elensafaryan.files.wordpress.com€¦ · Web viewՕրինակ՝ 36 10 =3 6 10 , քանի որ...
5
ՏՏՏՏՏՏՏՏՏՏՏ ՏՏՏՏՏՏՏՏՏՏ ՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ ՏՏՏՏՏՏՏՏ ՏՏՏՏՏՏՏՏ ՏՏ ՏՏՏՏՏՏՏՏ ՏՏՏՏ ՏՏՏՏ ՏՏՏՏՏ ՏՏՏՏ Տ, ՏՏՏ ՏՏՏՏՏՏՏՏՏՏ ՏՏՏՏ ՏՏՏՏՏ ՏՏՏՏՏ ՏՏՏՏՏ ՏՏՏՏՏՏՏ 25 100 ՏՏՏՏՏՏՏՏ ՏՏՏՏՏՏՏՏ 25 Տ, ՏՏՏ 100-ՏՏ ՏՏՏՏՏՏՏՏՏՏ ՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ, ՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀ Հ, ՀՀՀՀՀՀՀ Հ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀ, ՀՀՀՀՀՀ, 25 100 , −85 10 , 126 1000 ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ, ՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ 1 Հ, ՀՀՀՀՀՀՀ Հ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ 1 10 -Հ ՀՀ ՀՀՀՀՀՀ ՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀ ՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀ, ՀՀՀՀՀՀ ՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀ ՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ Հ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀ, ՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀ ՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀ, ՀՀՀՀՀ ՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀ ՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ 60, 60 60 = 360 ⋅ ՀՀՀՀՀ ՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀ, ՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀ Հ ՀՀՀՀՀՀՀՀՀ ՀՀՀՀՀՀՀՀ
Transcript of elensafaryan.files.wordpress.com€¦ · Web viewՕրինակ՝ 36 10 =3 6 10 , քանի որ...
Տասնորդական կոտորակներՀամարիչհայտարարԿոտորակի համարիչը դա կոտորակի գծից վերև գրված թիվն է, իսկ հայտարարը՝ գծից ներքև գրված թիվը։Օրինակ՝ 25100 կոտորակի համարիչը 25 է, իսկ 100-ը՝ հայտարարը։
Այն սովորական կոտորակը, որի հայտարարը մեկից տարբեր կարգային միավոր է, կոչվում է տասնորդական կոտորակ։Տասնորդական կոտորակներ են, օրինակ, 25100, −8510 , 1261000 կոտորակները։Այն դրական տասնորդական կոտորակը, որի համարիչը 1 է, կոչվումէ համակարգային տասնորդական կոտորակ։ Ամենամեծ համակարգային տասնորդական կոտորակը 110-ն է։Ինչպես որ կարգային միավորների միջոցով գրի են առնվում բնական թվերը, այդպես էլ տասնորդական կոտորակները գրի են առնվում կարգային միավորների և համակարգային տասնորդական կոտորակների միջոցով։ Տեսե՛ք, օրինակ՝
Համակարգային կոտորակները սկսել են գործածվել նույնքան վաղուց, որքան որ բաժինները։ Դեռևս հին բաբելոնցիները իրենց հաշվումներում օգտագործում էին վաթսուներորդական կոտորակներ։ Համակարգային վաթսուներորդական կոտորակներում հայտարարները 60, 60 ⋅ 60 = 3600, 60 ⋅ 60 ⋅ 60 = 216000 և նման թվերն են։ Համակարգային կոտորակներով հաշվումներ կատարելու ունակությունը բաբելոնցիներից անցավ հույներին, նրանցից էլ՝ արաբներին և եվրոպական երկրների գիտնականներին, որոնք այդ կոտորակները կիրառում էին գլխավորապես աստղագիտական ուսումնասիրություններում։
Առաջադրանքներ1) Տրված կոտորակներից որո՞նք են տասնորդական.Օրինակ՝ 17100−ը տասնորդական կոտորակ է։110,5 7100
,− 231000
, 710000
2) Կոտորակը ներկայացրե՛ք բնական թվերով բազմապատկվածկարգային միավորների և համակարգային տասնորդական կոտորակների գումարի տեսքով.Օրինակ՝
930100
=9 . 100100
+3 . 10100
30710
=3 10010
+ 710
3) Տասնորդական կոտորակից անջատե՛ք նրա ամբողջ մասը.Օրինակ՝ 3610=3 6
10, քանի որ 36։10=3(6մն․), ամբողջ մասը կլինի 3-ը։2710
=2 710
63910
=63 910
17384100
=173 84100
310
= 310
865100
=8 65100
699331000
=69 9331000
4) Գրե՛ք տվյալ կոտորակին հավասար տասնորդական կոտորակ.Օրինակ՝ 14=1 ·25
4 ·25= 25100, պետք է այդ կոտորակի համարիչը և
հայտարարը բազմապատկել 25-ով, որպեսզի հայտարարում ստանանք 1-ից տարբեր կարգային միավոր։ Տվյալ օրինակում 100։12=1.52.5
= 510
45=4.25.2
= 810
−925
= 9.425.4
=−36100
−174
=17.254.25
=425100
2920
=29.520.5
=145100
5) Արտահայտությունը գրե՛ք տասնորդական կոտորակի տեսքով.Օրինակ՝ 2.10+4. 1
100=20+ 4100
=20 4100=20 .100+4
100=2004100 |
3.10+6. 110
=30+ 610
=30 610
10+ 1100
=10 1100
8 . 110
+7 . 1100
= 8.1010.10
+ 7100
=8.10+7100
= 87100
5 .100+4 .10+2 . 110
=500+40+ 210
=540+ 210
=540. 210
=540.10+210
=540210
6) Առանձնացրե՛ք տասնորդական կոտորակի կոտորակային մասը.3610=3 6
10, քանի որ 36։10=3(6մն․), կոտորակային մասը կլինի 610
−ը։
5310
=5 310
12110
=12 110
6710
=6 710
234100
=2 34100
