü l keleri ekonomis in in d ünya kapital ist iktisad i yeni -sömürgeci l ik z incir­lerinden kurta rı lmas ıd ı r. Burjuva ekonom istleri n in doğ um kontrolüne i l işk in kasıt l ı öğütleriyse, iş i ka rıştı rmakto, gel işme hal indeki mem leketleri kıv­rand ı ran yoksu l luk ve açl ığ ı n s ın ıfsa l, sosya l-ekonomik nedenlerin in tahl i ­l inden d i kkatleri uzaklaştırmaktad ı r.

Afrika ha lk la rına başka öğütler de veriliyor. Orneğ in , memleketlerinin kapı lar ın ı , Batı sermayesine, mahut ekonomik «yard ım » biçiminde soku lan sermayeye, a rd ına kadar açma ları isteniyor.

Bu cüm leden o larak , a rt ık Ortak Paza r ü l kelerin in « Ma rşal Plan ı » örne­ğ i nce Afrikaya yard ım etmeleri f ikri doğmuş bu lunuyor. Bu f ik i r bazı Afrika l iderleri a ras ında yank ı la r uyand ı rıyor. Bu münasebetle «The African Com­mun ist • • dergisi şun ları yazıyor : Bu gibi fik irleri desteklemezden önce, « Marşa l P la n ı »n ı n Batı Avrupa memleketlerine ne getird iğ in i an lamak herha lde daha iyi o lur. « Ma rşal Plan ı » ruhunda yard ım, to m do Afrikan ın h iç ihtiyacı o lm ıyan cinsten ya rd ımd ı r, çünkü bu ya rd ım , olsa o lsa , bu­gün Sudan -So hel Bölgesi mem leketlerindeki faciayı genişletmeye yarayan emperya l ist ekonomik egemen l iğ in olumsuz çizgi lerini güçlendi recekti r. » (2) Dergi , hak l ı ola rak, ancak sosyal koşul larda değiş ik l iğ in , doğal aletlerle başa ç ıkman ın güven i l i r garantisi o lab i leceğ in i bel irtiyor.

Tekelci zümrelerin sosya l tavsiyes in i ye rine getiren burjuva bi lg in , eksper ve uzman la rı , Afrika l ı l a ra, ş imdik i zorl uk ların ın anca k kapital ist üretim i l işki leri çerçevesinde yen i lebi leceği fikrini aş ı la maya çal ış ıyorlar.

Burjuva propagandacı lar ı , aynı zamanda, genç bağ ıms ız devletlerin gösterd ik leri politik aktifl iğ in , ha lk ı güya en önem l i ekonomik sorun lar ın çözümü yolundan sa ptırarak, devletlerin menfaatlerine ters düştüğ ü fikrini geveleyip d uruyorlar .

« i nternational Herald Tribune» gazetesi, ted i rg in l iğ in i g iz l iyemediğ i ve ekonomik sorun lara y.eterince önem vermed iğ i idd iasiyle ABO'ne hücum ettiğ i b i r başyaz ıs ında şun ları söylüyor : « Bugünkü du rumda, örneğ in, be­yaz Portekizl i lere, Rodezya l ı l a ra veya Güney Afrika l ı l a ro karş ı mücadele gibi , kurak l ığa karşı da bütün y ığ ın ları ka psayacak sarg ı n b i r mücadeleyi körüklemek zord u r. » Bu g ib i yazı la r, ABO'nün kıtada sömürgeci l iğ in kö-

(*) Maltüs : Açl ığa karş ı mücadele konusunda doğum kontro lünü i l könce sal ı k veren ing i l iz d in adamı .

(2) «The African Commün ist», No 55, Fourth Quarter 1 973, pp . 92-93. (3) « i nternationa l Herold Tribune», June 1 , 1 973.

69

künü kazımakta kesin l ik le kara rl ı o lmasından hoşlanm ıyan burjuva çev­relerin in bütün içyüzü n ü aç ığa vurmakta d ı r.

Portekiz ve Güney Afrika beyaz söm ü rgeci l iğ in ve Rodezya'da Smit rej i ­m in in , Afri kan ın çeşitl i bölgelerinde hô lô daha hüküm sü rmekte o lan korkunç felôkette suç payları o lmad ığ ı n ı d üşünmek e lbette yan l ı ş o lur. Sömürgeci l iğ i n ve emperya l izmin kaleleri, ekonomik gel işmeyi h ız land ı r­mak üzere Afrika kaynakları n ı n tüm kıta ölçüsünde seferber ed i lmesine olanak vermiyen başl ıca engel lerden b i rid ir.

Ve burada, bugün Afrika ü l kelerin i kası p kavurma kta olan aç l ığ ı yorum­l ıyon burjuva ka lemşorla rı n ı n sükCıtla geçiştirmeye ça l ı şt ı k ları ana problem ortaya ç ıkmaktad ı r. Ş imdik i açl ı ğ ı n ve bunun a la bi ld iğ ine traj ik sonuç­ları n ı n apaçık ortaya ç ıkard ığ ı bu problem, Afrika halkı büyük çoğ un lu­ğ unun an latı lmas ı o lanaks ız yoksu l luk lar iç inde yaşamakta olmas ıd ı r. Kurak l ı k veya diğer doğal ôfetler yeryüzünün başka bölgelerinde de baş­göstereb i l i r, güç lük ve yoksu l luk lar ya ratabi l i r. Fakat Afrika g ib i süregen yoksu l luk bölgelerinde doğa l ôfetlerin sonuçları kat kat daha ağ ı r b i r y ı k ım o lmaktad ı r.

Afrikan ı n doğal zeng in l i k ler inin (alt ın, e lmas, u ranyum, bak ır, kobalt, krom, kakao, kahve vb.) sömürü lmesi, emperya l i st ler için muazzam kazanç­lar kaynağ ıd ı r. Fakat Birleşmiş M i l letler Teşki lôtı 'n ın en yoksu l la r l i stes ine a ld ığ ı 25 memleketin 1 6's l Afrikadad ı r. Bu kıtada, doğan çocuk ları n üçte ikis i beş yaşına va rmadan ölüp gitmekted i r. Akrifaka l ı l a r en d üşük ücret­lerle çal ı şmak zorunda b ı rak ı lmaktad ı r.

Ycı.ksu l l uğa , ekonomik geri l iğe, aç l ığa , kurağa ve d iğer doğa l ôfetlere karşı m ücadelenin başarıs ı , daha çok, bütün bağ ı msız Afrika devletlerinin yeni-sömürgec i l iğe ve emperya l izme karş ı savaşta yekpôre b i r bütün lük meydana getirmelerine ve karar l ı hareket etmelerine bağ l ı d ı r.

Bundan ötü rü, kurak l ı k ve açl ı k kurbanı hal k lara yard ım ın yan ı s ı ra, Gü­ney ve Merkez Afri kada a pa rteyd emperya l i st rej im ier in in , ı rkçı l ı ğ ı n ve Portekiz sömü rgeci l iğ in , k ıtan ın kuzey kesiminde de siyonist sa ld ı rgan l ığ ı n tutunmasına karş ı mücadelede dayanışma kampa nyas ına da h ı z veri lmesi gerekmektedir. Bütün halk lar ın ortak düşman ı olan emperya l izme karş ı mücadele böı ünmez. Bu m ücadele en geniş y ığ ın lar ın e lb i rl i ğ i çabalariy le başa r ıya u laşacaktı r .

70

Komünist ve işçi partileri hakkında

Kısa Bilgi/er

Danimarka Komünist Partisi

9 Kası m 1 91 9'da kuru ldu . 1 920 y ı l ı na kadar Daniw.a rka Sol Sosya l ist Partisi ad ı n ı taş ıd ı . ik inc i Dünya Savaş ı y ı l l a rı nda g iz l i l i k koşu l la rı iç inde ça l ışt ı . Bugün legal ça l ı şıyor.

Taban örg ütleri, yeni parti kol lar ı (sayısı 200 kadar) şehirlerde, köy­lerde, şehir semt ve mahal lelerinde, iş letmelerde kuru lur. Kol lar ı il çap ın ­da birleş i r. Kopenhag'da ve bu şeh i r çevresindeki işletmelerde 26, taşroda 1 0 parti i l ' i vard ı r.

Pa rti n in yüksek o rgan ı kongred i r. Oç y ı lda b i r toplanan kong re, Mer­kez Komites in in hesa pverme raporunu d in ler ve görüşür, program ve tüzü­ğünü kabul eder, parti yönetim organ lar ı n ı , yan i Merkez Komites i 'n i (ha­len 41 üye ve 1 1 aday üyeden o luşur) , Kontrol Kom isyonu'nu (beş k iş i l ik) , ayn ı zamanda ik i parti müfettiş in i seçer. Merkez Kom itesi de 14 kişi l i k Yürütme Kom ites i 'n i ve 5 kişi l i k Sekreter l ik ' i seçer.

Pa rti n i n son XXiV. Kongresi 1 973 y ı l ı Ocak ay ında yap ı ld ı . Bu kong rede, daha çok, teke l lere karş ı , emekçilerin sosya l ve demokratik hakla r ın ı gen işletmek iç in yü rütülen mücadelede işçi ha reket in in ve bütün so l güç­lerin b i r l iğ i sorun la rı ele a l ı nd ı . Kongrede, ayn ı zamanda << işçi s ı n ı fı n ı n menfaatleri ve sosya l izm uğrunda tekelci sermayeye karş ı mücadele» ka rarı ve « komün istlerin halka daha iyi b ir hayat sağ la ma uğrunda mü­cadele prog ram ı » kabu l ed i ld i .

Sosyal terkibi: i şç i ler 0/0 49, 1 , ev kad ı n l a rı ve emekl i ler rı i i 29,3 öğ retim üyeleri ve öğ renci ler °: 11 1 3,5, köy lü ler, ayd ı n tems i lc i leri ve d iğerleri 0 '0 8, 1 . Kad ın la r parti üyelerin i n % 33,4' ünü teşki l eder.

Parti basını : « Land og Folk » « < Memleket ve Holb,) - DKP merkez or­ganı . Gün lük gazete. Tirajı s ı radan gün lerde 8 bin, hafta tati l i ve bayram gün lerinde 1 1 -1 2 b in ; « Tiden -Verden-Rundt» « <Zaman-Dünya çevresi ») -Teorik derg i . Tirojı 2.900.

Parti, yayın iş ler ini « Tiden » Yayınevi el iy le gerçekleşt ir ir. Daha çok teo­rik kitap ve broşü rler yayı m lan ı r. Son y ı l l a rda kitap ları n t irajı ve sürümü epeyce a rtış göstermektedir.

Pa rt in in yönetimi a l t ında ça l ışan gençl ik b i rl iğ i n i n , yan i Dan imarka Komünist Gençl iğ i 'n in 40 kadar ta ban örgütü va rd ı r. On iversite çevrele­r inde eylem gösterecek b i r gençl ik örgütü o larak komünist On iversite l i ler Birliği meydana getiri lmektedir .

71

Parti, sendika hareketinde, işletmelerde sağ lam bir du ruma sah iptir. 1 973 y ı l ı Ara l ı k ayında yap ı lan olağan'üstü meclis seçim lerinde Komünist Partisi 6 mi l letveki l i yeri kazand ı .

Batı Berlin Sosyalist Birlik Partisi (Batı Berlin SBP)

1 962 Kosım ında yap ı lan parti konferans ında, örgüt bak ımından bağ ım­s ız b i r politik pa rti o larak kuruldu. Progra m hükümlerini içeren parti tüzü­ğü de o zaman ka bul ed i ld i . 1 969 Şubatına kadar Sosya l i st B i rl i k Partisi­Batı Berl in ad ı n ı taş ıdı .

Batı Berl in SBP bölgese l -ü retimsel prensipe göre kuru lmuştur. Parti taban örgütleri - pa rti grupları , en az üç üyen in bu lunduğu iş letmelerde, da i relerde, öğretim kurum lar ında kurul ur. Batı Berl in ' in 12 idari semtin in hepsinde ayr ı ayrı parti semt örgütleri vard ı r.

Pa rtin in yüksek organ ı kongred ir. Olağan olarak iki y ı lda b i r toplanan kongre, Yönetim Kuru lu 'nu, yard ı mc ıs ın ı ve aynı ıcmanda Teftiş Kom isyonu üyelerin i seçer. Kongreler a ras ındaki dönemde part in in bütün eylemi YÖ­netim Kuru lu taraf ından yürütü lü r. Yönetim Kurulu, p lenumlar aras ında pol i t ik ça l ı şma ları n yönetim i iç in bir Büro, gün lük işleri yönetimi, ka rar­lar ın yeri ne geti r i lmesi n in örgütlen mesi ve denetlenmesi için de bir Sek­reter l ik seçer.

1 969 Şubatı nda toplanan Olağanüstü Kongre, Batı Berl in Sosya l i st B i rl i k Partis i 'n in prensip leri ve hedefleri başl ıkı, program dokümanın ı ka­bul etti.

Batı Berl in SBP'n in son iii. Kongresi 1 972 Ekim ayında yap ı ld ı . Bu kon­g re, Yönetim Kuru lu 'nun « Ba rış , demokrasi ve sosya l izm uğ rundaki müca­delede yeni durum ve yeni ödevler» başl ı k l ı raporunu görüştü.

Partin in sosyal terk ib i : işçiler °,'11 71 ,9, h izmet l i ler rı rı 1 4,2, üniversite l i ler 0 '0 7, ayd ın la r 0 /0 2,4, öğ renci ler (üretim a lan ında ça l ı şan lar do dah i l) % 2, 1 , d iğerleri % 2,4. Kad ın la r parti üyelerin in o " 40,5' in i teşk i l eder.

Pa rti bası n ı : Merkez organı haftada a ltı defa ç ıkan « Die Wahrheit» (<< Gerçek •• ) gazetes id ir.

Parti, 1 970 y ı l ı nda Marksizm öğ retim i i'çin bir gece oku lu açtı . Bu okul­da, pol i t ik ekonomi, felsefe ve u luslara rası işç i hareketi tar ih i kursla rı var­d ı r. Halen bu okula 2.275 kişi devam etmektedir. Bun lar ın hemen hemen yarısı portisiz işçi lerden (a ra la rında gençler de vard ı r), h izmetli lerden, b i l im işçi lerinden, sanat adamlarındon, öğ retmen lerden vb. o luşmaktad ı r.

72

Guatemala Emek Partisi (GEP)

1 922 y ı l ında, Işçi Sosya l i st B i r l iğ i örgütünün sol kanad ın ı o l uşturan Ma rksist grup temel i üzeri nde bağ ı msız b ir örgüt o larak o rtaya çı ktı . 1 924 yı l ı nda da Guatemala Komün ist Partisi ha l ine geldi . 1 932'de parti dağ ı ­tı ld ı ve eylemine son veri ld i .

1 946-47 döneminde, send ika ve üniversite gençl iği hareketinde, aynı zamanda demokratik eğ i l im l i küçük burjuva partileri iç inde yeni Marksist gruplar bel i rd i . Bun ları n aktif temsi lc i leri , eylemleri koord ine etmeye ve bir b i rl ik yaratmaya ça l ı ştı la r. Bir yandan işçi ler ve köylıü lerle i l işk i ler ini sağlamlaştı rd ı l a r. Böyle l ik le « Guatema la Demokratik Oncüsü • • örgütü mey­dana getiri ld i . Ve bu örgüt 1 949 y ı l ı Eyl ü l ünde g iz l i l i k koşu l ları iç inde ya p ı lan kong rede Guatemala Komün ist Partisi adın ı a ld ı .

1 952 y ı l ı Ara l ı k ay ındaki ii. Kongresinde parti ad değiştirdi ve Guate­mala Emek Partisi o ldu .

1 954 Haziran ında demokratik rej im in devri lmesinden sonra , Guatema la Emek Partisi kanun d ı ş ı i lôn ed i ld i . O zamandan beri g i z l i o larak çal ış­maktad ı r.

1 969 Ara l ı k ay ında, sı k ı g iz l i l i k koşul lar ı iç inde GEP ıv. Kongresi ya p ı ld ı . Kongre. devrimci eylemin sonuçlar ın ı gözden geçird i ve bugünün stra ­tejik ödevi o la rak gerçekleşti r i lmesi gereken a nti -emperya l i st ha lk devri ­m in in ve sosya l ist devrim in somut hedeflerini bel i rl iyen yeni parti prog­ram ın ı onaylad ı . Kongre, aynı zamanda. y ığ ı n la rı n en öneml i istek leri için m ücadele plôtformunu onaylad ı . Partin in ro lünü Guatemala ha lk ın ın dev­rimci savaş ın ın yöneticis i o larak tan ım lay ıp beli rlenen yeni tüzüğ ü kabul etti .

1 972 Eyl ü lünde GEP'nin 6 yöneticisi ve bu a rada MK Genel Sekreteri Bernarda Alvarado Monzon yaka land ı la r ve gaddarca işkencelere tab i tutu ldu lar. Aynı y ı l ı n Kasım ay ında MK Plenumu yen i b i r yönetim kuru l u seçip görevlend i rd i .

GEP memleket iç inde giz l i o larak «Verdad» (<< Gerçek») ad l ı b i r gazete çı ka rmaktad ı r.

73

O Z E L S A Y F A L A R

Bildiri

Memlekette buna l ım, pol itik durum g ittikçe ağ ı rlaşıyor. Genel seçim lerin üstünden ik i buçuk aydan fazla b i r zaman geçti . Meclis ça l ı şam ıyor. Hal ­k ı n isted iğ i demokratik b i r hükümet hôlô kuru lomad ı . Bunun suçlusu, so­rumlusu AP, DP, CGP, MSP'n in baş ın ı tutan lard ı r. Bir sorumlusu do, işçi s ın ıf ına karşı büyük burjuvaz in in ç ıkarlar ın ı savunan Türk-iş ' in başındaki sa rı sendika ağa larıd ı r. Bu gerici politikacı ları n , Cumhurbaşkan ın ı n , ge­nera l lerin a rkas ında, işb irl ikçi büyük burjuvazi, kası rga vurguncular, yerl i ­yabancı büyük tekel ler ve Amerikan emperya l istleri d u ruyor.

Ta lCı hükümeti seçimlerde yeni lgiye uğramış pol iti kacı lardon, gerici pa r­ti lerden kuruludur. Bu hükümet s ık ıyönetimi , terörü, ta lan ı a labi ld iğ ine uygu lam ış, i f lôs etmiştir. Böyleyken, büyük burjuvazi, emperya l istler böy­lesi bir hükümeti ha lka dayatmakta ayak d i riyorlar. Bütün ayak oyun ları ­n ı n , Çankoya'da dönen entrikalar ın nedeni, büyük burjuvaz in in , Amerikan emperyal i stlerin i n hegemonyas ın ı zor la sürdürmek, hükümeti b ırakmamak istemelerid i r.

Paha l ı l ı k, işsizl ik, enflôsyon, y ı k ım a labi ld iğ ine sürüp g idiyor. Yık ım hız­land ı kça, büyük burjuvazin in , NATO'ya, Amerikan emperya l izmine bağ l ı ­l ığ ı d o a rtıyor. B ütçede NATO masraf ları kobarıyor. Amerikal ı lar inc i r l ik g ibi üs ler in i geniş letiyor. Bu, Türkiye halk ın ın u lusal bağıms ız l ık hare­ketine, komşularım ı za , özel l i k le Arap ha lk ları na karşı yapı l ıyor.

Bu h ıyanet pol itikas ına karş ı ha lk ın , özel l i k le işçi s ın ı f ın ın zincir leme grevlerle bel iren d i reniş i güçleniyor. 14 Ekim genel seçimleri , 9 Ara l ı k yerel seçimleri bu d ireniş in geniş yığ ın la rı ka psad ığ ı n ı gösteriyor.

Türkiye Komünist Partisi bu durumda, en k ısa zamanda genel seçim­lere g id i lmesini zorun lu bu luyor. Bunun i·çin de yurtseverlerden b i r seçim hükümeti kuru lma l ı d ı r. Böyle b i r hükümetin kuru lmasına yönel ik eylem, bütün yurtseverler için günün boşta gelen ortak savaşıd ı r.

4. 1 . 1 974

74

Türkiye Komünist Pa rtisi Merkez Kom itesi

Durum nedir?

TKP Merkez Komitesi Politik Bürosu, hükümet bunal ımını etki l iyen gel iş­male'r üzerinde d urdu. Sürüp giden bu buna l ım , ka pita l i st top lumu her yandan, köklerine kadar kemiren genel buna l ım ın kaç ın ı lmaz sonucud ur. Sömü rü düzen i , ha lk d üşmanı rej im ekonomik, sosya l, pal it ik bir çöküş süreci içindedir.

S ın ı f savaş ları biteviye sertleşiyor. Ulusal bağ ımsız l ık , demokrasi ve sosyal kurtuluş uğrunda işçi s ın ı fı n ın , geniş yığ ı n lar ın d i reniş leri yen i yeni b iç imler a l ı yor. Bu süreçle yanyana, onun la çitişerek, burjuvazinin kend i iç indeki değiş ik g rup ları , da l la rı a rası ndaki çel işki ler üsteliyor.

O laylar, işbirl i kçi büyük burjuvazi n in buna l ım la rı n içinden zorba l ı k la , buna l ım ın bütün yükünü emekçi y ığ ın la ra yüklemek yoluyla ç ıkmak çaba­s ında o lduğunu gösteriyor. Bu gerici, emperya l i st tekel lerle bağ l ı çevreler, faşist biçim i yönetim i sürdü rmek istiyen parti ler, buna l ıma son verecek, ha lk y ığ ın ların ı n hemen çözüm bekled iğ i sorun ları ele a lacak bir hükü­metin işbaşı no gelmesini va r güçleriyle engel i iyorlar. Seçimlerde yeni lg iye uğ rıyan parti lerin sözcüleri bunu açı kça söyl üyorlar. Bozbeyl i ler, gerici ler­den, sağcı part i lerden hükümet kuru lmasın ı savunuyorla r.

Genel kurmay l ı kta, Ankarada 28. tümen kara rgôh ında, Çankayada top­lantı lar o ldu . Cuntacı genera l ler, MIT temsilcileri bu « brifi nglerde» n iyet­lerini açığa vurdu lar. Bunu radyola rla yayd ı l a r. Onlar, Amerikancı parti­lerden, AP ve ortaklar ından bir hükümet istediler. «Sosyal patlamaları ordunun kanal ize edeceğ i n i » söyled i ler. Açıkça ha lka gözdağ ı vermek, onu korkutmak çabasın ı sürd ü rmek yolundan yürüyorla r. Bu korkutmaca­lar u l usal burjuvazi n in sola aç ı lan konodı na do karşıd ı r.

MSP - Erbakan takım ı , bu çel işki lerden yara rlan ı p kü lôh kopmak çaba­s ındad ı r. Bütün dönekl ik leri, ayak oyun la rı ha lk ın isted iğ i b i r hükümetin kuru lmasın ı ç ıkmaza sokmakt ır. Erbakanlar, yerel seç im lerde yen i lg iye uğrayınca, CHP i le hükümet kurm ıya yanaştı . Oysa, boyuna h ı r ç ıka rıyor. Seçim lerde ha lk ı o ldattığ ı g ib i hôlô da oldatıyor. Gericilerin, Amerikal ı ­lar ın değ i rmenine su ok ı tıyor.

Büyük burjuvaz in in bütün bu oyun larına karş ı işçi s ın ı f ın ın , bütün i lerici güçlerin uyan ık o lması gerek. Bu a landa, bu uğ urda bütün komünistlere büyük sorum lu luk d üşüyor. Kamuoyunu d urmadan ayd ınlatmak. Yığ ı n la rı savaş larda örgütlemek. Yığ ı n l a ra i nmek ! Komün ist Partis in i örgütsel, ideo­loj i k, her bak ımdan daha da kuvvetlend i rmek ! Marksizm-leninizm i l ke­lerin i , b i l im in i yaymak ! Halk ımız ın isteklerini gerçekleştirmek savaş ına dört e l le sa rı l ma k !

2 2 Ocak 1 974

75

Avrupa kapitalist ülkeleri komünist partilerinin Brüksel toplantısında Türkiye Komünist Partisi

delagasyonunun raporu

Yoldaş lar,

TKP M K ad ına burada bu lunan bütün yoldaş ları candan selômlar ve Konferansa başa rı l a r d i leriz.

Devlet tekelci kapita l izmin in buna l ı m hızı a rtıyor. Emperya l izm ve yen i ­sömü rgeci l i k yöntemleri üzeri ne oturtu lmuş büyük tekellerin hak im olduğu ü lkelerin ekonomis i , sanay i i , ham madde kaynağ ı ü l kelerin u lusal kurtu­luş ları iç in yü rüttükleri a nti-emperya l i st savaş ın ağ ı rl ı ğ ı n ı daha açık bir şeki lde d uymağa başlam ıştı r. Oneml i ö lçüde az gel işmiş ü lkelerin yağ­mas ı üzerine oturtu lmuş o lan gel işmiş kapita l ist ü l kelerin ekonomis i , az ge l i şm iş ü l keler uyand ığ ı , doğa l kaynak ları na sah ip ç ıktığ ı oranda buna­ı ım ıa rı daha da h ız lan ıyor. Ucuz ham maddeyle ü retim yapmak, sanayi ü rü n lerini az gel işmiş ü l kelere pahal ıya sata rak büyük b i rikimler sağ la­m akta şeki l lenen yen i - sömü rgeci l iğe, emperya l izme karşı az ge l i şmiş ü l ke­lerin savaş ı yeni ve daha büyük b i r aşamaya ulaştı . Böylece u lusal kur­tu luş ha reketleri daha etk i l i ve devrimci b ir g üç o larak beli rmeye başlad ı .

Sovyetler Bir l iğ i n i n, öteki sosya l ist ü lkelerin, kapita l ist memleketlerdeki komünist ve işçi hareket in in , üçüncü d ünya ü l kelerindeki ant i -emperya l ist savaş ın bu şeki ldeki gel işmesinde sağ lad ık ları ekonomik, pol it ik, tekn ik ve askeri ya rd ımlar ın payı büyüktür.

Bügünkü aşamada, kapita l i st ülkelerde enflôsyonun, işsizl iğ in , fiyat a rt ış ları n ın daha da h ızland ığ ı görül üyor. Büyük tekeller, ikt idarlar ı el iyle, buna l ı mların ı ha l k yığ ı n la rı na yük leme, daha büyük kôr lar ve vurgun la r sağ lama çabası iç indedi rler. Emperya l izmin buna l ım la rı derin leştikçe, sa l ­d ı rgan l ığ ı n ı a rt ı racağ ın ı , b iz komünistler i y i b i l i riz. Ş i l i ha lk ına ka rşı Ame­rikan emperya l i zm in in tertipled iğ i kan l ı faşist sa ld ı rıy ı unutmuş deği l iz.

Emperya l izm, büyük tekel ler ham madde kaynakları n ı , sürüm paza rla rın ı elden çıka rmamak için, NATO, SENTO gib i sa ld ı rı paktlar ı , Ortak Pazar gibi ekonomik-pol it ik örgütleriyle, askeri paktla rla hegemonyas ın ı sürdü r­mek istiyor. Amerika Harp Bakan ı Şlezinger' in Arap ü l kelerini askeri iş­ga l le tehdit eden demecin i hatırdan ç ıkarmamak gerekiyor. Emperya l izm, g ittikçe h ız lanan buna l ımlar ın ı a skeri avantürlerle çözümlemeye kalk ış­mak, askeri da rbelerle ajanlar ın ı işbaş ına geti rmek, kan l ı d i ktatörlükler kurmak g i bi yöntemlere daha geniş ölçüde başvurmaya kalk ışab i l i r. Sov­yetler B i rl iğ in in ve öteki sosya l ist ü lkelerin gücü, emperyal izmin bu said ı r ­gan l ığ ın ı önem l i ölçüde önl üyor, kol unu büküyor, b i r d ünya harbin i ön lü ­yor, d ünya barış ı na, insan l ı ğa büyük h izmetlerde bu lunuyor.

76

Türkiye, emperya l izmin polit ik, askeri, ekonomik örgütlerine bağ l ı b i r ü l ked i r. NATO'ya, SENTO'ya üyed i r. "Ortak Pazara » ortak üyed i r. NATO'­nun , Amerikan emperya l izmin in Tü rkiye toprak larında sayısı 1 0 1 'e varan askeri üs leri vardı r. Bu üsler, sosya l i st ü l kelere ve Arap kurtuluş hareke­tine karşıd ı r. Yak ın -Doğu bölgesinde barış ve güven l iğ in sağ lanmas ın ı engell iyen unsur lar a ras ındad ı r. Sovyetler Birl iğ in in ve öteki sosya l ist ü l ke­lerin barış içinde yanyana yaşama pol i kasıd ı rki bu üsleri n Tüdkiyeyi daha büyük teh l ike ve avantü rlere sü rüklenmesini önlemiştir.

Tü rkiye emperya l izmle bu bağ ları yüzünden onun bütün buna l ım la rı na açı ktı r. Emperya l izmin, işbir l ikçi burjuvazin in el iyle dayattığ ı ve za man zaman kanl ı şeki l ler alan hegemonyası , çok zengin kaynak lara sah ip ol­masına rağ men, Türkiyede gerçek b i r sanayi leşmenin gel işmesini engel­lem iştir. Halk ın yoksul laşma süreci sürekl i o larak a rtıyor. Tü rkiye, adam baş ına düşen 360 Dola r gel i rle Avrupan ın ve Ba lkan ları n en geri ka lm ış ü lkesid i r. Memleketin ekonomis ine Amerikan, Bat ı A lman, Fransız, ita ıyon ve öteki "Ortak Pazar» tekelleri hak imd i r. Son zaman larda Japon tekel leri de g i rm iye başlamıştır. Bun ları n kurduğu montaj - a m balaj sanayii mem­leket ekonomisine kan kaybettiren b i r unsur olarak beli riyor. Ayrıca, ma ­kinesi, yedek parçası , hatta ham ve yarı -ham maddesiyle gel işmiş ka pi­ta l i st ü l kelere bağ l ı b i r sanayi kolu da gel işiyor. Bu t ip sanayi , makine ve kimyasal ü rün bak ımından montaj sanayi ine ve ithalata dayanan tarı m da ha lk ın i htiyaçlar ın ı karş ı lama, onu doyurma imkôn larından yoksun ka l ı ­yor. Ta rı mda d ışardan geti ri len makinelere dayanan modernleşme olduğu g ib i , hôlô o rta çağdan kalma kurumlar da yaşıyor.

Emperya l izmin hegemonyası Türkiyeye 1 971 y ı l ı nda 29 ay süren kan l ı b i r S ık ıyönetim devr in i dayatm ı şt ı r. Bu devirde komünistlere, sosya list ıere ve öteki demokratik, barışçı güçlere karş ı terör daha açık, daha kan l ı b i r biçim a lm ıştı r. Faşist yöntemler uyg ulanmışt ı r.

Tü rkiye işçi Pa rtisi kapatı lm ı ş, başkan ı Bayan Behice Boran ve Yü rütme Kurulunun öteki üyeleri 1 2-1 5 yıl ağ ı r hapis cezasına ça rptı rı im ıştı r. Le­n in ' in eserler ini Tü rkçeye çeviren Muzaffer Erdost ve Sü leyman Ege her çevird ik leri kitap için 7'şer buçuk yıl ha pis, dörder yıl de sürgün cezas ına ça rpt ı r ı lmış lard ı r. Bu çevirmenler Len in 'den dörder eser çevird ik lerine göre her bir i toplam 30 yı l ağ ı r hapis, 1 6 y ı l da sü rgün cezasına çarpt ı rı lm ış­lard ı r. Oç genç idam ed i lmiş, b irçokları da işkence odalar ında ö ldürül­müş veya sakat b ı rak ı lm ış lard ı r. Bun ları n tam sayıs ı bel l i değ i ld i r. Bugün hôlô 1 00'e yak ın insan idama mahküm olmuş veya savc ı la rı n idam iste­ğ iyle yarg ı lanmaktad ı rlar.

Tü rkiyede emperya l izm ve işbir l ikçi burjuvazi, bütün devrimci ak ım la ra karş ı kan l ı terör yöntemlerini uygu lamak için ideoloj i k sapmalardan da geniş ölçüde fayda land ı . Komün ist Pa rtisine, legol işç i partisine ve bütün a nti-emperya l i st ak ım lara ka rşı daha a çık, daha kan l ı b i r terör yürütmek

77

ıçın, Maoist, Troçkist, ana rşist ak ım lardan geniş ölçüde istifade etti, on­lar la ortak l ı k la r kurdu . Askeri mahkemelerdeki yarg ı lama lar s ı ras ında b i r­çok yurtsever genç, Moocu, Troçkist yönetic i lerin Amerikan ajan larıyle nası l işbir l iğ i yaptık lar ın ı , devrimci ak ım lara ka rşı nas ı l e lb i rl iğ iy le p rova ­kosyon lar haz ı r ladık lar ın ı ayrınt ı larıyle aç ık lad ı l a r. Işçi s ın ıf ına, dünya dev­rimci hareketine karşı bu g ib i prova kasyonlara a let o lduk lar ından utanç d uyduklar ın ı aç ık lad ı la r. Marksizm-leninizmden ayrı l ma ları n ı n hem kendi­lerine hem de ü lkeye çok paha lıya mal o lduğunu belirttiler.

Bu aç ık lama lar ta rihsel belge olarak e l imizded i r.

1 4 Ekim parlamento seçim leri, 9 Ara l ı k yerel seçimler devrimci güçler için eşit o lm ıyan şartla r alt ında yap ı ld ı . TiP ve sosya l i st basın yasak lan­m ış, komün ist, sosyal ist m i l itan kadro ya hapsed i lmiş ya da susturu lmuştu. Ote yandan AP g ib i gerici part i ler yönetic i leri ant i -komünizmi , ha lk ın d in ­sel h is lerini a labi ld iğ i ne sömürd ü ler. Amerikan emperya l izmi , büyük bur­juvazi, gerici part i lerin seçim kdmpanyas ın ı geniş ma l i imkôn larıy le f i ­nanse etti ler. Yani seç imler işç i s ın ıfı ve öteki demokrati k güçler iç in elveriş l i o lm ıyan şartlar a lt ında geçti. Buna rağ men, anti-emperyal ist, demokratik ve sosya l ist ş iarlar la seçim kampanyası yü rüten parti ve aday­la r büyük bir başa rı kaydettiler. Em peryal izme, büyük burjuvaziye ve bü­yük toprak beylerine bağ l ı parti ve adayla r, yü rüttükleri sert b i r ant i ­kom ünist kam panya i le yen i lg iye uğ rad ı l a r. işçi s ın ı fı n ı n yoğun bu lunduğu ista n bu l , izm ir, Adana, Anka ra g ib i merkezlerde gerici part i ler h iç unuta ­mıyacakları b i r yen i lg i kaydettiler. Tü rkiye Komünist Pa rtisi, yasak lanmış o lmas ına rağ men, el indeki bütün a raçlarla seçim kampanyasına katı ld ı ve halk ı demokratik, a nt i -emperya l i st, sosya l i st şia rla rı savunan adaylara oy vermiye çağ ı rd ı . Sonuçla r TKP'nin gerçekıere uygun b i r taktik uygu la ­d ığ ın ı ve sesin in d uyulduğ unu gösterdi .

Bütün baskı lara , öncü örgütlerin i yasak lamalar ına rağ men son y ı l l a r içinde Tü rkiye işçi s ın ıf ı , gerek kantitatif gerekse ka l itatif bakı m ıardan bü­yük b i r sıçrama yaptı . Bu sı çra mada, montaj sanayi inde ve yabancı ser­mayen in öteki işletmelerinde işçi s ın ı f ın ın emperya l izmi ve işbirl i kçi bur­j uvaziyi doğrudan doğ ruya karş ıs ında bulmas ı da büyük b i r rol oynad ı . Dışa bağ l ı sanayiin gel işmesi, savaş kabi l iyeti büyük o lan b i r i şç i s ın ıfının yaratı lmas ına yard ım ett i . Gereken sermaye bi rikim in i sağ l ıyamayan sa ­nayi burjuvazisi işçi ve emekçilerin b i rçok i lkel isteklerini karş ı layacak, gerektiğ i kadar i ş imkôn ı sağ l ıyacak du rumda değ i ld i . Burjuvazi bu du­ruma , baskı yöntemleriyle b i r l ikte işçi leri yabancı ü l kelere göndermekle çare a ramak istiyor. Fakat kapita l izmin buna l ım ları n ı n h ız lanmasıyle bu imkôn da aza l m ış, hatta ka lmamı şt ı r.

" Po l itik Dekla rasyon Projesi »nde b i l imsel -tekn ik devrim aşaması ndaki sorun lara daha geniş yer verilmesi doğ ru o lur. Ayrıca, orta ta bakalar ın

78

tekel ler hegemonyos ında ne g ib i kayıp lara uğ rad ık la rı daha da bel i rt i l ­mesi iyi o lu r.

Kapita l izmin buna l ım ı n ı n derin leşme h ız ın ın a rtması , kapital ist ü l kelerde işçi s ın ı f ına demokrasi , bar ış ve sosya l izm uğrunda savaşta daha elveriş l i şart lar ya ratıyor. Bu aşamada d ünya bağ ıms ız l ı k ha reketi daha da kuvvet­lenmiş, daha büyük imkôn lara kavuşmuştur. Bu bak ımdan üçüncü dünya ülkeleriyle kapitalist ü lkelerdeki komün ist ve işçi hareketi a rası nda bu­günkü aşaman ı n sorun lar ına uygun ve daha s ık ı bağ lar ın kuru lmas ına önem veri lmesi gerekl id ir.

" Po l itik Dekla rasyon Projesi » nde Avrupada faşizm in kurban ı olan ü l ke­ler sayı l ıyor. Tü rkiyede hôlô faşist italyadan a l ı nan ceza maddeleri duru­yor ve bütün devrimci lere uygu lan ıyor. S ık ıyönetim devrinde Anayasa de­ğ işti ri lm iş, bi rçok demokratik hükümleri kald ı rı lm ı şt ı r. S ık ıyönetim mah­kemelerin in yeri n i Devlet Güven l i k Mahkemeleri a lm ı şt ır . Faşist yöntem­ler in uygu lanması memleketten memlekete değ işiyor. Tü rkiyede par la­mentonun va rl ığ ı , ya ln ız bu rjuva parti leri n in katı l d ığ ı seçim lerin yapı l mas ı , faşist yöntemlerin uygu lanmas ın ı engellemiyor.

79

Avrupa kapitalist ülkeleri komünist partilerinin Essen toplantısında Türkiye Komünist Partisi

delagasyonunun raporu

Batı Avrupa ülkelerinde yabancı işçiler sorunu

Türkiyeli işçiler ve sorunlan

Batı Avrupa kapita l i st ü l kelerinde aşağ ı yukarı 1 m i lyona yakın Türki­yeli işçi bu lunmaktad ı r. Resmi istatistiklere göre, bun la rı n 528 bini Fede­ral Almanya'da bu lunuyor. Geri ka lan ı da Hol landa, Belçika, Fransa, Avusturya, i sviçre, isveç ve ing i ltere'ye dağ ı lm ı şt ır.

Federal A lmanya'da bu lunan Türkiyeli işçi ler hakk ında veri len rakam resm id i r. Bun lara , kaçak, tur ist pasaportu i le bu ü l keye gidip ça l ı şan işçi leri de katmak gerek. Bun la rı n a i lelerin i de hesaba katacak o lursak, Federal Almanya'da aşağ ı yuka rı 1 mi lyona yak ın Türkiye l in in bu lunduğu­nu söylemek yan l ı ş o lmaz.

Tü rkiye'den Federal A lmanya'ya, Avrupan ın öteki gel işmiş kapita l i st ü l kelerine, Kanada, Avustura lya'ya, hatta, Afrikaya kadar sürekl i b i r emek göçü va rd ı r. Ya ln ı z 1 973 y ı l ı nda, Kas ım ayına kadar Federa l Almanya'ya giden işçi lerin sayıs ı resmi rakamlara göre 1 03 b ind i r. Bir mi lyona yakın işç i de iş ve işç i Bu lma Kurumunda d ı ş ü l kelere g öç etmek üzere s ı ra beklemekted i r.

Tü rkiye'de iş ve yaşam imkan ları n ı bulamıyan yüzbin lerce emekçi d ı ş ü l kelere, gel işmiş kapita l ist memleketlere göç ediyor. Bu du rum her şeyden önce Türkiye'n in sorunudur.

Az gel işmiş bir ü l ke o lan Tü rkiye emperya l i zmin ekonomik, polit ik, askeri sistemlerine bağ l ı d ı r. Bu bağ l ı l ı ktan ötürü, Tü rkiye zeng i n kaynak lara sa­hip o lmas ına rağ men, özel l i k le ik inc i Dünya Harbinden sonra, yan i em­perya l izm le, işb ir l ikçi burjuvazi n in el iy le bağ land ıktan son ra gelişme ve kalk ı n ma imkan ları n ı büyük ölçüde yit irmişt i r. Devlet · P lan lama Teşki la­t ın ın plan la rı nda 1 985'e kadar d ış ü l kelere her y ı l 1 00 bin kadar işçi göndermek ekonomik, politik b ir unsur o larak yer a lm ı ştı r. Bundan ötürü Batı Alman, Hol landa, Avusturya hükümetlerin in Ortak Pazar ü lkesi o lm ı ­yan memleketlerden işçi getirmemek kararı , Tü rkiye'de eğemen çevrelerde şaşk ı n l ı k ya ratm ıştı r.

Devlet P lan lama Enstitüsü 'nün rakamlar ına göre her y ı l Tü rkiye'de 400 bin kadar emekçiye iş bu lmak gerekiyor. Bun lardan ü l kede ancak 1 40 bi­n ine iş bu lunuyor. 1 00 b in i d ı ş ü l kelere göçüyor. 1 60 b in i de işsizler ordu­suna katı l ıyor.

80

Emperyal izmin Türkiye'ye işb irl i kçi burj uvazi el iyle dayattığ ı politika sonucu o larak, Türkiye'de egemen büyük burjuvazi gerçek b i r sanayileşme ve ka lk ınma progra m ı uygu lamamıştır . Gel işen sanayi daha çok tüketime dönüktür. Yabancı sermaye montaj -amba laj sanayi i ku rmuştur. Kôrlar ın ı d ı şa transfer eder.

Türkiye, gerçek bir üretim a racı üreten sanayiden yoksun o lduğundan, tüketime dönük hal i f ve g ıda sanayi in bütün makineleri, yedek pa rça ları ve çoğu ham ve yarı -ham maddeleri d ı şardan gelmektedir. Meselô Tür­kiye'n in en gel işmiş sanayi kol u olan teksti lde i şlenen ip l iğ in yüzde 60' l na yak ın ı d ışardan getirilmekted i r. Türkiye, yapağ ı ve pa muk ü reten bir ü lke o lduğu ha lde.

Em perya l ist tekeller, ü l ken in zengin ham madde kaynaklar ın ı sömür­mekte, madenieri ham veya ya rı iş lenmiş şek i lde d ışarı götürmektedirler.

Tabi i buna karş ı l ı k Türk iye, muhtaç o lduğu sanayi mamu l le ri n in önemli b i r k ı sm ın ı d ı şa rdan getirmektedir. Tica ret Bçıkan l ığ ı n ı n verd iğ i rakamlara göre, son sekiz y ı l içinde Tü rkiye' n in kapita l i st ü lkelerle yaptığ ı d ı ş tica re­tin sebep olduğu açık 30 mi lyar li radır. Türkiye'de mevcut 1 20 büyük fir­madan 70' ine yabancı sermaye hakimd i r. Geri kalan 50'sinde ise yabancı sermayenin payı vard ı r.

Türk ekonomis in i çökerten unsurlardan b i ri de emperya l izmin dayattığ ı s i lôhlanma masrafları d ı r. Kas ım ayında Brüksel'de yapı lan NATO Bakan­lar Konseyi 'nde açı kland ığ ına göre, 1 973 y ı l ı iç inde

·NATO için masrafı en

çok a rtan ülke % 27,5' 10 Türkiye'd i r. Gizlenmiş o lmasına rağ men, y ı l l ı k bütçesin in en az yüzde 40'1 s i lôh lanma masraf lar ına, takat ın ın üstünde ve tümü NATO'nun emrinde olan b i r o rduyu beslemeye harcanmaktad ı r. Bu kadar yüksek b i r s i lôh lanma masrafı bel ki i nan ı lmazd ı r. Ama gerçektir.

Türkiye'de sürekli bunal ım lar yaratan, s ık ıyönetimler g ib i faşist yöntem­leri dayatan bu ekonomik ve polit ik d üzend i r.

Geçen y ı l ı n ik i ayında Ankara'da top lanan Kuzey Atlantik Paktı Asa m­blesinde konuşan NATO Genel Sekreteri Luns, Türkiye'n in stratej ik duru­munun NATO için çok önemli o lduğunu bir daha bel i rtti .

Emperya l izmin Türkiye'n in stratej ik du rumundan istifade etmesi için, bir işbirl i kçi zümrenin hegemonyayı ve iktidarı elde tutmas ı çok önemlid ir. 1 4 Ekim parlamento ve 9 Ara l ı k yerel seçim lerin sonuçlarına uygun bir hükümetin kuru lmas ın ı , gericilerin, işb irl i kçi lerin engellenmeleri, i ktidarı elden b ı rakmamak gayretin in sonucudur. Emperya l i stlerin Türkiye'ye yap­t ığ ı «yard ı m " la rı n başl ıca hedefi, işbirl i kçi b i r zümreyi ayakta tutmaktır.

Gel işmiş kapita l ist ü lkelerin ve en başta Federal Almanya'n ın Türk emekçilerine iş sağ lamas ın ın nedenlerinden b i ri de büyük Türk burjuva­zisinin ekonomik ve polit ik buna l ı m ları n ı n daha fazla kabarmasını , çökün-

81

tüsünü h ız landırmas ın ı engel lemekti . Ne var ki , bunun da b i r s ı n ı rı va rd ı r. Ulusal kurtuluş ak ım larıy le çel işmesinin daha da derin leşmesiyle emper­yal izm, buna l ım la rı daha da h ız lan ı nca az gel işmiş ü l kelerdeki « mütefik .. -lerini terketmede de tereddüt etmiyor. Batı Alman hükümetin in Türk işçisi a l mamayı ka ra rlaştı rması bunu gösteriyor. Bu bakı mdan emperya l izmin, enerj i buna l ım ı i le daha da h ız lanan buna l ı m süreci iç inde, Türk iye'yi de daha derin buna l ım la r, daha karan l ı k gün ler beklemekted i r.

Batı n ı n u lus lara ras ı ve u lus la-arüstü teke l leri , yabancı işçi itha l ederken daha ucuz, «daha hareket imkôn la rından yoksun .. bir işçi yığ ı n ı a rıyor­lard ı . Bu t ip işıç i ler sömü rü ve kôr imkôn ları n ı a rttı rd ı ğ ı g ib i yerli işçi leri de baskı a lt ına a lmak, yabancı işçiyi yerl i işçiye karş ı ç ıkarmakla , yerl i işçi­lerin ücretler in i de aşağ ı seviyede tutmak, işçi s ın ı fı n ı n ekonomik pol itik savaş ın ı zayıfiatmak g ib i hedefler güdüyorla r.

Bu du rumda yabancı işçi ler in, bu lunduk ları ü lkelerdeki işçi ve emek­ç i lerle enternasyonal ist dayanışması büyük bir önem kazanıyordu . Fakat işçi s ın ı f ın ın büyük gücünü temsi l eden bu i lken in uygu la nmas ı kolay o lmuyordu . Burjuvazi rekabetleri, eşits iz l ik leri m i l l i koruntu ve kör inanç­l a rı sürekli o la rak harekete getiriyor. Meselô Türk işç i ler in i fabrikada, oturma yerlerinde geto hayatı na a la rak, onlar ın öteki Avrupa işçi leri i le din ve gelenek fa rkla rı ndan istifade ederek Türk işçi ler ini yerl i işçiye karş ı g rev k ı rı c ı l ı ğ ı g ib i iş lerde ku l lanmaya kalk ışmışt ır. Yer yer bunu başarmış­tı r. Ama s ın ı f savaş ın ın ateşi iç inde bi l inç lenen b i rçok Türk işçis i komün ist­l erin ve öteki devrimci lerin de çabaları ile burjuvazin in bu yöndeki gay­retler in i öneml i ölçüde önleyeb i lmiştir. Ama 24 Ağustosta başlayan Köln Ford fabrikas ındak; g rev, bu konuda daha yapı lacak çok iş ler in varl ı ğ ı n ı göstermiştir. I z in lerinden geç geld ik ler in i bahane eden Ford yönet im i 500 kadar Türk işçisin in iş ine son vermiştir . . Bu, bardağ ı taşıran son damla o ldu . Çünkü işçi ler bantla rı n yani sömürünün h ız ından ve eşitsizl i kten şi kôyetçiyd i . ış letmedeki 1 3 b in kadar Türk işçisi greve g i tti ler. i. G. Metal g revi desteklemed i . Fabrika yönetim i I şletme Konseyin in de onayı i le Türk işçi ler ine karş ı isted iğ i tedbir i a ld ı . Grevi TKP ve AKP destekledi .

Emperya l izm, tekel ler h ız lanan buna l ım süreci iç inde, büyük buna l ım­lar ın ı işçi sı n ı f ına yük lemek, işçi lerin zam istekleri n i k ı rmak, fiyatla rı daha da yükselterek, emekçi ha l k ı daha esas l ı sömürmek yol lar ın ı a rayacak lar­d ı r. Arıyorlar da. Bu tutum emperya l izm in buna l ım lar ın ı hafifletecek değ i l ­d i r. Aksine on lar ı daha da derin leştirecek, i ç inde boca lad ık ları k ı s ı r dön­geyi daha da da ra ltacak lard ı r.

Emperya l izmin buna l ım la rı n ı n daha da h ız landığ ı bugünkü aşamada başta gelen kurban la r yabancı işçi ler o lmaktadı r lar.

Batı kapita l ist ü l keler inde, bu a rada Federa l Almanya'da Tü rkiyeli ıŞÇı­lerin sarun lar ı çaktur. Eşit işe eşit gündel ik a lma mak. Mesleğ inde ça l ı ş-

82

t ı rmamak. Haks ız ve aşağ ı layıcı şa rtlar la imza lanan iş a nlaşmaları n ı b i le çoğu zaman uygu lama mak. Yaşamın her a lan ında top lumun dış ına atı l ­mak. En kötü mesken şartlar ına katlanmak . Bu konuda da utand ı rıc ı b ir sömürüye konu olm ak .

Bu g ibi sorun lara patron ları n Türkiye' l i işçi lere tercüman vermek hak­k ın ı e lde tutmalar ı (öteki yabancı işçi ler için tercüman sendika lar sağ­la r) , para transferleri� a i lelerin parça lanması ve bi rleşmeleri için yaratı lan zorluk lar, patron ve po l i s terörü, tu rist işçi ler iç in her tür lü garantin in yok­luğu, her an s ı n ı r dış ı atı lmak teh l i kesi g ib i sorun ları da i lôve etmek mümkündür.

Başta gelen sorun lardan bir i de Tü rkiyeli işçi lerin örgütlenmesid i r. TKP Batı kapital ist ü lkelerinde özel l ik le Federa l Almanya'da Türkiyeli işçilerin örgütlenmesi için el inden geleni, bütün çabaları ha rc ıyor. «TKP'nin Ses i » Radyosu ve «Yeni Çağ » bu konuda önem li b i r rol oynamaktad ı r lar. Batı Avrupa ü lkelerinde faa l iyet gösteren i lerici örgütler de işçi lerimizin bi l inç­lenmesinde ve örgütlenmesinde büyük rol oyna maktad ı rl a r.

Konkre o larak Ing i ltere'deki Türk işçi lerin in örgütlenmelerinde, Londra'­doki Türk işçi lerin in Wimpy grevinde «Transport and Genera l Workers» Send ikası Türk işçi ler inin ayrı b ir komitede örgütlenmesini ve kom iten in sendi kaya bağ lanmas ın ı önerd i . Komiteye bağ l ı işç i ler ayrıca sendikan ın da üyeleri sayı l ıyordu.

Fransa'da CGT de, Türk işçi leri iç in aynı yola başvu rdu. CGT'ye bağl ı Türkiye Işçileri Ça l ı şma Grubu ad ıyle bir örgüt Türk işçi leri n i örg ütled i . Orgüt olarak CGT'ye bağ landı .

Bu şeki lde b i r yandan Türk işçi leri hem kendi özel sorun la rıyle bir örg üt içinde bir a raya gelmiş, bir yandan da içinde bu lunduk ları ü l kenin sorun­larıy la da daha geniş b i r plônda i lg i lenmek ve daha geniş b ir plônda hak ların ı savunmak f ı rsatı n ı bu lmuş lard ı r. Sorun la rı n çözüm len mesi bu şekilde kolaylaştığ ı iç in işçi ler a ras ında enternasyona l ist dayanışma için daha e lverişl i bir ortam yaratı l m ı ş oluyor.

Emperya l izmin buna l ı m ları n ı n daha da derin leştiğ i bu aşamada ya­bancı işçi lerin ortak düşmana, tekel lere karş ı daha örgütlü bir savaş yü­rütmeleri daha büyük bir önem kazanıyor. Bu g i bi b i r örgüt lü savaş için

işçi çal ıştı ran , işçi « i h raç» eden ü l kelerin Komün ist Pa rti ler in in daha s ık ı ve muntazam temasa geçmeleri, send ikalar ı yabancı işçi lerin haklar ın ı korumak için daha fazla eyleme geçirmenin yollarını aramaları gerekiyor. Ulus lara rası , u l us la rüstü tekellerin eylem lerine karş ı , işçi s ın ı f ın ın enter­nasyona l ist dayan ışmas ın ı daha da güçlend i rmek kaçın ı lmaz bir zorun ­luktur.

83

" Yeni çağ·· dan Okurlara

Sayın okur/ar,

Derg im ize karş ı istekler g ünden güne a rtıyor. B iz bu istekleri e l im izden geld iğ i kadar karş ı l amaya ça l ı ş ıyoruz. Okur lar ım ızdon, a d resleri açık ve doğru o la ra k yazma lar ın ı , öze l l i k le şeh i r ve ma­hal le numara la rı n ı tit izl i k le be l i rtmelerini rica ederiz . Ad reslerin i değişt i ren ler, yen i a d resleri n i b i ze derha l bi ld irmel id i rler.

Dergiye a bone o lmak ve d iğer yayı n l a rı m ız ı ed inmek istiyen ler a d resim ize bir mektupla b i ld i reb i l i rler. Sonra Avrupadak i okurlar ı ­mız aşağ ıdak i a d rese başvura b i l i rle r :

1 Berlin 1 0

Postfach 1 00 229 West Berl i n

Ademeler şu konto numaras ına yapı l ı r :

Postscheckkonto 342 441 West Berl i n

1 . L . i . Brejnev, « LEN iN ' iN 1 00. Y ILDONOMO, SBKP'N iN XXiV. KONGRESi , SSCB' N i N 50. YILI "

2. NAZ ıM H i K MET, BOTON ESERLERi (Şimd iye kadar 8 c i l t ç ı km ı şt ı r) ,

3. B i l i MSEL KOMONiZM,

4. LEN iN (B iograf is i ) ,

5. SOVYETLER BiRlidi KOMONiST PARTiS iN iN PROGRAMI

6 . BOYOK O KTOBR 50 YAŞı N DA,

7. S. Ostüngel , «GONEŞLi D ONYA"

8. A. Soydan , « ALMAN DEMOKRATiK CUMHURiYETi "

9. A. Soydan , « YEDi SOSYAliST lJLKEDE DON-BUGON­YAR I N "

1 0. A . Soydan , «SOVYETLER B iRlid iNDE 1 2 G O N "

Ad resim iz : Yeni çağ - Stred isko pro rozsi rovan i t isku,

Praha 6, Thakurova 3, Czechoslovakia

i Ç i N D E K i L E R

x x : Dünyada bar ış .

F. Suarez

Şi l i : Faş izmin kökünü kazıya l ı m .

D. Daşjams

Ka pita l ist o lm ıyan gel işme yol u ve d i n problem leri

H. Mis

Mem leketin kaderi ha l k ı n e l inded i r .

A. Kunya/

Komün ist mora l i n g ücü

H . Heber

Emperya l ist rekabet merkezleri

N. Aşhab, M. Osman, A. Haba

Yakı n - Doğ u çatı şmas ında Ara p cephesi

O. B.

Anti -komün ist serüven i açığa vuran bir yap ı t

A . Dansako, A. Lerumo

Afr ikada aç l ığ ı n sebebi ya ln ı z k u rak l ı k m ı d ı r? .

x x : Kom ü n ist ve işçi part i ler i hakk ı nda k ısa b i lg i ler

a Z E l S A Y F A L A R

Sayfa

6

1 2

1 9

27

39

51

61

67

71

x x : TKP M erkez Kom itesi n i n b i l d i ris i 74

xx : Durum nedir? . 75

xx : Avrupa ka pital ist ü l ke leri komü n ist part i ler i Brüksel top lant ı -s ında Tü rkiye Komün ist Pa rtisi de legasyon unun raporu . 76

x x : Avrupa ka pital i st ü l ke leri komün ist pa rti leri Essen top lant ı s ında Tü rkiye Kom ü n ist Pa rtisi delegasyonunun ra poru . 80