vOl.4 no.2 july-december 2017 · [vol.4 no.2 july-december 2017]...

[VOL.4 NO.2 JULY-DECEMBER 2017] วารสารรงสวทยาศรราช

เทคนคการถายภาพเอกซเรยเตานมในผหญงทศลยกรรมเสรมเตานม

Eklund Technique for Implant Mammogram

องคนา คณชชาพงษ วท.บ.รงสเทคนค

ลดดาวลย เขยนสาร วท.บ.รงสเทคนค

ภาควชารงสวทยา คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

มหาวทยาลยมหดล

บทความปรทรรศน

บทคดยอ

การถายเอกซเรยเตานมในผหญงทศลยกรรมเสรมเตานมจะตองใชเทคนคพเศษในการจดทาและถายภาพ

เอกซเรยเตานมซงแตกตางจากการเอกซเรยเตานมทวไป เทคนคนจะไมทาใหเกดความเสยหายกบตวเสรมทงในทา

มาตรฐานและทาเพมเตม เชน Implant Displaced โดยใชแรงกดนอยกวาการทาเอกซเรยเตานมในภาวะปกต ในขณะท

ทกษะสาคญคอ การคลาและการดงและดนเพอใหการจดทาสมบรณ

คาสาคญ เอกซเรยเตานม เสรมเตานม

Abstract

The mammogram in female post breast implant has to perspective with the special technique in positioning

and imaging which concerning to do no harm to the implant on the standard and supplement position such as Implant

Displaced technique and get qualified image interpretation. Compression with less force than standard mammogram

is suggested. The important skills are touching, and pull and push for the proper position setting.

Keywords: mammogram, breast implant

องคนา คณชชาพงษและลดดาวลย เขยนสาร 141

JOURNAL OF SIRIRAJ RADIOLOGY [VOL.4 NO.2 JULY-DECEMBER 2017]

บทนา

โรคมะเรงเปนสาเหตการเสยชวตของผหญง

มากทสดโรคหนง The United States Preventive

Services Task Force (USPSTF) ไดแนะนาใหมการ

ตรวจคดกรองโรคมะเรงเตานมในผหญงอายระหวาง

50-74 ป โดยการตรวจเอกซเรยเตานม (mammography)

ทก ๆ 2 ป ในขณะทผหญงอาย 40-49 ป ควรปรกษา

แพทยเกยวกบการตรวจคดกรองและความถในการตรวจ

สาหรบผหญงทมความเสยงตอโรคมะเรงเตานมควร

ตรวจเอกซเรยเตานมเมออาย 40 ป [8] ในขณะท The

American Cancer Society มแนวปฏบตวา ผหญงทม

ความเสยงตอมะเรงเตานมใหเรมการตรวจเอกซเรยเตา

นมเมออาย 45 ป และผหญงอาย 45-54 ป ควรตรวจ

เอกซเรยเตานมเปนประจาทกป ผหญงอาย 55 ปขนไป

ตรวจเอกซเรยเตานม 2 ปตอครง แตถาเปนไปไดกยง

แนะนาใหตรวจเอกซเรยเตานมเปนประจาทกปตอเนอง

สาหรบผหญงทวไปทไมไดมความเสยงตอมะเรงเตานม

ใหเรมทาการตรวจคดกรองเมออาย 40-44 ป และทาการ

ตรวจเอกซเรยเตานมเพอการคดกรองไปอยางตอเนอง

เทาทเปนไปได [9]

สาหรบผหญงไทยมแนวโนมจากการปวยดวย

มะเรงเตานมมากขน ปจจบนพบไดในผหญงทอายนอย

กวา 40 ป อกดวย ดงนน จงมขอแนะนาใหทาการการ

ตรวจเตานมดวยตนเอง ชวงอาย 20 ปขนไป ความถ

เดอนละครง การตรวจอลตราซาวดเตานม (breast

ultrasonography) ชวงอายนอยกวา 35 ป ความถ 1-2 ป

ตอครง และ การตรวจเอกซเรยเตานม (mammography)

ชวงอาย 35ปขนไป ความถ 1-2 ป ตอครง ซงมสวนชวย

การตรวจพบมะเรงเตานมในระยะแรกและทาใหอตรา

การรกษาหายเพมขน

ปกตการถายเอกซเรยเตานมจะถายขางละ 2 ทา

มาตรฐาน คอ ทาตรง Craniocaudal view หรอ CC view

โดยเตานมจะถกกดในแนวขนานกบพนและทาเอยง

ดานขาง Mediolateral oblique view หรอ MLO view

โดยเตานมจะถกกดในแนวขนานกบกลามเนอหนาอก

(Pectoralis muscle) โดยจดใหแผนรบภาพ (Detector)

ทามมประมาณ 45 -60 องศากบพ น และถายภาพ

เอกซเรยเตานมทงสองขางเสมอ อยางไรกตาม ปจจบน

สภาพสตรนยมผาตดเสรมเตานม เพอความสวยงามแต

เมอมอาการเจบเตานมหรอคลาพบกอนทเตานม เมอ

แพทยสงตรวจเอกซเรยเตานมเพอการวนจฉยโรคท

ถกตอง คนไขอาจจะสงสยวาการตรวจเอกซเรยเตานม

จะตองถก กด บบทเตานมจะทาใหตวเสรมททาไวแตก

หรอชารดหรอไม จะตรวจไดเหมอนคนไขปกตหรอไม

นกรงสการแพทยมกจะถกถามวาทาเสรมเตานมมาจะ

ตรวจเอกซเรยเตานมไดหรอไม และจะทาใหวสดทเสรม

มาแตกหรอไม เพอความเขาใจท ถกตอง นก รงส

การแพทยจงควรอธบายข นตอนและวธการตรวจ

เอกซเรยเตานมซงตองใชเทคนคพเศษกวาการตรวจ

เอกซเรยเตานมปกตตางจากผปวยปกต และเปนเทคนค

ทนกรงสการแพทยตองปฏบตใหถกตองเพอใหไดภาพ

การตรวจทมคณภาพเพยงพอตอการวนจฉยได

การทาเสรมเตานม

แนวทางการศลยกรรมเสรมเตานมทนยมม 2

ประเภท ไดแก

ประเภทท 1 เปนการเสรมเตานมเพอความสวยงาม เพอ

เพมขนาดของเตานมหรอเสรมเพอแกไขความหยอน

ยานของเตานมใหเตงตง (รปท1-2)

142 เทคนคการถายภาพเอกซเรยเตานมในผหญงทศลยกรรมเสรมเตานม



รป 1 แสดงภาพการเสรมเตานมเพอความสวยงาม

(a) ซลโคนเจล (b) ถงบรรจนาเกลอ

รป 2 ภาพวสดทใชเปนตวเสรมหนาอกดวย a. ซลโคน

เจลและ b ถงบรรจนาเกลอ

วธการผาตดเสรมม 2 วธ (รปท3)

วธท 1 การผาตดเสรมหนากลามเนอ Pectoral

Muscle (Subglandular ) หรอ Retromammary Implant

วธท 2 การผาตดเสรมหลงกลามเนอ Pectoral

Muscle (Subpectoral implant)

ประเภทท 2 เปนการผาเสรมเตานมในผปวยททาการ

ผาตดเตานมออกทงเตา เนองจากตรวจพบวาเปนมะเรง

เตานม ผปวยเหลานจะรสกสญเสยภาพลกษณของความ

เปนผหญง การผาตดเสรมเตานมขางทเปนมะเรงยงชวย

ฟนฟสภาพจตใจหลงจากสญเสยเตานม การผาตดทา

โดยศลยแพทยเฉพาะทางโดยเสรมดวย ถงบรรจน าเกลอ

, ซลโคนเจล หรอ เลอกเสรมดวยเนอเยอของผปวยเอง

(รปท4) ในการเลอกวธสรางเตานมขนใหมเพยงขาง

เดยวจะตองเนนใหมขนาดและรปรางใกลเคยงกบเตานม

ขางปกต

รป 3 (a) เตานมปกต (b) เส รมบนกลามเ นอ (c) เส รมใตกลามเ นอ

https://mekoclinic.com/procedures/mammaplasty/


ตาราง 1 ขอดและขอเสยในการเลอกวธการผาตดเสรมเตานม

วธการผาตดเสรมเตานม ขอด ขอเสย

1.การผาตดเสรมหนา

กลามเนอ

-เจบนอยกวาเพราะไมตองตดกลามเนอ

-ไมมผลกบความแขงแรงของกลามเนอ

-ทาใหเตานมชดกนไดมากกวา

-ไมเหมาะกบคนผอมเนอผวหนงบาง

เพราะจะทาใหเหนขอบบนซลโคนชด

-โอกาสเกดพงผดเกาะและหดรดรอบ

ซลโคนมมากกวาวธอนทาใหอายการใช

งานซลโคนนอยลง

2.การผาตดเสรมหลง


-ชวยใหหนาอกสวนบนลาดลงดเปน

ธรรมชาต

-ไมเปนขอบโคงไปตามถงซลโคน ลด

โอกาสเกดพงผดเกาะและหดรดรอบ

ซลโคนไดมากกวาวธอน ทาใหอายการใช

งานซลโคนยาวนานกวา เหมาะกบคนผอม

- เ จ บ ม า ก ก ว า เ พ ร า ะ ตอ ง ม ก า ร ตด


-ใชแรงกลามเนอหนาอกไดจากดจงไม

เหมาะกบนกกฬาทตองการใชแรงจาก

กลามเนออก

รป 4 แสดงการผาตดเสรมสรางเตานมดวยกลามเนอทหลง ทมา http://www.drkrit.me/blog/breast-reconstruction-2



(a)เสรมดวยเนอเยอของผปวยเอง (b). ซลโคนเจล

รป 5 แสดงภาพวสดทใชเปนตวเสรมเนอเยอของผปวยเองและซลโคนเจลในผปวยทเปนมะเรงเตานม

การจะทาเสรมดวยวธใดศลยแพทยจะตอง

อธบายและตกลงกบผปวยกอนผาตด ดงนนเทคนคการ

ถายเอกซเรยเตานมในผปวยททาเสรมเตานม จงตอง

ทราบประเภทททาการเสรมและวสดทใชเปนตวเสรม

(Implant) เพอคณภาพของภาพถายเอกซเรยเตานมท

ถกตองชดเจน

ทาเอกซเรยเตานม

เอกซเรยเตานมมการถายภาพไดหลายทา ทงน

สามารถแบงกวางๆ ออกไดเปน 2 กลม ไดแก

1. ทามาตรฐาน (standard view)

2. ทาเพมเตม (supplementary view)

ทามาตรฐานนนเปนทาสาหรบการถายภาพเพอ

การตรวจคดกรองพนฐาน ประกอบดวยการถายภาพ

ทงหมด 4 มมมอง แตกไมจาเปนจะตองถายภาพครบทง

4 มมมองไดในกรณทมขอจากดดานปรมาณรงส ซง

ขนอยกบแนวปฏบตและขอกฎหมายของแตละประเทศ

ในกรณของผ ปวยทมการทาศลยกรรมซงทาใหเกด

ขอจากดในการถายภาพกสามารถดดแปลงทาการถายให

เหมาะสมกบผปวยเฉพาะรายได

ทาเพมเตมนนเลอกใชใหเหมาะสมกบขอบงช

ในการตรวจ เ ชน การมกอนหนปน การถายภาพ

parenchymal asymmetries เปนตน

กอนทาการตรวจนกรงสการแพทยซกถาม

ประวตการทาเสรมเตานมวสดทใชในการเสรมเตานม

แบงตามวสดทนยมใชใสเขาไปเสรมในหนาอกไดเปน 2

ชนดไดแก ถงซลโคนเจลและการใชถงบรรจน าเกลอ

เพอพจารณาการจดทาและตงคาในการถายภาพรงสเตา

นมไดถกตอง การถายเอกซเรยเตานมในผมาตรวจททา

เสรมเตานมเพอความสวยงามไมใชผปวยมะเรงเตานม

จะตองใชเทคนคพเศษตางจากการถายเอกซเรยเตานมผ

มาตรวจปกต นกรงสการแพทยจะตองถายภาพเอกซเรย

เตานมทงหมด 8 รป

เทคนคการถายภาพรงส

การถายเอกซเรยเตานมม 2 ขนตอน ไดแก

ขนตอนท 1 เปนการถายภาพเอกซเรยเตานมในทา

มาตราฐาน 4 รป เปนการถายเตานมทงหมดรวมตวเสรม

(Implant) ถายเตานมทง 2 ขาง คอ ทา Both CC และ

Both MLO จะไดภาพรงสเตานม 4 รป



เทคนคการตงคา Exposure

ตงคา kVp และ mAS แบบ Manual ไมใช AEC

(Automatic Exposure Control) เลอกตงคา ประมาณ 28-

33 kVp , 60-80 mAS แลวแตลกษณะขนาดของเตานม

ในแตละราย

การใชแรงกด (Compression)

การใชแรงกดจะใชแรงกดนอยกวาในการ

ถายภาพเอกซเรยเตานมปกต เพอไมใหเกดอนตรายกบ

ตวเสรมและสรางความมนใจวาไมทาใหตวเสรมแตก

หรอรวได กดเทาทเตานมตงและผมาตรวจรสกทนได

ภาพรงสทได 4 รป จะแสดงภาพเนอเตานม

ทงหมดรวมท งตวเสรม เนอเยอเตานมทลอมรอบตว

เสรมรวมถงขอบของตวเสรมทชดกบเนอเตานมวามรอย

รวหรอรอยยนของตวเสรมหรอไม มความผดปกตม

กอนหรอไม (รปท6)

ขนตอนท 2 เมอถายภาพรงสเตานมในขนตอนแรกครบ

4 รป แลวขนตอนนเปนการถายโดยใชเทคนคดนตว

เสรม(Implants) ออกไปดานหลง (ดาน Chest wall)

แลวถายภาพรงสเฉพาะเนอเตานมจรงๆไมรวมตวเสรม

(รปท7) เทคนคนคนพบโดย Doctor G.W. Eklund ในป

ค.ศ.1988 จงเรยกเทคนคนวา Eklund Technique หรอ

Implant Displaced (I.D.)

(a) RCC (b) LCC

(c) RMLO (d) LMLO



รป 6 แสดงภาพถายเตานมรวมตวเสรม

ในขนตอนท 2 น ใชทามาตรฐาน 4 ทา เชนกน แตเพม

เทคนคการดนตวเสรมออกไป กรณเปนเครองแบบ

Digital ดงเฉพาะเนอนมใหอยบนตวรบภาพ (receptor)

หรอกรณเปนเครองแบบ Analog ใหเนอนมอยบน

Cassette holder แลวกดดวย Compression Paddle

เทคนคการตงคา Exposure

การตงคา kVp และ mAS ใชแบบ Auto ตามท

กาหนดมากบเครองแตละบรษท เชน Auto kV , Auto

Standard , Auto Filter

เทคนคการใชแรงกด (Compression)

จะใชแรงกดนอยกวาการทาแมมโมแกรมปกต

กดเทาทเตานมตงและผมาตรวจรสกทนได

กรณผปวยทเสรมเตานมหลงผาตดมะเรงเตานม

และเสรมดวยเนอเยอของตวเองอยางเดยว กจะถายภาพ

รงสเตานม 4 รปเหมอนผมาตรวจปกต

กรณผปวยททาเสรมเตานมหลงผาตดมะเรงเตา

นมดวยถงบรรจน าเกลอหรอซลโคนเจลในเตานม ขางท

ทาเสรมกตองใชเทคนคการดนตวเสรมออกเพอถายภาพ

รงสเตานม 2 ขนตอน สวนเตานมขางปกตกถายภาพรงส

และใชเทคนคการถายภาพปกต ภาพถายรงสทได เตานม

ขางปกตจะได 2รปคอ รป CC และ MLO สวนเตานมท

ทาผาตดเสรมจะตองถาย 2 ขนตอน จะได 4 รป คอ รป

เตานมทงหมดรวมตวเสรม CC , MLO และรปเตานมท

ดนตวเสรมออกไปอก CC(ID) , MLO(ID) รวมเปน 6

รป

เทคนคสาคญในการดนตวเสรมกอนถายภาพรงสเตานม

1. กอนการจด Position เพอการถายภาพรงส

เตานม นกรงสการแพทยจะตองสมผส (Touching) เนอ

เตานมทงหมด เพอใหทราบลกษณะ ความยดหยนของ

เนอเตานมและตวเสรม จะไดทราบขอบเขตเนอนมทอย

รอบตวเสรมวามมากหรอนอย จงสามารถดงเนอนม

ไดมากหรอนอย

2. เทคนคดงและดน (Pull and Push) ใช

นวหวแมมอและนวอนชวยจบและดงเนอนมออกมา

ดานหนา แลวคอยๆดนตวเสรมออกไปดานหลง ( ดาน

Chest Wall) แลวคอยๆเรมกดระหวางนนตองประคอง

เนอนมใหอยบนตวรบภาพ receptor หรอ cassette

holder แลวจงถายภาพ

ตวอยางภาพเอกซเรยเตานม

ในการถายภาพเอกซเรยเตานมจะมภาพท

นาสนใจเชงเทคนคเพอแสดงรายละเอยดตางกนดง

ตวอยางเชน

รปท 8 เปนภาพเอกซเรยเตานมทในทา CC และ

MLO โดยใชเทคนคดนตวเสรม ทาใหไดภาพเนอนมท

มากขนเนองจากตวเสรมถกดนถอยหลงไปชดผนง

หนาอก

รปท 9-10 เปนภาพเอกซเรยในผปวยมะเรงเตา

นมขางซาย โดยทรป 9 แสดงภาพเอกซเรยเตานมในทา

CC และ MLO กอนผาตด จากนนผปวยทาศลยกรรม

เสรมเตานมดวยเนอเยอตวเอง เมอถายภาพเอกซเรยหลง

การรกษา ปรากฎดง รป 10 แสดงภาพเอกซเรยเตานมใน

ทา CC และ MLO รวม 4 ภาพ

รป 11-12 เปนภาพเอกซเรยในผปวยมะเรงเตา

นมขางซาย โดยทรป 11 แสดงภาพเอกซเรยเตานมในทา

CC และ MLO กอนผาตด จากนนผปวยทาศลยกรรม

เสรมเตานมดวยซลโคน เมอถายภาพเอกซเรยหลงการ

รกษา ปรากฎดง รป 12 แสดงภาพเอกซเรยเตานมในทา



CC และ MLO จากนนจงถายดวยเทคนค Eklund ทาให ไดภาพรวม 6 ภาพ

รป 7 แสดงภาพเทคนคดนตวเสรม (Implants) ออกไปดานหลง (ดานหลง Chest wall )

ทมา https://radiologykey.com/mammography-3/

(A). RCC (ID) (B). LCC (ID) (C). RMLO (ID) (D). LMLO (ID)

รป 8 แสดงภาพถายเอกซเรยเตานมดนตวเสรม




(a)RCC (b) LCC (c) RMLO (d) LMLO

รป 9 แสดงภาพถายรงสเตานมกอนการผาตดมะเรงเตานม

(a)RCC (b) LCC (c) RMLO (d) LMLO

รป 10 แสดงภาพถายรงสเตานมหลงการผาตดและเสรมดวยเนอเยอตวเอง

รป 11 แสดงภาพถายเตานมกอนการผาตดมะเรงเตานมขางซาย



รป 12 แสดงภาพถายเตานมหลงการผาตดและเสรมดวยซลโคนทเตานมขางซาย

ตาราง 2 ความแตกตางระหวางการเสรมดวยซลโคนกบการเสรมดวยเนอเยอตนเอง

เทคนค การเสรมดวยซลโคน การเสรมดวยเนอเยอตนเอง

การทา Mammogram ตองถายภาพเอกซเรยเตานมดวยเทคนคพเศษ 2

ขนตอน รวมทงหมด 6 ภาพ

ใชเทคนคการเอกซเรยเตานม

ดวยทามาตราฐานปกต 4 ภาพ

การกดเนอเตานม

(compression)

อาจจะทาใหรสกเจบมากกวาปกตเนองจากตอง

ถกกดเนอเตานม 6 ครงในการถายภาพเอกซเรย

เตานมทงหมด 6 ภาพ

ไมรสกเจบมากกวาปกต เนองจากถก

กดเนอเตานมจากการถายเอกซเรย

เตานมปกต 4 ภาพเทานน

เวลาทใชในการตรวจ ประมาณ 15 – 20 นาท ประมาณ5-10 นาท

ปรมาณรงส ไดรบปรมาณรงสมากกวาเนองจากตอง

ถายภาพเอกซเรยเตานม 6 ภาพ แตไมเกนเกณฑ

มาตรฐานปรมาณรงสทจะไดรบ

ไดรบปรมาณรงสในปรมาณทปกต

ตามเกณฑมาตรฐาน


สรป

จากตาราง 2 แสดงความแตกตางระหวางการ

เสรมเตานมดวยซลโคนและการเสรมดวยเนอเยอตนเอง

ทาใหสามารถสรปไดวา นกรงสการแพทยททาการ

ตรวจเอกซเรยเตานมนน นอกจากจะตองชานาญในการ

ใชเครองมอททนสมยเพอใหไดภาพเอกซเรยทมคณภาพ

แลว นกรงสการแพทยยงตองเปนผชานาญในเทคนคท

จะทาใหไดภาพรงสเตานมทเหมาะสม ถกตอง เพอ

ประโยชนสงสดของผปวย ท งน นกรงสการแพทย

จะตองถามประวตเกยวกบเตานม การอธบายขนตอน

การถายภาพรงส การจดทา เพอผมาตรวจเขาใจและให

ความรวมมอตอการจดทา อดทนตอการกดเตานมขณะ

ถายภาพ โดยนกรงสการแพทยจะตองมทกษะในการ

คลาเพอรลกษณะของเตานมและมทกษะในการดงและ

ดนเตานมเพอใหสามารถกระจายความหนาของเตานม

และลดแรงกดเตานมในระหวางการถายภาพเอกซเรยลง

ได ซงจะเปนปจจยสาคญททาใหนกรงสการแพทย

เอกซเรยเตานมไดอยางมออาชพ

บรรณานกรม

1. การเสรมสรางเตานมใหม โดยใชเนอเยอของตว

ผปวยเอง. ยนฮสขภาพและความงาม. สบคนเมอ

30 กค 2560 จาก http://th.yanhee.net/หตถการ/การ

เสรมสรางเตานมใหม-โดยใชเนอเยอของตวผปวย

เอง-autologous-technique.

2. เสรมหนาอกอยาคดวาแคใหใหญกพอ. มโหสถ.

สบคนเมอ 30 ก.ค. 2560 จากhttps://mahosot.com /

เสรมหนาอก.html

3. Anne-Marie Dixon. Breast Ultrasound how,

why and when. United Kingdom: Churchill

Livingstone Elsevier; 2008

4. Olive Peart. Mammography and breast imaging.

United States of America; McGraw-Hill; 2005

5. มาลย มตตารกษ. Breast imaging and

intervention. เชยงใหม: เวยงพงคการพมพ; 2553

6. พงษเทพ พศาลธรกจ, วษณ โลหสรวฒน. มะเรง

เตานม. 99ป ศลยศาสตรศรราช “สขภาพนาร ส

ประชาชน” พมพครงท 1,กรงเทพฯ: วนดาการ

พมพ; 2559

7. พฒนพงศ นาวเจรญ, ศรชย จนดารกษ, ชวลต เลศ

บษยานกล, วโรจน ศรอฬารพงศ. มะเรงเตานม.

กรงเทพฯ: อมรนทรสขภาพ; 2553.

8. Breast cancer. Center for disease control and

prevention. Retrieved on 30 jul, 2017 from

https:// cdc.gov/cancer/breast/basic_info/screening

.htm

9. Oeffinger KC, Fontham ETH, Etzioni R. et al.

Breast cancer screening for women at average risk

2015 guideline update from the American cancer

society. JAMA, 2015; 314(15): 1599-1614.


vOl.4 no.2 july-december 2017 · [vol.4 no.2 july-december 2017]...

Documents

Transcript of vOl.4 no.2 july-december 2017 · [vol.4 no.2 july-december 2017]...