Globalna rola Europy oraz Wspólna Polityka Zagraniczna i ...
Wspólna Polityka Rolna i Polityka Rozwoju Obszarów Wiejskich
-
Upload
omar-scott -
Category
Documents
-
view
44 -
download
0
description
Transcript of Wspólna Polityka Rolna i Polityka Rozwoju Obszarów Wiejskich
Wspólna Polityka Rolnai Polityka Rozwoju Obszarów
Wiejskich
Wykład 5Regionalne zróżnicowanie rolnictwa
w krajach Unii Europejskiej
Dominika Milczarek
2
Zróżnicowanie w UE
Znaczne zróżnicowanie międzyregionalne rolnictwa zarówno we wszystkich regionach UE jak i w regionach poszczególnych państw;
Szczególnie wyraźne dla wskaźników społeczno-ekonomicznych oraz w zakresie efektywności rolnictwa i strukturze produkcji rolnej.
Źródło danych regionalnych: Poczta, Kołodziejczyk, Baer w Zróżnicowanie regionalne gospodarki żywnościowej w Polsce w procesie integracji z Unią Europejską (2002), dane za 1997 r.
3
Zróżnicowanie społeczno-ekonomiczne
PKB per capita W latach1986-1996 nie uległa zmianie
pozycja 5 regionów osiągających najwyższy poziom PKB na osobę Hamburg – 192,5% średniej UE, Brussels
Gewest, Luksemburg, Ile-de-France, Bremen; Najniższe wartości PKB na osobę w
Hiszpanii i południowej części Włoch Mezzogiorno – 59,2%-89,6% średniej UE;
Najbardziej jednorodną zbiorowość tworzą regiony holenderskie i szwedzkie.
4
Zróżnicowanie regionalne w nowych krajach
51 spośród 53 wszystkich regionów w krajach kandydujących nie osiągnęło w 2000 r. 75% średniego poziomu PKB na mieszkańca UE (ok. 15,5 tys. euro). Oprócz Pragi i Bratysławy
Nowe kraje – 39 regionów. Stopa bezrobocia w 2000 r. wyniosła
średnio 12,5% (w UE 8,4) i wahała się od 6,6% na Węgrzech do 19,1% na Słowacji.
5
PKB w krajach kandydujących w 2000 r.
60
155
95
131
76 72
100
71
183
126
5073
28402930
52
38
62
24
020406080
100120140160180200
Buł
garia
Cze
chy
Esto
nia
Węg
ry
Litw
a
Łotw
a
Pols
ka
Rum
unia
Słow
enia
Słow
acja
KK-10=100 UE-15=100
6
Regiony objęte Celem 1 i Celem 2Źródło: EC: www.europa.eu.int/comm/regional_policy/funds/prord/guide/euro2000-2006_en.htm
7
Zróżnicowanie społeczno-ekonomiczne
Stopa bezrobocia Regionem-państwem o najniższej stopie
bezrobocia jest Luksemburg (2,5%); Regiony o najwyższej stopie bezrobocia znajdują
się w Hiszpanii (Andalucia – 32%), Włoszech (Calabria – 24,9%), ale i Niemcy (Sachsen-Anchalt – 20,6% w 1997 r.);
Największe różnice regionalne występują w Hiszpanii (Navarra – 10%) i Włoszech (południowy region Campania a północne Trentino-Alto Adige – różnica 22 punktów procentowych).
8
Zatrudnienie w rolnictwie
6,9
2,73,7
7,7
4,6
19,8
8,3
3,5
10,9
2,4 2,9
13,5
3,11,9
6,5
0
5
10
15
20
25
w %
UE-15
9
Zróżnicowanie w sektorze rolnym
Udział zatrudnionych w rolnictwie Najwyższy odsetek zatrudnionych (20-
43%) charakteryzuje rolnictwo większości regionów greckich;
Najniższy wskaźnik mają regiony brytyjskie, niemieckie i belgijskie (poniżej 3%);
Duże zróżnicowanie dla regionów Grecji (od 1% do 43,4%) i Hiszpanii (od 0,3% do 22,2%).
10
Udział rolnictwa w WDB
0,9 1,1
2,2
0,7
1,9
8
3 3 3,2
0,6 0,8
2,3
0,41
2,7
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
w %
UE-15
11
Zróżnicowanie w sektorze rolnym
Udział rolnictwa w tworzeniu wartości dodanej brutto Wysoki udział w większości regionów
greckich (np. Peloponnisos – 19,8%), najniższy (poniżej 1%) głównie w regionach niemieckich;
Największe zróżnicowanie regionalne w ramach państwa – w Hiszpanii i w Niemczech.
12
Produktywność pracy
109
165
236
96
145
56
77
158
82
143 146
24
94
138
86
0
50
100
150
200
250
EU15=100
= wartość dodana brutto / zatrudniony
13
Zróżnicowanie w sektorze rolnym
Wydajność pracy Najwyższa wydajność pracy - regiony
północno-zachodniej części UE (Danii, Belgii, Holandii, Niemiec, Francji, Luksemburga i Wielkiej Brytanii), najniższa – regiony części południowej (Hiszpanii, Portugalii i Grecji);
Największe zróżnicowanie wewnątrz państw pomiędzy regionami występuje w regionach hiszpańskich i włoskich, a najmniejsze – belgijskich.
14
Przyjęcie nowych krajów
spowodowało wzrost:• Populacji o 28,2% - z 372,7 do 477,9
milionów. • Obszaru o 35,5% - z 3,1 do 4,2 milionów
km2;
• Obszaru ziemi rolniczej o 44,5% - z 135,3 do 195,5 milionów hektarów;
• Zatrudnienia w rolnictwie o 137,3% - z 7,5 do 17,8 miliona osób. (Wilkin 2003)
15
Zróżnicowanie nowych krajów
1. Poziom rozwoju ekonomicznego (PKB per capita);2. Wyniki ekonomiczne podczas okresu transformacji;3. Wyniki zmian systemowych w gospodarce;4. Znaczenie rolnictwa w gospodarce;5. Struktura agrarna przed rozpoczęciem reform i
obecnie; 6. Stopień „nastawienia pro-rynkowego” wśród
rolników;7. Konkurencyjność rolnictwa w porównaniu z UE;8. Znaczenie rolnictwa na terenach wiejskich i w
społeczeństwie.
16
Zróżnicowanie nowych krajów
Przeciętny udział rolnictwa w PKB w krajach Europy środkowo-wschodniej (10 krajów) wynosi 6% waha się od 14,5% w Bułgarii i 12,6% w
Rumunii do 3,2% w Słowenii i 3,3% w Polsce; W wyniku transformacji systemowej oraz
prowadzonych polityk rolnych, produkcja rolnicza spadła do 30-40% poziomu z końca lat 80-tych w krajach nadbałtyckich, do 70% na Węgrzech i 90% w Polsce (Wilkin 2003).
17
Przyczyny spadku produkcji rolniczej:
Upadek tradycyjnych powiązań z rynkami RWPG; Zmniejszenie dochodów ludności i subsydiów; Dominacja monopolistycznych przedsiębiorstw sektora
przetwórczego i dystrybucji; Negatywne relacje cen czynników produkcji i
produktów końcowych; Proces prywatyzacji i restrukturyzacji; Kapitał społeczny; Zerwanie dotychczasowych powiązań pomiędzy
gospodarstwami a sektorem czynników produkcji i skupu produktów;
Problemy z finansowaniem i kredytowaniem działalności rolniczej (Źródło: Trzeciak-Duval 1999)
18
Polityka wspierania rolnictwa
Faza 1Wysokie wsparcie we wszystkich krajach,
oprócz Węgier i PolskiFaza 2Spadek wsparcia w wyniku spadku wsparcia z
budżetu państwa, obniżonej protekcji handlowej i wprowadzenia restrykcyjnej polityki makroekonomicznej
Faza 3 Od lat 1994-95 wzrost wsparcia
19
Wskaźnik wsparcia producentów rolnych (PSE)
OECD: Producer Support Estimate (PSE) Procentowy wskaźnik określający wielkość transferu środków pieniężnych od konsumentów i podatników do producentów rolnych (poprzez dotacje, ochronę rynku, obniżone podatki)
20
Wskaźnik wsparcia producentów rolnych (%PSE)
-505
1015202530354045
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
UEUSABrazylia
Źródło: Kwieciński 2005
21
Wskaźnik wsparcia producentów rolnych (%PSE)1986-1990
1993 1996 1999 2001
Czechy 57 28 13 24 17Estonia 75 -32 7 7 13Węgry 32 20 9 23 12Łotwa 80 -40 3 22 16Litwa 77 -37 5 16 11Polska -4 15 23 19 10Słowacja 50 26 11 25 11Rumunia 45 16 12 20 24UE-15 43 44 35 39 35OECD-24 38 38 30 35 31
Źródło: OECD
22
Zróżnicowanie regionalne w nowych krajach
Udział rolnictwa w wartości dodanej brutto Najwyższy (na poziomie NUTS-2)
charakteryzował Litwę (10,4%) i regiony węgierskie (7,8%); a najniższe – Słowenię (4,1%), Łotwę (4,3%) i regiony słowackie;
Duże zróżnicowanie regionalne w Polsce (od 1,3% w woj. śląskim do 11,2% w woj. podlaskim) i w Czechach (od 0,1% w regionie praskim do 9,1% w regionie Jihozapad).
23
Zróżnicowanie regionalne w nowych krajach
Udział zatrudnionych w rolnictwie ogółem Najwyższa wartość w Polsce (woj.
lubelskie 46,2%) a najniższe w Czechach (region praski – 0,3%);
Wysoki odsetek zatrudnionych charakteryzuje rolnictwo litewskie (21%).
24
Zróżnicowanie regionalne w nowych krajach
Względna wydajność pracy w rolnictwie Najwyższa wydajność w rolnictwie
węgierskim i czeskim; Jednocześnie regiony węgierskie
charakteryzowały się największymi dysproporcjami (od 37,2% do 185,1%);
Najniższą wydajnością charakteryzowało się województwo małopolskie (9,7%);
W Polsce najwyższy wskaźnik osiągnięty został w woj. zachodniopomorskim (40,4%).
25
Priorytety związane z WPR Wpływ wyników transformacji sektora rolnego; Wszystkie kraje Europy środkowo-wschodniej
mają wystarczający potencjał i są zainteresowane zwiększaniem produkcji rolnej;
Kraje z przewagą dużych komercyjnych gospodarstw i wysokim stopniem koncentracji ziemi - kontynuacja tradycyjnego wsparcia;
Kraje o dużym udziale ludności wiejskiej oraz przewadze małych gospodarstw - wyważona polityka rolna i polityka rozwoju obszarów wiejskich.
26
Pytania do dyskusji:
Jakie zmiany we WPR byłyby pożądane biorąc pod uwagę specyficzne uwarunkowania krajów kandydujących?
Jak bardzo i na jakich polach różnią interesy i oczekiwania obecnych krajów UE i krajów kandydujących dotyczące przyszłej WPR?
Jakie są główne doświadczenia z akcesji i okresów przedakcesyjnych, które powinny być wykorzystane w tworzeniu polityki rolnej dla powiększonej UE?