การประชมวชาการระดบชาตราชภฎเพชรบรวจยศลปวฒนธรรม ครงท 4 วนอาทตยท 3 ธนวาคม 2560 ณ มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร

ฤทธทางเภสชวทยาและองคประกอบทางเคมของใบขอยดำาPharmacological Activities and Chemical Constituents

of the Leaves of Clerodendrum disparifoliumศรนรตน ฉตรธระนนท1 พษณ แดงทาขาม และสมร มะเดอ

1 สาขาวชาเคม คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร Email: kae_2028@hotmail.com

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอประเมนฤทธทางเภสชวทยา แยกองคประกอบทางเคมและพสจนโครงสรางทางเคมของสารทเปนองคประกอบหลกในใบขอยดำา การทดสอบฤทธทางเภสชวทยาของสวนสกดใบขอยดำา 4 ชนด ไดแก สวนสกด 70% เมทานอล/นำา สวนสกดไดคลอโรมเทน สวนสกดบวทานอล และสวนสกดนำา ประกอบดวยการทดสอบฤทธความเปนพษตอ cell line ชนดตางๆ การทดสอบฤทธยบยงแบคทเรย 2 ชนด และการทดสอบฤทธยบยงเอนไซมแอลฟากลโคซเดส พบวาทกสวนสกดไมแสดงความเปนพษตอ cell line ทกชนดททำาการทดสอบ ไมสามารถยบยงแบคทเรย ไมสามารถยบยงแอลฟากลโคซเดสได สวนหนงเปนผลมาจากสารสกดละลายไดไมดในตวทำาละลายทใชสำาหรบการทดสอบ

การแยกองคประกอบทางเคมจากสารสกดใบขอยดำา สามารถแยกสารบรสทธได 3 ชนด คอ CD-3-PLC-1, CD-1-2-1-1, และ CD-1-2-3-1 แตยงพสจนโครงสรางทางเคมไมได อยางไรกตามสารทง 3 ชนดมขอมล 1H-NMR คลายกน และจากขอมล 1D-NMR คาดวาสารทง 3 ชนดนาจะมโครงสรางทางเคมเปนสารในกลมเทอรพนอยดหรอสเตยรอยด

คำาสำาคญ: ขอยดำา, ฤทธทางเภสชวทยา, องคประกอบทางเคม

ABSTRACTThis study aimed to evaluate of the pharmacological

activities, isolate and identify the chemical structure of the

การประชมวชาการระดบชาตราชภฎเพชรบรวจยศลปวฒนธรรม ครงท 4 วนอาทตยท 3 ธนวาคม 2560 ณ มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร

major constituents from the leaves of Clerodendrum disparifolium. The leaves extracted with 70% aqueous methanol, dichloromethane, butanol, and water were tested cytotoxicity activities. The pharmacological activities test compose of the cytotoxicity against various cell lines, the inhibition of the gram-positive and gram-negative bacterial and the inhibition of the alpha-glucosidase. All the extracts showed inactive against all of the activity tests, partly because the extracts were not completed solubility in organic solvents that used as solvent for test activities.

The three main chemical constituents were isolated from the leave extract of Clerodendrum disparifolium, namely CD-1-2-1-1, CD-1-2-3-1, and CD-3-PLC-1. But their chemical structures still did not identify. However, they had similar 1H-NMR spectra so their chemical structures are resemblance. From the 1D-NMR data their chemical structures could belong to terpenoid or steroid class.

Keywords: Clerodendrum disparifolium, pharmacological activities, chemical constituent

1.ความเปนมาและความสำาคญของงานวจยโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชดำารสมเดจพระเทพ

รตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดเรมดำาเนนการเมอป 2535 จนถงปจจบน โดยใหหนวยงานในแตละทองถนรวบรวมพชพนธตางๆ อยางเปนระบบ เพอใหสถาบนและบคคลตางๆ รวมใชขอมลเดยวกน อนจะสงผลใหการศกษาไมเกดความซำาซอน และเพอเปนประโยชนในทางวชาการ นอกจากนยงเปนการสงเสรมใหประชาชนตระหนกและอนรกษภมปญญาอนทรงคณคาของพชสมนไพรไทย ประกอบกบประเทศไทยมพชพนธทอดมสมบรณ มภมปญญาการใชพชสมนไพรประจำาทองถนมากมาย แตสมนไพรเหลานนมกไมมขอมลการศกษาวจยทางวทยาศาสตร เพอยนยนฤทธทางเภสชวทยา และองคประกอบทางเคมมากนก ดงเชน ขอยดำาซงมการใชเปนสมนไพรในทกภาคของประเทศไทย รวมทงในเขตอำาเภอทายาง และอำาเภอชะอำา

การประชมวชาการระดบชาตราชภฎเพชรบรวจยศลปวฒนธรรม ครงท 4 วนอาทตยท 3 ธนวาคม 2560 ณ มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร

จงหวดเพชรบร สมนไพรชนดนมสรรพคณทสามารถแกพษสตวกดตอย เชน งเหา งจงอาง ตะขาบ ผง ตอ และแตน โดยใชใบสดขยใสแผล หรอใชใบสดเคยวกนและดมนำาตาม นอกจากนยงสามารถยบยงการแพรกระจายของเซลลมะเรงและฟ นฟการทำางานของไตไดอกดวย ขอยดำามชอวทยาศาสตรวา Clerodendrum disparifolium อยในวงศ Lamiaceae มชอเรยกอนๆ ไดแก ดงหวาย แมยายถมลกเขย หรอเครอสงฆาต ลกษณะเปนไมพมสงไดถง 6 เมตร ใบเปนใบเดยวออกทขอแบบตรงขามกน มสเขยวสด ผวใบเรยบ ออกดอกเปนชอ กลบดอกสขาวแกมเหลอง ผลมกลบเลยงสแดงสดรองรบ ภายในมเมลด 1 เมลด (จำารส เซนนล, 2559)

ภาพท 1 ลกษณะของขอยดำา

รายงานวจยเกยวกบขอยดำามดงน วงศสถต ฉวกล (2553) สำารวจสมนไพรพนบานและตำารบยาพนบานของไทยทมฤทธแกปวดเมอศกษาใน 8 จงหวด คอ ชยภม นาน สโขทย เพชรบรณ สรนทร กระบ ยโสธร และอบลราชธาน พบวานำาตมจากรากขอยดำาสามารถแกอาการปวดเมอยได นอกจากนสารสกดจากใบขอยดำาสามารถลดระดบนำาตาลในเลอดและคาทางโลหตวทยาในหนเบาหวานได (ชศร ตลบมข และจตพร เผาพงษไทย, 2553) จากขอมลการใชประโยชนและรายงานวจยเกยวกบขอยดำา ทำาใหผวจยสนใจทจะแยกองคประกอบทางเคมและพสจนโครงสรางทางเคมทเปนสารหลกในใบขอยดำา เนองจากยงไมมรายงานการศกษาวจยเกยวกบองคประกอบทางเคมของพชชนดน มเพยงการศกษาสารพฤกษเคมเบองตนพบกลมสารทมฤทธทางเภสชวทยาทนาสนใจ 3 กลม คอแอล

การประชมวชาการระดบชาตราชภฎเพชรบรวจยศลปวฒนธรรม ครงท 4 วนอาทตยท 3 ธนวาคม 2560 ณ มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร

คาลอยด (alkaloid) ฟลาโวนอยด (flavonoid) และสเตยรอยด (steroid) (ศรนรตน ฉตรธระนนท และคณะ, 2556) นอกจากนในการตรวจสอบกลมสารเพมเตมของผวจยยงพบสารในกลมฟนอลก (phenolic compound) และซาโปนน (saponin) อกดวย2.วตถประสงคของการวจย

1. เพอทดสอบฤทธทางเภสชวทยาของสารสกดจากใบขอยดำา เชน ความเปนพษตอ cell line ชนดตางๆ

2. เพอแยกและพสจนโครงสรางทางเคมของสารทเปนองคประกอบหลกของใบขอยดำา

3.ขอบเขตของการวจย1. เกบใบขอยดำาจาก อำาเภอชะอำา และอำาเภอหนองหญาปลอง จงหวดเพชรบร2. สารสกดหยาบของใบขอยดำาเตรยมไดจากตวทำาละลายผสมระหวางเมทา

นอล/นำา 70% (v/v) 3. แยกสารสกดดวยเทคนคโครมาโทกราฟแบบคอลมนและแบบแผนบาง4. การพสจนโครงสรางทางเคมโดยอาศยขอมลจาก 1D-NMR

4.วธดำาเนนการวจยวธดำาเนนการวจยประกอบดวย ขนตอน ดงน1. การเตรยมสารสกดหยาบใบขอยดำา เกบใบขอยดำาทไมออนหรอแกจน

เกนไปจากอำาเภอชะอำาและอำาเภอหนองหญาปลองเพอใหไดปรมาณของพชมากเพยงพอ นำามาสกดโดยแยกพชจากทงสองแหลงออกจากกนดวยตวทำาละลายผสมระหวาง 70% เมทานอล/นำา (v/v) โดยวธการรฟลกซ (reflux) เปนเวลา 36 ชวโมง ระเหยตวทำาละลายออกจะไดสารสกดหยาบ (crude extract) จากนนเปรยบเทยบองคประกอบทางเคมของสารสกดใบขอยดำาทเกบจากทงอำาเภอชะอำาและอำาเภอหนองหญาปลอง

2. การแยกสารสกดหยาบออกเปนสวนๆ ดวยตวทำาละลายทมขวตางกนจากตำาไปสง คอ ไดคลอโรมเทน บวทานอล และนำา สามารถทำาไดโดยนำาสารสกดหยาบ 10.0 กรม ละลายนำา 300 ml จากนนสกดดวยไดคลอโรมเทนครงละ 150 ml 3 รอบ แยกชนไดคลอโร

การประชมวชาการระดบชาตราชภฎเพชรบรวจยศลปวฒนธรรม ครงท 4 วนอาทตยท 3 ธนวาคม 2560 ณ มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร

มเทนออกจากชนนำา แลวสกดชนนำาตอดวยบวทานอลครงละ 150 ml 3 รอบ แยกชนบวทานอลออกจากชนนำา เมอระเหยตวทำาละลายออกจะไดสวนสกดไดคลอโรมเทน สวนสกดบวทานอล และสวนสกดนำา ตามลำาดบ สงสวนสกดทงสชนดไปทดสอบฤทธทางเภสชวทยาทศนยไบโอเทค (BIOTECH)

3. ตรวจสอบองคประกอบทางเคมของแตละสวนสกดดวยเทคนคโครมาโทรกราฟแผนบาง (thin layer chromatography, TLC)

4. แยกองคประกอบทางเคมทเปนสารหลกจากสวนสกดบวทานอลดวย PLC (preparative liquid chromatography) นำาสวนสกดบวทานอลประมาณ 30 มลลกรม มา coat ลงบน PLC (silica gel 60 F254 plates (Merck, layer thickness, 0.25 มลลเมตร) 2 แผน developed PLC ดวยตวทำาละลายผสมระหวาง บวทานอล/กรดแกลเชยลอะซตก/นำา (BuOH/glacial acetic acid/H2O, 7:2.5:2.5 v/v/v) ไดสารบรสทธ 1 ชนด คอ CD-3-PLC-1

5. นำาสารสกดหยาบใบขอยดำา 40.0 กรม มาแยกดวย flash column chromatography ใช silica gel 60 (0.063-0.200 มลลเมตร) บรรจลงในคอลมนเสนผานศนยกลาง 9.0 เซนตเมตร สง 5 เซนตเมตร ชะคอลมนดวย เฮกเซน, เฮกเซน/ไดคลอโรมเทน, ไดคลอโรมเทน, ไดคลอโรมเทน/เอทลอะซเตต, เอทลอะซเตต, เอทลอะซเตต/เมทานอล และเมทานอล ตามลำาดบ เกบสารละลาย fraction ละ 100 ml นำาไประเหยตวทำาละลายภายใตความดนตำา ตรวจสอบองคประกอบทางเคมของแตละ fraction ดวย TLC จากนนรวม fraction ทมองคประกอบทางเคมคลายคลงกนเขาดวยกน ไดสารสกดทงหมด 2 fractions คอ CD-1-1 และ CD-1-2

6. นำาสารสกด CD-1-2 มาแยกตอใหบรสทธดวยคอลมนโครมาโทกราฟ โดยชะคอลมนดวยเอทลอะซเตต, เอทลอะซเตต/เมทานอล ในอตราสวนตางๆ โดยใชตวทำาละลายครงละ 50 ml นำาไประเหยตวทำาละลายภายใตความดนตำา ตรวจสอบองคประกอบทางเคมของแตละ fraction ดวย TLC จากนนรวม fraction ทมองคประกอบทางเคมคลายคลงกนเขาดวยกน ไดสารสกดทงหมด 3

การประชมวชาการระดบชาตราชภฎเพชรบรวจยศลปวฒนธรรม ครงท 4 วนอาทตยท 3 ธนวาคม 2560 ณ มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร

fractions คอ CD-1-2-1, CD-1-2-2 และ CD-1-2-3 ใน fraction CD-1-2-1 และ CD-1-2-3 มสารหลก 2 ชนด จงไดนำาทงสอง fraction มาแยกตอใหบรสทธ

7. นำาสารสกด CD-1-2-1 ประมาณ 100 มลลกรม มาแยกใหบรสทธดวยเทคนค preparative layer chromatography (PLC) ใช silica gal 60 F254 plates (Merck ,layer thickness, 0.25 มลลเมตร) ใชระบบตวทำาละลายไดคลอโรมเทน/เมทานอล/กรดอะซตก (CH2Cl2/MeOH/AcOH) ในอตราสวน 5/1/0.5 ไดสารบรสทธ 1 ชนด คอ

CD-1-2-1-18. นำาสารสกด CD-1-2-3 ประมาณ 100 มลลกรม มาแยกใหบรสทธดวย

เทคนค preparative layer chromatography (PLC) ใช silica gal 60 F254 plates (Merck ,layer thickness, 0.25 มลลเมตร) ใชระบบตวทำาละลาย ไดคลอโรมเทน/กรดอะซตก/นำา (CH2Cl2/AcOH/H2O) ในอตราสวน 4/1/5 (ใชสารละลายใสชนบน) ไดสารบรสทธ 1 ชนด คอ CD-1-2-3-1

9. สงสารบรสทธทงสามชนด คอ CD-3-PLC-1, CD-1-2-1-1 และ CD-1-2-3-1 ไปวเคราะหขอมล 1D-NMR ไดแก 1H-NMR และ 13C-NMR ดวยเครอง Bruker NMR 400 MHz เพอพสจนโครงสรางทางเคมของสารบรสทธซงเปนองคประกอบหลกในใบขอยดำา5.สรปและอภปรายผลการวจย

เมอตรวจสอบองคประกอบทางเคมของสารสกดจากสวนตางๆของขอยดำาดวยเทคนค TLC ใชระบบตวทำาละลาย ไดคลอโรมเทน/เมทานอล/นำา (CH2Cl2/MeOH/H2O, 6/2/2 v/v/v) พบวาใบจากทงอำาเภอหนองหญาปลองและใบจากชะอำามองคประกอบทางเคมเหมอนกน กลาวคอมจดสารปรากฏขนในตำาแหนงและมสเดยวกน แสดงวาใบขอยดำาจากทงสองอำาเภอเปนพชชนดเดยวกน ดงนนการตรวจสอบองคประกอบทางเคมดวย TLC กเปนวธหนงทสามารถยนยนชนดของพชได สำาหรบการทดสอบฤทธความเปนพษตอ cell line

การประชมวชาการระดบชาตราชภฎเพชรบรวจยศลปวฒนธรรม ครงท 4 วนอาทตยท 3 ธนวาคม 2560 ณ มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร

ชนดตางๆ ไดแก เซลลปกตจากไตของลง (Vero cell) เซลลมะเรงตบของคน (HepG2) เซลลมะเรงปอด (NCI-H187) เซลลมะเรงเตานม (MCF-7) ทดสอบฤทธยบยงเชอแบคทเรยแกรมบวกคอ E. faecium และฤทธยบยงเชอแบคทเรยแกรมลบคอ P. aeruginosa รวมทงการทดสอบฤทธยบยงแอลฟากลโคซเดส ปรากฏกวาสารสกดจากใบขอยดำาทกสวนสกดไมแสดงฤทธความเปนพษตอเซลลทกชนดททดสอบ ไมสามารถยบยงแบคทเรยทงสองชนด และไมสามารถหาคา IC50 สำาหรบการยบยงเอนไซมแอลฟากลโคซเดสได เนองจากผวเคราะหแจงวาสารตวอยางละลายไดไมดในตวทำาละลายชนด ไดเมทลซลฟอกไซด (dimethyl sulfoxide, DMSO) ดงนนการททกสวนสกดไมแสดงฤทธทางเภสชวทยาททดสอบอาจเปนเพราะสารสำาคญไมละลายในตวทำาละลายจงไมสามารถแสดงฤทธตานหรอยบยงเชอททดสอบได หรอสารสกดอาจไมมฤทธทางเภสชวทยากได ดงนนจงควรสงสวนสกดตางๆของขอยดำาไปทดสอบซำาอกครง และควรสงสารบรสทธทแยกไดไปทดสอบเพมเตมดวย

ในงานวจยนสามารถแยกสารบรสทธได 3 ชนด คอ CD-3-PLC-1, CD-1-2-1-1 และ CD-1-2-3-1 ดงแสดงในตารางท 1

ตารางท 1 รายละเอยดของสารบรสทธทง 3 ชนด

ชอสาร ลกษณะ

นำาหนก (

มลลกรม)

การดดกลนรงสยวทความยาวคลน 254 นาโนเมตร

สทปรากฏเมอ spray ดวย p-

anisladehyde-sulfuric acid

CD-3-PLC-1

ไขสเหลองเขม 12.1 ดดกลนไดเลก

นอยเหลอง

CD-1-2-1-1

ไขสเหลองออน 18.7 ดดกลนไดเลก

นอยชมพ

CD-1-2-3-1

ไขสเหลองออน 16.1 ดดกลนไดเลก

นอยชมพ

การประชมวชาการระดบชาตราชภฎเพชรบรวจยศลปวฒนธรรม ครงท 4 วนอาทตยท 3 ธนวาคม 2560 ณ มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร

สารทงสามชนดสามารถดดกลนรงสยว (ultraviolet) ทความยาวคลน 254 นาโนเมตร ไดเลกนอย แสดงวาในโครงสรางทางเคมนาจะมพนธะคเพยง 1 หรอ 2 พนธะ เทานน แตการตรวจสอบเมอพน (spray) ดวย detecting reagent ในทนใช p-anisaldehyde-sulfuric acid ของสารทงสามชนดแตกตางกน โดยสารบรสทธชนดแรกใหสเหลอง สวนสารบรสทธทเหลออก 2 ชนดใหสชมพ จากสทปรากฏอาจคาดเดาไดวาสารทแยกไดอาจมโครงสรางเปน นำาตาล เทอรพนอยด สเตยรอยด หรอโครงสรางทมนำาตาลเปนองคประกอบทเรยกวาไกลโคไซด (glycoside)

การวเคราะหโครงสรางทางเคมดวยเทคนค 1D-NMR ของสารบรสทธทงสามชนด ปรากฏวาสารทงสามชนดละลายไดคอนขางยากในตวทำาละลายทกชนดแมกระทง deuterated dimethyl sulfoxide (DMSO-d6) ทใชสำาหรบการวเคราะหสาร CD-3-PLC-1 และ CD-1-2-3-1 และ deuterated methanol (MeOD) สำาหรบวเคราะห CD-1-2-1-1 สงผลใหการวเคราะหขอมล 1D-NMR ไดแก 1H-NMR และ 13C-NMR ไดสเปกตรม (spectrum) ทไมคอยดนก ดงปรากฏในภาพท 2 และ 3 ประกอบกบสารบรสทธไมคอยเสถยรมการเปลยนแปลงเมอตงทงไวทอณหภมหอง สงผลใหการวเคราะหขอมล 2D-NMR เพมเตมทำาไดคอนขางยาก จากภาพท 2 จะพบวาสญญาณโปรตอนของสาร CD-3-PLC-1 และ CD-1-2-3-1 คอนขางคลายกนมาก (ภาพท 2) โดยสญญาณโปรตอนปรากฏอยในชวง H 0.80-5.50 แตสญญาณไมคอยชดเจนนก สามารถระบไดเพยงสญญาณของ methyl proton (-CH3) 2 หม ท H 1.51 และสญญาณโปรตอนของตวทำาละลาย DMSO-d6 ท H 2.50 นอกจากนนไมสามารถระบชนดของโปรตอนได

การประชมวชาการระดบชาตราชภฎเพชรบรวจยศลปวฒนธรรม ครงท 4 วนอาทตยท 3 ธนวาคม 2560 ณ มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร

ภาพท 2 1H-NMR spectra ของสาร สาร CD-3-PLC-1 และ CD-1-2-3-1

โปรตอน NMR ของ CD-1-2-1-1 (ภาพท 3) ปรากฏสญญาณโปรตอนอยในชวง H 0.80-5.50 พบหมฟงกชนทสามารถระบได คอ ท H ประมาณ 1.88 เปนสญญาณของ methyl proton 3 หม และปรากฏสญญาณของ vinyl proton (CH=C-) ท H 5.40 ซงสอดคลองกบสญญาณ 13C ทปรากฏสญญาณท c 146.75 และ 119.56 (ภาพท 4)

ภาพท 3 1H-NMR spectra ของสาร CD-1-2-1-1

นอกจากนนพบสญญาณของตวทำาละลายคอ MeOD ท H 3.31-3.34 และ c 48.30-49.72 ซงคอนขางชดเจนกวาสญญาณโปรตอนและคารบอนของสาร ทำาใหบดบงสญญาณโปรตอนและคารบอนอนๆ ของสารทอาจปรากฏสญญาณทคา chemical shift ชวงน สำาหรบสญญาณโปรตอนอนๆ ทปรากฏ

CD-3-PLC-1

CD-1-2-1-1

CD-1-2-3-1

MeOD

H 1.88, -

H 5.40, -

H 1.51, -

ตวทำา

H 1.51, -

ตวทำา

การประชมวชาการระดบชาตราชภฎเพชรบรวจยศลปวฒนธรรม ครงท 4 วนอาทตยท 3 ธนวาคม 2560 ณ มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร

อาจเปนของโปรตอนชนด methylene (-CH2) และ methine (-CH) สวนสญญาณของคารบอนทเหลออก 14 สญญาณไดแก c 99.77, 94.74, 80.65, 78.81, 77.99, 74.93, 71.83, 63.00, 52.99, 41.50, 33.01, 30.71, 24.80, 24.36 ตองวเคราะหขอมล 2D-NMR เพมเตมจงจะสรปไดวาเปนคารบอนชนดใดบาง อยางไรกตามจากขอมล 1D-NMR spectra ของสารทงสามชนดปรากฏลกษณะของสญญาณโปรตอนทคลายกน และคาดวานาจะเปนสารในกลมเทอรพนอยด หรอสเตยรอยด แตยงไมสามารถสรปไดอยางแนชด

ภาพท 4 13C-NMR spectrum ของ CD-1-2-1-1

6.ขอเสนอแนะและการนำาไปใชประโยชนการใชประโยชนจากใบขอยดำาในเบองตนควรใชในรปสารสกด โดยนำาใบขอย

ดำามาตมกบนำาแลวดม การคนนำาโดยไมใหความรอนอาจไมเพยงพอทจะสกดสารสำาคญทมฤทธทางเภสชวทยาออกจากใบขอยดำาได การแยกองคประกอบทางเคมของใบขอยดำาออกจากกน อาจทำาใหองคประกอบเหลานนสลายตวและศนยเสยประสทธภาพในการรกษาอาการเจบปวยตางๆ ได อยางไรกตามไมควรใชสารสกดตดตอกนเปนเวลานานๆ เนองจากยงไมสามารถระบองคประกอบทางเคมทแนชดในขอยดำาไดทงหมด7.กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตและมหาวทยาลยราชภฏเพชรบรทสนบสนนงบประมาณการวจย และศนยวทยาศาสตรและ

c 146.75 และ 119.56

CD-1-2-1-1

การประชมวชาการระดบชาตราชภฎเพชรบรวจยศลปวฒนธรรม ครงท 4 วนอาทตยท 3 ธนวาคม 2560 ณ มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร

วทยาศาสตรประยกตทเออเฟ อสถานท เครองมอ และเครองแกวในการทำางานวจยน8.เอกสารอางองชศร ตลบมข และจตพร เผาพงษไทย. 2553. ระดบนำาตาลในเลอดและคาทาง

โลหตวทยาในหนเบาหวานทไดรบสารสกดใบขอยดำา. เภสชศาสตรอสาน. 6. 77-84.

วงศสถตย ฉวกล. 2553. สมนไพรพนบานแกปวดเมอย. ไทยเภสชศาสตรและวทยาศาสตรสขภาพ. 5. 1-13.ศรนรตน ฉตรธระนนท วรางคณา สบายใจ และ สรมาส นยมไทย. 2556. การ

ทดสอบองคประกอบทางพฤกษเคมและฤทธตานออกซเดชนของใบขอยดำา. วาสารวทยาศาสตร มข. 41. 723-730.

จำารส เซนนล. 2559. มหศจรรยขอยดำา. [ออนไลน]. แหลงทมา http://www.jamrat.net/ jamrathealth.aspx?blogid=1382