MART VINE BAHESI ANTON EHOV OYUN YAZAR OLARAK ANTON EHOV "Her ey basit olmaldr... Tmyle basit... Teatral olmamaktr esas olan.." A. ehov Biyografik Notlar: Anton ehov 1860 ylnda Rusya'nn bir tara kenti olan Taganrog'da dodu. Babas bakkald. ocukluk ve ilk genlik yllan tara Rusyas'nn tekdze, skc ortamnda geti. Sert mizal fakat sanata dkn bir adam olan babasnn isteiyle iki aabeyisiyle birlikte pazar gnleri kilise ocuk korosunda ilahiler sylemesi sanatla ilk tankl saylabilir. Ortarenim dneminde okul gazetesinde yazlan yaymlanyordu. Babasz adn tayan bir de oyun yazd bu srada. Ailesi ekonomik nedenlerle Moskova'ya tandktan sonra da renimini srdrmek iin daha bir sre tek bana Taganrog'da yaad, 1879 ylnda liseyi bitirdi ve Moskova'ya ailesinin yanna giderek Moskova niversitesi Tp Fakltesi'ne yazld. Bir maazada kk bir i bulan babasnn kazanc ailenin geimine yetmiyordu. Anton ehov srf ailesinin geimine katkda bulunabilmek amacyla haftalk bir mizah dergisinde yaymlanan skeler, ksa hikyeler yazd bu dnemde ve olduka baar kazand. Ancak gelecein byk yazarnn yazarlk iini bir meslek olarak ciddiye almas ok daha sonradr. Tp Fakltesini bitirdikten sonra da hekimlii birincil meslek saym, yazarlm uzun sre ikincil bir i olarak dnmtr. Anton ehov "vodvil" diye adlandrd birer perdelik 11 oyunlaryla drder perdelik oyunlarndan ilk ikisi olan Ivanovve Orman Cini 'ni 18871890 yllar arasnda yazd. Vodvilleri tara tiyatrolarnda byk baar kazand ve gen yazara nemli gelir salad. Bir Moskova tiyatrosunda sahnelenen Ivanov da baar kazand. Ancak yine bir Moskova tiyatrosunda sahnelenen Orman Cini ayn baary salayamad. Bunun zerine ehov oyun yazmaya uzunca bir sre ara verdi. Ancak 1895 ylnda Mart zerinde almaya koyuldu. Oyun 1896 ylnda Petersburg'da

sahnelendi, fakat ne yorumcu ve oyuncular, ne de seyirci tarafndan anlalabildi. Bu ikinci baarszlk zerine umutsuzlua kaplan ehov, bir yurtd yolculuuna kt. Cierlerinden rahatszlnn ilk belirtileri de bu dneme rastlar. Rusya'ya 1898 ylnda dnd. Moskova Sanat Tiyatrosu da bu srada kurulmutu. Tiyatronun kurucular NemiroviDanenko ve Stanislavski de tpk ehov gibi geleneksel dram sanat anlayna, yldz oyunculuk sistemine kar kyorlar; tiyatroda doall, itenlii, toplu oyunculuk anlayn savunuyorlard. Mart 'nn Moskova Sanat Tiyatrosu'nca sahnelenmesi ve kazand olaanst byk baar, ehov'un oyun yazarlnda ve Rus tiyatrosunda bir dnm noktas olmutur. Hastal ilerleyen yazar, Krm'da (Yalta) bir yazlk satn alarak mrnn geri kalan yllarn burada geirecektir. 1897 ylnda yaymlanan toplu oyunlar arasnda Orman Cini'nin yeni yazm olan Vanya Day da bulunmaktayd. Bu oyun 1899'da sahnelendi ve yine basan kazand. Ancak Mart'nn olaanst baars gibi deildi bu. Gerekte, ehov'un yeniliki oyun yazarlnn ve Moskova Sanat Tiyatrosu'yla gelen yeni tiyatro anlaynn geleneksel tiyatro kalplarna koullanm seyirci tarafndan anlalp benimsenmesi kolay ol 12 matntr. Vanya Day 'yi 1901 ylnda yine ll bir baar kazanan Kzkarde'in sahnelenii izledi. ehov ayn yl Moskova Sanat Tiyatrosu'nun nl aktristi Olga Knipper'le evlendi ve Vine Bahesi zerinde almaya koyuldu. Bu oyun zerinde almas birka yl srd. Moskova Sanat Tiyatrosu'nda ilk gsterimi ehov'un doum gn olan 17 Ocak 1904 tarihinde yapld. Gsteri olaanst byk bir basan kazand. Anton ehov, birka ay sonra 2 Temmuz 1904'te tedavi oknak iin gittii Badenweiler'de (Almanya) ld. Oyunlarnda Tip ve Tema zellikleri: ehov'un oyunlannda konular, temalar ve tipler 18801900 yllan, yani gei dnemi Rusyas'nn toplumsal alkantlar ortamyla birlikte dnlmelidir. Deerlerin, toplumsal ilikilerin altst olduu, toplumsal katmanlar ve kuaklar arasnda

uurumlarn ald bir dnemdir bu. Onun oyunlannda gei dnemi Rus toplumunun eitli toplumsal evrelerinden ve eitli kuaklardan tipler grrz. Bunlar arasndaki uzlamaz atklan, kapatlmas olanaksz uzaklklar izleriz. Dramatik kurgunun belkemiini de bir yk deil, bu atklarn ve uzlamazlklarn gerilimi oluturur. Kiilerini toplumsal ortama, evreye bal olarak gstermekle birlikte, yalnkat bir iliki deildir bu. Nitekim vanov 'da, Ivanov'un gen idealist doktor Livov'a syledii szler ehov'un bir yazar olarak insana yaklamn da yanstmaktadr; "insan ite bu kadar kolay ve anlalr bir makine... ylemi? Hayr doktor! insanlarn ilk bakta, ya da bir iki belirtiye bakarak birbirleri zerine yarg vermelerini salayacak kadar ok sayda ark, vida ve supap yokhibirimizde..." Hemen hemen tm oyunlarnda yinelenen balca tipler, toplumsal evrenin yok ettii aydnlardr. Ivanov, oyundaki bir tiradnda yle der: "Daha bir yl ncesine kadar salk 13 h, gl, din, alkan ve ateli bir adamdm... inanlarm vard... Ama imdi yoruldum, inanlarm yok oldu..." Bir baka yerde de unlar syler: "Ben erefli bir adam mym, yoksa bir alak m? Salkl bir adam mym, yoksa bir psikopat m? Kimim ben, niin yayorum, amacm ne?.." Yine Ivanov'da., ehov'un Rus tara yaamna, en deerli insanlar yok eden, yozlatran bu toplumsal evreye hemen hemen tm oyunlarnda ynelttii ar eletiriyi, Ivanov'un sevgilisi aa'nn azndan iitiriz:' 'Niin, niin byle sama sapan konuuyorlar? Ah, can skc btn bunlar, can skc... Baylar, sabrnza gerekten ayorum! Byle oturup durmaktan hi mi sklmyorsunuz? Can skntsndan neredeyse hava pelteleti... mrnzde bir kere, alay iin, gcnz toplayn da, keskin, parlak bir ey syleyin! Varsn kstahlk; hatta bayalk olsun bu; ama elendirici, yeni bir ey gibi grnsn; vanov 'daki'idealist gen doktor Livov, Orman Cini 'nde doktor Hruov tipiyle yinelenir... Fakat ayn kii Vanya Day 'da orta yal,yorgun, bezgin doktor Astrov olarak kar karmza... Vanya Day 'nn Ivanov'uise Voynitski'dir... Doktor'Astrov yle der Voynitski'ye (Vanya Day'ya: "Tmbu

blgede akl banda, aydn, drst iki kii vard sadece Sen ve ben. Fakat on yl iinde gnlk yaamn tekdzelii, bu iren hayat, iine ekip yuttu bizi, rm buharlanyla kanmz zehirledi..." Bu evre eletirisi Astrov'un Sonya'ya sylediklerinde daha da belirgin ve aktr: "...bizim bu taral, Rus, yerli yaammza dayanamyorum; tm benliimle nefret ediyorum ondan..." Ve daha sonra bu eletiri, toplumun teki katmanlarna doru geniler. Yine Astrov'un szleriyle: "Kyller ok tekdze, gelimemiler, pislik iinde 14 yzyorlar. Aydnlarla da iyi geinmek ok g. Yoruyorlar insan. Btn o sevimli tandklarmz ok s dnyorlar. Duygulan ok yzeysel, burunlarndan tesini grdkleri yok; tek szckle aptal hepsi. Kafa yetenekleri biraz daha gelimi olanlarsa dpedz isterikler, i gzlem ve abes beyin etkinlikleriyle rmler..." Mart 'daki Dorn ve Sorin Vanya Day 'nn Astrov ve Voynitski'sinin daha ileri yalan gibidir... Sorin'in "yaamadm ben" sz, tm bu yitik aydnlarn ortak ldr. Kzkarde 'in Andrey'i tarann yok ettii aydn tipinin bir baka eitlemesidir. Ayn oyunun ayya doktoru ebutikin ise Livov, Hruov, Astrov ve Dorn'un varaca sondur... ehov'un tara iftliklerinde (yurtluklarda) geen teki oyunlarndan farkl olarak Kzkarde 'in ortam kk bir tara kentidir. Yaananhayatn, toplumsal evrenin, boucu tarann eletirisi bu oyunda doruktadr.Oyundaki yitik ay dnlardanAndrey yle der: "Moskova'da bir restorann muazzam byklkteki salonunda oturursun; kimse tanmaz se ni ve sen kimseyi tanmazsn, ama yine de yabanc hissetmezsin kendini. Burada ise herkesi tanrsn, herkes seni tanr; yi' ne de yabancsndr, yabanc... Yabanc ve yalnz..." Bu tara ortamnda, bilginin, renilen eylerin de bir anlam yoktur. Kzkarde 'te rina'nn, bildii yabanc dili, italyanca'y unutmaya baladn fark ettiinde kapld panik, ehov'un oyunlarnda acma duygusu ve ironinin bir arada olduu en etkileyici sahnelerden biridir... Bir Rus tara kentinde italyanca "pencere" ya da "tavan" szcn renmi olmann anlamszl, bou bouna geip giden

hayatn simgesi gibidir... ehov'un oyunlarnda tara bountusuyla birlikte ile 15 nen balca temalardan biri de gelecek umududur. Orman Cini 'nde Hruov ve Vanya Day 'da onun daha ilenmi, gelitirilmi bir kimlikle yinelenmesi olan Astrov, umutlarm insanln geleceine, gelecek kuaklara balam aydnlardr. Bir orman yetitirirken, kendi elleriyle diktikleri bir fidanln yanndan geerken, "gelecein biraz da kendi ellerinde olduunun" bilincini tarlar. Fakat ehov'un oyunlar iinde gelecekten, gelecek umudundan en ok sz edileni de yine Kzkarde 'tir. Andrey yle der bir yerde:' 'Yaadmz u hayat iren, ama buna karlk gelecei dndmde iim yle rahatlyor, her ey yle kolay, yle engin grnyor ki: Uzakta bir k parlyor sanki ve zgrl g' ryorum. Kendimin ve ocuklarmn ba boluktan, kvas imekten, lahanal kaz yemekten, le sonras uykusundan, aalk asalaklktan nasl kurtulacamz gryorum..." Oyundaki yitik aydnlardan bir bakas, Verinin yle der: "Belki de imdiki hayatmz, bylesine, uzlatmz bu hayat, gn gelecek, tuhaf, biimsiz, budalaca, kirli ve hatta gnahkr bir hayat olarak grnecek bize..." Yine Verinin, bir baka yerde unlar syler: ' 'Nasl anlatmal size? Bana yle geliyor ki dnyada her ey azar azar deimek zorundadr ve bizim gzlerimizin nnde deimektedir de. iki yz, yz, ok ok bin yl sonra, i srede deil yeni, mutlu bir yaam gelecek. Bizler bu yaama katlamayacaz kukusuz. Fakat daha imdiden onun iin yaamakta, almakta, peki haydi, ac ekmekte, yaratmaktayz onu... Ve varlmzn anlam ve hatta mutluluumuz sadece bundadr..." Kzkarde 'in etkileyici biti sahnesinde, Moskova'ya gitme umudunun artk btn btne yok olduu anlaldnda, Olga, kzkardelerini (Maa ve Irina'y) kucaklayarak 16 yle der: "Oh Tanrm! Zaman geecek, sonsuzca geip gideceiz bizler de; unutacaklar bizi, yzlerimizi unutacaklar, seslerimizi, ka kii olduumuzu; fakat aclarmz bizden

sonra yaayanlar iin sevince dnecek, mutluluk ve esenlik gelecek dnyaya ve iyi szlerle anacaklar bizi, imdi yaamakta olanlar kutsayacaklar..." Ayn sahnede Irina unlar syler: "Gn gelecek, btn bunlarn, bu aclarn nedenini renecek herkes, hibir ey gizli kalmayacak, fakat yaamak gerek imdi... almak gerek, sadece almak..." Bylece ehov' un oyunlarndaki bir baka ana temaya; "almak", "zveri" "sabr" temalarna gelmi oluyoruz... Henz bir ortaokul rencisiyken, kardelerinden birine yazd mektupta Anton ehov, "adaleti, incelii, insanlar arasnda sayg ve sevecenlii, vicdan hesaplamasn ve i tutarll" ve bunlarn yan sra da alkanlk ve zveriyi ne kadar nemsediini anlatmt... Oyun yazan olarak kahramanlarna kar ne kadar yansz olmaya alrsa alsn, onun yine de en ok sevecenlikle yaklat tipler, bu erdemlerin savunuculardr. Kzkarde 'in biti sahnesinde trina'nn syledikleri, Vanya Day 'nn yine biti sahnesinde Sonya'nn sylediklerinin hemen hemen aynsdr... Bu sahnede Sonya'mn "...sabredeceiz, yaayacaz, alacaz..." szleri aclara katlanmann anlatm olduu kadar, gelecee dnk bir umut ldr da... Yine Kzkarde 'in bir baka sahnesinde Irina yle diyor doktor ebutikin'e: "Bu sabah uyandm, kalktm, yzm ykadm ve anszn yle geldi ki bana, bu dnyada her eyin anlam ak benim iin! Ve nasl yaamam gerektiini biliyorum. ...nsan kim olursa olsun, emek harcamal, ter dkmelidir; ve yaamn anlam, amac, mutluluu ve cokusu sadece bundadr...'' Yine rina bir ba ka yerde unlar sylyor:' 'almak gerekir, almak. Emein ne olduunu bilmediimiz iin mutsuzuz byle, yaam bylesine karanlk grnyor bize. Bizler almay hor gren insanlardan doduk." Mart'nn sonlarna doru Nina'nn syledikleri de bu dorultudadr: "Asl olan an deil, parlt deil, benim hayal ettiim eyler deil, sabretme becerisidir... Han tamay becer ve inan..." Bu szlerde bir dindarlk eilimi de sezilmektedir. Kzkarde 'te Verinin bir kez daha vurguluyor bu kavramlar: "Bizler iin mutluluun olmadn, olamayacan size kantlamay

ne kadar isterdim... Biz sadece almak, almak zorundayz... Mutluluk ise bizden ok sonra gelecek olan ocuklarmzn ksmetidir.'' Olumlu zellikler tayan bu gen tiplerine (Ivanov 'da aa; Vanya Day 'da Sonya; Kzkarde 'te Irina; Vine Bah esi'nde Varya ve Anya...) kar, bir kuak ncenin aristokrat kkenli kadnlar tembel ve uyumsuzdurlar. Mutsuzdurlar ve bunun nedeninden de habersizdirler. Tek balarna var olamazlar. Hep bir erkee dayanma gereksinimi duymaktadrlar ve yaanlan mutsuzluk iinde srp gidecektir. Ivanov 'da Anna Petrovna, Mart'da rina Arkadina, Vanya Day'da Yelena Andreyevna, Vine Bahesi'nde Lubov Andreyevna, hep bu gzel, alml ama mutsuz, dayanksz, tek balarna var olamayan aristokrat kkenli kadn tipleridir... Onlarn yan sra, toplumsal tabanlar kaym, aristokratlar, (Ivanov'da abyelski, Mart 'da Sorin, Vine Bahesi 'nde Gayev); tara feodalizminin gln gogoliyen tipleri (Ivanov'da Lebedev, Z. Savina, Vanya Day'daTelyegin, Vine Bahesi'ndeSimeonovPiik); ezik, gln brokratlar (Mart 'da Medvedenko, Kzkarde 'te Kuligin, Vine Bahesi 'nde Yepihodov); eski ve yeni kuaktan uaklar, hizmetkrlar (Vanya Day 'da Marina, 18 Vine Bahesi 'nde Yaa, Dunyaa, Firs vb...) ehov'un oyunlarnn zengin toplumsal ve psikolojik rgs iinde yerlerini alrlar... Vine Bahesi 'nde eski kle, yeni zengin Lopahin'in syledikleri, yitik aydnlarla birlikte btn bu toplumsal evreleri ve insanlar da kapsyor saylabilir:'' u Rusya' da ne iin var olduklar belirsiz ne kadar ok insan olduunu bilir misin?" ve yine Vine Bahesi'nin o etkileyici sahnesindeki "Yoldan Geen" tm bu ypranm, yozlam, km insanlara ve toplumsal ilikilere kar ykselmekte olan mthi bir tehdidin simgesi gibidir... Oyunlarnda Yap ve Biim zellikleri: ehov daha vanov 'u yazd srada,' 'hayat ve insanlar ayaklklar takmken grndkleri gibi deil, olduklar gibi gstermek'' gerektiini dnyordu. Bir oyun yle' 'yazlmal ki, insanlar gelsinler gitsinler, yemek yesinler, havadan sudan konusunlar, kt oynasnlar. Yaam naslsa yle olmaldr; karmak ve ayn

zamanda basit... Fakat btn bu olaylar srasnda da mutluluklar yaratlmakta ya da hayatlar parampara olmaktadr..." Yazarn bu szleri, onun oyunlarndaki yap ve biim zelliklerini kavramada da en iyi anahtar niteliindedir. Ivanov melodram, eleri tayordu henz. Orman Cini eletirmenlerce "ilgin olmayan bir yaam parasn sahneye getirmekle" eletirilmiti. Fakat her iki oyunda da ehov'un kendi tanmlamasyla, geleneksel dramn "kahraman"lar yoktur. Mart'yi "dramatik sanatn tm kurallarna kar" yazdn sylyordu. Vanya Day ise ehov'un yeniliki oyun yazarlnn katksz bir rn, bir bayapttr. Vanya Day 'dan balayarak olgunluk dnemi oyunlarnda dramatik durumlardan zenle kanmtr. Nitekim Voynitski'nin cinayet ileme giriimi birden komediye dnr, intihar tasans da ciddi olmaktan uzaktr. Kzkarde 'te rina'nn bil 19 dii yabanc dili unuttuunu fark ettiinde gsterdii tepki hzn verici olduu kadar gln ve ironiktir de... Vine Bahesi 'nde Firs'in kapal evde unutuluu yine ac olduu kadar gln ve ironiktir. Buna karlk Vine Bahesi 'nin son sahnesinde Gayev ve Lubov Andreyevna'nn artk bir daha dnmeyecekleri evlerinde yalnz kaldklar ksa an, insanca bir duygululuun varabilecei en yksek noktadr... Glnlk ve hzn, humor ve sknt, umut ve dkrkl, duygu ve ironi, tpk yaamda olduu gibi yan yana ve bazen ayn cmlenin iinde birliktedir... Yaam stne en arpc gzlem ve en duygulu szlerle en kaba, basit sz ve imalar bir aradadr bu oyunlarda... Klie olaylar ve durumlardan bilinli olarak uzak durulmutur. Her ey ok olaandr. Gnlk yaamn ayrntlar, sradan bir sz, bir olay, kaybolan ve sonra bulunan bir ift galo, rzgrlarda arpan bir pencere, can alc nemde eyler konuulmaktayken tavuklarn yemlenmesi vb... yknn akyla ilevsel ilgisi olmayan bu olgular birden olay rgsne giriverir... Ama gereklik duygusunu glendiren de, grnte ilevsel olmayan bu kk olgular, ayrntlardr... Bunlar oyunlara yaamsal bir canllk, olaanlk, hayatn atan nabzn, ritmini kazandrmlardr... ehov'un oyunlar sahnelenirken bu

incelikler gzetilmeli', glnlk ve duygululuun, hzn verici ve ironik olann, abartsz, ll dengesi kurulabilmelidir. Kiiler deil, kiiler arasndaki ilikilerin anlam, entrika deil yaanlan vurgulanabilmelidir. Ve ehov'un, Mart'nn oyuncularna syledii gibi, "Her ey basit olmaldr... tmyle basit... teatral olmamaktr esas olan..." Ataol Behramolu Aralk 1982 20 MARTI (Oyun, 4 perde) 21 KiiLER RNA NlKOLAYEVNA ARKADNA (Kocasnn soyadyla REPLEVA) Aktrist. KONSTANTN GAVRLOVl TREPLEV Olu, bir gen. PYOTR NKOLAYEVl SORN, rina Nikolayevna'nn aabeyi. NNA MHAYLOVNA ZARENAYA, Zengin bir iftlik sahibinin gen kz. LYA AFANASYEV AMRAYEV , Emekli stemen, Sorin iftliinin khyas. POLtNA ANDREYEVNA, lya Afanasyevi'in kars. MAA, amrayevlerin gen kzlar. BORS ALEKSEYEV TRGORlN, Yazar. YEVGEN SERGEYEVl DORN, Doktor. SEMYON SEMYONOV MEDVEDENKO, retmen. YAKOV ii. AI HZMET KIZ Olay, Sorin iftliinde geer. nc ve drdnc perdeler arasnda iki yllk bir zaman vardr. 23 BRNC PERDE Sorin 'in iftliinde bahenin bir blm, iki yan aal geni bir yol gerideki gle doru uzanr. Bir amatr tiyatro gsterisi iin yapld belli derme atma bir sahne gln grnmesine engel olmaktadr. Sahnenin sanda, solunda fundalklar. Bir ka iskemle ve kk masa. Gne az nce batmtr. Amatr tiyatro gsterisi iin

hazrlanm sahnenin inik perdesinin arkasnda Yakov ve teki iiler almakta, eki ve ksrk sesleri iitilmektedir. Parkta bir gezintiden dnen Maa ile Medvedenko soldan gelirler. MEDVEDENKO - Neden hep karalar giyersiniz siz? MAA Hayatmn yasn tutuyorum. Mutsuzum. MEDVEDENKO - Neden ama? (Dnceli.) Aklm ermiyor. Salnz yerinde. Babanz zengin deil ama, durumu hi de kt saylmaz. Bir de beni dnn. Ayda topu topu yirmi ruble geiyor elime, emeklilik kesintisi de caba, ama yine de yas tuttuum yok. (Otururlar.) MAA - Para... Ne nemi var parann! nsan yoksulken de mutlu olabilir. MEDVEDENKO - Evet, teoride yle... Ama iin pratiinde nasl oluyor bakn: Ben, annem, iki kz, bir de erkek kardeim topu topu yirmi rubleyle geinmek zorundayz. nsan dediin yiyip ier, yle deil mi? Sonra ay, eker? Ttn? k bakalm iin iinden, kabilirsen... MAA (i sahneye bakarak.) - Gsterinin balamasna az kald. 25 MEDVEDENKO - Evet. Zarenaya oynayacak. Oyunun yazar ise konstantin Gavrilovi. Birbirine klar ve bugn gnlleri tek ve ayn sanatsal grnty yaratmak arzusunda kaynaacak. Bizim gnllerimizde ise ortak dokunma noktalar yok. Oysa seviyorum sizi Maa. Hasretimden evde duramyorum. Her gn alt verst yaya olarak buraya geliyor, ayn yolu yine yaya olarak gerisin geri dnyorum da, souk bir umursamazlktan baka bir ey gremiyorum sizde. Evet, anlyorum tabii. Zrdn tekiyim, elime bakan koca bir aile var... Kendi karnn doyurmaktan aciz birinin ardndan niye gitmeli ki... MAA - Sama. (Enfiye eker.) Aknz duygulandryor beni ama, karlk veremiyorum, hepsi bu. (Tabakay uzatr.) Buyurmaz msnz? MEDVEDENKO - istemem. (Sessizlik.) MAA - Ne boucu hava. Bu gece sanrm frtna patlar. Siz

ya felsefe yapyor ya da yoksulluktan dem vuruyorsunuz. Size gre yoksulluktan daha byk mutsuzluk olamaz. Ama bence paavralar iinde dolanp da bir dilim ekmee muhta olmaktan ok daha beter eyler vardr... Fakat, sizin anlayacanz bir ey deil bu... (Sadan Sorin ve Treplev girerler.) SORN - (Bastonuna dayanarak.) u ky hayat bir trl sinmedi iime olum. Alamayacam buralara, belli bir ey bu. Dn saat onda kafay vurup yattmda, ya da bu sabah dokuzda kalktmda hep ayn duygu vard iimde: Sanki ok uzun sren bir uyku yznden beynim kafa tasma yapm da falan filan... (Gler.) le yeme 26 inden sonra da elimde olmakszn yatp uyudum yine, ama kafamn ii kazan gibi, vesselam... TREPLEV - Doru. Kentte oturmalsn sen day. (Maa ile Medvedenko 'yu grerek.) Hey, ne iiniz var burada sizin? Balad zaman arrlar. Ama imdi gidin ltfen. SORIN - (Maa 'ya.) Marya lyinina, ne olur babanza syleyin de zdrsn u kpei. Uluyup duruyor. Kzkardeim dn de gzn krpmad sabaha kadar. MAA - Babamla kendiniz konuursunuz. Benim iim deil. Beni mazur grn ltfen. (Medvedenko 'ya.) Gidelim! MEDVEDENKO - (Treplev'e.) Balad zaman haberimiz olacak, deil mi? (Maa ve Medvedenko karlar.) SORlN - Demek, it btn gece uluyacak yine... u kyde hibir zaman gnlmce yaayamadm gitti. Bir ay izin alp geldiim olurdu, hani dinlenirim filan diye. Ama buradaki samalklarla canmdan bezer, daha ilk gnden kap gitmek isterdim. (Gler.) Her zaman zevk duyardm buradan ayrlrken... Gel gr ki, emekli oldum, gidecek yerim yok, vesselam... ister istemez, buradaym... YAKOV - (Treplev 'e.) Biz gle ykanmaya gidiyoruz Konstantin Gavrili. TREPLEV - Olur. Ama on dakika sonra yerinizde olun. (Saatine bakar.) Neredeyse balyoruz. YAKOV - Bastne. (kar.) TREPLEV - (i sahneye gz atarak.) - ite sana en lsndan

tiyatro! Perde, birinci kulis, sonra ikincisi, son 27 ra da ak alan. Dekor yok. Dorudan doruya gl ve ufku gryoruz. Perde tam tamna sekiz buukta, ay doarken alacak. SORN - Harika. TREPLEV - Tabii Zarenaya gecikirse tm etki yok olur. Gelmesi de gerek artk. Babasyla vey annesi bask altnda tutuyorlar kz, evden kmas hapishaneden kamak kadar g. (Daysnn boyunban dzeltir.) Tra olman gerekmez miydi, san sakaln birbirine karm... SORN (Sakalm tarayarak.) Hayatmn trajedisidir bu. Genliimde de byleydi d grnm, sanki zil zurna sarhomuum gibi filan. Kadnlar hibir zaman sevmediler beni. (Oturur.) Kzkardeimin keyfi neden bozuk bu gn? TREPLEV - Neden mi? Can sklyor. (Sorin 'in yanna oturur.) Kskanyor. Oyunda kendisi deil de Zarenaya oynayacak diye, bana da, gsteriye de, oyunuma da kar. Tek satrm bilmeden, nefret ediyor oyunumdan. SORN - (Gler.) Yok canm, nereden karyorsun... TREPLEV - u kck sahnede kendisi deil de Zarenaya basan kazanacak diye cam imdiden sklmaya balad bile. (Saatine bakar.) Psikolojik bir garabet rneidir annem. Yeteneinden hi kuku yok, akll bir kadndr: Kitap okurken gzya dkebilir, Nekrasov'un tm iirlerini bir rpda ezbere okuyuverir sana, biri hasta oldu mu melek gibi titrer stne, ama bir baka aktristi vmeye gr yannda! Dnyay bana ykar alimallah! Sadece onu vmek, onun hakknda yazmak, "La dame aux camelias " ya da "Hayatn Ttsleri" oyunlarndaki olaanst oyununa hayran kalmak zorundasndr. Tabii, burada, kyde bu afyondan yoksun kald iin can sklyor, fkeleniyor, he 28 pimiz dman grnyoruz gzne, kabahatliyiz. Sonra bo inanlar vardr; yan yana mumun yaklmasndan, on saysndan korkar. stelik de cimridir. Odesa'da, bankada yetmi bin rublesi olduunu pekl biliyorum. Ama dn para iste de greyim, alayp szlanmaya balar. SORN - Annemin oyunundan holanmadn takmsn

aklna, huysuzlamp duruyorsun. Telaa gerek yok, annen tapyor sana. TREPLEV - (Bir iein yapraklarn kopararak.) Seviyor, sevmiyor, seviyor, sevmiyor, seviyor, sevmiyor... (Gler.) Grdn m, annem sevmiyor beni. Bunda aacak bir ey de yok! Yaamak istiyor o, k olunmak, ak, parlak renkli bluzlar giymek istiyor... Bense yirmi be yama bastm, ona artk gen olmadm anmsatyorumbylece. Ben olmadmda otuz iki yandadr, benim yanmdaysa krk nde... ite bunun iin nefret ediyor benden. Bundan baka tiyatrodan hazzetmediimi de biliyor. O seviyor tiyatroyu, tiyatro yoluyla insanla, kutsal sanata hizmet ettiini sanyor. Ama bence bugnn tiyatrosu tutuculuktan, bo ve geri eylerin savunuculuundan baka bir ey deil. Perde kalkp da o duvarl odada, sahnenin yapay nda, o byk yeteneklerin, kutsal sanatn yce kiilerinin, insanlarn nasl yiyip itiini, sevitiini, yrdn, nasl ceket giydiini bize betimlediklerini grdmde; baya tablolar ve tmcelerle, ancak mankafalarn iine yarayacak o kk, basit ahlak rnga etmeye altklarm izlediimde; binlerce deiik grnt arkasnda hep ayn baya eyi stp stp sunduklarnda; kabal ve bayalyla stne bir karabasan gibi ken Eyfel kulesinden Maupassant'n kamas gibi, kap gidiyorum ben de. 29 SORN - Tiyatrosuz yapamayz. TREPLEV - Yeni biimlere gereksinim var. Yeni biimler bulunamyorsa eer, hibir ey olmasn daha iyi. (Saatine bakar.) Annemi seviyorum, hem de ok. Fakat anlamsz bir yaam srdryor, ad ayyuka kt u yazarla birlikte, gn gemiyor ki gazetelerin dedikodu sayfalarnda ondan sz edilmesin. Bu da bktrd beni. Bazen de sradan bir lmlnn bencilliini duyuyorum iimde; annemin nl bir aktrist olmasna zlyorum, herhangi bir kadn olsayd daha mutlu olurdum gibi geliyor bana. Kimi zaman nl kiilerle tepeleme dolu olurdu evimiz; aktrler, aktristler, yazarlar... Aralarnda hibir deeri bulunmayan bir ben olurdum sadece, srf onun olu olduum iin varlna katlanlan... Day, insan bundan daha ok ezen, bundan daha aptalca bir durum olabilir mi?.. Kimim ben?

Neyim? niversitenin nc snfndan, hani derler ya, elde olmayan nedenlerle ayrlmak zorunda kalm, yeteneksiz, meteliksiz, nfus kdma gre de Kiev doumlu, aa orta tabakadan biri... Gerekten de, nl bir aktrd, ama Kiev'in aa orta tabakasndand babam... Byle ite... Annemin konuk salonunda tm bu sanatlar, yazarlar, ycegnll ilgilerini bana ynelttiklerinde, baklaryla hiliimi lyorlarm gibi gelir, dncelerini okur, alalmlmn acs altnda ezilirdim. SORN - Hazr sz almken, u yazar nasl bir adam Alla'sen? Anlamak g. Susuyor hep. TREPLEV - Akll, sade, biraz da melankolik biri. Efendi ve ll. Krknda bile deil daha, ama imdiden nl ve grtlana kadar doymu hayata... Yazdklarna ge 30 line... bilmem., nasl sylemeli? Ho ve ilgin... fakat Tolstoy ya da Zola'dan sonra Trigorin okumak istemiyor insan. SORN - Kim ne derse desin, yazarlar severim dorusu. Bir zamanlar iki eyi tutkuyla istemitim: Evlenmek ve yazar olmak. Fakat ne biri oldu, ne teki... Ya, kk bir yazar olmak bile fena olmasa gerek vesselam. TREPLEV - (Kulak kabartarak.) Ayak sesleri duyuyorum... (Daysn kucaklar.) Onsuz yaayamam... Admlarnn sesi bile ne kadar gzel... lgnca mutluyum. (Sahneye girmekte olan Nina Zarenaya 'ya doru hzlayrr.) Byleyici peri, dlerimin sevgilisi... NNA - (Heyecanl.) Ge kalmadm ya... Ha, ge kalmadm deil mi?.. TREPLEV - (Ellerini perek.) Hayr, hayr, hayr... NNA - Gn boyunca tedirginlik iinde kvrandm durdum, ne korkuntu tanrm! Babam brakmayacak diye dmkopuyordu... Bereket versin bir yere gittiler vey annemle. Gk kzaryor, ay dodu doacak, at deli gibi srdm... (Gler.) yle sevinliyim ki imdi. (Sorin'in elini kuvvetle skar.) SORN - Gzler... alamaktan kzarmlar belli ki... Yok yok! yi bir ey deil bu. NNA - yle.. Nasl soluk soluaym baksanza. Yarm saat sonra da dneceim, acele etmem gerek. Yok, yok ne olur

brakn da gideyim... Babam burada olduumu bilmiyor. TREPLEV - Hemen balamalyz zaten. Gidip herkese haber vereyim. SORN - Bu ii ben yaparm, olur biter. Hemen gidiyorum. (Sadan karken bir ark mrldanr.) "ki asker 31 Fransa'ya dnerken..." (Durup evresine baknr.) Bir keresinde yine byle ark sylyordum da bir savc yardmcs arkada "Sesiniz pek gr ekselans!" demiti. Sonra biraz dnp eklemiti: "Ama irkin." (Glerek kar.) NNA - Babamla kars buraya gelmeme izin vermiyorlar. Burada bohem hayat yaanyormu... Aktrist olmamdan korkuyorlar... Benim gnlnlse, tpk bir mart gibi, buraya, bu gle doru akyor... Yreim sizinle dopdolu... (evreye baknr.) TREPLEV - Yalnzz. NNA - orada biri var gibi... TREPLEV - Yok kimse. (prler.) NNA - Ne aac bu? TREPLEV - Karaaa. NNA - Neden kapkara yle? TREPLEV - Akam oldu, her ey kararyor. Yalvarrm erken gitmeyin. NlNA - Olanaksz. TREPLEV - Peki, ben size gelsem, Nina? Tm gece boyunca, sabaha kadar, bahede durup pencerenize bakmak iin... NNA - Olmaz, beki grr. Kpek de alkn deil size, havlar. TREPLEV - Seviyorum sizi. NNA... TREPLEV - (Ayak sesleri duyarak). Kim var orada? Siz misiniz Yakov? YAKOV - (Sahne gerisinden.) yi bildiniz efendim. 32 TREPLEV - Yerlerinizi aln. Tam zamandr. Ay douyor. NNA - Gerekten de. TREPLEV - spirto hazr m? Kkrt de tamam, deil mi? Kzl gzler grndnde kkrt kokusu yaylacak. (Nina 'ya.)

Sahneye geebilirsiniz, her ey tamam. Heyecanl msnz? NNA - ok... Anneniz neyse, ondan ekinmiyorum, ama Trigorin de burada... Korkun bir ey onun karsnda oynamak, utanyorum da... nl bir yazar... Gen mi? TREPLEV - Evet. NNA - Olaanst gzellikte hikyeleri var! TREPLEV - (Souk.) Bilmem, okumadm. NNA - Sizin oyununuzda oynamak g bir ey. Canl kiiler yok. TREPLEV - Canl kiiler! Hayat olduu ya da olmas gerektii gibi deil, hayalimizde canlandrdmz gibi betimlemek gerekir. NNA - ok az hareket var oyununuzda, sadece okuma. Oysa bir oyunda bence mutlaka ak olmal... (Birlikte sahne arkasna giderler.) (Polina Andreyevna ve Dorn girerler.) POLNA ANDREYEVNA - Hava nemleniyor. Gidip lastik izmelerinizi giyin. DORN - Ben yanyorum. POLNA ANDREYEVNA - Hi korumuyorsunuz kendinizi. natlk ediyorsunuz. Bir doktor olarak nemli havann size ne kadar zararl olduunu pekl bilirsiniz de, amacnz bana ac ektirmek. Dn akam da mahsustan oturdunuz terasta... 33 DORN (Birark mrldanr.) - 'sz etme, genliimi mahvettiinden...' POLNA ANDREYEVNA - rinaNikolayevna ile yle tatl sohbet ediyordunuz ki havann souduunu fark etmediniz bile... Doru syleyin, holanyorsunuz ondan, deil mi? DORN - Yam elli be. POLNA ANDREYEVNA - Bo lakrd, erkekler iin yallk deildir ki bu. Kendinizi ok gzel korumusunuz, hl houna gidiyorsunuz kadnlarn. DORN - Peki ne istiyorsunuz? POLNA ANDREYEVNA Bir aktrist grdnz m hepiniz yerlere kapanmaya hazrsnz. Hepiniz! DORN (Bir ark mrldanr.) - "ite yeniden karnda senin..." Toplumda sanatlara hayranlk duyuluyor, onlara, szgelimi tccarlara olduundan daha baka trl davranlyorsa,

eyann doasna uygun bir eydir bu. Bir eit idealizmdir. POLlNA ANDREYEVNA - Kadnlar her zaman k oldular size, kucanza attlar kendilerini. Bu da m idealizm? DORN (Omuzlarn silkerek.) - Ne var bunda? Kadnlarla gerekten de ok iyi olmutur ilikilerim. Bende her eyden nce becerikli bir hekimi sevdiler. On, on be yl kadar nce btn bu il evresinde, anmsayacaksnz, doru drst tek doum hekimi bendim. Sonra, her zaman drst olmuumdur insan ilikilerinde. POLiNA ANDREYEVNA (Dorn 'un elini tutarak.) Canm benim! DORN - Yava. Gelen var. (Sorin, kolunda Arkadina, yanlarnda Trigorin, amrayev, Medvedenko ve Maa girerler.) AMRAYEV - Onu 1873 'te Poltava panayr srasndaki oyununda grecektiniz, ne harika kadnd! imdi bile heyecanlanyorum dnrken! Harika bir oyuncuydu! Ya komik adin, Pavel Semyoni adin, onun nerede olduunu biliyor musunuz? Rasplyuyev rolnde onun gibisi yoktu. Sadovski'den bile stnd, inann hanmefendi. Kendisi acaba nerede imdi? ARKADNA - Durmadan birtakm Nuh nebiden kalma eyleri sorup duruyorsunuz. Nereden bileyim canm! (Oturur.) AMRAYEV (iini ekerek.) - Paka, adin! Ben yle oyuncuyu nereden bulaym imdi! Tiyatro ok ey yitirdi, rina Nikolayevna! Eskiden gl mee aalar vard, imdi karmza kanlar ise bildiimiz ktk. DORN - Byk yldzlarn azald doru, ama buna karlk ortalama oyuncunun dzeyi ok ykseldi. AMRAYEV - Sizinle uzlamama olanak yok. Bununla birlikte zevk sorunudur, tartlmaz. De gustibus aut bene, aut nihil. (Treplev sahne arkasndan bakar.) ARKADNA - Sevgili olum, ne zaman balyor? TREPLEV - Az sonra. Biraz sabretmenizi diliyorum. ARKADNA (Hamlet 'ten okur.) - "yleyse neden ktle teslim ettin kendini, ak cinayetin uurumunda aradn?" (Sahne gerisinden boru sesi gelir.) TREPLEV - Bayanlar, baylar, balyoruz! Ltfen dikkat! (Sessizlik.) Balyorum. (Bir denekle yere vurur ve 34

35 yksek sesle konuur.) Sizler, ey geceleyin bu gln zerinde uuan eski zaman glgeleri, saygdeer hayaller, uyutun bizleri, uyutun ki iki yz bin yl sonra olacaklar grelim! . SORN - ki yz bin yl sonra hibir ey olmayacak. TREPLEV - yleyse brakalm da bu hibir eyi gstersinler bize. ARKADNA - Brakalm. Biz uyuyoruz. (Perde kalkar. Gl gzler nne serilir. Ufukta ay ve klarnn suda yansmalar. Nina Zarenaya tepeden trnaa ak giysiler iinde, bycek bir kaya zerinde oturmaktadr.) NNA - nsanlar, aslanlar, kartallar ve keklikler, boynuzlu geyikler, kazlar, rmcekler, derin sularn suskun balklan, deniz yldzlar ve gzle grlmesi olanaksz varlklar; tek szckle, tm canllar, yaamlarnn kederli emberini tamamlayp sndler... Artk binlerce yzyldr yeryz tek bir canl varlk tamyor zerinde ve bu zavall ay bou bouna yakyor fenerini. ayrlarda rarak uyanan turna kular yok artk ve hlamur korularnda mays bceklerinin vzltlar iitilmiyor. Souk, souk, souk... Boluk, boluk, boluk... Dehet, dehet, dehet... (Sessizlik.) Tm canl yaratklarn vcutlar toza dnt ve sonsuz madde onlar taa, suya, buluta evirdi ve hepsinin ruhlar tek bir ruhta birleti. Evrensel dnya ruhunda... O benim, ben... Byk iskender'in ruhu da, Sezar'nki de, Shakespeare'inki de, Napoleon'unki de ve slklerin en deersizinin ruhu da bendedir, insanlarn bilinleri ve hayvanlarn igdleri birleip kaynatlar bende ve ben her 36 eyi, her eyi, her eyi anmsyor, tm hayatlar yeniden yayorum kendimde... (Bataklk gazlarnn alevleri grnr.) ARKADNA (Yava sesle.) - Dekadanca bir ey bu. TREPLEV (Yalvarrcasna, sitemle.) - Anne! NNA - Yalnzm, yapayalnz. Bir ey sylemek iin yzylda bir aarm azm ve sesim bu bolukta kederle nlar ve hi kimselere ulamaz... Sizler de, ey solgun alevler, iitmiyorsunuz beni... Sabah ncesinde amurlu bataklktan ykselirsiniz siz ve tan vaktine kadar srtp durur sunuz, dncesizce, iradesizce, hibir

yaam kprts tamakszn... Sonsuz maddenin babas eytan, bir yaam kprts doar korkusuyla, talarda ve sularda olduu gibi her an sizlerin atomlarn da deitirir ve durmakszn deiirsiniz. Evrende srekli ve deimez olarak bir tek ruh kalr sadece. (Sessizlik.) Bombo, derin bir kuyuya atlm bir tutsak gibi, neredeyim, beni ne bekliyor, bilmiyorum. Fakat bir tek ey var bildiim, ok iyi bildiim: Maddi glerin yaratcs eytanla amansz, acmasz kavgada, zafer mutlaka benim olacak ve sonuta da madde ile ruh esiz bir uyumda birleip kaynaacak, bu ise dnyasal iradenin egemenlii olacaktr. Fakat uzun, yava, binlerce yllk bir srecin sonrasnda hem ay, hem parlak Sirius, hem yeryz toza dntkten sonra gerekleecek bu... Ama o zamana kadar dehet, dehet... (Sessizlik. Gl zerinde . iki kzl k grnr.) te, amansz dmanm eytan yaklayor... korkun, kzl gzlerini gryorum onun... ARKADNA - Kkrt koktu. Bu da oyunun gerei mi? TREPLEV - Evet. 37 ARKADNA (Gler.) - Anladm, efekt... TREPLEV - Anne! NNA - nsansz can sklyor onun... POLNA ANDREYEVNA (Dom 'a.) - apkanz kardnz. Giyin, yoksa trsnz. ARKADNA - Doktor, sonsuz maddenin babas eytana hrmetten kard apkasn. TREPLEV (fkeyle barr.) - Oyun bitti! Yeter! Perde! ARKADNA - Kzacak ne var canm? TREPLEV - Yeter! Perde! ndirin perdeyi! (Tepinir.) Perde! (Perde iner.) Kabahat bende. Oyun yazmann, sahneye kmann ok az sayda sekin kiiye vergi olduunu gzden kardm. Tekelinizi bozdum! Bana... ben... (Bir eyler daha sylemek isterse de, elini sallar, soldan kar.) ARKADNA - Nesi var bunun? SORN - Kalbini krdn. ARKADNA - Bata, bunun bir aka olduunu syleyen kendisiydi, ben de aka gibi aldm ii. SORN - Ama ne olursa olsun...

ARKADNA - imdi anlalyor ki byk bir sanat eseri yazm! Bakn u ie! Demek btn bu dzenlemeler, kkrt kokutmalar, aka iin deil de sanatsal bir gsteri iinmi... bize nasl oyun yazlacan ve nasl oynanacan retmek istemi. Ama bir yerden sonra can skc btn bunlar. Bana kar, bu srekli olarak tedirgin edici tavrlar, ineli szleri, bilmem, ama kimin olsa canm skar! SORN - Seni memnun etmek istedi... ARKADNA - yle mi? Peki, sradan bir oyun semeyip de bizi bu dekadanca sayklamay dinlemek zorun 38 da brakmasna ne demeli? aka iin olduktan sonra sayklama dinlemeye de hazrm. Ama yle deil bu. Yeni biimler, sanatta yeni bir dnem iddialar var burada. Aslmdaysa, yeni biim filan laf, huyu kt, hepsi bu. TRGORN - Herkes isteine ve becerisine gre yazmakta zgrdr. ARKADNA - Varsn yazsn istediini ve becerebildiini, beni rahat braksn da... DORN - Jpiter, fkelendin! ARKADNA - Jpiter deilim ben, kadnm. (Bir sigara y akar.) fkelenmi de deilim, sadece gen bir insan byle can skc eylerle neden vakit ldrr diye zlyorum. Kalbini krmak istememitim. MEDVEDENKO - Ruhun maddeden ayrlabilecei konusunda bir dayanamz yok. nk belki de ruhun kendisi maddi atomlarn bir toplamdr. (Trigorin 'e, heyecanla.) Bakn, u bizim retmenlerin hayat stne bir oyun yazp sahnede oynamak ok ilgin olurdu! G bir hayat bu, ok g! ARKADNA - Diyecek yok... Ama oyunlar da, atomlar da bir yana brakalm imdi. Ne gzel bir akam! Bir yerlerde ark syleniyor, iitiyor musunuz? (Kulak kabartr.) Ne kadar ho! POLNA ANDREYEVNA - br kyda sylyorlar. (Sessizlik.) ARKADNA (Trigorin 'e.) - Yanma otursamza. On on be yl kadar nce bu gln stnde her gece mzik ve ark sesleri nlard. u grdnz kyda alt malikne vardr. Anmsyorum da imdi, o kahkahalar, cmbleri, ate etmeleri, o bitmez tkenmez ak ilikilerini... O za

39 manlar btn bu evrelerin jeunepremier 'i, tapt kii, ite u grdnz (Dorn 'u gsterir.) doktor Yevgeni Sergei'di. imdi de ban dndrebilir kadnlarn, ama o zamanlar kar durulmaz bir ekicilii vard. Biliyor musunuz, rahat deil iim. Niye krdm zavall ocuu sanki? (Seslenir.) Kostya! Olum! Kostya! . MAA - Gidip arayaym onu. ARKADNA - Ltfen cancazm. MAA (Bararak soldan kar.) Konstantin Gavrilovi! Konstantin Gavrilovi neredesiniz! Konstantin Gavrilovi! NNA (i sahneden karak.) - Anlalan devam etmeyecek, kabilirim. Selamlar! (Arkadina ve Polina Andreyevna ile prler.) SORN - Tebrikler! Tebrikler! ARKADNA - Bravo! Bravo! Zevkle izledik, insann byle bir gzellik, byle harika bir sesle kyde oturmas gnahtr vallahi. Yetenek var sizde. Bakn, mutlaka sahneye kmalsnz siz! NNA - Ah,benimhayalimdirbu! (iini eker.) Fakat bu hayal hibir zaman gereklemeyecek. ARKADNA Kim bilir? Size Trigorin' i takdim edeyim. Boris Alekseyevi. NNA - Ne kadar sevindim... (Utanga, akn.) Sizi hep okurum... ARKADNA (Nina 'yi yanna oturtarak.) - Sklmayn cancazm. nldr, ama burnu byk deildir. Bakn, gryor musunuz, o da sklyor... DORN - u perde kalkabilir artk deil mi, insann ii kararyor. 40 AMRAYEV (Barr.) - Yakov, u perdeyi kaldrver aslanm! (Perde alr.) NNA (Trigorin 'e.) - Tuhaf bir oyun, yle deil mi? TRGORN - Balk tutmaya baylrm. Akam st oturup da olta mantarnn su stnde kmldann seyretmekten daha byk bir keyif yoktur benim iin. NNA - Ama ben bir kez yaratma zevkini tatm olan kimse iin baka bir zevk olamayacam sanyorum. ARKADNA (Gler.) - Aman byle eyler sylemeyin, iltifat

edildiinde neye uradn aryor nk. AMRAYEV - Anmsyorum da imdi, bir gn Moskova'da, Opera'dayz... nl bas Silva, en alt perdeden bir do sesi kard sahnede. Balkondaki izleyiciler arasnda, u rastlantya bakn, bizim kilise korosundan bir bas oturuyor. Seninki anszn, aknlmz tasavvur edin, bir perde daha aadan "Bravo Silva!" diye grlemez mi... Bakn yle: (Altperdeden bir basla.) "Bravo Silva!.." Tiyatro dondu, kaldyd... (Sessizlik.) DORN - eytan geti. NNA - Gitmeliyim ben. Hoa kaln. ARKADNA - Nereye? Byle erkenden? Yo, brakmayz sizi. NNA - Babam bekliyor. ARKADNA - Bu da nasl bir adam byle canm!.. (prler.) NNA - Buradan gitmenin benim iin ne kadar g olduunu bilseniz... ARKADNA - Bari birisi elik etseydi size yavrucuum. 41 NlNA (rkm.) - Yo, yo, olmaz! SORN (Yalvarrcasna.) Kaln, ne olur! NNA - Olanaksz, Piyotr Nikolayevi. SORN Bir saatliine, ne var ki bunda... NNA (Bir an dnr, alamakl.) - Olanaksz! (Sorin 'le el skr ve hzla kp gider.) ARKADlNA - Talihsiz kz. Sylediklerine gre rahmetli annesi servetinin tmn, son kuruuna kadar kocasna brakm. Adam da vasiyetnamesinde varn younu ikinci karsna brakt iin, kzcazn hibir eyi yok. Olacak i deil dorusu. AMRAYEV - Evet, hakkn teslim etmek gerekirse babac ei az bulunur bir hayvandr. SORlN (m ellerini oluturarak.) - Biz de gidelim artk dostlar, hava nemlendi. Bacaklarm szlyor. ARKADNA - Zaten bacaklarn tahtadan sanki, glkle srklyor sun! Ne yapalm, gidelim bari zavall ihtiyarck... (Koluna girer.) AMRAYEV (Karsna kolunu vererek.) - Madam... SORN Kpek havlyor yine... (amrayev'e.) Ilya Afanasyevi, ok rica ederim zdrn u hayvan.

AMRAYEV - Olamaz Pyotr Nikolayevi, ambarahrsz girmesinden korkarm, erde dar var. (Yan srayryen Medvedenko 'ya.) Tam anlattm gibi, bir perde daha aadan, "Bravo Silva"... Hem de opera arkcs deil de, sradan bir kilise trkcs yapyor bunu. MEDVEDENKO - Bir kilise trkcsnn maa ne kadardr? (Dorn 'dan baka herkes kar.) DORN (Yalnz). - Ya hibir ey anlamyorum bu iten, ya da aklm kardm, ama bu oyun houma gitti be 42 nim... Sylemek istedii bir eyler var... Bu kz yalnzlktan sz ederken, sonra eytann kzl gzleri grndnde heyecandan ellerimin titrediini hissettim... Taze, naif bir eyler vard... Hah, geliyor galiba. Ona oyunuyla ilgili birok gzel ey sylemek geliyor iimden... TREPLEV (Girer.) - Kimse kalmam. DORN - Ben varm. TREPLEV - Maonka drt dnyor parkta, beni aryor. ekilmez yaratk! DORN - Konstantin Gavrilovi, ok sevdim oyununuzu. Biraz tuhaf bir ey, sonra sonunu da izleyemedik, ama yine de gl bir etki uyandrd bende. Yetenekli bir insansnz siz, brakmayn bu iin ardn. (Treplev kuvvetle skar Dorn 'un elini ve tutkuyla kucaklar.) DORN - Ne kadar sinirlisiniz byle! Gzlerden yalar fkrd fkracak... Bakn, ne diyeceim: Konunuzu soyut dnceler oluturuyor. yle de olmas gerekir. nk bir sanat yapt mutlaka byk bir dnceyi dile getirmelidir. Ancak ciddi olan ey gzel olabilir. Ne kadar solgunsunuz? TREPLEV - Demek yazmay srdrmeliyim sizce? DORN - Evet... Fakat sadece nemli ve kalc olan betimleyin. Biliyor musunuz, olduka renkli bir mr srdm ben. Hayatmdan honuttum. Fakat sanatlarn yaratclk annda duyduklar o ruh ycelmesini duymu olsaydm, yle geliyor ki bana, maddi olan her eyi kmserdim ve ruhum kanatlanmasma ykselirdi. TREPLEV - zr dilerim, Zarenaya nerede? DORN - Bir ey daha sylemek istiyorum bakn: Bir

43 yapt, ak, kesin, belirli bir dnceyi iermelidir. Belirli bir ama olmadan yola karsanz, ya yolunuzu arrsnz, ya da yeteneiniz yok eder, sizi. TREPLEV (Sabrsz.) - Zarenaya nerede? DORN - Evine dnd. TREPLEV (mitsiz.) - Ne yapmal imdi? Grmeliyim onu... Mutlaka grmeliyim.. Gidiyorum oraya... (Maa girer.) DORN (Trepler 'e.) - Biraz sakin olun dostum. TREPLEV - Ne olursa olsun gideceim oraya. Gitmeliyim. MAA - Konstantin Gavrilovi, anneniz sizi bekliyor evde. ok merak ediyor. TREPLEV - Arabaya binip gittiimi syleyin ona. Ve rica ediyorum hepinizden, beni rahat brakn! Brakn diyorum! Brakn peimi! DORN - Fakat, fakat olmaz ki byle yavrucuum... iyi deil bu... TREPLEV (Gzleri ya iinde.) - Hoa kaln doktor. Teekkr ederim size... (kar.) DORN (iini eker.) - Ah, genlik, genlik! MAA - Syleyecek baka bir ey bulamadlar m, genlik, genlik derler... (Enfiye eker.) DORN (Maa 'nn elinden tabakay ekip alarak fundalklara frlatr.) - iren bir ey bul (Sessizlik.) Mzik sesi geliyor evden. Gidelim hadi. MAA - Durun. DORN - Ne var? MAA - Size sylemek istediim bir ey var yine... yle konuma isteiyle dolu ki iim... (Heyecanlanmtr.) Babam sevmiyorum... ama yreimde size kar sevgi 44 var... Nedense tm benliimle bana yakn olduunuzu hissediyorum. .. Bana yardm edin, yardm edin, yoksa bir aptallk yapacak, hayatmla oynayp berbat edeceim onu... Daha fazla dayanamayacam artk. DORN - Nedir, ne yardm? MAA - Ac ekiyorum. Hi kimse, hi kimse farknda deil ektiim straplarn! (Ban Dorn 'un gsne koyar, yava sesle.) - Konstantin'i seviyorum.

DORN - Hepiniz nasl da lgna dnmsnz! Nasl da! Ve ne kadar ok ak var byle.. Ey byleyici gl... sensin nedeni bunlarn... (Sevecen.) Fakat ne yapabilirim ben ocuum? Ne gelir elimden? Ne? PERDE 45 iKiNCi PERDE Bir kriket alan ve iek tarhlar. Sada, arka planda, byk terasyla ev; solda, gnein parlak nlan altnda gl grnmektedir. le vakti. Scak. Alann bir kesinde, yal bir hlamur aacnn glgesinde Arkadina, Dorn ve Maa bir bankta oturmaktadrlar. Dorn 'un dizlerinde ak bir kitap vardr. ARKADlNA (Maa 'ya.) - Gelin, kalkp yanyana duralm. (Kalkp yanyana dururlar.) Ha, yle... imdi, siz yirmi iki yandasmz deil mi, bense hemen hemen iki kat... Yevgeni Sergeyi, hangimiz daha gen grnyoruz. DORN - Elbette siz. ARKADlNA - Grdnz m cancazm... Neden ama? Ben alyorum, hayat duyarak yayorum, her an hareketteyim, siz ise yerinizden kmldamyor, yaamyorsunuz... Sonra, bir de kuralm vardr benim: leriye bakmamak. .. Ne yall, ne de lm getiririm aklma... Her ey olacana varr. MAA - Benim iimdeyse, sanki ok, ok eskiden domuum gibi bir duygu var... Hayatm, bitmez tkenmez kuyruu olan bir elbise gibi srklyorum srtmda... ou kez de hibir yaama istei olmuyor iimde. (Oturur.) Tabii, sama btn bunlar. Silkinip canlanmam gerek. DORN (Bir arky usuldan mrldanr.) - "Anlatn ona, ieklerim..." ARKADlNA - Sonra, bir ingiliz gibi de titizimdir. Ya, cancazm, derler ya hani, kendimi bir an bile koyvermem. 46 Sam bam, giyim kuamm her zaman comme il faut 'dur... Hi deilse u parka karken stme bir bluzu giyiniversem, sa tuvaletimle de uramasam, kyamet mi kopar? Yo, hibir zaman bu izni vermem kendime! ite byle gen kalm, pasakl ve rk olmaym, bazlar gibi kendimi salvermeyiime borluyum... (Elleri kalalarnda

dolanr.) Bakn, pili gibiyim! On be yanda bir kz rolne bile karm! DORN - Pekl, ben devam edeyim. (Kitab alr.) Tahlc ile farelerde kalmtk... ARKADlNA - Evet, farelerde... Okuyun. (Oturur.) Ya da, verin ben okuyaym. Benim sram. (Kitab alr, kaldklar yeri aranr baklaryla.) Fareler... Fareler... Hah, buras. (Okur.) "Ve hi kuku yok ki, sosyeteden insanlar iin romanclar martmak ve onlar kendi evrelerine yaklatrmak, tahlcmm tahl ambarnda fare beslemesi kadar tehlikeli bir eydir. Ama yine de sevilip aranr romanclar. Bu nedenle, bir kadn, ele geirmek amacyla bir yazan gzne kestirdi mi, iltifatlarla, bin bir trl gzel sz ve yaranmalarla kuatr onu..." Hm, Franszlarda bu byledir belki, ama bizimle ilgisi yok. Bizde hesap kitap yoktur bu ite. Bizde kadn, yazar elde etmeden ne zilzurna k olur ona, bilmez misiniz? Uzaa gitmeye ne hacet, Trigorin'le beni aln yeter... (Sorin bastonuna dayanarak, yan sra Nina gelirler. Arkalarndan da Medvedenko tekerlekli bir iskemleyi iterek getirir.) SORTN (ocuklarla konuurkenki sevecen ses tonuyla.) Haa, demek yle? Demek sevinliyiz bugn? Keyfimiz yerinde demek?.. (Kzkardeine.) Bugn keyfimiz ye 47 rinde! Baba ile vey anne gnlne Tvere'ye gittiler ve biz tam gn zgrz! NlNA (Arkadina 'nn yanna oturur ve kucaklar onu.)yle mutluyum ki! Tmyle size aitim imdi. SORN (Tekerlekli iskemlesine oturarak.) - Pek de gzel bugn. ARKADNA - Hem de k, ekici... Tatlm benim akllm! (Nina 'yi per.) aman, ok vmeyelim, nazar deer. Boris Alekseyevi nerede? NNA - Gl kysnda balk avlyor. ARKADNA - Nasl da sklmaz bu iten! (Okumay srdrmeye hazrlanr.) NNA - Ne okuyorsunuz? ARKADNA - Maupassant 'n " Su stnde "si cancazm.

(Birka satr iinden okur.) Eh, bundan tesi ne ilgin, ne de gerek. (Kitab kapar.) im rahat deil. Syleyin Allah akna, nedir bu olumun hali? Can skkn, yz glmyor. Gl kysnda dolanp duruyor, grtmz bile yok. MAA - Dertli. (Nina 'ya, ekingen.) Ne olur, oyunundan bir eyler okusanza... NNA (Omuz silkerek.) - stiyor musunuz gerekten? Hi ilgin bir yan yok ki! MAA (Heyecann gizlemeye alarak.) - Kendisi okuduunda gzleri alevleniyor, yz bembeyaz kesiliyor. Sesi yle gzel, yle kederli oluyor ki! Hareketleri tpk bir airinki gibi. (Sorin 'in horultusu iitilir.) DORN - yi geceler! 48 ARKADNA - Petrua! SORN Ha? ARKADNA - Uyuyor musun? SORN - Yooo! (Sessizlik.) ARKADNA - Tedavin iin gerekeni yapmyorsun, doru bir ey deil bu aabey. SORN - Ben istiyorum tedavi olmay, ama doktor istemiyor. DORN - Altm yanda tedavi! SORN - nsan altmnda da yaamak ister. DORN (Bezgin.) - Ya? yleyse valeryen damlas aln. ARKADNA - Bence kaplcaya gitmeli. DORN - Eh... Gidebilir... Gitmeye de bilir... ARKADNA - Gel de anla. DORN - Anlamayacak bir ey yok. ok ak. (Sessizlik.) MEDVEDENKO - Pyotr Nikolayevi'in sigaray brakmas gerekir. SORN - Sama. DORN - Hayr, sama deil. ki ve ttn kiiliini yok ediyor insann. Bir sigara ya da bir kadeh votkadan sonra artk Pyotr Nikolayevi deilsiniz; Pyotr Nikolayevi, art birileri dahasmz. Kendi "ben"iniz bulanyor ve artk nc bir kii gibi alglamaya balyorsunuz kendinizi... SORN (Gler.) -

Sizin iin yarglamas kolay. Keyifli bir mr srdnz nk. Ya ben? 28 yl Adalet Bakanl'nda altm, ama dnya yz grmedim, hayatn tadn karamadm. Byle bir insann yaamak isteyiinde aacak bir ey olmasa gerek, vesselam. Doymusunuz siz, 49 dnya umurumuzda deil, bu yzden felsefeye yatknsnz, ama ben yaamak istiyorum, te bu yzden yemek sonrasnda sert araplar iiyor, sigara tttryorum, filan. Hepsi bu... DORN - Yaamak ciddi bir eydir, fakat altmna gelip de tedavi olmaya kalkmak, genlikte hayatn tadn karamadm diye yaknmak, balayn ama, hafifliktir. MAA (Kalkar.) - Yemek vakti gelmi olmal... (Tembel tembel yrr.) Bacaklarm uyumu... (kar.) DORN - Yemek ncesinde iki tek atacak.' SORN - Zavall kz. Mutlu deil, ne yapsn. DORN - Bo sz bunlar, ekselans. SORN - Doygun bir adam gibi yargda bulunuyorsunuz. ARKADNA - Ah, u ky hayatnn sevimli can skntsndan daha skc ne olabilir? Scak, sessizlik, kimse parman kprdatmaz, boyuna felsefe yapar... Sizlerle olmak pek gzel bir ey dostlar, szlerinizi dinlemek pek ho, ama imdi bir otel odasnda rolm ezberliyor olmak beni ok daha mutlu ederdi! NNA (Cokulu.) - Ne kadar doru! sizi anlyorum! SORN - ehirde yaamak elbette ok daha gzel bir ey. alma odanda oturursun, uak nceden bildirmeden kimseyi ieri almaz, masanda telefonun... sokakta arabalar emrine hazr, filan... DORN (Bir ark mrldanr.) - "Anlatn ona, ieklerim..." (amrayev, arkasndan Polina Andreyevna, girerler.) AMRAYEV - Herkescikler burada! Gnaydn! (Ar kadina 'nn, sonra Nina 'nn elini per.) Sizi byle iyigrd 50 gme pek memnun oldum. (Arkadina 'ya.) Bugn karmla ehre gitmeye niyetliymisiniz hanmefendi, doru mu bu? ARKADlNA - Evet, niyetim var. AMRAYEV - Hmm... Harika, fakat ne ile gideceinizi sorabilir

miyim ok sayn hanmefendi? avdar kaldrlyor bugn, iilerin hepsi alyor. Sonra, hangi atlarla gideceinizi sorabilir miyim? ARKADNA - Hangi atlarla? Hangileriyle olacan ben nereden bileyim! SORN - Arabann atlar var ya. AMRAYEV (Sinirlenerek.) Arabann atlar m? Fakat arabann atlarna hamut nereden bulaym? Hamut nereden bulaym? alacak ey! Akl almaz ey! ok yce hanmefendi! Balayn, yeteneinizin hayranym, size hayatmn on yln vermeye hazrm, ama at veremem! ARKADNA - Fakat ya zorunluysa gitmem, ne olacak? Tuhaf ey! AMRAYEV - ok sayn hanmefendi! Sizin iftlik ynetimi demlen eyden haberiniz yok! ARKADNA (Parlar.) - Hep ayn eski hikye! Bugnden tezi yok Moskova'ya dnyorum ben de. Benim iin kyden at kiralatn yoksa istasyona yayan giderim! AMRAYEV (Parlar.) - Ben de istifa ediyorum! Kendinize baka bir khya bulun! (kar.) ARKADNA - Her yaz ayn ey, her yaz hakarete uruyorum burada! Bir daha ayam basmayacam buraya! (Soldan, gle girme yerinin bulunduu varsaylan ynden kar, az sonra, elinde oltalar ve kova tayan Trigorin arkasnda olmak zere, eve girdii grlr.) SORN (Parlar.) - Kstahlk bu! Bu kadarna dayan 51 lamaz! Tahamml snrm at artk, vesselam. imdi ne kadar at varsa getirteceim buraya! NNA (Polina Andreyevna 'ya) - Irina Nikolayevna'nn, byle nl bir aktristin isteini yerine getirmemek, nasl olur? Onun tm istekleri, hatta kaprisleri, her trl iftlik ynetiminin stnde deil midir? inanlr ey deil! POLNA ANDREYEVNA (aresizlik iinde.) - Ne yapabilirim ki ben? Kendinizi benim yerime koyun. Benim elinden ne gelir. SORN (Nina 'ya.) - Gidip hepimiz yalvaralm kzkardeime, kalmas iin... Ha? (amrayev'in kt yne bakarak.) ekilmez herif! Zorba! NNA (Sorin 'in kalkmasna engel olarak.) - Oturun, oturun...

Gtrrz sizi... (Medvedenko 'yla birlikte koltuunu srerler.) Of, ne korkun btn bunlar!.. SORN - Evet, evet, korkun... Fakat khyalktan ay* nlmaz, imdi konuurum onunla... (karlar. Dorn ve Polina Andreyevna kalr sahnede.) DORN Can skc u insanlar. Kocan yakasndan tutup atmak gerekir aslnda. Fakat yle balanacak i: Pyotr Nikolayevi moruuyla saygdeer kzkardei gidip zr dileyecekler ondan. Greceksiniz bakn! POLNA ANDREYEVNA - Arabann atlarn da tarlaya gnderdi. Gn gemiyor ki byle bir tatszlk kmasn. Bilseniz nasl zyor beni bunlar! Hasta gibi oluyorum... Nasl titriyorum bakn... Kabalklarna dayanamyorum artk onun. (Yalvarr.) Yevgeni, canm benim, sevgilim, ne olur birlikte yaayalm... Zamanmz geiyor, gen deiliz artk, hi deilse mrmzn son deminde, gizlisiz saklsz, yalansz yaayalm... 52 (Sessizlik). DORN - Elli be yandaym ben, yaama tarzm deitirmem iin ok ge. POLNA ANDREYEVNA - Beni neden reddettiinizi biliyorum,yaknlk duyduunuz baka kadnlar da var. Hepsiyle birlikte yaayamazsnz tabii. Anlyorum. zr dilerim... Banz arttm... (Evinyaknnda Nina grnr; iek toplamaktadr.) DORN - Yoo, dert deil. POLNA ANDREYEVNA - Kskanlk yiyip bitiriyor beni. Tabii, doktorsunuz, kadnlardan kaamazsnz. Anlyorum... DORN (Yaklaan Nina 'ya.) - Orada ne var ne yok? NNA - rina Nikolayevna alyor. Pyotr Nikolayevi'in de astm krizi tuttu. DORN (Kalkar). - Gigip valeryen damlas vereyim ikisine de. NNA (iekleri verir ona.) - Buyurun! DORN - Merci bien! (Eve doru gider). POLNA ANDREYEVNA (Arkasndan giderken.) Ne ho iekler! (Evin y aknnda, alak sesle.) Verin u iekleri bana! (Alr, paralar, frlatp atar. Birlikte eve girer. ler.) NNA (Yalnz.) - nl bir aktristin hem de byle sama bir

nedenle gzya dktn grmek ne tuhaf! Ynlarn hayran olduu, her gn gazetelerde kendisinden sz edilen, fotoraflar satlan, yaptlar yabanc dillere evrilen bir yazarn da btn gnn olta banda tketip iki tatl su kefali yakaladnda sevinmesi de garip deil mi? Ben bu nl kiilerin gururlu, yanlarna varlmaz ki 53 siler olduklarn, kalabalklar hor grdklerini sanrdm. Soy sop tannmlm, zenginlii her eyden ok nemseyen sradan insanlardan, nleri ve adlarnn gz kamatmclyla bir eit aldklarn dnrdm. Oysa onlar da alyorlar, balk tutuyorlar, kt oynuyorlar, herkes gibi glyor, fkeleniyorlar. TREPLEV (apkasz, elinde bir tfek ve vurulmu bir martyla girer.) - Yalnz msnz Burada? NNA - Evet, yalnzm. (Treplev, Nina 'nn ayaklar dibine brakr marty.) NNA - Bu da ne demek oluyor? TREPLEV - Bugn bu marty ldrmek alaklnda bulundum. Onu ayaklarnzn dibine brakyorum. NNA - Neyiniz var sizin? (Kaldrp bakar martya.) TREPLEV (Bir sessizlikten sonra.) - Yaknda kendimi de byle ldreceim. NNA - Sizi tanyamyorum. TREPLEV - Doru, ama ben de sizi tanyamamaya baladktan sonra. Bana kar deitiniz, baklarnz yabanc, varlm skyor sizi. NNA - Son zamanlarda ok alngan oldunuz. Syledikleriniz de anlalmaz bir takm eyler, simgeler. Bakn ite, bu mart da bir simge olsa gerek, ama balayn, anlamyorum onu... (Marty kaldrp bankn zerine koyar.) Sizi anlayabilmek iin fazla basitim. TREPLEV - Oyunumun yle aptalca baarszla urad akam balad bu. Kadnlar baarszl balamazlar. Hepsini yaktm onun, hepsini, tek bir krpnt kalmamacasna. Ne kadar mutsuz olduumu bilseniz! Bana kar bu soukluunuz yle korkun, yle akl almaz bir 54 ey ki!.. Sanki bir gn kalkp da bu gln kuruduunu ya da topran iine szlp gittiini gryor muum gibi. Az nce beni anlayabilmek iin fazla basit olduunuzu sylediniz. Oh,

ne var anlamayacak burada? Oyunum beenilmedi, sanatmdan nefret ediliyor, beni srsne bereket, sradan deersiz biri olarak gryorsunuz... (Ayan yere vurarak.) Ne kadar iyi anlyorum bunu, nasl anlyorum! Beynime bir burgu gibi ileyen bu dnceye de, kanm bir ylan gibi emen gururuma da lanet olsun... (Bir kitap okuyarak gelen Trigorin 'i grr.) te gerek yetenek geliyor: Yry Hamlet gibi, elinde de kitapla! (Oynar.) "Szckler... Szckler... Szckler..." Gne henz ulamad size ama, glmsyorsunuz imdiden, baklarnz onun nlarnda erimeye balad bile.. Size engel olmayaym. (Hzla kar.) TRGORN (Kitaba notlar alr.) - Enfiye eker, votka ier, hep karalar giyer, bir retmen onu seviyor... NNA - Gnaydn Boris Alekseyevi! TRGORN - Gnaydn. ler birden bire yle kart ki sanrm gidiyorum bugn. Sizinle bir daha greceimizi hi sanmam. ok yazk. Gen ve ilgin kzlar ok sk kmyor karma. nsan on sekiz on dokuz yalarnda nasl hisseder kendini, unutmuum. Zihnimde canlandramyorum. Bu yzden de hikyelerimde ve romanlarmda gen kz tipleri genellikle yapaydr. Aklnzdan geenleri, nasl bir insan olduunuzu renebilmek iin, bir saatliine olsun yerinizde olmak isterdim. NNA - Ben de sizin yerinizde olmak isterdim. TRGORN - O da neden? NNA - nl, yetenekli bir yazarn kendini nasl his 55 settiini renmek iin. Nasl bir ey nllk duygusu? nsan nasl alglyor onu? TRlGORlN - Nasl m? Bilmem. Bunu dnmedim hi. (Bir an dnerek.) Ya siz nm bytyorsunuz gznzde, ya da nllk duygusu diye bir ey yok. NlNA - Kendinizle ilgili yazlan okuduunuzda da bir ey hissetmiyor musunuz? TRGORlN - verlerse houma gider, yererlerse birka gn canm sklr. NNA - Ne kadar olaanst bir dnyanz var! Bilseniz nasl gpta ediyorum size! insanlarn yazglar ok farkl birbirinden. Kimileri glkle srklerler canskc, silik varlklarn. Hepsi biribirine benzer bu zavalllarn.

Mutsuzdurlar. Kimilerine ise, sizin gibilere rnein, ki milyonda birdir bunlar, nasl da ilgin, aydnlk, anlam dolu bir yaam dm... Mutlusunuz siz... TRlGORlN - Ben mi? (Omuzlarm silker.) Hmm... Bakn, nden, mutluluktan , aydnlk bir yaamdan filan sz ediyorsunuz ya, benim iin btn bu gzel szler, balayn, azma srmediim bir marmelattan farkszdr. Siz ok gen ve ok iyisiniz. NlNA - Hayatnz ok gzel sizin. TRlGORlN - Fakat nedir gzel olan benim hayatmda? (Saatine bakar.) Gidip yazmam gerek imdi. zr dilerim, zamanm yok... (Gler.) Derler ya hani, tam can alc noktama dokundunuz... Heyecanlanmaya, biraz da kzmaya baladm. Fakat, konualm hadi. O ok gzel, aydnlk bulduunuz hayatmdan sz edelim.. Fakat, bilmem ki nereden balamal? (Biraz dnr.) Bakn, insann gece gndz aklndan kmayan birtakm saplantlar vardr. 56 Sz gelimi, aya takmtr kafasn, ite benim de kendime gre byle bir ay var kafamda. Bir dnce yakam brakmaz hi: Yazmam gerek, yazmam gerek, yazmam gerek diye tekrarlayp dururum. Bir hikye ya da roman m bitirdim, nedense hemen bir bakasn, sonra bir ncsn, onun arkasndan da bir drdncsn yazmak zorundaymdr... Konaklama yerlerinde dinlenmeksizin at deitiren bir yolcu gibi durmakszn yazarm, baka trl davranmak da elimde deildir. Bunda gzel ya da aydnlk olan ne var, sorarm size? Of, ne sama bir hayat bu! Aln ite, sizinle birlikte olmaktan haz duyuyorum u anda, ama bitmemi bir hikye ya da romann beni bekledii dncesi de bir an bile kmyor aklmdan. Gkyzne bakp da kuyruklu piyanoya benzeyen u bulutun szlp gittiini mi grdm; hemen, bir hikyemin bir yerine gkyznden kuyruklu piyanoya benzeyen bir bulutun szlp gittiini koymalym diye dnrm. Vanilya iei kokuyor deil mi? Hemen mim koyarn: "Adal bir koku, iei dul kadn giysisi renginde, bir yaz akam tasvirinde kullanlacak..." Sizin aznzdan ve kendi azmdan kan her szc kaptm gibi, edebiyat daarma tktrrm, bakarsn ie yarar! Bir almay bitirdiimde dinlenebilmek, havasndan kmak iin,

tiyatroya, ya da balk tutmaya koarm. Ama hayr! Demir glleye benzeyen bir ey kafamn iinde yuvarlanmaya balamtr bile. Yeni bir konu masaya srkler beni ve dinlenme frsat bulamadan bir kez daha yazmaya koyulurum. Ve bu bylece srp gider... Kendimden rahat yoktur bana. Ve tanmadm birilerine bal vermek iin kendi hayatm yok ettiimi, en gzel ieklerimin tozunu yamaladm, ieklerin kendilerini 57 de koparp kklerini ayaklarmn altnda ezdiimi hissederim. imdi, kak deil de ne derler bana? Yaknlar, tandklar, akl yerinde bir insana davranr gibi davranrlar m byle birine? "u ara ne var tezghta? Bize ne armaan edeceksiniz acaba?" Hep ayn sorular, ayn tavrlar... Ve bana yle geliyor ki artk, yaknlarmn ilgileri, vgleri, hayranlklar, tm bunlar, aldatdan baka bir ey deil. Bir hastay aldatr gibi aldatyorlar beni. Hani bazen korkuyorum, Gogol'n Popriin'i gibi, bir gn arkamdan usulca yaklap, yakaladklar gibi tmarhaneye kapatacaklar diye... En gzel yllarm olan genlik yllarmda, yazarla baladm o yllarda da yazmak srekli bir strapt benim iin. Kk yazar hele ans da yardm etmiyorsa bir fazlalk gibi hisseder kendini. Beceriksiz, sakar, diken stnde gibi tedirgindir. Kar konulmaz bir g, edebiyat ve sanat evrelerine eker onu. insanlarn gzlerine dorudan doruya ve cesurca bakmaya korkarak, silik ve rkek, dolanp durur oralarda. Parasz bir kumar dknnn korka korka kumar masalarna sokulmas gibi. Okurlarm tanmazdm, ama onlar nedense hep, dost olmayan, kukucu birileri olarak canlandrrdm gzmde. Topluluktan korkardm, rktrd beni ve ne zaman yeni bir oyunum sahnelenecek olsa, bana esmer seyirciler ona kar dmanca bir tavr alyorlarm, sarnlarsa umursamyorlarm gibi gelirdi hep. Of, ne korkuntu btn bunlar! Ne strap verici bir eydi! NlNA - Fakat byle de olsa, esinlenme ve yaratma anlarnn size mutluluk verdii olmuyor mu hi? TRGORN - Evet, yazarken zevk duyuyorum. Dzeltileri okumak da ho. Fakat yazdm ey baslp da k

t m, dayanlmaz bir sknt oluyor benim iin. Her eyin batan baa yapmack ve yanl olduunu gryorum. Btn bunlar keke hi yazmam olsaydm diye dnyorum ve iimi karalar basyor. (Gler.) Topluluk okuyor sonra: "Hi de fena deil, sevimli.. Sevimli ama Tolstoy nerede, bu nerede..." Ya da "Pek ho, ama Turgenyev' in Babalar ve ocuklar daha gzeldi." bylece son nefesime kadar, her ey sevimli ve ho olacak, daha fazla deil. lmmden sonra da tandklar mezarmn yaknndan geerlerken "Burada Trigorin yatyor" diyecekler, "iyi bir yazard, ama Turgenyev kadar deil." NNA - Balayn, sylediklerinizi anlamaya almayacam artk. Sizinki basan markl, baka bir ey deil. TRlGORTN - Hangi basandan sz ediyorsunuz? Kendimi hibir zaman sevmedim. Bir yazar olarak holanmam kendimden. Daha da kts, kafam puslu gibi hep, ou kez ne yazdmn farknda bile deilim... Bakn u gl, aalar, gkyzn, doay seviyorum, hissediyorum, iimde bir tutku, kar konulmaz yazma istei uyandryorlar. Fakat sadece bir doa betimcisi deilim ki ben, lkemin yurttaym ayn zamanda. Yurdumu ve onun insanlarn seviyorum. Yazdklarmda halktan, onun ektii ac. lardan, geleceinden, bilimden, insan haklarndan ve daha bunlar gibi birok eyden sz etmekle ykml olduumu hissediyorum. Ve ite bylece ala kalem her eyden sz ediyorum, drt bir yandan sktryorlar beni, kzp fkeleniyorlar ve ben kpeklerin kovalad kk bir tilki gibi oradan oraya atyorum kendimi... Hayat ve bilim ileriye doru gitmekteyken, hep geri, geri kaldm his 58 59 sediyorum, tpk istasyona geldiinde az nce kalkm olan trene yetimesinin olanaksz olduunu gren bir kyl gibi... Ve eninde sonunda, bir doa betimcisinden baka bir ey olmadm, geri kalan konularda iliklerime kadar sahte olduumu hissediyorum... NNA - almaktan yle bitkin dmsnz ki kendi deerinizi kavramaya ne zamannz ne de isteiniz var.

Kendinizden honut olmayabilirsiniz, fakat bakalar iin byk ve gzelsiniz! Sizin gibi bir yazar olsam tm yaamm sradan insanlara adar, fakat ayn zamanda da mutluluklarnn ancak benim dzeyime ykselmekte olduunu bilirdim ve beni bir zafer arabasnda tarlard. TRGORN - Zafer arabas ha? Yoksa Agamemnon muyum ben, neyim? (Birlikte glerler.) NNA - Byle bir mutluluk iin, bir yazar ya da aktrist olmann mutluluu uruna, ailemin sevgisizliine dayanr, yoksullua, d krklklarna gs gerer, tavan arasnda oturur, yavan ekmekle yetinirdim. Kendi kendime yetmezliin aclarn da memnuniyetle yaar, ama buna karlk n isterdim, gerek, gz alc bir n... (Elleriyleyzn kapar.) Bam dnyor... Of... ARKADNA'NIN SES (Evden.) - Boris Alekseyevi... TRlGORlN - Beni aryorlar... Eyalar toplanyor olmal. Canm hi gitmek istemiyor... (Gle bakarak.) u gzellie bakn, cennet gibi!.. Ne harika bir gzellik!.. NNA - Kar kydaki baheyle evi gryor musunuz? TRiGORN - Evet. 60 NlNA - Rahmetli annemin iftliidir. Orada dodum. Tm yaamm bu gln evresinde geti, her bir adasn bilirim onun. TRGORN - ok gzel bir yer gerekten! (Marty grerek.) Bu nedir? NNA - Bir mart. Konstantin Gavrili vurmu. TRGORN Gzel bir ku. Dorusu hi gitmek istemiyor canm. rina Nikolayevna'y raz edin de kalsn. (Defterine bir eyler yazar.) NNA - Ne yazyorsunuz? TRGORN - Not alyorum... Bir konu geldi de aklma. .. (Defteri cebine koyar.) Kk bir hikye konusu. ocukluundan beri gl kysnda yaayan bir gen kz var, sizin gibi biri; tpk bir mart gibi seviyor bu gl ve bir mart gibi de mutlu ve zgr. Gnn birinde bir adam geliyor oraya, kz gryor ve yapacak baka bir ii olmadndan yazk ediyor kza, tpk bu mart gibi... (Bir sessizlik.)

(Pencerede Arkadina grnr.) ARKADNA - Boris Alekseyevi, neredesiniz? TRlGORlN - Geliyorum! (Giderken dnp Nina 'ya bakar. Penceredeki Arkadina 'ya.) Ne var? ARKADNA - Kalyoruz. (Trigorin eve girer.) NNA (Ramp na yaklar, bir an dndkten sonra.) - Bir d bu! PERDE 61 NC PERDE Sorinlerin yemek odas. Sada ve solda kaplar. Bir bfe. la dolab. Odann ortasnda bir masa. Yolculuk hazrln gsteren bir bavul ve karton apka kutular. Trigorin masada kahvalt ederken, Maa onun yannda ayakta durmaktadr. MAA - Yazar olduunuz iin sylyorum bunlar size. inize yarayabilir. nann, eer lmcl biimde yaralasayd kendini, bir an bile yaamazdm ben de. Ama metanetim yerinde yine de. te silkindim ve kararm verdim: Bu ak skp atacam yreimden, kknden skeceim. TRGORN - Nasl? MAA - Evleneceim. Medvedenko'yla. TRGORN - u retmenle mi? MAA - Evet. TRGORN - Anlamyorum, ne anlam var bunun? MAA Umutsuzca sevmenin, yllardr bir eyler bekleyip durmann anlam var m? Evlenince ak mask kalmayacak, yeni kayglar eski duygulan silip sprecektir... Sonra bir deiikliktir ne de olsa. Bir tek daha atalm m? TRGORN ok olmaz m? MAA - Yok canm! (Kadehleri doldurur.) yle bakmayn bana. Sandnzdan daha sk ier kadnlar. Benim gibi herkesin gz nnde ienler aznlktadr, ou gizli ier. Ya. Ve daima votka ya da konyaktr itikleri. (Kadehini Trigorin 'inkiyle tokuturur.) erefinize! Sade, iten bir adamsnz. Ayrlacak olmamz yazk. (ierler.) 62 TRGORN - Ben de gitmek istemiyorum. MAA - Rica edin, kalsn. TRGORN Yok, kalmaz artk. Olu son derece dengesiz davranyor. Bir bakmsn kendini vurmu, imdi de beni

delloya araca syleniyor. Niin btn bunlar? Somurtuyor, homurdanyor, yeni biimler vaaz edip duruyor... Oysa herkese yer var. Ne diye itiip kakmal ki? MAA - Kskanlk da var iin iinde. Neyse, beni ilgilendirmez. (Bir sessizlik. Yakov elinde bavulla soldan saa doru gider. Nina girer, pencerenin nnde durur.) MAA - Benim retmen akll biri deil pek, ama drst bir insan ve yoksul. Acyorum ona. Zavall, yal annesine de acyorum. Eh, kaln salcakla. Kemlikle anmayn beni. (Trigorin 'in elini itenlikle skar.) Gsterdiiniz yaknla teekkr ederim. Bana kitaplarnz gnderin, ama mutlaka imzal olarak. Ama sakn "ok sayn" filan diye yazmayn, yle deyin yeter: "Kimin nesi olduunu bilmeyen, bu dnyada ne iin yaad belirsiz Marya'ya..." Hoa kaln! (kar.) NNA (Yumruk biiminde skt elini Trigorin 'e doru uzatarak.) - Tek mi ift mi? TRGORN - ift. NNA (iini eker.) - Hayr. Tek bir nohut tanesi var elimde. Aktrist olacak mym, olmayacak mym diye niyet tutmutum? Hi deilse bir akl veren olsa... TRGORN Byle ilerde akl verilemez. NNA - Ayrlyoruz artk... ve... belki gremeyeceiz bir daha. u kk madalyonu benden bir an olarak kabul etmenizi diliyorum. Adnzn ba harflerini kazttm zerine... u yanda da kitabnzn ad yazl: "Gndzler ve Geceler"... 63 TRGORN - Ne zarif ey! (Madalyonu per.) Olaanst gzellikte bir armaan! NNA - Arada bir beni anmsayn. TRGORN Anmsayacam. O gnlk gnelik gnde olduunuz gibi anmsayacam sizi. Bir hafta nce, ak renkli bir giysi vard stnzde hani, konumutuk... beyaz bir mart yatyordu bankn zerinde de... NNA (Dnceli.) - Evet, mart... (Bir sessizlik.) imdi daha fazla konuamayacaz, gel enler var... Ayrlmadan nce iki dakika ayrn bana, yalvarrm... (Soldan kar. Ayn anda sadan Arkadina, frak giy inmi ve nianlarn takm olarak Sorin, arkalarndan da eya toplama tela iinde Yakov girerler.)

ARKADNA (Sorin 'e.) - Evde otursana, ihtiyarck. Romatizmal bacaklarnla gezmelere gitmek senin nene? (Trigorin 'e). Kimdi az nce buradan kan? Nina myd? TRGORN - Evet. ARKADNA - Pardon, engel olduk... (Oturur.) Sanrm toparland her ey. Yorgunluktan bittim. TRGORN (Madalyonun stndeki yazy okur.) "Gndzler ve Geceler", sayfa 121, 11. ve 12. satrlar... YAKOV (Masay toplarken.) - Oltalar da koyaym m efendim? TRGORN - Evet, daha gerekecekler bana. Ama kitaplar birilerine verirsin. YAKOV - Bastne. TRGORN (Kendi kendine.) - Sayfa 121, 11. ve 12. satrlar. Ne var acaba bu satrlarda? (Arkadina 'ya.) Burada benim kitaplarmdan var m? ARKADNA - Evet, aabeyimin alma odasnda, kedeki dolapta. 64 TRlGORN - Sayfa 121... (kar.) ARKADNA - Dinle beni Petrua, evde kal... SORN - Siz gittikten sonra burada yaayamam. ARKADNA - Kentte ne var peki? SORN zel bir ey yok, ama yine de... (Gler.)'Belediye Kona'nm temel atma treni var falan filan... Birka saatliine de olsa u durgun hayattan kurtulmak istiyor insan, zifir balam hurda bir azlk gibi bir kede yatp durmaktan usandm... Atlar saat birde getirmelerini emrettim, bylece yola ayn zamanda kacaz. ARKADNA (Bir sessizlikten sonra.) - Burada kal sen, skntya kaptrma kendini, tme. Oluma gz kulak ol. Gzn onun zerinden eksik olmasn. Doru yolu gster ona. (Bir sessizlikten sonra.) Gidiyorum ite. Konstantin'in kendini neden vurduunu renemeden. Bence balca neden kskanlk. Bu yzden de Trigorin'le birlikte buradan ne kadar abuk gidersem o kadar iyi. SORN - Nasl sylemeli bilmem, ama baka nedenler de var. anlalmayacak bir ey deil; akl banda gen bir adam, burada, bu ssz ky hayatn yayor. Ne paras, ne toplumda bir yeri, ne gelecei var. Belli bal bir ii yok. Ba boluundan utanyor ve korkuyor. ok severim onu, o da

bana baldr, ama yine de, ne de olsa, yerinin buras olmadn biliyor, bakalarnn merhametiyle yaayan bir besleme, bir asalak gibi hissediyor kendini. aacak bir ey yok bunda, gururlu bir insan. ARKADNA - Beni ok tasalandryor... (Dnceli.) Bir ie mi girmeli acaba? SORN (Islkla bir ezgi alar, sonra kararszca.) Bence... Ona biraz para vermen yaplacak en iyi ey olur 65 du. Bir kere doru drst giyinmesi gerek, vesselam... Baksana yldr ayn ceketi tayor srtnda, paltosu da yok... (Gler.) Sonra biraz gezip tozmas da fena olmazd delikanlnn... Yurtdna gitmesi filan... ok para tutmaz bu. ARKADNA - Tutmaz olur mu... Kostm iin bir eyler yapabilirim belki, fakat yurtd olmaz... Yok, u sra kostm de olmaz. (Kararl.) Param yok! (Sorin gler.) ARKADNA - Yok! SORN (Islkla bir ezgi alar.) - Peki peki. Kusura bakma canm, gcenme... nanyorum sana... Gnl yce, soylu bir kadnsn sen. ARKADNA (Yal gzlerle.) - Param yok! SORN - Bende olsa, sylemeye ne gerek, ben verirdim. Ama tek meteliim yok. (Gler.) Khya emekli maam olduu gibi alp tarm ilerine, hayvancla, arcla harcyor, paralarm arur oluyor. nekler geberiyor, arlar telef oluyor, atlara gelince, bana kimsenin at verdii yok zaten. ARKADNA - Evet, param var biraz, ama bir aktristim ben. Sadece tuvalet paras ykt beni zaten. SORN - Tatlsn, iyi yrekli bir kadnsn sen... Saygm var sana... Evet... Bana bir eyler oluyor yine... (Sendeler.) Bam dnyor. (Masaya tutunur.) Ktym, vesselam... ARKADNA (Korkmu.) - Petrua! (Tutmaya alarak.) Petrua, aabeyciim! (Barr.) Yardm edin! Yardm edin bana! (Treplev banda bir sargyla ve Medvedenko girerler.) 66 ARKADNA - Fenalat"birden! SORN - Bir ey deil, bir ey deil... (Glmser ve su ier.) Geti... vesselam... TREPLEV (Annesine.) - Korkma anne, tehlikeli bir ey deil.

Bugnlerde sk sk byle oluyor daym. (Daysna.) Day, yatmalsn. SORN - Evet, biraz... Fakat ne olursa olsun gideceim kente... Biraz yatp gideceim... Kesinlikle... (Bastonuna dayanarak y rr.) MEDVEDENKO (Kolundan tutup yrmesine yardm ederek.) Size bir bilmece: Sabahleyin drt, leyin iki, akamleyin ayak stnde olan nedir? (Gler.) Evet. SORN - Geceleyin de srt st. Teekkr ederim, kendim yryebilirim. MEDVEDENKO - Hadi, hadi, nezakete gerek yok (Sorin 'le birlikte karlar.) ARKADNA - ok korkuttu beni. TRGORN - Kyde yaamas salna yaramyor. Srekli gerilim iinde. Anne, cmertliin tutsa da ona birka bin ruble dn versen ne olur? Btn bir yl kentte geirebilirdi bylece. ARKADNA - Param yok benim, aktristim ben, banker deil... (Bir sessizlik.) TREPLEV - Anne, sargm deitirir misin? Bu ii ok iyi yaparsn sen. ARKADNA (Ha dolabndan tentrdiyot ve iinde sarg gereleri bulunan bir kutu karr.) Doktor da gecikti. TREPLEV - Onda geleceini sylemiti, le oldu. ARKADNA Otur. (Olunun bandaki sargy 67 zer.) Sanki sark. Dn mutfakta bir yolcu senin hangi milletten olduunu soruyordu. Fakat yaran iyilemi hemen hemen. Kurumas gereken kk bir yer kalm sadece. (Olunun ban per.) Ben yokken silahla oynamayacaksn bir daha, deil mi? TREPLEV - Yok, anne. Kendimi denetleyemediim lgnca bir umutsuzluk anyd o. Bir daha olmayacak. (Annesinin ellerini per.) Ellerin byldr senin. Hi unutmam, devlet tiyatrosunda altn srada, ben kk bir ocuktum, bizim avluda bir kavga kmt da kiraclardan bir amarc kadn fena halde hrpalamlard. Anmsadn m? Kadn kaldrp gtrdklerinde baygnd... iyileinceye kadar ziyaretine gitmitin onun, ila gtrmtn, ocuklarn amar teknesinde ykamtn. Yoksa anmsamyor musun? ARKADNA - Hayr! (Yeni bir sarg sarar olunun bana.)

TREPLEV - Oturduumuz binada iki de balerin vard... Sana kahve imeye gelirlerdi... ARKADlNA - Bunu anmsyorum. TREPLEV - ok dindar kiilerdi. (Bir sessizlik.) Son zamanlarda, u son gnlerde, tpk ocukluumdaki gibi seviyorum, yle iten, btn kalbimle... Senden baka kimsem kalmad artk. Fakat neden, neden bu adamn etkisinden kurtulamyorsun? ARKADlNA - Onu anlayamyorsun Konstantin... ok soylu bir insandr o... TREPLEV - yleyse kendisini delloya araca 68 m rendiinde, soyluluu bir korkak gibi davranmasna neden engel olmad? Gidiyor. Yz kzartc bir ka bu. ARKADNA - Ne sama ey! Ona buradan gitmesini rica eden benim. TREPLEV - ok soylu bir insanm gerekten de! Biz burada onun yznden neredeyse kavga ederken, o bir yerlerde, parkta ya da salonda stmze glyordur imdi... Nina'y zmlyor, dahi bir yazar olduu konusunda onu kukuya yer kalmayacak biimde ikna etmeye alyor dur... ARKADlNA - Bana bu irkin eyleri sylemekten zel bir zevk duyuyorsun. Szn ettiin kiiye saygm var ve rica ederim benim yanmda onun iin kt eyler syleme. TREPLEV - Ama benim saygm yok. Senin istediin, benim de onu bir dahi olarak grmem. Fakat, bala, yalan sylemeyi beceremem ben, yazdklarndan bana usan geldi artk. ARKADNA - Basit bir kskanlk olay bu. Yetenei olmayp da hevesi olanlarn gerek yeteneklere amur atmaktan baka yapacaklar bir ey yoktur nk. Ne denir, bu da bir eit avuntu ite! TREPLEV - (Alayc.) Gerek yetenekler! (fkeyle.) Sizin topunuzdan ok daha yetenekliyim ben, madem yle! (Bandaki sargy ekip karr.) Siz, tutucular, sanat alannda su balarn tutmusunuz bir kere, kendi dmzdakilere yaama hakk tanmyorsunuz. Sadece kendi yaptklarnz kurala uygun ve gerek sayyorsunuz! Sanat

saymyorum sizi! Ne seni, ne de onu! ARKADNA - Dekadan! 69 TREPLEV - Sen sevgili tiyatrona git de, o amas, be para etmez oyunlarnda oyna! ARKADNA - yle oyunlarda hibir zaman oynamadm ben! Bana dil uzatma! Uyduruk bir operet bile yazacak yetenein yok senin. Kievli sonradan grme, tredi seni! Asalak! TREPLEVCimri! ARKADNA - Klksz! (Treplev oturur ve sessizce alar.) ARKADlNA - Be para etmezsin! (znt ve fkeyle gezinir.) Alama... Alama diyorum... (Kendisi de alar.) Alama diyorum sana... (Olunu kucaklar, yzn, salarn per.) Sevgili yavrum benim, bala gnahkr anneni. Bala bu bahtsz kadn. TREPLEV - (Annesini kucaklayarak.) Ah buseydin! Her eyimi yitirdim! Beni sevmiyor, yazamaz oldum artk, tm umutlarm yok oldu... ARKADNA - Umutsuzlua kaplma... Her ey dzelecek... O gidince Nina seni sevecektir yine... (Olunun gzyalarn kurular.) Yeter. Bartk artk, deil mi? TREPLEV - (Annesinin ellerini.per.) Evet anne. ARKADNA - (Sevecen.) Onunla da bar. Vazge dellodan... olmaz m? TREPLEV - Peki... Ama izin ver, grmeyeyim onu. Bana ar geliyor bu. Gcmn stnde bir ey... (Trigorin girer.) te... Gidiyorum ben... (ilalan abucak dolaba koyar.) Sargy doktor sarar artk... TRGORN (Kitapta aranarak.) 121. sayfa... 11 ve 12. satrlar... Tamam... (Okur.) "Eer bir gn hayatm sana gerekecek olursa gel ve al onu..." 70 (Treplev sargy yerden alp kar.) ARKADNA - (Saate bakarak.) Atlar az sonra koulmu olacak. TRGORN - (Kendi kendine.) Eer bir gn hayatm sana gerekecek olursa gel ve al onu. ARKADNA - Umarm her eyin toparlanmtr artk? TRGORN - (Sabrszlkla.) Evet... Evet... (Dnceli.) Temiz bir yrekten kopan bu arda neden bir keder nlts duydum, neden acyla burkuldu yreim?.. Eer bir gn hayatm sana gerekecek olursa gel ve al onu. (Arkadina 'ya.)

Bir gn daha kalalm! (Arkadina "olmaz" anlamnda sallar ban.) TRGORN Kalalm, ne olur! ARKADNA - Seni burada tutan eyin ne olduunu biliyorum canm. Ama kendine hkim ol. Ban dnd biraz, ayl. TRGORN - Sen de ayl, mantkl, akll ol. evrende olanlara gerek bir dost gibi bak ne olur! (Arkadina 'nn elini tutup skarak.) Fedakr bir insansn sen... Arkada olalm... Vazge benden... ARKADNA - (iddetli bir heyecan iinde.) Bylesine kapldn demek? TRGORN - Beni ona doru eken bir ey var! Bu belki de bana gereken eyin ta kendisi. ARKADNA - Taral bir gen kzn ak, yle mi? Oh, ylesine az tanyorsun ki kendini! TRGORN - nsanlar ayakta uyurlar bazen. imdi seninle konuuyorum ya aslnda uykudaym sanki ve d 71 mde onu gryorum... Tatl, olaanst dler kaplad beni... Brak gideyim, ne olur... ARKADNA - (Titreyerek.) Hayr, hayr... Nihayet herhangi bir kadnm ben de, byle konuamazsn benimle... zme beni Boris... Korkun btn bunlar... TRGORN - Istesen olaanst olabilirsin. Dnyada mutluluk verebilecek tek ey, taze, iir dolu, insan hlyalarn dnyasna eken bir ak olabilir ancak! Ben byle bir ak yaamadm daha! Genliimde, editr kaplarnn eiini andrmaktan, yoksullukla boumaktan vaktim olmad... Sonunda gelip buldu beni o ak, el ediyor, aryor... Niye kaaym ondan? ARKADNA - (fkeyle.) Sen akln karmsn! TRGORlN - Varsn olsun! ARKADNA - Hepiniz bana ac ektirmek iin sz birlii etmisiniz bugn! (Alar.) TRGORN - (Ban ellerinin arasna alr.) Anlamyor! Anlamak istemiyor! ARKADNA - ylesine yal ve irkin miyim ki baka kadnlar hakknda utanp sklmadan konuuluyor benimle? (Trigorin 'i kucaklayp per.) Oh, sen lgna dnmsn! Gzelim

benim, olaanst sevgilim! Sen benim hayatmn son sayfassn! (nnde diz ker.) Sevincim benim, gururum, mutluluum! (Dizlerine kapanr.) Beni bir saatliine bile brakacak olsan yaayamam, aklm karrm, olaanst erkeim benim, kulu klesi olduum, efendim... TRGORlN - Bir gelen olur... (Kalkmasna yardm eder.) ARKADNA - Gelsinler, sana olan akmdan utan duymuyorum ki. (Ellerini per.) Hayatmn zenginlii, deli bozuum benim; bir lgnlk yapmak istiyorsun sen, ama ben istemiyorum, brakmayacam seni... (Gler.) Benimsin sen... Benim... Bu aln, bu gzler, bu gzelim ipek salar benim... Tmyle bana aitsin sen... yle akll, yle yeteneklisin ki... Bugnn yazarlarnn hepsinden stnsn, sen Rusya'nn biricik midisin... Sende ylesine itenlik, yalnlk, tazelik, yle salkl bir humor var ki... Bir insan, bir doa parasn en belirgin izgileriyle bir rpda yaratabiliyorsun sen. nsanlarn yayor senin! Oh, seni heyecana kaplmadan okumann olana var m! Dalkavukluk yaptm, yalan sylediimi mi sanyorsun? u gzlerime bak... Bak... Bir yalancnn gzleri olabilir mi bunlar? Gryorsun ite, senin gerek deerini ben biebilirim ancak, sana doruyu syleyen tek kiiyim ben, sevgilim benim, biricik erkeim... Geliyorsun deil mi? Ha? Brakmayacaksn beni, deil mi? TRGORN - radem yok benim... Hibir zaman da olmad...Uyuuk, gevek, nereye ekerlerse oraya giden biri... Kadnlar boyle bir erkekten nasl holanr? Al beni, gtr, ama bir adm teye brakma kendinden! ARKADNA (Kendi kendine.) - Elimdesin artk!.. (Hibir ey olmam gibi pervaszca.) Yine de istiyorsan kalabilirsin tabii. Ben giderim, bir hafta sonra da sen gelirsin. Niye acele edesin ki? TRGORN - Yok! Birlikte gidelim artk. ARKADNA - Sen bilirsin... Madem yle, birlikte gideriz... (Bir sessizlik. Trigorin defterine notlar alr.) ARKADNA - Ne yapyorsun? 72 73 TRlGORN - ilgin bir sz duydum sabahleyin "Kzlar

Orman"... ie yarar... (Gerinir.) Gidiyoruz demek? Yine vagonlar, istasyonlar, bfeler, pirzolalar, bitmez tkenmez konumalar... AMRAYEV (Girer.) - Arabanzn'hazr olduunu zntyle bildiririm efendim. Yola kmann vaktidir. Tren ikiyi be gee geliyor. Saygdeer rina Nikolayevna, aktr Suzdaltsev'in imdi nerelerde olduunu soruturmay unutmazsnz deil mi? Hayatta m? Sal yerinde midir? Bir zamanlar az m itik birlikte... "Posta Arabas Soygunu"nda esiz bir oyun karmt... O zamanlar, hi unutmam, yine ok sekin bir kii olan trajedi aktr smailov ile birlikte karlard sahneye... Tela etmeyin saygdeer hanmefendi, daha be dakikanz var... Bir keresinde bir melodramda komplocu rolndeydiler... Anszn ele getiklerinde, "tuzaa dtk" denilmesi gerekirken, "kucaa dtk" demez mi! (Kahkahalarla gler.) Kucaa!... (amrayev konumaktayken Yakov aceleyle bavullar tar. Hizmeti kz Arkadina 'nn apkasn, mantosunu, emsiyesini, eldivenlerini getirir, herkes giyinmesine yardm eder onun. Aba grnr soldaki kapda, bir sre bekledikten sonra kararsz admlarla girer. Polina Andreyevna, sonra Sorin ve Medvedenko girerler.) POLNA ANDREYEVNA (Elinde kk bir sepetle.) - Yol iin erik topladm biraz... ok tatllar. Cannz yemek ister belki. ARKADNA - ok naziksiniz Polina Andreyevna. POLNA ANDREYEVNA - Yolunuz ak olsun iki gzm. Balayn, eer bir kusurumuz olduysa... (Alar.) 74 ARKADtN A - (Onu kucaklayarak.) Her ey ok iyiydi, ok gzeldi. Ama ne var imdi alayacak! POLNA ANDREYEVNA - mrmz geip gidiyor! ARKADNA - Elden bir ey gelmez ki... SORN (Srtnda pelerinli palto, banda apka, elinde baston, odadan geerek sol kapdan girer; odadan geerken.) - rina, kardeim, ge kalmayalm! Ben gidip arabaya oturuyorum, vesselam. MEDVEDENKO - Ben istasyona yayan geleceim... sizi uurlamaya... Gecikmem! (kar.) ARKADNA - Hoakaln dostlarm... Ksmet olursa gelecek yaza yine grrz. (Hizmeti kz, Yakov ve aba elini

perler.) Gnlden karmayn beni. (Abanapara verir.) Bir ruble, nz iin. AIBAI - Allah raz olsun hanmefendi. Yolunuz ak olsun! Minnettarz size. YAKOV - Hayrl yolculuklar! AMRAYEV - Mektuplarnz esirgemezseniz ok mutlu oluruz! Gle gle Boris Alekseyevi! ARKADNA - Konstantin nerede? Syleyin, gidiyorum. Vedalaalm. Eh, hadi hoa kaln. (Yakov 'a.) Abaya bir ruble verdim, nz paylarsnz... (Birlikte sadan karlar. Sahne bo kalr. Sahne gerisinden, yolcularn uurlan srasndaki sesler, barmalar iitilir. Hizmeti kz girip masadan erik sepetini alr, kar.) TRGORN (Dner.) - Bastonumu unutmuum. Terasta olmal. (Soldaki kapya doru yrrken Nina 'yla karlar.) Siz misiniz?... gidiyoruz... 75 NNA - Bir daha greceimiz iime domutu... (Heyecanla.) Boris Alekseyevi, kesin kararm verdim, lsem de dnmem artk, sahneye kyorum. Yarn ayrlyorum buradan, babam, hereyi brakp yeni bir hayata balyorum... Sizin gibi, Moskova'ya gidiyorum ben de... Orada greceiz. TRGORN (evreye baknarak.) - "Slavyanski Pazar" oteline inin... Hemen haber ulatrn bana... Molanovka'da Groholski'nin evi... Acele etmeliyim... NNA - Bir dakikack daha... TRGORN (Hafif sesle.) - yle gzelsiniz ki... Yaknda greceimizi dnmek ne byk mutluluk! (Nina ban onun gsne brakr.) Bu esiz gzleri greceim yine, tanmsz gzellikteki bu ince gl, bir meleinki kadar masum bu gzel yz... Canm benim... (Uzun bir pme.) (nc ve drdnc perdelerin arasnda ikiylhkbir sre geer.) PERDE 76 DRDNC PERDE

Sorinler'in evinde Konstantin Treplev'in alma odas yapt bir salon. Sada ve solda ierdeki odalara alan kaplar. Tam karda, terasa alan caml kap. Bir konuk salonunda bulunmas olaan eya dnda, sa kede bir yaz masas, sol kapnn yannda alaturka bir sedir, ayrca bir kitaplk, pencere nlerinde ve iskemlelerde kitaplar. Vakit akamdr. Abajurlu bir masa lambasnn aydnlatt odann loluunda, bahedeki aalarn hrts, rzgrn bacalardaki uultusu iitilmektedir. Bekinin sopa vurular. Medvedenko ve Maa girerler. MAA (Seslenir.) KonstantinGavril! Konstantin Gavril! (evreyebaknr.)Kimsleryok! ihtiyarda her an "Kostya nerde, Kostya nerde?" diye sorup duruyor. Yapamyor onsuz... MEDVEDENKO - Yalnzlktan korkuyor. (Kulak kabartr.) Ne berbat bir hava! ikinci gn byle. MAA (Lambann fitilini aar.) - Glde dalgalar gklere kyor. MEDVEDENKO - Bahede gz gz grmyor. Sylesek de u tiyatro sahnesini skp atsalar. plak, irkin bir iskelet. Perdesi rzgrda saklyor. Dn akam oradan geerken, sanki birisi alyormu gibi geldi bana. MAA - Daha neler... (Bir sessizlik.) MEDVEDENKO - Maa evimize gidelim. MAA - (Ban olumsuz anlamda sallar.) - Ben gece burada kalacam. 77 MEDVEDENKO (Yalvarr.) - Maa, gidelim! Yavrumuz atr belki. MAA - Samalama. Matryona doyurmutur. (Bir sessizlik.) MEDVEDENKO - Yazk yavrucaa... gndr annesiz... MAA - ekilmez bir adam oldun artk! Eskiden, hi deilse arada bir, felsefe yapardn. imdi "yavrumuz... evimiz... "den baka laf kmaz oldu azndan. MEDVEDENKO - Maa, gidelim. MAA - Kendin git. MEDVEDENKO - Baban bana at vermez. MAA - Verir verir. Git iste... MEDVEDENKO , yle ya, isteyeyim.. Sen yarn m geliyorsun? MAA - (Enfiye eker.) H, yarn. Uzattn ama artk!

(Treplev ve Polina Andreyevna girerler. Treplev yastklar ve bir yorgan, Polina Andreyevna bir yatak araf tamaktadr. Getirdiklerini sedirin stne koyarlar. Treplev gidip masasnn bana oturur.) MAA - Ne iin bunlar anne? POLNA ANDREYEVNA - Pyotr Nikolayevi kendisine Kostya'mn odasna yatak yaplmasn istedi. MAA - Brakn, ben yaparm... (Yata yapar.) POLNA ANDREYEVNA - (iini ekerek). Ha ihtiyar, ha ocuk... Fark y ok... (Polina Andreyevna, Treplev 'in y az masasna yaklar, dirsekleriyle masaya dayanarak y azlara bakar. Sessizlik.) MEDVEDENKO - Eh, ben artk gideyim. Allahas 78 marladk, Maa. (Karsnn elini per.) Allahasmarladk anneciim... (Kaynvaldesinin elini pmeye alr.) POLNA ANDREYEVNA - (Can skntsyla.) Hadi uurlar olsun. (Treplev ona bir ey sylemeden uzatr elini, Medvedenko kar.) POLNA ANDREYEVNA - (Treplev 'in y azdklarna bakarak.) Gnn birinde gerekten de yazar olacanz kimin aklna gelirdi Kostya! Tanrya kr olsun, dergilerden para bile gnderiyorlar yazdklarnz iin... (Salarn okar.) Yakkl da oldunuz... Kostyacm, gzelim, benim Maa'ya da biraz gler yz gsterseniz ne olur! MAA - (Yata yaparken.) Brakn onu, anne! POLNA ANDREYEVNA - (Treplev'e.) yle cana yakndr ki... (Bir sessizlik.) Kostya, arada bir gler yz gster bir kadna, baka bir ey istemez senden. Kendimden bilirim... (Treplev masadan kalkar, bir ey sylemeden kar.) MAA te kzdrdnz onu! Bu kadar stne varmak ok gerekliydi sanki! POLNA ANDREYEVNA - Ne yapaym, zlyorum senin iin Maenka! MAA - Ne de gerekli ya! POLNA ANDREYEVNA - im paralanyor sana baktka... Grmyor, anlamyor deilim ki... MAA - Budalalk hepsi. Umutsuz ak romanlarda olur. Sama btn bunlar. nsann kendini brakmamas, baln

kavaa kmasn bekler gibi bo umutlara kaplmamas gerek... Yreinde akn kprtsn duydun mu, yaplacak en iyi ey onu oradan kovmaktr. Kocam baka bir yere atayacaklarm zaten. Hele gidelim oraya, unutacam her eyi, kknden skp atacam yreimden. (iki oda teden hznl bir vals duyulur,} POLNA ANDREYEVNA - Kostya alyor, i sklyor ocuun. MAA - (Sessizce birka tur vals yapar.) En nemlisi anne, gzden rak olmas... Benim Semyon'un atanma ii olsun, gidelim, bir ay gemeden her eyi unutacam. Sama btn bunlar. (Soldaki kap alr. Dorn ve Medvedenko, tekerlekli koltuunda Sorin 'i getirirler.) MEDVEDENKO Alt nfus benim elime bakyor imdi. Gel gr ki sekiz okka un, yetmi kapik... DORN - Yetirebilirsen yetir ha! MEDVEDENKO - Sizin iin hava ho! Denizde kum, sizde para. DORN - Para m? Otuz yl gece gndz, anamdan emdiim st burnumdan gelircesine altktan sonra, iki bin ruble artrabilmiim. Onu da geenlerde yurt dnda harcadm. imdi meteliim yok. MAA (Kocasna.) Sen daha gitmedin mi? MEDVEDENKO (Sulu). - Nasl gideyim? At vermezlerse... MAA (Can sknts ve fkeyle, yava sesle.) - Gzm seni grmesin! (Sorin 'in koltuunu odann sol tarafna getirirler; Polina Andreyevna, Maa ve Dorn da Sorin 'in yaknnda otururlar, Medvedenko znt iinde bir keye ekilir.) DORN - Ne kadar deimi buras! Konuk salonu alma odas olmu. 80 MAA - Konstantin Gavril daha rahat alyor burada. Can istediinde kp bahede dolayor, dnyor. (Bekinin sopa vurular.) SORN - Kardeim nerede? DORN - stasyona Trigorin'i karlamaya gitti. Neredeyse dner. SORN - Kardeimi arttnza gre hastalm tehlikeli demek. (Ksa bir susutan sonra.) u ie bakn, tehlikeli

biimde hastaym, ama kimsenin ila verdii yok! DORN - Ne istiyorsunuz ila olarak? Valerian damlas m? Karbonat m? Yoksa kna m? SORN - te, felsefe balyor yine! Of, ne bitmez iledir bu! (Bayla sediri gstererek.) Benini iin mi serildi? POLNA ANDREYEVNA - Sizin iin PyotrNikolayevi. SORN - ok teekkr ederim. DORN (Bir ark mrldanr.) - "Yzyor ay gece gklerinde..." SORN - Ne diyeceim bakn, Kostya'ya bir hikye konusu vermek istiyorum. Ad yle olmal:/'stemi olan adam." ' 'L'homme qui a vouli." Bir zamanlar genken yazar olmak istedim, olamadm. Gzel konumaya zendim, beceremedim, dilin canna okudum. (Kendini taklit eder.)" vesselam filan, falan filan..." yle ki baladm laf balayana kadar ter basard. Evlenmek istedim, evlenemedim. Kentte yaamak isterdim, hayatm kyde sona eriyor, vesselam! DORN - Yksek dereceli devlet memuru olmak istiyordun, oldun. 81 SORN (Gler.) - Bunun iin zel aba harcamadm. Kendiliinden oldu. DORN - nsann altm iki yanda hayatndan honut olmadn belirtmesi, kabul edersiniz ki yce gnll bir davran deil. SORN - Ne dik kafal adam bu! Yahu, ben yaamak istiyorum, anlasanza! DORN - Hafiflik... Doa yasalarna gre her yaam bir yerde sona ermek zorundadr... SORN - Siz doymu bir adam olarak yarg veriyorsunuz. Kanksamsnz artk, hayata kar umursamazlnz bundan, sizin iin hepsi bir. Fakat lmek sizin iin de korkun olacak. DORN - lm korkusu hayvansal bir korkudur... Onu altetmek gerekir. Ancak lmden sonraki hayata inananlar bilinli olarak korkarlar lmden, nk gnahlarnn arl altnda ezilirler... Oysa siz, bir kere teki dnyaya inanan biri deilsiniz; ikincisi ne gnahnz var? Yirmi be yl Adalet Bakanlnda altnz, hepsi bu. SORN (Gler.) - Yirmi sekiz. (Treplev girer; Sorin 'in ayak ucundaki sandalyeye oturur.

Maa tm sahne boyunca gzlerini ayrmaz ondan.) DORN - Konstantin Gavrilovi'in almasna engel oluyoruz. TREPLEV - Yok canm. (Bir sessizlik.) MEDVEDENKO - Doktor, yurtdnda en ok hangi ehirden holandnz sorabilir miyim? DORN - Cenova'dan. TREPLEV - Neden Cenova? 82 DORN - nk orada sokaklar dolduran kalabalkta insan eken, etkileyen bir ey vardr. Akamst otelinden ktnda, sokaklarn insanla dolduunu grrsn. Sen de bu kalabala karr, onunla kaynar, belirli amacn olmadan, geliigzel dolar durursun. Kendini bu kalabaln bir paras hisseder, evrensel bir ruhun varlna inanmaya balarsn... Hani bir zamanlar sizin oyununuzda Nina Zarenaya'nn oynad trden bir ey... Sahi, Zarenaya nerelerde imdi? Ne yapyor? TREPLEV - yi olduunu sanrm. DORN - Biraz tuhaf bir yaam srdrd alnd da kulama... Nedir bu iin asl? TREPLEV - Uzun hikye bu doktor. DORN - Siz ksaca anlatsanz... TREPLEV - Evinden ayrldktan sonra Trigorin'le yaamaya balad. Bunu biliyorsunuz, deil mi? DORN - Biliyorum, evet. TREPLEV - Bir ocuu oldu, ocuk ld. Sonra Trigorin, beklenmesi gerektii gibi, onu brakp eski ilikilerine dnd. Zaten bu ilikileri hibir zaman koparmamt, kurnazlkla hepsini birden idare edecek karakterde biridir nk. Bunlardan anlayabildiim kadaryla Nina zel yaamnda baarszla urad. DORN - Ya sahnede? TREPLEV - in bu yan sanrm daha da kt. Moskova yaknlarnda yazlk bir tiyatroda balad, taraya gitti sonra. lk zamanlar onu izliyor, nereye giderse ardndan gidiyordum. Byk rollere heves ediyordu. Fakat sesi kaba, kulak trmalayc, hareketleri sert ve keskindi. Arada bir yeteneklice bard, yeteneklice ld anlar olmuyor deildi... Fakat ksa, srekli olmayan anlard bunlar. 83

DORN - Ama yine de yetenei var demek? TREPLEV Anlamas kolay deil, ama olsa gerek... Ben onu gryordum, ama o beni grmek istemiyordu, hizmetisi de brakmyordu otel odasna. Duygularn anlyor, fazla srar etmiyordum grmekte. (Bir sessizlik.) Baka ne anlataym? Sonra buraya dndmde, mektuplar aldm ondan. Akll, iten, ilgin mektuplard... Yaknmyordu hibir eyden, ama alabildiine mutsuz olduunu hissediyordum... Her satn, gergin, hasta bir sinirdi sanki... Hayal dnyas da dankt biraz. "Mart" diye imzalyordu mektuplarn. Pukin'in "Deniz Kz" oyununda deirmencinin kendini kuzgun sanmas gibi, o da mektuplarnda, bir mart olduunu tekrarlayp duruyordu. Buradaym imdi. DORN - Burada m? Nasl yani? TREPLEV ehirde, otelde, drt be gndr orada bir odada kalyor. Grmeye gidecektim ben, Marya lyinina gitti de, ama kimseyi kabul etmiyor. Semyon Semyonovi dn leden sonra onu krda, buradan iki vers tede grdn sylyor. MEDVEDENKO - Grdm ya! u yana, ehre doru yryordu. Selamlayp neden bizi grmeye gelmediini sordum. Geleceini syledi. TREPLEV - Gelmez. (Bir sessizlik.) Babasyla vey annesi adn bile duymak istemiyorlar. Her yana bekiler koymular, iftlie yanatrlmamas iin. (Doktorla birlikte yaz masasna doru yrrler.) Doktor, kt zerinde filozof olmak ne kadar kolay, ama aslnda ne